DR. JOSE P.

RIZAL
N A T I O N A L H E R O

BY: RIGOR, YOHAN EIYANELL GABRIEL C.

9 PEARL 3
KAPANGANAKAN
JUNE 19, 1861, CALAMBA
José Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda o Pepe
Isinilang noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba Laguna
Anak nina Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro at Teodora Alonso Realonda y Quintos.
Ang ating bansang bayani ay binigyan ng kanyang ama ng nakaganyak na karanasan sa pagsakay sa isang
'casco' (isang bangka na may patag na bubong na may bubong) patungo sa isang pilgrimagein Antipolo, ay
ikinasal kay Teodora Alonso
Ang kanyang ama ay pinakasalan ang kanyang ina noong siya ay dalawang pu't siyam na taong gulang.

Nanirahan sa Calamba at ang kanilang pamumuhay ay agrikultura.

Ang kanyang ina ang unang niyang guro, malaki ang impluwensya niya sa kanyang pag-unlad at naging
inspirasyon niya sa pagkuha ng gamot.

MGA MAGULANG AT KAPATID

FRANCISCO RIZAL
Si Francisco Mercado, ama ni Jose Rizal,
ay ipinanganak noong ika-11 ng Mayo 1818
sa Biñan, Laguna. Siya ang pinakabata sa labintatlong
anak nina Cirila Alejandro at Juan Mercado.
Nag-aral siya ng Latin at pilosopiya sa
Colegio de San Jose sa Manila at dito niya nakilala
ang kanyang asawa, si Teodora Alonso Realonda
na doon din nag-aral. Binuhay niya ang pamilya
nila sa pamamagitan ng pagtanim ng mga
bugas, tubo, at iba pang mga pananim.
Itinuring nga siyang modelo na tatay ni Jose Rizal.
Namatay si Francisco Mercado noong
Enero 5, 1898.
TEODORA ALONSO PACIANO RIZAL
Si Teodora Alonso ay ang ina Nag-iisang kapatid na lalaki ni Jose Rizal
ni Jose Rizal na ipinanganak Isang magsasaka at naging Heneral ng
noong ika-9 ng Nobyembre Rebolusyong Pilipino
1827 sa Meisik, Tondo,
Manila. Siya ang ikalawang
anak nina Lorenzo Alonso at
Brijida de Quintos.
Galing sa may-kaya na
pamilya, nag-aral siya sa
Colegio de Santa Rosa sa
Manila at siya ay naging
edukado

SATURNINA RIZAL
Ang pinakamatanda sa lahat ng magkakapatid.
Siya ay ikinasal kay Manuel Timoteo Hidalgo.
Naglathala ng Pagsalin ni Pascual Poblete sa Wikang
Tagalog ng Noli Me Tangere noong 1909.

OLYMPIA RIZAL
Pang-apat sa magkakapatid at siya ang laging tinutukso ni
Jose Rizal
Naging tulay siya sa pag-iibigan nina Rizal at Segunda
Katigbak na unang pag-ibig ng ating pambansang bayani.
Ikinasal kay Silvestre Ubaldo na isang operator ng telegrapo.

NARCISA RIZAL
Isang guro at musikera
Asawa niya si Antonio Lopez

CONCEPCION RIZAL
Tinawag siyang Concha ng kanyang mga kapatid.
Namatay noong siya ay tatlong taong gulang.
 JOSEFA RIZAL
Ang kanyang palayaw ay Panggoy
Siya ang ika-siyam na anak sa pamilya na
namatay ng isang spinster.

