Giới thiệu chung

Xe Toyota Innova là loại xe du lịch 8 chỗ ngồi. Xe được trang bị

động cơ  mới 1TR-FE, khung gầm xe cứng cáp cho hiệu quả lái
xe ổn định. Khả năng giảm xóc và chống rung tốt tạo cảm giác
thoải mái và êm ả cho mọi hành khách trong xe trên mọi nẻo
đường.
Toyota Innova có 2 loại: Innova G và Innova J
Bảng 2-1    
Loại xe Innova G Innova J
2.0 lít (1TR- 2.0 lít
Động cơ
FE) (1TR-FE)
Hộp số 5 số tay 5 số tay
Số chỗ
8 chỗ 8 chỗ
ngồi

 
  GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG LÀM MÁT
ĐỘNG CƠ 1TR-FE
Hệ thống làm mát động cơ có nhiệm vụ thực hiện quá trình
truyền nhiệt từ khí cháy qua thành buồng cháy rồi đến môi chất
làm mát để đảm bảo cho nhiệt độ của các chi tiết không quá
nóng nhưng cũng không quá nguội.
Động cơ quá nóng sẽ gây ra các hiện tượng như đã nói, còn quá
nguội tức là động cơ được làm mát quá nhiều vì vậy tổn thất
nhiệt cho dung dịch làm mát nhiều, nhiệt lượng dùng để sinh
công ít do đó hiệu suất nhiệt của động cơ thấp, ngoài ra do nhiệt
độ động cơ thấp ảnh hưởng đến chất lượng dầu bôi trơn, độ nhớt
của dầu bôi trơn tăng, dầu bôi trơn khó lưu động vì vậy làm tăng
tổn thất cơ giới và tổn thất ma sát, ảnh hưởng lớn đến các chỉ
tiêu kinh tế và công suất động cơ. Động cơ 1TR-FE có hệ thống
làm mát tuần hoàn cưỡng bức.
  
