T.C.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

İKİ KADEMELİ REDÜKTÖR KONSTRÜKSİYONU

HESAPLARI VE TASARIMI
Mak-306 Ders Projesi

Danışman
Prof. Dr. Ertuğrul DURAK

Hazırlayanlar
Ali TALİP
Feza ULUDÜZ

2020
ISPARTA

1
 2019-2020 MAKİNE ELEMANLARI-II DERSİ
PROJE ÜYE LİSTESİ

68 sayfadan oluşan bu rapordaki bilgilerin/belgelerin doğruluğunu kabul ediyorum.

Grup: IV. Nolu Grup

Proje Konusu: Redüktör hesaplamaları ve Tasarımı
Numara Ad – Soyadı Telefon E-mail
Ali TALİP alitalip969@gmail.com
Feza ULUDÜZ fezauluduz@gmail.com

Tarih / İmza

Feza ULUDÜZ Ali TALİP

2
 TEŞEKKÜR

Bu projenin her aşamasında emeği geçen herkese teşekkür ederiz. Ayrıca hesaplanması ve
tasarlanmasında fikirleri ile destek veren ve yardımlarını esirgemeyen değerli hocamız Prof. Dr.
Ertuğrul DURAK’ a şükranlarımızı sunmayı bir borç biliriz.

Ali TALİP

Feza ULUDÜZ

3
İçindekiler
TEŞEKKÜR 3
Giriş 7
1. Elektrik Motor Seçimi: 9
2. Kauçuk Manşonlu Kavrama Hesabı 11
3. Dişli Çark Hesapları 12
3.1. Düz Alın Dişli Ön Boyutlandırma 12
A) Diş Dibi Kırılmasına Göre Kontrol 12
3.1.1. Döndürme Momenti 13
3.1.2. (Kf) Form Faktörü Değerleri 13
3.1.3.𝑲𝒊 İşletme (çalışma) faktörü 14
3.1.4.Çevresel Hız 14
𝟑. 𝟏. 𝟓. 𝑲𝑽 Faktörü 14
𝟑. 𝟏. 𝟔. (𝑲𝜺) Kavrama Faktörü 15
3.1.7. 𝑲𝒎 Yük Dağılım Faktörü 16
3.1.8.Dişli Çark Malzemesinin Belirlenmesi 17
B) Yüzey Basıncına Göre Kontrol: 18
3.2.Emniyet Kontrolü 19
A dişlisi için Emniyet Kontrolü 19
B dişlisi için Emniyet Kontrolü 19
A ve B dişlilerinin Diş Sayılarının ve Devirlerin belirlenmesi 20
Dişlilerin Boyutlandırılması 20
3.3. Alt Kesilme Kontrolü 21
3.4.Profil Öteleme ile Alt kesilme Önlenmesi 21
3.5.Profil Öteleme Sonrası Dişli Boyutları 22
3.6. Redüktör Gövde Konstrüksiyonu 23
4.Millerin (Çap, Sehim, Kritik devir, vs.) ve Kamaların Hesabı 24
4.1.Milin Çap Kontrolü 24
4.2.Mil Burulma Hesabı 25
4.3.Kama Hesabı 26
4.3.1Kama kesilmesi 26
4.3.2.Mil Ezilmesi 26
4.3.3Gövde ezilmesi 26

4
5.Manyetik Lamelli Kavrama Hesabı ve Tasarımı 27
5.1.Warner Elektrik firması Manyetik Lamelli Kavrama Kataloğu 28
5.2.SolidWorks 2017 ile çizilen Manyetik Lamelli kavrama Tasarımı 29
6.Kayış Kasnak Tasarımı 30
6.1.Kasnak Çapının belirlenmesi 30
6.2.Kasnaklar Arası Mesafe ve Devir Hesabı 30
6.3. Sarım Açısı hesabı 31
6.4.Çevresel Kuvvet (Teğetsel kuvvet) Hesabı 31
6.5.Eytelwein Formülünden 𝑺𝟏 𝒗𝒆 𝑺𝟐 kuvvetleri bulunması 31
6.6.Çevresel Hız Hesabı 32
6.7.Kayış Uzunluğunun Hesabı 32
6.8.Sürtünme Katsayısı Belirlenmesi 33
6.9.Mile Gelen Kuvvetin Hesabı 34
6.10.Gerdirme Kuvveti: 34
6.11.Kayış Seçimi ve Boyutlandırılması 34
6.12.Kayışta Çekme Gerilmesi Hesabı 35
6.13.Kayışta Eğilme Gerilmesi Hesabı 35
6.14.Kayışta Merkezkaç Kuvvet Gerilmesi 35
6.15.Toplam Gerilme Hesabı: 35
6.16.Kayış Maliyet Hesabı 36
7. YATAK HESABI 36
7.1.Ana mil boyutlandırması ve yatak hesapları 37
7.2.Ara mil boyutlandırması ve yatak hesapları 40
7.3.Yatak Rulman Seçimi ve Ömür Hesabı 43
7.3.1.Ana Mil A Yatağı için Ömür Hesabı 43
7.3.2.Ana Mil B Yatağı için Ömür Hesabı 43
7.3.3.Ara Mil A Yatağı için Ömür Hesabı 45
7.3.4.Ara Mil B Yatağı için Ömür Hesabı 45
8.Sızdırmazlık Elemanları Seçimi ve Maliyeti: 47
8.1.Sızdırmazlık Elemanı Fonksiyonu 47
8.2.Yağ Seçimi ve Maliyeti 47
8.3.Maksimum yağ sıcaklığı ve viskozite hesabı 48
9.Projenin Toplam Maliyeti 49

5
10.SolidWorks İmal ve Montaj Resimleri 50
10.1.Motor Tasarımı 50
10.2.Manşonlu Elastik Kavrama Tasarımı 51
10.3.Birinci Dişlinin Tasarımı 52
10.4.ikinci Dişlinin Tasarımı 53
10.5.Manyetik Lamelli Kavrama Tasarımı 54
10.6.Kayış Kasnak Tasarımları 56
10.7.Testere Tasarımı 57
10.8.Tekerlek Tasarımı 57
10.9.Proje Montaj Tasarımı 58
11.SolidWorks 2017 Proje Analizi 60
12. İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 63
KAYNAKÇA 64
Ekler Dizini 65
Ek-1 Tolerans Tabloları 66
Ek-2 Kama Tablosu 67
ÖZGEÇMİŞLER 68
Ali TALİP 68
Feza Uludüz 68

6
Giriş
Redüktör
Redüktör, bir dönme hareketinin devir-tork oranını
dişliler yardımıyla değiştiren dişli sistemi. Vites
kutularıyla birlikte dişli çark düzeneklerinin paralel dişli
dizilerinin bir elemanıdır. Yapısal bakımdan redüktörler,
gövde içine yerleştirilmiş dişli çarklar, miller, yataklar
gibi parçalardan oluşan sistemlerdir.
Akademik olarak tanımı: Elektrik motorlarının yüksek
dönüş hızlarını makineler için gerekli olan dönüş
hızlarına düşürmek için tasarlanan kapalı dişli
düzenekleridir.
Dişli Çark Sistemlerinin Amacı

Daha önce de değindiğimiz gibi redüktör de bir dişli çark sistemidir bu yüzden de kullanım
amaçları aynıdır. Bu amaçları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. Çeşitli konumlarda bulunan miller arasında devinim ve güç iletmek,

2. Çeşitli dönme yönleri elde etmek,
3. Küçük bir hacimde büyük bir çevrim oranı elde etmek,
4. İki döndürülen elemandan oluşan sistemlerde bu iki eleman arasında devinim bakımından
bağımsızlık sağlamak.
Redüktör Türleri

Günümüzde redüktörler çeşitli firmalar tarafından standart boyutlarda üretilerek piyasaya

sürülmektedir. Redüktör tiplerinin seçiminde tork,çevrim oranı, verim, boyut ve ağırlık gibi
faktörleri gözönünde tutmak gerekir. Redüktörlerin sınıflandırılması ise aşağıdaki gibi yapılır;

1. Aşama sayısına göre; 1, 2 ve daha fazla kademeli redüktörler,

2. Kullanılan dişli çeşidine göre;

● Düz Dişli Redüktör

● Sonsuz Vidalı Redüktör
● Helisel Dişlili Redüktör
● Konik Dişlili Redüktör
● Ayna-Mahruti( Konik-Helisel) Dişli Redüktör
● Hypoid Dişlili Redüktör
● Harmonik Redüktör
● Paralel Dişli Redüktör
● Planet Dişli Redüktör
● Spinea Reduktor
● Hoya Planet Reduktor

7
 Kayış Kasnak Tahvil
Elektrik Diş Sayısı
IV.Grup Oranı, ikasnak, Dişli Çark Güç[kW]
Motor Tipi Z1
tahvil oranı, idişli

80 1.1 / 1.25 A.C. 2,5 9

Tasarlanması istenen projenin kesit görünüşü

Tasarlanan projenin 3 Boyutlu görünüşü

8
 1. Elektrik Motor Seçimi:

Verilenler;
Motor: Gamak AGM 160 L 12/4

Motor devri: 1460 d/d

Motor gücü: 2,5 kW1

Motorun Döndürme Momentinin Hesaplanması

𝑁
𝑀𝑑 = 9550
𝑛

1
http://www.gamak.com/uploads/files/catalogue/Gamak-2016-Urun-katalogu-tr.pdf

9
 2,5𝑘𝑊
𝑀𝑑 = 9550 𝑑 = 16,35 Nm = 16352,7 Nmm
1460
𝑑

Motorun bir günde harcadığı elektrik: 2,5kW x 24saat = 60 kWh

Bir ayda harcadığı elektrik: 60 x 30 = 1800 kWh

Elektrik birim fiyatı KDV dahil: 0.71

Bir ayda toplam maliyeti: 0.71 x 1800 = 1278TL

Elektrik motorunun maliyeti: 700 TL

Çap Boyutlandırması aşağıdaki tabloya göre 42mm olarak verilmiştir.

