10/09/202

CHƯƠNG 1
2
Lập mô hình tài chính

Nguyễn Thị Ngọc Tú

Khoa Tài chính – kế toán, Trường ĐH Sài Gòn

Email: ngoctusgu@gmail.com
Sdt/Zalo: 0912.609.122

NỘI DUNG CHÍNH

Lập mô hình tài chính

Tiến trình thiết lập mô hình;
Các mô hình trong một doanh nghiệp ứng với
cấp quản lý khác nhau;
Yêu cầu đối với nhà quản lý khi lập mô hình;
Các loại mô hình và mô hình lượng hóa;
Xây dựng mô hình.
Lập mô hình bằng bảng tính
Giới thiệu;
Ví dụ minh họa.

1
 10/09/202
Tiến trình thiết lập mô hình
2

Tiến trình thiết lập mô hình

Các tính
Đưa ra Thực hiện Đo lường
huống
các quyết quyết kết quả
trong
định định đạt được
quản lý

Tiến trình thiết lập mô hình

Phân tích
Mô hình Kết quả

Thế giới lượng hóa

Thế giới thực

Tình huống Trực giác

quản lý Các quyết định

2
 10/09/202
Tiến trình thiết lập mô hình
2
Phân tích
Mô hình Kết quả

Thế giới lượng hóa

Đánh giá
quản trị
Thế giới thực

Tình huống
quản lý Các quyết định
Trực giác

Tiến trình thiết lập mô hình

Tiến trình thiết lập mô hình

(1) Xác định vấn đề nghiên cứu

(2) Xây dựng mô hình nghiên cứu

(3) Thu thập dữ liệu và phân tích mô hình

(4) Thảo luận kết quả mô hình

3
 10/09/202
Bước 1: Xác định vấn đề nghiên cứu

Thế nào là vấn đề nghiên cứu?

2
Là một tình trạng cần có giải pháp, cần có sự cải thiện hay sự
thay đổi (Adebo, 1974).
Là bước đầu tiên và quan trọng nhất của quá trình nghiên cứu.
Là đích đến cuối cùng của cả một lộ trình.

Bước 1: Xác định vấn đề nghiên cứu

Vấn đề nghiên cứu xuất phát từ đâu?

Đọc các tài liệu nghiên cứu trước  phát hiện những điều chưa
rõ  muốn chứng minh lại.
Trong các cuộc tranh cãi tại các Hội thảo,…  nghiên cứu nhận
định lại.
Trong thực tế hoạt động kinh tế - xã hội.
Từ những bức xúc nghe được từ dư luận.
Sự tò mò của bản thân người nghiên cứu.

Bước 1: Xác định vấn đề nghiên cứu

Vấn đề nghiên cứu phải đảm bảo điều gì?

Có ý nghĩa khoa học.

Có ý nghĩa thực tiễn.
Tính cấp thiết.
Phù hợp với sở thích của người nghiên cứu.
Vấn đề nghiên cứu phải cụ thể, không quá rộng.
Có thể thu thập được dữ liệu.

4
 10/09/202
Bước 1: Xác định vấn đề nghiên cứu
2
Khả năng thoát nghèo của
người dân vay vốn tại Ngân
hàng Chính sách xã hội
tỉnh Kon Tum
Vấn đề thực tế, bức xúc

Tình trạng cần có giải pháp

Đảm bảo các điều kiện

Bước 1: Xác định vấn đề nghiên cứu

Tỷ suất sinh lợi

Ý định đầu tư chứng khoán của ngân hàng A
của sinh viên Khoa Tài chính
– Ngân hàng

Bước 2: Xây dựng mô hình nghiên cứu

Tìm hiểu cơ Thiết lập mô

sở lý thuyết hình nghiên cứu

Xây dựng giả

thuyết nghiên cứu

5
 10/09/202
Bước 2: Xây dựng mô hình nghiên cứu
Xác định các yêu tố ảnh hưởng đến khả năng
thoát nghèo của người dân vay vốn tại Ngân
2
hàng Chính sách xã hội tỉnh Kon Tum