Hệ thống làm mát 1Tr-Fe

Trong hệ thống này, nước được làm mát tại két nước không
phải là dòng không khí do quạt gió tạo ra mà là bằng dòng nước
có nhiệt độ thấp hơn, như nước sông, biển. Vòng thứ nhất làm
mát động cơ như ở hệ thống làm mát cưỡng bức một vòng còn
gọi là nước vòng kín. Vòng thứ hai với nước sông hay nước biển
được bơm chuyển đến két làm mát để làm mát nước vòng kín,
sau đó lại thải ra sông, biển nên gọi là vòng hở. Hệ thống làm
mát hai vòng được dùng phổ biến ở động cơ tàu thủy.
KẾT CẤU NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA CÁC CHI TIẾT
TRÊN HỆ THỐNG LÀM MÁT
ĐỘNG CƠ 1TR-FE TRÊN XE INNOVA
Hệ thống làm mát bằng nước.
Đây là hệ thống làm mát phổ biến nhất trong các mẫu xe hơi
hiện đại ngày nay với độ tin cậy cao, khắc phục được các nhược
điểm của các hệ thống khác như hiệu quả làm mát và khả năng
làm việc linh hoạt. 
* Két nước làm mát.
Két nước có tác dụng để chứa nước truyền nhiệt từ nước ra
không khí để hạ nhiệt độ của nước và cung cấp nước mát cho
động cơ khi làm việc. Để đảm bảo yêu cầu làm mát tốt nhất, két
nước được cấu tạo từ những đường ống nhỏ hẹp, xen lẫn là cái
lá nhôm mỏng nhằm tăng hiệu quả tản nhiệt. 
* Nắp két nước.
Hệ thống làm mát được đóng kín và điều áp bằng một nắp két
nước làm mát. Đóng kín làm giảm sự hao hụt nước làm mát do
bốc hơi, sự tăng áp làm tăng nhiệt độ sôi của nước làm mát do
đó làm tăng hiệu quả làm mát. Nắp két nước có hai van: Van áp
suất và van chân không.
Cấu tạo của hệ thống làm mát
Trong hệ thống làm mát bằng chất lỏng thì sự tuần hoàn của
chất lỏng được thực hiện một cách cưỡng bức dưới sự tác dụng
của bơm nước bơm vào áo làm mát, nước bị hâm nóng và qua
đường nước ở nắp máy trở về két nước. Quạt gió có tác dụng
làm nguội nước ở két làm mát được nhanh chóng.
NHIỆM VỤ CỦA HỆ THỐNG LÀM MÁT
Làm mát động cơ và máy nén khí
            Hệ thống làm mát có nhiệm vụ chính là làm mát động
cơ, bảo đảm động cơ có nhiệt độ ổn định trong suốt quá trình
làm việc. Ngoài ra, hệ thống cũng có nhiệm vụ không kém phần
quan trọng đó là rút ngắn thời gian chạy ấm máy, nhanh chóng
đưa động cơ đạt đến nhiệt độ làm việc. Bên cạnh đó hệ thống
làm mát còn làm mát cho máy nén khí nhằm tăng hiệu suất cho
máy nén khí. Đường nước làm mát máy nén khí được trích từ
đường nước chính làm mát động cơ
Làm mát dầu bôi trơn
            Trong quá trình làm việc của động cơ, nhiệt độ của dầu
bôi trơn tăng lên không ngừng do các nguyên nhân cơ bản sau:
            - Dầu bôi trơn phải làm mát các trục, tỏa nhiệt lượng
sinh ra trong quá trình ma sát các ổ trục ra ngoài.
            - Dầu bôi trơn tiếp xúc trực tiếp với các chi tiết máy có
nhiệt độ cao như cò mổ, đuôi xupáp, piston...
            Để đảm bảo nhiệt độ làm việc của dầu ổn định, giữ độ
nhớt dầu ít thay đổi và đảm bảo khả năng bôi trơn, vì vậy cần
phải làm mát dầu bôi trơn. Đường dầu bôi trơn được khoan song
song với đường nước làm mát động cơ. Khi nước làm mát động
cơ đồng thời làm mát luôn cho dầu bôi trơn, nhằm hạ nhiệt độ
cho dầu bôi trơn.

Kết cấu két làm mát.