LUCIA RIZAL
Ikinasal kay Martiano Herbosa,
Ang kanyang anak na si Delfina ay isa sa mga tumulong kay
Marcela Agoncillo para gawin ang watawat.
Noong namatay ang kanyang asawa dahil sa cholera ay hindi
TRINIDAD RIZAL
pinayagan ng simbahang Katoliko na siya ay iburol sa
kadahilanan na hindi daw ito nangumpisal simula na naging Ipinanganak noong 1868. Nanatili siyang

mag-asawa sila ni Lucia walang asawa at nanirahan kasama ang

kanyang kapatid na si Josefa.
Siya ang tumanggap ng lampara kung saan
doon nakatago ang Huling Paalam na mas
kilalang Mi Ultimo Adios.
Namatay si Trinidad noong 1951

MARIA RIZAL
Ika-anim sa magkakapatid.
Siya ang laging kinakausap ni Jose tungkol sa
pagnanais na pakasalan si Josephine Bracken nang
ang karamihan sa pamilyang Rizal ay tila hindi
SOLEDAD RIZAL
mapapasalamat sa ideya.
Ipinanganak noong 1870
Ang bunso sa magkakapatid na Rizal.
Pinakasalan niya si Pantaleon Quintero
at nagkaroon ng 5 anak.
Namatay si Soledad noong 1929.
 PAG- AARAL/EDUKASYON
Ang Ateneo Municipal de Manila ang unang paaralan sa
Maynila na kaniyang pinasukan noong ikadalawampu ng Enero
1872. Sa kaniyang pananatili sa paaralang ito, natanggap niya
ang lahat ng mga pangunahing medalya at notang sobresaliente
sa lahat ng aklat. Sa paaralan ding ito niya natanggap ang
kaniyang Batsilyer sa Sining na may notang sobresalyente
kalakip ang pinakamataas na karangalan.
Nang sumunod na taon, siya ay kumuha ng Pilosopiya at ATENEO MUNICIPAL DE MANILA
Panitikan sa Unibersidad ng Santo Tomas. Sa Ateneo, kasabay
niyang kinuha ang agham ng Pagsasaka. Pagkaraan, kinuha niya
ang kursong panggagamot sa nasabing Pamantasan (Santo
Tomas) pagkatapos mabatid na ang kaniyang ina ay tinubuan ng
katarata. Noong 5 Mayo 1882, nang dahil sa hindi na niya
matanggap ang tagibang at mapansuring pakikitungo ng mga
paring Kastila sa mga katutubong mag-aaral, nagtungo siya sa
Espanya. Doo’y pumasok siya sa Universidad Central de
UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS
Madrid, kung saan, sa ikalawang taon ay natapos niya ang
karerang Medisina, bilang “sobresaliente” (napakahusay). Nang
sumunod na taon, nakamit niya ang titulo sa Pilosopiya-at-Titik.
Naglakbay siya sa Pransiya at nagpakadalubhasa sa paggamot
ng sakit sa mata sa isang klinika roon. Pagkatapos ay tumungo
siya sa Heidelberg, Alemanya, kung saan natamo pa ang isang
titulo.

UNIBERSIDAD CENTRAL DE MADRID

Sa taon din ng kaniyang pagtatapos ng Medisina, siya ay nag-aral ng wikang

Ingles, bilang karagdagan sa mga wikang kaniya nang nalalaman gaya ng
Pranses. Isang dalubwika si Rizal na nakaaalam ng Arabe, Katalan, Tsino,
Inggles,Pranses, Aleman, Griyego, Ebreo, Italyano, Hapon, Latin, Portuges,
Ruso, Sanskrit, Espanyol, Tagalog, at iba pang mga katutubong wika ng
Pilipinas.

