Przypomnienie z poprzedniego

wykładu

Standardy etyczne PTP

Mapy Myśli
Test Apercepcji Tematycznej
(TAT)
Henry’ego Murray’a
Test Apercpecji Tematycznej (TAT) jest
projekcyjną techniką badania osobowości
stworzoną przez Henry’ego Murray’a i
Christianę Morgan.
Podręcznik do testu opublikowany został po
raz pierwszy w 1943r.
Po dziś dzień TAT jest często stosowany w
praktyce klinicznej.
W badaniu TAT osoba badana proszona jest o
stworzenie opowiadań na temat serii
obrazków prezentowanych przez badacza.
Założenia:
1.Niejednoznaczne bodźce są interpretowane
przez osoby badane zgodnie z własnymi
doświadczeniami i pragnieniami;
2.Osoby w czasie tworzenia opowieści mają
tendencje do prezentowania w nich
świadomych i nieświadomych uczuć i
potrzeb.
TAT składa się z 30 niejednoznacznych obrazków i
jednej czystej karty.
W badaniu wykorzystuje się 20 obrazków, które
podzielone są na dwie serie i dobrane z
uwzględnieniem płci i wieku osób badanych.

Wybór „standardowego” materiału obrazkowego ma

na celu:
1) Rozbudzenie wyobraźni;
2) Otwarcie na interpretacje;
3) Umożliwienie porównań między badanymi.
 Instrukcja badania
Pierwsza sesja:
„Jest to test wyobraźni, będącej jedną z form inteligencji. Będę ci
kolejno pokazywać obrazki, a twoim zadaniem będzie
ułożenie do każdego z nich tak interesującego opowiadania,
jak potrafisz. Opowiedz co doprowadziło do sytuacji
przedstawionej na obrazku, co dzieje się na nim w tej chwili,
co myślą i czują przedstawione tam osoby, a następnie
opowiedz, jak to się skończy. Opowiadaj historię tak, jak
przychodzi ci ona do głowy. Czy wszystko jest jasne? Masz
około 50 minut na 10 obrazków, więc każdemu z nich
powinieneś poświęcić około 5 minut. Tu jest pierwszy
obrazek.”
 Młody chłopiec rozmyślający nad leżącymi
na stole skrzypcami
No w pierwszej chwili pomyślałam sobie, że to jest jakiś
destrukcyjny obrazek, w sensie, że mu się te skrzypce
chyba rozbiły (...). Więc jakiś chłopczyk dostał skrzypce
(...) To jest chłopczyk z bardzo dobrego domu, który dostał
właśnie skrzypce od swoich dziadków, którzy marzyli,
żeby on był muzykiem. No i te skrzypce zniszczyły się w
wyniku jakiegoś wypadku. Te skrzypce tutaj widzisz
połamały się, no i ten uchwyt tutaj też. Właściwie to teraz
widzę, że one nawet mogłyby być całe, ale jak zobaczyłam
pierwszy raz, to stwierdziłam, że są rozbite. I on teraz
smuci się i nie wie, co zrobić. No i skończy się to smutno,
bo on zrazi się do muzyki i już nigdy nie będzie się
zajmował skrzypcami.
 Instrukcja badania
Druga sesja:
„Dzisiejsze badanie będzie przebiegać dokładnie tak samo jak
poprzednie, ale tym razem możesz całkowicie puścić wodze
swojej fantazji. Ułożone przez ciebie poprzednio opowiadania
były bardzo dobre, ale zbyt dużo było w nich zdarzeń z życia
codziennego. Dzisiaj chciałbym zobaczyć, jakie będą twoje
opowiadania, gdy oderwiesz się od codziennej rzeczywistości i
pozwolisz pracować swojej wyobraźni całkiem swobodnie, tak
jakbyś miał wymyślić mity, bajki lub opowiadania
alegoryczne. Oto pierwszy obrazek.
 Przeprowadzanie badania

Dopuszczalne komentarze badacza:

• Zwrócenie uwagi na granice czasowe;
• Zachęta przez wyrażenie aprobaty;
• Przypomnienie treści zawartych w instrukcji.
Po zakończeniu badania wskazane jest uzupełnienie
przy pomocy wywiadu (prośba o podanie źródeł
pomysłów i komentarzy do konkretnych
opowiadań).
„Przyszłość TAT zależy bardziej od
doskonalenia osób interpretujących niż od
doskonalenia materiału testowego”
- H. Murray

Wyniki badania TAT nie reprezentują

zbioru „faktów” dotyczących osoby
badanej. Stanowią one podstawę do
sformułowania hipotez roboczych, które
wymagają weryfikacji przy użyciu
innych metod.
 Wskazówki interpretacyjne
I. Bohater;
II. Motywy, tendencje i uczucia bohatera;
III. Siły w środowisku bohatera;
IV. Zakończenie historii;
V. Tematy;
VI. Zainteresowania i uczucia.
 Bohater
Bohater w opowiadaniach TAT to postać, z którą
osoba się identyfikuje. Bohater może być ujęty
m.in. jako:
• Postać wyobrażona na obrazku;
• Sekwencja postaci;
• Dwie postacie reprezentujące przeciwstawne siły;
• Postać główna i drugorzędna;
• Postać przeciwnej płci;
• Grupa osób (bohater cząstkowy);
• Postać z realnego środowiska osoby badanej.
 Motywy, tendencje i uczucia bohatera
Dalsza część analizy odnosi się do wszystkiego, co
bohater czuje, myśli lub robi. Na tej podstawie w
interpretacji zwracamy uwagę na dominujące
potrzeby,np.
• Potrzebę osiągnięć;
• Potrzebę agresji;
• Potrzeby dominacji/poniżenia;
• Potrzebę ochraniania;
• Potrzebę ratunku;
• Potrzebę afiliacji.
etc.
 Siły w środowisku bohatera
Zwracamy uwagę na szczegółowy i ogólny charakter
opisywanych sytuacji. Oceniamy naciski
otoczenia m.in. z uwagi na ich intensywność, czas
trwania i znaczenie w fabule.
Przykładowe rodzaje nacisku:
• Afiliacja;
• Agresja;
• Odrzucanie;
• Brak/utrata;
• Niebezpieczeństwo fizyczne;
• Ochranianie
etc.
 Zakończenie historii
W ocenie należy uwzględnić pomyślne i
niepomyślne zakończenia historii, a także
odnieść się do aspektów takich jak:
• Gwałtowność/dramatyczność historii;
• Wpływ bohatera na końcowy efekt;
• Kontakty bohatera z innymi postaciami;
• Moralny wydźwięk historii.
 Temat
Potrzeby bohatera Naciski środowiska

Zakończenie

Fabuła – zmiana potrzeb i nacisków w trakcie historii, jej

dynamiczna struktura
 Zainteresowania i uczucia
Spostrzeżenia dotyczące ogólnego wyboru
tematów w opowiadaniach i
ustosunkowania do postaci, które się w nich
pojawiają.
 Formułowanie wniosków
1. Test nie uprawnia do wyciągania wniosków na
temat ogólnej struktury osobowości;
2. Około 30% historii opowiadanych przez osoby
badane jest pozbawiona elementów osobistych;
3. W niektórych przypadkach jednak sam sposób
doboru treści pozaosobistych może mieć wartość
diagnostyczną;
4. Na brak zaangażowania osoby badanej wskazują
krótkie historie, przytaczanie motywów
filmowych lub koncentracja na przedmiotach na
obrazku;
 Formułowanie wniosków
5. Ekspresja wyobrażeniowa nie musi pokrywać się
z behawioralną;
6. W badaniu najczęściej osoba ujawnia
nieświadome tendencje, które rzadko ujawniają się
w zachowaniu lub są ukrywane w sytuacjach
społecznych;
7. W większym stopniu do poziomu jawnych
zachowań będzie odnosić się pierwsza seria
obrazków;
8. Aktualne wydarzenia z życia osoby badanej będą
wpływać na treść opowiadań.
„Na obrazku widzimy chłopca, który siedzi na ziemi,
a głowę trzyma opartą o tapczan. Chłopiec siedzi z
bardzo ponurą twarzą, której nie widać. Obok
niego leży nóż (...). Chłopiec, który pewno był
zawsze wesoły, psocił w domu, doczekał się tego,
że dostał lanie od ojca, względnie od mamy.
Siedzi teraz przygnębiony, rozmyślając nad tym.
Myśli obecnie, jak zapobiec dalszym takim
wypadkom nie bardzo przyjemnym dla niego, dla
mamy. Stara się już więc (...). Oczywiście dostał
zasłużoną karę, usiadł na podłodze z płaczem (...).
Nie chce robić żadnych awantur w domu, stara się
być grzeczny (...).”
(za: Frączek, 1965)
Młoda kobieta trzymająca w ręku książkę i torebkę spogląda
zza drzewa na inną młodą kobietę, która biegnie po plaży

