r

RA'DYOT.ARINf,VT"
.n

/.
 R.ADYO:LARIMIZ
L
RADY()NUN KtSA TARIH0ESl

insan dehasrmn yarattrfi icatlar arasrnda insanlara en faydair olan-

lardan biri de giiphes:z rki radyodur.
trgaret, ses, resim ve harek,et halincleki sahnelerin e,lektrcmagnetik
dalgalar vasrtasiyie uzark rnesafel'ere naklini sa$hyan bu kegif ,insanhk
Slemine gok biiyiik cilgiide hizmet etmektedir.
Radyonun bulunugu, brr gok kegifierde oldu$u gibi, bir tesadiif veya
yal.nrz blr kiginin eseri olmamr$, uzun yrtrlar siiregelen bir gok bilginlerin
verirnli gahgi:na'lannrn netic'esi olarak rneydana gelmig tir.
Filhakika elektromagneti'k datgalara ait eti.idler daha ondokuzuncu
yiizyrl baglannca ele a'.rnmrg iken bu dalgalarJan tatbikat sahasrnda fay-
dalanabilmek'ancak ondokuzuncu yiizyrl sonun ila rniirnkiin olmugtur.
ilk gahgmalar 1831 yrhnda, tanrnmrg Ingiliz fizlkcisi MiCHAEL
FARADAY tarafrndan yaprirnrg, X'araday'dan s,onra talebesi JAMES
CLERK MAXWELL eserin tamamlanmasrna gahgmrgtrr. Maxwell 1867
yrhnda ingiltere Kralhk c'emiyetine verdifi raporda e,lektromagnetik dal-
galarrn mevcudiyetini belirlmig, bu dalga,lann rgrk ve rsr dalga,larr gibi
esir sahnrml'anndan me5r'dana geldif.ini ve bir yahtkan (miicerrit) ortamda
(muhitta) yayrlabileceklerini aqrklamrgtrr.
, Bununla veraber ei'ektromagnetik daigalar ancak ondokuzuncu yiizyr-
hn sonlannra doBru Alm'an fizikcisi HnrNRrcH RoDoLpHE HERTZ ta-
rafindan elde edi miqtir.
HerLz 1888 yrhnda yaptlfi tecriibaler srrasrnda bir kondansat6rtin
belirli gartlarr haiz bir eloktri,k devresinde bogaldrfi srrada yiiksek fre-
kansh elektromagnetlk dalgalar elde etmefe muvaffak 'olmug, bunlarrn
uzayda rgrk huryla yayrldrklarrnr ve rgrk da'Lgalannln dzelliklerine mAlik
bulunduklarrnr gdstererek MAXWELL teorisinin gergekliiini isbat et-
migtir. Bu miinasebetle elektromagnetik dalgalara HerLz dalgalart adr da
veriknektedir.

, Bundan iki yr'l sonra 1890 da Fransrz fizikci EDOUARD LBRANLY

uzayda yayrlan elektroma3netik dalgalann cam bir tiip iginde bulun'an
maden tozlartna tesir ettifini gdrmiigtiir. Branly'nin bu kegfi Koherdr de*
nilen ilk telsiz telgraf ahcrsrnrn te,melini tegkil eder.
Ne Hertz ne de Branly buluglarrndan faydalanmanln yolunu ata''
mamrg'Lardrr. Bu biiyiik ig o srrada italya'da Bologne tJniversitesinde talebe'
olan geng GUGLIELMO MARCONI tarafrndan ele ahnmrgttr.

Marconi evinin bir kcigesindeki ki.iqiik'Iaboratuannda Hertz'in tecrii-.

belerini tekrarhyarak elde etti$i elektromagnetik dalgalarr Branly'ninr
Koherrjrii vasrtasiyle luzaktan almaf a gah gmt g ttr.
Niha5ret 1895 de Marconi tecriibelerinden ilk mtisbet neticeyi almtg
ve elektromagnetik dalgalar vasttasiyle Mors telgraf igaretlerinin uzayda
nakline muvaffak olarak telsiz telgrafin temelini kurrnugtur.
Marconi'nin bu ,eseri rkendisini insanllk Alemine her zaman minnetle'
hatrrlatacak parlak bir bagart oimugtur.
Marconi, tecriibeleri ile meggul bulundufu stralarda Irlandah olan
annesi oflunun prejesinin tahakkuku igin mali yardr,m ve imkdnlan saf-
lamaSa gahgmrgtrr. Neticede Marconi 1896 yrhnda ingiltere'ye giderek Ha-'
ziran ayrnda kegfinin ilk patentini arlma{a muvaffak olmugtur.
Bundan sonra Ingiltere'de tecriibelerine devam eden Marconi 1897 yr-
hnrn Eyliiliinde 34 mil'lik bir mesafe iizerinde telsiz telgraf muhaber.esi te-
sisine muvaffak olmugtur.
Bundan bir kag yrl sonra elektromaEnetik dalgalarla ses nakli igin
Avrupa ve Arnerika'da tecriibelere girigilmig ise de o zam'anki verici sis-
temieri bu ige pek elverigli bulunmadrkrlarrndan iyi neticeler ahnamamrgtrr.
7974 - 1918 birinci diinya harbinden sonra radyo ldmbalarr teknifin-
deki biiyiik geligme sijz ve mi.izi$in iyi kalitede nakline miisait vericiler
yaprlabilmesini safladrfindan bu tecriibe\.ere htz verilmig ve !927 yrhnda
Avrupa ve Amerika'da ilk Raclyo yayn istasyonlarr igletmeye konmugtur.
ilk kurulan istasyonlar kiigiik ve giigleri bir kag kilovattr gegmezken,
krsa bir zaman iginde radyo yaym servisinin topluluk yagayrgrnda siya-
sal, ekonomik, kiiltiir.el ve eftendirici bakimlardan gok miihim bir mevki.

4
 -a,Imasr iizerine, hem verici ve hem ahcr tekniginde biiyi.ik geligmeler ol-
.mugtur.
1926 yrlmda Avrupa memleketlerindeki uzun ve orta dalgah Radyo
istasyonlarlnrn,sayrsr 123 ve giigleri toplamr 116 kilovat ilren ikinci diinya
,harbine takaddilm eden 1938 yrhnrn bu rakamiar 310 ve 8280 a Crk-
mrgtrr.
Gdrtili.iyor ki istasyon sayrsrndaki artrg 9i 15? olmasrna karqrrhk giig-
teki artrg % 7000 dir.

Georges Marcotti

Bu muazzam farkrn baghca arnili, bu servise tahsis edilen dalga

bandrnrn gok dar olmasrdrr. Radyo yaytn servisi bag,langrcrnr miiteakip
krsa bir zaman iginde her rne'rnlekette biiyiik bir inkigaf gostermig ve is_
lasyon saytsl durmadan hrzla artmrgtrr. Yayrnlann, bu servise en elveriS
gd,ri.ilen 200 - 600 ve 1000 - 2000 rrnetr,elik dalga bandlarrnda tekasiif e
mig olmasr daha 1926 yrhnda bu bandlarrn trkhm trkhm: dolmasma ve t
yiizden rnuhlelif memleketierg ait istasyonlarln yaytntrart arasrnda gidde
li kalgmalara yol aQmr$trr.';Dinlemenin kalitesini bozan ve hatta bazt
dinleme imkdntm bitre selbieden bu durum her raCyo dinleyicsinin bildii
gibi yrllardanberi devarn etmektedir. Bilhassa Radyo yayln servisini tesir
te o tarihe kadar rgecikmig olan memleketler dalga bul:bitrrnek bakrmu
dan bi.iyi.ik zorluklarrla kargtl agmakta dtr.

Bu d.urum kargtstnda istasyonlann iyi dinlenebilmesini saflamak ig:

takatlarmtn arttrrrlmast cihetine gidilmig ve bu takat yarryr daima artr
rak-devam edegelmigbir. B*r^,sebepledir ki Avrupa'da.Sahsan ist'asyonlarl
biiyiik krsmr ve bilhassa 1929 dan sonra yapllanlann takatlarr 100 - 4(
kilowat arasrndadtr.
Radyo yayln servisi 7927 - 1930 ytllan arasrnda rr'emen hemen mer:
leket igi yaytnlara inhisar etti. Bu arada krsa dalga tekn:$inin gelig:ne
ve bu dalgalarla nisbeten kti{Ut<,takatlar i'le gok uzak mesafelere erig,il
bilmesinin saflanmasr iizerine 1'930.dan s6nra b'azr mdmleketler; meml
ket drgma mahsus yayrnlar yapma$a baglamrglardrr.
Bu yayrnlann, gerek komgu ve gerekse uzak rnemleketleri ekonomi
kiiltiirel ve sosyal miinasebellerde birbirlerine dan-a iyi tanrtmak yolunt
safladr$r biiyiik fayda ve uyandrrdrft al6ka kargrsrnCa krsa dalga ilzeri:
de memleket drgr raCyo yaym servisi dev adrmlariyle inkigaf ,etrnigtir. Br
giin bu servis igin b'ritiin diinya memleketlerinde qalrsan istasyonlar.
600 ii aStrdr tesbit edilmig bulunmaktadr.

Istasyon sayrsrnm artmasiyle gok gegmeden burada da, sonradan y

ptlan istasyonlara dalga bulmak sr,krntrsr baggcistermig ve lstasyoniar
tasyonlan radyo yanrnrna da miisait olacak vasrflarda yaprldr$rndan I
b'imneti sa$iamak ta i diler.
 il.
Yurdumuzda Radyo Yayln $eruisi

Yurdumuzda Radyo yayln servisi 1927 yiltnda baglamrgttr. O zaman

P. T. T. idaresi taraftndan Ankara ve istanbulda kurulan telsiz,telgraf is-
tasyonlarr radyo yaymrna da mtisait olacak vasrfl'ard,a yaprldrfrn'dan bu
hizmeti saflamakta idiler.
ilk tecriibe yayrnlannr miiteakip bu servisin igletnaesi (Tiirk Telsiz
Telefon Anonim $irketi) adh milli bir girkete verildi. $irket faaliyetine
1936 yrhna kadar devam etti. Bu mi.iddet iginde istanbul istasyonu nisbe-
ten devamlr gahgtrrrlabiLmig fakat Ankara istasyonu zaroan zamau faali-
yetini tatil etmigtir.
$irket elinde Radyo yayrn servisim-z c devinde Avrupa'da meydana
gelen geligrneleri takip edememig ve geri durumda ika,Imtgttr.
Radyo servisinin yabancr rnemleketler:le kaydetti$i inkigaf Hiikfi-
metge grizciniine ahnarak 1933 yrltnda Ankara'da modern bir istasyonun
kurulmasrna ait etiidlere baglattrrlmrgtrr. Yeni istasyonun biri memleket
igi ve diferi rmemieket drgr yaytnlara mahsus olarak iki verici ile teghizi
derpig edilmigtir.
1936 da Tiirk Telsiz Telefon Anonim g,rketinin nmkavelesi fesh edile-
nek RaCyo yayln servisinin igletmesi Devlet sline ahnmrg ve 1937 yrhnda,
Avrupa'nrn en kuwet'li ve modern istasyonlarr srrasrnda bulunan Ankara
Radyo istasyonunun ingaatrna baglanmtgtrr. ingaat 1938 yrhnrn Tem-
muzunda bitmig, kabul muayenelerinden sonra istasyon Eyliil ayrnda ig-
letmeye konmugtur
Yurdumuzda, memleket drgr Radyo yayrn servisi de o tarihte bagla-
mrgtrr.

v
 Baglangrcrndanberi yabanct memleketlerde her giin daha fazla aldka
geken bu servisimiz meml,el<et propagandasr l'ehine mi.ihim hizrnetler yap-
mrg ve muhtelif memleketlere mensup biiyii,k bir dinleyici kiitlesi kazan-
mrg bulunmaktadr.
Bu giin bu serviste Avrupa, Yakrn ve Orta Do$u memieketleriyle
Kore'ye olmak iizer.e Tiilkge'den bagka on iki yabancr dit iile yayrn yapll-
maktadtr.

Ankara'nt'n t'lk Raduo istasyott tt

O zamandenberi memleket hizme[ine devam eden bu istasyon yurtta

Ratlyo yayrn servisine kargr olan ilginin biiyiik bir hrzla geligmesini sai-
lamrgttr. $dyle ki: 1938 de yurdumuzdaki ahcr sayrsr 46 bin kadar ilren
bugrin 350 bine yaklagmrq olup artrg miktarr % 660 drr.

