Olivier Messiaen ( 1908-1992)

1. Nie jest Niemcem. Pochodził z Francji. Związany z Paryżem. Był wykładowcą w Akademii w Paryżu. Był
organistą, czołowym kompozytorem XX w.
2. Stylistycznośc/ postawa kompozytorska ma kilka źródeł. Są róźnorodne i wyraziste
 Teologia – głęboko wierzący, w wielu tytułach nawiązuje do Biblii, Są czasem refleksją na ich temat.
Biblia w wymiarze głębokiej wiary, studiował te teksty. Silny od początku. ( religijność, katolicyzm,
studiowanie tekstów liturgicznych, teologicznych i mistycznych)
 Zainteresowanie ornitologią- zbierał nagrania ptaków, opisywał je, zapisywał melodycznie i
rytmiczne ( „ Katalog Ptaków” fortepian solo). Motywy ze śpiew ptaków. ( śpiew ptaków, notowanie
melodyki i rytmiki ptasich odgłosów)
 Literatura humanistyczna strona życia, ludzkiego ( Shakespeare, Poe, Rilke, de Chateaubriand oraz
poezja jego matki)

Daje to jego indywidualny język muzyczny.

3. Bardzo zindywidualizowana postać. Był synestetykiem. ( wrażenia barwy w dźwięku, widać też w nazwach
utworów). Łączył tradycyjne podejście do muzyki i otwarty. Otwarty na awangardowe myślenie. ( łączy
tradycję z awangardowym myśleniem o muzyce. Uczniowie: P. Boulez. K. Stockhausen. Y.Xenakis. Y. Loriod )
4. Studiował skale hinduskie ( ćwierćtonowe)
5. Fascynacja

Webern hinduizm

Serializm tonalny ( nie ma nic po nim, wszystko w utworze zdeterminowane)

Zasada serializmu całkowicie determinuje materiał muzyczny: wysokość dźwięku, czas trwania, dynamika,
artykulacja, rejestr, brzmienie.
6. Mode de valeurs et d’ intensites  etiudy rytmiczne
- 3 serie 12- dźwiękowe  36 dźwięków, są w określonej kolejności
-24 wartości rytmiczne
- 12 sposobów artykulacji
-7 poziomów dynamicznych

7. Kwartet na koniec czasów

 Powstał gdy był w obozie ( obóz w Gorlitz Zgorzelec)
 Harmonika: elementy kształtujące harmonie: swobodne łączenie skali całotonowej i skal diatonicznych
 Tonalność/ atonalność
 Powstają nowe jakości harmoniczne na pograniczu tonalności i atonalności
 Elementy cytowania ptaków
 Instrumenty takie, jacy byli muzycy w obozie dostępni ( skrzypce, klarnet, wiolonczela, fortepian)
 Teoria: pozwolenie na ten utwór, lub jako zachęta, że w obozie nie jest tak źle skoro mogą powstawać takie
dzieła
8. Warsztat kompozytorski : ( technika mojego języka muzycznego)
 System Rameau dostosowany do jego potrzeb ( harmonika nawiązuje do niego, ale postrzegana
indywidualnie)
 Wszystkie interwały równorzędne ( te same prawa, dysonans też)
  Modi: ( symetryczne grupy dźwiękowe, w których ostatni dźwięk jest wspólny z pierwszym
dźwiękiem grupy następnej). Wszystkie modi mogą być używane do budowania linii melodycznej
oraz układów harmonicznych.

a) Nie wymyśli tak naprawde ich, zebrał je , istniały już wczensiej, do dziś używane
b) 7 układów/skal
c) Są zbudowane symetrycznie ( 6,8,10 dźwiękwów)
d) Ostatni dźwięk spójny z pierwszym następnej
e) Budowa strukturalna linii melodycznych i układów harmonicznych
f) Ograniczona, bo każde modi ma ograniczone transpozycje, bo zaczną się powtarzać w pewnym
momencie
g) 1 modi – 6 dźwięków, podstawą sekunda wielka. skala całatonowa ( używana wczesniej np.
Debussy) , 1 transpozyja
h) 2 mode- 8 dźwieków, półton- cały ton  wzór, ( skala bluesowa) , 2 transpozycje
i) 3 mode- 6 dźwięków, 3 transpozycje, cały ton- półton-półton  wzór
j) 4, 5, 6, 7 mode- ( 8, 6, 8, 10 dźwięków) – mają 5 transpozycji. Z 2 symetrycznych grup.

9. Synestetyka
Widać w opisie muzyki ( terminologia). Efekt witrażowy organista, zafascynowany witrażami w kaplicy Św.
Trójcy. Obserwowane świtało chciał oddać muzyczne. Zestawia różne interwały. Zestawia akord, klaster,
niewazne co, aby uzyskać barwy. ( efekty kolorystyczne, zestawienie różnych interwałów)

Grona strukturalne-> współbrzmienia z wielu dźwięków, często dźwięki wszystkie z jednego modusu. ( gęsto i
blisko -> grona akordowe)  współbrzmienia o określonej gęstości i barwie

Akord rezonansowy ( składowe: wszystkie dźwięki szeregu naturalnego) , efekt rezonansowy ( dodanie do
akordu rezonansowego interwałów trytonu lub półtonu)

Modi łączy ze sobą. Mogą się przeplatać. Jedna ręka jeden modus, a druga ręką drugi modus.

Rytmy :
 Urok niemożliwości: rytmy nieodwracalne ( symetryczne) po odwróceniu ten sam porządek
rytmiczny , ograniczoność elementów porządkuje muzykę ( ograniczona ilość transpozycji modi)
 Kultura wschodu: nieobliczalne, zaskakujące efekty,
 Wzory hinduskie, inne skomplikowane, dużo rozdrobnionych wartości ( fascynacja hinduskimi
wzorami rytmicznymi)

Muzyka arytmetyczna. Kreska często wzrokowo nas porządkuje

Augmentacja i dyminucja ( podwójnie wydłuża; skraca o połowę) – nie zawsze tak jak u Bacha czy w renesansie

Często rozszerzał dodawał coś. „ wartośc dodana” krótka wartośc dorzucona do jakiegokolwiek rytmu w postaci
nuty, pauzy bądź kropki ( wydaje się nam, że utwór jest na daną miarę, ale nie ma żadnego konkretnego metrum)

Kanony rytmiczne:

- niezależny od kanony melodycznego

Pedał rytmiczny- ostinato struktur rytmicznych