HEIDELBERG, ALEMANYA,
MGA ISINULAT NA AKDA O NOBELA
SA AKING MGA KABATA PINATULA AKO (MI PIDEN
-Tulang tungkol sapagmamahal sa sariling wika. VERSOS)
-Unang tulang naisulat. -Tulang mayroong literal na pamagat.
-8 y/o – edad nang ito’y maisulat niya. 1882 – taon kung kailan siya hinilingan ngtula ng Circulo
Hispano-Filipino.
ANG UNA KONG SALAMISIM (MI
Bisperas ng bagong taon 1882 – binigkas ang tula
PRIMERA INSPIRA C ION)
-Naisulat niya kasabay ng pagkalaya ng kanyang ina. SA "EDUKASYON MATATAMO ANG
-1874 – taon kung kailan niya ito naisulat. LIWANAG NG BANSA (POR LA
-Unang tulang naisulat sa Ateneo. EDUCAS  I ON RECIBE  L USTRE LA
-14 y/o – edad nang ito’y maisulat niya PATRIA)
-1876 – taon kung kailan niya ito naisulat.
PARA SA BULAKLAK NG
HEIDELBERG (A LAS
FLORES DE HEIDELBERG)
-Tulang naisulat niya sa Heidelberg nang magunita
niya ang kanilang maliit na halamanan sa Calamba.
-Abril 22, 1886 – araw nang ito’y maisulat.
ISANG ALAALA SA AKING BAYAN
(UN RE C UERDO A MI PUEBLO)
-Tulang nagbibigay dangal sa Calamba ang bayang
sinilangan ni Rizal.
-1878 – taon kung kailan niya ito naisulat.
-15 y/o – edad nang ito’y maisulat niya.
-Ateneo Municipal de Manila – dito siya nagaaral nang
ito’y sinulat niya.
AWIT SA PAGGAWA (HIMNO AL TRABAJO)
-Isang tula para sa pagdiriwang ng pagiginglungsod ng Lipa.
Enero 1888 – taon ng pagkasulat ng tula.
PARA SA KABATAANG PILIPINO (A
LA  J UVENTUD FILIPINA)
-Tulang inaalay parasa kabataang 'ilipino.
-1879 – taon kung kailan naisulat.
-Unibersidad ng Santo Tomas – paaralankung saan niya
ito naisulat
SA MGA KABABAYANG
DALAGA SA MALOLOS
-Liham na isinulat para sa mga kababaihanng malolos
-Pebrero 1899 – taon kung kailan isunulat ang liham
ANG NOLI ME TANGERE
-Nobelang gumisingsa diwang makabayan ng mga Pilipino.

ANG PAG/IBIG SA TINUBUANG -Halaw sa banal na kasulatan na Huwag mo akong salingin.

LUPA (AMOR PATRIO)
-Sanaysay na nagpapakita ng pagmamahal ni Rizal
sa kanyang bayan.
-Hunyo 1882 – taon kung kailan niya ito naisulat
kasabay ng pagdating niya sa Barcelona
-Agosto 1882 – nailathala sa Diariong Tagalog sa
pagsasalin ni M. H. del Pilar.
SANGGUNIAN NG MGA BATHALA (EL
–
CONSEJO DE LOS DIOSES)
-Dulang alegorikal naisinulat para sa patimpalak
kaugnay ng ika 400 na kamatayan ni Miguel de
Cervantes.
1880 – taon kung kailan niya ito naisulat.
1884 – sinumulang isulat ang Noli sa Madrid at natapos ang
kalahati nito.
1885 – natapos niya ang kalahati ng ikalawang hati ng nobela
sa Paris matapos niyang mag aral sa UCdM
1886 – natapos ang natitirang bahagi ng nobela sa
Wilhemsfield sa Alemanya.
Pebrero 21, 1887 – dinala sa palimbagan ang Noli.
Marso 21, 1887 – nailimbag ito sa Berliner Buchdruckrei-
Action-Gesseichaft.
KAY BINIBINING CONSUELO
ORTEGA (A LA SENORITA
C.O.Y.R)
–Tulang patunay ng paghanga niya kay Consuelo.
-Agosto 22, 1883 – araw kung kailan naisulat

SA TABI NG PASIG ( J UNTO AL PASIG) ANG EL FILIBUSTERISMO

-Sarsuela na itinanghal sa Ateneo kaugnay ng
pangalawang nobelang sinulat na karugtong ng Noli
pagdiriwang ng kapistahan ng Imaculada Concepcion.
at inialay sa Gomburza
-Disyembre 1880 – taon kung kailan naisulat
Oktubre 1887 – sinumulan ang El Fili.
1888 – pinagbuti at mayroon mga binago

