ie [ARYSTOKRACIA |__| _REWOLUGIA |_—_5/ REWOLUCIONSGr] ; [-REROEUCIONISCT | | Ko arystokratéw? Eee | [Jaki jest status] | spotecany tych ___ludai? sete rt See ete 2 st eu | Ktojest | | preywodea? | Na podstawie cytatéw okresl stosunck Tewolucjonistéw do arystokracji (..) Zerybiali, robaczywi, peli | Mapoju i jadta ustapcie mtodym, glodniaiym i sitnym. (4) Oni stracili sity ciata | w rozkoscach, sity rozunn | © présniaciwie ~ jutro lub pojutrze legnaeé musza, | Go) Ow starosta baby strcelat | Po drzewach i Zvdéw piek? zyweem. | | | Kto wchodzi w skiad oboza Tewolucjonistéw? J [ak sas] splecny ch ludzi? [Kt jest | preywodea? { Na podstawie cytat6w podaj preyezyny wybuchu rewolueji () chleba, chleba, chleba, ] (x) Smieré panom po trevkro€ plurimy na zgube im ~ po trance | | preeklestwo im, | (u) Svlar nowy ogtascam Bogu nowemu | | (--) Jek prees rocpacz i boles¢ wydarte bysiqcom ~ giéd reemiesinikow, nedea | wloscian, hata teh ont conchae | wiara moja |) nam jedno, czy bydto czy panéw | Penge, (.-) Panom, tyranom Smieré, nam | Diednym, nam gtodnyn Stnudzonym jesé, spac. | (.) stara s eGo, upo 4 bez grosz Honor Swe a scene | w sctandar? | Zeresbial, i jadlo, ust i silaym. | Ow starosta drzewach i | Kanclere ft archiwa, pr: preyspieszyt (oo) tata 2 natoznica (0) w zielon i polowat = |JEZYK POLSKI pes ‘Test badajacy rozumienie ezytanego tekstu literackiego REWOLUCIONISG i krytyeznoliterackiego Dwa orty z nas, ale gniazdo Twoje strzaskane piorunem. Pankracy Test skiada sie z dwéch czesci. W pierwszej Twoim zadaniem jest ukazanie, na podstawie cytat6w, istoty poglgdow hrabiego Henryka i Pankracego oraz wyjasnienie pojecia tragizmu w kontekscie definicji Hegla. W czeSci drugiej zapoznaj sig z tekstem Marii Janion i odpowiedz na pytania. Cytuj tylko wtedy, gdy jesteS o to proszony. -—>| > wehodzi w sktad obozu _rewolucjonistow? a, wy tragizm zachodzi tylko tam, gdzie po obu stronach znajduja sig sity | est Jaki jest status i sity te popadajq w kolizje. Hegel dca? spoteczny tych a Tudei? Pankracy: ) starasclachta ~ cawsze pewna Za chile sane prede mag cloviek “prego, uporczywa, kwitnaca nadzieja, bez imienia, bez proodkéw, bez anioa Us bez grosza, bez oreza, bez zotnierza. stréza - co wydobyl sie z nicosci i zacznie | Sonor sey, honor rycers wystepit moze now epoke, jes gow 1 nie Rescene tvledly w lachnan codrauce nazad, nie strace do nicosei o — = suandarze wolnosci. Czego wigc zadasz ode nie, cbaweo narodéw, obywatelu — bo: 1 Zaresbiali, robaczywi, pelni napoju = : Widziatem wszystkie stare zhrodnie i cie mlodm,zglodniaiym iawie cytat6w podaj preyezyny ees te rm Swiata ubrane w scaty Swigte, nowy wybuchu rewolucji. 