Cikli I Leksioneve I Rezistences Materiale

Shkenca e Konstruksioneve Cikel Leksionesh
KAPITULLI – I NJOHURI TE PËRGJITHSHME
1.1 Objekti dhe metodat që përdoren në Shkencen e Konstruksioneve

1.2 Principet dhe hipotezat e Shkences se Konstruksioneve
1.3 Ligji I Hukut dhe Koeficienti i Puassonit
1.4 Skemat llogaritese qe studion Shkenca e Konstruksioneve :
- Terheqja dhe shtypja aksiale
- Rreshqitja
- Perdredhja
- Perkulja
- Rezistenca e perbere
KAPITULLI – II KARAKTERISTIKAT GJEOMETRIKE TE FIGURAVE PLANE
2.1 - Karakteristikat gjeometrike te figurave plane

2.2 - Teoremat kryesore mbi karakteristikat gjeometrike te figurave plane
2.3 - Figurat e perbera plane
2.4 - Shembuj numerike te figurave te ndryshme plane
.
KAPITULLI – III TERHEQJA DHE SHTYPJA QENDRORE
3.1 - Njohuri të përgjithshme, vecoritë e sistemeve statikisht të caktuar.

3.2 - Zgjidhja e sistemeve statikisht te pacaktuar
- Të panjohurat e tepërta, sistemi bazë.
- Ndertimi i epjurave te forcave te brendshme
3.3 - Problemi i dimensionimit
3.4 - Sistemet statikisht te pacaktuar nga ndryshimi i temperatures
3.5 - Sistemet statikisht te pacaktuar nga gabimet ne montim
3.6 - Skemat e kombinuara dhe ndertimi i skemave te deformimit.
3.7 - Aplikime te skemave te ndryshme statikisht te pacaktuara
KAPITULLI – IV SFORCIMET DHE DEFORMIMET
4.1 - Gjendja e sforcuar plane.Rrethi i Mohrit.

4.2 - Problermi i drejte dhe i zhdrejte i Mohrit
4.3 - Karakteristikat fiziko mekanike te materialeve
4.4 - Lidhja mes sforcimeve dhe deformimeve ne shufrat metalike
KAPITULLI – V RRESHQITJA DHE PERDREDHJA
5.1 - Njohuri te pergjithshme.Lidhjet me ribatina dhe saldim..

5.2 - Boshtet ne perdredhje.Sistemet statikisht te caktuara ne perdredhje.
5.3 - Sistemet statikisht te pacaktuar ne perdredhje
5.4 - Aplikime te boshteve ne perdredhje
A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 1

KAPITULLI – VI ENERGJIA POTENCIALE E DEFORMIMIT ELASTIK TE TRAUT
6.1 - Njohuri të përgjithshme.

6.2 - Teorite e soliditetit
6.3 - Energjia specifike e ndryshimit te vellimit dhe te formes.
KAPITULLI – VII TRARET NE PERKULJE
7.1 - Njohuri të përgjithshme. Trau i thjeshte ne perkulje

7.2 - Ramat dhe traret e perbere
7.3 - Ndertimi i epjurave te forcave te brendshme
7.4 - Gjetja e sforcimeve normale dhe tangjenciale ne perkulje
7.5 - Kontrolli i plote ne soliditet
7.6 - Qendra e perkuljes
7.7 - Aplikime te skemave te ndryshme ne perkulje
KAPITULLI – VIII EKUACIONI DIFERENCIAL I VIJES ELASTIKE TE TRAUT
8.1 - Njohuri të përgjithshme

8.2 - Metoda e Klebshit
8.3 - Metoda grafo analitike
8.4 - Ekuacioni i tre momenteve.
8.5 - Aplikime te metodave te mesiperme
KAPITULLI – IX METODAT ENERGJITIKE
9.1 - Njohuri te pergjitshme.

9.2 - Metoda e Integralit te Makswell –Mohrit.
9.3 - Integrali Kastiljano.
9.4 - Metoda e Produktit Grafik.
9.5 - Sistemet statikisht te pacaktuara me metodat energjitike
9.6 - Aplikime te metodave energjitike

Leksion nr.1
KAPITULLI – I NJOHURI TE PËRGJITHSHME
1.1 OBJEKTI DHE METODAT QË PËRDOREN NË SHKENCEN E KONSTRUKSIONEVE
Skenca e Konstruksioneve është një shkencë bazë që studion soliditetin, ngurtësinë dhe
qëndrueshmërine e materialeve. (Njihet edhe me emrin Rezistenca e Materialeve).
Dallohet nga Mekanika Teorike sepse studion trupat reale. Mbështetet në konceptet e fizikës dhe
zbaton njohuritë e marra nga Mekanika Inxhinierike.Përdor aparatin matematik. Rezistenca Materiale
studion jo vetëm problemet që lidhen me punën normale të objektit por edhe me anën ekonomike të
problemit, dmth objekti të jetë sa më ekonomik. Rezistenca Materiale është një shkencë teoriko-
eksperimentale.
Objekti i Rezistencës se Materialeve.