Két làm mát có tác dụng để chưa nước truyền nhiệt từ nước ra
không khí để hạ nhiệt độ của nước và cung cấp nước nguội cho
động cơ khi làm việc. Vì vậy yêu cầu két nước phải hấp thụ và
tỏa nhiệt nhanh. Để đảm bảo yêu cầu đó thì bộ phận tản nhiệt
của két nước thường được làm bằng đồng thau vì vật liệt này có
hệ số tỏa nhiệt cao.
Thông thường két làm mát được làm bằng các ống dẹt, cắm sâu
trong các lá tản nhiệt bằng đồng thau (hình 2.2a). Ống nước dẹt
làm bằng đồng có chiều dày thành ống là (0,13-0,20)mm và kích
thước tiết diện ngang của ống là (13÷20) x (2÷4)mm. Còn các lá
tản nhiệt có chiều dày khoảng (0,08÷0,12)mm.
Kết cấu bơm nước.
Bơm nước có tác dụng tạo ra một áp lực để tăng tốc độ lưu
thông của nước làm mát. Bơm có nhiệm vụ cung cấp nước cho
hệ thống làm mát với lưu lượng và áp suất nhất định. Lưu lượng
nước làm mát tuần hoàn trong các loại động cơ thay đổi trong
phạm vi (68÷245) l/Kwh và với tần số tuần hoàn khoảng (7÷12)
lần/phút. Các loại bơm dùng trong hệ thống làm mát động cơ
bao gồm: bơm ly tâm, bơm piston, bơm bánh răng, bơm
guồng…
a. Bơm ly tâm.
Bơm ly tâm được dùng phổ biến trong hệ thống làm mát các loại
động cơ.
Nguyên lý làm việc là lợi dụng lực ly tâm của nước nằm giữa
các cánh để dồn nước từ trong ra ngoài rồi đi làm mát.
Trên hình 2.3 giới thiệt kết cấu bơm nước ly tâm dùng trên ô tô
lắp ở mặt đầu của thân máy và dẫn động quay bơm nước bằng
đai truyền nhờ puly (14), lắp chặt trên trục bơm nhờ then bán
nguyệt (16). Ranh lắp đai truyền có thể thay đổi kich thước nhờ
sự thay đổi số lượng vòng đệm (15).
b. Bơm piston.
Bơm nước kiểu piston thường chỉ được dùng trong hệ thống làm
mát của động cơ tàu thủy tốc độ thấp. Ở động cơ tốc độ cao vì
để tránh lực quán tính rất lớn của các khối lượng chuyển động
của bơm và để tránh hiện tượng va đập thủy lực do chu trình cấp
nước không liên tục của bơm nên người ta ít dùng loại này.
d. Bơm cánh hút.
Bơm cánh hút thường được dùng cho mạch ngoài (mạch hở) của
hệ thống làm mát động cơ tàu thủy. Nó hút nước từ ngoài vỏ tàu
(nước sông hoặc nước biển) để làm mát nước ngọt ở mạch trong
của hệ thống làm mát. Kết cấu và nguyên lý làm việc của bơm
cánh hút được thực hiện ở hình.
2.2.4. Van hằng nhiệt.
Van hằng nhiệt hoạt động tùy theo nhiệt độ dùng để điều chỉnh
nhiệt độ nước làm mát bằng cách điều khiển nước làm mát đi từ
động cơ đến két làm mát. Van hằng nhiệt được lắp trên đường
nước giữa nắp xylanh với bình làm mát. Van hằng nhiệt đóng
hay mở tùy theo nhiệt độ nước làm mát. Khi động cơ còn lạnh
van hằng nhiệt đóng, lúc này nước không qua két làm mát mà đi
tắt về bơm. Khi động cơ nóng lên van hằng nhiệt mở, nước làm
mát đi qua két, sau đó mới về bơm.
Van hằng nhiệt có tác dụng giúp cho động cơ nhanh chóng đạt
tới nhiệt độ quy định trong trường hợp động cơ mới khởi động

Nguyên lí làm việc của hệ thống làm mát tuần hoàn cưỡng
bức trên xe innova

Hệ thống làm mát cưỡng bức kiểu hai vòng tuần hoàn
Nguyên lí làm việc:
Khi nhiệt độ nước làm mát( ) nhỏ hơn nhiệt độ quy định
Vna hằng nhiệt đóng đường ống không cho NLM về két
nước(5), mở hoàn toàn đường ông nước (8) cho NLM về trước
bơm nước

Khi nhiệt độ làm mát (NLM) bằng nhiệt độ quy định

Van hằng nhiệt mở một phần đường ống cho NLM về két nước
(5) để làm mát nước và mở một phần đường ống nước (8) cho
NLM về trước bơm nước
Bơm nước đưa NLM vào làm mát động cơ
Khi nhiệt độ nước làm mát (NLM) lớn hơn nhiệt độ quy định
Van hằng nhiệt mở hoàn toàn đường ống cho NLM về két nước
(5) đến két làm mát để làm mát nước, đóng đường ống nước (8)
không cho NLM về trước bơm nước
Bơm nước đưa NLM vào làm mát động cơ