10
 2. Kauçuk Manşonlu Kavrama Hesabı
2
Aynı eksendeki bir milden diğer bir mile güç ve
hareket iletimi sağlamak ve gerektiğinde bu
hareketi durdurmak için kullanılan düzeneklere
kavrama denir. Tanımdan anlaşılacağı üzere
kavramalar bir milden diğerine güç ve hareket
iletmek veya istenildiği zaman iletimi önlemek
için kullanılır.3 Flanşlı kaplinin özel bir uygulamasıdır. Kullanılan kauçuk manşonlardan dolayı esnek
kaplinler grubuna girer I. Milde oluşabilecek titreşim ve darbeler kauçuklar üzerinde sönümlenerek II.
Mile darbesiz bir geçiş sağlanır.4

𝑁
𝑀𝑑 = 9550
𝑛

2,5𝑘𝑊
𝑀𝑑 = 9550 𝑑 = 16,35 Nm = 16352,7 Nmm
1460
𝑑

Mdk = 1,60 × 16352,7 = 26164,3Nmm

Kavrama ölçülerinin belirlenmesi

𝑑𝑑 ≈ 4 × 𝑑𝑚𝑖𝑙 = 4 × 42 = 168𝑚𝑚

𝑑1 ≈ 3 × 𝑑𝑚𝑖𝑙 = 3 × 42 = 126𝑚𝑚

𝛿 ≈ 0,35 × 𝑑𝑚𝑖𝑙 + 10𝑚𝑚 = 0,35 × 42 + 10 = 24,7𝑚𝑚

𝐼𝐺 ≈ 1,5 × 𝑑𝑚𝑖𝑙 = 1,5 × 42 = 63𝑚𝑚

𝐼1 ≈ 10𝑚𝑚 Alınmıştır.

2
Prof. Dr.-Ing. M. Reichle, Kupplungen, Konstruktionslehre, Studiengang, Mechatronik III. Semester,Stuttgart 2007
3
Dr. Öğr. Üyesi Haluk İŞLER, Ege Üniversitesi, Makine Elemanları Ders Notları, İzmir 2018
4
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, İstanbul:
Birsen Yayınevi 2015, s.198 Erişim Tarihi: 08.03.2020

11
 2.Mdk 2×16352,7
𝐹𝑡 = = = 43,26𝑁
𝑧.𝑑1 6×126

Perno malzemesi E295 ve emniyet katsayısı s=2 alınmıştır.

𝑀 16.𝐹𝑡 .𝐼1
Pernonun eğilme kontrolü; 𝜎𝑒 = 𝑊𝑒 = 3 ≤ 𝜎𝑒𝑚
𝑒 𝜋.𝑑𝑝

𝑀𝑒 16.43,26.10 𝑁
𝜎𝑒 = = 3 ≤ 147,5
𝑊𝑒 𝜋.𝑑𝑝 𝑚𝑚2

𝑑𝑝 ≤ 2,46 = 5𝑚𝑚

𝐹𝑡 𝑁
𝑃= ≤ 𝑃𝑒𝑚 ≈ 1 … 3
𝑑𝑝 .𝐼1 𝑚𝑚2

43,26
𝑃= ≤ 𝑃𝑒𝑚
5.10

𝑁 𝑁
0,86 ≤3 ’olduğu için kauçuk genişliği ve perno çapı Emniyetlidir.
𝑚𝑚2 𝑚𝑚2

𝑑𝑝 = 10𝑚𝑚 ve 𝐼1 = 15𝑚𝑚 alınır. Bu durumda, kaplini oluşturan perno ve kauçuk

birlikte zarar görmez.

3. Dişli Çark Hesapları

3.1. Düz Alın Dişli Ön Boyutlandırma

A) Diş Dibi Kırılmasına Göre Kontrol

3 2.𝑀𝑑𝑘 .𝐾𝑓 .𝐾𝑖 .𝐾𝑣 .𝐾𝜀 .𝐾𝑚

𝑚=√ 5
𝑍1 .𝜎𝑒𝑚 .𝛹

5
https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/MAK342%20Proje%20Sunum%20Dosyasi.pdf 8.sayfadaki sunudan
alınmıştır. Erişim tarihi 24.05.2020 saat:06.26

12
3.1.1. Döndürme Momenti

𝑀𝑑 = 16352,7Nmm → Mdk = 1,60 × 16352,7 = 26164,3Nmm

3.1.2. (Kf) Form Faktörü Değerleri

𝑍1
𝑍𝑒ş = ⁄cos 𝛽 3 6 𝑍𝑒ş = 9⁄(cos 0)3 = 9 (Düz Dişli için Helis açısı 0 derecedir.)
0

Aşağıdaki tabloda 𝑍𝑒ş = 9 , X=0 eğrisi kesiştirildiğinde yaklaşık değer 4,35 olarak alınmıştır.

4,3

4,1

3,9

6
https://web.itu.edu.tr/~halit/Makel/Tables.pdf Erişim Tarihi:24.05.2020 Saat:06.52

13
3.1.3.𝑲𝒊 İşletme (çalışma) faktörü

Kuvvet makinası (Döndüren)

Orta darbeli Kuvvetli darbe
İş makinası (Döndürülen) Düzgün Hafif darbeli Çok silindirli Tek silindirli
Elektrik motoru Türbinler içten yanmalı içten yanmalı
motor motor
Düzgün Jeneratörler, üniform yüklü
konveyörler, vidalı konveyörler,
türbo vantilatörler ve
kompresörler 1 1,1 1,25 1,5

Hafif darbeli Takım tezgahlarının ana tahrik

mekanizmaları, krenlerin dönme mekanizması,
pistonlu pompalar, homojen
olmayan yoğunluktaki
malzemelerin karıştırıcıları vb.
1,25 1,35 1,5 1,75
Orta darbeli
Kauçuk ekstrüderleri, kesintili çalışan
karıştırıcılar, hafif
bilyalı değirmenler, ağaç
işleme makinaları vb. 1,5 1,6 1,75 2
Kuvvetli darbeli 2,25
Zımba, makas, kauçuk
hamuru yoğurucuları, demir
çelik haddeleri, ekskavatörler,
ağır pompalar, taş kırıcılar vb.
1,75 1,85 2

3.1.4.Çevresel Hız

Projede Verilenler; D=42mm=0.042m , n=1460d/dk

𝜋×𝐷×𝑛 𝜋×0.042×1460 𝑚
𝑉= = = 3,21
60 60 𝑠

𝟑. 𝟏. 𝟓. 𝑲𝑽 Faktörü

𝑚
Yukarıdaki Tabloda interpolasyon yaparsak 3,21 için Kv= 1,75 alınabilir.
𝑠

14
𝟑. 𝟏. 𝟔. (𝑲𝜺 ) Kavrama Faktörü

12
𝑢= = 1,3 Eğrisine göre
9

𝑍1 = 9 Olduğundan kesişim noktasına göre

𝜀𝑎 = 1,4 Seçilmiştir.

Düz Dişliler için Diş dibi kırılmaya göre;

0,75
𝐾𝜀 = 0,25 +
𝜀𝑎

0,75
𝐾𝜀 = 0,25 +
1,4

𝐾𝜀 =0,54

15
3.1.7. (𝑲𝒎 ) Yük Dağılım Faktörü

İletilen güç ve devir sayısına bağlı olarak ön hesaplar için yaklaşık modül değeri m=1,25

(𝑏 = 𝜓𝑚 . 𝑚 = 12 × 1,25 = 15𝑚𝑚 ve iyi yataklanmış, sehim az olan mil, düz dişli)

𝐾𝑚 = 1,3 Aşağıdaki tablodan alınmıştır.