Objekti i rezistencës materiale janë shufrat dhe konstruksionet me shufra.
Përkufizimi nr 1
Shufra është trupi që ka një përmasë më të madhe se dy përmasat e tjera.
Në varësi të gjatësisë “ ” të shufrës dallojmë:

1. Shufra me gjatësi “ ” normale, ku
2. Shufra me gjatësi “ ” të shkurtër, ku
3. Shufra me gjatësi të madhe ku:
Në varësi të formës së aksit të shufrës, i cili eshte drejtëza që bashkon qëndrat e rëndësës së shufrës,
dallojmë :
1. Shufra me aks të drejtë
2. Shufra me aks të thyer(Rama)
3. Shufra me aks të lakuar në plan ose hapësirë. Psh harqet

Sipas ligjit të ndryshimit të seksionit tërthor (F) kemi :

1. Shufra me seksion konstant
2. Shufra me seksion të ndryshueshëm
Nisur nga forma gjeometrike e seksionit tërthor kemi:
1. Shufra me seksion të plotë ose të klasit të parë, mund të jenë të tipeve të ndryshme me formë
çfardo si: (rrethor,drejtkëndor,elips) etj
2. Shufra me mure të holla ose të klasit të dytë (II) në të cilat trashësia ( ) dhe lartësia ( lidhen
me relacionin e mëposhtëm:
Kemi mure të hollë të :

- Hapur
- Të mbyllur

Shënim: Ne shpesh herë do të operojmë jo mbi shufrat por mbi skemat e tyre.
Përkufizim 2
Skema është tëresia e të dhënave gjeometrike më kryesore, së bashku me vetitë fizike
dhe me ngarkesat që veprojnë mbi të
(I) SOLIDITETI - Kuptojmë vetinë fiziko-mekanike të materialit të shufrës për ti rezistuar pa u

shkatërruar veprimit të jashtëm mbi shufrën.
(II) NGURTËSI - Kuptojmë aftësinë e shufrës për të mos u deformuar përtej një kufiri të caktuar.
-
Të llogaritësh SOLIDITETIN do të thotë të vesh kufinjtë e ngarkesave për të mos shkatërruar
materialin.
-
Të llogaritësh NGURTËSINË do të thotë të vesh kufinjtë e ngarkesave deri në momentin e
deformimit të trupit.
Llogaritja e ngarkesave bëhet kur është llogaritur soliditeti dhe bëhet e tillë që të mos deformohet
përtej kufirit të caktuar. Ngurtësia lidhet me vetitë fiziko-mekanike, por dhe me vecoritë e skemës
përkatëse.
(III) QËNDRUESHMËRIA - Ka të bëjë me ruajtjen e formës gjeometrike paraprake të skemës.

Studiohet kur skema mund të kalojë nga ekuilibri i qëndrueshëm në një të
paqëndrueshëm.
-
Të llogaritësh qëndrueshmërinë do të thotë tu vesh kufi ngarkesave që të ruhet ekuilibri i
qëndrueshëm i shufrave.Humbja e qëndrueshmërisë çon në humbjen e soliditetit në skemat e shufrave.
Është detyrë e Rezistencës Materiale që të studjojë metodat për llogaritjen në skemat e shufrave të:
Soliditetit,Ngurtësisë dhe Qëndrueshmërisë.
PROBLEMET QE ZGJIDH REZISTENCA MATERIALE
Problemet që zgjidh Rezistenca Materiale klasifikohen në 3 grupe ose 3 lloje:

a) Problemi i drejtë (ose dimensionimi)
b) Problemi i kundërt (përcaktimi i aftësisë mbajtëse)
c) Problem i kontrollit.

