‫د معارف اړونده تعریفونه‬

‫الیحه وظایف‪ :‬د اداراتو د وظیفوی معیارونو څخه عبارت دی‪ .‬چه د ادراری دطرحی سره موافق او د مربوطه مقام وزارت لخوا منظورشوی‬
‫وی‪.‬‬
‫میتود‪ :‬د زده کړی او روزنی یو لړ منظم او جوړوونکی فعالیتونه دی چه د هغه دالری ښوونکي او زده کوونکی د تدریس مطلوب هدف ته‬
‫رسیږی‬
‫تدریس‪ :‬په لغت کی درس ورکولو ته وائی‪ ،‬او په اصطالح کی د ښوونکی ټول هغه فعالیتونه چه زده کوونکو ته د معلوماتو د لیږ دوني سبب‬
‫ګرزی‪ ،‬تدریس بلل کیږی‪.‬‬
‫زده کوونکی‪ :‬دعلومو او فنونو حاصل کوونکو ته وائی‪ ،‬یا په بل عبارت د هغه ماشومانو څخه عبارت دی چه د با مفهومه زده کړی لپاره‬
‫ښوونځی ته راځی‪.‬‬
‫ښوونکی‪:‬هغه شخص دی چه د تدریس د الری د زده کوونکو ذهنونوته معلومات او سلوک انتقال لوی‪.‬‬
‫درسی پالن‪ :‬دهغه ذهنی طرحی او نقشی څخه عبارت دی چه د یوکار د سرته رسولو د پاره هغه فعالیتونه منظم کوی چه په یو درسی ساعت‬
‫کی ترسره کیږی‪.‬‬
‫زده کړه‪ :‬هغه جریان دی چه د زده کوونکو په سلوک کې مثبت بدلون راولی او د زده کوونکو استعدادونه تقویه کوی‪.‬‬
‫فرمان‪ :‬د جمهور رئیس هغه هدایت چه د مهمو موضوغاتو په هکله د جمهور رئیس لخوا صادریږی‪ .‬لکه د یوشمیر اشخاصو ټاکنه او د‬
‫قوانینو توشیح او داسی نور‪.‬‬
‫حکم‪ :‬دجمهور رئیس هغه لیکلی هدایت دی چه دقوانینو‪ ،‬مقراراتو او د دولت دبیال بیلو برخو اجرا اتو په هکله صادرشوی وی‪.‬‬
‫مصوبه‪ :‬د دولت د ریاست د مقام ‪ ،‬دکا بینی دغړو یا دوزارتد مقام د غونډی دریپورټ کاپی ده‪.‬‬
‫پیشنهاد ‪ :‬دقانون سره سم لوړو مقاماتو ته دیو شمیر مسایلو مطرح کول ‪ ،‬ترڅو د هغو د اجرا او ترسره کیدو اجازه ترالسه او د حکم سره‬
‫سم اجرا ات وشی‪.‬‬
‫استعالم‪ :‬پوتحریری سند دی چه یوه اداره ئي بلی اداري ته د معلوماتو د غوښتنی لپاره استوی‪ ،‬او یا د څارنوالۍ لخوا صورت نیسی‪.‬‬
‫خلص سوانح‪ :‬د افغانستان په اداروکی دا یو کچنی کتاب دی چه دکارکوونکی ټول رسمی کیفیتونه ‪ ،‬د شخص ژوند معلومات او ددندې په‬
‫جریان کې تغیرات پکښی ثبت کیږی ‪ .‬او د مامورتعهدپاڼه او کس هم پکی وی ‪ .‬په دی کې‪ ،‬د مامور ټول رسمی اطالعات‪ ،‬درسی اخیستل ‪،‬‬
‫مکافات‪ ،‬مجازات‪ ،‬تبدیلی او نورپکښی ثبت کیږی او د سوانحو په مدیریت کی شمارل کیږی‪.‬‬
‫اصول‪:‬هغه عام منل شوی معیارونه دی چه ټول ئي یوشانته په تطبیقولو مکلف دی لکه د رسمی وخت رعایت ‪ ،‬سهار ومازیکر حاضری‬
‫السلیک کول او نور‪.‬‬
‫قواعد‪ :‬یوڅه خاص د ستورات او مقررات دی چه کیدای شی د ادارې د بیال بیلو موقفونو لپاره وی د ابنسټیز رول لری خود قانون خیثیت‬
‫نلری رعایت ئی ضروری دی لکه د ځینی ځانګړی یو نیفورم رعایت کول یا د ترافیکی نښواو اشارو رعایت کول او نور‪.‬‬
‫مقرارات‪:‬هغه ځانګړی قواعد دی چه د دولتی ادارو په یوه ټاکلی ساحه کی د اجرااتو په غرض وضع او جوړیږی‪.‬‬
‫قانون‪ :‬دالتینی کلمی کانون څخه اخیستل شوی په لغت کی اصل مقیاس ته وائی‪ ،‬او په اصطالح کی هغه دستورات‪ ،‬مقررات او حکمونه دی‬
‫چه د ملی شورا او ددولت لخوا د ټولنی دچارو د اداره کولو لپاره وضع کیږی‪ .‬یا په بل عبارت یوه ملی او عامه قاعده ده چه د اساسی قانون په‬
‫رڼا کې د پارلمان یا ملی شورا لخوا جوړیږی‪.‬‬
‫اساسی قانون‪:‬هغه کتبی او تدوین شوی نظام دی چه ددولت دلوړو ارکانو اجرایه ‪ ،‬مقننه او قضایه ترمنځ مناسبات سمبالوی‪.‬‬
‫دوسیه ‪:‬دیو کود نمبر له مخی د کاری پروسي د اسنادو راټولول دی ‪ ،‬یاپه بل عبارت دسیه دیوی اداری حافظه بلل کیږی او باید دقانونی مصو‬
‫نیت لرونکی وی او باید ثبت شوی وی‪.‬‬
‫طرزالعمل‪:‬دکار کولو یوه رسمی طریقه ده‬
‫پالیسي‪:‬هغه اصول قوانین او مقررات دی چه په یوه اداره کی د یوکار دسرته رسولو لپاره وضع شوی وی‪.‬‬
‫پالن‪:‬مخکی سنجول شوی طرحه او نقشه ده چه دهدف السته راوړلو لپاره پکښی فعالیتونه منظم شوی وی‪.‬‬
‫دپالن مهم نقاط‪:‬هدف فعالیتونه ‪ ،‬اجراکوونکی ‪ ،‬د اجرانیټه ‪ ،‬محل اجرا او السته راوړنې‪.‬‬
‫ګزارش‪ :‬داجرااتو دکاری راپورڅخه عبارت دی چه قلم خودګی ونلری‪.‬‬
‫دیپارتمنت‪ :‬دهغه دفتر څخه عبارت دی چه پرهر مسلک کي جالڅانګی لری‪ ،‬او دمعلمینو د مشکالتو حلولو لپاره اجراات کوی‪ .‬ديپارتمنت بلل‬
‫کیږی‪.‬‬
‫برنامه‪ :‬هغه پروګرام ته وائی چه مختلفی پروژی لری لکه د تعلیمات اسالمی برنامه ‪ ،‬تعلیمات عمومی برنامه ‪ ،‬د سواد زده کړی برنامه ‪،‬‬
‫مسلکی تعلیماتو برنامه تخنیکی و مسلکی برنامه وغیره ‪.‬‬
‫دولت‪ :‬د دری ګونو قواو مجمو عه ده لکه قضایاقوه ‪ ،‬اجرایه قوه او مقننه قوه‪.‬‬