8
 1930 - 1950 anasrndaki yirmi yrl iginde yurttaki aftcr sayrsr ve yrlfuk
artrg nisbetileri agafrdaki cetvelde giisterilmigtir.

Bir Yrl dncekine

Yrtr Ahcr saytsr ka?$I % arL$

1930 - 1935 7600

1936 10640 40.00 (Radyo igl'etmesinin dev-

l,ete geqtifi yilctr)

1938 46244 102.90 Ankara - Etimesfut Rad-

yo istasyonunun ig,IetmeYe
kondufu yrldtr)
1939 7!4]'3 35.25
1940 97247 27.75
794]- 99976 9.57
L942 123674 23.52

1943 150095 27.37

L944 170550 13.63

1945 178762 4.80

1946 18?870 5.00

L947 205000 9.00

7948 240525 77.99

1949 28783l. 19.66

1950 332618 {Temmuz 1950 sonu)

Bu cetvele gcir,e en yiiksek artrg nisbetleri 1937 de % \14 ve 1938 de

gegtifi
% 703 diir. Bu ytllar Radyo yaym servisi isietmesinin devlet eline yda
srralar il,e EtimesSut (Ankara) istasyonunun igletm'eye kondu$u rast-
lar.
1945 - 1946 yrliarrnclairi artrg nisbetlerinin diisiik olmast, ahcr ithali
yaptrfrmrz rrnernleketlerin ikinci diinya harbi miinasebetiyle bu yrllarda
.ndii.t"il*"inin tahribe u$rarnrg bulunrnasr veya harp gayretl'eri dolayt-
siyle ihrag yapmarnt$ olmalarlndan ve memleketteki bazt ahcrlarrn bozu-
lan herhangi bir krsmrnrn defigtirilmesi igin piyasada y'edek parga bulun-
mamasrndan ahcrnrn kultantlamamrg olmasr gibi sebeplerden ileri geldifi
tahmin edil,ebilir.
 yurdumuzdaki ahc:larrn en gok tekAsiif etmig hulundu{u gehirler st-
menleketteki
rasiyle islanbul 705725, Ankara 29755 ve Iznir 19881 olup
igin % 9'73
blitiin alrcr sayrsrnrn nisbetieri istanbul igin % 36.29, Ankara
ve lzrnir iqin % 7.06 dtr.

Bugehirlerimizijtedenberibudurumumuhafazaetmi$olupdaha6n-
ceki yrllara ait nisb:tler gbyle idi:

YrI istanbul % Ankara o/o Izmir %

1938 48.8 L4.6 6.8

1945 JD.O 11.3 o.J

1948 37.4 10.5 6.8

kiitlele-
Bu' durum kargrsrnda istanbul ve'izmii'deki biiyiik dinleyici
gibi, kuv-
rinin de ihtiyacrnr kargrlarnah izere, difer memleketlerde oldufu
baggtistermig bulunuyor-
vebli rejyonal istasyonlar rkurulmasr'ltiru $iddetle
du.

miinasebe-
DiSer taraftan ikinci Diinya harbinin'dofurdufu Sartlar
art-
tiyle, rnemleket drsr Radyo yayrn servisinin eher:nmiyeti bir kat'daha
mrg, denizier asrrl uzak memlekeiiere ve bu arada bilhassa
Amerika'ya se-
simizi ulagtrrmak zarureti belirmigtir'

Memlelretiqve.dlgRadyoyaylnservisininbrrihliyaglaracevapve.
1944 de Ankara
rebilecek surette ink:Safrnr saflamak iizere i'Lk adtm olarak
ve Istanbul'da yeni bir,er Radyo istasyonunun kurulmasrna
ait etiidlere gi-
riqilmigtir.

Radyo teknifindeki son geliqmeler ile beraber bilhassa rnernlek:timi-

sahastntn ge-
zin toprak nakiliyeti, orografik tegekkiilii gibi tabii vasrfrlan,
nigliii, miibekasif niifus ,merkezl'erimizin birbirinden nisbeten uzak bulun-
masr, elektrik durumu ve program malzemesinin temini
gibi ciz'el sartlan
giiziiniine airnarak yaprlan uzun etiidlerde istanbul'da kurulacak istasyo-
nun Trakya, Istanbul, Kocaeli, Bursa, Qanakkal'e, Bahkesir ve
izmir'i de
igine alan genig bir biiigeyi besliyebilmesinin her bakrmdan faydah
olaca-

fr gtiriilmiiStiir.
10
 Bu etiidler neticesine gdre 5reni istasyoniartmt,o,n takat ve terrnik va-
stflan yurt ihtiyaqlarrnr ,en uygun hir gehiide kargrlayacak surette tesbit
edilmigtir.

Bir yrh miitecaviz bir zamansiiidn etiid ve hazrrhklardan sonra her iki
istasyonun tesisatr 1946 yrh bagrnda ihale edihnigtir.

rstanbul Radyosu tesisatr Amerika'daki RCA (Radyo ,corporation of'

America) ve Ankara istasyonu ingiiltere'deki Marconi fir,:nalarrnrn uhde-
lerine kalmrgtrr.

Istanbul Radyosu Haziran rg4g d,a tamamlgnmrg ve kabul muayene-

lerinden sonra Eyl0l 1g49 da igletmeye konmugtur.

Denizler agrrr uzak memlekeilere yaprlacak yayrnlara mahsus olan.

Ankara",istasyonu.rise Mayrs' lgb0,,dgtarnamlanmrg, kabul muayenelerini
miibeakip Kore'ye giden birri{imize bu uzak iiikede her gtin memleket se-
sini duyurarak rrnemleketle dairru irtiba.irnr,saflamak i.izere ter:tiblenen,hu_.
susi program-a Ekirn 1950 de tecriibe yayrnlarrna baglamrgirr.

Bu giin agrhg toreni yaplrmakta ol'an bu tesis ile mernleket bi.iyiik bir
eser daha kazanmrg bu'lunmaktadrr.

Bu tesisin de hizrnete girmesiyle yurttaki Radyo yaym postalarrmn

bdlif olmaktadrr. Bunlardan ikisi yurb igi servise mahsus olup,
sayrsr drirde
biri Ankara'da birisi de Istanbul'dadrr. Difer ikisi ise memleket drgr ser-
vise mahsus olup Ankara'dadrr.

Tesislerimizin y,eri, adr ve teknik vasrflan aqa{idaki cetvelde hiildsa

edilmigtir.

Postanrn adr Yeri Takatr Qahgma T-rbka rsr

Milli Posta .,.Etimesgut 1.20 182 Kc /s !t64'31,[tr.) lg Servis

(TAR) (Ank.) (lrla Anadolu)
Rad. IJmraniye
Istantrul 1b0 704 " (428.r ,,' ) ,ig Servis
(TAw) (lst.) (Tiakya, lstanbul,
Kocaeli, Bursa, ea_
nakkale, Bahkesir,
Izm*ir),

11
 Yeri Takatr Qah$ma F rekansl
Postamn adr

ANKARA I: Etimesg"ut 20
,r)
TAN (Ank.) 6000 ' (50.00
Drg Servis
,t)
TAM 7240 " (47.44
(Oda Avrupa' Bal-
,r)
TAP 9465 " (31.70
kanlar ve Yakrn Do-
r1?60 ,' (25.5L tr)
TAK r') gu)
TAQ:' 15195 " 119.74
,r )
TAD, 17720 " i16.98

-Ankara II: Qakrrlar ,f

TAS Qifuigi 7285 " (41.18
(Ankara) 9515 " (31.53 Drg Servis
TAT (Batr AvruPa, Ame-
TAO 1!880Kc/s (25'25
TAU 15160 " (19.79 ,, rika, IJza}- Dogu,
TAV 178+0 ,' (16.83 Hindistan, Avust'
21660 " (15.85 ralya)
TAX .:'

12
 ilr.

Ankara Glimesuut) Radyo islasyonu

istasyon Ankara'ya 20 kilometre kadar,mesafede bulunan Etimes$ut

nahiyesinde yiiksek bir tepe i.izerine kurulmugtur. istasyon Etimesfut na-
hiyesine asfalt bir gose itre baflanmrgtrr. istasyonun Ankara'dan uzakga
kurulmasrna sebep Ankara'daki ahcrlarr istasyondaki biiyi.ik takatli verici
postalarrn yakrnlarrnda hisrl edecekleri kuwetli sahalarrn tesirlerinden
korumaktrr.
istasyonun iglern-esi igin muktazi elektrik kudreti Ankara gehri elek-
trik santrahndan ahnmaktadrr. Kudret santraldan itibaren 15.000 voltluk
f i.iksek bir voltaj alttnda iki yer altr kablosiyle istasyona nakledilmekte-
dir. Bu kudret istasyon binasrnrn yanrnda bulunan ve 1000 er KVA hk iki
transformatcirii havi olan bir transformatiir istasyonunda 220/380 volta
indirildikten sonra istasyonun ana tevzi tablosuna verilmektedir.

Vericiler LSalonu

Istasyonda 120 kilovat anten takatincle uzun dalgah bir posta ile 20
kilovat anten takatrnda krsa dalgah bir posta vardrr. Her iki posta genig
bir salon igine kargrhkh olarak kurulmuglardtr.

UZUN DALGALI POSTA lJzun dalgah posta, 1648 metre

t.L82 Kc/s) dalga uzunluSu ile gahsmaktadrr. Postanrn bu dalgasr kuvars
ile tesbit edilmigtir. Bununla beraber posta 1000 - 2000 rnetre arasrndaki
dalga uzunluklanndan her hangi biri i.izerinde gahsabilecek surette yapil-
mrgtrr.

13
 Posta kuvarsrr bir,:netrossildtcir ile kumanda edilen
B yi.iksek frekans
etajr i'le 1 modi-i:le yiiksek frekans etajr ve 4 argakfrekans
eta3rndan miite-
gekkiidir. Postaya <in tarafran bakridrfr zaman
metrossiiratcir ortada orup
yiiksek frekans etajla'safa ve algak fi,ekans
eLajrarr sola diiger.
Metrossi'ratrirde biri yec'k oimak iizere iki
kuvars krisrari vandrr. Kris-
taller 1648 metre (\82 Kc/s) igin kesilmigrerdir.
Kristalrerin
birinden di-
ferine b:r komiitatcir vasrtasiyie bolaytrkra gegilebilir. Metrossilatdriin
anod ve gri voltaj'ra r ayrt ayn oksidli
redresscirrerre
temin edilmekte olup
filamanlarr dosruca miitenav.ip cereyanla
rsrtrlmaktadrr. Anoa ve gri red-
resscjrl,erinin birer yedefi vardrr.

A::kara Rad,yoeui,

rfodiile yiiksek frekans etajr postanrn son etajr otup paraiel gahgan
150 ger kilovathk iki ldmba ile miicehhezdir. r20 santimetre boyunda ve
42 sanLimztre kairnrlidtnd.a olan bu ldmbalardan her bjrinin filfl:nanr B2,b
voii alirnca 460 anper gekmektedir. y6.ni firjd.manrn rsrLrlmasr iqin 1b ki-
lovathk takat lazrrndir. LArnbaiann anod vo,ltajr 15.000 voitiur.

74
 Bu lAmba,larrn anodlan mukaitar su ile sofutulmakta olup da-
kikada takriben 180 tritre su iAzrmdrr. Anodun cam ampule lerr'imlennig
bulunduju yer hava cereyaniyle, f.il6.man uglannrn cam a:rpule lehim
yelleri de hern hava cereyaniyle ,hem de mukattar su ile sofutulmak-
tadtr. Her limba llizum halinde devreden s'rirat ve kolay,rkla grkarrlabil-
mek igin bir enterriipkir ile miicehhezdir. Bu ,limbalarrn cesamet ve afir-
thklarrnrn fazla bulunnasrndan 'ldmbalann posta iizerinde yer)erine ta-
krlmasr veya postadan grkanlmasl ve tagtnmast igin hususi arabalar var-
drr.

