05.04.

2016

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

• Deprem hareketi
• Yapıların yer hareketi etkisindeki titreşimi
DEPREME DAYANIKLI • Deprem etkisindeki betonarme yapı
YAPI TASARIMI elemanlarının davranışı
• Depreme dayanıklı yapı tasarımı
Zekai Celep • Yurdumuzdaki önemli depremler
• Yapılarda deprem sonrası hasar belirlenmesi,
belirlenmesi
İnşaat Fakültesi onarım ve güçlendirme yöntemleri
İstanbul Teknik Üniversitesi • Mevcut binaların deprem etkisindeki
davranışının değerlendirilmesi

Deprem etkisindeki betonarme

Beton
yapı elemanlarının davranışı
Beton
σc
hidrostatik yanal basınç
50

40
spiral donatılı
σc ( MPa )

30 dairesel kolon

20
beton
etriyeli kolon
10

εc
0 1 2 3 4 5 6 7 ε c (‰)

Zekai Celep 1
 05.04.2016

Beton Beton

σt

s=40mm
40
yanal şekil değiştirmesi etriyeler arası
önlenmiş bölge yanal şekil değiştirmesi

σ s (MPa)
önlenmiş bölge s
80

etriye seviyesinde 20 160

s yanal şekil değiştirmesi 240
önlenmemiş bölge
∞
s

‰ εc
0 2 4 6 8
yanal şekil değiştirmesi
önlenmemiş bölge

Beton Beton
bk
Ash f ywk
0.85 f ck (Ac - Ack ) ≤ 4.1 σl Ack σl =
s bk
A sh = 4 A o
4 A o f ywk

doğrultusu
deprem
k

σl
b

2 A o f ywk
f ck A
( c − 1) s bk
A sh = 2 A o
Ash ≥ Ash min = 0.207
f ywk Ack
deprem
doğrultusu

π D Ao 4 Ao f ck Ac
σl ρs = = ≥ ρ s min = 0 .415 ( − 1)
2 A o f ywk sπ D 2 /4 s D f ywk Ack

Zekai Celep 2
 05.04.2016

Beton Çelik
σ c (MPa)
800
60
S420a S420b
600 S500 S420b
40

σ s ( MPa )

MPa
400

5
x 10
20 S220

Es = 2
200

εc
0.002 0.006 0.010 0.014 0.018 0 4 8 12 16 20 0 0.2 0.5 10
ε s (‰)

Çelik Döşemeler
σs (MPa)
yatay yük

600

400

200
a) rijit diyafram

0.04
-0 04 -0
0.02
02 0 02
0.02 0 04
0.04 εs
-200

-400
a) elastik diyafram
-600

Zekai Celep 3
 05.04.2016

döşeme

Döşemeler Döşemeler
perde

plan

θ
perde tepkisi vy
vx
yük

a) b) c)

M
d) e) f)

Kirişlerde moment-eğrilik
Kirişler
b
bağıntısı
εc
A's x
ε's Fc
M
φ
d Mu C
B M φ A
Concrete reaches its D 0
As My
maximum strain Uncracked E I
Reinforcement yields