‫‪ :1‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

 ‫حکومت‪ :‬دیو حاکم نظام څخه عبارت دی چه دقوانینو د تطبیقولو طالحیت لری‪.‬‬
‫انسجام‪ :‬د فحتلفو ادارو راپور توحید کول منظم کول او مربوطه ادارو ته سپارل‪.‬‬
‫الیخه وظایف‪ :‬دیوی اداری دظیفوی معیارونو څخه عبارت دی چه د اداری له طرحي سره موافق وی او دمربوطه مقام وزارت لخوا منظور‬
‫شوی وی‪.‬‬
‫سازمان‪ :‬د هغه وسیلی څخه عبارت دی چه د عملی او سیستیماتیکی الری څخه مونږ هدف ته رسوی‪.‬‬
‫پروپوزل‪:‬دیوی پروژی مقدماتی طرحي اوډیزاین ته پروپوزل وائی‪.‬‬
‫استراتیژی‪:‬دیوی واحد او پشپړی برنامی څخه عبارت دی چه دهغی په بنسټ دیوی اداري هدف ته درسیدو الری اټکل کیږی‪.‬‬

‫ثبت اوراجستر‪:‬هغه ځای چه اسناد دثبت او قید وروسته ځواب کیږی‪.‬‬

‫تشکیل‪:‬د اداری ترمنځ د وظایظو تقسیم بندئی او مسئولیتونو تثبیتولوڅخه عبارت دی‪.‬‬
‫قرارداد‪:‬په یوې پروژی باندې دجانبینوترمنځ په ټولو جزئیاتو باندی موافقی سرته رسول ته ویل کیږی‪.‬‬
‫مدیر‪:‬یو اداره کوونکی شخص دی چه خپلو ورسپارل شوو وظایفو ته رسیده ګی او کنترول وکړی شی‪.‬‬
‫دمدیر مسئولیتونه ‪ -۱:‬دخپل ځان په اړوند مسئولیت ‪ -۲‬دکارکوونکو اړوند مسئولیت ‪ -۳‬دمربوطه اداری په وړواندی مسئولیت‪.‬‬
‫دقانون او مقررې تر منځ توپیر‪ -۱ :‬قانون پارلمان تصویبوی او مقرره وزیران تصویبوی ‪ -۲‬د مقررې صالحیت د دری ګونو قواو سره دی او‬
‫دقانون نه دی ‪ -۳‬قانون عام دی او مقرره خاصه ده ‪.‬‬
‫استخدام‪ :‬دیوی اداري په جوړښت کې د خالی بستونو دکولو ته وائی‪.‬‬
‫مدیریت عمده دندې‪:‬پالنول‪ ،‬تنطیمول ‪ ،‬ګمارل ‪ ،‬رهبری کول او کنترولول‪:‬‬
‫منجمنټ‪:‬د موجوده وسایلو په مرسته د خلکو څخه کار اخیستل یا هدف تر السه کول د منجمنټ څخه عبارت دی ‪.‬‬
‫صالحیت د یوې اداری قانونی‪ ،‬معنوی او مادی امتیازات دی چه حد او اندازه ئی د قانون په چوکاټ کی معلوم وی‪.‬‬
‫پروګرام‪:‬د ځو مرتبو پروژو د مجموعی څخه عبارت دی او یا په بل عبارت د برنامو د منظمولو څخه عبارت دی‬
‫اساسی قانون‪:‬یوه ملی وثیقه ده چه د ملت دنمایندګانو لخوا تصویبیږی ‪ .‬یعنی د لوئې جرګی په ترځ کی‪.‬‬
‫قانون‪ :‬دپارلمان او ملی شورا د تصویبیدو څخه عبارت دی چه رئیس جمهور ئي توشیح کوی‪.‬‬
‫راپور لیکل ‪:‬راپور لیکل یا ګزارش ورکول د موسسی يا مربوطه اداری د کار د جریان او اجرااتو به هکله د ډیرو بشپړومعلوماتو برابرول او‬
‫ذیصالح اشخاسو او مراجعوته د هغو وړاندی کولو څخه عبارت دی‪.‬‬
‫اداری فساد‪:‬مونتیسکو وائی فساد یعنی ديوښه نظام څخه انحراف او یو شیطانی نظام جوړول ته فساد وائی‪-‬له قوانینو او اسولو سرغړونه هم‬
‫فساد بلل کیږی‪ .‬مثآل کله چه مدیران له خپل دریځ څخه ناوړه ګټه اخلی‪ .‬یا د اداری دمنابعو څخه ناوړه استفاده چه د ټولنی د ناضائی سبب‬
‫کیږی اداری فساد دی‪.‬‬
‫دګزارش مهم نقاط‪ :‬فعالیتونه‪ ،‬السته راوړنی ‪ ،‬مشکالت ‪ ،‬پشیهادات ‪.‬‬
‫ستراتیژیک پالن ‪:‬هغه پالن ته وائی چه دیواوږ د مهاله هدف د السته راوړولو په خاطر جوړشوی وی‪.‬‬
‫سیستم ‪ :‬دیو اداری دڅو څانکو مجموعی ته سیستم وائی‪.‬‬
‫نظارت‪ :‬دوامداره مشاهده د یوی پروژی یا د یوکار د فعالیتونو څخه د نظارت یا ما نیتورینګ په نوم یادیږی‪ .‬یا څارنه د مدیریت یو تخنیک‬