Ankara (Etimcsiut) Ract yo istasyottu

Ug yiiksek frekans etaj,lartnCan sonuncusu biri yedek olmak izere 72

ger kilovathk iki ldnbayr hividir. Qahgan lAmbadan yedek limbaya bir ko-
miitatiir ianesiyle siirat:c gegi'lebilir. Bu limbalardan her birinin fila-
manr 20 volt altrnda 75 a:nper ge'ker. Yini f.llAmanrn rsrhlrnasr igin 1,5 ki-
lovat takat ldztmlr. -Lirnbalarrn 6,zami anod tevettiirii 12.000 volbtur.
LAmbalarrn anoClarr rnukattar su rle soSutulmakta olup her limba igin
dakikada takriben 18 litre su lAzrmdrr.

15
 Algak frekans etajlarmrn hepsi (Push - Pull) montaj,hdrr. Sonuncu
etaj ikiger paralel B srnrfi gairgan 78 zer ki'lovathk 4 limba ile mi.iceh-
hezCir. Bu etaj ana modiildtcirii teskil eder. Bu ldmbaiardan her birinin
fildmanr 20 volt altrnda 100 amper geker. Yini filAmanrn rsrtrlmasr igin 2
kilovat takat liztmdrr. Her lAmba liizum halinde devreden siir.at ve kolay-
hkla gtkartlmak igin bir enterriipt<ir ile miicehhezdir. LAmba"lann anod
voltajr 15.000 volttur. Mukattar su ile so{utulan anodlar igin iAmba bagr-
na dakikada 20 litre kadar su ldzrmdrr. Anodun cam qmpule lehimli bu-
lunclu$u yer hava cereyaniyle sofutulmaktadrr. Pos"a yizde yiiz modiilds-
yon ile galtgabilecek kabiliyettedir.

Su ile sofutulan biiti.in ld.rnbalarrn'anod voltajlarr 360 kilovat takatte

15.000 voltluk gri kumandah srcak katotlu crvah bir Brown Boveri redres-
siirii ile temin edilmigtir. DiSer limbalann anod voltajlarr da 3500 volt-
luk civa buharh limbah bir redressrir ile temin edilmektedir. Bu redressd-
rtin yanrnda bir de yedefi vardrr ve her ikisi postanrn sol bagrna yerlegti-
rilmigtir. Yalnrz birinci algak frekans etajrndaki iki ldmbanrn anod voltajr
ayn bir oksidli redresscirden ahnmakta olup bu redressciriin de bir yedefi
vardrr.
Posta iizerindeki rl6,mbalarrn gri voltajlan ayni bir gasr tizerine alta;l-
ta monte eililmiq iki oksidli redressijr ile temin editmekte olup bu heyetin
yanrnda bir yedefi mevcuttur.

Biitiin ldmbalarrn filAmanlarr ,rniitemadi cereyan ile rsrtrlmakta olup

iki jeneratris vardrr.
bu ig igin 2/35 volt 1050 amper.lik

Postanrn son etajrnr tegkil eden moliile yiiksel< frek'ansetajrnrn pld,k

dwresi ikinci ve iiqiinci.i armoniklere kargr filtre devrelerle miicehhez olup
igige iki boru sisteminde bir fider ile anten devresine ba$,hdrr. Anten dev-
resi anteni tagryan iki yiz elli metre yiikseklifindeki iki pilonun arasrnda
ve ortada bulunan kiigiik bir bina iqine yerlegtirilmigtir.

KISA DALGA POSTA Krsa dalgah posta yi.iksek frekansh Radyo-

-
yayrn servisine aynlmrg bulunan 5 - 22.2 Mc/s (13.5 - 60 metre) frekans
bandr igindeki her hangi bir frekans iizerinde gahgabilir.
Posta gu krsrmlardan miir,ekkeptir:

A) Kuvarsh metrossilitd,r,
B) 5 etaj armonik ve2 etaj yiiksek frehans amplifikatdri.i,
C) Modi.ile ytksek frekans etajr,
D) 4 etaj algak frekans amplifikatrirt.
16
 Postaya dn taraftan bakrldrf,r zaman sol bagta rmetrossilAtdr ve onu
mi.iteakip armonik ve yiiksek frekans amplifikabrir etajlarr gelir. Ortada
moCiile yiiksek frekans etajr ve bunun safrnda algak frekans etajlarr bu-
lunur.
Modiile yiil<sek frekans. etajt postanrn son etajrnr teSkil eder*.Bu. etaj
18 er kilovathk 4 lAmbayr hAvidir. ikiger ikiger paralel (B) srnrfr gahgan bu
ld,mbalar (Push - Pull) olarak monte edi'lmiglerdir. Bu limbalardan her bi-
rinin filflmala 20 volt altrnda 100 amper geker. LAmbalarrn anod voltajr
10.000 volt olup anodlann so$utulmasr igin limba bagrna dakikada 20
litre kadar su ldzrmdrr. Anod ve filAman uqlarrnrn cam ampule lehimli bu-
lundu{u yertrer hava cereyanr ile sofutulmaktadrr. Bu etajdan grkan modii-
le edilmig yilksek frekansh cereyan fiderler vasrtasiyle rnevcut 6 antenden
istenirlen her hangi birine gdnderilir.

{t:ii
t
{ i;;:

A nk ar a R a rLE o eu inrt e g en
J o ttik K o ns e rl et. g tiittSl os u

Algak fr,ekans etajiannrn hepsi ikiqer iimbayr hivi olup larnbalar

(Push - Puil) olarak monte edilmiglerdir. Ana modiilatdri.i tegkil
eden son
etaj su ile sofutulan 12 ger kilovat takatta (B) srnrfr gahgan iki l6.mba ile
milcehhezdir. Posta % 700 bir mocliilisyon ile qatrgabilecek kabiliyettedir.

17
 n limbalarla
su ile sofutula miicerr-hez ana moCiilittir ile
modlile
volt-
'jr 75 kilovat takatle 10'000ile te-
yiiksek frekans - etaj'larrnrn anod volta
Boveri rechess'rii
iuf. g"i kumandah srJak katocllu civah bir Brawn
min edilmekteclir.
ve 2 nci yiiksek frekans etaj-
2 nci ve B ncii frekans etajlarile 1 nci
,limbal bir redressirr ile te-
la'nrn anod voltaj, iroo volguk civa buharh
minedilmekbeolupburedressiiriinbirdeyedefivardrrveherikisiposta-
mn sai bagrna yerlegt'irilmiglerdir'
lncialgakfrekansetajtnrnaS;odvoltajrmi'islakillenoksidlibirriid.
de bir yedeii variltr.
resstir ile temin edilmektedir. eu riidressiiru.n
Algakfrekansetajlarrileyiiksekfrekansetajlartnrnrskaravoltajlan
her i'ki redressijriin bi-
ayn birer oksidii redrlssd,r ile temin edilmig olup
rer yedefi vardrr.
Buetajlardakilimbalartnfilimanlarrmiiter:rradicereyanilersrttlmak-
taoiupbuigiginblriyedeko]makizere2/24voltT2Samperlikikijene-
ratris varlrr.
Armonikamplifikatbrlerietajlartntnanod,rskaravefilimanvoltaj.
larrdaayrrayrroksidliredressijr,|eteminedilmigtirveburedressijrlerin
her b-r.inin bir yede$i vardrr. Ayni surette
metrossi'lilijriin anod' rskara ve
temin edilmig
filiman voltajlarr iy^ uy^ miistakil oksidli 'edresscirlerle
olup,hsr reclressiiriin bir yedeSi vardrr'
KUMANDAMASALARI-Postalarrnisletilmesivedurdurulmasr yaprirr' Her
iki kumanda rnasasr vasrtasiyle bir yerden ve otomabik olarak
yerlegLiriimigtir'
postaya ait kumanda rnasasl o postanrn kargrsrna

Masalarrniizerindapostalarrnigletilrnesinevedurdurulmasrnaaitbii.
ti.in manevra aletleri ile limbalarrn anod ve filxman
voltajlartnr, sosutma
miktarlarrnr ve modiilisyon
,.,tu,,,',', giriS ve gtkrg hararetlerile siirat ve
derinligi ,lini-rrriiti* mal1matt giisterir iilgii iletleri vardrr' Masalagn
moCiilisyon
o"u yJrie"inde bulunan blrer kabodik ossilograf vast1asiyle Her masa
da temin edilmistir'
seklinin ve derinliflni'n giizle tekibi imkinr
b," t.k,,i,yen tarafrndan idare ecilir. Teknisyenler tarafindan manevra
olan hatalara kargr masalar otomatih
srrasrnda sehven yaprlmasi melhuz
yanltg manev-
emniyet tertibatiyle miicehhezdirier. Bu terlibat ianesryle
kaza ve z;yanlarrn iiniine
f,alarrn ve bu manevralardan tevelliit edebilecek
gqgllmis bulunulmaktadrr.

ANA TFlVZi TABLOSU - Istasyonun yamndaki trasformatiir is-

tasyonundan 220/380 volt alttnda grkan 3 safhah gehir elektrik
cereyanr

18
 vericiler saionunda yerlegtiriirrig buiunan ana.tevzi tablosuna gelir ve bu-
radan isbasyonun :nuht'elif krsrmlanna dafilrr. Bu tablo iizerinde li.izumu
kadar voitmetre ve ampermetre mevcut oldu{u gibi cereyanrn frekansrnr,
gebeke,n:n taikat emsalini, gekiilen azami takabi ve sarJedi,l,en. kudreli griste-
rir 6,lebler varcrr. Ana gebekeden gekilen cereyanrn ani biiyiik tahawiilitr
kargrsrnda voltajrn s0bit tutulmasr igin bir obomatik voltaj, r.egiiJitdrii
tesis ediimig bulunmaktadrr.

Ankara Radg oeuincle Drama Stil;d,y osu

Makine Salon*-

Vericiler salonunun cenup nihayetinde bulunan makine salonun'da

uzun ve krsa dalgaLr posbalara ait srcak katodlu civah Brown Boveri red-
resscirleri ile filiman jeneratrisleri bulunmaktacr. Redresscirler gri ku-
mandah olup ikisi 360 kilovat tdkatta 15.000 voltluk ve biri 75 kilovat ta-
kaEta 10.000 voltluktur. 1. No. h 360 Lkirlovalhk redresscir uzun dalgah pos-
tanrn, 3 No. h 75 kilovatirk redresscir krsa daigah postalarrn tagdiyesi
iginclir. 2 No. h 360 kilovaLhk redressor hem uzun hem krsa dalgah posta-

19
lariginyeclektir.Busebepleburedressiiriinyiiksektevettiirtransf,orrna-
sar3tltdrr'
ilruio.doo ve 15'000 volt iqin hususi
filaman jeneratrisleri tesis
Bu redress6rierin kargrsrnda postalarrn posta-
ikisi uzun ve ikisi krsa dalgah
eitilmigtir. go g"upru;;;;,"r" o,lup
va aittir. Her grup avni bir mihvere
hgrt iis saft-i3lr tt:"5-1?n O-.l'l:ldlld
r. TI zw dalgair postanrn 1e-
# ffi;*;; ";;";".ksitatrisren n-niir:kkepti 2/24 volL 725'
i 2/g5""; iGO ger ampenlil.tir. rtru dalgahnrnki
neratrisler
ger amPerliktir.

Ldmbalarfilimanlarruglarrndakivoltajrnsibittutulmasriqinjene-
visrtasiyle a.yar ve tanzim edil-
ratrislerin voltajlan otomatik regiiiiforler
mektedir.

lstasYon - RadYoevi irtibatr

IstasyonAnkara,dakiRa'dyoevineyera,ltrnadiigenmighususibirmii-
zikkablosuilebaflanmrgtrr.Bukablonunkesmefrekansr(Frequencede.
fr'ekansa kaCar miizik cereyanlan
igin:
coupure) 13.000 c/s olup 10'000
distorsiyon0,l4dB.glbi.qokkiiqiikttir.Kablodofrucakaprsrvericilersa.
lonunaagrlankontroloJasr,ndanihayetbulur.Kontrolodastndahattevzi
tablosu,kontrolalrcrsrvekontroloparliirii,uzunVekrsadalgalrpostalar
programlarla gahghrma iqin muktazi
ayni bir programla veya ayrl ayrt
hatanrplifikatiirleriu"p"og"u*metrelervardrr.Bunlarhususifiltreter-
tibatiyleleghizeditmigredresstjrlervasrtasiyledofrucaqehircereyanrn-
dan igl'erler.