16
3.1.8.Dişli Çark Malzemesinin Belirlenmesi

Sonuç:

3 2.𝑀𝑑𝑘 .𝐾𝑓 .𝐾𝑖 .𝐾𝑣 .𝐾𝜀 .𝐾𝑚 7

𝑚= √ 𝑍1 .𝜎𝑒𝑚 .𝛹

3 2.26164,3.4,35.2,25.1,75.0,54.1,3
𝑚= √ 𝑚 = 3,08
9.200.12

7
https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/MAK342%20Proje%20Sunum%20Dosyasi.pdf 8.sayfadaki sunudan
alınmıştır. Erişim tarihi 24.05.2020 saat:06.26

17
B) Yüzey Basıncına Göre Kontrol:

3 2.𝑀𝑑𝑘 .𝐾𝑖 𝐾𝑣 .𝐾𝑚 .𝐸(𝑖12 +1)

𝑚=√
𝜓𝑚 .𝑍12 .𝑃𝑒𝑚
2 .𝑖
12

𝐸=2,1× 105 𝑁⁄𝑚𝑚2

𝐾𝑖 = 2,25
𝑖 = 1,25
𝐾𝑣 = 1,75
𝑃𝑒𝑚 = 900 𝑁⁄𝑚𝑚2
𝑀𝑑𝑘 = 26164,3 𝑁𝑚𝑚
𝛹 = 12
𝐾𝑚 = 1,3

Sonuç:

3 2.𝑀𝑑𝑘 .𝐾𝑖 𝐾𝑣 .𝐾𝑚 .𝐸(𝑖12 +1)

𝑚=√
𝜓𝑚 .𝑍12 .𝑃𝑒𝑚
2 .𝑖
12

3 2.26164,3.2,25.1,75.1,3.2,1×105 (1,25+1)
𝑚=√
12.92 .9002 .1,25

𝑚 = 5,04
Modül hesabından sonra en büyük değere göre standart modül seçilir. Modül değeri 6 olarak seçilir.

18
3.2.Emniyet Kontrolü

A dişlisi için Emniyet Kontrolü

2.M d
=  m .Z1.m . TF Top . TTop  
3
 emax em (Diş dibi mukavemetine göre)

 P = Yy . Y E . Y  . Y B . √ 2.𝑀𝑑
. Yv. Ytop   p em (Yüzey Basıncı)
𝛹𝑚 .𝑍2 .𝑚2

Ttop = Ki . Kd . Tb .T  = (1,18) . (1,2) . (1,3) . (1,15) = 2,11

Tf top = Tf . Tgg . T  . TB = (2,9) . (1,62) . (1,3) . (1,03) = 6,29062

2.26164,3 𝑁
𝜎𝑒𝑚𝑎𝑥 = . (6,29). (2,11) = 29,7
12.9.63 𝑚𝑚2

𝑁 𝑁
29,7 ≤ 200 𝐸𝑚𝑛𝑖𝑦𝑒𝑡𝑙𝑖𝑑𝑖𝑟.
𝑚𝑚2 𝑚𝑚2

𝑌𝑡𝑜𝑝 = √𝐾𝑖 . 𝐾𝑑 . 𝑌𝑏 . 𝑌𝑎 = √(1,18). (1,2). (1,2). (1,05)

𝑌𝑡𝑜𝑝 = 1,3

= 2,4.188,9.0,85.1.√2.26164,3 . 1,12.1,33 = 234 𝑚𝑚2

𝑁
 p
12.9³.6²
𝑁 𝑁
234 ≤ 900 Emniyetlidir.
𝑚𝑚2 𝑚𝑚2

B dişlisi için Emniyet Kontrolü

2.26164,3
22,3 𝑚𝑚2  200𝑚𝑚2 𝐸𝑚𝑛𝑖𝑦𝑒𝑡𝑙𝑖𝑑𝑖𝑟.
𝑁 𝑁
 emax = . 6,29. 2,11
12.12.6³

2.26164,3
= 2,4.188,9.0,85.1. √
𝑁
 p . 1,12.1,33= 152 𝑚𝑚2
12.12³.6²

𝑁 𝑁
152 𝑚𝑚2 ≤ 900 𝐸𝑚𝑛𝑖𝑦𝑒𝑡𝑙𝑖𝑑𝑖𝑟.
𝑚𝑚2

19
A ve B dişlilerinin Diş Sayılarının ve Devirlerin belirlenmesi

Dişli çark tahvil oranı(𝑖) = 1,25 1,25 =

1460
𝑛𝐵

Diş sayısı: z=9 𝑑

𝑛𝐵 = 1168 'dönmektedir.
𝑑
𝑑
Tahrik dişlisi: 𝑛𝐴 = 1460
𝑑 𝜋×1460 𝑟𝑎𝑑
𝑊𝐴 = = 153
𝑛1 30 𝑠
𝑍
𝑖= = 𝑍2
𝑛2 1 𝑟𝑎𝑑
𝑊𝐴 = 153
𝑠
𝑍
𝑖 = 𝑍2
1 𝑊𝐵 = 𝑖 × 𝑊𝐴
𝑍2
1,25 = 𝑊𝐵 = 1,25 × 153
9

𝑟𝑎𝑑
𝑍2 = 12 𝑊𝐵 = 191,1
𝑠

Dişlilerin Boyutlandırılması

A dişlisi: Z1 = 9 m=6 B dişlisi: Z2 = 12 m=6

d01 = m . z1 = 6. 9 = 54 mm d02 = m . Z2 = 6. 12 = 72 mm

dü1 = d01 + 2.m = 66 mm dü2 = d02 + 2m = 84 mm

dd1 = d01 – 2,5.m =39 mm dd2 = d02 – 2,5m = 57 mm

P1 = 𝑚 × 𝜋 = 6 × 𝜋 = 18,8 mm P2 = 𝑚 × 𝜋 = 6 × 𝜋 = 18,8 mm
𝑚 6
b1 =  .m= 12 . 6 = 72 mm 𝑎= (Z1 + Z2) = (9+12)= 63mm
2 2

𝜋×𝑑01 ×𝑛 𝜋×0,054×1435 𝑚
𝑉= = =4
60 60 𝑠

20
3.3. Alt Kesilme Kontrolü

• Gerçek takımların baş kısımlarının köşeleri yuvarlatılmıştır.

• Bu, alttan kesmede oyulan kısmın biraz küçülmesine ve ek olarak biraz daha uygun bir kavşak
eğrisi oluşmasına imkân verir.

• Köşeleri yuvarlatılmış takımlarla alttan kesilmesiz en küçük diş sayısı pratik olarak 17’ dir.
Uygulamalarda bir miktar alttan kesmeye izin verilerek 0-dişlilerinde en küçük diş sayısı 14
olabilir.8

Sonuç: Z1 = 9 <14 olduğundan alt kesilme bulunmaktadır.

3.4.Profil Öteleme ile Alt kesilme Önlenmesi

2
𝑍𝑚𝑖𝑛 ≥
𝑠𝑖𝑛2 ∅

∅ = 20° Minimum diş sayısı 17 olmakla birlikte birkaç diş daha az olmasının
olumsuz etkileri göz ardı edilebilir seviyede olduğu için bu sayı pratikte 14’e
kadar düşürülebilmektedir. Buna göre;
14−𝑍 14−9
Profil Kaydırma Faktörü(x) 𝑋𝑝 = = = +0,294 𝑋𝐺 = −0,294
17 17

8
https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/Disli%20Cark%20Mekanizmalari.pdf 57 ve 58.sayfalardan alınmıştır. Erişim
Tarihi 24.05.2020 Saat:14.40

21
 𝑚 6
Eksenler arası mesafe(a) a = 2 .(Z1 + Z2) = 2. (9+ 12) = 63mm

Ф=200 için eğer pinyon dişli ve ana dişli diş sayıları toplamı
28’den büyükse ve eksenler arası mesafenin değişmemesi
isteniyorsa pinyon dişliye uygulanan pozitif profil kaydırma
faktörü kadar ana dişliye negatif profil kaydırma olarak
uygulanmalıdır. Eğer pinyon ve ana dişlilerin diş toplamı 28’den
küçükse dişlilerin eksenler arası mesafe (a)’nin mutlaka
değiştirilmesi gerekir.9
𝑍1 +𝑍2
𝑎 = 𝑚. [ + 𝑋1 + 𝑋2 − 𝑘]
2

9+12
𝑎 = 6. [ + 0,294 − 0,294 − 0,0445]
2

𝑎 = 62,73𝑚𝑚

𝐷𝑂𝑝 = 𝑚. (𝑍𝑃 + 2 + 2𝑥) = 6. (9 + 2 + 2.0,294) = 69,53𝑚𝑚

𝐷𝑂𝐺 = 𝑚. (𝑍𝐺 + 2 + 2𝑥) = 6. (12 + 2 + 2.0,294) = 87,53𝑚𝑚

3.5.Profil Öteleme Sonrası Dişli Boyutları

A dişlisi: Z1 = 9 - m = 6 B dişlisi: Z2 = 12 - m = 6
d01 = 69,53mm d02 = 87,53mm
dü1 = d01 + 2.m = 81,53mm dü2 = d02 + 2m = 99,53mm
dd1 = d01 – 2,5.m =54,53 mm dd2 = d02 – 2,5m = 72,53mm
P1 =18,8 mm P2 = 18,8 mm
b1 = 72 mm b2 = 72 mm