O, a to jest z kolei „Piknik pod wiszącą skałą”. No

więc one oczywiście są w pensjonacie, prawda. I
na pensji uczą się, no i mają jakąś opiekunkę
swoją, ale teraz mają przerwę i idą sobie na... Nie,
właściwie one miały iść na taką beztroską
wycieczkę, ale zobaczyły właśnie coś bardzo
dziwnego, tak jak w „Pikniku”. No i nie wiadomo,
co to było, ale okazuje się, że jedna z ich
koleżanek nagle zniknęła, gdyż... Właściwie nie
wiadomo, co się stało, to jest wielka tajemnica.
 Droga wiodąca nad przepaścią pomiędzy dwoma wysokimi
zboczami. Na drodze znacznie oddalonej widnieją
niewyraźne postacie. Ze skalistej ściany wysuwa się długa
głowa i szyja smoka

To jest wielki słoń normalnie, z takim ogonkiem i tutaj nie

powiem czym, usiadł na po prostu taką wielką skałę. A ta
skała jest znacznie mniejsza niż ta pupa słonia. No i tędy
właśnie idą jakieś małe zobacz, w ogóle postacie, i to są
ewidentnie takie bizony, takie tury. Takie krowy trzy
wielgaśne (...). No i tam jeszcze jacyś ludzie są i jeden z
nich pogania, popycha te tury, żeby biegły szybciej, bo w
ogóle ten słoń je zmiażdży przecież. No i one się boją, bo
muszą przejść przez most, zobacz jaki tu jest w ogóle most
(...). No i skończy się to tak, że przejdą te tury razem z
tymi ludźmi tędy, bo jak słoń siada to wiadomo trzeba
zmykać. No i uciekną, no mają szansę.
 Portret młodej kobiety. W tle niesamowita
stara kobieta z głową owiniętą szalem, z
grymasem na twarzy
Tak więc na pierwszym planie jest taki w ogóle Adonis, taki chłopiec do
kochania, a z tyłu taka szpetna postać, właściwie chyba kobieca. Nie
męska, to mężczyzna jest taki stary, który wykorzystuje tego młodego.
To takie greckie jest wszystko. Chociaż, jak się przyglądam, to ten
staruch taki flamandzki jest bardzo. I ten stary jest jego wiesz,
nauczycielem i mistrzem. I ten młody jest taki bardzo delikatny i daje
się wykorzystywać, bo może kiedyś jak ten stary umrze, to zapisze mu
wszystkie dobra swoje i ten młody będzie sobie żył z tych dóbr. Taka
historia grecko-renesansowa i jakieś połączenie nastąpiło gdzieś w
jakimś miejscu Europy. Takie Matissowe to jest strasznie. Widać tutaj
po prostu starość-młodość. I to taka starość mądra, rozumiesz? Taka
wiedząca, z dystansu patrząca na świat. No i młodość taka naiwna.