BUHAY PAG-IBIG
SEGUNDA KATIGBAK
Dalagitang taga-Lipa Batangas na nakilala ni Rizal sa Troso, Maynila na
sinabing unang niyang pag-ibig. Siya ay 14 na taong gulang na dalagita na
kapatid ng kaklase at kaibigan ni Pepe na si Mariano Katigbak. Kolehiyo ng
La Concordia ang kanyang paaralang pinasukan kung saan rin nag-aral ang
kapatid ni Rizal na si Olympia.
Ayon sa iba, nagkita ang dalawa sa Trozo, Manila kung saan binisita ni Rizal
ang kanyang lola na nakatira mismo sa nasabing lugar. May mga nagsasabi
rin na nagkita sila sa Lipa, Batangas kung saan nanggaling ang pamilya
Katigbak. Malimit na pumupunta noon si Pepe sa Kolehiyo ng La Concordia
hindi lang para dalawin ang kanyang kapatid kundi upang masulyapan ang
dalagita
LEONOR VALENZUELA
Si Leonor na kilala rin sa kanyang palayaw na “Orang”. Siya ay katorse
anyos at kapit bahay ni Rizal sa Intramuros nang minsang mag-aral ito sa
Unibersidad ng Santo Tomas. Matangkad ang dalaga, at Pagsanjan ang
kanyang lupang tinubuan.
Sa kadahilanang magkapitbahay lamang ang dalawa, madalas makitang
nakaistambay si Pepe kasama si Orang. Madalas din ang pagsusulat ni
Rizal ng liham pag-ibig sa dalaga sa pamamagitan ng paggamit tintang
hindi nakikita.

LEONOR RIVERA
Si Leonor ay anak ng kanyang amain na si Antonio Rivera na siyang pinsan
ng kanyang amang si Francisco. Sa madaling sabi, naging katipan niya ang
kanyang pinsan. Siya ang inspirasyon ni Rizal sa paglikha ng karakter na si
Maria Clara sa Noli Me Tangere at El Filibusterismo.
Nagkakilala ang dalawa noong 13 taong gulang pa lamang si Leonor. Hindi
naputol ang koneksyon ng dalawa kahit nangibang-bayan ni Rizal matapos
ang dalawang taon upang magpakadalubhasa. Sa katunayan, nagtagal pa
nga ng 11 taon ang kanilang relasyon at sa mga panahong yaon naging
inspirasyon ang dalaga sa kanyang pag-aaral.

CONSUELO ORTIGA Y REY-

Si Consuelo ay sinasabing pinakamagandang anak dating alkalde ng Maynila
na si Don Pablo Ortiga sa panahon ng panunungkulan ni Gobernador-
Heneral Carlos Maria dela Torre noong 1869-1871. Labing walong taong
gulang ang dalaga.
Unang nagkita ang dalawa noong ika-16 ng Setyembre taong 1882. Dahil
nga nag-iisa at malayo sa kanyang pamilya at bayang sinilangan, hindi
maiiwasang tumibok muli ang puso ni Rizal para sa iba. Maraming regalo ang
inihandog niya kay Consuelo: telang gawa sa sinamay, panyong gawa sa
pinya. at tsinelas Bilang paghanga sa dalaga, napasulat pa nga ito ng tula na
pinamagatang A La Senorita C.O. y R.

SEIKO USUI
Si Seiko Usui, na tinawag ni Rizal na O Sei-San, ay 23 anyos na Haponesa na anak
ng isang samurai. Nagtatrabaho ang dalaga sa legasyon ng Espanyol sa Tokyo.
Noong Pebrero 1888, nagtrabaho si Pepe sa legasyon ng Espanyol sa bansang
Hapon at doon nagkakilala ang dalawa. May kakayahang magsalita ng wikang
Ingles at Pranses ang Hapones, kaya madaling nakapagbuo ng relasyon ang
dalawa. Tinuruan rin ng dalaga si Rizal ng wikang Hapon.
GERTRUDE BECKETT
Si Gertrude ay isa sa anim na anak ni Charles Beckett. Si Charles ay ang
Ingles na nagmamay-ari 37 Chalcot Cresent, isang paupahang bahay sa
London, England kung saan namalagi noon si Rizal noong Mayo taong 1888
Dahil minsang tumira si Rizal sa lupa ng mga Beckett, nagkakilala niya si
Gertrude na tinawag niyang Gettie. Hindi naglaon ay nagkagusto na ang
dalaga kay Pepe. Tinutulungan niya si Rizal sa kanyang mga gawang sining.
Kabilang dito ay ang Prometheus Bound, The Triump of Science over Death
at The Triump of Death over Life.
 SUZANE JACOBY
Si Suzane ay ang pamangkin ng may-ari ng paupahang bahay na tinirhan
noong ni Rizal sa Brussels noong Pebrero taong 1890.
Sa mahal ng gastusin sa Paris, naisipan niyang iwan ang lugar para pumunta
sa Brussels at doon mamalagi. Dito niya nakilala si Suzane. Anim na buwan
rin ng sila ay nagkasama.