Lokat StiitlYo
baihyan yeraltrna diiseli miizik
Istasyonu Ankara'daki radyo evine
kablosurrdaherhangibirsebepleartzavukuundanegriyatrnisiasyondan
brr ldkal stiidyo tesis edilmistir' Bu
temin edilmesi ,nut.uaiyt" istasyonda
stiidyodabirmikrofon,pl6'knegriyattiginikidcinerdiskligramofonma-
kinasr ve bir kontrol oparliirii
vardrr'

Anten Krrliibesi

amudi anten inig tollerinil niha-

Uzun ctalgalr postanrn anten devresi
orta yerde bulunan anten ku'
yet buldufu noktada ve lki pi'lon'arasrnda
liibesine YerlegtirilmiStir'

20
 Saikah havalarda antenin istasyondan topra$a verilrnesi igin muktazi
oto:natik tertibat mevcut oldu$u gibi posla faaliyette bulundu$u srralarda
anten devr.esinin bulundu$u yere giri,lerek bir'kazaya meydan verilmemesi
igin emniyet tertibatr vardrr.

Anten ve Pilonlar

Uzun dalgah postanrn anteni K:uzey - Giiney istikametinde 300 metre

arahkla dikilmig 250 metre yiiksektifinde iki gelik pilon iizerine asrlmrg-
trr,.PilonJar'iiq kdse maktada olup.kaideleri 31 Sm. boy ve 20 Sm. kutrunda
5 izoli.tdr iizerine oturbulmak suretiyle topraktan ele{rtriki olarak tecr.it
edilmiglerdir.

Ankara Radgoe,uinde ana kumamda ue kotrtrol salonu

Pilonlar, tepesine kadar grkabilmek izet:e birer merdivenle miicehhez

olduklarr g.ibi, ayni maksat jgrn birer de asansciri.i havidirler. ugak gece
seferlerinin emniyebi igin pilonlann tepeler-nde ve kaideterinden 10 met-
re kadar mesafe}re dikir\nig bulunan 6 metre ytiksekli$inde dlrekler iizerin-
de krmrzr rgrk igaretleri vardr.

27
 AntenT.geklincleisedeme,mleketimizinco{.rafivaziyetinerlazaran,.
f azla bir intisar te-
pilonlar hattrna amut olan Do$u - Batr istikarnetinde
ve pilonlar da toprasa
min etmek maksadi5rte pitonlar:dan tecrit edilmemig
verilmeksuretiylebut'.evcihkabiliyetiyiiksekbirrandrmani,leeldeeclil.
miptir.
Krsadalgalrpostanrnantenl,eriKuzeytarafrndakip^lonilediferyar.
asrlmrgtrr'
drmcr bir ku;iik pilon arasrna gerilmig askr halatlartna

fr
*:
&:

$i

i:
I
t;l

k ar a R ad.y o e tt i St ii rl y ol ar mda n b ir i f aaliy et hali'ndc

An

l anikara RatlYo Evi

$ehrin metkezi bir yerinde Atatiirk

b'lva' tizerinde inSa edilmig olanr
ve radyo evinde ga--
Ankara Raryo Evi negriyat igin mi1teadilit stiidyolarr
hgan fen, idare ve p"og"u* heyetlerine rnahstrs
biirolart h6'vidir'
ses ve gii-
Bir radyo stiidyosunun en miihim vasrflannd-an biri harici
radyo evi-'
riiltiilere kargr tamamen tecrid edilmig olmasrdrr. Bu maksatla binanrn
stiidyolar
nin kurulmug bulunduiu yerin vaziyetine giire biiti'in biirolar ve'
arka krsmrnda tesis ealtmiS olup stiidyoiar i,l'e bulvar arastnda
bulvar giiriiltiilerinin stiidyolara:
lenig koridor:lar bulundu'mak s.retiyle

22
niifuzlarrna mani olunmugtur. Ayni maksatta stiidyolarrn tufladan inga
edilmig olan duvarlarr kahn olarak yaprldrfr gibi biiyiik konser sa'lonunda
hisrl olacak ihtizazlann difer stiidyolara tesir etmemesi igin te'meller yer
yer ayrilmptrr. :

Binada btiyiik senfonik orkestralar, bandolar, kiisiik orkestralar, Tiirk

musikisi, oda musikisi, temsil, gramofon, sijz ve saire gibi muhtelif nevide
negriyata mahsus olmak i.izere rnecmuan 5000 Mr. hacminde 9 stiidyo var-

Ankara ( Etim,es cjut ) Rad,11 o i stastl onu. .f aalig et halin de

dir. Tecriibe gcistermigtir ki, iyi bir netice ancah muhtelif nevi negriyat
:gin ayn ayn ve hususi evsafba sbiidyolar ku,llanmak suretiy'le elde edile-
bilir. Meseli sdz negriyatr iqin kiiqiik bir stiidyo iyi bir netice verdi$i hal-
de bir orkestra ile iSii bir netice almak igin gok daha biiyiik bir stiidyoya
iiizum vardrr. Bundan bagka bir programrn negriyatr yaprlmaCan ewel ay-
ni sti.idyo ve ayni gartlar altrnda tecriibesi bir zaruret halindeclir. Bu tec-
riibeler programrn negriyat srrastnda iggal etti$i zamanrn bir kag misli
fazladrr. Bir de operet ve temsi,l gibi bazt prograrrllann ayni zamanda" bir-
kag stildyoyu iggal edece$i de gdz dniine ahnrrsa stiidyolarrn mi.iteaddit
olmasr liizumu kendilifinden meydana grkar.

23
 StiitlYolar

Stiiclyolar tahsis editmig bulunduklart negriyatrn nevine gtire tavan,

diigeme ve duvarlart tizerinde ses bakrmtnilan en iyi bir netice elde edile-
bilecek surette akustik tesisat yaprlmrgtrr. Gereh sesin sttiilyolardan bi-
rinden diierine gegmemesi, gerek haricl giiriiltiilerin stiidyolara girme-
mesi igin ldztm gelen fenni teclbirler ahnmtg bulunmaktadrr. Bu sebeple
harici muhitten ve havadan tecrid edilmig bulunan sti.iclyolartla galtgacak
artisflere liizumlu taze havayt vermek ve her mevsimde mutedil ve slbit
bir hararet temin etmek igin bir havalandlrma tesisatt mevcuttur. Hava-
landrrma tesisatr motiirlerinden miitevellit giiri.iltiilerin hava borularr va-
srtasiyle stiidyolara girmesinin dniine gegmek igin stiidyolarr tafcliye eclen
biitiin hava borulag miinasip mesafelerde 'rniinasip yerlerinden hususi ter-
tipler ile'tecrit e dilmig'lerclir.

Ankara Radyo evi biri bodrum katr olmak iizere dtjrt kattan miitegek-
kilclir. Bolru:n katrnda kalorifer kazan dairesi, telefon santral dairesi,
at61ye, rnutfak ve lokanta vardrr. Zemin kat miinhastran id'are memurla-
nna mahsus biirolap, birinci kat biiti.in stiiCyolarr ve program memurla-
rrna rirahsus biirolarr, ikinci kat fenni tesisat ve miihenilis ve fen trnemur-
Larrna mahsus biirolarr hividir.
Ankara Raclyo evindeki stiiclyolariii baghca vasrfian agafrdaki cetvel-
de giisterilmigtir.

80 - 100 kisilik biiyiik senfonik orkestralar, bandolar ve umumi kon-

serlere mahsus olan bi.iyiik stiidyoCa 175 clinleyici igin hususi koltuklar
vardrr. Bu stiidyonun tavanr akustik miildhazalar dolaylsiyle hususi bir
tertiple gatrya asrh bir haLde in$a edilmig bulunmaktadtr.
7, 2, ve 3 No. h stiidyolarrn her birinin bitigifinde bir spiker stiicyosu
vard.r. Rejisiirler buralarda tesis eCilmig buiunan oparldrler vasrtasiyle
stiidyolarrn n egriyatrnt d:nleyebilirler.

Ayni zamanda ses gegirmez hususi tipte ve iiq kat camr havi bir pen-
cere vasrtasiyle sti.iclyolarda gegenleri tikip edebilecekleri gibi ora"larda te-
sis edilmig bulunan melinjdrler ianesiyle sti.idyolardaki mikrofonlara miite-
nasip gekilde ku:nanda suretile miizife arzu edilen ihenk ve caz:beyi vere-
bileceklerdir. Bunilan bagka provaiar srrasrnda rejistirlerin stiidyolardaki

24
 artisuere lizrm gelen kumand.alan verebilmeleri igin her spiker
sti.idyo_
-qunda bir mikrofonu da vardrr.

Reverbera-
Sti.idyo Tahsis edildigi negriyat Hacmi
siyon zamanr
(*) m3
saniye
80 - 100 kigilik biiyiik orkestralar, 1.65 3750
bandolar, umumi konserler
st. 2 Fasrl. saz. heyetleri..ve korolar, sa- 460
lon orkestral ant, cazband, muhtelif
varyeteler.
ir a
Tiirk musikisi, oda musikisi, hafif 0.75 170
miizik, qocuk saati.
sr. 4 Sdz ve haberler. 0.35 65
si. 5 Gramofon, sesli ve sun'i gii- Qok kr'sa 63
riiltii ve seda.
Qok uzun 290
-{ksi Seda (Hig bir akus-
(Echo) tik tesisat ya-
prlmamrgtrr) 57
Dinleme sa- Negriyatrn kontrolu 0.5
l:nu
Sp, 1, 2, ve 3 Rejisdrler 70.45 ve 50

Gramofon s'riidyosunda plak yayrniar,rndan ba$ka ay'ca sesli filim_

-cr-rn ses krsrmlarrnr ne$r iQin cle b:r clhaz vardtr. Bu slildyoda r.iizgir, fir_
--::ra, su vesa.ire gibi ses
ve giiriilLiileri sun'i ojarak hisrl etmek igin lrizumlu
:esisat da yaprlmrgtrr.
Program bakrnrndan plik negriyablnrn bu giin gok miihim bir yar-
r::nct halini almrg olmasr dolayrsi3r,le raCyo evi stiidyoiarrnCa veya hariq_
:= h:r hangi bir yerde gahnan bir parqanrn veya yaprran milhim negriyatrn
s:'nracan Lekrar edilebil':nesi maksadiyle pl'i$a ahnmak suretiyle kayrt
ve
:=sbiti igin radyo evlnde bir prdk doldurma stiidyosu vardrr.

Kontrol Salonu

Radyo evinin en miihim daireierinden biri rkontrol saLonudur. Burasr

i'l:ta Radyo evinin dima$rdrr. Radyo evindeki stiidyolann her b.iri bu dai_
:e1'e liizumu kacar hatla baftr olduju gibi Radyo evinin haricinde
her han_
ra) EeuerberosAon 3anLo,17z bir sesi hasil et!.en nrenbann susdufiu and,an i,tibaren
. ., i z i q tt ilmi,y ec ek cle r e c e d. e z a.t1 r, f lam a s t, i Q i n q e, Q en z atn a nt,d,tr.

25
 gi bir yerde yaprlacak n'egriyat igin gehir telefon santralndan
radyo evine,
gelen hatlar da bu d_a'ir:ye bafrrdrr. Ayni surette
programr Etirnesfut is-
tasyonuna naklecen hal]ar bu dairede nihayet bulur. z:ty6.dar
ve,genig oran
bu salon ikinci katta olup radyo evindeki biitiin sriidyoia'n
ayni zamand.a
faaliyete konubilmesjoi.temin iqin kifi miktarda mikrofon
ve hat ampli-
fikatdrleriyie miicehhezdir. Saronda program ve provarar
ig:n i.ig kontror

A.t t kctra, ( Eti,m,es gut ) Rady o i st ct sE otzu (]enerat dr (lruplart

ve kumanda masasr varchr. saronda tesis edilmig

b,runan biri uz,n ikisi
ktsa dalga i.ig a'hcr vas.tasiyre Llzun ve krsa dalglrr
vericilrerimizin negri_
yatr havadan kontror edilir. stiidyorarda,
dinleme ve rkontror saloni,a'nda,
v-elhasrl biitiin radyo evindeki kontror oparrcirtrerine
program. Levzi igin izo_
lAsyon amplifikatrirler,i vardrr

Ankara Radyo evinin biitiin erektrik ta$diyesi gehir qebekesinden

te_
min edilmigtir.