5. So sánh ưu khuyết điểm của kiểu làm mát bắng nươc và

kiểu làm mát bằng không khí
           Xuất phát từ những yêu cầu kỹ thuật ta nhận thấy rằng
động cơ làm mát bằng nước so với động cơ làm bằng không khí
có những ưu điểm sau:
           - Hiệu quả làm mát của hệ thống làm mát bằng nước cao
hơn do đó trạng thái nhiệt của các chi tiết của động cơ làm mát
bằng nước thấp. Vì vậy, nếu các điều kiện phụ tải như nhau thì
đối với động cơ xăng phải giảm tỉ số nén để tránh hiện tượng
kích nổ.
           - Độ dài thân động cơ làm mát bằng nước ngắn hơn
khoảng (10¸15)%, trọng lượng nhỏ hơn (8¸10)% so với động cơ
làm mát bằng không khí. Được như vậy là ta có thể đúc các
xilanh liền một khối nên khoảng cách giữa các xilanh có thể
giảm đến mức tối thiểu.
           - Do giảm được độ dài của thân động cơ nên có thể tăng
độ cứng vững của thân động cơ, trục khuỷu và trục cam.
           - Khi làm việc động cơ làm mát bằng nước có tiếng ồn
nhỏ hơn.
           - Tổn thất công suất để dẫn động quạt gió của động cơ
làm mát bằng nước nhỏ hơn động cơ làm mát bằng gió.
           Tuy vậy, hệ thống làm mát bằng nước cũng có những
nhược điểm sau đây:
           - Kết cấu thân máy và nắp xilanh rất phức tạp và rất khó
chế tạo.
           - Phải dùng két nước có cánh tản nhiệt bằng đồng. Kết
cấu của két nước cũng rất phức tạp, khó chế tạo và dùng vật liệu
quý như đồng, thiết...
           - Dễ bị rò rỉ nước xuống cácte nên có thể ảnh hưởng xấu
đến chất lượng dầu bôi trơn ở dưới cácte.
           - Khi trời lạnh có thể bị đóng băng trong áo nước và két
nước có thể làm vỡ hệ thống làm mát. Vì vậy khi động cơ làm
việc ở vùng có nhiệt độ thấp, thường phải dùng hỗn hợp nước có
trộn glyxêrin hay glycôn để hạ thấp nhiệt độ đông đặc của nước
làm mát.
           - Phải thường xuyên súc rửa hệ thống làm mát vì nước
bẩn hoặc nước cứng đóng cặn làm giảm khả năng truyền nhiệt.
           - Không thuận lợi khi sử dụng ở vùng khan hiếm nước.
6. Khảo sát hệ thống làm mát động cơ 1TR-FE
     Khi động cơ nóng lên, hệ thống làm mát sẽ truyền nhiệt ra
không khí chung quanh để làm mát động cơ. Ngược lại, khi
động cơ còn lạnh, Hệ thống làm mát giúp động cơ dể nóng lên.
     Bằng cách đó, Hệ thống làm mát giúp cho việc duy trì nhiệt
độ động cơ thích hợp. Ở động cơ 1TR-FE hệ thống làm mát
bằng nước tuần hoàn cưỡng bức được sử dụng.
2.4. Sơ đồ đường đi của nước làm mát.
Có kiểu van hằng nhiệt lắp ở đầu vào của bơm nước. Van hằng
nhiệt này được trang bị van đi tắt, tùy theo sự thay đổi nhiệt độ
của nước làm mát mà van này đóng hoặc mở van hằng nhiệt để
điều chỉnh nước làm mát đi qua mạch chính và qua mạch đi tắt.
2.6. Nắp két nước.
2.6.1. Công dụng và yêu cầu.
Công dụng của nắp két nước là duy trì áp suất trong hệ thống
