Bomu

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 31

MALI TUN

Tun’ere – Miini’ere – Sinciri’ere

MALI TUN
Tun’ere – Miini’ere – Siinciri’ere

MALITUN PA’A HƐFƐ SARIYA


VANLO BE DENU CAA

1
Vanlo Yibe Pɛrɛwe.
VANLO HƐMA ƝUƁUUSINU. .................................................................................................................. 3
ZIYABEROBE I: NIINBE MA ƝUSIYOBE. ............................................................................................ 4
SƐNU I: NIINBE MA SINNABE. .............................................................................................................. 4
SƐNU II : ƝUSIYOBE. ................................................................................................................................. 6
ZIYABEROBE II : LI TUN MA MI HUWARAYAMU BE. ................................................................... 7
SƐNU I : LI TUN BE .................................................................................................................................. 7
SƐNU II : HUWARAYAMU BE ............................................................................................................... 8
ZIYABEROBE III: HO 'UWISIIN PA’A .................................................................................................. 9
SƐNU I: LI TUN PERESIDAN BE ............................................................................................................ 9
SƐNU II: HO WAFARANAMA BE ........................................................................................................ 15
SƐNU III: PA’ANU BE. ........................................................................................................................... 16
SƐNU IV: PA’ANU DEDIYA BE............................................................................................................ 16
SƐNU V : SARADASILA MA ‘A’ARINU TOOSƐRA BE .................................................................... 17
ZIYABEROBE IV: ƁA DEPITERA ‘IRO PA’A .................................................................................... 17
SԐNU I: DAƁERELA ‘INYAN BE CԐNU .............................................................................................. 17
SԐNU II: DEPIDELA ‘IRO VԐSIROBE CO’O ....................................................................................... 19
SƐNU III: HO SARIYA MA WEROBEWAN ......................................................................................... 19
SƐNU IV: ‘UWISIIN PA’A MA DEPITELA ‘IRO PA’A ‘AZAA BE ................................................... 20
ZIYABEROBE V: ZUZULA .................................................................................................................... 23
SƐNU I: HO 'IIRI DAƁERALA’INYAN CƐNU ..................................................................................... 23
SԐNU II: ‘IIRI ZUN ‘IN BE. .................................................................................................................... 24
SԐNU III: TUN PA’A HƐFƐ SARIYA BE ............................................................................................... 24
SԐNU IV: TUN NAFORO BE CIRINU IRO ........................................................................................... 26
ZIYABEROBE VI: NAFOBE, NUCOMU, BANMU, MA YƐRƐMU ƐNROBE CO’O UZU BE ....... 27
ZIYABEROBE VII : LI TUN CƐNNASEMU BE. .................................................................................. 28
ZIYABEROBE VIII: TUN NIIDAN PA’A BE TԐNUNA MA HO ZINLE .......................................... 29
ZIYABEROBE IX: NUCOBIYOTUN ƝUƁUWARI BE. ...................................................................... 29
ZIYABEROBE X: TUWAN 'AZAA CEPARA-DƐƐMUWAN BE. ....................................................... 29
ZIYABEROBE XI: BINNITINNU BE. .................................................................................................... 30
ZIYABEROBE XII : ZINƝUWA DAƁERELA BE ................................................................................ 30
ZIYABEROBE XIII: WԐ Ԑ ‘AZAA DAƁERELA BE ............................................................................ 30
ZIYABEROBE XIV: DAƁERELA VEENI BE....................................................................................... 30

2
VANLO HƐMA ƝUƁUUSINU.

Malitunza, nɛ temite;
Nɛ ta mi nucomu-ɛnrobe na, nɛ ta mi tanre ma mi sinwa ma mi laana bera na ;
Nɛ ta haan mi Haarebe ma mi nidanna be na ;
‘A nɛ yu tunwan beeriya ma tunwan ɓuwiza, nɛ wa fasiyo a heyawɛ ma nucomu ma wa yɛrɛmu
ɛnrobeco’uwe ; bun tawɛ ‘a nɛ ha’iri zɛrɛ ma hiro za na ;
‘A nɛ ca muwɛnmuwɛn banɛ mu’ɛnle lo ho huwarayamu, bena huwarayamu yinu waahecara ma ba nɛ
wure huru Li tun fenu bena ba nɛ fu niinbe, demokarasi tete, ma pa’a cɛnnasemu fuwo ha’ire na ;
‘A yi yatiyo han duweduwena nɛ miwa ya li tun ma ho nucomu ;
‘A yi yatiyo zuun lo, ɲu-yɛnu ma ho ‘anmu-naforo minu, wee saa tun vɛnumawaa ;
‘A laa ma ‘a zuun lo, mu ‘a ee, ‘a wa paari wewɛ, ma ‘a wa tɛ wɛna, ‘a wa pɛ wɛ be ɛnrobeco’uwee;
‘A laa zuun ma ‘a mu ɛɛn ‘o sinwa lo, li tun ɓɛɛ yi huwarayamu li fenu ma li ‘a’arinu ha’iri bɛnnɛ;
‘A huwazan, ‘a deɲu wa ‘uru-ɛnrobe, bun nɛ wa yira mi na, ma bun nɛ wa yira mana na, ma ‘a wa deɲu
wa tun nafobe na, zɛrɛza ma hiroza bena;
‘A yan huwazan ‘a de ɲu ho nucomu be vԑnumawa na;
‘A la mi ɲu, ‘a de ho demokarasi cunnube nɛ yu ho marisipinyan 26 li zeremi 1991 suwasɛrobe bɛnnɛ, ma
‘a wuro de li tunbinni fɛsinube nɛ pi tunza wura;
‘A la mi ɲu, ‘a i bepɛɛ nɛ yi saa lo huwarayamu, Li tunɲuɓuwari ma Li tun’a’arinu na ɲu;
‘A tintin cɛ mi hiya Li tun pa’a hiyafɛsirobe ma ‘a tunzopɛɛ vɛsi mi sa’o lanan wan ma co’o nɛ sin la;
‘A nɛ mite wure ɲu-yɛnu ma ho ‘anmu-naforo finu wema nɛ ma de ho pa’a cɛnnasemu wa na;
‘A nɛ mite wure lo nucozo ɲiyanmɛn ma ho banmu ‘a’arinu na;
‘A ta lo nucoro niinbe nɛ be wura ho dimiɲaa Desanbere pinyan be 10 li zeremi 1948 ma ɓa nucobiyotun
niinbera vanlo nɛ wasan lo Nuu ma ‘uzunii na, ho zuwɛn pinyan wozomɛ 27, li zeremi 1981;
‘A nɛ mite, ‘a de ɲu ɓa nucoza niinbera na, lo hannu be, hanyerezo ma nuco-ɲu-ya be nɛ wa tun, ma wa
tunbanna, ma tunwanbinyan co wa sariyalaa nɛ Malitun ta bena;
‘A fi pa’abe sirepɛɛ;
‘A tintin cɛ mi hiya ɓa nucobiyo ɲuɓuwari beyiraleenu na, hɛra be denu wa, tunbanna ma tunwanbinyan
nule nɛnu wɛɛ na, tunwan fuwo fa’anu sunsuun ‘a cecerobe mana; ‘a mu wee ɓa yɛrɛmuu ma ɓa
huwarayamuu;
Ta, ho pa’a hiyafɛ sariya van’in bena nɛ vanlo hɛma ɲuɓuusinu niin miin :

3
ZIYABEROBE I: NIINBE MA ƝUSIYOBE.

SƐNU I: NIINBE MA SINNABE.

Sɛɛmi 1: Malitunza wure ‘a huwarala ma ‘a yan be manni niinbee ma werobee nɛ tawɛ haare ɓa terowo.
Cecerobepɛɛ nɛ hiya fa nucomu leere na, ɛnle bena, sura mirobe wa, tannu na, sire be wa, hanmu/bamu be
wa, dinnɛ be wa bunmana politi’i be wa ɓɛɛ tawɛ ‘a wee.

Sɛɛmi 2: Lo nucoro ‘a hɛnmɛnnuu ‘a lo ɓɛɛ daa ma ɲi’orirobe. Nuu pɛɛ tawɛ ma mi mɛn’ɛnnu, ‘a ɛn
huwarayamu, ma ‘a’arirobe ma ‘a nu ɓɛɛ be lo wa.

Sɛɛmi 3: Ho pa’a wee bepɛɛ, ‘a lo hanyerezo vira ɓa nucoza-duwayi wera na, ma mu be’uwe wure nɛ ma
bun ɓuwa, ma ɓa ‘ii ‘a ‘o ɓa nucosunma ‘uzuwoo, ‘a wera hinfira.

Sɛɛmi 4: Nuuwoo ɓɛɛ tawɛ ‘a de tuwaraa niibinnu nu wa, woɓɛmuu, cɛnrobe nɛ ɓɛɛ tawɛ ma nucoro,
cɛnrobe nɛ ɓuwe lo yi, bunmana ‘a ya lo nucomu.
Nuupɛɛ bunmana ho wafaranama-toosɛɛ pɛɛ nɛ yi funa hanbe wemana nɛyɛ sin ɲuti, lo mite sa’u na,
bunmana ɓa yi do lo muu, ho naso ‘a zu’uni ‘a heyawɛ ma ho sariya.

Sɛɛmi 5 : Nuuwoo ɓɛɛ ɲa ‘a lee Li tun ma pa’a.


Ɓa yi siyaa, ‘a yan ɲi’oriyo nuu nɛ, ‘a heyawɛ ma lo naso politi’i sinwabe bunmana lo naso laanabe,
bunmana lo siirebe wa, ho naso daa yi mite sɛɛre Malituun.

Sɛɛmi 6 : Nuupɛɛ nɛ ɓa ɲa wa, ‘a leera lo mi huwarayamu ma lo sinnabee, co’o na la, ‘a lo vɛ dɛɛ mite lo
sa’u do’uwatara see.
Nuuwoo ɓɛɛ tawɛ ‘a fina ‘a de ‘asoo, ‘a po lɛrɛla be ɓuwiyaɲuu ma be hootin ‘a yi ɓɛɛ ‘a zuzu na mu nu.
Nuuwoo ɓɛɛ tawɛ ‘a de ‘asoo, ‘a mu yi ɓɛɛ ‘a zuzu nɛ mi ho ‘iiribe’uzuu towa vanlo ‘a bo lo wa.

Sɛɛmi 7: Nuupɛɛ tawɛ ma ’iiri nɛ cecerobe manaa, ma ‘iiri wenu mi wa’atii


Mu niinbe yatirobee, ‘o tawɛ ma hiyacɛrobe, ‘a cɛɛ bun na, ‘o daa see avoka nɛ ‘a ‘o sa’u nuu ‘a dera’o nu
na ho ‘iiri bee, bun ‘a be nɛ wee wurofɛsi haare ho toonu hiyaɓuwɛ wa’atii.
Nuu ɓɛɛ tawɛ ‘a wuro lo nuu ɓuwa’oo, fuwa ho ‘iiri yi to,’a wura zeniyan lo, lo ɓuwa’oo.

4
Nuupɛɛ ma mi zu’unirobe, nuuwoo ɓɛɛ mi zu’uni niibinnu ciyoo. Nuuwoo ɓɛɛ tawɛ ‘a ɓa di lo hiyawa, ‘a
mi co’o ‘a fira laa, ‘a tin lo bunmana ‘a wera be’uwe-wee, ‘a yi ɓɛɛ ‘a ho sariya wura lo mu, ‘a heyawɛ
ma biyo ɓa zara’ira lo.

Sɛɛmi 8: Benɛmaa ho sariya ɓɛɛ ‘u ɲuɓo, bun wenu ɓɛɛ tawɛ ‘a saa, ‘a mu ɓɛɛ ‘a ‘ee nuuwoo fuwo, ‘a lo
wee biyo ho sariya ɓɛɛ wura wenu be.

Sɛɛmi 9: Ho pa’a wee ‘a’ari ‘a yan wee de yamu ma li zun, nɛ ‘a mu nucomu cinnu wa.
‘A baanu ma hannu wee paari ‘a cɛɛ mi yamu wɛɛ na.

Sɛɛmi 10 : Niinbe nɛ be zuunfasiyo ‘a nɛ tawɛ aa : ‘a nuu pɛɛ yi ‘ororinu, ‘a yi ha’irifuwerobe, ‘a yi


toonu, ‘a yi zun,’a yi mite taannirobe, ‘a yi vaarirobe,’a yi ‘a’arirobe nucomuu, ‘a yi dirobe ma ‘a yi
ɲuroɲu.

Sɛɛmi 11 : Li tunzopɛɛ tawɛ ‘a ‘arani. Li tunza ‘aranirobe ‘a ‘ee Li tun fuwo, wari mii lee, dinnɛbe-wara
yan ɓɛɛ mana mu ‘aranirobe soo. Ho pa’a zuun, ‘a ta, ‘a yan naa nu yaforo ‘aranirobe na.