Tìm hiểu cơ sở lý thuyết

về khả năng thoát nghèo Thiết lập mô
của người dân hình nghiên cứu

Xây dựng giả

thuyết nghiên cứu

Bước 2: Xây dựng mô hình nghiên cứu

ST
Tên biến Giải thích nội dung biến Nghiên cứu trước
T

Biến phụ thuộc

1 Khả năng Y= 1: Nếu hộ gia đình thoát nghèo
thoát nghèo
Y= 0: Nếu hộ gia đình không thoát nghèo
Các biến độc lập
1 Dân tộc 1: Nếu chủ hộ là người dân tộc thiểu số Đỗ Thiên Kính & ctg (2001)
0: Nếu chủ hộ là người kinh Vũ Hoàng Đạt & ctg (2006)
2 Học vấn Số năm đi học của chủ hộ Reardon &ctg (2007)
Đỗ Thiên Kính & ctg (2001)
Vũ Hoàng Đạt & ctg (2006)
3 Nghề nghiệp 1: Nếu chủ hộ làm nông
Reardon &ctg (2007)
0: Nếu chủ hộ làm nghề khác
4 Số người phụ Tổng số người không tạo được thu nhập Đỗ Thiên Kính & ctg (2001)
thuộc trong hộ Nguyễn Trọng Hoài (2005)
5 Số tiền vay Số tiền vay Khảo sát chuyên gia
6 Thời hạn vay Thời hạn vay Bài giảng môn: Mô hình tài chính Thúy Anh (2010)

Bước 2: Xây dựng mô hình nghiên cứu

Dân
Dântộc
tộc -

Học
Họcvấn
vấn +

Nghề
Nghềnghiệp
nghiệp -
Khả năng thoát nghèo
Số
Sốthành
thành viên
viênphụ thuộc-
phụ thuộc

Số
Sốtiền
tiềnvay
vay +

Thời
Thờihạn
hạnvay
vay +

6
 10/09/202
Bước 3: Thu thập dữ liệu và phân tích mô hình
2
Dữ liệu Phân tích

Dữ liệu được từ Tùy vào vấn đề

các nguồn sơ nghiên cứu, loại
cấp, thứ cấp dữ liệu, giả
thuyết nghiên cứu
sẽ lựa chọn kỹ
thuật phân tích
thích hợp

Bước 3: Thu thập dữ liệu và phân tích mô hình

Xác định các yêu tố ảnh hưởng đến khả năng
thoát nghèo của người dân vay vốn tại Ngân
hàng Chính sách xã hội tỉnh Kon Tum

Phân tích

Nghiên cứu sử dụng

Dữ liệu phương pháp nghiên
cứu định lượng trên
Dữ liệu được thu thập
các công cụ phân tích:
qua quá trình khảo sát
204 khách hàng của Excel, Stata.
Ngân hàng Chính sách
Xã hội tỉnh Kon Tum.

Bước 4: Thảo luận kết quả mô hình

1 Giải thích ý nghĩa của kết quả mô hình

2 Ý nghĩa của kết quả mô hình đối với

vấn đề nghiên cứu

3 Thảo luận giá trị của kết quả mô hình

đối với thực tiễn

7
 10/09/202
Bước 4: Thảo luận kết quả mô hình
Xác định các yêu tố ảnh hưởng đến khả năng
thoát nghèo của người dân vay vốn tại Ngân
2
hàng Chính sách xã hội tỉnh Kon Tum

Học
Họcvấn
vấn 0.39

Nghề
Nghềnghiệp
nghiệp - 2.11

Số
Sốthành
thành viên
viênphụ
phụthuộc
thuộc- 1.04 Khả năng thoát nghèo

Số
Sốtiền
tiềnvay
vay 5.85

Thời
Thờihạn
hạnvay
vay 0.26

Tổng hợp tiến trình lập mô hình trong thực tế

Xác định các yêu tố ảnh hưởng đến khả năng
thoát nghèo của người dân vay vốn tại Ngân
hàng Chính sách xã hội tỉnh Kon Tum

Vấn đề nghiên Thu thập dữ

cứu: khả năng liệu và phân
thoát nghèo tích mô hình

Xây dựng Thảo luận

mô hình kết quả mô
nghiên cứu hình

Các mô hình trong một DN ứng với cấp quản lý khác nhau

Thảo luận tình huống theo các cấp quản lý:

Ở cấp quản lý cao nhất;
Ở cấp quản lý thấp hơn.