2 kolujace taiicem ~ ale ich koniec ten ‘Ow starosta baby strzelat po sam, co przed tysiqcami lat — ccewach i Zyd6w piekt zyweem. rocpusta, ou, krew a, chleba, chleba, pré panom po treykroé plurimy Kanclerzfatscowat aka i palit E Nie raceles zsapie pomiedssdziect € int ~ po trevkroé archiva, prekupit sedziow, truiong 3 rvoje~ bo w glebi dca ty two im. orspiesey! spadki pogantzase nim t nowy oglascam Bogu noweme. {..)tamaa z pieskiem krdléw byta E Ale ty cctowiecze, powiede mi gdzie przez rozpacz i bolesé wydarte Stotnica, Jest ziemia twoja? ~ wieczorem | — gtd rzemiesinikow, nedza siaielon ¢ rozbijasz namiot td} na grazach , hariba ich zon i cérek ~ ot0 en ceudzego domu, 0 wschodkie go oj ‘polowat z bracia szlachta, Jedno, czy bydto czy pandw Sina ccs: dale ~ dotad nie snalactesogniska swego. Ani an zadenzewoich by nie 2k fadsby ich nie wykarmita tsk, nie | brani potega occ meich Siowa nioje tania se na ich chal, | jak deine} srcaty pohaicdw na ich | Ssench pancersh = ne ih pop | nie woruszq nawet om, tyranom Smieré, nam nam gtodaym, nam ym eS, spac, pie,Romantyzm SRS a) Pankracy: iy ive 7 przec 3 mater saa Q nad 1 ludzk Konie Konie sadzi, porzae nalezy b) Henryk: () - aie si Ingeru = tak encsmae iezba Snat aie stv oskon @) Preed ale ter 2. W kontekscie dotychezasowych rozwaéai na temat polemiki Henryka Bia: z Pankracym zinterpretuj stowa Hegla. Bio i . Hrabia sie i b sama t Swiata. 4 Kory pokrzy Maria Janion ogromn Can i kleska. Rzecz o tragizmie (fragment) nsiacd) wierzy (A) le moge, staram sie hartowac dusze przeciw temu, co ma nadejsé, bo wybér. mysle, Ze coraz gorzej bedzie. Ja to nazywam przeznaczeniem, Czyli ze u mnie Pankrac wola innych ludzi i okolicznosci zowie sie przeznaczeniem. Jest to Fatum Obaj sa Starozyine, okrutne, niczym nie odwrécone w swoje} zawzietosci, ale géruje nad chee 23 tym Opatrenosé Boska, kt6ra czasem tamie i kruszy to Farum, ktora w tym dopetni: Swiecie niekiedy, a w iamtym zawsze oblewa promierimi chw vaty i niesmiertelnosci. 6) Krasitiski rozwijat tutaj motywy Ballanche’a, ulubionego filozofa swej mlodosci mieé tu Podobnie jak u Ballanche’a Orfeusz byt powotany do ciaglego przezwyciezania zbrodni. Praw koniecznosci, do stalego doskonalenia sig wbrew Przeznaczeniu, tak nim kar - 154 - poteJEZYK POLSKI = Krusifiskiego czlowick musi sie wieczni eciw Losowi, ponad ktérym jest Opatrznos ria filozoficana Nie-Boskie) i Irydiona. | 2) Fatum w Nie-Boskiej staje sig historia, Génue | nim wprawdzie Opatrznosé — ale nie-boski éwiat rzadzi sig swoimi historyeznymi prawami, swoimi i sccznosciami. Racja najwydsza nie jest przed finalem | | secznoscig: staje sig nia dopiero w finale. Krasiiski - jak tradycjonalisci francuscy, 2 Bog pozostawit iek polityczny ludziom i ich wolnej woli — nie sezy wierzyé w Jego obecnosé w Swiecie spolecznym | |) | mote przemawiaé w duszy ludzkiej, podobnie jak Zyemunt Krasiski & sily. Jego glos jest jednak gtosem doradczym”. (1812-1859) Szeruje bezposrednio w sobie tylko znanym momencie «lak jak ingeruje w finale Nie-Boskiej. Ingeruje troche ,irracjonalnie” MezbadanoS¢ jego wyrok6w to wiasnie éw ,zaskakujqey” 7 ,dyskusyjny" Snal dramatu, Jedno przeciez wiadomo: Swiat historyczny jako Swiat nie-boski aie stworzy przyszlosci sam przez sig. I dlatego historia nie prowadzi ku doskonalosci. Moze do nie} prowadzié jedynie Bog. (..) (3) Hrabia Henryk wierzy! niegdys w postep, szczeScie rodu ludzkiego. Pred stoma lay, przed dwoma