‫دی چه د هغی په ترڅ کی فعالیتونه د بشپړیدو په بیال بیلو مرحلو کی له نږدی څخه مشاهده کیږی‪.‬‬
‫ارزیابی ‪ :‬هغه عملیه ده چه د زده کړی اندازه او درجه معلوموی ځنی وائی ارزیابی هغه عملیه ده چه د یوی پروژی موثریت پری معلومولی‬
‫شو‪.‬‬
‫تشکیل ‪ :‬په لغت کی (‪ ) reform‬بیا جوړونی ته وائی او په اصطالح کی د ادارو ترمنځ د تقسیم بند یاو مشئولیتونو تثبیتول څخه عبارت دی‪.‬‬
‫الیحه وظایف‪:‬هغه لیکلی شوی جملی دی چه د یو بست لپاره اهداف مسئولیتونه ‪ ،‬صالحیتونه او د استخدام شرایط تشریح کوی‪.‬‬
‫بودیجه ‪:‬دیوی پروژی اجرالپاره مالی پالن د بودیجی څخه عبارت دی ‪.‬‬
‫هدف‪ :‬هغه څه چی د السته راوړو لپاره ئي فعالیتونه اجرا کیږی هدف بلل کیږی ‪.‬‬
‫کنفرانس ‪:‬هغه غونډه ده چه په هغی کی دیوی نظرئی د ښودلو په خاطر معلومات وړاندی کیږی‪.‬‬
‫سیمنار‪ :‬دیو شخص یا یو جانب لخوا د ټاکل شوی مضوعاتو په باره کی معلومات ورکول سیمینار بلل کیږی ‪.‬‬
‫ورکشاف‪ :‬هغه غونډه ده چه دیوې مضوع په هکله پکښی د نظریاتو تبادله صورت نیسی‪ ،‬او د ګدونوالو مهرتونه زیاتیږی‪.‬‬
‫ټریننګ ‪ :‬په یوه غونډ کی د یو جانب لخوا نه د خاصو معلوماتو او مهارتونو وړاندی کول دی‪.‬‬
‫‪:PRR‬دتشکیل بیا جوړولوته اولیت ورکوب د ‪ PRR‬څخه عبارت دی‪.‬‬
‫‪ :PAR‬په عمومی سطحه د اداراتو بیا جوړونه د ‪ PAR‬په نامه یادیږی‪ .‬یعنی د رتبو او معاشاتو نوی سیستم هشت دتبوی سیستم دی‪.‬‬
‫مامور‪ :‬د آمر د قانونی امرهغه اجراکوونکی چه د مربطه دندی د اجرا لپاره په اداره کې رسما توظیف شوی وی ‪ .‬او د رسمی دندی په مقابل‬
‫کی د اداری څخه معاش اخلی‪.‬‬

‫‪ :2‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

 ‫کمیسون‪:‬معموالً د اداری د څو باتجربه کسانو څخه جوړه شوی د افرادو یوه دله ده چه د امر لخوا ټاکل کیږی ترڅو د اداری په اړوند ځینی‬
‫ځانګړی کارونه اجرایاوڅاری‪ .‬کیدای شی موقتی وی اویاهم د ایمی وی‪ .‬د ایمی کمیسون د معاش مستحق دی‪ .‬او موقتی کمیسوین کیدی شی د‬
‫لنډی مودی څخه وروسته ددندی د اجرا څخه وروسته منحل شی‪.‬‬
‫رخصتی ‪ :‬یو مامور په یوکال کی لس ورځی ضروری دخصت‪ ،‬شل ورځی د مریضی ‪ ،‬شل ورځی تفریحی او د جمعو ‪ ،‬اخترونو د حجم ورځی‬
‫او د واده د مراسموپه مناسبت د رخصیتۍ مستحق وی‪.‬‬
‫بست‪:‬هغه درجه ده چه یو مامور د خپل لیاقت او وړتیا په صورت کی د خپل تحصیلی سند ‪ ،‬تجربی ‪ ،‬پوهی او کفایت له مخی هغه ترالسه کوی‪.‬‬

‫حاضری ‪ :‬هغه کتاب دی چه هر مامور د مکلفیت له مخی په هغه کی هره ورځ د کار په شروع او آخرکی السلیک کوی او خپلی اداری ته د‬
‫خپل حاضروالی ډاډ ورکوی‪.‬‬
‫وارده ‪ :‬د اجرااتو ‪ ،‬خبرتیا او کار هغه لیک چه له بهر څخه اداری ته رسیږی ‪ .‬په وارده پاڼه کی د لیک نمره ‪ ،‬نیټه او خلص مطلب په ستون‬
‫کی ئي دموضوع لنډیز او د هغه وارده ګڼه لیکل کیږی ‪.‬‬

‫صادره ‪ :‬د اجرااتو‪ ،‬خبرتیا و او کار هغه لیک چه یوی اداری له خوا بهر ته استول کیږی په صادره پاڼی کی د لیک نومره نیټه ‪ ،‬صادروونکی‬
‫اداری (مرسل) مرسل الیه او دخلص مطلب په ستون کی د موضوع النډیز لیکل کیږی‪.‬‬
‫رسیدات‪ :‬هغه پاڼی یا هغه کتاب چه مرسل الیه ته د لیکونو درسیدلو د ډاډ په خاطر په هغه کی د مرسل یالیږونکی اداری مکاتب ثبت او لیکل‬
‫کیږی رسیدات بلل کیږی‪.‬‬

