Mapy Myśli Test Apercepcji Tematycznej (TAT) Henry’ego Murray’a Test Apercpecji Tematycznej (TAT) jest projekcyjną techniką badania osobowości stworzoną przez Henry’ego Murray’a i Christianę Morgan. Podręcznik do testu opublikowany został po raz pierwszy w 1943r. Po dziś dzień TAT jest często stosowany w praktyce klinicznej. W badaniu TAT osoba badana proszona jest o stworzenie opowiadań na temat serii obrazków prezentowanych przez badacza. Założenia: 1.Niejednoznaczne bodźce są interpretowane przez osoby badane zgodnie z własnymi doświadczeniami i pragnieniami; 2.Osoby w czasie tworzenia opowieści mają tendencje do prezentowania w nich świadomych i nieświadomych uczuć i potrzeb. TAT składa się z 30 niejednoznacznych obrazków i jednej czystej karty. W badaniu wykorzystuje się 20 obrazków, które podzielone są na dwie serie i dobrane z uwzględnieniem płci i wieku osób badanych.
Wybór „standardowego” materiału obrazkowego ma
na celu: 1) Rozbudzenie wyobraźni; 2) Otwarcie na interpretacje; 3) Umożliwienie porównań między badanymi. Instrukcja badania Pierwsza sesja: „Jest to test wyobraźni, będącej jedną z form inteligencji. Będę ci kolejno pokazywać obrazki, a twoim zadaniem będzie ułożenie do każdego z nich tak interesującego opowiadania, jak potrafisz. Opowiedz co doprowadziło do sytuacji przedstawionej na obrazku, co dzieje się na nim w tej chwili, co myślą i czują przedstawione tam osoby, a następnie opowiedz, jak to się skończy. Opowiadaj historię tak, jak przychodzi ci ona do głowy. Czy wszystko jest jasne? Masz około 50 minut na 10 obrazków, więc każdemu z nich powinieneś poświęcić około 5 minut. Tu jest pierwszy obrazek.” Młody chłopiec rozmyślający nad leżącymi na stole skrzypcami No w pierwszej chwili pomyślałam sobie, że to jest jakiś destrukcyjny obrazek, w sensie, że mu się te skrzypce chyba rozbiły (...). Więc jakiś chłopczyk dostał skrzypce (...) To jest chłopczyk z bardzo dobrego domu, który dostał właśnie skrzypce od swoich dziadków, którzy marzyli, żeby on był muzykiem. No i te skrzypce zniszczyły się w wyniku jakiegoś wypadku. Te skrzypce tutaj widzisz połamały się, no i ten uchwyt tutaj też. Właściwie to teraz widzę, że one nawet mogłyby być całe, ale jak zobaczyłam pierwszy raz, to stwierdziłam, że są rozbite. I on teraz smuci się i nie wie, co zrobić. No i skończy się to smutno, bo on zrazi się do muzyki i już nigdy nie będzie się zajmował skrzypcami. Instrukcja badania Druga sesja: „Dzisiejsze badanie będzie przebiegać dokładnie tak samo jak poprzednie, ale tym razem możesz całkowicie puścić wodze swojej fantazji. Ułożone przez ciebie poprzednio opowiadania były bardzo dobre, ale zbyt dużo było w nich zdarzeń z życia codziennego. Dzisiaj chciałbym zobaczyć, jakie będą twoje opowiadania, gdy oderwiesz się od codziennej rzeczywistości i pozwolisz pracować swojej wyobraźni całkiem swobodnie, tak jakbyś miał wymyślić mity, bajki lub opowiadania alegoryczne. Oto pierwszy obrazek. Przeprowadzanie badania
Dopuszczalne komentarze badacza:
• Zwrócenie uwagi na granice czasowe; • Zachęta przez wyrażenie aprobaty; • Przypomnienie treści zawartych w instrukcji. Po zakończeniu badania wskazane jest uzupełnienie przy pomocy wywiadu (prośba o podanie źródeł pomysłów i komentarzy do konkretnych opowiadań). „Przyszłość TAT zależy bardziej od doskonalenia osób interpretujących niż od doskonalenia materiału testowego” - H. Murray
Wyniki badania TAT nie reprezentują
zbioru „faktów” dotyczących osoby badanej. Stanowią one podstawę do sformułowania hipotez roboczych, które wymagają weryfikacji przy użyciu innych metod. Wskazówki interpretacyjne I. Bohater; II. Motywy, tendencje i uczucia bohatera; III. Siły w środowisku bohatera; IV. Zakończenie historii; V. Tematy; VI. Zainteresowania i uczucia. Bohater Bohater w opowiadaniach TAT to postać, z którą osoba się identyfikuje. Bohater może być ujęty m.in. jako: • Postać wyobrażona na obrazku; • Sekwencja postaci; • Dwie postacie reprezentujące przeciwstawne siły; • Postać główna i drugorzędna; • Postać przeciwnej płci; • Grupa osób (bohater cząstkowy); • Postać z realnego środowiska osoby badanej. Motywy, tendencje i uczucia bohatera Dalsza część analizy odnosi się do wszystkiego, co bohater czuje, myśli lub robi. Na tej podstawie w interpretacji zwracamy uwagę na dominujące potrzeby,np. • Potrzebę osiągnięć; • Potrzebę agresji; • Potrzeby dominacji/poniżenia; • Potrzebę ochraniania; • Potrzebę ratunku; • Potrzebę afiliacji. etc. Siły w środowisku bohatera Zwracamy uwagę na szczegółowy i ogólny charakter opisywanych sytuacji. Oceniamy naciski otoczenia m.in. z uwagi na ich intensywność, czas trwania i znaczenie w fabule. Przykładowe rodzaje nacisku: • Afiliacja; • Agresja; • Odrzucanie; • Brak/utrata; • Niebezpieczeństwo fizyczne; • Ochranianie etc. Zakończenie historii W ocenie należy uwzględnić pomyślne i niepomyślne zakończenia historii, a także odnieść się do aspektów takich jak: • Gwałtowność/dramatyczność historii; • Wpływ bohatera na końcowy efekt; • Kontakty bohatera z innymi postaciami; • Moralny wydźwięk historii. Temat Potrzeby bohatera Naciski środowiska
