DETYRË PORTOFOLI:

INTEFERENCA , DIFRAKSIONI
NË CIPA TË HOLLA , RRJETA E
DIFRAKSIONIT
Fizikë

 
 

 
 D IFR AKSIO N I
Çfarëdo devijimi i dritës nga përhapja drejtvizore e saj
quhet difraksion. Difraksioni paraqitet kur drita kalon
nëpër vrima apo çarje të vogla, pranë teheve të
mprehta,apo kur ajo hasë në ndonjë pengesë në formë
të gjysmërrafshit, fijes, sferës, cilindrit, rrjetës
etj.Difraksioni në pengesa me vrimë ndodh kur
dimensioni i tyre është i përafërt me gjatësinë valore të
valës rënëse. Difraksioni shpjegohet vetëm nëse dritën
e konsiderojm të natyrës valore. Nëse dimensioni i
vrimës është më i madh se sa gjatësia valore e valëve
të dritës, difraksioni ndodh vetëm afër skajeve të
vrimës, e jo në mes të vrimës.

H olden Lako XII-H 

 DUKURIA E DIFRAKSIONIT .
Shpjegimin e difraksionit të dritës më së lehti mund ta bëjmë me
principin e Hajgensit (Huygens) sipas të cilit çdo pikë e valës në
frontin valor mund të konsiderohet si burim i pavarur i valëve. Këto
valë përhapen në drejtimin e frontit valor me shpejtësi të njëjtë me
përhapjen e tij dhe pas një kohe ato superpunohen duke dhënë një
front valor të njëjtë me frontin e parë valor, por të zhvendosur në
distancën d=vt, ku v-është shpejtësia e valëve të dritës, ndërsa t-koha
e përhapjes.[Këndin e difraksionit e njësojmë nga formula:

H olden Lako XII-H 

 INTERFERENCA E VALEVE
MEKANIKE
Nëse në një mjedis në të njëjtën kohë përhapen dy e më
tepër valë që dalin nga burime të ndryshme ato mund
të bashkohen në një pjesë të mjedisit. Përbërja i dy e
më shumë valëve quhet interferencë vale. Varësisht
nga perioda dhe faza e valëve mund të kemi dobësim
apo përforcim të tyre. Nëse valët e bashkuara kanë
periode dhe fazë të njëjtë kemi përforcim të valës dhe
vala rezultuese e rrit amplitudën. Në rast se kemi faza
të ndryshme do të kemi dobësim dhe zvogëlim të
amplitudës te vala rezultuese. Interferenca e valëve
realizohet nga dy burime që lëkunden në frekuencë të
njëjtë, që kanë drejtim të njëjtë dhe fazë të njëjtë apo
ndonjë ndryshim konstant të fazës. Me këtë rast kemi
burime koherente të valëve dhe valë koherente. Valët
që interferohen në disa vende përforcohen (rritet
amplituda) e në disa dobësohen (zvogëlohet
amplituda).

H olden Lako XII-H 

 ULTRA-ZËRI
Qëmëherët ështëthënëse veshi i njeriut mundtëdëgjojëzërat e prodhuarme
frekuencëprej 20 Hz deri në20 000 Hz.Valët e zërit me frekuencëmëtëlartëse 20
000 Hz paraqesinultrazërin.
Ultrazëri munetëprodhohet nëpërmjet plakavetëkristalit tëkuarci.Kristalet e
kuarcit,kuratodeformohen,fitojnëveti elektrike.Kjodukuri quhet efekt
piezoelektrik.Nëpërmjet këtij efekti,lëkundjet mekanikeshndërrohennëlëkundje
elektrike.Kurkristali shtypet ngatëdyjaanët e tij me force,nëtëparaqitendyllojetë
elektricitetit.
Pra,lëkundjet mekanikeu shndërruannëlëkundjeelektrike.Kurmbi faqet e njëpllake
kristalinetëkuarcit,zbatohet njëtension i lartëalternative elektrik,nënveprimine
këtij tensioni trashësiae pllakësndryshonduke ndikuarqëmjedisi elastic-ajri,të
lëkundet nëformëtëvalëvegjatësoreFrekuencae lëkundjevemekaniketëkrijuara
ne këtëmënyrë,i përgjigjet frekuencëssërrymësalternative.Poashtu,vlenedhe
procesi i kundërt i efektit piezoelektrik.

H olden Lako XII-H 


INFRA-ZËRI
Kur zëri ka frekuencë më të vogël se 20
Hz,quhet infrazë.Burim I infrazërit mund
tëjetë çdo trup I cili lëkundet me
frekuencë të tillë.Burime të infrazërit
mund të jenë pjesë të makinave të
paballansuara,kamionët e mëdhenj
transportues,sharra e
drunjëve,minat,granatat etj
Burimet natyrore të infrazërit
janë:tërmetet,vullkanet,ujëvarjet,valet
e detit etj.Frekuenca e ulët e valëve të
infrazërit bën që këto të gjejnë zbatim
në operacionet ushtarake,sepse mund të
përdoren për zbulimin e pozicioneve të
armikut gjatë luftës,gjë që me vëzhgim
vizuel është e pamundur.
H olden Lako XII-H
PARIMI I HAJGENSIT
DHE ZBATIMI
Lëvizja valore nëpër mjedis të vazhduar asnjëherë
nuk përcillet vetëm në një drejtim, por në të
gjitha anët, sepse lëkundjet përhapen nga njëra
pikë në tjetrën në të gjitha drejtimet .Bashkësia
e pikave, deri ku njëfarë momenti ka arritur
lëkundja, quhet Front i Valës. Fizikani holandez
Kristian Hajgens në vitin 1690, propozoi një
mënyrë të thjeshtë sesi të përcaktohet fronti i
valës ne momentin(t+^t) nëse është e njohur
pozita e frontit te valës në momentin t. Ai
supozoi se qdonjëra nga pikat e frontit te valës në
momentin t, shëndrrohen në burim te ri të valës.
Nga kjo përfundojmë se:"Të gjitha pikat e një
mjedisi, të cilat i godet një valë , bëhën burime
të valëve të reja elementare; këto përhapen në të
gjitha anët, por me interferimin e tyre fitohet
vala rezultuese e njejtë me valën kryesore e cila
përhapet nga burimi fillestar.Parimi i Hajgensit
gjen zbatim në shpjegimin e interferences dhe te
difraksionit te valëve.