NELLIE BOUSTEAD
Si Nellie ay may dugong Pinoy. Ang kanyang ina ay Pilipina samantalang ang
kanyang ama ay isang British nag nagngangalang Eduardo Boustead, isang
negosyante. Manliligaw niya si Antonio, kapatid ng kilalang pintor na si Juan
Luna.
Noong Pebrero 1891, tumira si Rizal sa Villa Eliada sa Biarritz, French Riviera
kung saan nakatira ang mga Boustead. Naging kaibigan ni Pepe ang pamilyang
ito. Sa estudyo ni Juan Luna ay madalas ding nakikipaglalaro ng fencing si Pepe
kay Nellie at sa kapatid nitong si Adelina. Ito ang panahon kung saan naputol na
ang relasyon na namamagitan sa kanila ni Leonor Rivera, na ikakasal na noon kay
Henry Kipping. Kaya maaari na ulit siyang magkaroon ng panibago at legal na
katipan.
Nagkaroon ng paghanga si Nellie kay Rizal. Dahil dito, bigo si Antonio
Luna na noo’y nanliligaw rito. Sa sobrang pagkadismaya, nagpahayag ang
nakainom na Heneral ng maaanghang na salita laban sa dalaga. Dito na
hinamon si Rizal ang nag-aamok na si Luna sa isang duelo. Hindi naman
natulo’y ang duelong ito sa paghingi ng tawad ni Antonio.

JOSEPHINE BRACKEN
Si Josephine ang huling babae ng kanyang buhay. Siya ang maituturing na
legal na asawa ni Rizal. Ang kanyang mga magulang ay parehong Irish,
ngunit siya ay isinilang sa Hong Kong. Dulce extranjera ang bansag ni Pepe
sa kanya.
Si Bracken, na noo’y 18 anyos, ay naglayag papuntang Dapitan upang
samahan ang kanyang ama-amahan na si George Taufer na magpatingin ng
mata kay Rizal. Nabighani si Pepe sa alindog ng dalaga. Hindi nagtagal ay
nagkamabutihan ang dalawa. Nanirahan sila sa Barangay Talisay sa Dapitan.

KINAHINATNAN
Si Dr. Jose P. Rizal ay kinikilalang Pambansang Bayani ng Pilipinas dahil sa
ipinakita niyang nasyonalismo at pagmamahal sa bayan. Gamit ang kanyang
panulat, isa siya sa mga nanguna sa rebolusyon laban sa Kastila. Ang Noli Me
Tangere at El Filibusterismo ay naglalahad ng mga pang-aabuso ng mga prayle
noong mga panahong iyon. Noong Disyembre 26, 1896 ay nahatulan siya ng
kamatayan. Disyembre 30 nang siya ay barilin sa Bagumbayan. Bago ang
kanyang kamatayan ay isinulat niya ang Mi Ultimo Adios upang magmulat sa
mga susunod na henerasyon..

