Professional Documents
Culture Documents
Stachura Gizejowski Eurokodoweprocedurystatecznociowegosprawdzanianonocistalowychrampaskich KBiM 2015
Stachura Gizejowski Eurokodoweprocedurystatecznociowegosprawdzanianonocistalowychrampaskich KBiM 2015
Stachura Gizejowski Eurokodoweprocedurystatecznociowegosprawdzanianonocistalowychrampaskich KBiM 2015
1. Wstęp
Przy sprężystym projektowaniu konstrukcji stalowych zgodnie z Eurokodem 3 [1],
projektant ma możliwość przeprowadzenia weryfikacji nośności wg procedur konwencjo-
nalnych lub wykorzystując tzw. metodę ogólną. Ocena stateczności układu ramowego
przeprowadzana jest w podejściu konwencjonalnym na podstawie wskaźników wykorzy-
stania nośności elementów i ma charakter lokalny. Metoda ogólna ma cechy podejścia
globalnego, z zastosowaniem analizy zaawansowanej GNIA (geometrycznie nieliniowej z
uwzględnieniem równoważnych globalnych i lokalnych imperfekcji geometrycznych).
Sprawdzenie nośności polega na wyznaczeniu wartości mnożnika obciążenia, przy którym
w najbardziej wytężonym przekroju elementu konstrukcji, nazywanego elementem
sprawczym, występuje wskaźnik wykorzystania nośności charakterystycznej przekroju co
najwyżej równy współczynnikowi częściowemu do nośności.
Zagadnienia projektowania wg metody ogólnej pojedynczych elementów ściskanych
o rożnych przekrojach, warunkach obciążenia i podparcia przedstawiono szerzej w
pracach [2] i [3]. Niniejsza praca jest kontynuacją badań przedstawionych w [4], gdzie
ograniczono się do ram o dwuteowych elementach pryzmatycznych i przekroju klasy 1–3.
W niniejszej pracy rozważania rozszerzono na ramy złożone z dwuteowych blachownic
spawanych klasy 4, o zmiennej wysokości środnika na długości słupa i rygla.
Mnożnik obciążenia
Globalna
analiza krytycznego αcr,ip
N cr ,ip 10 N Metoda
statyczna ogólna? N cr , ip , i cr , ip N Ed , i
GNA-2D
N c , Rk ,i
T T ip ,i ip , i
Siły wewnętrzne N cr ,ip , i
II rzędu:
II II
N Ed ,i , M y , Ed , i
Ustalenie
2 EI i amplitudy Wyznaczenie mnożnika
N cr , ip , i Globalna analiza
L2i uogólnionej, obciążenia krytycznego
statyczności LBA-3D
zintegrowanej αcr,op
N c , Rk , i imperfekcji ηip
ip ,i N
N cr , ip ,i
ip ,i Globalna
Skutecznie
analiza
zabezpieczony N Analiza
zaawansowana
przed wyboczeniem zaawansowana
Oszacowanie: GNIA-2D
z płaszczyzny? 3D?
Ncr,op,i , Mcr,i
N c , Rk , i Wyznaczenie T
op , i mnożnika
N cr , op , i T Ustalenie amplitudy
obciążenia
uogólnionej, zintegro-
op , i granicznego
wanej imperfekcji ηop
αult,ip,k
M c , Rk , i
LT , i Sprawdzenie globalnego
warunku nośności przy Globalna analiza
M cr ,i zaawansowana GNIA-
Sprawdzenie wyboczeniu z
LT ,i globalnego płaszczyzny układu: 3D
warunku
nośności: ult , ip , k
Sprawdzenie op op
cr , op Wyznaczenie
lokalnych ult ,ip , k
1 mnożnika obciążenia
warunków M1 op ult ,ip , k granicznego
nośności 1
M1 αult,op,k
elementów wg
pkt. 6.3.1–6.3.3
PN-EN 1993-1-1 Koniec
Sprawdzenie globalnego
Koniec warunku nośności:
3 ult , op , k M 1 1
Koniec
2
4 1
Koniec
Rys. 1. Algorytm sprawdzania stanu granicznego nośności ram płaskich o prętowym modelu obliczeniowym.