9
http://www.muhendislikbilgileri.com/?pnum=168&pt=PROF%C4%B0L+KAYDIRMA Erişim Tarihi:24.05.2020
Saat:14.37

22
3.6. Redüktör Gövde Konstrüksiyonu

𝑎 = 62,73𝑚𝑚 C=28mm D=14mm h=1,5.28=42mm

𝛿 = 0,03.62,53𝑚𝑚 + 5𝑚𝑚 = 6,9𝑚𝑚 ℎ1 = 56𝑚𝑚

𝛿1 = 0,8.6,9 = 5,52 𝑑1 = 0,08.28 = 2,24𝑚𝑚

23
4.Millerin (Çap, Sehim, Kritik devir, vs.) ve Kamaların Hesabı

Mil malzemesi st44-2 seçilmiştir. Sınırlı zorlanan mil, aks ve manivela, iyi işlenebilir iyi kaynak
𝑁
kabiliyeti vardır. Mil çapı 28mm için tablodan( 𝑠 = 2 , 𝜎𝐴𝑘 = 265 𝑚𝑚 2 ) değerleri alınmıştır.

10

4.1.Milin Çap Kontrolü

2,5𝑘𝑊
𝑀𝑑 = 9550 𝑑 = 16,35 Nm = 16352,7Nmm
1460
𝑑

𝐴𝑘 265 𝑁
𝜎𝑒𝑚 = = = 132,5
𝑠 2 𝑚𝑚2

3 16𝑀𝑑
𝑑≥√
𝜎𝑒𝑚

3 16×16352,7
𝑑≥√
132,5

𝑑 = 12,5 𝑚𝑚

Motor çıkış mil değeri 42 mm olduğu için çap değeri emniyetlidir. 𝑑 ≅ 42𝑚𝑚 𝑠𝑒ç𝑖𝑙𝑖𝑟

10
HASÇELİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. ,Genel Yapı çelikleri Kataloğu, https://www.mib.org.tr/ Erişim Tarihi:
07.03.2020 saat 04.55

24
4.2.Mil Burulma Hesabı
Elektrik motorunun tahrik mili çapı D1= 42mm yarıçap değeri r1= 21mm

Malzeme st44-2 alınmıştır.

𝑀𝑑 = 16352,7𝑁𝑚𝑚

𝑅𝑒
𝜏𝑏𝑒𝑚 = 2.𝑆 = 265
2.2

𝑁
𝜏𝑏𝑒𝑚 = 66,25 𝑚𝑚 2
11

𝑀𝑑
𝜏𝑏 = ≤ 𝜏𝑏𝑒𝑚
𝑊𝑏

16352,7
𝜋×423
≤ 𝜏𝑏𝑒𝑚
16

1,12MPa ≤ 𝜏𝑏𝑒𝑚 mil burulması emniyetlidir.

𝑁
𝑃𝑒𝑚 = 100 Aşağıdaki tablodan seçilmiştir. Kama hesabında kullanılacaktır.
𝑚𝑚2

11
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, İstanbul:
Birsen Yayınevi 2015, s.47 Erişim Tarihi: 07.03.2020

25
4.3.Kama Hesabı
𝐹 265 𝑙 ≥1,56mm
𝜏= ≤ 𝜏𝑒𝑚 = = 66,25
𝑏.𝑙 2.2
4.3.1Kama kesilmesi
𝜏=
778,7
≤ 66,25 4.3.3Gövde ezilmesi
𝐹 12.𝑙
𝜏= ≤ 𝜏𝑒𝑚
𝐴 𝐹
0,98mm≤ 𝐿 𝑃 = 𝑙.𝑡𝑡 ≤ 𝑃𝑒𝑚
𝑑 2
𝑀𝑑 = 𝐹𝑡 ×
2 778,7 𝑁
4.3.2.Mil Ezilmesi 𝑃= ≤ 100
𝑙.3,3 𝑚𝑚2
2
𝐹𝑡 = 𝑀𝑑 × 𝐹
𝑑 𝑃= ≤ 𝑃𝑒𝑚 𝑙 ≥2,35mm
𝐴
2
𝐹𝑡 = 16352,7 × 𝑃=
𝐹
≤ 𝑃𝑒𝑚
Buna göre seçilen kamanın boyu
42
𝑙.𝑡1 L=10mm olarak seçilmiştir. Seçilen
𝐹𝑡 = 778,7 𝑁 778,7 𝑁 uygu kama: bxhxL = 12x8x10
𝑃= ≤ 100
𝑚𝑚2
𝑙.5

26
5.Manyetik Lamelli Kavrama Hesabı ve Tasarımı

Kavramanın oluşturduğu moment, Z1 dişlisine aktarılmaktadır. Ara mile aktarılan moment ise;

𝑀𝑑2 = 𝑖 × 𝑀𝑑1 = 1,25 × 26164,3 = 32705,3𝑁𝑚𝑚 = 32,7𝑁𝑚

Manyetik Lamelli Kavrama Warner Elektrik (www.warnerelectric.com) firmasının sitesindeki

standartlara uygun olarak seçilmiş olup projelendirilmiştir. Z2 dişlisinin diş dibi çap değeri
72,53mm olduğu için kavramanın dış çap değeri bu değerden düşük olan 70mm büyüklüğünde
manyetik ve lamelli kavrama seçilmiştir.12

Malzeme st44-2 alınmıştır.

𝑅𝑒
𝜏em = 2.𝑆 = 265
2.2

𝑁
𝜏em = 66,25 𝑚𝑚 2
13

İç Çap kontrolü

3𝑑2 16 𝑀
𝑑≥√
𝜋×𝜏 𝑒𝑚

3 16 ×32705,3
𝑑≥√
𝜋×66,25

𝑑 ≥ 13,59𝑚𝑚 Katalogda bulunan değer alınması emniyetlidir. Katalog değeri ise

22mm’dir.

12
https://www.warnerelectric.com/-/media/Files/Literature/Brand/warner-electric/catalogs/p-7097-we-de-
a4.ashx
13
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, İstanbul:
Birsen Yayınevi 2015, s.47 Erişim Tarihi: 07.03.2020

27
5.1.Warner Elektrik firması Manyetik Lamelli Kavrama Kataloğu

28
5.2.SolidWorks 2017 ile çizilen Manyetik Lamelli kavrama Tasarımı

29
6.Kayış Kasnak Tasarımı

6.1.Kasnak Çapının belirlenmesi

14

1460
1,25 =
𝑛𝐵

𝑑
𝑛𝐵 = 1168 'dönmektedir.
𝑑

Yukarıdaki değerlere karşılık kasnak çapı d=100mm olarak belirlenmiştir.

6.2.Kasnaklar Arası Mesafe ve Devir Hesabı

𝑀𝑑2 = 𝑖 × 𝑀𝑑1 = 1,25 × 26164,3 = 32705,3𝑁𝑚𝑚 = 32,7𝑁𝑚

𝑛
İAB= 𝑛𝐴 = 1,1
𝐵

𝑑
Gamak 2016 Kataloğundaki Motor tablosunda Motor devri: 1460 seçilmişti.
𝑑

𝑛𝐴 𝑛𝐴
𝑖= = = 1,1
𝑛𝐵 1168

𝑑
𝑛𝐴 = 1284
𝑑

a= 2x(120+100)= 440 mm

14
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, İstanbul:
Birsen Yayınevi 2015, s.358 Erişim Tarihi: 07.03.2020

30
Kayış kasnak arasındaki mesafe(a) : 440mm olarak alınmıştır.

6.3. Sarım Açısı hesabı

𝐷2 −𝐷1
𝑠𝑖𝑛 𝑠𝑖𝑛 𝛽 = 2𝑎

120−100
𝑠𝑖𝑛 𝑠𝑖𝑛 𝛽 = 2.440

𝛽 = 1,30°

𝛼 = 180 − 2𝛽

𝛼 = 180 − 2 × 1,30

𝛼 = 177,4°

𝛼 ’nın radyan cinsinden değeri aşağıdaki gibidir.