26
 IV.

istanbul Radyo islasyonu

Istanbul Radyo istasyonu uskildar'da Krsrkhdan B.b km. kadar mesa--

fede bulunan Alemdaf asfalt yolu iizerlndeki umraniye kciyii civarrnda
diiziiik bir arazi iizerinde kurulmugtur. verici istasyonu yerinin segilme-
sjnde teknik ve igletme bakrrnlanndan birgok mtildhazalarm gdzciniinde
bulundurulmasr gerekir. Btiyiik takath istasyonlarrn, gok yakrnlannda
icfuracaklart kuwetli alanlann bazt mahzurlu tesirlerinden gehirtleki ah-
cilarr korumak igin, biiyiik gehirler merkezlerinden uzakga yapr,lmasr umu-
rai bir kaide halindedir. Ancak bu konuda, ilk tesis masraflarr arasrnd.a
ntihim bir yekirn tutan yol, su elektrik ve miizik kablolarr davalan bag-
3:dsterir. Istasyonun kurulaca$r yerin dalga intigan bakrmrndan da mii-
-rait vasflan haiz olmasr baghca bir mevzudur. Aynr zamand.a ga,rrgacak
;rersonelin sa$hfr bakrmrndan elverigli olmasr hususu da ihmal edilemez.
Pilonun ugaklar igin inig ve havalanmalarda tegkil edebilecefi tehlike do-
Ialnsiyle mevcut ugak meydanlarrna kargr durumu da hesaba anrnmak
jztmdrr. Tesisat igin genig bir sahaya ihtiyaq bulundufu ciheile toprak
i:1'atr da ekonomik miilS,hazalar arasrnda yer tutar. Teknik, igletme ve
ekonomik bakrmlardan gegitli mtilAhazalann etiid ve mukayeseleri ve ara-
ri ilzerinde yaprlan uzun aragtrrmalar sonund.a en elver,igli garilar arze-
ien bu giinkii yer segilmigtir.
verici binasr 580 me iizerine biri bodrum ve diSeri zemin kat olmak
:zere iki katdan miitegekkildir. verici posta ile yiiksek voltaj tagdiye'
rccressijrleri zemin kattadrr. Vericinin su so$utma sistemi, modiilAsyon
:ransformatd'r ve reaktdrii ve istasyonun elektrik ana tevzii tablosu bod-
nrm katmda yerlegtirilmigtir.
Istasyonun elehtrih tafdiyesi gehir elektrik santrahndan saflanmrg-
*"rr. Istasyon 35.000
voltluk birer yeraltr elektrik kablosu ile bir taraftan,

27"
 fi:'fi ";1:#H"i1?#T jltfl :; " -transrorm rcir m erk ezine, bi r t arar-
a

k van c;y xL rJf,

;ii6T
fj
Ir ik _ t n i .""":i ^ ,

dekli bulunmaktadrr. "r vil<serr

"," -v,o,ru;,,
iilr;; : :ffi , 3.,Tftr;
binasrntn vantnca r.u*i-Ciri;; u."ui;-;;;;" kabtolan
zinJe nihayuil.n]::-lr.ooo bir aqrk h;;;i;ur,.formardr istasyon
merke-
giiriiisrek is t,asyonun "",ir,. uiir..ur. ,,ortu;;;;;_rde 880
ana,tevz\ta Uiosuna s e vorta dii_
vke di li r.
vERici pcsTA
- Miltererarasl
rici 540 - tG04 Kp/.s (SE6-
iil;;;l
anragmarar griz.niine
a'narak ve_
aras,r,aar<G;#. bandr isinde her
*x'H fl:T *u:;: t;,e::,*#tr #;, " #:,fr I u
" *. giin k ii s a.

Verici bir m:irossildtcir

ve 5 viil,
etajrn d an *ii :us;r.ro' ;;. ;;
otup genr:k modiilasv"", " ;;_#f
;;;;.;l :;|J:*"H;1"S, :f ,l,,;fii, fiilffi :
nfidrr. Alqak frekans etajlannrn i'e".moonre eo'ir. a,rr _oot'atcir B sr_
fr.pr, purf, _ pull dur.
L{etrossilatc;r d.o1t elektronru
RcA g0z tipte bir r6.:nbadan
i'jlt;l5lTit;J,il1l1 u,"*r ?o,, a-unuu tb"o",,
miitesek_
ttte 11 "J
paraiel olarak -J"ukkep oran kon r_
ba$irdrr' ta"*""."rcir
$ah olup -.tro..- d:$igken sr-
m, c,irensi * rt#"';: ffi l!:lf,4lrl*;;;l;*flfi*ffi,?
$ffix?JlTe,rlerie$rir'*is:i". eJriiu,g, *rnr o, i*i,n'u.sralin
yarar' rsttma dinencjne sabit bir
basi direngr.r, ukr,tonu .";i;il; brr igarei ldm-
o,araku"il;;";#,,i,t'*#_::1fi
degme parQara' bir.k11-dan."io" ,q-{:"*iJ*:*i,fr l;::"**Ji*l
resi, gck prizli bir inliikre:ne ]i.'rort ur'dsti".'
;;;;r",, prak dev_
kansa gcire uvgun priz o"rl"rru".. mute-s=ur.roifri".'*r,runrran
seq.iir. i#"r'i," roont"oi fi.e_
sapma (bypass) kondansai6ru"t-t"o"rin iskarara'na
',u;;;;
ustur. KatoJ u.#".,". bas' bir
lfriif;,li;,fi ::1 ;J;n':;.:T$;;"ia-nu rj dnean r ill" t"u,,"rorm atc,
ver;cide biri yedek ormak
iizere iki tane kristari
dtr' B* rcile vasrra.,{.,:. metrossirdtcir va:.-
j.r.ilJ#"0,", ,"rii,".-i"l"i.'.',,
ril""lii fiHHif*i: ll,";r'
T' *" j:r r= "_ n''* """,.,
sa,srrfi s:_
am b a r' aL u,,-

llT,T$,fi : :: r;;+ d] ; i3:'H J T Jff [ J" t: n - H?] **

i
"

"';1? "

"ii,,-u,,.u.;;,;,i,{ll?,,t;iJ,T;;ffiT:;[ff:l"';:ffi
srkrsr b;r kondansarcir ire ar.rr
#"ff ;,#
*rrr$tllliJi6tdr srra geren tampon etaja

28
 ffi f#rffie ***&;
w
ffi ffi[ffi*- - ffi

ffire
ffi*'ffi*W*xi

# .W,.,ffi:
#*-sG4r@-.1ns*+ts*ffi@@f4s@

#1@@s&'i8P'
#ffi
gW iffi

W reIg]
 Tampon (Buffer), beg elektrodlu RCA 828 tipi bir ,lAmbadan miite-
Sekk.ildir' Katod ile p)dk ve dr$ iki tskalasrna bypass kondansatijrleri kon-
mugtur. Katod akrmr ampermetresi kabod direncinin toprak tarafrna se-
ri bafhdir. veric.inin gahgabiiece$i fnekans bandrnr kaplamak iqrn plak
tank devresinin ayarr deS.gken indiikl,eme bcbinleri ve muhbelif kondan-
satdr kombinezonlarr kullanma ksuretiyle saflanrr. Tank devresi iizerin-
de buiunan b:r kondansattjriin uglanna baSh b.ir potans.iyonetre iizerin-
den ahnag RF voltajr bir fnekans moniLorunun gahgmasrnr saflar.
Metrossi'latdr ve tampon ldmbaranmn plik ve ekran rskarasr vol-
tajlan, bagka bagka de$erlerde direngler iizerinden, aynr bir relresscjr-
den saflamr.

Ara Amplifi;katcir, Transformatiir ncitrremeli (neutralisation) RCA

810 tipi iig elektroc,lu paralel iki lambailan miibegekkildir. Her iki lamba
igin miigterek olan iskara devresi seri ba$h bir gok boblni ve bjr direng-
ten miitegekkil olup bir ampermetreyi havidir. prak tank devresi devre-
deki de$.igken indiikleme bobinler.i ve i,ki kondansatciriin seri veya paralel
baflanmasr sureliyle isteniien frekansa ayarlanrr. Ara amplifikatiiriin
gtkrgr bir kondansatcir iizerinden arch srra gelen etaja kupledir.

Bu etaj ara amplifikatiir gibi trasformatcir ndtrlemeli ve benzer

devreli olup RCA 7c24 tipi iiq elektroclu b.ir limba vard.rr. Etajrn grkrgr
agafi yukan 2 Kw. olup ardrgrk ara giig amplifikatcjr elajrna indtikleme
kupledir.
Ara giig amplisi indiilcleme ncjti.irlemeli RCA 9C21 tipi iiq elektrodlu
bir limbadan rniitegekkildrr. plik devres.inin ayan 7 gek{inde monte ecil-
mig bir indiikl'erne ve tazyikli ,gazh iki de{igken kondansabcjr vasrtasiyle
saflanrr. indtiklerne bob.ini frekansa gcire segi'lir.
Etajrn grkrgr 15 I(w kadar olup indiikleme kuplaj ile ardr srra gelen
Ana giig amplif.ikatdriine kuple edilmigbir.
Ara giig amplisi ile bundan cincdkisinde faal ldmbalardan bagka mon-
te olarak birer yedek limba vardrr. Bir kommiitatiir ile yedek ldmbaya
gegilir.
Ana giig amplifikatiiriinde RcA gc21 tipi 4 ldmba vardrr. L0mbalar
paralel gahgu. Bu etaj giint ncitiirlemeli olup ncitiirleme bobini gahgma
f,rekansrna g<ire segilir. Devreler dnceki ,etajdakiierin benzeri,dir.
erkrg
150 Kw. olup bir armonik filtresine kupre edilmigtir. Tazyikli gazh kuphJ
kondansatcjriiniin si$asrnr de$:gtirmek suretiyle kontrol edilebilir.
Armonik filtresi, lizuma gcire T ve 7 gekiinde tertiplenmefe elve-
n.l51i indiikleme bob.inleri ve hondansatdrlerd.en miitegekkildir. Bu filtre

31
 Slkl$l otomatik bir kommiitattiriin manevrast ile ya sun'i anten devresine
veya 6 telli havai b.ir fidere baflamr. sun,i anten su sofutmah seri _ para-
trel bafir 4 direngfen ve bir termokpl ile ampermetreden mi.itegekkiidir.
vericinin muayene ve ayar tecriibelerini yapmaya yarar. Havai fider
enerj-nrn anlen devresine nakline yarar. Anten devresi, istasyon binasm-
dan 300 metre mesafedeki pilonun yanrnda buiunan kiigiik bir bina iqine
yerlegtirilmigtir.
Biiti.in lambaiann fildmanran trasformatcirlerle do$ruca gebeke_
den beslenir. Her ldmbanrn bir ka,tod ampermetresi vardrr. Ara amplifi-
katciri'inden sonraki biitiin etajlarda fildman transformatcirlerinin birin-
ci devrelerinde seri olarak prizli uglarla miicehhe z birer reaktijr vardrr.
Reakirirler vericiye yol verme srrasrnda fildman akrmrnrn emniyeili de-
ferleri a$mamasrni sajlar. Prizli uglar ise fildmanlara tatbik edilecek
voltajr ayarlama$a yayar.

$ebeke frekansr giiriiltiisi.ini azarlmak maksadiyle Ana giig amplisi

ldmbala.ndan her b.irinin filaman tafdiyesi yanrndakinclen 45 derece ile-
ri bir faz f.arkr ile yaprlmrgL:u.2Kw. ve d.aha yiiksek grkrgh ldmbalara agr-
rt yiik halinde veya ver-ci posta kaprlarrndan herhangi biri agrldrfr za-
man pldk volbajrnr kesen emniyet rd,lereri ile mi.icehhezdir.