‫مکتوب‪:‬هغه رسمی پاڼه ده چی د یوی اداری له خوا دیو مطلب د ښودلو په خاطر یوی بلی اداری یامرحع ته رس ًما استول کیږی‪.‬‬
‫دفساد دمخنیوی دپاره الندی ټکی پیشنهاد شوی وی‪:‬‬
‫‪ -1‬د اداری په علم باندی دمامورینو ښه پوهول او هغو ته د اصول او سالمی اداری وربیژندل‪.‬‬
‫‪ -2‬هغوی ته د پاک ضمیر او وجدان راویښول او دوی ته د سالمی اداری د ضرورت ښودل‬
‫‪ -3‬دمدنی ارزښتونو معرفی او ترویج‬
‫‪ -4‬له ټولنی ‪ ،‬بشریت او د هیواد سره دمینی او وفا دارئي د روحی پیا وړی کول‬
‫‪ -5‬دفساد د ګټی محدو دول او د قانونی اجرااتو د ګټو لورول‬
‫‪ -6‬داخلی نظارت‬
‫‪ -7‬دشکایاتو اوریدل‬
‫‪ -8‬دورتیا په نظر کی نیولو سیره دمدیرانو ترمنځ د عروراو غزت نقس پیا وړی کول‬
‫‪ -9‬ددیموکراسئ د ټولو اصولو څخه او مثبته استفاده کول‬
‫د اداری اصالحاتو اهداف پ الندی ډول دی‪:‬‬
‫‪ .1‬د هیواد اداری سیستم کی د اصالحاتو د تطبیق کولو له الری دیوی سالمی اداری جوړول‬
‫‪ .2‬دملکی خدمتونو تثبیت‬
‫‪ .3‬د اهلیت‪ ،‬لیاقت او وړتیا له مخی دمامورینو استخدام مول‬
‫‪ .4‬دمامورینو د فعالیت طرزاو د ذاتی چارو د اساساتو تنظیمول‬
‫‪ .5‬دملکی خدمتونو په اړوندچاروکی لکه استخدامول تقاعد‪ ،‬معاسونو‪ ،‬حاضری‪ ،‬رحصتی ‪ ،‬ترفیع او نورو چارو په هکله پالیسی طرح کول‬
‫او له هغی څخه د څارنی ترسره کول‬
‫‪ .6‬همدارنګه په اداروکی د قانون د احکامو بطبیق کول ضروری دی‪.‬‬
‫مدیر‪ :‬هغه چاته وائی چه د خپل ټیم د کړو وړومسئولیت ولری‬
‫مدیریت‪:‬هغه مجع ‪ ،‬مقام یا شخص جه هدق ته درسیدلو په خاطر د پالن جوړولو ‪ ،‬سازمان ندهئ ‪ ،‬هماهنګی ‪ ،‬تطبیق او کنترول چاری او‬
‫واک په الس کی ولری‪.‬‬
‫مدیریت علم ‪:‬د مدیریت علم او پوهه د هغی پوهی او کړو وړوجوړښت د ی چه په واقعیتونو پوهیدلی شی‪.‬‬
‫دمدیریت هنر‪:‬دځانی ابتکار یو داسی ځواک دی چی د فعالیتونو په ترسره کولو کی پوره وړتیا لری‪ .‬او د پیښو‪ ،‬ستونزو او مشکالتو په‬
‫وخت کی د ځانی ابتکار څخه کاراخلی‪ .‬او ځان دبریالیتوب منزل ته رسوی‪.‬‬
‫دفتر‪ :‬هغه ځای دی چه هلته ورځنی اداری او دفتری کارونه ترسره کیږی‪.‬‬

‫‪ :3‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

‫الروښونی ‪:‬الرښوونه په یوه موسسه یا اداره کی کټوری موخی ته درسیدو په خاطر په یو ټاکلی مهارت د ټاکلو خلکو له لوری ورکولو څخه‬
‫عبارت ده‪.‬‬
‫هڅونه ‪:‬داسی یو عمل دی چی په ورسپارل شوو چاروکی د یوی اداری دکار کوونکو او منسوبینو د عالقه مندی ‪ ،‬شوق او ذوق دپیدا کولو‬
‫سبب ګرزی‪.‬‬
‫دیومدیر د پرمختګ عوامل‪:‬‬
‫‪ .1‬کاری وجدان ‪ ،‬صداقت ‪ ،‬باور او د درناوی دفضا ساتل‪.‬‬
‫‪ .2‬د ټیم په توګه د ګروپی کار د روحی لرل‪.‬‬
‫‪ .3‬په کارونو کی شفافیت او دمفاهمی د مهارت لرل‪.‬‬
‫‪ .4‬نوښتګرد خپل کاری ضرفیت لوړول ‪.‬‬
‫‪ .5‬د خپل مسلک سره مینه او اداری سره رابطی لرلو اقخار‪.‬‬
‫‪ .6‬د ښه تقسیم او قات او ښه نظم لرل‪.‬‬