Sɛɛmi 12 : Li zun, ‘urumu yura, ‘urumu nucomube ma zun pɛɛ ‘urumube, ‘unpala nɛ be cira nucozo pɛɛ,
nii ma wɛ ‘azaa-vanle ma ɓa ɲiwɛna be, sɛsɛbe ɓɛɛ tawɛ ‘a zuwa de na. Mu ɓɛɛ daa wee yi, fuwa, ho
sariya yi naa nu ‘a heyawɛ ma co’uwe nɛ ho fasi.
Sɛɛmi 13: ‘Urumube be ta na, ‘a be fasi-zuun. Nuuwoo ɓɛɛ tawɛ ‘a fe niibinnu ‘urumube laa, ‘a mu yi ɓɛɛ
‘a zanma ɲiyanmɛbe ɲuti, mu yi ‘a ho co’o so, biyo fe laa, be tawɛ ‘a win ve ma co’o nɛ see.

Sɛɛmi 14: Nuupɛɛ sa’u mii ‘otee ‘uru leerobee wa, ‘o sa’u mii ‘a wuro ‘o leerobe be wa, ‘o sa’u mii, ‘a zo
dinnɛ nɛ ‘o laara be na, ‘o sa’u mii, ‘o ɓuwarirobe co’o wenuu, ‘o sa’u mii ‘o siinwa-wara wuronuu, ma ‘o
sa’u mii, ‘a wuro ma co’o nɛ siin’a, ‘a heyawɛ ma ho sariya wara.

Sɛɛmi 15: ‘Unpa be saa mi’sa’uu, ma han unpala yirobe, ‘a niinbe nɛ be zuun, ‘a be ta na, ‘a yan be fasi.
‘Unpa be toonu saa, ma han unpala yirobe, tawɛ ‘a wee ‘a heyawɛ ma biyo ho sariya fasi.

Sɛɛmi 16: Nuwari toonu ma ‘urumuzuunre toonu, be zuun, ‘a be ta na, ‘a be yan fasi, ɓa toosɛra so sa’u
mii befinnyan leerobee. ‘A mu tawɛ ‘a wee ‘a heyawɛ ma biyo ho sariya fasiyo.

5
Sɛɛmi 17: Ho pa’a zuun, a ta, ‘a yan fasi, lo nuupɛɛ daa fɛn ‘a aso, ‘o sa’uu, ‘a nuupɛɛ ‘ɛɛn ‘o sa’u yuraa,
‘a ‘o ɓuwa ‘o sa’u ‘uzu, ‘a vɛ ferobe-mawɛ, ‘a paari wee zevɛɛnu ma, ‘a paari ‘a wee zama’abe.

Sɛɛmi 18: ‘A yi toonu ma vunurobe, ‘a niinbe nɛ be zuun, ‘a be ta na, nɛ werobe manni ‘acecerobe mana.
Toonu woo be ɓɛɛ zeniyan, nɛ 'a ee nuu fuwo, fuwa ‘a mu yi ‘a tootete nɛ be wasan zanma ɲiyanmɛbe, nɛ
werobe manni ‘a cecerobe mana, ‘a heyawɛ ma co’uwe nɛ ho sariya fasi.

Sɛɛmi 19: Ho pa’a zun, ta, ‘a fasi, ‘a yan naa nu Sɛndika pɛɛ na. Han sɛndikala daa sɛ mi toore wure, ‘a
duweduwe bebinnyan woo, fuwa wemana nɛ ɓɛɛ mana ho sariyaa.

Sɛɛmi 20: Ho pa’a ta, ‘a fasi, ‘a yan naa nu ‘a ɓa toosɛra zinni mi toonu. Bun tawɛ ‘a wee ‘a heyawɛ ma
han sariyala nɛ mi caa.

Sɛɛmi 21: Ho pa’a ta, ‘a fasi, ‘a yan naa nu toonu sɛre we’anu na, ‘a heyawɛ ma biyo ho sariya fasi.

Sɛɛmi 22: Nuupɛɛ tawɛ ‘a ɛɛn banmu nɛ cuu, ‘a yan ɓɛɛ yaa fuwaa.

SƐNU II : ƝUSIYOBE.

Sɛɛmi 23: Li tunzopɛɛ, nuu woo nuu nɛ mi malituun, tawɛ ‘a wee be pɛɛ, ‘a de Li tun pa’a hɛfɛ-van’in wa.

Sɛɛmi 24 : Li tunzopɛɛ tawɛ ‘a wee be nɛ fera li tun na.


Li tunzaa wure nɛ yu zerema 18 ma ba nɛ wure po bun, daa vee de mu saradasiyamuu, ma ba nɛ wee ‘a’ari
Li tun fenu bena.

Sɛɛmi 25 : Mu banmu cɛnnasemu ma ‘a ‘ɛɛn ho sii co’o nɛ se, bun ‘a ‘ee tunzopɛɛ ma Li tun pa’a ɲuu.

Sɛɛmi 26 : Beheeɓuwa yi wo, Li tunzopɛɛ tawɛ ‘a lo wee be lo yi daa ‘a mu ɲiyan na, ‘a heyawɛ ma biyo
ho sariya yi fasi mu be na.

Sɛɛmi 27 : Tunzopɛɛ tawɛ ‘a tii mi tunzoteteyamube ɲu, ‘a sara mi ‘iya wure nɛ ‘a li tun ta.

6
Sɛɛmi 28 : Tunzotetepɛɛ tawɛ ‘a lo sɛ ɓa nii wure ɲiyanmɛ bena, ‘a ‘anmi ɓa zanma nafobe ma ‘a deɲu
buwo.

Sɛɛmi 29 : Tunzopɛɛ nɛ ɓa zanma laara na, ‘a naa wa’ati nɛ lo wee, bunmana ‘a ɓa yi do lo zunbeenu-
toonuu, bunmana ‘a ɓa yi tuwo ‘a lo vɛ wee zunbeenu toonu, lo tawɛ ‘a lo wee mu ma siin nɛ cuu,
tere’omu ma tannu cirobe.

ZIYABEROBE II : LI TUN MA MI HUWARAYAMU BE.

SƐNU I : LI TUN BE

Sɛɛmi 30 : Mali ‘a tun nɛ huwaraliyo, ‘a mii mi yɛrɛmuu, aa ‘a tun ‘ere, ‘a ɓɛɛ cara’a yi, ‘a tun nɛ
demokarasi mii, ‘a tun nɛ zun, ta, ‘a naa nu laana wan pɛɛ na ‘a li yan ‘a nucomu-tun.
Malitun be wenuco’o aa, ‘a ho wafaranama ‘a ɓa zanma fɛsirosunnu, ‘a yan ‘a ɓa zanma miini
besirosunnu, ‘a mi ɓa zanma mite bena.
Baba’uwa ‘a Malitun ‘uɓuwe loo’in. Sariya daa see, ‘a yeremana ho, ‘a wera ma Li tun ‘uɓuwe loo’ in
binnu.
Li tun zuwazuwa ‘a ‘aɓinule betiin, nɛ nire wure manni, ‘a zan deɓaa, nɛ yire betiin a: beyoore, sannu yire,
ma bemuwan.
Li tun ɲudemɛ a: « Tun’ere – Miini’ere – Sinciiri’ere.
Li tun lee’in ‘a : « Mali ».
Ho sariya fasi Li tun zuunnu miniwarobera, ‘a yan fasi han toore saa co’uwee.
Ho sariya zu’uni wema ma toore nɛ ɓɛɛ tawɛ, ‘a yan de zuwa Li tun miniwarobe na.

Sɛɛmi 31 : Li tuntanre ‘a han tanre nɛ ho pa’a ta be na.


Mi uwii sariya zeni han co’uwe nɛ han sɛra toonu.
Tubale a toonu sɛro tannu.
Ho pa’a daa lee tannupɛɛ, ‘a wera toonu sɛro- tannu.

Sɛɛmi 32 : Layisite nɛɛ nu laana wan pɛɛ benu na, mu ɓɛɛ ‘a be nɛ fi laana wan, bunmana ‘a fi bera nɛ ɓa
nii laara na. Mu ɲu aa, ‘a be be, ma ‘a yan de wa ‘ɛnnu-wɛɛ ce’u na ; bun hiya fa biyo wa tɛ, ‘a desi be ‘a
haan’wɛ, ma biyo wa ɲiwɛna, ‘a yan fanmu wɛ.
Li tun pa’a ‘anmi, ‘a yan de han laana wɛnna wure wa, ma mu bera nɛ ɓa nii laara na, ɓa nii sa’o ‘ɛnnu mi
ha’iree leerobee, ‘a heyawɛ ma biyo ho sariya fasi.

7
Sɛɛmi 33 : Li tun nucomu hiya fa han co’uwe nɛyɛ na : senirobe mawɛ, ‘a cece mana, ma tere’o, ‘a heeni
wɛ be, ma paari wewɛ. Li tun pa’a wee bepɛɛ, ‘a han co’uwe nɛyɛ wenu sera mi wɛnna.

Sɛɛmi 34 : Zanma werobe be tawɛ ‘a fɛ mi ɲu Li tun huwarayamu ‘anminu wa, zanma siinwabe ma ɓa
ɲiyanmɛbe fi nu.

Sɛɛmi 35 : Li tun pa’ama woo ɓɛɛ tawɛ, ‘a fɛ mi hiya ho se nɛ Malitun pa’a hɛfɛ-van’in na, bunmana ho
sariya na, ‘a lo yerema Li tun nafobe ‘a wera mi yɛrɛmube, bunmana ‘a nɛɛ ɓa nii nɛ mii ho pa’aa na,
bunmana ‘a nɛɛ mi zunsiyo na, bunmana ‘uzuwo na, bunmana niibinyan naa ma zun’omu, ma
ɲubuwarobe, ma co’o ‘oo, ma wema nɛ daa viiri nuu wurasin ma co’uwe bebinyan. Lo yi wo bun, to lo
zu’uni.

Sɛɛmi 36 : Li pun pa’a lɛ’ɛ’inyan ‘a :


- Li tun Peresidan;
- ho Wafaranama;
- ɓa Depitera ‘iro;
- ho 'iiri zun'in nɛ mi ho ‘iiri zunwin 'inyan wuree ɲu ;
- ho 'iiri zun'in nɛ toonu be waasan Li tun Pa’a vɛsirobe hiyafɛ-van’in yibe 'a'arinu na;
- Li tun nafobe ciirinu iro ;
- ho nafobe, nucomu, banmu ma wa yɛrɛmu ɛnrobe co’o uzu.

SƐNU II : HUWARAYAMU BE

Sɛɛmi 37 : Li tun huwarayamu, ‘a ɓa zanmabe nɛ ɓa naa mi sa’o nii nɛ ɓa mite wetiya leena na, bunmana
ba nɛ ɓa leena tɛnu ma pinnu wete na, ‘a ɓa de toonuu. Zanma ‘uzuwoo, ma nuuwoo ɓɛɛ daa mu de toonu
mi yɛrɛmu se.

Sɛɛmi 38: Ho wete ‘a ɓa niiwure taa, ‘a ɓa wure yan manni hoo, ‘a ho we wee ma sɛsɛmu. Ɓa zanma wure
daa ho wee, bunmana ho wee ma co’o binnu.
Ɓa wete wera ‘a bɛ: malitunza, bara ma hanna wure nɛ si yu wete wenu na, ‘a ‘iiri be ma politi’i be
duweduwe mana hiyawa.

8
Sɛɛmi 39: Han politi’i ‘uzuwo wee pɛrɛ’ari ho wete beyiraleenuu. Han wee mi toore mi yɛrɛmuu ‘a
heyawɛ ma ho sariya co’uwe fɛsirobera.
Han politi’i ‘uzuwo tawε ‘a vεsi ’a heyawε ma Li tun huwarayamu, ma demokarasibe ha’iri, ma Li tun
‘anmi, ma Li tun-ɲuɓuwari ‘a paari wee ‘ere leerobe, ‘a laanabe cece woo mana ɓa wema ma ɓa lerobee.

Sεεmi 40: Han ‘uzuwo nε mana politi’i bee, tawε ‘a cεzin tunzo-teteyamu toore saa bena, ‘a heyawε ma ho
sariya co’uwe nε fasiyo bun bena.

Sεεmi 41: Ho pa’a vεsi ‘a yan wee-zeni mi huwarayamu Li tun wuree.


Ho Pa’a mi ‘aari-desi Li tun fezo woo ‘a nε nuu na, ‘a yan mi ‘aari-desi mihuwarayamu-niibe woo ‘a nε
nuu na.