Paralel gahgan rdmbara' havi etajlard,a" parazit sarrnrmla'n husurii_

nii cinleme$e mahsus tedbirler ahnmrgtu..
Algak frekans etajlartna gelince: Eunlardan ilk ikisi A srnrfi voltaj
emplifikatciriidiir. Birinci etajda push - puil orarak 2 tane RCA 6
JZ tipi
pentod vardrr. Bu etaj ikinciye bir kon.ronsatcir iizerinden
direng
tans ile kuple edilm.igtir. "" """k-
ikinci ve iigiincti etajlarda dcirder tane RCA B2B tipi pentod vardrr,
LA.mbalar ikiger ikiqer pararel orarak push - pulr dur. r
ve 2 nci etajrarda
her push - pull koru iizerinde bir katod ampermeLresi vard:r. uqiincii
etaj
katoc kuplaj etajr (cathode follower) olup ana modi.ilit6r lAmbala'
rs-
karalannr kontrol eder. Ana modiilatdr 4 tane RCA gc21 tipi limbadan
miitesekkildir. LAmbarar push - pull dur. Her limbanrn rskararsr,
RCA bR
4GY tipinde bir r.edresscjr lAmba iizerinden topraklanmrgtrr.

Bu tertip modi.ilitcir ldmbalarr rskara akrmla'nrn negatif

de$er aldr$r
anlarda meydana gelebilecek parazit sarrnrmla'nrn <inlenmesini
tlflmbanrn bir katod amperm,etresi vardrr.
safrar. Her
Ana modiilitdr grkrgr, modiilis_
yon transformatdr ve reaktdrii iizerinden ana giig amplifit<atc;riine
hdrr' Etajrn anod voltajr modiilasyon trasformatbrilni.in birinci ba$_
devresi
iizerinden 14 KV rrk r.edresscirden safranmrgtrr. Her
iimba verici posta
32
 Mi
wffie€r

Mi
ffir
tl

o
s
ti

.a
e3
c
 kaprlarrndan herhangi biri aglidrgL z&rna,- veya asr'yiik
halinde yi.iksek
voltajr kesen emniyet ro,rcileri ile miicehhezdir. Ana giiq aroprisinde
gibi gebeke giiriiltrisliniin azaltrlmasr ma'ksadiyte, ana oldufu
-oiUat.;"
larrnrn filamanlarr ikiger ikiser 7/4 faz farkr ile beslenmigtir.
Idmba_

Postanrn anod volrajra' iic srcak katotru civa buharrr red.nesscir ile
saflanmrgtrr.

Birinci redt'esscir ig fad._ orup 6 tane RCA 623 tipi ld.mba ile
miiceh_
\ezdir. 3000 vort verir. 1b00 vortluk orta pilzi vardrr.
Bu redressrir met_
rossilatcir de dahil olcu$u harde 1, 2 ve B ncri y. F.
etajia' ile 1 ve 2 nci A.
F. etajiarrnrn anod vaekran rskaralan voltajlannr s"gia".

I ::t a n,lt ttl RadlJ oei :,ir ttJe u,t nr ku tnantl ct r. e kolt tt rtl sd,l,ornt

ikinci redresscir gene iig fazhdrr. O ta:re RCA g5?

-.'a:'drr. Aynca B tipi l,Ambasr
bir tane monle yede$i vardrr. plik tarsformatrjrii
:-ur ikinci devresi vrldrzdrr. Birinci clevre bjr, 1g0 KVA
I<ommiitaidrle delta veya
; -- irz bafianabilir..

35
 Normal gahgmada delta tertibi kullanrlrr
ve 14000 volt ahnrr. Tecrii-
be ve ayar srrasrnda yrrdrz teriip kulranrhr .,ru
noo'rrur ga'gma vortajrnrn
% 57 si kacar bir vortaj a'nrr. Geri ark veya bagka
len agr' yiiktere kargr recressciriin a_qy-ysini seieprerden'eri ge-
r.".-"s"
rrileleri vardrr. Bu redressor ana modiildtcir rimbalJrrnrn yarayan emniyel
saflar. anod vortajrnr

IJgiincii redresscir yuka'kinin aynrd'. ya.-,ntz

matdrii 228 KvA drr. ve ikinci devresi dertadrr. bun,ca pr'k transfor_
hk redresscir transformatciriiniln birinci devresi Birinci devresi 14 KVA
ile paraler orup yuka.:1a
tar.if edilen Derta - yrrdrz kommiiiatciriin *ur,.u"u'.,
trasformatcirrerinin birinci devrereri tertibini her iki relre:scir
cre$^gti.r. Bu r,edresscir nor_
mal ga'gmada 11'500 voit verir ve ana giiq Amprifikatcir
voltajrnr sa$lar. etajrnrn anod

Ay'ca ana rnodi,atcir l6.mbara'^ile katod kuplaj etajrnrn

larma voltajra'nr s:frryan tek fazrr RCA g00g rskara po_
redresscir daha
t,pi rxr rarrbarr brr kiiqiik
vardrr.
Posianrn so$utuimasr igin su ve hava sisremreri
kullanrimrgrrr.
su sjsiemi 2 motopomp grubu, 2 scfulucu ve b.uniai-a
alL 2 ma,,oy_
iifleyici grubu ve 1 su hazrne:inlen miiregekkir o1u,o
ka,oal devre tegkir
eder. s-is'cem,'re a'k su kurianrrrr. su hava
ire sc$utu1ur. Eu s_st,erl ara vg
ana giig amplifikatrirleri etajla' ire ara molii,iidrceki gc
,a'n anoc so{utmara'nr saflar. iki Foma ve iki sofutucu2r tipi ldrnba_
grupla'ndan
birer taneci yedek oiup bir kommiitat.r iie blr grupian
cr.iferine geg'e_
b.ilir.
Hava sisLe*iry^u^ T motor - iifleyici grubu
vardrr. Bunrardan bi;.er
grup 14'000 ve 11'500 voltluk yirksek voltaj
redresscirlerinin hiicrelerjne
yerlegtirilmiq orup bu recressrirrerdeki srcak
katodlu crva buharh ]dmba-
la' sofutur. Bir cr.lp ci-i y. F. etajinrn hiicresine
I
etajdaki TC 24 tipi rambala.n
yerlegtirilmigiir. Bu
gerek made:r - carr kaynakla'nr
se anojra'nr sofutur. B,irer iifieyici grubu ve gerek-
ara ve unu siiq a'prifikat6r-
leri ve 2 grup ana modiilatctr hiilreiJrine yerleglirilmig
geQen etajlardaki 9c 27 tipi rambara'n
olnp bunlar scizii
maden - .u- t i.yrrut ta"rrrrn-"rgu_
tulmasrnr saflar.

Postanrn garrgtr'lmasr ve durdururmasrna

ait manevr arar arzuya go-
re gerek er ile ve gerekse kontrol rcil,ereri vasrtasiyle
b.ir yerden ve oto_
matik olarak idare edilebilir. yanhg manvra, posta
gahgrrken yiiksek vor_
taj tehlikesi burunan herhangi bir hiicr.enin kaprsrnrn agrr,masr,
sisbemlerinin gere$i gibi qah;mamasr, so$utma so$utma
suyunun srcak burunma-
sr ve asrrryiik grbi hailerde dofabilecek zararTarr
6rdemek iize.e otomatik

36
emniyet tertibalr vardrr. Su veya hava ile so$utulan her limbanrn ayn bir
agtrtyiik rdlesi vardrr. Konlrol veemniyet rcjleleri ile kontaktcirier posta-
mn saf bag taraftaki bir hiicreye yerlegtirilmiqtir.
Postanrn cjn tarafina yerlegtirilmiq ola n bir kontrol ve kumanda ma-
sasr baghca manevral,arrn yaprlmaslnt ve programln konlroliini.i sa{lar.

i s t anb uI R adE o eu ut'd eI et t, f o,ni,k p;

o ns erle r st ii cly o s,u

HAVAI FIDER VE ANTIEN DEVRESI Postanrn grkrgr 6 telli bir

- Anten devresi indi.ikle-
bavai fider vasrtasiyle anten devresine nakledi,lir.
me bobini ve tazyikli gazh defigken kondansatcjr elernanlanndan rniite-
gekil olup verjcj. .binasrnCan 300 m. mesafede bulunan pilonun yanrndaki
uiak bir bina iqine 5rerlegLlrilmigbir. Posba ga'-rgrrken bu binaya girilerek
liiksek voltajla temas kazalan imkinlannr iinlenek iizei.e b-na kaprsr olo-
matlk emn,i;ret tertipleri ile teqhiz edijmigiir. Havai fider 5.19 m/m ga-
prnda 6 tane serl bakrr telden yaprlmrgtrr. Direk arasr 15 m. dir.

ANTEN PILON Yarrm dalga dikey bir ant:n vazifesini gciren ge-
lik pilon verici - kuzey tarafinda 296 metre mesafe,de hurulmug-
binasrnrn

37
 tur" Pilonun yi.iksektigi 218 metre.
genin kena' 3.g5 m. dir
olup dik ddrtgen kesi'idir. Dik
ddrt_
obanrr tiprendir. sekiz dofrurtucan
Konik bigiminde^ tepereri t a"qrtrkt, geimek obanrrdrr.
boyunda iki izardtoi iizerine iizere iistiiste konmug 1,35 m.
rtr.irr*rrtu".
tipleri ile miicehhezdir. pilonun tup""in*
yrtJr"rmJ ou"u,
emniyet ter_
vardrr. usak gece sererreri isin
grkrfahhef irzer,e birmerdiven
tepeie pii.;;;;;;; dipren itibaren her
ruiarr. "
1/4 yiikseklikte krrmrzr rgrkiar
Istasyonun iyi dinleme sahasrnrn
genigletiimesini sadlamak
diflet/2 datga dikey anten sistemj seqilmistir. maksa_

TO'RAK S'STEMi vericinin toprak sistemi, piion

baren iiger clerece ara-hkh- dibinden iti_
odgenmig 220 ger rnetre uzunlukta
"rayri
telden yaprlmrgtrr' Terter s.za 120,
aaprnaa ve yumu$ak bakrrdrr.
LOKAL STIJDyglAR _
Sesi, Harbi5.,e.deki radyo evinden
tasvonuna nakreden kabronun vericj is_
cinlemek iqin yayrnla'n istasyo,rJu'
u";;;;;;" ffi #ffi
gramda kesintiyi
gugici olarak yapriab'mesini
mak maksadivre istasyonda,
biri *firo"" ve biri muziu.iqin iki kiiqirk sa$la_
n,fiffi:tt#'"tf ;. ;;;;;;^;:
B:ribirine ni'i'< stiid_
irtibatrr oran bu
r.on,slibre-'"i"".:q";jji:r',1:,T,T#::x*i*r:*ru;1i;#+#
drr. iki sLiidyonun idare
". r."-unaasr
masayl iciare'eden
4 kanarh brr t ont"ot masasr
t"rt"l.y"n birer pence"eo"n her iki
ffiX,rff 'e
stiidyo-
.

lstasrfiul fiadlru Eui

evi Harbive - raksirn arasrnda
,r."#i:H11,*?$J: cu,mhuriyet cadclesi

Radyo evi Szsr;rirr seEilmesrnde,

Avrupa
-" ve Amerika,da yaprldr*r gibi,
ffi ff "r,H,":ff ""*T,?,] "
*
i s u t *.
r i" t, m ii r a h az a la lo;n p r an a a ye
r ve _
" ""
Kiilttir ve sanat konuia'nrn, programrn
gigciz.ni.ine arrnrrsa b, muhire"r"' temel kayna$rnr tegkil etti-
mak, he r giin progra"mda yer
Jir*i
ve srkr,temas harind,e burun-
ar,a"ak birgok r.urrti" *lanat miintesipte_
riyle artis'erin geup gitmek iti"
rniimkiin oldugu kadar i.r*u a
vll"ra zamankayrpla'nr cinr,emek ve
rini sa$l'amak bagrrca mi.ihim^*uri iti"a" ve kolayrrrlla gelip gidebilmele_
uir not<rtaa*. Bu bakrmdan-radyo
taraftan sehrin ikiirtiir ve sanat evinin bir
-ur,iil.inu yakrn ormasr bir taraftan da
38
umumi nakil vasltalannrn en miitekflsif ugrak bir yerinde bulunrnasr lA-
ztmdtr. Bunun yanrnda radyonun bir de efrendirici vazifesi vardrr. Bu va-
zife muhfelif sur.eLlerle ve bu arad.a gok defa efience yertrerinden nakijler
yaparak sa{landrSrndan bu yerler.e yakrn bulunmak program manipiilas-
yonu bakrmrndan bilyi.lk kolayhklar arzeder.
igletme ve prograrn teknigi ile jrg.iii gegrtii rnririhazalartn vzvn uza-
drya etiid ve ,mukayes-osi ve qehnn irnar clur'*rnu hususunda ilgili belediye
makamlariyle yaprian ternaslar neticesinde bugiintiii yerin her. cihetge
maksada elverigli buiunduSu gciriiimlis ve beleC;3,e-ve aii olan arsasr hazi_
nece belediyeden satrn ahnmrgtrr.

istanbul Radyo evi 2340 meu'e kar.e iizerine dtjrr kattan miitesekkil-
dir. ra*

Istanbu.l Rad,llo ista^sAontntdct reri.ci, pctsta rte ku.manda ntasasl

Bodrum katta binanrn elektrik tafCiyesini sa$layan trasformatijr

merkeziyle ana tevzi tablosu, rsrtma ve havalandrrma tesis'leri, atcilye ve
.iepolar vardrr.