wiekami polubowna ugoda mogla jeszcze. ale teraz, wiem ~ teraz trza mordowa€ sie nawzajem. Najbardzie} gorzkic slowa padaja w odpowiedzi na propozycje Pankracego: Daremne marzenia te ich dopelni? — Adam skonal na pustyni — my nie wrécim do raju. Terax Hrabia Henryk musi walezyé i zginaé, pozostajac samotny wéréd ,wahania Ss i bojadni” skarlalej arystokracji, Bohaterem tragicznym jest nie preez sama tylko range spoieczna. On rozpoznal sw6j los — i los? tad? chaos? Swiata. Pankracy takée, (4) Pankracy, czlowiek bez imienia, bez preodkdw, bez aniola strée Sory wie, 2e musi zaczaé nowa epoke, bo do tego go peha racja sokzzywdzonych, méwi do Hrabiego Henryka: Ja mam wiare silniejssa, ssromniejsca od twojej. ~ Jek przez rozpacz i boles wydarty tysiqcom “acéw. Hrabia Henryk wie, 2¢ musi 2gingé. Jest fatalista kleski. Pankracy Seczy w koniecznos¢ dzialania, Jest fatalista postepu. Nie ma tu miejsca na ms, CO ma nadejse. be S200. Jest tylko miejsce na rozpoznanie koniecznosci i wlasne} rol eniem. Coyli Ze u mmx Ssokracy i Hrabia Henryk widza jasno wlasne role i wiasne koniecznosei eniem. Jest to Fatiom Obaj sa bohaterami tragicznymi. Rozpoznali siebie samych. A kaédy z nich jetosci, ale géruje nad hee zglebié preeciwnika i jego .determinizm” — spraecany, odwrotny, » Farum, ktéra w tym dopelniajacy? (...) waty i niesmiertelnoscs (5) Fatalizm zbrodni cigzy ilozofa swej mlodos aie¢ tu tylko racje czastkowe, 0; lego przezwycigdania 2brodni. Pankracy wyznaje wia v Preeznaczeniu, tak sim kark schylam nad Swiatem historycznym, Ludzie moga graniczajace sig jedynie do krytyki wlasnych ire W postep: Jedno tylko prawo wznaje i pred ~ tym prawem $wiat biezy w coraz wyzsce kregi... Hrabia - 155 -Romantyzm Henryk przekresla to rozumowanie, lutrzymujac, ze w obozie rewolueji widziat jedynie wszystkie stare zbrodnie Swiata, ubrane w szaty Swieze, nowym koluiace taricem — ale ich koniec ten sam. co przed tysiqcami lar Z_rowusta, cloto i krew. Hrabia Henryk reprezentuje stare” zbrodnie Swiata, Pankracy ~ nowe. Zaden 2 nich wigc nie moze ptzyniesé ludzkosci odrodzenia, (...) (6) Jest tragizm walki dwéch racji, ktére moga sobie tylko weajemnie zaprzeczaé, jest tragizm rozdareia racji boskiego iadu i nie dominujacym trys i 6w - hrabiego Henryka, Pankracego, Orcia, (..), jest Ow trzeci typ tragizmu ~ tragizm nieuniknione] ashady wielkich wartosi. Tragizm, ktéry oni jak edyby ,wyzywaja”. Poznawsey bowiem wlasna role w Swiecie, czy to role ,bicz6w bodych”, jak Pankracego (-.), czy teé role upadajacych pod brzemieniem preeszlosi, role ,schylkowesw™ Kiéray moga tylko mnie} lub basdziej picknie zgingé, jak ‘Hrabia Henryk =, bohaterowie ci nie cofaja si¢ praed zaplada swiata ani siebie. Rzucaja sie Ww objecia Koniecznosi, ki6re narzucita im historia czy kiore wyczytal, Poznali w istorii, jak gdyby gnani owym amor fati ~ miloscia przeznaczenia, © KiGrej pisat Nictasche. Nie unikaja tego, co .musz4” speinié, preeciwnie Chea spelnié nawet za ceng wlasnej totalnej zaglady. (...) (7) Keasifski rzucat swoich bohater6w do czynu, kazat