𝜋
𝛼 = 177,4 × = 3,09
180

6.4.Çevresel Kuvvet (Teğetsel kuvvet) Hesabı

Verilenler:

𝑀𝑑2 = 32705,3𝑁𝑚𝑚

𝐷1 =100mm
2×𝑀𝑑 2×32705,3
𝐹𝑡 = = = 654N
𝐷1 100

6.5.Eytelwein Formülünden 𝑺𝟏 𝒗𝒆 𝑺𝟐 kuvvetleri bulunması

𝑠1
𝑠2
≤ 𝑒𝜇×𝛼

𝐹𝑡 = 𝑆1 − 𝑆2 ฀ 𝐹𝑡 = 𝑆2 . 𝑒 𝜇×𝛼 − 𝑆2 ฀ 𝐹𝑡 = 𝑆2 (𝑒 𝜇×𝛼 − 1)
𝐹
𝑆2 = 𝑒 𝜇×𝛼𝑡 −1

654
𝑆2 =
𝑒 0,5×3,09 −1

𝑆2 = 177,3𝑁

654 = 𝑆1 − 177,3

𝑆1 = 831,3𝑁

Kayış kuvvetleri 831,3 N ve 177,3N olarak bulundu.

31
Kayış kalınlığı 10mm’dir. Dış çap değeri 110mm olarak alındı.

6.6.Çevresel Hız Hesabı

n=1168 d/d

𝜋×𝐷×𝑛 𝜋×0.1×1168 𝑚
𝑉= = = 6,11
60 60 𝑠

6.7.Kayış Uzunluğunun Hesabı

𝜋 𝜋×𝛽
𝐿 = 2 × 𝛼 ×𝑐𝑜𝑠 𝑐𝑜𝑠 𝛽 + (𝐷2 +𝐷1 ) + × (𝐷2 − 𝐷1 )
2 180

𝜋 𝜋×1,30°
𝐿 = 2 × 440 ×𝑐𝑜𝑠 𝑐𝑜𝑠 1,30° + (120 + 100) + × (120 − 100)
2 180

𝐿 =879,77+345,57+0,45

𝐿 = 1225,79𝑚𝑚

Ara Mil

S1=831,3N

S2=177,3N

a=440 mm

32
6.8.Sürtünme Katsayısı Belirlenmesi

15

Kayış, Kauçuk polyester seçilmiş olup Sürtünme katsayısı 0,5 olarak alındı.

15
Tablo2: Prof. Dr. Cahit Kurbanoğlu, Makine Elemanları, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, Ankara: Nobel Yayınevi 2009,
s.628 Erişim Tarihi: 07.03.2020

33
6.9.Mile Gelen Kuvvetin Hesabı
Kayış kuvvetleri 831,3 N ve 177,3N olarak bulundu.

𝐹𝑛 = √𝑆12 + 𝑆22 − 2 × 𝑆1 × 𝑆2 × 𝑐𝑜𝑠 𝛼

𝐹𝑛 = √831,32 + 177,32 − 2 × 831,3 × 177,3 × 𝑐𝑜𝑠 177,4

𝐹𝑛 = 1008,4𝑁

6.10.Gerdirme Kuvveti:
𝐹𝑛
𝐹0 = 2

1008,4
𝐹0 =
2

𝐹0 = 504,2𝑁

6.11.Kayış Seçimi ve Boyutlandırılması

Normal V kayışlarının kesitlerinin tümünün zorlanmadığının fark edilmesi üzerine
geliştirilmiştir. Normal V kayışlarda genişliğin yüksekliğe oranı b/h ≈1,6 civarındadır. Normal V
kayışları v=30m/s hıza kadar kullanılabilirler.16 Bulduğumuz hız değeri 6,11m/s olduğu için V-
𝑁
SPZ türünde kayış seçilmiştir. Kauçuk Polyester seçilmiştir. (𝜇 = 0,5 , 𝜌 = 1,3 , 𝐸 = 1000 𝑚𝑚 2)

17

16
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, İstanbul:
Birsen Yayınevi 2015, s.356 Erişim Tarihi: 07.03.2020
17
http://www.varibelt.com/sayfa/9/kayis-olculeri Erişim Tarihi: 07.03.2020 saat:02.29

34
6.12.Kayışta Çekme Gerilmesi Hesabı
Kayış Genişliği b=17mm ve kayış yüksekliği h=14mm değerleri bir önceki sayfadaki tablodan
seçilmiştir.
𝑆1 𝑆1 831,3 𝑁
𝜎ç = =𝑠×𝑏 = =3,49
𝐴𝑘 17×14 𝑚𝑚2

𝐴𝑘 : 𝐾𝑎𝑦𝚤ş𝚤𝑛 𝑎𝑙𝑎𝑛𝚤

𝑆1 : 𝐾𝑎𝑠𝑛𝑎ğ𝑎 𝑔𝑒𝑙𝑒𝑛 𝑘𝑢𝑣𝑣𝑒𝑡

𝑁
𝜎𝑒𝑚 = 5,4
𝑚𝑚2
Olduğundan kayış emniyetlidir. Emniyet değeri önceki sayfadaki tablodan
seçilmiştir.

6.13.Kayışta Eğilme Gerilmesi Hesabı

𝑆
𝜎𝑒 = 𝐸𝑒
𝑑𝑘

𝑁
𝐸𝑒 : 𝐸ğ𝑖𝑙𝑚𝑒𝑑𝑒𝑘𝑖 𝑒𝑙𝑎𝑠𝑡𝑖𝑡𝑒 𝑚𝑜𝑑ü𝑙ü ( )
𝑚𝑚2

𝑑𝑘 : 𝐾üçü𝑘 𝑘𝑎𝑠𝑛𝑎ğ𝚤𝑛 ç𝑎𝑝𝚤(𝑚𝑚)

𝑆: 𝐾𝑎𝑦𝚤ş 𝑘𝑎𝑙𝚤𝑛𝑙𝚤ğ𝚤(𝑚𝑚)
17 𝑁
𝜎𝑒 = 0,7 × 1000 𝜎𝑒 = 119 𝑚𝑚2
100

6.14.Kayışta Merkezkaç Kuvvet Gerilmesi

𝑚
𝑉 = 6,11
𝑠

𝑘𝑔
𝜌 = 1,3
𝑑𝑚3
(31. Sayfa 6.8. Kayış Kasnak sürtünme Tablosundan seçilmiştir.)

𝜎𝑚𝑘 = 𝜌 × 𝑉2

𝑁
𝜎𝑚𝑘 = 1,3 × 6,112 =48,53
𝑚2

𝑁 𝑁
48,53 =0,04853
𝑚2 𝑚𝑚2

6.15.Toplam Gerilme Hesabı:

𝜎𝑚𝑎𝑥 = 𝜎𝑒 +𝜎ç + 𝜎𝑚𝑘 ≤ 𝜎𝑒𝑚

𝜎𝑚𝑎𝑥 = 119 + 3,5 + 0,05

𝑁
𝜎𝑚𝑎𝑥 =122,55
𝑚𝑚2

35
6.16.Kayış Maliyet Hesabı

18

Kayış KDV dahil 5,89 TL’dir.

7. YATAK HESABI
Proje açıklaması: Dişli çark mekanizmasında millerin yataklanması rulmanlı yataklar ile
yapılacaktır.

18
https://www.v-kayislari.com/tr/spzx412lw--u Erişim Tarihi: 07.03.2020 Saat: 02.51

36
7.1.Ana mil boyutlandırması ve yatak hesapları
Mil malzemesi st44-2 seçilmiştir. Sınırlı zorlanan mil, aks ve manivela, iyi işlenebilir iyi kaynak
kabiliyeti vardır. Bu yüzden Sr44-2 seçilmiştir. Mil çap değeri 42 mm olduğundan kavramanın iç
çap değeri 42mm olarak kavrama ile mil uyumlu hale getirilmiştir. Ayrıca A dişlisinin diş dibi
çap değeri 54,53mm’dir. Bu değerden küçük olan 42mm mil çapı dişli ve kavrama ile uyumlu
hale getirilmiştir. Aşağıdaki değerler kullanılan malzemeye göre alınacak parametrelerdir.

 ak
𝑁 𝑁 𝑁 𝑁
(𝑠 = 2 , 𝜎𝐴𝑘 = 265
𝑚𝑚2
, 𝑃𝑒𝑧 = 140
𝑚𝑚2
, 𝜎𝑒𝑚 = 2 = 132,5
𝑚𝑚2
, E = 2 × 105 𝑚𝑚2)

2,5𝑘𝑊
𝑀𝑑 = 9550 𝑑 = 16,35 Nm = 16352,7 Nmm
1460
𝑑

𝑀𝑑𝑘 = 1,60 × 16352,7 = 26164,2𝑁𝑚𝑚

Milden sonra gelen kavramanın yarattığı moment ile devam edilmelidir.

Kavramanın oluşturduğu Teğetsel ve Radyal kuvvetler;

2.𝑀𝑑𝑘 2.26164,3 tan 20
𝐹𝑡 = = = 1246 𝑁 𝐹𝑟 = 𝐹𝑡 . = 482,6𝑁 𝐹𝑎 = 𝐹𝑡 . tan20 = 453,5 N
𝑑0 42 cos 20

𝐹𝑟
𝐹𝑡

A 𝐹𝑎 B
∅69,53mm

110mm 40mm

𝐹𝑡 , 𝐹𝑟 , 𝐹𝑎 kuvvetleri 𝑍1 dişlisinin 𝐷0 çapına etki etmektedir. Bu yüzden 𝐷0 = 69,53mm olarak

alınmıştır. 110 mm ve 40mm seçilirken Manyetik kavrama genişliği ve diş genişliği dikkate
alınarak belirlenmiştir.