nding rigidity
Fs
εs B B
φ
C
Mcr Concrete cracks
M Cracked E I

Ben
A

M φ ε cu Bending

μ= u
A 1

EI = φu =
moment

φ φy xu
0 φ y φy φu φφ
u
φ
Mcr My Mu M

Zekai Celep 4
 05.04.2016

Kirişlerde moment-eğrilik Kirişlerde moment-eğrilik

bağıntısı bağıntısı
12 ε cu = ‰3.0
C30
12 5
S420 8 C60 ε c u = ‰ 3.0
4 C45
5 C30 ε c u = ‰3.0 C 60
34 S420 8 C30
C 45
ε cu = ‰3.0 C 30 C60
8 3 C20 C 60 C20
C 20 S420 C 20
2 2 -2 S 420
ρ=ρ
8 ρ=0.01
%=%2
2
2 -2
21.5 M 10- 2 (M
M // bb dd xx 10 (MPa)
P a) 44 CC10
10 2
M / b d x 10 (MPa) ρ % ρ =0.01 ρ =0.03
2 -2
M / b d x 10 (MPa) 1.5 ρ %
1.0
ρ =0.03 ε y εy
4 εy
1.0
4 εy
0 10 20 30
0 10 φ h x 1020
3 30
φ h x 10 3
a) 0 10 20 30 ε c u = ‰ 3.0
a) 0 10 φ h x 10 3 20 30 C 30
10 φ h x 10 3 8 S 500 ρ =% 2 ε cu = ‰3.0
S 420 C30
10 ε c u = ‰3.0
2 8 S500 ρ =%2 S 220
ε cu = ‰3.0 S 500
1 S420
0.5 2 2 -2 S 220
1 M /b d x 10 (M P a) 4
6 % ρ' = 00.5 S220
6 C 30 ρ'=%2 εy
2 -2 % ρ' = 0 S 420 ρ'=%2
S500
M / b d x 210 (MPa) C 30 ρ'=0 2 -2 S220
-2 ρ =S%420
2
ρ'=0 M / b d x 10 (MPa) 4
M / b d x 10 (MPa)
ρ=%2
2 εy 0 10 20 30 εy
2 εy
φ h x 10 3
0 10 20 30
0 10
φ h x 10 3 20 30
0 10 20 30
φ h x 10 3
φ h x 10 3

Moment-eğrilik bağıntısı Kirişler

M moment

0.85 f c b a = As f y

çatlak
eğrilik

M u = 0 .85 f c b a (d − 0. 5 a ) φ
çatlak

M u = As f y ( d − 0 .5 a ) a = k1 x

Zekai Celep 5
 05.04.2016

Kolonlar Kolonlar

M / 0.85fc bh 2 N / 0.85fc bh
0.4 M / 0.85f cd bh 2 N / 0.85f cdbh
0.4
0.26
0.26
0.52
0.52 1.20
1.20
0.80 0.0 0.80
0.80 0.0 1.80
0.2
0.2
0.52
1 20 = N / 0
1.20 0.85f
85f c bh 0 52
0.52
1.20 = N / 0.85f cd bh
0.26
0.26 yanal şekil değiştirmesi önlenmiş beton bölgesi

0
10 20 0 2
10 φ h x 10
20
3 M / 0.85fc bh
2
φ h x 10 3 M / 0.85f cd bh

Kolonlar Perdeler
A B
ρ=%2
M
A
ΔH
B l w =25t
P
H/2 H [kN]
μ =2 4
2 l = 3600 mm

Δ
6 8
H [kN] 1500
μ =2 4 6 H
1500 Δ 0.1 l w
1000
1000 H/2 t
500 ρ=%1 A
500 ε cu = ‰ 3
P B
40 30 20 10 0 10 20 30 40 Δ [mm] 20 10 0 10 20 Δ [mm] φu
H H
500 500
ρ = % 0.25 A
1000
1000
1500 B
μ = -6 -4 -2 μ = -8 -6 -4 -2
1500
εs
Δ
Δ
a) P/ (f ck A g ) = 0.26 b) P/ (f ck A g ) = 0.60
φ

Zekai Celep 6
 05.04.2016

Perdeler Perdeler

V ≤ 0.2 Va
M1 M2

≤ 0.3 M1 ≤ 0.3 M2
M'1 M'2 Va

a) b) c) d)
N N elastik çözüm

1 2

Perdeler Perdeler

Nr Nr

ρ ρ ρ
1 1 3

ρ
ρ 2
2

2
2

Mr Mr Kesit

1
1 M1 M2

a) ρ > ρ b) N N
1 2 l

Zekai Celep 7
 05.04.2016

Perdeler Perdeler

Fc Fs

Mu Vu

As
As Vu Mu
h
l

α
(a) (b) (c) Fs
Fs Fc
α Vu

l Fc

Perdeler Perdeler
24 0.35
3Ø
l =6.60 1.0
1000
Ø12
h H
100 0 2.20 x 0.8

Cb 92 Ø10
0 0.35
0 10
400 10 0.30
0.6
M1 M2
α 1000mm
3.60 0.80 3.60
Mo
x/H
N N
Q M1 +M 2 0.4