‫دیو مدیر د ناکامئ عوامل‪:‬‬

‫‪ .1‬بی ځایه عرور خد بینی او احساساتی کیدل‪.‬‬
‫‪ .2‬بی صالحیتی‪ ،‬له وافعیت او صداقت څخه لری والی‪.‬‬
‫‪ .3‬زیاته مخافظه کاری او ډیره باریک بینی ‪.‬‬
‫‪ .4‬بی اعتمادی ‪ ،‬ناوړه چلند او له قوانینو څخه سرغړونه ‪.‬‬
‫‪ .5‬بی نظمی ‪ ،‬د تقسیم اوقات نه لرل عنعناتو څخه سرغړونه‪.‬‬
‫‪ .6‬دوخت ضایعات ‪.‬‬
‫‪ .7‬د اداری په وضایغو او مهارتونو نه پوهیدل‪.‬‬
‫غونډه‪:‬د هغه ناستی څخه عبارت ده چه د ګډ وهلو ځلو ‪ ،‬معلوماتو ‪ ،‬اطالعاتو او ګډو تصمیمونو د نیولو په خاطر جوړیږی‪.‬‬
‫غونډه په پنځه ډوله ده‪:‬‬
‫‪ .1‬رسمی غونډه‬
‫‪ .2‬نارسمی غونډه‬
‫‪ .3‬درئیسه هیئت غونډه‬
‫‪ .4‬ځانګړی (حصوصی) غونډه‬
‫‪ .5‬کلنی غونډّه‬
‫دغونډی د اغیزمنتوب عوامل‪:‬‬
‫‪ .1‬غونډی ته پوره چمتوالی‬
‫‪ .2‬دګډونوالو ټاکل‬
‫‪ .3‬د غونډی د اجنډا ترتیبول او د غونډی د اهدافو ښودل‪.‬‬
‫‪ .4‬د غونډی لپاره مناسب وخت په نظر کی نیول‪.‬‬
‫‪ .5‬په ښه توګه د غمل نتیجی ته ځیر کیدل‪.‬‬

‫قانون اساسی ‪:‬هغه کتبی او تدوین شوی نظام دی چه د دولت د لوړو ارکانو ترمینځ مناسیات سنبالوی لکه اجرایه قوه ‪ ،‬مقننه قوه او قضایا‬
‫قوه‬
‫‪۴۳‬ماده‪ :‬زده کړه د افغانستان د ټولو اتباعو حق دی چه د لسانس تر درجی پوری وړیا د دولت لخوا تامینیږی ‪.‬‬
‫‪ ۴۴‬ماده ‪ :‬دولت مکلف دی چی د ښځو د زده کړی د پراختیا په منظور ‪ ،‬د کوچیانو د زده کړی د ښه والی او په هیواد کی د بی سوادئ د له‬
‫منځه وړلو لپاره اغیزمن پروګرامونه طرح او تطبیق کړی‪.‬‬
‫‪ ۴۵‬ماده‪ :‬دولت د ښوونځیو د دینی مضمونونو نصاب په افغانستان کی د شتو اسالمی مذهبونو پر بنسټ تدینوی‪.‬‬
‫‪ ۴۶‬ماده ‪:‬د لوړو عمومی او اختصاصی زده کړو د موسسو جوړول او اداره کول د دولت وظیفه ده د افغانستان اتباع کړلی شی ددولت ‪ ،‬په‬
‫اجازه د لوړو عمومی ‪ ،‬اختصاصی او د سواد زده کړو موسسی جوړی کړی‪.‬‬
‫‪ ۴۷‬ماده ‪:‬دولت د علم ‪ ،‬فرهنګ ادب او هنر دپرمختګ لپاره اغزمن پروګړامو نه طرح کوی‪ .‬د افغانستان قانون اساسی د ‪ ۱۳۸۲‬ه ش ‪ ،‬کال د‬
‫قوس د ‪ ۲۲‬نیټی څخه د جدی تر ‪ ۱۴‬نیټی پوری د تاریخی لوئی جرګی لخوا د کابل په ښار کی د ‪ ۱۲‬فصلونو او ‪ ۱۶۲‬مادی کی د راپو په‬
‫انصاف تصویب شو او د دلوې په ‪ ۶‬کرزی لخوا توشیح شو‬
‫اداره ‪:‬هغه علم او هنر دی چه یو زیات شمیر خلک د خپلی الرښونی اوکنترول الندی راولی او هغوی ټول د یوګډ هدف په لوری په ډله یزه‬
‫توګه سوق کوی‪ .‬ځینی علماو اداره داسی تعریف کړی ده ‪ :‬اداره په لغت کې حاکمیت ‪ ،‬تنظیم او په یوه کړۍ کی راوستلو ته وائی او په‬
‫اصطالح کی د هغی قوی څخه عبارت ده چه د یوهر اړخیزی پالیسۍ او یومنظم تشکیل په پام کي نیولو سره د اړوند وظایفو د ښه ترسره کولو‬
‫لپاره الره اواروی‪.‬‬

‫‪ :4‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

 ‫دیوی سالمی اداری مشخصات‪:‬‬
‫‪ .1‬په یوه سالمه اداره کی د مقرراتو ‪ ،‬قوانینو ‪ ،‬لوایحو او اصول رعایت حتمی دی‪.‬‬
‫‪ .2‬باید اداری تشکیل د الزمو اړتیاو سره سم اجراات وکړی‪.‬‬
‫‪ .3‬دکارکوونکو په انتخاب ‪ ،‬تبدیلئ او معاشونو کی تعادل ‪ ،‬تخصص ګټورتوب ‪ ،‬اغیزمنتوب ‪ ،‬انسان روابطو او کلتوری سطحی سره سم‬
‫چلند وشی‬
‫‪ .4‬د اداری د مراتبو سلسله مراعت شی‪.‬‬
‫‪ .5‬اداره باید د تقلب (جال کارئ) رشوت ‪ ،‬استفاده جوئی او بیوکراسئ څخه پاکه وی‬
‫‪ .6‬کار اهل کار ته سپارل شوی وی‬
‫‪ .7‬په اداره کی باید هماهنګی ‪ ،‬کنترول ښه سیستم او رهبرئ دمقام څخه اطاعت مجود وی‬
‫‪ .8‬اداره باید د محا فظه کارئ څخه پاکه وی‪.‬‬
‫د ادارې اساسی اصول‪:‬‬
‫‪ .1‬دهدف یووالی‬
‫‪ .2‬دمراتبو د سلسلو رعایت‬
‫‪ .3‬تخصص‬
‫‪ .4‬د امر صادرولو د وحدت اصل‬
‫‪ .5‬دنظارت احاطه ( وسعت او بشپړتیا )‬
‫‪ .6‬د صالحیت او مسئولیت اصل‬
‫‪ .7‬د ترمبنت او انعطاف منلو اصل او د کارونو تداوم‬
‫‪ .8‬اغیزمن کار‬