Ścieżka pierwsza w algorytmie pokazanym na Rys. 1 dotyczy sytuacji, gdy pierwsza
postać wyboczenia jest giętno-skrętna (z płaszczyzny układu ramowego). Indeks dolny op
stosowany do mnożnika obciążenia i amplitudy imperfecji jest skrótem z angielskiego out-
of-plane. Sprawdzenie nośności ma charakter globalny i polega na przeprowadzeniu
zaawansowanej analizy GNIA-3D układu z przestrzenną imperfekcją geometryczną.
Ścieżka druga dotyczy sytuacji, w której pierwsza postać wyboczenia jest giętna (w
płaszczyźnie układu). Indeks dolny ip stosowany do mnożnika obciążenia i amplitudy
imperfecji jest skrótem z angielskiego in-plane. Model obliczeniowy z geometryczną
imperfekcją w płaszczyźnie układu wymaga przeprowadzenia analizy GNIA-2D i
sprawdzenia globalnego warunku nośności z uwzględnieniem wyboczenia giętno-
skrętnego (z płaszczyzny układu). W przypadku, gdy dwie pierwsze postacie wyboczenia
występują w różnych płaszczyznach, w szczególności gdy odpowiadające im mnożniki
obciążenia krytycznego są sobie bliskie, zaleca się sprawdzenie nośności ramy zarówno
ścieżką pierwszą, jak i ścieżką drugą algorytmu sprawdzania stanu granicznego nośności
(Rys. 1).
Ścieżka trzecia dotyczy sytuacji, gdy rama jest skutecznie zabezpieczona przed utratą
stateczności z płaszczyzny układu, bądź gdy pierwsze postacie są giętne w płaszczyźnie
ramy, a pierwsza z kolejnych jest formą przestrzenną, odpowiadającą mnożnikowi αcr,op
większemu niż 10. W takim wypadku, po zdefiniowaniu uogólnionej, zintegrowanej
imperfekcji ηip jak opisano w pracy [4], sprawdzenie nośności ma charakter globalny i
wymaga przeprowadzenia analizy zaawansowanej GNIA-2D.
Ostatnia, czwarta ścieżka algorytmu przedstawionego na Rys. 1, dotyczy konwencjo-
nalnej procedury projektowania, polegającej na sprawdzeniu lokalnych warunków
nośności elementów prętowych, zgodnie z pkt. 6.3.1–6.3.3 normy [1].
Rys. 2. Model ramy rozpatrywanej w przykładzie wraz z rozmieszczeniem stężeń bocznych i przeciwskręt-
nych słupów oraz rygli, zrealizowany w programie ConSteel.
Kombinacją decydującą o stanie granicznym nośności analizowanej ramy jest kom-
binacja zgodna ze wzorem 6.10b normy [7], na którą składa się: ciężar stały o charakterze
niekorzystnym, wiodące obciążenie zmienne śniegiem (równomiernie rozłożone na dachu)
oraz towarzyszące obciążenie zmienne wiatrem o kierunku prostopadłym do osi podłużnej
budynku, działającym jednocześnie z podciśnieniem wewnętrznym.
Weryfikację nośności ramy wykonano w pierwszej kolejności wg procedury wykorzy-
stującej metodę ogólną (ścieżka 1). Zgodnie z normą [8], wpływ niestateczności ścianek
przekrojów na sztywność można pomijać w analizie globalnej, gdy pole przekroju
współpracującego Aeff elementów klasy 4 jest większe niż iloczyn parametru ρlim i pola
przekroju brutto A tych elementów. Ponieważ największy kąt zbieżności panelu środnika
słupa αlimit = 1,83° < 10° to zgodnie z [9] można stosować metodę szerokości współpracu-
jącej do oceny nośności przekroju elementów kasy 4. W węźle górnym B i D słupów, gdzie
występuje najmniej korzystny stosunek pola przekroju efektywnego do pola przekroju
brutto, otrzymujemy:
Aeff = 156,92 cm2 > ρlim∙A = 0,5∙214,72 cm2 = 107,36 cm2, (1)
co oznacza, że w analizie globalnej można przyjąć nominalne cechy przekrojów klasy 4.