Yêu cầu: Sinh viên thảo

luận nhóm (mỗi bàn một
nhóm), sau đó đại diện
mỗi nhóm sẽ lên trình
bày trước lớp.

8
 10/09/202
Yêu cầu đối với nhà quản lý khi lập mô hình
7 nguyên tắc căn bản:
Mô hình phải dứt khoát, rõ ràng về mục tiêu của
2
mình;
Mô hình phải nhận dạng và lưu lại các quyết định mà
những quyết định này sẽ ảnh hưởng và tác động đến
mục tiêu;
Mô hình phải nhận dạng và lưu lại những tương tác và
những đánh đổi bù trừ giữa các quyết định;
Cần suy nghĩ cẩn trọng về các biến số và lượng hóa rõ
ràng các biến số này;

Yêu cầu đối với nhà quản lý khi lập mô hình

Phải cân nhắc dữ liệu nào là thích hợp và xác định
những tương tác giữa chúng;
M ô hình phải ghi nhận những ràng buộc (các giới hạn)
đối với các biến số của mô hình;
M ô hình dễ dàng thông đạt ý tưởng và sự hiểu biết của
người lập mô hình đến các thành viên khác trong
nhóm làm việc.

Các loại mô hình và mô hình lượng hóa

Loại mô hình Đặc điểm Ví dụ

Mô hình thực thể Hữu hình Mô hình máybay
Lĩnh hội: dễ dàng Mô hình nhà
Nhân bản và chia sẻ: khó khăn Mô hình thành phố
Sửa đổi và thao tác: Khó khăn
Phạm vi sử dụng: thấp nhất
Mô hình mô Vô hình Bản đồ đường phố
phỏng Lĩnh hội: khó khăn hơn Đồng hồ đo tốc độ
Nhân bản và chia sẻ: dễ dàng hơn Biểu đồ, đồ thị
Sửa đổi và thao tác: dễ dàng hơn
Phạm vi sử dụng: rộng hơn
Mô hình lượng Vô hình Mô hình đại số
hóa Lĩnh hội: khó khăn nhất Mô hình bảng tính
Nhân bản và chia sẻ: dễ dàng nhất
Sửa đổi và thao tác: dễ dàng nhất
Phạm vi sử dụng: rộng nhất

9
 10/09/202
Xây dựng mô hình

Sinh viên tự nghiên cứu

2

Giới thiệu lập mô hình bằng bảng tính

Trong phần này, chúng ta sẽ làm rõ các nội dung sau:
Các phương pháp để đưa ra các tình huống cụ thể
trong thực tế vào trong mô hình bảng tính;
Giới thiệu cách thức thiết kế và trình bày hiệu quả một
mô hình bảng tính;
Các đề xuất về cách thức lưu giữ mô hình;
Các đặc điểm nổi bật của Excel trong lập và phân tích
mô hình.

10
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Công ty SP là một công ty khởi sự, hoạt động kinh
doanh của công ty là chế biến bánh và phân phối cho
2
các tiệm bánh trong vùng. Nhà quản lý của công ty
dự định xây dựng một mô hình bảng tính để trình
bày các quan điểm của mình.

Ví dụ công ty SP
Nhà quản lý của công ty khởi sự bằng việc thực hiện
tiến trình 03 bước như sau:
Bước 1: Nghiên cứu môi trường và khung tình
huống
Bước 2: Định dạng
Bước 3: Xây dựng mô hình

Ví dụ công ty SP
Bước 1: Nghiên cứu môi trường và khung tình
huống:
Công ty đã xác định giá giao bánh là biến số ra
quyết định, biến số ra quyết định này cùng với giá
thành sẽ xác định lợi nhuận của công ty.