im walié $wiaty gotowe, wybieraé samozagiade. I dawat im w zamian nie heroizm, lecy Sorzka Swiadomos wlasne] ,miekoniecanosci”. (..) Pankracy nie stworzy nowego Swiata. Najglebiej jednak te postawe kleski prayjal hrabia Henryk wie» Ze nic nie zburzy, niczego nie ocali, nie przyda sig na nic, nie znaczy ic w tym Swiecie, ktéry okreslaja Bog i historia. Dziala wbtew swoim interesom, wbrew woli wszystkich zeromadzonych w Okopach Swietej Trojey. Jedyng obrona wiasnej godnosci jest raucié sie w swoje preeznaczenic Prosta¢ temu, co wyznaczyli ojcowie, Klasy, rewolucja, szatan i Bog. Hrabis Henryk nie cofnie sig, cho wszystko, co przeciwstawi, to bedzie gest W tym geécie kryje sie 6w honor arystokratyczny, o ktGrym tak czpsto mowi. Nie ma go jednak nikt poza nim. Jest to bowiem honor bohaters tragicznego, ktéry chee do kotica praedyé, poznaé i zglebié swoja Kleske sprostaé przeznaczeniu ~ tylko je wypelniajac” Maria Janion, Goraczka romantycone 1. W kontekécie akapitu 1. i 7. wyjasnij, jak Zygmunt Krasifiski rozumiat zadania czlowieka w swiecie. 2. Wypise z tekstu akapita 1. wszystkie synonimy stowa Jos Zaza 2. nos D ateizn D prowic G mesjar GD tatatiz: & Czemuze w obozie rewolucy _ ubrane w szaty $w m, co preed tysiqcami lat zentuje stare” zbrodnie moze przynies ludzkosci a sobie tylko wzajemnic 1 i nie-boskiej historii, Ale w — hrabiego Henryka, } ~ tragizm nieuniknione} y wyzywaja”. Poznawsry botych”, jak Pankracego osci, role ,.schytkowedw” naé, jak Hrabia Henryk 2 ani siebie, Rzucaja sie ia czy ktore wyezytali - miloscia przeznaczenia, za” spelnié, przeciwnie G.) 2, kazat im walié swiaty mian nie heroizm, lecz ) Pankracy nie stworzy | przyjat hrabia Henryk: a sig na nic, nie 2naczy - Dziata whrew swoim h w Okopach Swiete) W swoje przeznaczenie, . szatan i Bog. Hrabia vstawi, to bedzie gest 0 ktOrym tak ezesto owiem honor bohatera i zglebié swoja Kleske, n. Goraczka romantyezna unt Krasifiski rozumiat owa los. JEZYK POLSKI Wyjasnij, jak rozumiesz zdanie: Fatum w Nie-Boskiej komedii jest historia, (akapit 2.) Jak nalezy rozumieé relacje zachodzace migdzy Bogiem i czlowiekiem w Nie-Boskiej komedi Zygmunta Krasifiskiego? Odpowiedzi udziel w oparciu o akapit 2. 5. Zaznacz wiasciwa odpowied. Koncepeja religijna oméwiona w akapicie 2. nosi nazwe: FD ateizmu; 7 prowidencjonalizmu; SF mesjanizmu; 7 fatatizmu, & Czemu stuza w zdaniu On rozpoznat swéj los — i los? tad? chaos? $wiata u2yte znaki zapytania? (akapit 3.) W kontekscie akapitu 4, wyjasnij, jak nalezy rozumieé okreslenia: fatalista kleski i fatalista postepu w odniesieniu do bohateréw dramatu ‘Zygmunta Krasitiskiego. 8. Dlaczego zdaniem Marii Janion éaden z bohater6w Zygmunta Krasifiskiego nie moze przynies¢ ludzkosci odrodzenia? (akapit 5.) 9. Jakimi stowami Maria Janion okresla w akapicie 6, Pankracego i Henryka, Zacytuj je.11. Jaka funkeje w tekScie Mari Janion pelni ostatni akapit? 12, Wyjasnij sprzeeznosé w oktesleniach: honor arystokratyceny i honor bohatera tragiccnego w odniesieniu do postawy Henryka. (akapit 7.) © stos =szero} ewaltor