39
 zemin kat i,le birinci kat iizerinde stiicyclar,
pldk ve firm arma dai_
reieri ve program servis-nin biirora' vardlr. Difer
kariarda ana kumanda.
ve kontror c'rairesi ile teknik ve idari servislerin
biirola'vardrr.
STUD''LAR, Radyo g0 - 100 kis'ik biiyiik
- biiyiikevive kiigiik
Iar, salon orkestrara', senfonik orkes,ira-
korolar, Tiirk miizisinin gegiili
birlikleri, gramofon, temsil ve sciz glbi qegifli yayrnlar
igin, yayrnrn nevi-
uygun akustik vasrftan haiz b0B0 m, ha.minde
on i.ig
stiidyoyu
ffi#rT
Qegitli yayrnlara mahsus baska bagka hacimdeki radyo stiidyora'nrn
hacimlerine ve igler.inde yaprracair yayrnln
nevine uygun sriniim peryodla-
rtnt haiz olmasr lizrmdrr.
Biiinc:fi iizere sarol ve oca gibi kap:rr yerlerin akustik
niim psryocl'ar:rna bafhdrr. Kapah b r yerde vasrfrarr sci_
meydana ger,en ses tavan, dd_
$eme ve duvarra' iizerince yansrnrr. Bu yansrnmallan
bagka uzun'Lukta yollar takip ederek yayrur.
iofan sesler baska
Bunrar u"" J.l"
ana ser k'esirdikien scnra tecr:cer zavtf,.ari.a. ffi;il;-;-
igte ana sesin kesiidifi an-
dan itibaren yansrn'an sesrerin ,rr"-ut has:asiyetle
duyula:rryacak de:'ece c.e zayflamasr igin g.qr'
bir ku,ak tarafincan
z).man scimiin veye re-
verberasyon pervoc.u clenirir. Bu peryocun
sci:iin arlagrlrr gekr,rd,e duyul_
masl vs rniz:{in kalitesi iizerinde bag\ca bir rolii
varC*.-
Difer iaraf:tan son tecriiberer, tahta kap,annrg yansrma yiizevrerini
havi yerler'1: yanstnan sesler,n da$r1m geklinin
ae satonun akusiik va-
srflarr iizerince sciniim peryoc' kacar tesirri blr rcl
oynacr$rnr gdster_
rniqtlr. Boyutla' s:sin dalga uzun,.ufu ile kryasranu.uto
yanslma yiizev'eri daha vayrk bir ses dafrhmr novtarda oran
meydana getirerek yansr-
nan seslerin sidd:Lini azarrrnak'ta ve bunun neiicesi
orarak ana ses ire irk
in'k6:lar arasrndaki enteferans tesirini zayffIurmak
akustik
suretiyie salonun
vasrfrarrnr ;ziiksertmektedir. Bu olaydan racyo
sliidyo,la' akusti-
finc'e faydrlanmak iizere siiidyo duvar ve tavanlarrnrn, eksen'eri
ne dilrev olaeak surette yerlsgtirilmig.Konveks brribiri-
tafta ynzeyrerile kapran_
masr us,riinlin tatbikine baglanmrqtrr. istanbul
radyo *r.i ,tiioyota' bu ye_
ni geligmeden f aydalannrgtrr.
Biiyii-k senfoni orkestrara'na mahsus o'an sliidvonnn
hacmi 8500 m:l
diir. Bu stiidvoda 200 dinleyici igin agrrrr kapanrr
koituklar yerregririlnig-
tir. Bu koltukrar doru veya bog ordukla'na g6re sriidyonun
akusiik vas_
fina sezilir bir tesir yapmryacak gekildedir
salon orkestr:r.1arr g'bi daha kiiqiik b.irnklere mahsus
stiicyonun hac-
mi 3BB ve temsire.e mahsus olan drama stiicyosu
Bg0 mB dir.

40
 Sbiidyolar drgarrdan gelebilecek giiriiitiiler"e kargr tamamiyle korun-
mug olcluju gibi sliiCyolar ig:ndeki g'ririiltiiierin dtganya srzasrnr iinliye-
cek hususi tedbirler ahnmrgtrr.

Sitiilyolarrn hacirn-leri'ile stiniim per:yotlan agafidaki cetvelde g6ste-

rilm:giir.

Srjni.im (reverberasyon)
Stiiilyo Hacmi m3
peryodu saniye

A 3500 7
AK 51
B 388 0.8
BK 37.5
C 380
CK 55.5
D t75 0.6
i.1 0.8
DK 7L
E BO 0.5
F 80 0.5
G BO 0.3
H 80
Ekc 78.5 Qok uzun
P-6,k alna 63
Filrn alma 58.5

Program igletmesin:]e rniihirn bir yer tutan seslerin plak veya film
uzerin,e kaylr igin islanbu,l radyo evinde tam tegbizetr bir plak ve bir
:-lm alma dairesi vardrr.
ANA KONTROL VE KUMANDA DAiRESI l1<iNCi KAttA O1AN bU
salon radyo evinin dima{r yerinlodir. -
Sliidyolardan veya radyo evi dtgrn-
Jaki yerlerden ahnan progranlartn konlrolu ve veric| isbasyonuna sevki
buradan idare eCilir.

sLi.idyolar ana konlrol ve kumanCa dalresin-' gerek sss ve ge-

Biitiin
rckse ga':gmanrn tanzimine yarayan kumanda igarellerinin nakli igin ge-
:ekli hatlarla bafhdrr.
Progra.,nrn ana kontrol dairesi iile stiidyolarda takip eCil'ebilmesini
s"aflamak ig:n bu yerlerde hususi oparldrler yerlegtiri,lmigtir. Program

41
 a'rzuya giire h:in s;iidyorar qriirgrndan
hem de
Bu geki.i iki ses &lra-qtrl*a. mukayese yaprnak havadan k,lntrol edilebiiir-
imki.nlannr verir"
Ana kumanda ve kontror dairesi istasyonun
baglarinr ve ortara'nr bildirmiy" yu"u" faariyeti srrasrnda saat
otomaLik bir igaret tertibiyre mil_
eehhez o-lup yayrnlarda gciriilaiigii
iire"e saat baqia. 6 ve ortala' 1 krsa
sesle belirttfir.

Biitiin stiidyoiar ii'e ana kumand.a ve kontrol

srcakh$r ve riitubet nisbetini sabit dairesi her mevsimde
tuLa' modern bir hava,lanfirma tesi_
satiyle miicehhezdir.
vERiCi iSTASyoNU iLE iRrieet (sES
umraniye'de*i verici istasyonunu nr" y"outtr KABLOSU) -t Radyo evi
kabros.lyle baf,ranm ryt'^. 22
kilometre uzunrufunda otar bu kablo
Harb.iye - sisri"- h"cirlikuyu _ Ru_
melihisar - Anadoruh.isar - Hekimbagr
isiasyonu burur. iki hisar r"u", i.r.-',
gifllifi giizergahrnr takip ederek
deniza,_Lt kabrosucur. K,ara
su 9 devreri olup iiqii prograrn ve kabro_
artrsr se:"vis konugmasr igindir. Deniz,
kablosu 12 clevreli oiup altrsr prog""*
v: altrsr konu$ma clevresiCir.
SEYYAR ROPORTAJ CIIIAZLARI _
Radyo evi drprndan yaprtacak
prograrnla'n yayrnlanmak iizere radyo
evindeki ana kunianda ve kontrol
dairesine urast*rrmasr veya bu programla'n
itzerine liydr igin bir kamyon u)erile mahallinde pr'k veya f im
mon.e ,edilmig ..yy'u" bir rciportaj.
tesisi vardrr. Bu tesis 2 plik yazilr
Tfilm vazrcr, 1 kiieiik verici ve l kontroi
cihaztndan miitegekkil di r.

42
 Ankara $ahrlar $iftligi l(rsa Dalgnh
Yeni Radyo lslasyonu

istasyon Ankara - Etimes{ut asfaltrnrn 19 ncu km. sinin kuzeyine dii-

.on Qakrrlar giftliSi civarrnda di.izli.ik bir arazi iizerinde kurulmugtur. is-
-,6yor 1.5 km. lik bir gose ile Ankara - Ebimesfut asfaltrna bafhdrr. Is-
;-ryon anten tesisatr ile beraber takriben 15 hektar yer kaplamaktadr.
Istasyon binasr 344 m2 saha iizerine yaprlmrg bir bodrum ve bir ze-
::-n kattan mtitegekkildir. Verici posta ile ana yiiksek voltaj ve yardrmcr
::lressijrler zemin kattadrr. istasyonun elektrik tevzi tablosu da bu kat-
:al:.r.

Bodurum kattnda vericinin su ve hava so{utma sistemleri ile verici

j"nbalarrnrn fild;manlarrnr besleyen Generatcirler, modiiiisyon transfor-
::alcjr ve reakttirii ve ana yiiksek voltaj redressdrlerine ait filtre tesisatr
,:-rulmugtur.

Istasyonun elektrik ta$diyesi Ankara Sehir elektrik santralinden saf-

:rmt$ttr. Bu maksatla istasyon 15.000 voltluk iki enerji kablosu i,le Sehir
*.ektrik santraline baf lanmrgtrr.
Enerji kablolarr, istasyonun bodrum katrnrn saf tarafmda kurulan
:: yiiksek voltaj transformatdr tesisatrna nihayetlenir.

$ehir santrahndan bu kablolar ile gelen 15.000 voltluk yiiksek voltaj

:arada 380 volta diigiiriitrdi.ikten sonra bir voltaj regiildtiiriinclen gegiri-
,.rek istasyouun'tevzi tablosuna sevkedi lir.

43:
 Voitaj regi'dtcirii gehir elektrik sanlrarrnda
tahawiilairnr kargr'yarak istasyonun ga,g-la vukua gelebilecek vo,ltaj
rej.imini'ta.nz:me yarar.
vERiCi posTA
- Mil,leilerarasr
sek tr-rekanslr Racyo yayrn
anlagmalar hiikiimlerine g6re yi.ik_
servisine tahsis edilm.q otu' i.zs _
(13.5 - 90 metre) arasrncaki frekans 22.2 Mc/s
bandrarr iqindeki rrer rrangr bir fre_
kans iizerinde gahqabilecek surette yaprlmrgtrr.

Ankara (Qct'ltt'rlar Qifttigi) Radyc ista4lorxu,nutl pilonlar. ile beraber bir gi)riiniisii

Verici, metrosilAlcir ile g R. F. (naOyo frek:ns) ve 5 A.

frekans) etajrndan nii besekkildir. F. (Algek

f-tu 1.F. .t1i.i c s1.1fr a:iplifikabcir olup genlik (viisat) modiitisyo-

-nu- sislemi ile mociiie edilir. Ana modiilAtctr ts slnfidrr.'Meirosilator,
ci biri kristalli ve dig-'ri kristalsiz iki veri-
-;;;;;#;'0;;t* osc:lrateur) ite
44
-iieehhezdir. Liizumuna gcire bunlardan biri kullanrlrr. Her iki metrossi-
,::cjr 1000 - 1350 Kc/s fr.ekans bandr ig-nde gahgabilir.
tr(r:sialli metrossilltcjrrn frekans istikran 1/100.000, kristalsizinki ise
- 10000 dir.
Krislalli metrossilfltor, beg elektrodlu Marconi KTW 61 tipi 3 lirnba-
; havidlr.