Sεεmi 42: Huwarayamuu, se mii ho pa’aa na mi ‘urumu nafobe wure wa, ma Li tun-nafobe wure yan nε mi
Li tun wa.
Han nafoniso lenu, tawε ‘a wee ‘a heyawε ma li banmu cεnnasemu sariyala, ma ‘a yan heyawε zεrε ma ho
hiroo zaa ɲiyanmε.

ZIYABEROBE III: HO 'UWISIIN PA’A

SƐNU I: LI TUN PERESIDAN BE

Sεεmi 43 : Li tun Peresidan a Li tunɲuso. ‘A lobe ‘a ho pa’a hɛfɛ-van’in heeniro. ‘A lo beco’o zeni lo Li
tun ‘a ‘ere. ‘A lobe beco’o zeni Li tunhuwarayamu, ‘a lobe ‘a, Li tun ‘ɛεnrobe hεra be ɲutiiro, ‘a lobe ‘a
han tunwan mawε ‘azaama ɲuɓuwari vanleɲudenu na beɲutiiro. Lo ha’iri mi tuwite, Li tun-toosεra toore
wenasemu na, ‘a yan tii ho Pa’a toonu be vεnumawaa.

Sεεmi 44: Lo Peresidan zeni Li tun politi’i wenube wa sinle.

Sεεmi 45: ‘A ma wote lo Peresidan wee see la. Lo yi so, ɓa nii wure mite na sa’u wenu bεnnε, lo manda
mεnnu ‘a zerema be honu. ‘A cuwe mide, Lo daa binni see yi.
Dabere woo mana, nuu woo ɓεε yi poo mandala beɲuu Li tun Peresidan yamuu.

Sεεmi 46: Nuupεε nε do mi tannu, ‘a mi wee Li tun Peresidan, lo tawε ‘a wee malitunzo ma mi hiyaa, ma
‘a vanlo woo yan ɓεε ‘εεn lo see, ‘a nε zeni lo lo ‘a tun binnu nuu lo tannu dero be vanlo besinu wa’atii.

9
Lo tawε ‘a wee mi tuntetezoyamu niibe ma politi’i niibe wure yi.
Lo si zerema ɓεε daa lii zerema be 35 hiyati, ‘a yan ɓεε pε zerema be 75.

Sεεmi 47: Li tun Peresidan finnu wote wenu tawε ‘a wee, wozoma ɓuwiyaɲuu-ma-honu lo Peresidan dεn
manda venu waa, ‘a han wozoma so yi zu. Mu yi mεnna, ho wote so wenu ɓεε daa pε wozoma ɓuwiyatiin
wa.
Sεεmi 48: Lo Peresidan nεε see mu ‘a, nuu nε ɓa wetiya haan nii bonirobe ɲu tawε ‘a poo ɓa nii nε wure
wotiya mu ɲutara, ma nii’ere, ma ‘a yoo.
Nuuwoo yi ɓεε yu din ɲu so ho weteyɛε, wete ɲuniso bee ‘i’iri’a, li temitewo zee, ho diyoyε canrobe deenu
ho 'iiri zun'in nɛ toonu be wasan Li tun 'iiri zun'in nɛ toonu be wasan Li tun Pa’a vɛsirobe hiyafɛ-
van’inyibe 'a'arinu na toonu bεnnε.
Wozoma hooɲu puwoo, saanni ‘a ho wote yεε wee, miro nii’ere yi huru banε ho wete wee ‘azaa yii,
bunmana be yi saara lo, ho iiri zun’in nɛ waasan Li tun sariyala be da huweni li wetewero wozomɛ ‘a mu
ɓɛɛ pɛ wozoma be ɓuwɛhonu wa.
Ho nɛ ‘a lee mu ‘a, nuu nɛ yi yu wetewera ɲu nɛboni po.
Mu yi ‘a, hunmu, tuun ‘a binni vunnu, bunmana saarobe yi yu ɓa pɛrɛ’arila, ho weteɲunii ni’ere, ho be ɓɛɛ
zinni, ho nɛɛ nu lo pɛrɛ’ariro nɛ nii ɲu san laa.
Banɛ pɛrɛ’ari mu, ni’ere yi huru bunmana be yi saara lo han wetera beɲuu ‘azaa, Li tun'iiri zun'in nɛ toonu
be wasan Li tun pa’a hɛfɛ-van’in yibe 'a'arinu na, daa huweni ‘a binni pa ho wote wenu wozomɛ, han
wozomaso ɓɛɛ daa wee boni ‘a pɛ wozoma be ɓuwɛhonu wa.

Sɛɛmi 49: Li tun ‘iiri zun'in nɛ toonu be wasan Li tun pa’a hɛfɛ-van’in yibe 'a'arinu na, wee ciri Li tun
Peresidan wete wenasemu be. ‘A din toosɛrɛ yan wee ɛsi ‘a sɛɛ, waanni ma mirobe wure wa, ‘a daan dera
ho wote canrobe veni.

Sɛɛmi 50: Ho sariya tii han co’uwe nɛ be wasan Li tun Peresidan wete werobe ɲu.

Sɛɛmi 51: Li tun Peresidan toore, ma han toore nɛ han mi paari la wee yi ‘a: politi’i toonu wenu, manda
binnu toonu, Li tun too binnu sɛɛnu, nutoosaa, ma wamiiro toore.

Sɛɛmi 52 : Li tun peresidan manda caa, lo ɓɛɛ daa, ma mite nu, lee ma niibinnu nu, ‘a yira be bunmana ‘a
be’eri tun. Lo ɓɛɛ daa mi niin de, ma mite nue, ma niibinnu nu, Li tun ma yaforotoore cunuube miiree,
bunmana Li tun Pa’a lɛ’ɛ’inyan toore cunuube miiree, bunmana toosɛna lɛ’ɛ’inyan nɛ ɓa pa’a mii wa toore
cunuube miiree.

10
Sɛɛmi 53 : Li tun Peresidan yi saara mi toore saa na wa’ati nɛɛ, lo Minisiri yɛ sɛ lo ciyoo ‘a heyawɛ ma lo
Peresidan pa’a.
Li tun Peresidan yi ɓɛɛ hinni mana mi toonu, bun yi wo ma co’o nɛ muusin, bunmana lo be yi laara bin
wure-wure ; ɓa Depitela ‘iro Peresidan, ma ho Sena Peresidan ‘a cɛɛ lo Minisiri yɛ, yi do bun haan Li tun
'iiri zun'in nɛ toonu be wasan Li tun pa’a hɛfɛ-van’in yibe 'a'arinu na vo, ‘a ɓa Depitela ‘iro Peresidan sɛ lo
toore. Ho be yi saara, lo yi pan bunmana lo yi huru, lo Sena Peresidan sɛ Li tun peresidan toore.
Mu yi zuun-fasiyo lo Li tun Peresidan be vo wure-wure, wete wee ‘a leena Li tun Peresidan finnu wozoma
be ɓuwiyana ma ɓuwɛ anninuu bɛnɛ, ‘a mu yi wo fuwafuwa, bunmana wozoma be ɓuwiyahoozin, ‘a mu yi
mɛna.
Nuu nɛ zo li tun Peresidan ciyoo, ɓɛɛ mi wete na.
Lo Peresidan be yi vo ma co’o nɛ muusin, ho nɛ zo lo ciyoo ɓɛɛ daa Li tun 'iiri zun'in nɛ toonu be wasan
Li tun pa’a hɛfɛ-van’in yibe 'a'arinu na nɛyɛ sɛɛma 57, 60, 70 ma 184 ‘ de toonu.

Sɛɛmi 54: Lo Peresidan nɛ ɓa leena, ɓuwɛ mi toonu hiya ‘a ho nɛ be mi caa manda yi vo.

Sɛɛmi 55: Li tun Peresidan, ‘a de mi tannu Li tun ‘iiri zun'in nɛ toonu be wasan Li tun pa’a hεfε-van’in
yibe 'a'arinu na waa, ɓa zanma yire, ‘a wee mu ɲulɛma nɛyɛ:
« ‘Un lɛ ‘un ɲu, Deeɓenu ma Malitun-Zaa nɛ huwaraliyo waa, ‘a deɲu , ‘a yan wee co’o nɛ ɓa nii dela ɲu
Li tun pa’a hɛfɛ-van’in ma han sariyala, ‘a deɲu Li tun fɛsirobe, ‘a tii un toore ɲu Li tun ɲiyanmɛ be na, ‘a
‘a’ari lo nicoro niibe malo sinnabera, ‘a ‘a’ari demokarsi besiya nɛ yu, ma ‘a ‘a’ari li ɓa zanma nafobe na,
‘a deɲu ma a fɛsi li paariyamu ‘a wee ‘ere, ‘a deɲu Li tunzaa huwarayamu ma Li tun cɛnnasemu na, ‘a un
vɛsi ma tannu finu na, ‘a yan vɛsi ‘a heyawɛ ma sariya, ‘a sɛ haan Li tun ma ‘a wee co’opɛɛ ɓa
nicobiyantun fɛsinube ɲuɓuwarii.
‘Un yi yara mu ɲulɛrobe nɛyɛ, ‘a Li tunsiyo huweri mi laana ‘un wa, ma ‘a ho sariya zu’uni ni ma mi pa’a
wure. »
Sɛɛmi 56: Li tun Peresidan yi bosi, ‘a yan do mi toonu ma ho co’oso vo, wozoma be hoɲu wa, Lo to
vanloo, ‘a zeni mi nafobe wure nɛ mi lo se, bun bɛnnɛ, lo nɛ ho li zun'in nɛ toonu wasan Li tun wari ma li
nafobe ciirinu Peresidan na. Zeremipɛɛ, ‘a lo toore yan yi vo, toonu wee sɛ ho vanloso be denu caa be wa.

Li tun wari ma li nafobe ciirinu Peresidan ‘a nwuro zeni lo, ho vanlo nɛ Li tun Peresidan wari ma lo nafobe
towaa, be wo ma miwa, ‘a haan Li tunsiyo.

11
Sɛɛmi 57: Li tun Peresidan wee se lo minisiri yɛ, ‘a yan huweni lo mi toonuu. Lo ma lo minisiri yɛ wee
ɲiwɛse ve, ‘a lo sera ho wafaranama toosɛra nɛ’a, ‘a Lobe yan wee huweni ɓa.

Sɛɛmi 58: Li tun Peresidan ‘a ɓa minisirila ferobe mawɛ be waheca. Lo minisiri yɛ daa de lo nuna, ‘a lo yi
vo lo, ‘a heyawɛ ma be nɛ yan lo fasi.

Sɛɛmi 59: Li tun Peresidan wee se ‘a yan de han sariyala, ’a haan ho wafaranama nii wozoma be
ɓuwεhonu, han be tεnu na be bεnnε.

Yisuɓuwɛ be yi mi caa, han seerobe daa aso mana wozoma be hootin wa.
Lo daa mii ɓa depitera ‘iro see, ‘a ɓa yan ɲiwεna binnu ho sariya wa, bunmana sεεma tunwan wa, ‘a din
wa’ati so ɓεε ‘anniyan.

Bun ɲiwεna befinnyan so be ɓεε daa pin na yi, ‘zinni ho sariya serobe.

Sεεmi 60 : Li tun Peresidan, mite ha’iri na, bunmana depitela ‘iro zunwin beɲu yi man mu, li tun 'iiri
zun'in nɛ toonu be wasan Li tun pa’a vεsirobe hεfε-van’in yibe 'a'arinu na, yi do mi ha’iri ho wafaranama
unpa nεεrobe vanloo, daa Li tun ɲiyanmε pεε wera hereferandomu wete, sariya nεε mi decaa Li tun pε’ε be
cεnnasemu be na, paari na be wenu, bunmana ‘a tε‘azaabe nε duwedwe mana ‘a heyawε ma li tun 'iiri
zun'in nɛ toonu be wasan Li tun pa’a hεfε-van’in yibe 'a'arinu na, nεε sasori Li tun pa’a lɛ’ɛ’inyan wa.
Hereferdomu wotebe yi ta ho sariya nɛ be tawɛ ‘a caa na vo, Li tun Peresidan ‘a see ho sariya so ‘a heyawɛ
ma li sɛɛmi 59 wa’ati nɛ paara.

Sɛɛmi 61: Cuwe li zeremi siyaan, han pire betiin puwoo, Li tun Peresidan ‘a wuro-zeni li ze nɛ Li tun
miwa ɓa Depitela ‘iro waa.

Sɛɛmi 62: Li tun Peresidan wee to vanlee nɛ lo mi, ɓa depitela ‘iro Peresidan ma ho Sena Peresidan see, ‘a
ɓa dɛɛ haan mi nii, ‘a nɛɛna mi ‘unpala ɓaa. Ɓa depitela ‘iro ma ho Sena fewɛ bun bena soo, wa’ati nɛ ɓɛɛ
‘a ɓa toore saa wa’atilaa.