W pierwszym kroku obliczeniowym przeprowadzono analizę LBA-3D, z opcją trzech
pierwszych form wyboczenia. Uzyskane mnożniki obciążenia krytycznego oraz pierwszą i
trzecią postać wyboczenia przedstawiono na Rys. 3 i 4. Dwie pierwsze formy wyboczenia
są przestrzenne (giętno-skrętne) o mnożniku obciążenia 11,8 i 14,8 (dotyczą odpowiednio
słupa prawego i lewego ramy), trzecia natomiast jest giętną formą przechyłową (w
płaszczyźnie układu) o mnożniku 16,8.
Zgodnie z algorytmem przedstawionym na Rys. 1, nośność ramy sprawdzono jak dla
ścieżki pierwszej, przyjmując imperfekcję geometryczną ramy odpowiadającą pierwszej
postaci wyboczenia z płaszczyzny układu. Program ConSteel umożliwia uwzględnienie w
analizie globalnej imperfekcji odpowiadającej wybranej postaci wyboczenia oraz
weryfikację ramy na podstawie globalnego warunku nośności. Wartości rzędnych przyjętej
postaci imperfekcji geometrycznej układu ramowego najlepiej jest opisać przez skalowanie
amplitudy wybranej postaci wyboczenia. Wartość współczynnika ξ skalującego amplitudę
można wyznaczyć jak w [4]. W przypadku nieprzechyłowych form wyboczenia, w
płaszczyźnie i z płaszczyzny układu ramowego, współczynnik skalujący powinien być
odniesiony do elementu lub części układu najbardziej wrażliwego na postać wyboczenia
przyjętą do modelowania imperfekcji.
a) αcr = 11,8 b)
Rys. 3. Pierwsza postać wyboczenia ramy uzyskana z LBA-3D: a) nieprzechyłowa forma stowarzyszona z
giętno-skrętnymi deformacjami prętów, b) wrażliwość elementów układu na deformacje giętno-skrętne.
a) αcr = 16,8 b)
Rys. 4. Trzecia postać wyboczenia ramy uzyskana z LBA-3D: a) przechyłowa forma stowarzyszona z giętną
deformacją prętów (na tle układu nieodkształconego), b) wrażliwość elementów układu na deformacje giętne.
Niżej przedstawiono tok postępowania w celu wyznaczenia współczynnika skalują-
cego ξ dla słupa prawego (ED, por. Rys. 2), elementu najbardziej wrażliwego na
deformacje giętno-skrętne odpowiadające pierwszej postaci wyboczenia układu:
1. Wyznaczenie równania linii ugięcia v(x) słupa ED, odpowiadającej pierwszej, giętno-
skrętnej postaci wyboczenia układu (wykonano w programie Microsoft Excel na podstawie
wartości przemieszczeń wyeksportowanych z programu ConSteel i pokazano na Rys. 5).
Największa wartość mnożnika skalującego ξ występuje w przedziale 6,4–9,6 m słupa.
Przemieszczenia boczne osi pasa dolnego (po stronie wewnętrznej w hali), ulegającego
największemu wychyleniu z płaszczyzny przy giętno-skrętnym wyboczeniu słupa ED
układu, opisano w ww. przedziale funkcją wielomianową, co daje linię ugięcia aproksy-
mowaną analitycznie wzorem o postaci:
3 5 1 4 3 2
cr ( x ) 2,9909 10 x 3,3104 10 x 8,6138 x 9,2688 10 x
(2)
2 2
4,4598 10 x 7 ,9251 10
2. Obliczenie drugiej pochodnej funkcji (2):
'' 3 3 1 2 6 1
cr ( x ) [59,818 10 x 39,7248 10 x 51,6828x 185,376] 10 mm (3)
Rys. 5. Funkcje linii ugięcia bocznego osi podłużnej słupa ED oraz środków ciężkości pasów przekroju.
3. Wyznaczenie maksymalnej wartości drugiej pochodnej funkcji ugięcia (3), którą
uzyskuje się w odległości xmax = 7,92 m od podstawy słu-
'' 6 1
pa: cr ( xmax ) 4,49 10 mm .
max
4. Obliczenie charakterystycznej wartości mnożnika granicznego siły podłużnej αult,Nk:
- wartość obliczeniowej siły ściskającej w odległości x = xmax od podstawy słupa ED:
3
N Ed ( x max ) N Ed (7,92) 420 10 N ,
- nośność charakterystyczna przekroju w odległości x = xmax. W przypadku przekroju klasy
4, po spełnieniu warunku podanego w (1) przyjmuje się pole przekroju brutto:
3
N c, Rk ( x max ) A f y 20940 355 7434 10 N , co daje:
3
N c ,Rk ( x max ) 7434 10
ult , Nk 3
17,7 .
