‫دانشگاه رنا‬

‫دانشکده حقوق علوم سیاسی‬

‫مضمون ‪:‬حقوق وجایب‬
‫استاد‪:‬شمس الر حمن "نظامی"‬
‫اهداف درس‬

‫اهداف درس‬
‫ازمحصالن انتظار میرود در اخیر این درس به موضوعات ذیل آشنا شوند‪.‬‬
‫‪ .1‬مفهوم خیار وانواع آن در قانون مدنی؛‬
‫‪ .2‬خیار واقسام آن در فقه اسالمی‪.‬‬
 ‫خیارات‬
‫مفهوم خیار‪ :‬عبارت از حالتی است که در آن انسان بین تنفیذ عقد و فسخ آن مخیر میباشد‪.‬‬

‫انواع خیار‪ :‬خیاراتیکه لزوم عقد را به تاخیر می اندازدشامل مواردذیل اند‪:‬‬

‫خیار شرط‬ ‫‪.1‬‬
‫خیار تعیین‬ ‫‪.2‬‬
‫خیار رویت‬ ‫‪.3‬‬
‫خیار عیب‬ ‫‪.4‬‬
‫خیار مجلس‬ ‫‪.5‬‬
‫خیار نقد‬ ‫‪.6‬‬
 ‫خیارشرط‬
‫خیار شرط ‪ :‬بدان معناست که صاحب خیار در اصل عقد شرط گذاشته باشد که اختیار دارد تا عقد را قبول یا رد نماید‪.‬‬
‫ویژگی های خیارشرط‬
‫(‪657-656‬ق م )؛‬ ‫‪ .1‬فسخ یا اجازه عقد درمدت تعیین شده‬
‫(ماده ‪ 653‬ق م )؛‬ ‫‪ .2‬جواز خیارشرط درعقود الزم باقابلیت فسخ‬
‫(ماده ‪ 652‬ق م)؛‬ ‫‪ .3‬ثبوت خیار شرط با توافق‬
‫(ماده ‪ 655‬ق م)؛‬ ‫‪ .4‬خیار شرط درعقود معاوضه وی مالی‬
‫(ماده ‪ 660‬ق م )‪.‬‬ ‫‪ .5‬سقوط خیار با موت صاحب آن‬
 ‫خیارتعیین‬

‫سقوط خیار شرط‬

‫‪ .1‬اجازه صاحب شرط (ماده ‪ 656‬و ‪ 657‬ق م)‬

‫‪ .2‬انتهای مدت شرط (ماده ‪ 659‬ق م)‬

‫‪ .3‬وفات صاحب خیار (ماده ‪ 606‬ق م)‬

‫خیار تعیین واحکام آن‬

‫مفهوم خیار تعیین‪ :‬آنست که برای عاقد حق تعیین یکی از سه شی مختلف در اموال قیمی داده میشود‬
‫‪.‬‬
‫خیار تعیین‬

‫شرایط خیار تعیین‬

‫خیار تعیین میان دویاسه شی باشد؛‬ ‫‪.1‬‬
‫مدت خیار باید معین باشد؛‬ ‫‪.2‬‬
‫قیمت هر یک اشیایی که مورد معامه قرارمیگیرد بایدمعین باشد؛‬ ‫‪.3‬‬
‫قیمت اشیایی محل خیار تعیین متفاوت باشد‪.‬‬ ‫‪.4‬‬

‫ویژگی های خیار تعیین‬

‫خیار تعیین تنها درعقود معاوضه وی مالی صحیح است؛‬ ‫‪.1‬‬
‫باموت صاحب خیار تعیین درمدت خیار‪ ،‬خیار ساقط نمی شود؛‬ ‫‪.2‬‬
‫عقد مقترن به خیار تا تعیین نشده جایز است؛‬ ‫‪.3‬‬
‫خیار تعیین باتوافق طرفین ایجاد میشود‪.‬‬ ‫‪.4‬‬
 ‫خیار تعیین‬

‫آثار و نتایج خیار تعیین‬

‫‪ .1‬هرگاه در خیار تعیین خیارشرط ذکر نشده باشد عقد را از لزوم عاری نمیسازد؛‬
‫‪ .2‬خیار تعیین تنها برای مشتری ثابت میگردد؛‬
‫‪ .3‬خیار تعیین در یکی ازاشیا ملکیت مشتری ثابت و سایر اشیا در نزد او امانت است؛‬
‫‪ .4‬در صورتیکه یکی از اشیا یا اموال مورد تعیین هالک گردد حق انتخاب سایر اشیا را دارد‪.‬‬

‫انتهای خیار تعیین‪ :‬خیار تعیین توسط اجازه قولی و فعلی صاحب خیار و یا تلف شدن یکی از اشیا مورد تعیین در نزد‬
‫متصرف الیه پایان می یابد( ماده ‪ 671‬ق م)‬
 ‫خیاررویت‬

‫خیار رویت‪ :‬صالحیت بایع در امضاء وفسخ عقد را حین دیدن مبیعه‪،‬خیار رویت گویند‪.‬‬
‫شروط خیار رویت‪:‬‬
‫‪ .1‬عدم رویت محل عقد‬
‫‪ .2‬موضوع عقد مشخص و معین باشد‬
‫‪ .3‬عقد از جمله عقود احتمالی باشد‬

‫سقوط خیار رویت‬

‫موت مشتری‬ ‫‪‬‬
‫هالک مبیعه یا عیب دار شدن آن بعد از قبض‬ ‫‪‬‬
‫صدور قول یا فعل از مشتری‬ ‫‪‬‬
‫انقضا ی مدتیکه برای خیار رویت تعیین گردیده است‬ ‫‪‬‬
 ‫خیارعیب‬

‫خیارعیب‪ :‬اختیار بایع ومشتری را جهت فسخ عقد درصورت به جود آمدن عیب درثمن ومبیع خیارعیب گویند‪.‬‬
‫شروط ثبوت خیار عیب‬
‫‪ .1‬درعقد برائت بایع شرط نشده باشد؛‬
‫‪ .2‬عیب قدیمی باشد؛‬
‫‪ .3‬ازاله عیب بدون مشقت ممکن نباشد؛‬
‫‪ .4‬عیب باید ظاهر باشد؛‬
‫‪ .5‬عیب قبل از فسخ ازبین نرفته باشد‪.‬‬

‫زمان وجود خیار عیب‪ :‬عیبی سبب فسخ عقد میگردد که درجریان تراضی موجود باشد‪.‬‬
‫آثار خیارعیب‪ :‬هرآن عقد که در آن عیب رونماگردد قابل فسخ است‬
‫خود آمازمایی‬

‫پرسشها‬
‫دانشجویان عزیز در اخیردرس باید به پرسشهای ذیل پاسخ ارائه نمایند‪:‬‬
‫‪ .1‬مفهوم خیاررا بیان نمایید‪،‬‬
‫‪ .2‬خیارشرط را با احکام وشروط آن توضیح دهید؟‬
‫‪ .3‬خیارتعیین را باویژگی ها ‪،‬شرایط وآثار آن شرح دهید؟‬
‫‪ .4‬موضوعات خیار رویت را درچارچوب قانونی بیان دارید؟‬
‫‪ .5‬خیار عیب را باشروط‪ ،‬احکام و زمان آن توضیح نمایید؟‬