Sɛɛmi 63: Li tun Peresidan mii ɓa saradasila ma Li tunbe ‘a’arila wuree ɲu. ‘A lobe heca li tunbe
‘a’arinube fenu-mawɛ toore be waa, ma ho ‘uzu nɛ be wasan Li tun pɛnu ma li huwaralinu bena.
Li tun Peresidan ‘a nɛɛnu ɓa nii wure huwuzinnnube na, ‘a yan zeni Li tunzopɛɛ niidenu Li tun pɛnu ma
huwaralinu be na, ‘a Li tun ‘a’arirobe hee ‘a yan mi farasii.

12
Sɛɛmi 64: Li tun Peresidan ‘a ɓa zuzula ‘Uzu’in Peresidan.
Sɛɛmi 65 : Saanmu wenu nuna Li tun Peresidan na. Lo daa nɛ mi lerobe zu’unirobe huweninu yi sariyala
be wa.
Sɛɛmi 66: Li tun Peresidan bee mi nuca han sariyala vanle wure nɛɓa so wa, ɓa Minisirila ferobe mawɛɛ.

Sɛɛmi 67: Li tun Peresidan wee lee, ba nɛɓɛɛ saradasila ma ɓa saradasilatoosɛre’iyan ɲunasiyo.
Li tun Peresidan wee de bɛtannu, ɓa minisirila fenu-mawɛɛ ‘a leera: Li tun miniwarobe wure Waso, ɓa
zeneralila, ɓa anbasadɛrila ma li Tuworo-niiviya, ɓa wuvɛrinɛrila, Li tun cɛnnasemu zun’iyan Wahecala,
Ɓa nii leerobe hiya tawɛ ‘a fɛ han co’uwe nɛyɛ wa: mu zuunrobe, ma tere’omu.

Sɛɛmi 68: Li tun Peresidan wee tuu Anbasadɛrila ma Tuuro-niiviya ‘a vɛra tunwan binyaan ma tunwan ma
wɛ’azaa ‘Uzuwo ‘iyan tunwaan.
tunwan binyaan Anbasadɛrila maɓa Tuworo-niiviya nɛ batuwo manaa, muso mii Lobe tuun.

Sɛɛmi 69: Li tun Peresidan daa ɓa Depitela’irobe lee mi toonuu, Lo ma Li tun ‘iiri zun'in nɛ toonu be
wasan Li tun pa’a vεsirobe hiyafε-van’in yibe 'a'arinu na‘uzuwo beɲuu toonu saa bɛnnɛ.
Ho toonu wenu pinre be ɓuwɛɲuu wa, toonu liirinu woo be ɓɛɛ tawɛ ‘a de, bunmana nuu leenu mi toonu be
wara yi tanaa.
Toonu liirinu bɛnnɛ, weteya wee, ‘a mu yi wee fuwafuwa, wozoma be ɓuwiyaɲu wa, bunmana mu yi
mɛnna, ho weewozoma ɓuwiyahoozin wa.
Han woteya so wenu ‘anninu bɛnɛ, toonu liirobe bebiyan hinni be ɓɛɛ daa wuro li zeremi sin bun na.
Li wa’ati nɛ para mu, yi ‘anniyan vo, ‘a heyawɛ ma li sɛɛmi nɛyɛ be wara tiinni co’o, han woteya yi ɓɛɛ
wo yu, ɓa Depitela ‘iro nɛ ya liiriyo mu, binni de mi tooree.

Sɛɛmi 70: Li tun pa’a lɛ’ɛ’inyan, Li tun huwarayamu, Li tun ‘ɛnnu mite sa’uube, yi mi duweduwe, ‘a naa
wa ma tunwan ‘azaa be yi mi farasi benuu, ‘a bun yi zinniya cuwe wa Li tun toore saa, Li tun Peresidan
see sariyala viya ‘a heyawɛ ma bun bera so, Lo ma lo Minisiri yɛ, ɓa Depitela ‘iro Peresidan, ho Sena
Peresidan, ma liTun ‘iiri zun'in nɛ toonu be wasan Li tun pa’a hεfε-van’in yibe 'a'arinu na, toore bɛnnɛ.
Lo de din ‘unpa so ‘a haan Li tunsiyo na.
Depitela ‘iro fenu mawɛ ‘a be nɛ tawɛ.
Han mi’uwipɛ’ɛɛ wenu nɛ mi Li tun Peresidan na, ɓɛɛ tawɛ co’o woo na, ‘a Lo de Li tun huwarayamu ma
Li tun ‘ɛnnu mite sa’uube farasii.

13
Han mi’uwi Pɛ’ɛɛ tawɛ ‘a de toonu yirawe ‘a ‘ɛɛn ɓɛɛ yi Li tun Pa’a cɛnrobe na, ma ‘a yan nɛ, ‘aLi tun
pa’a lɛ’ɛ’inyan toore fɛsi ‘a wese ‘a heyawɛ ma Li tun pa’a vɛsirobe hiyafɛ-van’in yibe.
Han mi’uwi pɛ’ɛɛ denu caa wa’atii, Li tun pa’a la’a’in woo ɓɛɛ daa huweni, bunmana ‘a toonu be zinni.
Han mi’uwi pɛ’ɛɛ wenu, han sariyala be ɓuwiza nɛcinnu hiya fa depitela sariyala co’o na, han ɓɛɛ sɛra yi
‘a ɓa yi ɓɛɛ mawɛ ‘a ta han be wozoma be ɓuwiyana ma ɓuwɛ puwoo, han denu caa bɛnnɛ.

Sɛɛmi 71: Li tun Peresidan daa mnɛɛ mi pa’a tunwan lo Minisiri yɛ na.
Li tun Peresidan bɛtannuwan wure nɛ Lo wee de, ‘a nɛ mi mide ma han nɛ be wura sɛɛma nɛyɛ: 57, 60, 65,
69 ma 70 ma biyo wura li sɛɛmi co’o yɛɛ. Lo Minisiri yɛ, bunmana ɓa Minisirila nɛ mu cira muso wee be
mi nuca cɛɛhan wa.

Sɛɛmi 72: Ho sariya fɛsi Li tun Peresidan cunnube yinu, ‘a yan fɛ ɓa Peresidan niidan nɛ mi mi yɛrɛmuu
ho sariya waa.

Sɛɛmi 73: Li tun Peresidan daa mi ɲu sinni, wemana nɛ yati ma muwinsirobe ‘inyan.
Ɓa Depitela ‘iro daa Lo huweni-lee mi toonuu muwinsirobe ‘inyanɲuti.
Li tun Peresidan yi lo mi ɲulɛɛma bɛnnɛ, to Lo muwinsiyo.
Ɓa Depitela ‘iro ‘uzunii ɲu’ere wee nɛɛ mi ha’iri mu huwenirobe wa. Mu ɓɛɛ mi yi wan fuwaa ‘uzunii
cara’arobe ma cuwatiin, ‘a ɓa ɲureɲuu yi bo mi nuca mu huwenirobe vanlo wa.
Ho ‘uzunii nɛ mu cira, ‘a de mu han ho ‘uzu nɛ mu tawɛra, ho wee bepɛɛ, ‘a yan ɲi lo see, ‘a mu cuunnu yi
mi. Bun wure bɛnnɛ, ho ‘uzu dɛɛ ‘a ho toonu be yi vɛnumawa bunmana ‘a ho zinni.
Ho ‘uzu yi maa, lo ho toonu be vɛnumawa cuunnu manaa, to huweninu toonu be zinni.
Ho ‘uzu yi maa lo, ho toonu be wee, ho to ɲusinnirobe vanlo nɛ ho ‘uzu wote na, ho vanlo bee yi wan, ‘a
ho ‘uzunii tara yi ta.
Lo ɲusinnirobe vanlo be yi ta na, mu dehaan ho ‘uzu nɛ’a wozoma behootin puwo, bayan wee han toore
ɲu’ere so, wozoma ɓuwɛhonu puwo. Lo ɲusinnirobe vanlo be yi ɓɛɛ ta na, to mu huweninu be ‘a zinni.
Han ‘uzuwo beɲu wure yi lo Li tun Peresidan ɓuwa’o, bun lee ho pa’a wure nɛ nɛ mi Lo wa.
Ho ‘uzuwo beɲu ‘a miwεmu ferobe’innε tawε caa, ‘a wuro yura nɛ Li tun Peresidan tawɛ ‘a vɛra be wa.
Mu huwenirobe ‘a de, ‘a ɓa nii ɲu boninu ‘a nitiin pεε ninan wa yi ta.
Han wetela mide nε ta mu huweninu na, ‘a han aa yati mu.
Ho 'iiri zun'in nɛ mi ho ‘iiri zunwin 'inyan wuree ɲu Peresidan wee heca han ferobe’inyanso toore wa .
Co’uwe tuanwan naa Li tun Peresidan na ‘a fe mite na. Lo daa seri mite ma ‘uzu nε be sin la, ho ‘iiri
ziyaberobe wuree.
‘A sariya be wasan ho Pa’a fɛsirobe zeni li sɛɛmi nɛyɛ be denu caa.

14
Sɛɛmi 74: Li tun Peresidan ɲu daa siinni zu’unirobee niibe ‘iiri zunwin waa, be’uwe nɛ lo wo mi Pa’aa
wenu caa.
Hare ma bun, lo mi vee diyo, ‘a be ɓɛɛ daa wee sinna laa, ‘a wee ‘unpa nɛɛrobe co’o, ‘a wuro mu ɲube wa,
bunmana ‘a mi Lo ‘a fina Lo manda wa’ati wuree. Li wa’ati nɛ ho sariya do, bunmana Lo huweninu
warabe ‘a zinni ve. Mu mirobe ma ho ‘iiri wenu co’uwebe nɛ saara mu, be daa binnitiin bunmana ‘a binni
vɛra ho ‘iirii lo bena, pin’ere lo leenu mi toonuu bɛnnɛ.

SƐNU II: HO WAFARANAMA BE

Sɛɛmi 75: Ho wafaranama nii ‘a bɛ: lo Peremiye Minisiri, nɛ ‘a ho Wafaranama Waaso, ‘a ma cɛɛɓa
minisirila nɛ’a na. Sariya be wasan ho pa’a fɛsirobe wee nɛ ho wafaranama nii ɲu.

Sɛɛmi 76 : Ho Wafaranama wee de Li tun politi’i, nɛ Li tun peresidan fasiyo. Li tun pa’a cɛnrobe wure mi
lo nu wa.
Sɛɛmi 77 : Lo Peremiye minisiri ‘a ho Wafaranama waaso. Bun ɲuti, ‘a lobe mi ho Wafaranama toore
waa.
Lo wee de ɲu han sariyala wenasemu na. Lo wee de ɲu ho pa’a wenasumu na, han daɓerela nɛ be wura han
sɛɛma nɛyɛ: 66 ma 67 be heerinuu (a pε han be).
Lo daa mi pa’a tunwan seenεε ɓa Minisirila na.
Lo ziin li tun Peresidan co’o ɓa minisirila ferobe mawεε turobe wa ma wozomε dεεmu nε fasi-zuun wa.
Lo zo lo coyoo Li tun ‘a’arinube ferobe mawεε ma ho ‘uzu nε be waasan Li tun pεnu na.
Mu yi wee yi, ɓa minisirila nε tawε ‘a de lo Peremiye minisiri sariyala nε lo so caa, yan tawε ‘a be mi
nucaa, ‘a cεε lo mite ta na han wa.

Sεεmi 78: Ho Wafaranama tawε ‘a ziin mi ziinle lo Peresidan see.

Sεεmi 79: Ho Wafaranama nuupεε to vanlo nε lo nunbe wure be doo, ‘a nε Li tun Zun'in nɛ toonu wasan
nafobe be cirinu iro Peresidan na a dan wozoma beɓewaɓε na ɓa senu bεnnε.
Li tun nafobe cirinu iro Peresidan ma de han nafobe vanle so caa, ‘a yan woro han be ‘a haan Li tunzaa.
Ho wafaranama nii be ‘a wee ‘a heyawε ma han daɓerela nε be caali sεεmi 52.

15
Sεεmi 80: Lo Peremiye Minisiri vε wuro zeni, ɓa Depitela ‘iro waa, ho Wafaranama toonu wenu dada. Ho
dada zeninu ‘a wee ɓa Depitela ‘iro ‘uzu’wo beɲu waa, mu yi mεnna, wozoma ɓuwiyaɓuwε, Li tun
Peresidan yi do mi tannu ‘a haan Li tunzaa. Ho dada be zeninu bεnnε, ‘a mu yi wee yi, ɓuwasarobe ‘a nε
ma suwaɓε han ɲiwεna caa, wete ɓεε wee buun.