11
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 2: Định dạng:
2
Giá bán / đơn vị
Chi phí đơn vị NVL1
Chi phí đơn vị NVL 2 Mô hình Lợi
Chi phí chế biến / đơn vị nhuận
Chi phí cố định

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:
Các nhập lượng ban đầu của mô hình:
Giá bán 8$
Số lượng bán (lượng cầu) 16
Chi phí chế biến (đơn vị) 2.05$
Chi phí NVL1 (đơn vị) 3.48$
Chi phí NVL 2 (đơn vị) 0.30$
Chi phí cố định (đơn vị 1000$/tuần) 12$

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:
Mô hình lợi nhuận hàng tuần của công ty SP

12
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Lưu ý: Mô hình bảng tính nên tôn trọng các yêu cầu sau:
2
1, Các biến số nhập liệu cần được trình bày và sắp đặt gần với
nhau và được đặt tên;
2, Các kết quả mô hình cũng phải được đặt tên rõ ràng;
3, Các đơn vị đo lường cần được quy đổi thích hợp;
4, Các thông số chứa đựng trong các ô phân biệt như là các dữ
liệu và sẽ được các công thức tính toán tham chiếu các địa chỉ ô
dữ liệu này;
5, Các định dạng tùy chọn cần được sử dụng trong Excel để làm
nổi bật những nội dung quan trọng và giúp người sử dụng có
được sự thuận lợi.

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Phân tích “Điều gì sẽ xảy ra nếu…?”

-Giá bán thay đổi;
-Lượng cầu về sản phẩm thay đổi.

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:
Cải tiến mô hình:
Giả định mối quan hệ giữa giá bán và lượng cầu là mối
quan hệ tuyến tính như sau:
Giá bán Lượng cầu / tuần
≥ 12$ 0
11$ 4
10$ 8
9$ 12
Phương trình hồi quy (xác định phương trình bày cách thủ công hoặc
dùng công cụ Trendline):
Lượng cầu sản phẩm = 48 – 4 * giá bán
(Với giá trị giá bán nằm giữa 0$ và 12$)

13
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

2
Yêu cầu: Sinh viên xác định phương trình hồi quy bằng các
cách khác nhau?

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 1: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Trendline:
- Bước 1: Nhập dữ liệu:

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 1: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Trendline:
- Bước 2: Vẽ đồ thị: Inset/Scatter

14
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

2
Cách 1: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Trendline:
- Bước 3: Click chuột phải vào một điểm trên đồ thị  Chọn Add
Trendline

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 1: Xác định phương trình
hồi quy bằng công cụ Trendline:
-Bước 4:
Chọn Display equation on chart và
Display R-squared value on chart
Hiển thị phương trình trên đồ thị và
giá trị R-bình phương.

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 1: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Trendline:
-Bước 5: Chọn Close

15
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

2
Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Cài đặt công cụ Data Analysis (dành cho máy tính chưa cài đặt công
cụ này):
- Bước 1: Chọn File / Options / Add-Ins / Analysis Toolpak  Chọn Go

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Cài đặt công cụ Data Analysis (dành cho máy tính chưa cài đặt công
cụ này):
- Bước 2: Chọn Analysis Toolpak  Chọn Ok

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Cài đặt công cụ Data Analysis (dành cho máy tính chưa cài đặt công
cụ này):
- Bước 3: Công cụ Data Analysis đã được cài đặt

16
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

2
Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Thực hiện xác định phương trình hồi quy
- Bước 1: Chọn Data / Data Analysis

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Thực hiện xác định phương trình hồi quy
- Bước 2: Trong cửa sổ Data Analysis, chọn Regression  Chọn Ok

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Thực hiện xác định phương trình hồi quy
-Bước 3: Nhập các thông số:
Input Y Range: Vùng chứa biến phụ thuộc
(bao gồm cả tên biến).
Input X Range: Vùng chứa các biến độc lập
(bao gồm cả tên biến).
Labels: Chọn ô này để có sử dụng tên biến
Confidence Level: Độ tin cậy, mặc định 95%.
Output Range: Vùng xuất. Chọn tùy chọn này,
sau đó click chọn một ô bất kỳ làm nơi xuất ra.

17
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

2
Cách 2: Xác định phương trình hồi quy bằng công cụ Data Analysis
Thực hiện xác định phương trình hồi quy
- Bước 4: Chọn Ok

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Tình huống thảo luận

Cách khác: Sinh viên tự nghiên cứu

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:
Mô hình SP cải tiến: lượng cầu là hàm số tuyến tính theo giá bán

18
 10/09/202
Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình: Kết quả mô hình ứng với các mức giá bán khác nhau
2

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:
Kết quả mô hình ứng với các mức giá bán khác nhau

Ví dụ công ty SP
Bước 3: Xây dựng mô hình:

Sinh viên thảo luận kết quả mô hình

19
 10/09/202
2
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT

20