‫پوهه ‪:‬د مثبتو علومو حاصلولوته پوهه وائی‪.‬‬

‫ښوونه او روزنه ‪:‬د جان دیوی په نظر ښوونه او روزنه د ژوند هغه بهیر دی چه د تجربو د پرله پسی جوړښت څخه السته راځی‪.‬‬
‫دښونی او روزنی هدفونه ‪:‬‬
‫‪ .1‬د یو سالم فرد روزل‪.‬ح‬
‫‪ .2‬دټولنی د یو مطلوب او ښاسته غړی روزل ‪.‬‬
‫‪ .3‬دیو داسی غړی روزل چه د پانګی په مناسب استعمال وپوهیږی‪.‬‬
‫‪ .4‬دبشر پالنی د روحې سره سم د فرد روزل‪.‬‬
‫‪ .5‬د ښوونی او روزنی معنوی هدف دادی چه په سړی کې د دندی پیژندنی احساس پیدا او تقویه شی‪.‬‬
‫زده کړه ‪:‬هغه جریان دی چی د زده کوونکی په سلوک کې مثبت بدلون راولی او د زده کوونکو استفدادونه تقویه کوی‪.‬‬
‫پروژه ‪:‬د هغه فعالیتونو مجموعه چه په يوخاص وخت شروع کیږی او په یو خاص وخت ختمیږی او درلودونکی د یو خاص هدف او بودیجی‬
‫وی‪.‬‬
‫دیو مدیر دپرمختګ عوامل‪:‬‬
‫‪ .1‬کاری وجدان ‪ ،‬صداقت‪ ،‬باور او د درناوی د فضا ساتل ‪.‬‬
‫‪ .2‬د ټیم په تګه د ګروپی کار د روحي لرل‪.‬‬
‫‪ .3‬په کارونو کی شفافیت او دمفاهمی لرل‪.‬‬
‫‪ .4‬نوښګر ‪ ،‬د خپل کاری ظرفیت لوړول‪.‬‬
‫‪ .5‬د خپل مسلک سره مینه او اداری سره رابطی لرلو افتخار‪.‬‬
‫‪ .6‬دښه تقسیم اوقات او ښه نظم لرل‪.‬‬
‫اضافه کاری‪:‬هغه کار چه کارکوونکی ئی له رسمی وخت څخه بهر اداری د ضروری او د تجویز له مخی تر سره کوی اضافه کاری‪...‬‬
‫ورکشاف ‪:‬به یو معین وخت کی د یوی خاصی موضوع په هکله هغه راپورونه دی چه معلومات او مهارت پکښی زیاتیږی‪.‬‬
‫کنفرانس ‪:‬هغه مجلس چه په تاریخی ‪ ،‬سیاسی ‪ ،‬اقتصادی او تجارتی مضوع ګانوباندی پکښی بحث کیږی‪.‬‬
‫سلسله مراتب‪:‬اجراات د الندی نه پورته او هدایت د پورته نه ښکته سلسله مراتب کیږی‪.‬‬
‫تخصیص ‪:‬هغه مالی سند دی چه قابل د اعتباروی یا هغه تخمینی مصارفات چی د یو کال لپاره تشکیالتی واحدونو ته ورکول کیږی ‪.‬‬
‫رهبر‪:‬په حلکو کی پیشرفت او نفوز ‪ ،‬هنر یا علم دی چی دخلکو د خواهشاتو په نظر کی نیولو سره خپل اهداف او غوښتنی السته راوړی‪.‬‬
‫رهبر ‪ -:‬هغه چاته ویل کیږی چه په خلکو کی نفوذ ولری اوخلکو ئی متابعت او فرمان برداری وکړی‪.‬‬
‫مفاهمه ‪:‬د التینی کلمی (‪ ) communicate‬څخه السته راغلی چه د افکارو د تبادلی او اجتماعی کیدلو په معنی ده‪ .‬او په اصطالح کی دهغه‬
‫پروسی څخه عبارت ده چه پیغامونه د یوی منبع څخه اوریدونکو ته دمختلفو چینلونو له الری خپروی ‪ ،‬مثآل محاوره د مفاهیمی یو عام ډول‬
‫دی‪.‬‬

‫‪ :5‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

 ‫دمیریت سطحی ‪ :‬لوړه سطحه ‪ ،‬متوسطه سطحه او ټیټه سطحه ‪،‬‬
‫کارقانون ‪ :‬افغانستان د اسالمی جمهوریت د اساسی قانون د (‪ )۴۸‬مادي د حکم په اساس د کارکوونکو د حقوقو او ټولنیزو تا میناتو پوری‬
‫چارو د تنظیم او تصیع په منظور ‪...‬‬
‫محاسبه ‪:‬په یوه اداره یا سازمان کي د افتصادی فعالیتونو افهام او تفهیم ( پوهول ا پوهیدل) لنډول ‪ ،‬لیکل او مالی اندازی کولو څخه عبارت‬
‫دی‪.‬‬
‫تهیه او تدارک ‪ :‬د ښه جنس او ښه خدمت چمتوکول په ښی بیی سره تهیه اوتدارک څخه عبارت دی‪.‬‬
‫تدارک په دوه ډوله دی ‪-۱‬مستقیم تدارک ‪-۲‬غیر مستقیم تدارک‪.‬‬
‫منازعه ‪ :‬د اعمالو‪ ،‬اهدافو ‪ ،‬خواهشاتو او نظرونو اختالف ته منازعه وائي‪.‬‬
‫دحل الره ئي‪ -:‬د اختالف پکی وموندل شی – تفاهم او هماهنګی د ایجاد له مخی د حل الری ته زمینه برابروی‪.‬‬
‫د فساد دمخنوی لپاره الندی ټکی پیشنیهاد شوی دی‪:‬‬
‫‪ .1‬د اداری په علم دمامورینو ښه پوهول او هغوی ته د اصولی او سالمی اداری ورپیژندل‪.‬‬
‫‪ .2‬د هغوی د پاک ضمیر او وجدان راویښول او دوی ته د سالمی اداری د ضرورت ښودل‪.‬‬
‫‪ .3‬د مدنی ارزښتونو معرفی او ترویج‪.‬‬
‫‪ .4‬د ټولنی ‪ ،‬بشریت او دهیواد سره د مینی او وفادارئ د روحې پیاوړی کول‪.‬‬
‫‪ .5‬دفساد دګټی محدودول او د قانونی اجرااتو د ګټی لوړول‪.‬‬
‫‪ .6‬داخلی نظارت‪.‬‬
‫‪ .7‬دشکایاتو اودریدل ‪.‬‬
‫‪ .8‬د وړتیا په نظر کی نیولو سره د مدیرانو ترمنځ د غرور او عزت نفس پیاوړی کول‪.‬‬
‫‪ .9‬د دیموکراسئ د ټولو اصولو څخه پرځای او مثبته استفاده کوی‪.‬‬
‫د اداری اصالحاتو اهداف په الندی ډول دی‪:‬‬
‫‪ .1‬د هیواد اداری سیستم کی اصالحاتو د تطبیق کولو له الری د یوی سالمی اداری جوړول‪.‬‬
‫‪ .2‬د ملکی خدمتونو تثبیت ‪.‬‬
‫‪ .3‬د اهلیت ‪ ،‬لیاقت او وړتیا له مخی د مامورینو استخدامول ‪.‬‬
‫‪ .4‬د مامورینو د فعالیت طرز او‪ ....‬چارو د اساساتو تنظیمول ‪.‬‬