Zakończenie
Fabuła – zmiana potrzeb i nacisków w trakcie historii, jej
dynamiczna struktura Zainteresowania i uczucia Spostrzeżenia dotyczące ogólnego wyboru tematów w opowiadaniach i ustosunkowania do postaci, które się w nich pojawiają. Formułowanie wniosków 1. Test nie uprawnia do wyciągania wniosków na temat ogólnej struktury osobowości; 2. Około 30% historii opowiadanych przez osoby badane jest pozbawiona elementów osobistych; 3. W niektórych przypadkach jednak sam sposób doboru treści pozaosobistych może mieć wartość diagnostyczną; 4. Na brak zaangażowania osoby badanej wskazują krótkie historie, przytaczanie motywów filmowych lub koncentracja na przedmiotach na obrazku; Formułowanie wniosków 5. Ekspresja wyobrażeniowa nie musi pokrywać się z behawioralną; 6. W badaniu najczęściej osoba ujawnia nieświadome tendencje, które rzadko ujawniają się w zachowaniu lub są ukrywane w sytuacjach społecznych; 7. W większym stopniu do poziomu jawnych zachowań będzie odnosić się pierwsza seria obrazków; 8. Aktualne wydarzenia z życia osoby badanej będą wpływać na treść opowiadań. „Na obrazku widzimy chłopca, który siedzi na ziemi, a głowę trzyma opartą o tapczan. Chłopiec siedzi z bardzo ponurą twarzą, której nie widać. Obok niego leży nóż (...). Chłopiec, który pewno był zawsze wesoły, psocił w domu, doczekał się tego, że dostał lanie od ojca, względnie od mamy. Siedzi teraz przygnębiony, rozmyślając nad tym. Myśli obecnie, jak zapobiec dalszym takim wypadkom nie bardzo przyjemnym dla niego, dla mamy. Stara się już więc (...). Oczywiście dostał zasłużoną karę, usiadł na podłodze z płaczem (...). Nie chce robić żadnych awantur w domu, stara się być grzeczny (...).” (za: Frączek, 1965) Młoda kobieta trzymająca w ręku książkę i torebkę spogląda zza drzewa na inną młodą kobietę, która biegnie po plaży
O, a to jest z kolei „Piknik pod wiszącą skałą”. No
więc one oczywiście są w pensjonacie, prawda. I na pensji uczą się, no i mają jakąś opiekunkę swoją, ale teraz mają przerwę i idą sobie na... Nie, właściwie one miały iść na taką beztroską wycieczkę, ale zobaczyły właśnie coś bardzo dziwnego, tak jak w „Pikniku”. No i nie wiadomo, co to było, ale okazuje się, że jedna z ich koleżanek nagle zniknęła, gdyż... Właściwie nie wiadomo, co się stało, to jest wielka tajemnica. Droga wiodąca nad przepaścią pomiędzy dwoma wysokimi zboczami. Na drodze znacznie oddalonej widnieją niewyraźne postacie. Ze skalistej ściany wysuwa się długa głowa i szyja smoka
To jest wielki słoń normalnie, z takim ogonkiem i tutaj nie
powiem czym, usiadł na po prostu taką wielką skałę. A ta skała jest znacznie mniejsza niż ta pupa słonia. No i tędy właśnie idą jakieś małe zobacz, w ogóle postacie, i to są ewidentnie takie bizony, takie tury. Takie krowy trzy wielgaśne (...). No i tam jeszcze jacyś ludzie są i jeden z nich pogania, popycha te tury, żeby biegły szybciej, bo w ogóle ten słoń je zmiażdży przecież. No i one się boją, bo muszą przejść przez most, zobacz jaki tu jest w ogóle most (...). No i skończy się to tak, że przejdą te tury razem z tymi ludźmi tędy, bo jak słoń siada to wiadomo trzeba zmykać. No i uciekną, no mają szansę. Portret młodej kobiety. W tle niesamowita stara kobieta z głową owiniętą szalem, z grymasem na twarzy Tak więc na pierwszym planie jest taki w ogóle Adonis, taki chłopiec do kochania, a z tyłu taka szpetna postać, właściwie chyba kobieca. Nie męska, to mężczyzna jest taki stary, który wykorzystuje tego młodego. To takie greckie jest wszystko. Chociaż, jak się przyglądam, to ten staruch taki flamandzki jest bardzo. I ten stary jest jego wiesz, nauczycielem i mistrzem. I ten młody jest taki bardzo delikatny i daje się wykorzystywać, bo może kiedyś jak ten stary umrze, to zapisze mu wszystkie dobra swoje i ten młody będzie sobie żył z tych dóbr. Taka historia grecko-renesansowa i jakieś połączenie nastąpiło gdzieś w jakimś miejscu Europy. Takie Matissowe to jest strasznie. Widać tutaj po prostu starość-młodość. I to taka starość mądra, rozumiesz? Taka wiedząca, z dystansu patrząca na świat. No i młodość taka naiwna.