làm mát cao hơn áp suất không khí, nhằm nâng nhiệt độ sôi
nước cao hơn bình thường. Cho phép động cơ làm việc với nhiệt
độ cao hơn mà không bị sôi trào gây hao hụt nước làm mát.
Ngoài ra nắp két còn để làm bịt kín miệng đổ nước của két làm
mát.
2.6.2. Kết cấu và nguyên lý làm việc.
Nắp két nước có cấu tọa như sau: trên nắp két nước có một van
xả hơi nước (van áp suất) và một van hút không khí (van chân
không). Van xả hơi nước gồm có lò xo van (3) có xu hướng ép
chặt đĩa cao su của van xả (6) và đệm cao su (7) xuống, thân của
van xả có nhiệm vụ định hướng cho lò xo (3). Van hút không
khí bao gồm: mũ van (8), lò xo van hút không khí (11) có xu
hướng đẩy chặt vòng đệm (9) lên phía trên, lò xo hút không khí
(11) được dẫn hướng bởi thân van hút không khí (10).
2.7. Bình giãn nở.
Là chi tiết quan trọng trong hệ thống làm mát. Bình nước này
như một ngăn chứa phụ giúp cung cấp thêm nước làm mát cho
động cơ khi két nước hụt nước và là bình chứa khi nước làm mát
nóng và giãn nở.
Bình giãn nở trên hệ thống làm mát động cơ trên xe Toyota
Innova là bình kiểu kín nó được sử dụng trong hệ thống nước
nóng và nhiệt độ cao. Bình nước phụ kiểu kín không mở ra khí
quyển và vận hành ở áp suất khí quyển. Bình cần trang bị van xả
khí. Bình nước phụ kiểu kín được lắp đặt trên đường hút của
máy bơm, cho phép khi vận hành áp suất hút của bơm gần như
không đổi.
2.9. Quạt gió dẫn động bằng đai.
2.9.1. Công dụng và yêu cầu.
Quạt gió dùng để tạo dòng khí đi qua giàn ống và cánh tản nhiệt
của két làm mát để tăng khả năng  tản nhiệt cho két. Quạt gió
làm tăng tốc độ lưu thông của không khí đi qua két làm mát
khiến cho hiệu quả làm mát cao hơn.
2.9.2. Kết cấu và nguyên lý làm việc.
Quạt gió được sử dụng trong động cơ 1 TR-FE có kết cấu đơn
giản. Quạt gió có 7 cánh, các cánh của quạt được làm bằng nhựa
và được đức liền với bầu quạt. Quạt gió được dẫn động bằng đai
từ trục khuỷu động cơ và được lắp cứng với trục của nó. Trên
trục một đầu lắp quạt gió, đầu kia lắp puly dẫn động, trên puly
dẫn động, trên puly có rãnh lắp đai để truyền động từ trục khuỷu
đến quạt.
2.10. Khớp chất lỏng.
2.10.1. Công dụng và yêu cầu.
Đối với quạt làm mát được dẫn động bằng đai chữ V thì tốc độ
của nó tăng lên tỷ lệ với sự tăng tốc của động cơ.
Đối với quạt có khớp chất lỏng điều khiển bởi nhiệt độ, thì tốc
độ quạt được điều khiển bằng nhiệt độ.
2.10.2. Kết cấu và nguyên lý hoạt động.
Nhiệt độ không khí (nóng) trong khi xe chạy chậm: chuyển
động quay của trục khớp chất lỏng được truyền hết sang quạt.
Nhiệt độ không khí (nóng) trong khi xe chạy nhanh: sức ỳ của
quạt tăng lên và sự trượt trong khớp chất lỏng làm cho quạt quay
với tốc độ thấp hơn tốc độ quay của trục khớp chất lỏng.

