"Ostatnia przestroga dla Polski" to tekst napisany przez Hugo Kołłątaja.

Tekst jest ostrzeżeniem dla Polaków przed

konsekwencjami dalszego podziału kraju i utraty niepodległości.

Kołłątaj zwraca uwagę na to, że Polska była kiedyś jednym z najważniejszych i najpotężniejszych krajów w Europie, ale
teraz jest podzielona i osłabiona. Autor podkreśla, że dalszy podział kraju doprowadzi do jego całkowitej zagłady, a
Polacy powinni zjednoczyć się i walczyć o swoją niepodległość.

Kołłątaj ostrzega również przed wpływem obcych mocarstw, które chcą podzielić Polskę i wykorzystać jej słabość dla
swoich celów. Autor apeluje do Polaków, aby zjednoczyli się i przeciwstawili się tym próbom, a także aby zaczęli
działać na rzecz odbudowy kraju i jego potęgi.

"Ostatnia przestroga dla Polski" jest ważnym dokumentem dla historii Polski, ponieważ ukazuje, że już w XVIII wieku
istniała świadomość zagrożenia dla niepodległości kraju. Tekst Kołłątaja stanowił ważny impuls dla dalszych działań na
rzecz walki o wolność i niepodległość Polski.

Kołłątaj przypominał, że Polska odrodziła się dzięki poświęceniu i determinacji ludzi, którzy walczyli o wolność i
niepodległość. Teraz, w obliczu nowych wyzwań, potrzebna jest ta sama duchowość i determinacja, aby nie stracić
tego, co zostało zdobyte.

Autor kończy swój tekst apelowaniem o jedność narodu i działanie na rzecz dobra wspólnego. Przestrzega przed
konsekwencjami braku odpowiedzialności i prosi o to, by Polacy nie zapomnieli o swojej historii i dziedzictwie, które
są fundamentem narodowej tożsamości i suwerenności.

Nazwisko Hugo Kołłątaja kojarzone jest przede wszystkim z kuźnicą kołłątajowską, czyli grupą ludzi kultury, przede
wszystkim pisarzy i publicystów, ale także przedstawicieli innych zawodów artystycznych, która zawiązana została w
okresie trwania Sejmu Wielkiego i bardzo bliska współpracowała ze stronnictwem patriotycznym. Grupa ta
nieprzypadkowo nosi nazwę utworzoną od nazwiska autora Przestróg dla Polski - był on bowiem jej założycielem ale
także czołowym teoretykiem i liderem w czasie prac sejmowych. Myślą przewodnią przyświecającą tej organizacji była
wszechstronna naprawa Rzeczypospolitej tak w wymiarze państwowym, jak społeczno - obyczajowym a na
kulturalnym powrocie do europejskiej elity kończąc, wreszcie uchronienie jej przed wpływami państw sąsiadujących
pod względem polityczno - obszarowym. Fakt, że udało mu się zebrać wokół siebie tak liczną grupę polskiej
inteligencji musiał wynikać z jasno określonego i bardzo gruntownie przemyślanego programu odnowy ustroju
politycznego. Poniżej postaram się przedstawić główne myśli i założenia teoretyczne, które przyświecały Kołłątajowi w
jego codziennej pracy.

Po pierwsze reformę kraju rozpocząć należy od samych podstaw, zatem od ludzi mieszkających na wsiach, do tej pory
nie mających żadnych praw publicznych, zaś mających względem swoich przełożonych mnóstwo obowiązków. Nie
postulował jednak uwłaszczenia chłopów, choć z całą pewnością taka myśl, wzorem postępowego Zachodu, przez
myśl Kołłątajowi przeszła. Dlatego też pozostał na poziomie obdarzenia chłopstwa wolnością i pewnymi,
podstawowymi prawami, jak na przykład prawo wyboru o sobie i swojej rodzinie.

Idąc krok wyżej zdefiniował szczegółowo rolę warstwy mieszczaństwa w stworzonym przez siebie modelu
społecznym. Oczywiście nie uznał jej jeszcze za tożsamą pod względem ważności ze stanem szlacheckim, ale
kategorycznie wypowiedział się przeciwko dotychczasowemu wyzyskowi i uciskom, jakie stosowała względem
mieszczan magnateria. Co więcej wskazał bardzo wyraźnie, że mieszkańcy miast mają prawo i wręcz powinni
decydować o sobie i swoim losie, dlatego wszelkie prawa nie mogą być im narzucane odgórnie, lecz proponowane i
przyjmowane po uprzedniej merytorycznej dyskusji.

Po trzecie zajął bardzo radykalne stanowisko wobec elekcyjności sejmu oraz prawa liberum veto, zarzucając
zgromadzeniu przypadkowość oraz niedouczenie i brak kwalifikacji większości posłujących szlachciców. Stwierdził
także, że żaden sejm nie przyniesie nic dobrego, jeśli zasiadać w nim będą źle dobrani ludzie a często wręcz narodowi
zdrajcy, będący pod wpływem sugestii Rosji czy Prus.

Wreszcie poddał ostrej krytyce fakt wolnej elekcji na funkcję króla. Przykłady nietrafnych decyzji można przecież
mnożyć a zgubne skutki tych błędów są widoczne przecież gołym okiem. Dlatego właśnie Kołłątaj postuluje powrót do
zasady dziedziczności tronu w rodzie mającym dobre tradycje i cechującym się przede wszystkim postawą
patriotyczną, nie zaś prywatą i chęcią wyzyskania urzędu do pomnażania swych majątków.
Oczywiście niemożliwością jest wypunktować i chociażby fragmentarycznie omówić wszystkie postulaty głoszone
przez Kołłątaja w Ostatniej Przestrodze dla Rzeczpospolitej czy w czasie obrad Sejmu Wielkiego. Te wymienione
powyżej wydały mi się najważniejszymi, bowiem jasno wypowiadają się na najważniejsze dla funkcjonowania
państwa tematy oraz można je, tym samym, uznać za wykładnię teorii głoszonej przez Hugona Kołłątaja, która zyskała
sobie tak wielki poklask wśród ówczesnej polskiej inteligencji.