‫‪ .5‬د ملکی خدمتونو په اړوند چاروکی لکه استخدامول ‪ ،‬تقاعد ‪ ،‬معاشونو ‪ ،‬حاضری ‪ ،‬رخصتی ترفیع او نورو چارو په هکله پالیسی‬
‫طرح کول او دهغی څخه دڅارنی کول‪.‬‬
‫‪ .6‬همدارنګه په اداره کی دقانون د احکاموتطبیق کول ضروری دی‪.‬‬
‫مدیر‪ :‬هغه چا ته چی د خپل کاری ټیم د کړو وړو مسئولیت ولری‪.‬‬
‫مدیریت ‪:‬هغه مرجع ‪ ،‬مقام یا شخص چه هدف ته درسیدلو په حاطر د پالن جوړولو سازماندهئ يا هماهنګۍ تطبیق او کنترول چاری او واک‬
‫په السه کی ولری‪.‬‬
‫د مدیریت هنر ‪:‬د ځانی ابتکار‪ ،‬ځواک ‪ ،‬چه دفعالیتونو په تر سره کولو‪ ،‬وړتیا لرل‪.‬‬
‫دفتر ‪:‬هغه ځای چی ورځنی اداری او دفتری کارونه تر سره کیږی‪.‬‬
‫هڅونه ‪:‬داسی یو عمل دی چه په ورسپارل شووچارو کی دیوی اداری دکارکوونکو دعالقه مندئ سبب ګروی‪.‬‬
‫الرښونه ‪ :‬په یوه موسسه يا اداره کی کټوری موخی ته د رسیدو لپاره په یو ټاکلی مهارت د ټاکلو خلکو له پوری ورکول کیږی‪.‬‬
‫پالیسی ‪ :‬هغه اصول ‪ ،‬قوانین او مقررات دی چه په یوه اداره کی د کارونو د سرته رسولو لپاره وضع شوی وی‪.‬‬

‫مقرره ‪ :‬هغه ځانګړی قواعد وی چه د دولتی ادارو په یوه ټاکلی ساحه کی د اجرااتو په خاطر وضع کیږی ‪.‬‬
‫طرزالعمل په اداره کی د کار کولو یوه رسمی طریقه ده‬

‫‪ :6‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

 ‫)کارمند مدیریت محافظ ومصونیت بست (‪)۴‬مربوطه ریاست معارف ننګرهار وزارت معارف ازبابت سال‬ ‫پالن کاری ساالنه (‬
‫‪۱۳۹۱‬‬
‫امضا ً‬ ‫اسم صالحیت در منظوری پالن‬