37
 𝐹𝑟
𝐹𝑡

𝐹𝑎

∅69,53mm
110mm 40mm

x – y düzlemi 𝐹𝑟

∑ 𝑀𝐴 = 0 𝐹𝑎

−𝐹𝑎 .37,8mm+𝐹𝑟 .110mm−𝐹𝐵𝑦 .150mm = 0

∅69,53mm
-453,5.37,8 + 482,6.110 −𝐹𝐵𝑦 .150 = 0
𝐹𝐴𝑌 𝐹𝐵𝑌
𝐹𝐵𝑦 = 239,6N 110mm 40mm

∑ 𝐹𝑦 = 0 243

−𝐹𝑟 +𝐹𝐴𝑦 + 𝐹𝐵𝑦 = 0 V(N) 0

239,6
−482,6 + 239,6+𝐹𝐴𝑦 = 0
26,7
𝐹𝐴𝑦 =243N 𝑀𝑒 (𝑁𝑚)
9,6
𝑀𝑒 = 𝐹𝐴𝑦 . 110𝑚𝑚 = 26,7𝑁𝑚

𝑀𝑒 = 𝐹𝐵𝑦 . 40𝑚𝑚 = 9,6𝑁𝑚

38
 𝐹𝑡 =1246N
x– z düzlemi

∑ 𝑀𝐴 = 0

∅69,53mm
Ft .110mm−FBZ .150mm = 0

1246.110 −FBZ .150 = 0

𝐹𝐴𝑍 110mm 40mm 𝐹𝐵𝑍
𝐹𝐵𝑍 = 913,7N

∑ 𝐹𝑍 = 0 332,3

V(N) 0
FAz + FBZ −Ft = 0
913,7
𝐹𝐴𝑍 + 913,7 − 1246 = 0 36,5

𝐹𝐴𝑍 =332,3N 𝑀𝑒 (𝑁𝑚)

𝑀𝑒 = 𝐹𝐴𝑍 . 110𝑚𝑚 = 36,5𝑁𝑚 26,2

𝑀𝑑 (𝑁𝑚)
𝑀𝑒 = 𝐹𝐵𝑍 . 40𝑚𝑚 = 36,5𝑁𝑚

𝑀𝑑1 = 26,2𝑁𝑚

Eşdeğer Yatak kuvvet:

2 2
𝐹𝐴 = √𝐹𝑡𝐴 + 𝐹𝑟𝐴 = √332,32 + 2432 = 411,7N

2 2
𝐹𝐵 = √𝐹𝑡𝐵 + 𝐹𝑟𝐵 = √913,72 + 239,62 = 944,6N

𝐹𝐵𝑎 =0 (Serbest yatak)

39
7.2.Ara mil boyutlandırması ve yatak hesapları

Mil malzemesi st44-2 seçilmiştir. Sınırlı zorlanan mil, aks ve manivela, iyi işlenebilir iyi kaynak
kabiliyeti vardır. A dişlisinin diş dibi çap değeri 36,35mm olduğundan kavramadan sonraki mil
çap değeri 28 mm olarak konstrüksiyon gereği seçilmiştir. L=60mm olarak belirlenmiştir.

 ak
𝑁 𝑁 𝑁 𝑁
(𝑠 = 2 , 𝜎𝐴𝑘 = 265 , 𝑃𝑒𝑧 = 140 , 𝜎𝑒𝑚 = 2 = 132,5 , E = 2 × 105 )
𝑚𝑚2 𝑚𝑚2 𝑚𝑚2 𝑚𝑚2

𝑀𝑑2 = 𝑖. 𝑀𝑑1 → 𝑀𝑑2 = 𝑖 × 𝑀𝑑1 = 1,25 × 26164,3 = 32705,3𝑁𝑚𝑚

2.𝑀𝑑2 2.32705,3 tan 20

𝐹𝑡 = = = 2973,2 𝑁 𝐹𝑟 = 𝐹𝑡 . = 1151,6𝑁 𝐹𝑎 = 𝐹𝑡 . tan20 = 1082,2 N
𝑑0 22 cos 20

𝐹𝑟
𝐹𝑡

𝐹𝑎
∅87,53mm

110mm 40mm

𝐹𝑡 , 𝐹𝑟 , 𝐹𝑎 kuvvetleri 𝑍2 dişlisinin 𝐷0 çapına etki etmektedir. Bu yüzden 𝐷0 = 87,53mm olarak

alınmıştır. 110 mm ve 40mm seçilirken Manyetik kavrama genişliği ve diş genişliği dikkate
alınarak belirlenmiştir.

Not: 𝐹𝑡 kuvveti hesaplanırken seçilmiş olan 22mm çap değeri Manyetik lamelli kavramanın iç
çap değeridir. Bu yüzden Manyetik lamelli kavrama ile mil çapı uyumu sağlanması için
seçilmiştir. Gerekli Mukavemet hesabı yukarıdaki sayfalarda emniyetli çıkmıştır.

40
 𝐹𝑟

x – y düzlemi
𝐹𝑎

∑ 𝑀𝐴 = 0

∅87,53mm
−𝐹𝑎 .43,8mm+𝐹𝑟 .110mm−𝐹𝐵𝑦 .150mm = 0

-1082,2.43,8 + 1151,6.110 −𝐹𝐵𝑦 . 150 = 0 𝐹𝐴𝑌 110mm 40mm 𝐹𝐵𝑌

𝐹𝐵𝑦 = 528,5N
623,1
∑ 𝐹𝑦 = 0
V(N) 0
−𝐹𝑟 +𝐹𝐴𝑦 + 𝐹𝐵𝑦 = 0
528,5
68,5
−1151,6 + 528,5+𝐹𝐴𝑦 = 0
𝑀𝑒 (𝑁𝑚)
𝐹𝐴𝑦 =623,1N 21,14

𝑀𝑒 = 𝐹𝐴𝑦 . 110𝑚𝑚 = 68,5𝑁𝑚

𝑀𝑒 = 𝐹𝐵𝑦 . 40𝑚𝑚 = 21,14𝑁𝑚

41
x– z düzlemi
𝐹𝑡 =2973,2N
∑ 𝑀𝐴 = 0

Ft .110mm−FBZ .150mm = 0

∅87,53mm
2973,2.110 −FBZ .150 = 0

𝐹𝐵𝑍 = 2180,3N
𝐹𝐴𝑍 110mm 40mm 𝐹𝐵𝑍

∑ 𝐹𝑍 = 0
792,9
FAz + FBZ −Ft = 0
V(N) 0
𝐹𝐴𝑍 + 2180,3 − 2973,2 = 0
2180,3
𝐹𝐴𝑍 =792,9N 87,21

𝑀𝑒 (𝑁𝑚)
𝑀𝑒 = 𝐹𝐴𝑍 . 110𝑚𝑚 = 87,21𝑁𝑚

𝑀𝑑 = 32,7𝑁𝑚 32,7
𝑀𝑑 (𝑁𝑚)

Eşdeğer Yatak kuvvet:

2 2
𝐹𝐴 = √𝐹𝑡𝐴 + 𝐹𝑟𝐴 = √792,92 + 623,12 = 1008,4N

2 2
𝐹𝐵 = √𝐹𝑡𝐵 + 𝐹𝑟𝐵 = √2180,32 + 528,52 = 2243,4N

𝐹𝐵𝑎 =0 (Serbest yatak)

42
7.3.Yatak Rulman Seçimi ve Ömür Hesabı
Yatak seçiminde ömür Lh= 16000 saat alınacaktır.19

7.3.1.Ana Mil A Yatağı için Ömür Hesabı

A yatağı d=42mm çap için 16000 saat çalışma ömrü olan A yatağına gelen kuvvetin
hesaplanması ile birlikte rulman ömür hesabı yapılabilir. Yukarıdaki hesaplarda ana mildeki A
yatağına gelen kuvvet;

𝐹𝐴 =411,7N olarak bulunmuştu. (Bkz. Sayfa:37)

𝑛𝑚𝑜𝑡𝑜𝑟 = 1460 𝑑⁄𝑑

Sabit Bilyalı yatak seçilerek P=3 alınır.

106 𝑐 3
𝐿ℎ𝐴 = 60.𝑛 × (𝐹 )
𝐴

106 𝐶 3
16000 = 60.1460 × (411,7)

𝐶 = 4607,4𝑁 = 4,6𝑘𝑁 Bulduğumuz bu değerden yüksek bir 𝐶değeri tablodan seçilerek rulman
62/22 (𝐶 = 14𝑘𝑁, 𝐶0 = 7,65𝑘𝑁)seçilmiştir.