Sεεmi 81: Ho Wafaranama nii toore ma Depite manda be, Li tun toonu bunmana yura toonu, zunbeenu
toonu, bunmana toonu nε lo naso zun saa, ma wamiiro toore, ɓɛɛ wee mawε yi.

Sεεmi 82: Ho Wafaranama nii daa ‘a zu’unimu be’uwe nεɓa wo be na, ɓa toore wenu caa.

Finuna ma mu be ɲu piri’anu be ‘a Li tun ‘iiri zun'in nɛ mi han zunwin 'inyan wuree ɲu toonu. Ho ‘iiri
wenu ‘a , han ‘iiri be zunwin nε waasan niibe toonu.
Mu firobe, mu ɲu piri’anu na, ma ho ‘iiri, mu zu’uniro daɓerela co’uwe nε tawε, ‘a wee yi.

SƐNU III: PA’ANU BE.

Sεεmi 83: Ho pa’anu we sɛ mi toore ma co’opɛɛ, Li tun zaa ɲiyanmɛ be na, ‘a bun be na han toore sɛɛna
fasi.

Sɛɛmi 84: Ho pa’anu we de mi niin han Kominila ‘uzuwo nafobe yirobe denuu wa, nucomu ma ‘uru
zuun’omube denu wa, ‘a heyawɛ ma li tun kominila ‘uzuwo mirobera, ‘a tibiyo woo, niinbe ma
demokarasi be ɲu denu wa.

Sɛɛmi 85: Ho pa’anu toosɛra tawɛ, ‘a de li tun toosɛra fɛsirobe wa, ‘a vɛsi heyawɛ ma ho sariya, ‘a ɓa ɓɛɛ
we cecerobe woo nii mawɛ ‘azaa, ‘a ɓa ɓɛɛ cɛ nuuwoo hiya, ma ‘a we co’o nɛ ho toonu ɓɛɛ zin la.
Ho pa’anu toosɛra, tawɛ ‘a vɛsi ma co’o nɛ se, ‘a de ho toonu sɛɛnu sariyala wa, ɓa tawɛ ‘a vɛsi ma
tere’omu ma tannu finu na.

Sɛɛmi 86: Ho tawɛ ‘a baaba, ‘a we saan ho pa’anu toosɛra ma co’o nɛ cuu, bun manini ɓa nii, ɓa tawɛ ‘a
yan nɛɛ ‘a ɓa toonu be vɛmawaa, ‘a fɛ ho toonu wenu semu ma ho zuunnu be na.

Sɛɛmi 87: Ho pa’a we baaba, ‘a ɓa toosɛra ‘ɛɛn co’o nɛ se ‘a sɛɛra, ‘a ɓa saara na, ma ‘a ɓa we daɓerela
tetiya nɛ nɛɛ ‘a han toore sɛɛ ‘a wese.

SƐNU IV: PA’ANU DEDIYA BE

16
Sɛɛmi 88: Biyo ho pa’anu dediya tooree waasan, ‘a be veninu wura nii ‘azaa, be wenasemu, be cirinu, ‘a
de ɲu huwarayamu ma niinbe ‘a’arinu na, ‘a ‘i’iri’a wotera ma han wenu.
‘A ho sariya we fɛsi han pɛ’ɛ ‘ɛnnu dediya.

SƐNU V : SARADASILA MA ‘A’ARINU TOOSƐRA BE

Sɛɛmi 89 : Saradasila ma‘a’arinu toosɛra toore ‘a, li tun fenu ma li huwarayamube fɛsinu na, ɓa nii ma mi
nafobe pɛnu na, ɓa nii ‘ɛɛn hɛraa ma ‘a nɛ ‘a han sariyala wenu wese. Ɓa we de mi niin li tun nafobe,
nucomu,’urumu-zuunnu, ma li tun banmu ɲu denu na be vɛnumawaa.

Sɛɛmi 90 : Saradasila ma ‘a’arinu toosɛra, ‘a nii nɛ miwa sɛɛ ‘a haan li tun. Ɓa ‘a li tun ta, ɓa mana
politi’ii, ‘a ɓa mi li politi’i-Pa’a nuu.

Sɛɛmi 91 : Saradasila ɓɛɛ daa de ‘a’arinu toonuu, ‘a yi ɓɛɛ’a sariya fasi ɓu ‘a’arirobe so co’uwe.

Sɛɛmi 92 : Saradasila ma ‘a’arinu toosɛra daa vɛ ‘a’arinu, be yere-ciinu toore li tun bɛnnɛ bunmana
‘a’arirobe, ‘a heyawɛ ma Mali ma tunwan ‘azaa cepara-dɛɛmunwan.

Sɛɛmi 93 : Ho pa’a hiya ca, ‘a ɓa saradasila ma ɓa ‘a’arinu toosɛra yi wa’atipɛɛ, niicobinyo ma sinyan ‘a
sɛra mi toore. Ɓa nii ma han sinyan yinu daɓerela be we cɛ sariyala dadaa.

ZIYABEROBE IV: ƁA DEPITERA ‘IRO PA’A

SԐNU I: DAƁERELA ‘INYAN BE CԐNU

Sԑԑmi 94: Depitela ‘iro pa’a wee we ma ho ‘iro toosԑra


Ho ‘iro toosԑra we wete han sariya ma Li tun politi’ila be cirinu.

Sԑԑmi 95: Ho ‘iro toosԑra ‘a ‘uzuwo beɲu: Depitera ‘iro ma ho Sena


Li kongԑrԑ ‘a han ‘uzuwo beɲuso fenumawԑ.
Li kongԑrԑ peresidan ‘a ɓa Depitera ‘iro Peresidan ‘a lo sԑԑni ‘a ho Sena Peresidan.

Sԑԑmi 96: Depitera ‘iro nii nuupԑԑ yenu depite.


Ɓa depitera we wete lee, ‘a ɓa mada ‘a zerema behonu.

17
Ho weteso co’o daa we, bԑ nԑ boni po, bԑ heyamawԑ bunmana bԑ nԑ paariyo.
Malizaa nԑ mana Malii be pa ɓa depitera ‘iroo ‘a heya ma biyo han sariya fasina ɓu.

Sԑԑmi 97 : Ho Sena nuupԑԑ yenu Senaԑri.


Ho Sena we’a ma, han kominina nԑ cara’a ma cuwana ‘uzuwo betin nԑ wotiya ‘a leena ma, ‘uzu nani muso nԑ
nii leena ɓa niidan pa’a nii, Mali zaa nԑ mana Malii, ma nuu nԑ do wa Tun zoomu.
Ho Sena nii mada ‘a zerema be honu.

Sԑԑmi 98: Nuuwoo ɓԑԑ daa we Depite ma Senaԑri cuwe wa yi.

Sԑԑmi 99: A sariya we fԑsi ɓa Depitela wete ‘a ɓa niin ‘ԑnna ho ‘iro ɲuna. A sariya yan fԑsi ɓa Senaԑrila
wote bunmana ɓa yere nԑnu co’o.

Sԑԑmi 100: A sariya fԑsi, yi ‘a han ‘uzuwo beɲupԑԑ, han seenu co’uwe, ɓa sannu ma ‘a ɓa ɓԑԑ san. Han yan
fԑsi han co’uwe nԑ mana na nuu ciyoo zonu.

Sԑԑmi 101: A ‘aza-sariya fԑsi ɓa depitela ma ɓa Senaԑrila yirobera.

Sԑԑmi 102: Ɓa toonu seenu, wozoma be ɓuwiyaɓuwԑ bԑnnԑ, nuupԑԑ wuro ‘a to mi nube ɲu vanloo ‘a haan
ho naforo cirinu zun’in Peresidan. Hobe vanloso zeremi wo zeremi, be we ciri fuwa lo naso toonu yi zan.
Ho naforo cirinu zun’in Peresidan nԑɛ hanbe vanle so unpa tantan Li tun zaa na, ‘a ɓa zuun ‘a ho toonu so
miwa sԑ.

Sԑԑmi 103: Siyo we tɛ ɓu’a lo depite ma lo Senaԑri Senatԑri na ‘a lo yi mi mi toonuu. Ɓa daa binni zu’uni
mi toore saa bԑnnԑ.

Sԑԑmi 104: Depite pԑԑ bunmana Senatԑri pԑԑ nԑ ɓa zu’uniyan ma beheɓuwa ‘anniyan to ho huweni ‘a li
‘iiri minisiri yi man ɓu. A bun ‘a ɓu,’a depite bunmana Senatԑri nԑ zu’unirobe pa zeremi’ere aso wa.

Sԑԑmi 105: Ɲide mada niin mana.


Ho ‘iro nii niinbe wete be cira ba.
A han sariya midee daa nuu de wetee. Yi ‘a bun ‘a ɓu, nuu ɓԑԑ daa yi wete ‘a pԑ mada-vanlo ‘ere wa.

Sԑԑmi 106: Depite bunmana Senatԑri nԑ leena mi yɛrԑ niin mi pariti politi’i bunmana tuwaa nԑ ɲuti na lo
mi ho ‘iroo, to ho mada we fe laa.
Niin leerobe vanlo we to wese.
A lee zo politi’i pariti bunmana tuwa binnu, bun zan olo niinleerobe.
Lo depite bunmana Senatԑri nԑ leena mi niin, a han sariya ‘a de niifinnu lo ciyoo.

18
SԐNU II: DEPIDELA ‘IRO VԐSIROBE CO’O

Sԑԑmi 107: Depite ‘iro ma Sena we fewԑ, mi yirԑmuu, cuwaɲu li zeremii. Fenumawԑ yԑ a otoberepinyan
siri’urԑ wozomԑ yԑ. Ho ɓԑԑ daa pԑ wozoma be ɓuwiyatin ma ɓuwԑ ma be honu wa. Ho fenumawԑ ɲuniso ‘a
avirilipinyan siri’urԑ yԑ a ho ɓԑԑ pԑ wozoma be ɓuwiyana ma ɓuwԑ wa.

Sԑԑmi 108: Depitela’iro ma we we yisuƃuwɛ fenumawԑ,’a Li tun Peresidan, bunmana Depitera ‘iro nii
pa’abowure bunmana Sena nii pa’abowure, yi man ɓu, a li woo dԑԑmu be yi zuun ‘a fasi.
Ɓu yi ‘a yisuɓuwԑ fenumawԑ, veeni bԑtannu see ‘a ho ‘ironii yi vo li woo dԑԑmu nԑ ɓa mana be na, ma ‘a
ho puwo wozoma ƃɛɛ pɛ wozoma be ɓuwԑ honu wa ‘a fԑ ɓu verobe wozomԑ na.

Sԑԑmi 109: Ɓu yi lo ho ‘iro nii yirԑmu sa’u fenumawԑ, han yisuɓuwԑ fenumawԑ we hԑ ‘a yan ma ɲi ma Li tun
Peresidan bԑtannu.

Sԑԑmi 110: Depite bunmana Senaԑri wazibiyo ‘a lo ‘ԑn han ‘uzuwo zanma toore sԑle, yi ɓԑԑ ‘a bun to lo yi
zu’unirobe ɓa Depitela ‘iro ma ho Sena see.

Sԑԑmi 111: Depitela ‘iro ‘uzupԑԑ, mitee yivԑsirobe sariya mi. A han ‘uzuwo beɲu paari ‘a nԑɛ ho kongԑrԑ yi
sariyala.
Sԑԑmi 112: Depitela ‘iro Peresidan ma ho Sena Peresidan we wete lee a heya ma ɓa mada.

Sԑԑmi 113: Ho ‘iro Peresidan ma ho Sena Peresidan daa huweni yi ‘a ɓa yi hun mi ɲusiyoni na. A bun wee
yi, fuwa ho huweninu vanlo sinyan ma ho nii pa’abowure. Huweninu vanlo woo ɓԑԑ daa to ɓa toonu hiya
ɓuwԑ fuwa han zerema beɲu yi ‘anniyan. Ho huweninu vanlo be we wuro haan ɓa nii pa’abowure a heya
ma ho ‘uzu yisariya. Ɓu yi ‘a huwenirobe, depitera ‘iro bunmana Sena we we wete finnu a yila Peresidan
finnu ma biyo ho ‘uzu yisariya barala ɓu. Lo Peresidan finnu veeni lo Peresidan dԑn mada.

Sԑԑmi 114: Depitela ‘iro ‘uzuwo toore we sԑ zanma yiree ɓu da we, ‘uzupԑԑ daa midee fenumawԑ we
miyԑrԑmu see bunmana ho wafaranama yi man ɓu. Ho yisariya fԑsi han co’uwe. Ho wuro’u’a-wannirobera de
Li tun ‘unpala nԑro vanloo.