‫نقش مامور تطبیق‬

‫پالن‬ ‫کننده این‬
‫از جهت تطبیق اهداف‬
‫مربوط‬

‫استراتیژی‬
‫استراتیژی‬
‫اداره‬
‫انکشاف‬
‫مربوط‬

‫مسئولیتونه‬
‫تطبیق ‪ -۱‬د‬

‫فزیکی غیر‬
‫حاکمیت ‪،‬‬

‫مخسوس‬
‫د شخص‬
‫خالصه‬

‫مالی –‬
‫دقانون‬

‫وظایف‬

‫نوم‬
‫ښه‬

‫د پنځو‬
‫برنامو‬

‫با احترام‪.‬‬ ‫قرار شرح فوق پالن هذا ترتیب و غرض منظوری به مکان محترم تقدیم شد‪.‬‬
‫)‬ ‫) اسم تائید کننده (‬ ‫اسم ترتیب کننده (‬
‫ستراتیژی ‪ :‬عبارت دیوی واحدی او بشپړی برنامی څخه دی چه د هغی په وسیله د یوی اداری هدف ته د رسیدو الره اټکل کیږی‪.‬‬
‫کنفرانس ‪ :‬هغه غونډه ده چه د مختلفو اداراتو لخوا نماینده ګان پکښی برخه اخلی او د موضوعاتو دڅیړو په نتیجه کی یوی موافقی ته‬
‫رسیږی او په شریکه یوه فیصله نامه تصویبوی‪.‬‬
‫قواعد ‪ :‬یو څه خاص د ستورات او مقررات دی چی کیدی شید اداری د بیالبیلو موقفونو لپاره وی دا بنسټیز رول لری خو د قانون حثیت نلری‬
‫رعایت ئی حتمی دی لکه د ځینی یونیفورم رعائت کول‪ ،‬دترافیکی اشارو رعایت کول وغیره‪.‬‬
‫الیحه وظایف امر لیسه‬
‫ګزارش ورکول ‪ :‬د دغه بست کارکوونکی به امر معارف ولسوالی ته ور کوی‪.‬‬
‫خالصه وظایف ‪ :‬امر د مکتب رهبری د نظارت د ټولو اداری او تدریسی کارونو او د ښونځی دسپلین د کنترول ‪ ،‬په غاړه لری او د وزارت‬
‫معارف د پالیسیو مقرراتو ‪ ،‬لوایحو ‪ ،‬طرزالعملونو او الرښوونو په تطبیق کولو مکلف دی‪.‬‬
‫وظایف ‪ ،‬صالخیتونه او مسئولیتونه ‪:‬‬
‫‪ .1‬رهبری او نظارت دمنسوبینو د اجرااتو څخه ‪ ،‬تنطیمول د ټولوکارونو ‪ ،‬د کاری ټیمونو معلمینون او کارمندانو رهبری‪.‬‬
‫‪ .2‬د منسوبینو ترمینځ د وظایفو تقسیمول او د همکارئ د روحی تقویه کول ‪.‬‬
‫‪ .3‬نظارت او سرپرستی د مکتب د شاګردانو ‪،‬معلمینو او کار مندانو د کارونو څخه ‪.‬‬
‫‪ .4‬دمکتب د شاګردانو ‪ ،‬معلمینو او اداری کارکوونکو د دقیقی احصائي برابرول‪.‬‬
‫‪ .5‬د ښوونځی د اتسخدامی چارو سرپرستی لکه پیشنهادات ‪ ،‬استخدام ‪ ،‬ترفیعات ‪ ،‬مکافات ‪ ،‬مجازات ‪ ،‬معاشات اجراکول او د کارکوونکو‬
‫د حقوقو تامین د قوانینو او مقرراتو په مطابق‪.‬‬
‫‪ .6‬د ښونځی د لوژیستیکی کارونو تنظیمول او اداره کول په شمول د ضروریاتو د تعینولو ‪ ،‬تهیه کولو او د اجناسو ‪ ،‬کتابونو ‪ ،‬درسی‬
‫موادو ‪ ،‬قرطاسی وغیره او دهغو توزیع کول د قوانینو ‪ ،‬مقرراتو او دوزارت معارف د پالیسیو په مطابق‪.‬‬
‫‪ .7‬د عامی وارائي ساتل ‪ ،‬کنترول او د ښونځی د دارائی ‪ ،‬د لوازمو او تجهیزاتو څخه موثره استفاده کول‪.‬‬
‫‪ .8‬د زده کړی لپاره د یو سالم محیط برابرول په شمول د انیتی کارونو ‪ ،‬د تعمیراتو د کارونو او تعلیمی او تربیتی دسپلین ساتل‪.‬‬
‫‪ .9‬دصحی او محیطی حفظ الصحی فعالیتونو څخه نظارت کول بالخصوص د څکلو اوبه او د ښونځی سرسبز ساتل‪.‬‬
‫‪ .10‬نظارت کول د تدریسی میتودونو ‪ ،‬دارزیابئ او امتحان د سیستم ‪ ،‬پالن او د نصاب تعلیمی تطبیقولو څخه د تعلیمی او تربیتی امورو د‬
‫کیفیت د لورولو دپاره‪.‬‬
‫‪ .11‬په تعلمی او تربیتی اموروکی د معارف د پالیسیو ‪ ،‬لوایحو ‪ ،‬مقرراتو ‪ ،‬قوانینو او پروګرامونو تطبیقول‪.‬‬
‫‪ .12‬د شاګردانو د اولیاو سره مجالیسو تنظیمول او رهبری کول‪.‬‬

‫‪ .13‬د اداریاو دشورا د غړو او دوالدینو او د مکتب د پرسونل ترمینڅ د نیکو او دایمی روابطو تامینول‪.‬‬

‫‪ :7‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬

 ‫‪ .14‬د اداریاو دشورا د غړو او دوالدینو او د مکتب د پرسونل ترمینڅ د نیکو او دایمی روابطو تامینول‪.‬‬
‫‪ .15‬د تعلیمی او تربیتی کارونو د لوړولو او بهیود لپاره دهماهنګی او همکاری تامینول‪.‬‬
‫‪ .16‬رهبری او تنظیم ددفا د برنامي او حمایت کول د معارف څخه مثالً حمایت کول د مکتب ‪ ،‬معلم او شاګرد څخه ‪ ،‬په هماهنګئ د دولت او‬
‫د خلکو‪.‬‬
‫‪ .17‬تصمیم نیول په تحقق د اهدافو او پروګرامونو د مکتب کی‪.‬‬
‫‪ .18‬مدیر ټولو کارونه او فعالیتونه د کاری پالن په مطابق عملی کوی او کنترولوی‪.‬‬
‫‪ .19‬د امرینو ‪ ،‬استادانو او نور پرسونل د غلمی ‪ ،‬تربیتی او تخنیکی سطحی د لوړولو په خاطر اجراات کول‪.‬‬
‫‪ .20‬د اداری کدرونو څخه د راغلو راپورنو او ګزارش تجزیه او تحلیل او دهغی په باره کی مسلسل اجراات کول‪.‬‬
‫‪ .21‬د مکتب د رهبرئ ‪ ،‬تربیتی او تعلیمی کدرونو ترمینځ د هماهنګئ ایجادول‪.‬‬
‫‪ .22‬د هرنوی تعلیمی کال لپاره مخکی تر مخکی الزمی اماده ګۍ نیول‪.‬‬
‫‪ .23‬په موقع سره د کتابونو او الزمی دفترونو تهیه کول د اجرااتو او فعالیتونو د ثبتولو او لیکلو دپاره ‪.‬‬
‫‪ .24‬استادانو ته د هدایاتو او اوامرو صادرول د اضافی درسونو ‪ ،‬کورسونو ‪ ،‬اجتماعی سازمانونو ‪ ،‬نوکریوالۍ او نورو وضایفو د امورو‬
‫د مخکی وړلو لپاره ‪.‬‬
‫‪ .25‬د داسی نورو اموراتو اجراکول د اداری د اهدافو په خاطر‪.‬‬

‫‪ :8‬محمد اسماعیل احمدزی ‪0781234401‬‬