Ankara (Qaktrlar Qifttxgi) Radyo istasyottu

I,imbalardan ilk ikisi kristal frekansr iizerinde sahnrm'ar (ihtizazat)

:evlidine yayar. Devre 10 tane kristal yerlegtirilmesine miisait olup bir
=rmmii'.fltcir ile bu kristallerden istenilen herhangi biri devreye sokulur.
Iristallerin sabit hararelte tutulmasr igin termostatik kontrollii bir tstt-
* a tertibi igine yerlegtiritmistir.
Uqiincii limba tampon (buffer) dir.

Kristalsiz metrcssilAt6r, gerek hararet ve gerekse taiCiye vo'ltaj-

:nnd.a vukua gelebilecek defigmelere kargt frekans sabitliSini saflyacak

45
hususi bir yaprda olup 2 tane Marconi ML6 ve 1 KTW61 tipi limbayr ha-
vidir. KTW61 limbasr tampon limba vazifesini gtiriir'

RADYO FREKANS ETAJLARI ndan ilk beq tanesi frekans yiiksel-

tici amplif ikat<ir"diir.

Enerji kablosu do$ettirke rt

Verici bunlardan iki takrm ile miicehhezdir. Her takrm bagka bir fre-
kans iizerine ayarlanabilir. Bu suretle vericinin bir gahsma dalgasrndan
difer birine siiratle geqebiilmesi miimhiin ktltnmtgtrr'

7 - 4. ncii etajilar Marconi KT8 ipi d6rt elektrodlu {imbalarla mii-

cehhezdir. ilk iiq etajda biner 4. ncti etajda ise push - pull olarak Qa|gp
iki
ldmba vardrr'

5. nci etajcla 2 tane Marconi F{6 tipi beg elektroitluk lAmba

vardu.
Lfimbalar Push - Pull dur.

46
 Etajlarrn hepsi birbrrine l<ondansatcir ile kupte edilmiqtii..

5. nci etajrn grkrgr ardr srra gelen 6. ncr etaja ayarlanrn bir trasfor-
matdr i1e kuple edilmigtir.

, .rsq
u._

i;b ",

Enerji, ha,blo.sunda ek

6. ncr R. F. ETAJr c srnrfr amplifikatcir olup rnuvazeneli kciprii ter-

tibinde kurulmug Marconi Acrg tipi iig elektrodlu hava sofutmah 2lamba
ile miicehhezdir. iki limbanrn miiqerek anod akrmr ile ayrr ayn rskara
akrmlarrnr gdsterir dlgii A;lrefleri vardrr. Etajrn grkrgr iki kondansatd,r ile
miiteakip geLen ara gi.ig amplifikatrir etajrna kuple edimigtir.

ARA Gug Al,[pLiFiKAToRIJ'Marconi cATg tipi su ve hava sogut-

mah iki'ldmba i,le miicehhizdir. Ldmbalar k'6,prii sis'teminde kurulmug olup
montaj itibariyle bundan dnceki etajrn,almrdrr. Anod devresi endiiktif ola-
ra k ana gtg amptifikat6riine kuple edilmigtir.

47
 ANAGUQAMPLiF'IKAToRUS0-l00Kw.trktagryrcrdalgatevli-
hava soiulmah 2
dine miisait olan bu etajda Marconi cAT 17C tipi su ve
mttvazeneli ktipr'ii
Idmba var"Jrr. onceki iki etajda oldufu gibi lamba\ar
miigterek anod akr-
terbibinde kurulmug olup C stnrfr gairgtr. La,mbalartn
mrnlveayrrrskaraakrrnlarrntg6sterirbirera:nparmetreilerskaravol-

Y'iitusek V oltaj qalterleri'

Anod devresi
tajlannr iilgmefe yarar bir voltrnetre ve miibeddilesi vardrr'
endiiktif olarak anlen fiderine kupledir'

Gene veric:nin muhtelif gahgma frekanslarrndan, birinden diferine ga-

bukgegmesinimiinkiint<rtmaxmaksadiyle6.ncrR.F.etajrileonamiitea.
ait eniliik'
kip olan ara ve ana giiq amplifilerinin plik ve rskara devrelerine
tans bobinleri et ar-anisr teklinde bir tertip iizerin'e yerlegtirilmigtir'

48
 Ray i'izerinde hareket eden bu arabarar posta,caki
yer.Ier.ine ;kolayca
sokulur veya grka.rrr. Arabarar iki tip olup
tipin biri 6 ncr R. F. etajr ile
ara gi.ig amprisi etajrna ait plak ve rskara
bobinlerini tagrr. Di$er tip ana
gtig amplisinin plak ve rskara bobinreri
ile fider kupraj bobinini ve bu dev-
reye ait miitehawil ayar kondansatdriini.i
tagrr.

I,'

f!:::::ti:ti;7na

l:::::;;aii

i:tri::t1: t:1: : i,: ,ir iii

istasyottult A. V. elektri,It teuzi tablosn

Her tipten 4 arabavardrr. Aynr tipten olan ar,abalardan her biri dn-
ceden bagka bir gahgma frek4nsina ait elemanlarla teqhiz edilerek ayar-
lr ve hizmete hazwbi.r durumda tutulur. .

ALQAK FREKANS ETAJLARTNA getince : Bunlardan itk dtirdii

A smtfi, sonuncusu i'se B srrufidrr. 3 ncii etaj ile ondan sonrakiler pwh -
pull dur.

49
 gahgacak ge-
A. F. etajiarr yiiksek bir geri besleme ile {20 rlb kadar)
kilde yaPrlmtgLtr.
H63, 1 tane i(T63 ve 3 tane KT66 tipi
BiRiNci ETAJ, 1 tane Marconi
Iimba ila miicehhezdir.

100 K1D. Veri'ci'ttntt onden gdriiniiQii

Ilk iki lamba limitijr vazifesi gririir. Girig devresi, seri baih iki trans-
miiteSek'
formatiir arasrnCl 20 alb. lik bir attenuatdr ve blr volt'metreden
yarar'
kildir. Attenualijr ve voltmetre girig seviyesrni ayar ve kontrola
Limitijr qrkrgr bir pctansiyometre ile konlrol edilir'
lAmbanrn grkrgr
KT66 limbalarrnCan iiki triyod, ikincisi tetrod gahgrr, Bu
Ilgiincii lAmba
kondarsatdr ve direngle ardt srra gelen 2 nci eiaja kupledir.
geri besleme voltajrnrn faztnt diizenler'

50
 iKiNci A' F. ETAJrnda Marconi ACT6 tipi hava sofutmah 2ldmba
vardrr. Bundan sonraki AF' etajlarr push - pull oldufu igin ikinci
lamba
ltupldj l6.mbasrdr.

it,i iili

:!:rl', : l-
I

tl

100 KlD. Verici, ue Kumancla nlclaolsr

uQtNcu AF. grAJr push - pull tertipte kurulmug Marconi MT9L

tipi 2 lambadan miitegekkildir. Etajrn grkrgr ardr s*a gelen ara modiil0-
tiir etajrna koncansalcir ve d.ireng iizerinden kuple edilmigtir.

ARA MoDuLAroR gene push - puil tertipie kurulmug Marconi

cAMg tipi su sofutmah 2 l6"nba ile miicehhezdir. Bu etaj katocl kuplaj
(cathode follower) etajr olarak gahgrr ve ana modiilatcir
[dmbalan
tskalaralannr kontrol eder.

51
 :t* ? ;&
ir.l \

B -H
':B:' 't'
vry
g.r@.' .. iffili g -r' J
lilffil
! .rruri,,i!

Asd3#;$i a i
 41,,..
i.i:.. ri!
;1::i:;:..:iliit

E. F. ampli,lert+te ait ray iizeri,nd,e hureliet eclen el arabalart

rskara ters akusnnrn tesirini cinlern:k igrn her l.imbanln rskara _ fila-
man deviesi iizerine {J19 iipi ilii telektrodlu blr l6,m}:a konmuqLur.

Ai'iA b{cDULaTeR dc ]i{arconi cAT z0 c tipi irava ve su sofutmalr

2 16'mba var,br. L6"mbalar push - pull ga\grr. Ara modiiih.tcir grkrqr modti-
lasyon trasfoi'rnatcir ve reaktdrii iizerinden ana giig amplisine
kupledir.
2 nci etajdan itibs,r.en blitiin etajlarda her iOrnbanrn anod ve rskara
akrmlarrnr gcisterir ayn ay:n cilqii 6.1eileri vardrr.

P3gTArrN ANOD, TSKARA ve FilAmAN vorta.-ila'nr safra:rak igin

3 macieni,4ll.nbah, 2 civa buharh ve l arkrr red.r,esscir ile bir motrir _
Ge-
neratrir grubu kullanrrrnrgtrr. Hepsinin miiesses birer yecesi vardrr.

55
 Arkh reclresiir

POSTANTN SOGUTULMAST igin su ve tazyikii

hava sistemreri kur_
lanrlmrglrr.

Su sisterni 2 motopomp grubu, 2 radyaior

ve 2 vantildtdr grubu ile 1
hazineden mi.itegekki l orup keparr devre orarak garrgrr.
sistemde a'k su
kullanrhr. Bu siste:r biiyiik larnbara'n anod,la'nr
scfutur. iki pompa ve
iki vantilAtcir gruplanndan birer tanesi yedek olup bir kommiitat<jr
gruptan diSerine gabuk ve kolay gegilir. ile bir

Hava sistemi, b.iri yedek ormak izere 2 tane iifleyici

grubundan mii-
tegekkiidir. Bu sisrem hava sofnimarl rdmbala'n
so$ut-u.-rr'temin eder.

56
 VERICI^IIX ITAMEVRASI VE QALI$MA EMNIYETI TCiIEIET VASTIA-
siyle otomatik tertiplenle saflanmrgtrr.

Yol verme ve stop etmefe ait biitiin manevrarar

postarun cin tarafina
yerlegtirilmig oran bir kontrol ve kumanda
masasrndan idane edilir.

ri
W;!.:#

verici ld'mbalartntn lilirnatt ttoltailartnr

saoltyun tnotdr - Generatijr Gr*plartnd,an biri,

Yanhg bir manevra, posta gahgrrken yiiksek

voltaj tehlikesi bulunan
her hangi bir hiicrenin kaprsrnrn aqrrmasr, so$utma
sistemlerinin gere$i
gibi qahgmamasr' so{utma suyu hareketinin berirli
bir dereceyi agmasr ve
'agtn yiik gibi hallerde do$abilecek tehlikeleri cinreyecek
otomatik gahg*
,emniyet tertipleri vardrr.

57
 Ara ve ana rnodi'dtcir ara v.e ana giig amptifilerinrn r6,mba1a' agr_
n yiik 'e
rcjjeleri ile techiz edilmistir.

FIDER VE ANT'ENLER; vericinin grkrgr ikiz tejli

havai fiderler vasr-
tasiyJe mevcut B tevcih,li ant'enden arzu edilen her
hanki birine sevk edilir.

Ivitler De Antetilercl,en bir gitrilnii\\

8 antenden 2 si Kuzey Amerika, 2 si Giiney Amerika ve TJzak Do$u,

2 si Hindistan, EnJonezya ve Avustralya ve 2 de Batr Avrupa,ya
tevc.ihri-
dir. Batr Ar,'rupa anbenlerinin tevcih zaviyelerinin agrkhfi 60" diferleri-
nin ki 35o dir. Antenler I/2 dipol sistemindedir.

58
 Anten gebekesi Ktzey Dofu - Giiney Batr - Giiney Dofu istikainetinde -

ktnk blr hat tegkil etmek iizere dikilmig olan b gelik pilon arasrna geril-
miStir.
Pilon hattrnrn boyu 690 metredir. pilonlarrn iiqii g5 er ve ikisi B0 er
metre yiiksekliktedir.

i..;!iet)0,j,,:;i.+:l

Fi,cler re Antenlertlen bir baqka gdriinil:;

Pilonlar obanh tipten olup hare kesiilidir. Karenin kenarr 1.g3 m. dir.
rler pilon yiikseklifi boyunca iig muhtelif yerden iig srra obanla miiceh-
hezdir. Obanlar karenin ktigeleri isiikanetinde tesbit eCilmigtir. pilonlar
kaideden tepe;re kalar uzanan bir.er merdiveni vs ugak seferler.i gece em-
niyeti igin tepede ve kaidede krrmrzr rgrklarr havidir.

59