SƐNU III: HO SARIYA MA WEROBEWAN

Sԑԑmi 115: Ho sariya wotiya ma ɓa depitera ‘iro nii pa’abowure. Bun nԑ ‘a mi han sariya dadaa, bera nԑ do
ma ho van’in sԑԑma:
- nucoza niinbera ma ɓa zo’in sa’u ‘ԑnrobera fԑsinu;
- tun Fenuna ha’ire nԑ naa tun zaa ma mi nubera na ;

19
- telovanlo, niinbera, tun ma nucoza se yinu, yamube co’o,’ԑn dirobera, tuwenuyamu, wazibi bera,
niinbetetiya, duwayibera, fetuwenuyamu ;
- be’uwe, besunma, niiɓuwe ma ɓu zu’unirobera nԑ waasan ɓa, zu’unirobe wenuco’o, polisila ‘iiribe, ‘a
huwaani nuu na, pan’anmana beeriya be co’o, a yan lee tuun, zuzula toore zinco’o ;
- toosԑra be co’o;
- zuzula be co’o;
- canmazinna ma ‘a’arinu nii be co’o;
- nuwari toosԑra be co’o;
- bepiri’ala misela be co’o;
- toonusaa niinbe;
- tun yirobera cԑnnasemu;
- fenuna, pԑnuna,’a’arinu;
- wetewenu puwo ma ho wa’ati;
- maadanna nube ‘uranuna;
- Li tun cԑnnasemu co’uwe;
- ɓa ‘asozora be cԑnnasemu;
- han kominina ‘uzuwo tuwenu ma miyirԑ pa’a.
Li wari sariya fasi Li tun naforo ma li ɲusiyo ‘a heyawԑ ma ‘aza sariya. Han panahadu sariyala fasi ho pԑnabe
hɛɛma, ɓu nucomu, ɓu yirԑmu ‘ԑnrobe, hԑԑma ma Li tun ‘a’arinu na.

Sԑԑmi 116 : Ɓu bera nԑ’a tuwan ‘a bun nԑ mi ho sariya dadaa, ‘a yu werowԑn co’o. Han sariya ԑ’ԑ nԑ ‘ɛnna
‘anniyan ‘a ho van’in ɓԑԑ ‘in do toonuu daa yerema ma bԑtannu li ‘iiri zun’in ha’iri nɛnu bɛnnɛ.
Han ԑ’ԑso nԑ zo ho van’in denu toonuu bԑnnԑ ɓԑԑ daa yerema ma bɛtannu yi ƃɛɛ ‘a li ‘iiri zun’in na mi
ha’iri lo han werowɛn co’o se. Han sariya ma mi werowԑnco’uwe ‘unpala ‘a de Li tun ‘unpala nԑro vanloo.

Sԑԑmi 117 : Hinnyan-zonube wara denu nu naa ɓa depitela ‘iro na, ɓa ferobe mawɛ kongԑrԑ ɓu yenu na, ‘a
nii nɛ boni po ɓa nii tara yi wetiya taa han hinnyan wenu na.
Li tun Peresidan nɛԑ mu ‘unpaso Li tunzaa wure na.

Sԑԑmi 118 : Yisuɓuwԑ ma Ze’utaninu tannu we de ɓa minisirila fenumawɛ berobee. Ɓu yi pԑ wozoma be


ɓuwԑhonu wa, ɓu we we ‘a ho ‘iro nii wure ta. A sariya we fԑsi ɓu co’uwe

SƐNU IV: ‘UWISIIN PA’A MA DEPITELA ‘IRO PA’A ‘AZAA BE

20
Sɛɛmi 119: Han sariyala seerobe ɲu we lee li tun Peresidan ma ɓa Depitela na.
Han sariyala senube nɛ mi caa, be de ‘a wura wa ɓa minisirila ferobe mawɛɛ. Ho 'iiri zun'in nɛ mi han zunwin
'inyan wuree ɲu yi do mi tannu ɓu wa vo, bun bɛnnɛ, han nɛɛ ɓa Depitela ‘uzu ‘ere na.
Li wari sariyala nɛ seenu mi caa, we vɛra ɓa depitela ‘iroo ve. Han sariyala seenube nɛ mi caa yi fa Li tun
we’arobe na, han kominila co’o na, li tun nidanpa’a na, ma han sariyala be waasan banmu ma malitun nii nɛ
‘asiyo ma bɛnnɛ na, han be we vɛra ho Sena mayɛ ve.
Han ‘uzuwo wozomɛ ɲutannu ‘a, ‘a heyawɛ ma ‘unwanbe ma biyo ho wafaranama cuwenina mu, ho
Wafaranama sariyala nɛ mi caa be wura ma sariya be tɛnu na wura.
Sεεmi 120: Be binnitinnu se mii ɓa depitela’iro nii ma ho Wafaranama nii see ɓa toonu sεnuu bunmana
han ‘uzuwo toonu sεnuu ‘a heyawε ma han ‘uzuwo yisariyala vεsirobe werowεnna. Ɓu wannirobe hiya
ɓuwεnu bεnnε, ho Wafaranama daa pin ‘a mi sε toonu binnitinrobe pɛɛ nε be ɓεε feena bara haan ɓa.

Sεεmi 121: Ho Wafaranama daa, mi nu ɓa Depitela ‘iro nii see sariya, wa’ati nε heya puwoo, ‘a see
vεsirobe semu wεnna nɛ fa ho sariya dada na, yirawe ‘a de mi werobe dada toonuu.
Han sariyala see ɓa Minisirila ferobemawɛɛ ho 'iiri zun'in ha’iri nɛrobe bɛnnɛ. Han de toonuu, ‘a han be
yi ta na, han mana yatii, ‘a ɓa Depitela ‘iro yi ɓεε yu ho sariya nε tawε ‘a fεsini ho be, ‘a li wozomε nε
paara ɓεε ‘in ciyo.
Li wa’atiso nɛ be do li sɛɛmi nɛyɛɛ yi vo, han sariyala ɓɛɛ hinni daa yerema, yi ɓɛɛ ‘a han sariyala nɛ be mi
han sariyala be dadaa.

Sɛɛmi 122: Ho Wafaranama yi man ƃu, ho ‘iro ‘uzu nɛ ma wete cuwe ho yibe wure bunmana li sɛnu be nɛ be
wura mi caa wa, ‘a de mi ha’iri si ho Wafaranama we’arobe na bunmana ho tɛrobe be na.
Ho ‘iro nii ha’ire ma ɓa binni we’arobera, be ɓɛɛ tɛɛ na, ‘a ɓu yi lee be li zunbeenu nafora na, bunmana be nɛ
mana, bunmana ‘a naani Li tun ɲusiyo na, fuwa ‘a ƃu ma mi wari yirobe miwɛɛ bunmana ‘a ƃu pɛɛna naforo
mi.
Ɓu yi ma, ‘iro nii toore saa, lo ha’iri bunmana binni we’arobe nɛ mana sariya dadaa, ho Wafaranama daa ho
be pin na. Ho Wafaranama ma ‘iro nii ɲu yi ɓɛɛ ɓuwa, ho Wafaranama bunmana ho ‘iro niiso Peresidan, ‘a
mi ho 'iiri zun'in nɛ mi ho ‘iiri zunwin 'inyan wure ɲu see, ‘a ho sɛɛ ƃu wa wozoma behootin puwoo.

Sɛɛmi 123: Sariya pɛɛ nɛ be mi caa bunmana sariya pɛɛ nɛ ɓa ha’iri mi seenu na, han ‘iro ‘uzuwa beɲu we
dɛɛ ‘a cirii han ‘a’a, ‘a heya ma han be tɛnu na. Han sariya nɛ be mi caa wannirobe besi, ho ‘iro ‘uzu yɛɛ
nii waa, ho ‘a’a nɛ ho wafaranama zeniyan ma ho ‘iro nii.

21
‘A’a nɛ be wetiya na vo, be yi do han ho ‘uzu nɛ’a, ho ‘uzuso ‘a wuro-ɲiwɛna ho ‘a’a so nɛ ɓa naa huwa be
wa.
Ɓu yi wo, ‘a han ‘uzuwo ɲureɲuu mi wannirobe, sariya nɛ be mi caa be wa, bunmana sariya nɛ ɓa ha’iri mi
seenu na, be yi ɓɛɛ ta na, han ‘uzuwo dɛɛrobe cuwaɲu bɛnnɛ, bunmana ho wafaranama wura do
besuwabe, lo Peremiye Minisiri dɛɛrobe ma han sunnupɛɛ cuwewa bɛnnɛ, ‘a we ɓa ɲuretiin ferobe
mawɛ yirawe ‘a lee ‘a’a nɛ ma ƃu be ɓuwa han co’uwe nɛ’a bee.
Ho Wafaranama daa, ɓa ɲuretiin ‘uzu ‘a’a nɛ we’a ƃu, nɛɛ ho’iro ‘uzuwo ɲureɲuu na, ɓa tɛrobe ɲuti.
We’arobe bebinyan woo ɓɛɛ hinni tɛ na, fuwa ho Wafaranama yi ta.
Ha ɲuretiin ‘uzuwo ɲu ɓɛɛ ɓuwa ɲuɓuwari ‘a’a tɛnu na be ɲuti, bunmana ho ‘a’a be yi ɓɛɛ ta na ‘a heyawɛ
ma han co’uwe nɛ fasiyo li ‘onuvenii, ho Wafaranama daa, ho ‘Iro ma ho Sena dɛɛrobe veni bɛnnɛ,
mi ho ‘Iro nii see, ‘a ɓa binni miwɛ ‘a ‘ira ƃu ɲu.
Ma bun, ɓa Depitela ‘iro daa see ho vanlo nɛ ɓa ɲuretiin towa, bunmana ho vanlo nɛ ɓa wotiya na,
we’arobe de ‘ere bunmana we’arobe curulu ɲuti, ‘a nɛ ho Sena ta be na.

Sɛɛmi 124 : Han sariyala nɛ li tun pa’a hɛfɛ sariya vanlo nɛyɛ fasi ‘a wetiya ma pa’a sariya nɛ co’uwe ‘a :
 Be caa denu bunmana ha’iri nɛ daa, dɛɛrobe yɛ, nɛ a do leebɛbɛ ma ho ‘iro ‘uzuwo nii wure wetenu ‘a
heya ma wozoma be ɓuwɛhonu ho vanlo besinu bɛnnɛ ;
 Li sɛɛmi 123 wenuco’o fasi
 ‘Uzupɛɛ nii wure ta
Ɓu yi bun, tɛrobe yi mana han ‘uzuwo beɲu azaa, ho ‘a’a be tɛna ho dɛɛnu veeni ma ho ‘iro nii wure
Ho pa’a sariyala ɓɛɛ da bɛbɛ fuwa wurozeni bɛnnɛ, ma li ‘iiri zun’in,’a han ma ho Van’in yi canwɛ.

Sԑԑmi 125 : Ho iro nii ɲuvanle cuwan na ‘a ho naforo sariya dada yi do ‘a li ɲu hԑԑna li diyodԑn wa’ati
bԑnnԑ. Ɓa depitera ‘iro yi ɓԑԑ na tannu li dԑԑnu yԑ wa nԑ puwo ɓԑԑ pԑ wozoma be ɓuwiyaɲu ho naforo
sariya vanlo besinu bԑnnԑ, ho Wafaranama de ɓu haan ho Sena nԑ tawԑ ‘a we wozoma be ɓuwԑhonu ɓu wa.
Mu de toonuu ma biyo li sԑԑmi 123 fasiyola mu ɓa depitela ‘iro yi ɓԑԑ na ha’iri han wozoma be ɓuwiyatin
ma ɓuwԑ puwoo, to ho Wafaranama ta ho naforo sariya vanlo na ‘a heya ma li zeremi nԑ ‘anniyan ɓu ta ma
li tun nafobe cirinu tannu denu bԑnnԑ.

Sԑԑmi 126 : Ho ‘iro ‘uzu’ere bunmana han beɲuni waa, lo Peremiye minisiri da, mi yirԑ ha’irii bunmana
‘uzu’ere peresidan yi man ɓu, a we, bedeeso wa,’a wuro zeni dԑԑmuwan nԑ wete manaa.

Sԑԑmi 127 : Ho iro nii ‘uzu wee sԑ’ԑsԑ’ԑ ho Wafaranama werobe. Ho iro nii da diyorobera to ‘a nԑ ɓa
minisirila na ‘aɓa tawԑ ‘a nԑ canlobera han wozoma be ɓuwԑhonu azaa ‘a fԑ ɓu diyorobera yi zeze. Ɓu
diyorobera ma mi canlobe we nԑ li tun ‘unpala nԑro vanloo. Ho iro nii da nԑ diyorobera nԑ ɓԑԑ towa ma
zԑrԑ diyorobera’a heya ma ho iro ‘uzuso yisariya.