7.3.2.Ana Mil B Yatağı için Ömür Hesabı

B yatağı d=42mm çap için 16000 saat çalışma ömrü olan B yatağına gelen kuvvetin
hesaplanması ile birlikte rulman ömür hesabı yapılabilir. Yukarıdaki hesaplarda ana mildeki B
yatağına gelen kuvvet;

𝐹𝐵 =944,6 N olarak bulunmuştu. (Bkz. Sayfa:37)

𝑛𝑚𝑜𝑡𝑜𝑟 = 1460 𝑑⁄𝑑

Sabit Bilyalı yatak seçilerek P=3 alınır.

106 𝑐 3
𝐿ℎ𝐵 = 60.𝑛 × ( )
𝐹𝐵

19
https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/MAK342%20Proje%20Sunum%20Dosyasi.pdf
Ulaşım Tarihi:6.4.2020, saat 18.05

43
 106 𝐶 3
16000 = 60.1460 × (944,6)

𝐶 = 10571,2𝑁 = 10,6𝑘𝑁 Bulduğumuz bu değerden yüksek bir 𝐶değeri tablodan seçilerek

rulman 62/22 (𝐶 = 14𝑘𝑁, 𝐶0 = 7,65𝑘𝑁)seçilmiştir.

44
7.3.3.Ara Mil A Yatağı için Ömür Hesabı

A yatağı d=22mm çap için 16000 saat çalışma ömrü olan A yatağına gelen kuvvetin
hesaplanması ile birlikte rulman ömür hesabı yapılabilir. Yukarıdaki hesaplarda ana mildeki A
yatağına gelen kuvvet;

𝐹𝐴 =1008,4N olarak bulunmuştu. (Bkz. Sayfa:40)

𝑛𝑎𝑟𝑎 𝑚𝑖𝑙 = 1168 𝑑⁄𝑑

Sabit Bilyalı yatak seçilerek P=3 alınır.

106 𝑐 3
𝐿ℎ𝐴 = 60.𝑛 × ( )
𝐹𝐴

106 𝐶 3
16000 = 60.1168 × (1008,4)

𝐶 = 10476,2𝑁 = 10,47𝑘𝑁 Bulduğumuz bu değerden yüksek bir 𝐶değeri tablodan seçilerek

rulman 6208 (𝐶 = 32,5𝑘𝑁, 𝐶0 = 19𝑘𝑁)seçilmiştir.

7.3.4.Ara Mil B Yatağı için Ömür Hesabı

B yatağı d=22mm çap için 16000 saat çalışma ömrü olan B yatağına gelen kuvvetin
hesaplanması ile birlikte rulman ömür hesabı yapılabilir. Yukarıdaki hesaplarda ana mildeki B
yatağına gelen kuvvet;

𝐹𝐵 =2243,4N olarak bulunmuştu. (Bkz. Sayfa:40)

𝑛𝑚𝑜𝑡𝑜𝑟 = 1168 𝑑⁄𝑑

Sabit Bilyalı yatak seçilerek P=3 alınır.

106 𝑐 3
𝐿ℎ𝐵 = ×( )
60.𝑛 𝐹𝐵

106 𝐶 3
16000 = 60.1168 × (2243,4)

𝐶 = 23306,5𝑁 = 23,3𝑘𝑁 Bulduğumuz bu değerden yüksek bir 𝐶değeri tablodan seçilerek

rulman 6208 (𝐶 = 32,5𝑘𝑁, 𝐶0 = 19𝑘𝑁)seçilmiştir.

45
46
8.Sızdırmazlık Elemanları Seçimi ve Maliyeti:
Mil giriş ve çıkışlarında klasik yağ keçesi ucuz ve yaygın bir çözümdür. Keçe yağ dudağı ile
dönen mil arasında dinamik sızdırmazlığı sağlamak.

8.1.Sızdırmazlık Elemanı Fonksiyonu

Keçenin yağ dudağı ile mil arasında sağlanan sızdırmazlıktır. Keçe üretilirken, dudağın yaysız
çapı, mil çapından belli oranda küçük işlenir. Bu mili bir miktar sıkar. Bu sıkılık, keçe dudağına
yay takıldıktan sonra bir miktar daha artar. Bu toplam sıkılık, sızdırmazlığı sağlayan çapsal
kuvveti oluşturur.

Bu kuvvet, keçe tasarlanırken çalışma yerine göre, belli değerlerde kalacak şekilde ayarlanmıştır.

O- RİNG Sızdırmazlık Elemanı seçilmiştir.20

8.2.Yağ Seçimi ve Maliyeti

Planet ve sonsuz redüktörlerde sentetik yağda helisel ve konik dişli redüktörlerde mineral yağ
kullanılmaktadır. Sentetik yağ için değiştirme aralığı 20 bin saat mineral yağ 10 bin saattir.

Sentetik yağ kompakt gövde yapısına sahip, verim değerleri düşük redüktörlerde tercih edilir. Bunun
sebebi sentetik yağların, yağ viskozitesi indeksi mineral yağlara göre yüksek olmasıdır. Yani yüksek
sıcaklıklarda viskozite çok düşmez bundan dolayı sentetik yağlarda izin verilen maksimum yağ sıcaklığı
90 derece mineral yağlarda 70 derecedir. Proje uygunluk açısından mineral yağ seçimi yapılacaktır. Bu
sebeple petrol ofisi marka Gravis M220 redüktör yağı kullanılmıştır.

Bu yağın özellikleri aşağıdaki gibidir;

• Kaliteli Dişli ve Redüktör Yağı

• Kaliteli baz yağlar ve özel katıklarla formüle edilmiş, mükemmel yük taşıma kapasitesine sahip
üstün kaliteli kapalı sistem dişli yağıdır.

Kullanıldığı Yerler

Tüm kapalı dişli kutularında kullanılabilir. Yüksek ve darbeli yüklerin bulunduğu çimento, demir-çelik
sektörleri başta olmak üzere hadde, kalender, vinç, ekskavatör, kreyn, konveyör, takım tezgâhları ve
asansörlerin dişli sistemlerinde önerilir.

20
https://ph.parker.com/tr/tr/o-rings-seals-and-retaining-rings-for-industrial-fittings Parker sitesinde O- Ring
Sızdırmazlık elemanı seçilmiştir. Erişim Tarihi:26.05.2020 Saat:19.09

47
Özellikleri ve Faydaları

● Yüksek sıcaklarda termal stabiliteye sahiptir.

● İçerdiği özel katıklar sayesinde tortu ve ure it oluşumunu önler, köpürmez.
● Yüksek yağ filmi direnci sağladığı için dişli sistemini uzun süre korur.
● Oksidasyon dayanımları çok yüksektir, uzun servis ömrü sağlar.
● Bakım maliyetlerini azaltır, işletme verimini artırır.
● Paslanma ve korozyona karşı dişlileri korur.
● Geniş viskozite aralığında üretilmeleri sayesinde her türlü dişli sisteminde kullanılabilir.
● Geniş uygulama alanı sağlayarak yağ çeşitliliğini azaltır.
● Suyun yoğun olarak bulunduğu haddehane redüktörleri, kâğıt vb. endüstriyel uygulamalarda
suyun olumsuz etkilerini önleyerek yağlama işini sürdürür.
● İlk çalışma aşınmalarını azaltır.
● Yüksek termal stabilitesi sayesinde yüksek sıcaklıklarda tortu ve birikinti oluşturmaz.
● Çevre hızı çok yüksek olduğundan püskürtmeli yağlama sistemi kullanılır.

8.3.Maksimum yağ sıcaklığı ve viskozite hesabı

Projede verilen radyal kaymalı yatakta çap değeri D=42+13 +21
0 mm, d=400 ve Yatak genişliği B=18mm
olarak bulunmuştur. (H7/h6) sıkı geçme tablosundaki değerler alınmıştır.