 
a) Problemi i drejtë. Njohim forcen P , sforcimet e objektit ( dhe kërkojmë dimensionet e tij.
b) Problem i kundërt. Jepen1 dimensionet, sforcimet e objektit ( dhe kërkohet ngarkesa që
mund të mbajë.
c) Problem i kontrollit. Njihen të gjitha dhe duhet të gjenden sforcimet e punës ku :
dhe , të punës së materialit tonë.
Këtu dallojmë 3 raste sforcimesh:
1. Sforcime të lejuara ku: Kemi harxhim të kotë të materialit.
2. Sforcime të lejuara ku: Ky është rasti më ekonomik dhe me leverdi.
3. Sforcime shkatërrimtare Këtu kemi rrezik shkatërrimi të materialit.
Shtojcë 1: Po me këtë problematikë, por me shkallë më të lartë merret Teoria e Elasticitetit. Ajo
qëndron paralelisht me rezistencën materiale përsa i përket objektit të studimit dhe
mënyrave e rrugëve që përdor për zgjidhjen e problemit.
1.2 PRINCIPET DHE HIPOTEZAT E REZISTENCËS SË MATERIALEVE
Rezistenca Materiale është një shkence relativisht e re . Themeluesi i saj njihet Galileo Galilei
në periudhën e Rilindjes. Rezistenca Materiale studion trupat realë me vetitë e tyre natyrore.
Nga fizika dihet që trupi i ngurtë ka një mori vetish që nuk mund ti studjojë një disiplinë e
vetme shkencore. Për zgjidhjen e detyrave të ndryshme Rezistenca Materiale mbështetet në
një platform dhe si e tillë shërbejnë hipotezat dhe principet kryesore.
HIPOTEZA NR.1
MBI PLOTËSINË, IZOTROPINË DHE HOMOGJENITETIN E MATERIALIT
Rezistenca Materiale e konsideron materialin fizik si të plotë, izotrop dhe homogjen.

a) Plotësia e lëndës pranohet nga Rezistenca Materiale.(kuptojmë mungesën e të çarave
dhe boshllëqeve) me qëllim të sigurohet vazhdimësia e funksioneve matematike pa të
cilët nuk bëhet llogaritja e vetive të lëndës.

b)Homogjeniteti ka të bëjë me vetitë e një pike A të

materialit që janë të njëjta me me vetitë në pikat e
ndryshme të tij. Një material i tillë është homogjen.
c)Izotropia e materialit. Eshte vetia e tij që në çdo pikë të

materialit vetitë në drejtime të ndryshme1,2…n të jenë të
njëjta. Jo të gjithë materialet kënaqin këtë hipotezë.
Psh druri është material i ngurtë që nuk kënaq izotropinë. Pse? Cilësitë në drejtim të fibrave
ndryshojnë shumë nga vetitë në drejtimet tërthore të fibrave. Druri është anizotrop. Metalet
(çeliku, hekuri) e kënaqin këtë hipotezë por janë në gjykimin e nivelit kristalor. Pika që shihet
nuk duhet të jetë pambarimishtë e vogël (si Kristal). Si e tillë merret një pikë relativisht e
madhe që ka shumë kristale duke patur në drejtime të ndryshme veti të njëjta. Me hipotezën 1
problemeve u japim zgjidhje me karakter përgjithësues, dmth funksionet matematike i marrim
të ndryshëm por dhe të pakufizuar në drejtime. Hipoteza 1 na largon nga realiteti fizik i
materialit. Ajo krijon një kontradiktë që zbutet ose kapërcehet në qoftëse krahasimeve të
teorisë me eksperimentet (çdo konkluzioni i ri teorik duhet të eksperimentohet).
Rezistenca Materiale lidhet me studimet e ndryshme ë vazhdueshme teorike dhe me ato
eksperimentale prandaj është një shkencë teorike eksperimentale. Zhvillimi i teknikës dhe i
laboratorëve krijon mundësi për matje më të sakta dhe zhvillime të teorisë.
HIPOTEZA 2
HIPOTEZA E NGARKESAVE ELASTIKE
Elasticiteti është vetia e materialit për të marrë formën dhe përmasat fillestare pas heqjes së
ngarkesës ose forcave që veprojnë mbi të. Ngarkesa që e shkakton deformimin elastik quhet
ngarkesë elastike . Kur të njejtën shufër e ngarkojmë me ngarkesë më të madhe me
heqjen e pozicioni 2-2 vjen në 3-3 dhe janë tek 0-0. Deformacioni përbëhet nga 2
komponente. Deformacioni elastik dhe plastik (mbetës).Për çdo materialit të dhënë gjendet
një e tillë që . Prandajë . Kjo ngarkesë quhet kufi i
elasticitetit të materialit. Sipas HIPOTEZËS 2 Rezistenca Materiale dhe Teoria e Elasticitetit
merren me studimin e ngarkesave që janë me te vogla se kufiri i elasticitetit. Me ngarkesat
merret Teoria e Plasticitetit.