N Ed ( x max ) 420 10
ult , Nk 17,7
5. Wyznaczenie smukłości względnej elementu: 1,23 .
cr ,op 11,8
6. Obliczenie wstępnej strzałki wygięcia elementu e0:
- nośność charakterystyczna przekroju klasy 4 na zginanie w odległości x = xmax = 7,92 m
od podstawy słupa. Po spełnieniu warunku podanego w (1) przyjmuje się nośność
sprężystą:
3 6
M c , Rk ( xmax ) M el , z , Rk Wel , z f y 778 10 355 276, 2 10 Nmm,
- parametr imperfekcji przy wyboczeniu względem osi z-z: α = 0,49 (krzywa "c")
6
M c , Rk ( xmax ) 276, 2 10
e 0 0, 2
N c , Rk ( x max )
cor 0, 491, 23 0, 2
7434 10
3
1,0 18,8 mm.
4. Podsumowanie
Przedstawiono różne procedury eurokodowe dotyczące sprawdzania stanu graniczne-
go nośności ram płaskich o prętowym modelu obliczeniowym. Różne ścieżki postępowania
zilustrowano obszernie na przykładzie ramy portalowej.
Zastosowanie metody ogólnej i pierwszej ścieżki przedstawionego na Rys. 1 algoryt-
mu postępowania, z uwzględnieniem imperfekcji odpowiadającej pierwszej postaci
wyboczenia z płaszczyzny układu daje, w wypadku analizowanej ramy, wartości
granicznego mnożnika obciążenia zbliżone do uzyskanego w konwencjonalnym podejściu
do projektowania (ścieżka 4).
Jak należało się spodziewać, zastosowanie metody ogólnej zgodnie z drugą ścieżką
przedstawionego na Rys. 1 algorytmu oraz po przyjęciu imperfekcji zgodnej z trzecią
formą wyboczenia giętnego w płaszczyźnie układu, prowadzi do uzyskania najmniejszej
wartości mnożnika obciążenia granicznego. Różnica w stosunku do wyniku uzyskanego na
podstawie pierwszej ścieżki nie jest jednak znacząca i wynosi ok. 8%.
Literatura
1 PN-EN 1993-1-1: 2006. Eurokod 3 – Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1-1: Reguły
ogólne i reguły dla budynków.
2 Szczerba R., Kozłowski A.: Obliczanie prętów zginanych i ściskanych metodą ogólną według
PN-EN 1993-1-1. Inżynieria i Budownictwo 8 (2015) 424-429.
3 Kędziora E.: Ocena stateczności prętów ściskanych na podstawie PN-EN 1993-1-1. „Inżynieria i
Budownictwo” 8 (2015) 430-433.
4 Gizejowski M., Stachura Z.: Stateczność techniczna stalowych konstrukcji prętowych w ujęciu
eurokodowej metody ogólnej. Inżynieria i Budownictwo 2 (2016) 82-90.
5 PN-EN 1991-1-3: 2005. Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-3: Oddziaływania
ogólne – Obciążenie śniegiem.
6 PN-EN 1991-1-4: 2008. Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-4: Oddziaływania
ogólne – Oddziaływania wiatru.
7 PN-EN 1990:2004. Eurokod – Podstawy projektowania konstrukcji.
8 PN-EN 1993-1-5: 2008. Eurokod 3 – Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1-5:
Blachownice.
9 Simoes da Silva L., Simoes R., Gervasio H.: Design of Steel Structures, Eurocode 3: Design of
steel structures, Part 1-1: General rules and rules for buildings. ECCS Eurocode Design Manual,
Ernst & Sohn, 2010.
Eurocode’s procedures for buckling resistance evaluation of
load bearing capacity of steel planar frames
Zbigniew Stachura, Marian Giżejowski1
1
Institute of Building Engineering, Faculty of Civil Engineering, Warsaw University of Technology,
e–mail: z.stachura@il.pw.edu.pl, m.gizejowski@il.pw.edu.pl