Sԑԑmi 128 : Iro ‘uzu pԑԑ da lee, mi nii mu’ԑnnun, sԑ’ԑsԑrobe ‘uzuwoza nԑ sela, a han cԑnnu co’uwe ma han
toonu vԑsirobe fasi ma han yisariya. Yi ‘a bun, to sԑ’ԑsԑ’ԑro ‘uzu ɓԑԑ da we’a ‘a iiri zu’unirobe yi mi bin ma

22
haare ɓu mԑԑ ‘a han yi mi caa.’Uzuzo nԑ ya fo we’a, toonu wee ve ‘a zu’unirobe vanlo yi hԑԑna ‘a heya ma
bun nԑ ɲa’aniyan ho we’arobe.

ZIYABEROBE V: ZUZULA

SƐNU I: HO 'IIRI DAƁERALA’INYAN CƐNU

Sԑԑmi 129: Zuzula pa’a temitee ’uwisiin pa’a ma depitela ‘iro pa’a see. Hobe toonu sԑrobe we ma 'iiri
zun'in nɛ mi han zunwin 'inyan wure ɲu, 'iiri zun'in nɛ toonu be waasan li tun pa’a vɛsirobe hiyafɛ-van’in,
zun'in nɛ toonu waasan li tun naforo be cirinu ma ‘iirizuwin nԑ’a.
Fuwo fa’anu co’uwe dan ma befinyan nu na ‘a fasi ma han sariya.

Sԑԑmi 130 : A ɓa zuzula pa’a ‘a li tun pa’a hiyafԑ sariya van’in yirԑmu sa’u ‘ԑnrobera pɛrona. Ho pa’aso
heni han niinbera ma ho yirԑmu sa’u ‘ԑnrobera be. A hobe ɲusiyo ‘a ‘a fԑsi, mi yirԑmu dadaa, li tun sariya
ma han cԑnnasemu.

Sԑԑmi 131: A Malitun zaa yenu be na ‘iiri we we ‘a te.


Ho ‘iiri ha’ire nԑ naa cece mana han sariya fԑsinuu.
Ho ‘iiribera nԑ towa han sariya nԑro wa’atii nԑ mi caa, yirawe ‘a pan’anmayamu zu’uninu ɓԑԑ ‘ԑn.

Sԑԑmi 132: A han sariya midee mi ɓa zuzula ɲuu,’a ɓa yi mi mi toonuu


Mazisitarala ɓԑԑ dunna mayi.

Sԑԑmi 133: Zuzu yi hun mi to’arobera na, cecebe yi mi lo toonuu, to bun ‘a beheɓuwa nԑ de lo zanma waa
zu’unirobera, wanni mana buwo,’a lo zin ɓa zuzula nule.

Sԑԑmi 134 : A li tun Peresidan ta ‘a naa ɓa zuzula pa’a tuwenu mamiteyamu


Ɓa mazisitarala ‘uzu’in we cin lo lo toonuu
.

Sԑԑmi 135: Zuzula ‘uzu’in heeni ɓa zuzula cԑnnu ma ‘a nɛԑ mi ha’iri ɓa toonusa ‘ɛɛnnu miyrɛamuu.
A hobe ‘uzuso we nɛԑ tere’oyamu berobe ɓa zuzula na.

Sԑԑmi 136: Iirironuu daa cuwan ɓa zuzula ‘uzu’in na ma biyo han sariya fasiyola ɓu.

Sԑԑmi 137: Ɓa zuzula ‘uzu’in nii tara’ere ɓԑԑ ‘a zuzula.

23
Sԑԑmi 138: A ‘aza sariya fasi ho ‘uzuso toore, ho nii hԑ’ԑ ma ho cԑnnasemu ma ho toonusa co’uwe.

SԐNU II: ‘IIRI ZUN ‘IN BE.

Sԑԑmi 139: Iiri zun’in ‘a li zun nԑ ‘iiribe pa’a po han wure ho ‘iiri wenu bee A libe sela daa ‘iiri yaa ‘a daa
li faanmurobera nԑ.

Sԑԑmi 140: Ho ‘iiri zun’in daa huweni ‘iiri nԑ to ‘a binni we, ho seso mi li nulee.

Sԑԑmi 141: Ho ‘iiri zun’in nԑ mi ha’iri benԑmaa be niin mi li sela dadaa.

Sԑԑmi 142: A zuzu nԑ li tun Peresidan leena ma bԑtannu, a ho we we li ‘iirizun’in waaheca ma ho ‘uzunii
tɛԑma.
Lo waaheca sԑԑni ma ho ‘uzunii tunwan we lee ma ho co’o’ereso.

Sԑԑmi 143: A ‘aza sariya fasi ho ‘uzuso toore, ho nii ‘i’iri’anu hԑ’ԑ ma ho cԑnnasemu ma ho toonusa
co’uwe li ‘iiri zun’in yiree.

SԐNU III: TUN PA’A HƐFƐ SARIYA BE

Sԑԑmi 144: 'iiri zun'in nɛ toonu be waasan li tun pa’a vɛsirobe hiyafɛ-van’in a han sariya ma lo nucozo
niinbera ma lo yirԑmu sa’u foroɓa ‘ԑnrobera zuzu
A hobe ‘uzuso we heyani ho pa’a lԑ’ԑwa ‘inyan ma ho foroɓa pԑ’ԑ werobe.

Sԑԑmi 145: Ho ‘uzuso nii a nii ‘annawe ‘a nuupԑԑ yenu kuwanseye.


Kuwanseyela mada ‘a zerema behooɲu midepe. A ɓa leenu co’o ‘a biyoyԑ:
 Tun Peresidan lee niiɲu
 Depitera ‘iro Peresidan lee nii’ere
 Senat Peresidan, lee nii’ere
 Mazisitarala tuwa’in, iee niiɲu
 Zunbeenu bepiri’ala misela, lee niiɲu ‘a heya ma ɓa ‘arana waahecala ‘uzunii leerobe
 Avokala ‘uzunii, lee nii’ere

24
Ɓa kuwanseyela lee ma ɓa foroɓa niinbe bepiri’ala misela, ɓa mazisitarala ma avokala nԑ sa toonu a yu
zerema be ɓuwԑhonu, ma nii nԑ wԑ’a ‘a wola tun zaa tetiya
Ɓabe kuwanseyelaso yere nԑ ma li tun Peresidan bԑtannu vanlo.

Sԑԑmi 146 : Iiri zun’in uzunii wote leena mi peresidan. Ɓu nu yi ɓԑԑ yu fuwafuwa, ‘a lo kuwanseye nԑ ‘in
ɓa wure sԑ lo toonu. Ɓu yi a hunmu be bunmana pinnu, lo kuwanseye finnu nԑ bosi sariyaa, veeni li mada
nԑ hiya ɓuwa ɓu.

Sԑԑmi 147 : Ho iiri zun’in mi han sariya ‘unpa, ɓa depitela ‘iro toonusa co’o ma ho senat ta, ‘a han daan
leela li ‘ԑnnԑ wa. Lo Peresidan nԑ han ‘aza sariya li ‘iiri zun’in na ‘a ve ‘a lo daan dela han toonuu. Han
‘aza sariya nԑ’a, daa besi li iirizun’in waa, fuwaa ‘a han de toonuu, ma lo Peresidan, ɓa depitela waaheca
bunmana ɓa ɓuwԑni bunmana ho sena waaheca bunmana ho ɓuwԑni. Ɓa depitela, senat ‘uzunii wԑԑ aza
vԑsinu co’o ‘unpa tawԑ ‘a nԑ li iiri zun’in na. Li iiri zun’in daa panpanni han sariya fԑsirobe. Bun nԑ pala
han ‘uwe 1 ma 3 sԑԑmi nԑyԑ, li ‘iiri zun’in nԑ ha’iri ‘a han wozoma be ɓuyaɓuwԑ. Bun yi wo,’a ho
wafaranama muwan ɓu, to yisuɓuwԑ mi, to ho puwo yerema be wozoma beɓuwԑhootin wa. Co’o nԑ wura
‘a manu ta ɓԑԑ fԑsi.

Sԑԑmi 148 : Ho ’iiri zun’in we nԑɛ ha’ire ho pa’a lԑ’ԑwa aza.


Ho pa’a lԑ’ԑwa peresidanna we vԑ li zun’in waa.

Sԑԑmi 149: Ho ‘iiri zun’in we ciri lo peresidan wote semu ma li hereferanduwamu teerirobera. Ho we
sԑ’ԑsԑ’ԑ han wannyan ma han yimԑna nԑ se.

Sԑԑmi 150: Ho ‘iiri zun’in nԑ mi ha’iri,’a ɓu yi ‘a wanni be, ɓa depitela wote bunmana ho senat nii
san’anu.

Sԑԑmi 151: Ho ‘iiri zun’in we cii na ma bemiro, politiki tuwapԑԑ, bunmana wetewera pa’a,’a yi a wote
wanni. Ɓu yi a benԑ ‘a dirobe, ho daa, ‘a ɓu yi ‘a ya wete bunmana ‘a binni we’a ho yimԑna.

Sԑԑmi 152: Han tunbinyan ɲulԑma nԑ mi li sԑԑmi182 daa vԑra, yani ‘a han sinyan, li ‘iiri zun’in waa ma lo
Peresidan, depitera ‘iro waaheca bunmana ɓa ɓuwԑni, ho senat waaheca bunmana ɓa ɓuwԑni.
Li ‘iiri zun’in ciri, wozoma be ɓuwiyaɓuwԑ puwoo,’a han ɲulԑmaso yibe yi ɓԑԑ ta mi manu li tun pa’a hԑfԑ
sariya van ‘in na. Yi ‘a bun, li tun peresidan mi ɓu, yi ‘a yisuɓuwԑ, ho puwoso ti liira wozoma behootin wa
Ɲulԑmԑ nԑ manu ta ho sariya van’in na ɓԑԑ daa sinyan.

25
Sԑԑmi 153: Yi ‘a, be mi caa ‘iiri, ɓu hiya cԑ ma sariya daɓere nԑ ɓԑԑ saa ho van’in niinbera ma ho yirԑmu
sa’u ‘ԑnrobera, li iirizun’in daa cuwan na ‘a ɓu besi li iiri zun waa ɓu yi wo a ɓu beso na vo, li ‘iiri be
cundesi ve fuwa li iiri zun’in yi na mi ha’iri
Daɓere nԑ be wura mԑtԑnu yi yara vo. Li ‘iiri zun’in wuro fԑsi ɓu yarobeso nu’unma
A ‘aza sariya wurofԑsi libe sԑԑmiso denu toonuu co’uwe.

Sԑԑmi 154: Li ‘iiri zun’in ha’ire nԑ naa ɓԑԑ tuun. A hanbe se ɓuwa po han foroɓa pԑ’ԑ, han pan’anmayamu
pԑ’ԑ,’iiri pԑ’ԑ, nucomuyamu pa’a ma lo ‘ԑnrobe miyirԑmuu.

Sԑԑmi 155: A sariya fasi li ‘iirizun’in ‘i’iri’arobera co’uwe ma li toonusaa semu ma mi yirԑmu berowan
mite yiree.

SԐNU IV: TUN NAFORO BE CIRINU IRO

Sԑԑmi 156: Tun naforo cirinu zun’in ‘a foroɓa naforo ‘iiribe ma foroɓa naforo sԑ’ԑsԑrobe be’in
Libe zun’inso toore a iiribe ma sԑ’ԑsԑ’ԑnu ma ɲiwԑsee.

Sԑԑmi 157: Ho naforo cirinu zun’in we be ho wafaranama ma ɓa depitela ziya li wari toore saa sԑ’ԑsԑ’ԑnu
ma foroɓa politikila toore cirinu.

Sԑԑmi 158: Ho naforo cirinu zun’in we ‘iiri ɓa foroɓa wari muwinna ma naforo toosԑra. Li zunso we
sԑ’ԑsԑ’ԑ li wari teerina,’a zu’uni cԑnna’erobe,’a wurozeni lo lo nube cu.

Sԑԑmi 159: Ho naforo cirinu zun’in daa ciri, wa’atipԑԑ miyirԑmu na, lo Peresidan, lo Peremiye minisiri,
ɓa depitela ‘iro Peresidan bunmana ho Senat Peresidan, ba nii’ere yi muwan ɓu.

Sԑԑmi 160: Ho naforo cirinu zun’in wee ciri han paritila wari nԑ mi han ban’ilaa.