HIPOTEZA 3
HIPOTEZA E PROPORCIONALITETIT (LIGJI I HUKUT)
Nga kjo hipotezë deri në kufirin e proporcionalitetit të TN

ngarkesa elastike është proporcionale me deformacionin
elastik Paraqitja grafike e varësisë
proporcionale është varësi lineare deri në kufirin e
roporcionalitetit të TN (Materialit) . Midis kufirit të
proporcinalitetit dhe të elasticitetit të materialit (TN)
ekziston një ndryshim shumë i vogël. Hipoteza 3 thjeshton
zgjedhjet e formulave të ndryshme të Rezistencës
Materiale.
HIPOTEZA 4
HIPOTEZA MBI PANDRYESHMËRINË GJEOMETRIKE TË SKEMËS.
Deformacionet janë shumë të vogla në krahasim me përmasat fillestare të trupit TN ose të

skemës.Atëhere pranohet se gjeometria e skemës konsiderohet e pandryshueshme. Sipas
HIPOTEZËS 4 elementët e skemës janë të ndryshëm, kurse vetë skema gjeometrike në
përgjithësi mbetet e pandryshueshme. Shembujt e mëposhtëm tregojnë këtë gjë.

Pranimi I HIPOTEZËS 4 i lejon Rezistencës Materiale të shfrytëzojë të gjitha përfundimet e

nxjerra nga Mekanika Inxhinierike për TAN. Të gjithë ekuacionet e ekuilibrit statik për TAN
në plan dhe hapësire vlejnë dhe për Rezistencen Materiale e cila e pranon trupin si të
deformueshëm.
PRINCIPI 5
PRINCIPI I PAVARËSISË SË VEPRIMIT TË FORCAVE (I SUPERPOZIMIT).
Ndryshimi midis fjalës hipoteze dhe princip është ky.Hipoteza eshtë pa vërtetim, kurse
principet mund të vërtetohen ose të eksperimentohen.Në bazë të principit 5 ,veprimi resultant
shihet si shumë e veprimeve të pjesëshme. Që të zbatohet ky princip duhet të kenaqen 2
kushte:
a) Skema dhe elementet e saj duhet të jenë në ekuilibër të qëndrueshem
b) Duhet të zbatohet ligji I Hukut për ngarkesa elastike.
Një gjë e tillë ilustrohet në figurë.

Perfundimisht kemi:
PRINCIPI 6
PRINCIPI I SEN VENANIT
Perjashtohen nga llogaritjet si zona te paqarta, të turbullta, të vështira për tu analizuar nga
Rezistenca Materiale, zonat e shufrës që ndodhen pranë lidhjeve ose pranë pikave ku veprojnë
ngarkesat,forcat e jashtme. Këto quhen zonat e Sen Venanit.
Gjatësia e zonave të Sen Venanit është “lk” Në përgjithësi .Nga ana

sasiore janë zona të vogla, nga ana cilësore janë zona me rrezik me cilesore që studiohen nga
teoria e kontaktit që është pjesë e teorisë së elasticitetit.
PRINCIPI NR.7
PRINCIPI I BERNULIT
Me perjashtim të zonave të Sen Venanit në të gjitha pjesët e tjera të shufrave, seksionet

tërthore (prerjet normale me aksin) plane para deformimit mbesin plane dhe pas deformimit.
Hipotezat dhe principet që na largojnë nga realiteti fizik i materies prandajë është gjithnjë e
nevojshme të kryhen eksperimente sa herë që dyshohet mbi saktësine e teorisë dhe sa herë
hyjnë në veprim koncepte të vogla. Përdorimi i materialeve të reja duhet te shoqërohet me
kryerjen e provave eksperimentale para përdorimit.
II. SKEMA LLOGARITESE