Những hư hỏng thường gặp ở hệ thống làm mát trên xe ô tô

 Hệ thống làm mát giữ vai trò quan trọng đối với một chiếc ô tô.
Nó giúp giải nhiệt động cơ và giữ cho động cơ làm việc ở nhiệt
độ ổn định. Hệ thống làm mát hư hỏng sẽ khiến động cơ mau
nóng và có thể dẫn đến những hư hỏng đáng tiếc cho các chi tiết
máy và gây tổn thất cho bạn. Bài viết sau đây sẽ nêu ra những
hư hỏng thường gặp ở hệ thống làm mát giúp bạn nhận biết và
khắc phục kịp thời để việc sử dụng xe hiệu quả hơn.

Những hư hỏng thường gặp ở hệ thống làm mát

Két nước bị gỉ: 

Khi nhận thấy nước giải nhiệt lợt màu, chứa nhiều cặn bẩn hoặc
có hiện tượng sệt lại với các cặn gỉ, đó chính là dấu hiệu két
nước bị gỉ bên trong và các gỉ sét trong thành két nước làm biến
chất nước giải nhiệt gây nên hiện tượng trên. Trường hợp này
tốt nhất bạn nên thay két nước mới để bảo đảm vì khi đã bị han
gỉ bên trong két nước rất dễ bị nghẹt và không đảm bảo. 

 
Két nước bị gỉ gây rò rỉ

Két nước bị nghẹt: 

Két nước được cấu tạo từ những đường ống nhỏ hẹp và qua quá
trình sử dụng lâu ngày các cặn gỉ sẽ tích lũy làm nghẹt dòng.
Khi đó dòng nước sẽ không được thông suất trong két làm mát
khiến nước không giải nhiệt được tốt, tăng áp lực trên các dòng
và dễ gây rò rỉ. Trường hợp này bạn hãy kiểm tra bằng việc súc
két nước và nên thông két nước nếu có hiện tượng nghẹt để đảm
bảo cho việc giải nhiệt của két nước. 

Thông, súc két nước bị nghẹt

Các mối hàn epoxy của két nước bị vỡ:

Sau thời gian làm việc lâu dài dưới áp lực, với hóa chất và nhiệt
độ cao, các mối hàn epoxy của két nước có thể bị mòn, vỡ gây
rò rỉ ở két nước. Nếu có trường hợp này bạn nên kiểm tra và cho
hàn lại két nước. 

Kiểm tra và hàn chì lại két nước bị bể

Hỏng hóc ở các bộ phận liên quan

Hỏng van hằng nhiệt: 

Van hằng nhiệt giúp điều khiển dòng nước giải nhiệt qua két
làm mát khi nhiệt độ tăng cao và giữ lượng nước đó trong máy
khi chưa đủ nóng để tiếp tục hấp thụ nhiệt. Van hằng nhiệt bị
hỏng sẽ không thể tự động mở được khi nhiệt độ nước tăng
cao, làm nước không lưu thông qua két làm mát và nhiệt độ
động cơ sẽ tăng mau, có thể gây hư hỏng nặng. Khi van hằng
nhiệt bị hư, bạn nên thay thế ngay van mới.

Kiểm tra thay thế van hằng nhiệt

Hỏng bơm nước:

Bơm nước có nhiệm vụ luân chuyển dòng coolant trong hệ

thống làm mát. Hư hỏng bơm sẽ khiến dòng nước không lưu
thông được và làm động cơ nóng. Bơm nước thường có tuổi thọ
khá cao: khoảng 100.000 dặm (~ 161.000km) nhưng nó cũng có
thể hư hỏng sớm hơn. Khi bơm bị hư bạn phải thay thế để đảm
bảo quá trình hoạt động của động cơ.
Kiểm tra và thây thế bơm nước mới

Ống dẫn nước rò rỉ:

Ống dẫn nước được làm bằng cao su và lâu ngày sẽ bị chai, giòn
gây rò rỉ làm hao hụt nước làm mát dẫn đến thiếu nước giải
nhiệt cho động cơ. Nên thay ống dẫn nước mới khi có hiện
tượng này. 
kiểm tra ống dẫn két nước

Quạt giải nhiệt hỏng:

Quạt giải nhiệt sử dụng lâu ngày, chịu tác động của nhiệt độ cao
nên lớp keo cách điện sẽ chảy và làm motor quạt bị hư, cánh
quạt bằng nhựa cũng có thể giòn và bị gãy, vỡ làm quạt khong
đồng tâm và không sử dụng được. Khi quạt bị hư ta nên thay thế
quạt giải nhiệt mới phù hợp.
Cánh quạt két giải nhiệt bị vỡ, thay thế quạt mới