 MGA HULING ORAS NI RIZAL
6:00 AM
SI KAPITAN RAFAEL DOMIGUEZ, NA
INATASANG MAMAHALA SA PAGHANDA NG
PAGBITAY KAY RIZAL, AY ANG SIYANG
NAGBASA NG NAPAGDESISYUNANG HATOL
SA KANYANG KAMATAYAN
8:00 AM
UMALIS NA DIN SI PADRE VIZA AT DUMATING
NAMAN SI PADRE ANTONIO ROSELL NA
SIYANG NAGYAYA KAY RIZAL NA MAG-
AGAHAN. MATAPOS ANG AGAHAN,
DUMATING NAMAN ANG TAGAPAGTANGGOL
NI RIZAL NA SI TEN. LUIS TAVIEL DE ANDRADE
AT SIYA AY PINASALAMATAN SA
SERBISYONG IBINIGAY NIYA SA KANYA.
9:00 AM
DUMATING SI PADRE FEDERICO FAURA, NA
SIYANG NAGPA-ALALA KAY RIZAL SA SINABI
NIYA SA KANYA NOON NA MAPUPUGUTAN
SIYA NG ULO NG DAHIL SA NOLI ME
TANGERE. TINAWAG NI RIZAL ANG PADRE NA
ISANG "PROPETA" DAHIL SA KANYANG
BABALA NOON PA MAN NGUNIT HINDI LANG
PINAKINGGAN.
3:30 PM
BUMALIK SI PADRE BALAGUER SA FUERZA
SANTIAGO UPANG KAUSAPIN MULI SI RIZAL.
ANG KANYANG DAHILAN AY UPANG
TALAKAYIN ANG PAGBAWI NI RIZAL SA MGA
IDEYANG ANTI-KATOLIKO SA KANYANG
SULATIN AT PAGSAPI MASONERYA.
4:00 PM
DUMATING ANG INA NI RIZAL. NANG
KANYANG HAGKAN AY PILIT NA
PINAGHIWALAY SILA NG GUWARDIYA AT
SIYANG DAHILAN NG PAGIIYAKAN NILA.
PUMASOK NA RIN SA SELDA SI TRINIDAD
PARA SUNDUIN ANG INA, IBINIGAY NI RIZAL
ANG ALKOHOL NA LUTUAN NA SIYANG
NAGLALAMAN NG KANYANG HULING
PAMAMAALAM. PAGKAALIS NI DOÑA
TEODORA AT TRINIDAD AY DUMATING
NAMAN SILA PADRE ESTANISLAO MARCH AT
PADRE ROSELL.
6:00 PM
DUMATING NAMAN SI DON SILVINO LOPES
TUNON, AND DEKANO NG KATEDRAL G
MAYNILA. UMALIS NA SINA PADRE
BALAGUER AT PADRE MARCH AT INIWAN SI
PADRE VILACLARA KASAMA NINA RIZAL AT
DON TUÑON
8:00 PM
ANG HULING HAPUNAN NI RIZAL. SA MGA
ORAS NA RIN NA ITO AY IPINAALAM NI RIZAL
KAY KAPITAN DOMINGUEZ NA
PINAPAPATAWAD NA NIYA ANG KANYANG
MGA KAAWAY KASAMA NA RIN RITO ANG
MGA HUWES-MLITAR NA NAGSENTENSIYA
SA KANYA NG KAMATAYAN.
9:30 PM
ANG SUMUNOD NA PANAUHAN NI RIZAL AY
SI DON GASPER CESTEÑO, ANG PISKAL NG
ROYAL AUDIENCIA DE MANILA. MATAPOS NG
KANILANG MAGANDANG USAPAN AY
NAPANIWALA ANG PISKAL SA ANGKING
KATALINUHAN NI RIZAL.
10:00 PM
PINADALA NI PADRE BALAGUER KAY RIZAL
ANG BURADOR NG PAGBAWI NA IPINADALA
NG ARSOBISPONG ANTI-PILIPINO NA SI
BERNARDINO NOZALEDA, NGUNIT HINDI ITO
NILANDAAN NI RIZAL DAHI HINDI NIYA ITO
NAGUSTUHAN.
DECEMBER 30, 1896
3:00 AM
NAKINIG NG MISA SI RIZAL, NANGUMPISAL
AT NANGUMONYON.
5:30 AM
ANG HULI NIYANG AGAHAN. PAGKATAPOS
NITO AY SUMULAT SIYA PARA SA KANYANG
PAMILYA AT ISA PA PARA SA KANYANG
KAPATID NA SI PACIANO.