Sԑԑmi 161: Ho naforo cirinu zun’in banԑ tawԑ ‘a wee lee beɓuwiso laapo nԑ be zuun ‘a heyawԑ ma han
sԑԑma nԑyԑ: 56, 79, ma 102, nafobe be tawԑ ‘a de haan li tun naforo cirinu zun’in.

Sԑԑmi 162: Li tun Peresidan wee lee ma bԑtannu vanlo ho naforo cirinu zun’in Peresidan ma ho toosԑra
nԑ’a wure, ɓa zuzula ‘uzu’in nii ha’iri nɛnu bԑnnԑ.

Sԑԑmi 163: Aza sariya nԑ hiya fa tun pa’a cԑnrobe co’o na,’a fԑsi ho naforo cirinu zun’in toore, li ‘ԑsirobe
co’o, li toonusaa wԑnna ma libe mitee vԑsirobe ‘a heyawԑ ma ho sariya.

26
ZIYABEROBE VI: NAFOBE, NUCOMU, BANMU, MA YƐRƐMU ƐNROBE CO’O UZU BE

Sԑԑmi 164 : Ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun pɛnabe , ɓu nafobe, ɓu nucomu,ɓu banmu ma wa yɛrɛmu
‘ɛnrobe co'o , se mi ɓu diyorobera wure nɛ waasan pɛnabe ɲiyanmԑ,nucomu be,banmu be ma ‘uruzuunle
be.
Hobe ‘uzuso nii miwa sɛɛ li tun toore tetiya ‘uzuwo wuree

Sԑԑmi 165: Hobe ‘uzuso we piri’a ‘owɛwa li zeremi mirobera, ɓu ‘ɛsiherobera ma nucomu duweduwena ‘a
to wela wuro ‘u’a vanlo ma mi ha’iri. Ho wuro’u’a vanlo so nԑ lo Peresidan na, lo Peremiye Minisiri na
ma ɓa depitela ‘uzuwo beɲu waahecala na
Ɓa ma ho wafaranama we cuwe cirirobe li zeremii ho wuro’u’a vanlo berowԑn nԑ do wa

Sԑԑmi 166: Ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun nafobe, ɓu nucomu, ɓu banmu ma wa yɛrɛmu ‘ɛnrobe co'o
daa,mi yirԑmu lee’arobe,’a wera piri’arobera nԑ waasan pԑnabe, nucomu, banmu ma wa yirԑmu
‘ԑnrobeco’o nԑ be cira wa Tun
Bun piri’arobe so wuro’u’a vanle zenina lo Peresidan, lo Peremiye minsiri ma ɓa depitela ‘uzuwo beɲu
waahecala.

Sԑԑmi 167: Ɓu yi ‘a naforo be poroze, dada porozepԑԑ bunmana pԑ’ԑsԑbe sariya, to li tun Peresidan piri’a
ha’iri ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun nafobe, ɓu nucomu, ɓu banmu ma wa yɛrɛmu ɛnrobe co'o wa.
A heya ma lo peresidan mirobe,lo nԑ mi ha’iri han sariya porozela , tanre nԑ do , bԑtanre wa ‘a be cira lobe
se dԑdԑ.

Sԑԑmi 168 Ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun nafobe, ɓu nucomu,ɓu banmu ma wa yɛrɛmu ɛnrobe co'o nii
‘a:
 Sԑndikala yenu na nii nɛ leena, nuwari toosԑra yenu na nii nɛ leena
 Hanna ma yara yenu na nii nɛ leena
 Malitun zaa nԑ mana li tuun yenu na nii nɛ leena
Nii nԑ zuunrobe mi ɓu pԑnabe, nucomuu, banmuu ma ‘uruzuunlee
Ho ‘uzu so nuupɛɛ yenu tun Kuwanseye

Sԑԑmi 169 : Ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun nafobe, ɓu nucomu,ɓu banmu ma wa yɛrɛmu ‘ɛnrobe co'o
we fewԑ miyirԑmu sa’oo zeremi pԑԑ zecuwaɲu ,zecuwe wo zecuwe ‘a wozoma be ɓuwemɛ ma ɓuwԑ ‘a ɓa
peresidan we ve ho fenumawԑ

27
Ɓa daa yisuɓuwԑ fenumawԑ we, a li tun Peresidan yi muwan ɓu bunmana ho ‘uzunii bosowure yi ta,bun
fenumawԑ so ɓԑԑ pԑ wozoma be ɓuwԑ wa. A li tun Peresidan lee bɛtannu vanlo ho fenumawԑ ma ho
veeninu bee.
Ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun nafobe, ɓu nucomu,ɓu banmu ma wa yɛrɛmu ɛnrobe co'o toore sԑ
zanma yiree.
Ɓu yi a bun,ɓa daa sԑsԑfenumawԑ we mi yirԑmu see bunmana ‘a li tun Peresidan yi muwan ɓu .

Sԑԑmi 170: Ho 'uzu nɛ toonu be waasan li tun nafobe, ɓu nucomu,ɓu banmu ma wa yɛrɛmu ɛnrobe co’o
Peresidan we wote lee ma ho ‘uzunii li panfonu yԑ werobe yԑ hԑ zeze ‘a ɓu peresidanyamu mada zerema
besi zerema be honu wa.

Sԑԑmi 171: Ho ‘uzunii nuupԑԑ ɓԑԑ zu’uni bunmana ‘a de ‘asoo lo ɲuɓo dԑԑmu bena han panfuwa wenu
wa’atii.

Sԑԑmi 172: Ho ‘uzu peresidan daa ɲa ‘a laabiin ‘a lo yi hun mi to’arobera ma mi ɲusiyoni na


A bun we yi, ho ‘uzunii bosowure tawɛ ‘a be mi nucaa lo ɲaanu vanlo wa.
Yi ɓԑԑ ‘a zerema beɲu ‘anniyan ho ‘uzu peresidan besinu bԑnnԑ, laanu biin vanlo be ɓԑԑ daa bara
A ho ‘uzunii bosowure we tԑ ho laanu biin na ma biyo han sariya fasina ɓu.
Yi ‘a laanu be zan biin, ho ‘uzunii we wote finnu ‘a besila peresidan finnu ma biyo ho sariya fasila ɓu. Lo
peresidan finnu veeni lɛԑ laarabin mada

Sԑԑmi 173: Ho ‘uzu cԑnnasemu, ho toonu vԑsirobe co’uwe ma ho nii san’anu fasiyo ma ‘aza-sariya.

ZIYABEROBE VII : LI TUN CƐNNASEMU BE.

Sԑԑmi 174 : Li tun cԑnnasemu hiya fa ho desantaralizasinyan ma ho pa’a suranu ɓa nucoza na


Li tun cara’aa ma ‘uɓuweluwe beeriya ma kominina ‘uzuwo.

Sԑԑmi 175 : Han ‘uɓuweloo’inyan pa’anu cɛɛnrobe wee we ‘a heyawɛ ma li tun-‘uwisiin pa’a cɛɛrobe
co’o.

Sԑԑmi 176 : Han kominina ‘uzuwo ‘a tooresԑna nԑ ɓa nucoza mi yirԑmu cԑnna mitee ‘a lee miyirԑmu sa’u
wema yira

28
Ho pan’anmayamu vԑsirobe ma ɓa waahecala ‘a nii nԑ ɓa zanma wotiya leena.

Sԑԑmi 177 : A sariya besi,’a nԑԑ, ‘a tԑ, ‘a yaa han ‘uɓuwelooni ‘innyan ma kominina ‘uzuwo.

Sԑԑmi 178 : Li tun pa’a heni han kominina ɲiyanmԑ ‘a heya ma li tun ɲuɓuwari fԑsirobe.
A heya ma bun, ɓa daa nɛɛ, ma sariya, mԑԑnu deeso, ‘urutoosԑra komininaa bunmana kominina ‘uzuwo
curulu na,’a heya ma biyo li tun ɓԑԑ cara’a yi ma li tun ɲuɓuwari be na.

.
ZIYABEROBE VIII: TUN NIIDAN PA’A BE TԐNUNA MA HO ZINLE

Sԑԑmi 179: Tun niidan pa’a be tԑnuna ma ho zinle, ɓabe nԑ nulee wa ‘urubedan mi, de pa’a wa ԑnnuwԑ
sinmu ma wa wԑԑ hԑcԑԑro,’a fe he han fuwo ma mi fa’anu be.

Han sariya fasi ɓa niidan cԑnrobe mawԑ co’o, ɓa ɲusiyoni ma ɓa toore.

ZIYABEROBE IX: NUCOBIYOTUN ƝUƁUWARI BE.

Sԑԑmi 180: Malitun da li ha’iri nԑyԑ, ma nucobinyo tun pԑԑ, yi ɲuɓuwarila bunmana ha’ire cannu mawԑ nԑ
haa’o tuwan cundesirobe bunmana huwarayamu wure cundesinu yirawe ‘a nucobinyotun ɲuɓuwari be yira
lee.

ZIYABEROBE X: TUWAN 'AZAA CEPARA-DƐƐMUWAN BE.

Sԑԑmi 181: A Li tun Peresidan muwin ‘a sinyan han ceparala unpa nԑ laa muwinrobe pԑԑ veeni wa, haale a
li a Mali ma Tunbinnu azaa ɲuɓuwari nԑ sinyanrobe ɓԑԑ wo.

Sԑԑmi 182: Hԑԑra cepara vanle, duwayi vanle, ceparala bunmana ɲuɓuwarila nԑ be cira tuwan azaabe, benԑ
nԑԑ naforobe ɲulԑmԑ tun na, bun nԑ be cira tun ma nucoza, ɓԑԑ tԑ na bunmana a sinyan ‘a han sariya ɓԑԑ na
wan. Bun tԑ na bunmana a sinyan ve ‘a daan dela toonuu.

Sԑԑmi 183: Ceparala bunmana ɲuɓuwarila nԑ be ta na bunmana ‘a sinyanna voyu,’a han yi lo li ‘ԑnnԑ wa
vo, pa’a ‘in han sariya ta wa, yԑmuna, han denu toonuu ma ho ‘uzu nԑ’a.

29
ZIYABEROBE XI: BINNITINNU BE.

Sɛɛmi 184: Li tun pa’a hεfεsariya vanlo binnitinnu ha'iri tawԑ a see Li tunperesidan ma ɓa depitela see.
Binnitinnu ha’iri tawԑ a see ma ɓa depitela ‘uzuwo beɲu nii hε’εpuwiri wetela nε be ‘a de’ere
Ho binnitinnu ɲu ti tεnu bunmana pinnu wete bεnnεn.

Sɛɛmi 185 : Binnitinnu woo bԑ we bunmana a de caa a ɓu yi de fiyԑn Li tun na.


Li Malitun zinlobe co’o, sa’o laana wan benu, peresidan mada hԑ’ԑ, ma han pariti politi’ila boninu ɓԑԑ we
binnitinnu hԑma yi.

ZIYABEROBE XII : ZINƝUWA DAƁERELA BE

Sɛɛmi 186 : Pa’a pԑԑ fԑfԑ Malituun, hiya fa ho pa’a hԑfԑ sariya vanlo na.
Li tunza daa pin tannu finuna a ɓu yi ‘a Li tun ‘a’arinu be na.

Sɛɛmi 187 : Peresidanpԑԑ finuna bunmana lo yannu a be’uwe nԑ tawԑ ‘a zu’uni Malitunza yiree ;

Sɛɛmi 188 : Wema nԑ ԑԑnna yani a ho pa’a hԑfԑ sariya vanlo be fԑsi nԑ hiya fa han ponuna sariyala na ɓԑԑ
cira ‘iiri be.

ZIYABEROBE XIII: WԐ Ԑ ‘AZAA DAƁERELA BE

Sɛɛmi 189: Han sariyala nԑ mi san’aan mun pan vԑsi, bari han ma ho pa’a hԑfԑ sariya vanlo ɓԑԑ ta mi mԑn
wԑna; a han huweninu be ɲa ɓԑԑ co wo.

Sɛɛmi 190: Ho pa’a lԑ’ԑwa’inyan bedan nԑ mi biin ma sԑ mi toore tuwi fuwa han befinyan yi do toonuu.
Lo peresidan yi fasiyo ho pa’a hԑfԑ sariya vanlo vo, to han ‘iribeeriya toonus le ‘iro toore ɲu ‘u.

ZIYABEROBE XIV: DAƁERELA VEENI BE

30
Sԑԑmi 191 : Hobe pa’a hԑfԑ sariya vanlo nɛyɛ ‘a de tɛnu ma pinnu wetee. Mu yi wo, ‘a ba nii pa’abo yi
ta ho bena, to ho ‘azaa-Pa’a Peresidan de ho toonuu han wozoma behootin nԑ san bunna puwoo, ‘a Li

tun pa’a hɛfɛ sariya iro yi do mu canrobe veeni ɓa nii ɲuvanlee.

31

You might also like