Verilenler ve Projede bulunan değerler;

2 2
𝐹𝑅𝑚𝑎𝑥 = √𝐹𝑟𝐴 + 𝐹𝑟𝐵 = √623,12 + 528,52 = 817N

Yatak Genişliği B=18mm

Viskozite 𝜂 = 25. 10−3 𝑃𝑎𝑠

Devir sayısı 𝑛2 =1168 d/d

Isıl iletim katsayısı 𝛼=20 𝑊/𝑚2 𝐾

Radyal Yatak Kuvveti FR=817N

Ortam Sıcaklığı T0=20℃

Yatak üst yüzeyi A=4. 105 𝑚𝑚2 = 0,4 𝑚2

Ortalama Yatak Basıncı

𝐹 817
𝑃̅ = 𝐵.𝐷 = 18.42.10−6 = 108 × 104 𝑃𝑎

İzafi Yatak Boşluğu

𝐷𝑚𝑖𝑛 −𝑑𝑚𝑎𝑥 42−40
𝜓𝑚𝑖𝑛 = 𝐷
= = 0,0476
42

𝐷𝑚𝑎𝑥 −𝑑𝑚𝑖𝑛 42,013−39,79 𝐷+𝑑

𝜓𝑚𝑎𝑥 = 𝐷
= 42
= 0,0529 𝜓𝑜𝑟𝑡 = 2
= 0,050

48
Açısal Hız
2𝜋.𝑛 2𝜋.1168
𝜔= 60
= 60
=122,3 1/s

Sommerfeld Sayısı

𝑃̅.𝜓2 108×104 .0,0502

𝑆𝑜 = 𝜂.𝜔
= 25.10−3 .122,3
= 883,1

Mil Çevresel Hızı

u=r. 𝜔=21. 122,3=2568,3 m/s

Sürtünme Katsayısı
3.𝜓 3.0,05
𝜇= = = 5 × 10−3
√𝑆𝑜 √883,1

Sürtünme Nedeniyle ısıya Dönüşen Güç

𝑃𝑠 = 𝜇. 𝐹𝑅 . 𝑢 = 5 × 10−3 . 817.2568,3 = 104,9 Watt

Yatak Sıcaklığı

𝑃𝑠 = 𝛼. 𝐴. (𝑇𝑌 − 𝑇𝑜 )
𝑃𝑠
𝑇𝑌 = 𝑇𝑜 +
𝛼.𝐴

104,9
𝑇𝑌 = 20 + 20.0,4 = 34℃

9.Projenin Toplam Maliyeti

Motor Fiyatı 700TL

Kayış Fiyatı 6TL

Yağ Seçimi 180TL

Yatak Seçimi+(Kavramalar) 2000TL

Testere 70TL

Tezgah Masası 250TL

Sızdırmazlık Elemanı 14TL

Toplam Fiyat 3220TL

49
10.SolidWorks İmal ve Montaj Resimleri

10.1.Motor Tasarımı

50
10.2.Manşonlu Elastik Kavrama Tasarımı

51
10.3.Birinci Dişlinin Tasarımı

52
10.4.ikinci Dişlinin Tasarımı

53
10.5.Manyetik Lamelli Kavrama Tasarımı

54
55
10.6.Kayış Kasnak Tasarımları

56
10.7.Testere Tasarımı

10.8.Tekerlek Tasarımı

57
10.9.Proje Montaj Tasarımı

58
59
11.SolidWorks 2017 Proje Analizi

Name Type Min Max

Stress1 VON: von Mises Stress 1.034e+002N/m^2 1.554e+007N/m^2
Node: 45 Node: 60049

Assem4-Static 1-Stress-Stress1

60
Name Type Min Max
Displacement1 URES: Resultant 0.000e+000mm 1.961e-003mm
Displacement Node: 819 Node: 60377

Assem4-Static 1-Displacement-Displacement1

61
Name Type Min Max
Strain1 ESTRN: Equivalent Strain 1.218e-009 5.331e-005
Element: 19432 Element: 7605

Assem4-Static 1-Strain-Strain1

62
12. İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları
İş makinesinin teknik özelliklerinin, bakım aralıklarının ve özenli çalışmanın eğitimi verilmelidir.

İş Makinesi çalışırken emniyet tedbirleri;

İşe başlamadan önce motoru çalıştırarak, motorun ve hidrolik sistemlerin ısınması beklenmelidir.
Çalışma yeri meyilli ise 35 derece meyilden fazla olmamalıdır.

Bakım – Onarım çalışmaları sırasında, depolanmış enerjinin aniden boşalması ile ölümle
sonuçlanabilen yaralanmalar olmaktadır. Bu nedenle her türlü;

• Bakım
• Onarım
• Söküm
• Montaj

Gibi işlerde (ayrıntıları diğer eğitimlerde anlatılan) güvenlik kurallarına uymak gerekir.
Her türlü bakım – onarım, sökme – takma vb işlerde çalışanların uyması ve uygulaması
gereken prosedür ve talimatların olması gerekir.

Koruyucu Malzemeleri

· Emniyet ayakkabısı (ucu demirli, altı lastik)

· Emniyet bareti
· Is elbisesi (rahat hareket edilebilen)
· Toz gözlüğü
· Işık ve ateş gözlüğü
· Toz maskesi
· Kulak tıkacı

İş Makinelerinde meydana gelen kaza türleri:

Tipik trafik kazası niteliğinde olan kazalar:
-Yanında çalışan kişiye çarpma
-İş makinesinin yoldan çıkıp devrilmesi
-Yağcı tarafından kullanılması sonucu kaza
-Arazinin uygun olmaması sonucu devrilme
-İşaretçiler, iş tarif edenlere ve yol gösterenlere çarpma

63
KAYNAKÇA
Emniyet değerleri ve malzeme bilgileri- www.guven-kutay.ch
Dişli Mukavemet Değerleri- Makine Elemanları Kitabı – Cahit Kurbanoğlu
Gamak 2016 kataloğu 39.sayfa Erişim Tarihi. 28.05.2020 Saat:16.38
http://www.varibelt.com/sayfa/9/kayis-olculeri Erişim Tarihi: 07.03.2020 saat:02.29
https://www.v-kayislari.com/tr/spzx412lw--u Erişim Tarihi: 07.03.2020 Saat: 02.51
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş
2.Baskı, İstanbul: Birsen Yayınevi 2015, s.356 Erişim Tarihi: 07.03.2020

Prof. Dr. Cahit Kurbanoğlu, Makine Elemanları, Gözden geçirilmiş 2.Baskı, Ankara: Nobel
Yayınevi 2009, s.628 Erişim Tarihi: 07.03.2020
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş
2.Baskı, İstanbul: Birsen Yayınevi 2015, s.358 Erişim Tarihi: 07.03.2020
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş
2.Baskı, İstanbul: Birsen Yayınevi 2015, s.47 Erişim Tarihi: 07.03.2020
HASÇELİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş., Genel Yapı çelikleri Kataloğu,
https://www.mib.org.tr/ Erişim Tarihi: 07.03.2020 saat 04.55
Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU, Makine Elemanları Hesap Şekillendirme, Gözden geçirilmiş
2.Baskı, İstanbul: Birsen Yayınevi 2015, s.198 Erişim Tarihi: 08.03.2020
https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/MAK342%20Proje%20Sunum%20Dosyasi.pdf Ulaşım
Tarihi:6.4.2020, saat 18.05
https://issuu.com/sametsahin/docs/mil_boyutlandirma_hesaplari Bu veriler siteden projeye
uyarlanarak alınmıştır. Erişim tarihi:15.05.2020 saat: 01.51
http://www.troma-mach.cz/wp-content/uploads/2015/07/lamely_en.pdf Erişim tarihi:23.05.2020
saat: 23.42
http://www.muhendislikbilgileri.com/?pnum=168&pt=PROF%C4%B0L+KAYDIRMA Erişim
Tarihi:24.05.2020 Saat:14.37
https://web.itu.edu.tr/temizv/Sunular/Disli%20Cark%20Mekanizmalari.pdf 57 ve 58.sayfalardan
alınmıştır. Erişim Tarihi 24.05.2020 Saat:14.40
Prof. Dr.-Ing. M. Reichle, Kupplungen, Konstruktionslehre, Studiengang, Mechatronik III.
Semester, Stuttgart 2007

Dr. Öğr. Üyesi Haluk İŞLER, Ege Üniversitesi, Makine Elemanları Ders Notları, İzmir 2018

64
Ekler Dizini

Ek-1 Tolerans Tabloları

Ek-2 Kama Tabloları

65
Ek-1 Tolerans Tabloları

66
Ek-2 Kama Tablosu

67
ÖZGEÇMİŞLER

Ali TALİP

1994’te Edremit’te doğdu. Lise öğrenimini Ayvalık Rahim Usta Anadolu lisesinde yaptı. (2009-
2012). Süleyman Demirel Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünü kazandı. (2013). Öğrenim
hayatı içerisinde, 2018 yılında Almanya Stuttgart şehrinde MAHLE GmbH şirketinde Makine
mühendisi stajını başarıyla tamamlayarak otomotiv ve filtre sistemleri alanında uzmanlaştı. Staj
sonrasında Avrupa Birliği Gönüllü Hizmet sorumluluk projesine katılarak Malta ülkesinde
İngilizce öğrenim gördü. Halen Süleyman Demirel Üniversitesi Makine Mühendisliği Lisans
eğitimine devam etmektedir.

Feza Uludüz

1993 yılında Çankaya, Ankara’da doğdu. Lise öğrenimini 2008 ve 2011 yılları arasında Levent
Aydın Anadolu Lisesi’nde gerçekleştirdi. Süleyman Demirel Üniversitesi Makina Mühendisliği
Bölümü ve Anadolu Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümlerinde eğitim hayatına
devam etmektedir. Üniversite eğitimine devam ederken İsveç’te Gemi Tasarımı ile ilgili ve teknik
olmayan sosyal becerileri geliştirmek adına Avrupa’nın farklı şehirlerinde eğitimlere katılım
gösterdi.

68