400

Tb lN
l.N 02
0.2

100 3Ø24 0.45 0.30 0.15=h

1.50

0.6 5
0
8

7
300

0.
0
Ø10/180mm 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0
toplam dış taban momenti

Zekai Celep 8
 05.04.2016

Perdeler Perdeler

perde perde
kolon perde
a) b) c)

(a) (b) (c)

plastik plastik plastik

mafsal mafsal mafsal

Birleşim bölgeleri Birleşim bölgeleri

Kolon ile döşeme Kolon/perde ile döşeme

boşluk boşluk

kolon

perde

Zekai Celep 9
 05.04.2016

Birleşim bölgeleri Birleşim bölgeleri

Kolon ile kiriş Kolon ile kiriş

c' c c c' c c
a) F s1 Fc1 F s1 b) F s1 Fc1 F s1
b
b F c2
F s2 b
'
F s1 F s1
b'
F s2

b b
b F c1
F c2 Fc1 b
F s2 b'
b' b' F s1
F s2 F s1
c c c' c c c'
a ) Köşe b ) Kenar c ) İç F s2 F c2 F s2 F s2 F c2 F s2

Birleşim bölgeleri Birleşim bölgeleri

Kolon ile kiriş Kolon ile döşeme
Fc Fs

Zekai Celep 10
 05.04.2016

Birleşim bölgeleri Birleşim bölgeleri

Kolon ile kiriş Kolon ile kiriş

bc
bc
b b

ki i
kiriş ki i
kiriş
a) b)

döşeme döşeme

Birleşim bölgeleri Birleşim bölgeleri

Kolon ile kiriş Kolon ile kiriş

kolon kolon

Zekai Celep 11
 05.04.2016

Plastik mafsal ve sünelik Konsol kirişte

M D moment-eğrilik
B φ
değişimi
M
u

φy φu M
φ
1

φu φ - φy
u
φ
w

μ=
φy

Plastik mafsal Plastik mafsal

θ AB = ∫ AB φ dx = ∫ AB
M
dx Δ AB = ∫ AB x
M
dx θ AB = θ e + θ p = 0.5 l φ y + (φu − φ y ) l p
EIe EI e

l 2l lp
Δ AB = φ y × + (φu − φ y ) l p ( l − )
⎛ M cr ⎞
3 ⎡ ⎛M ⎞
3⎤ 2 3 2
I e = ⎜⎜ ⎟ I g + ⎢1 − ⎜⎜ cr
⎟ ⎟⎟ ⎥ I cr
⎝ M ⎠ ⎢ ⎝ M ⎠ ⎥
⎣ ⎦ l p = 0. 25 d + 0 .075 z
⎛ε ε ⎞
θ p = ⎜⎜ cu − ce ⎟⎟ l p
θ p = (φu − φ y ) l p ⎝ xu xe ⎠
l p = 0. 50 d + 0. 050 z

Zekai Celep 12
 05.04.2016

Kat kiriş ve kolonlarında plastik

Çerçevede plastik mafsal
mafsal
Δ Δ

kiriş
kolon

θ1 θ1 >> θ 2 θ2

(a) (b) (c) (d)

(a) (b)

Boyutlamada kapasite ilkesi Boyutlamada kapasite ilkesi

M M MUA M UB M UA 6 MUB
FU1 = + + =
M UA
MA h/2 h/ 2 h/ 2 h
F
M UA M UB M UA 2
(2 M UA + M UB )
M UB

FU 2 = + + =
MB

h/ 2 h/ 2 h/2 h
M UA MUB MUA φ φ
φ
sünek olmayan u
sünek olan

F
davranış
M UA = 2 M UB
FU2
sünek olan davranışta güç tükenmesi

10 M UB
FU 2 =
FU1
sünek olmayan davranışta güç tükenmesi

Sy
S h

Zekai Celep 13
 05.04.2016

05.04.2016 53 /60

Zekai Celep 14