Eshtë hallka që lidh objektin real me skemën e trupit. Skematizimi i objektit është i
domosdoshëm për të nxjerrë në pah vetitë me kryesore të tij, dhe për të lënë pas dore
fenomenet e dorës së dytë. Shumë objekte s’mund të studiohen me të gjithë vetitë e tyre por
duhet të skematizohen, si psh ashensori ne minierë. Si veprohet:
Në skemën , nuk merret parasysh

pesha e kavos dhe në , merrret
parasysh pesha vetiake e kavos. Në
skemën , merret vetëm pesha e
kabinës së ashensorit në , merret në
studim dhe pesha vetiake e kavos. Në
rastin e punës në thellësi shumë të mëdha
, qindra metra, merret parasysh dhe pesha
e kavos.. Faktorët që nuk merren
ri parasysh janë:
1. Forca e inercisë
2. Forca e fërkimit
N   N 
1 2 N   N 
1 2 3. Përkulja e litarit
4. Ndryshimi i temperaturës,
N2  P N2  P
5. Ndryshimi i lagështisë
6. Ndryshimi i presionit
atomosferik.
Shënim: Rezistenca Materiale e mbulon studimin e llogaritjes së shufrave reale me 5 skema

llogaritëse.
- Tërheqje e shtypje aksiale. - Prerja (rreshqitja)
P P
P P
- Përdredhja - Përkulja

- Rezistenca komplekse (e përbërë)
Në objekt real mund të ketë disa skema llogaritëse

dhe anasjelltas çdo skemë përdoret në shumë objekte.
III. NGARKESAT DHE KLASIFIKIMI I TYRE, SKEMAT LLOGARITESE

Forcat (ngarkesat) ndahen në dy kategori të mëdha :
1. Të jashtme
2. Të brendëshme.
1.FORCAT E JASHTME klasifikohen në:

 Forca sipërfaqësore që shkaktohen nga bashkëveprimi mdis trupave
 Forca volumore që shkaktohen nga bashkëveprimi i një fushe forcash mbi një trup
Forcat sipërfaqësore veprojnë në çdo pikë të kontaktit të trupave. Forcat volumore veprojnë
në çdo element të volumit të peshës vetiake G , forca e inercisë , fusha manjetike.
Forcat sipërfaqësore janë:
- Aktive (vepruese)
- Reaktive (kundërveprimi i lidhjeve mekanike)
Forcat e jashtme sipërfaqësore janë:
- Të përqëndruara në një zonë të vogël pikësore, ose pikë
- Të shpërndara në sipërfaqe.
- Në vendndodhje ose pikë zbatimi të caktuar (trau)
- Me vendndodhje të lëvizëshme (makina)
Shënim: Ndryshimi i ngarkesave të jashtme në lidhje me kohën jepet në dy faza:

FAZA E PARË : Mënyra e ngarkimit. Mund të jenë ngarkesa P statike ose dinamike. Një gjë e tillë
grafikisht jepet në skemën në krah .
A).Nëse intervali i kohës është relativisht i madh t atëhere forca P quhet statike.
B) Nëse intervali i kohës është shumë i vogëlt atëhere forca P quhet dinamike (Ose më tipikja është
ngarkesa grafike në fraksione të sekondës).

FAZA E DYTË
Pas ngarkimit mënyra e shfrytëzimit të objektit. Këto ngarkesa mund të jenë:
- Ngarkesa të përkohëshme.
- Ngarkesa të përherëshme. (vazhdojnë me kalimin e kohës)
- Ngarkesa ciklike (sipas ciklit sinusoidal)
2.FORCAT E BRENDËSHME
Paraqiten në formën e kundërveprimit të lidhjeve të materies ndaj veprimit mbi të të forcave

të jashtme. Janë pasojë, kurse shkak janë forcat e jashtme. Nga pikëpamja fizike forcat e
brendëshme përfaqësojnë forcat e kohezionit molekular ose kristalor. Ato janë gjithnjë të pranishme
pavarësisht në qoftëse nëse ekzistojnë ose jo forcat e jashtme, sepse pa ekzistencen e tyre nuk ekziston
TAN. Këto sigurojnë TAN si të tillë. Rezistenca Materiale studion vetëm ato forca të brendëshme që

lindin si kundërveprim i forcave të jashtme Fj. Kur mbi TAN nuk veprojnë Fj nuk ka F të brendëshme
për Rezistencën Materiale.
Për të analizuar solitetin që lidhet me lindjen e dhe madhësinë e tyre është e nevojshme të kapet e
zbulohet madhësia e forcave të brendëshme si sasi dhe cilësi. Përveç tyre dhe një kategori forcash të
brendëshme që nuk i studion Rezistenca Materiale. Si: forcat që lindin gjatë ngarkimit të betonit, gjatë
tharjes së dërrasave të njoma në diell etj.
Leksioni 2. Metoda e prerjes imagjinare.
(sherben për zbulimin dhe kapjen e forcave të brendëshme)
Trupi në figurë ndodhet nën veprimin e , … dhe

është në ekuilibër.Shtrohet pyetja: Gjeni forcat e
brendëshme që veprojnë në një pikë çafrëdo të ordinatave
të tij.
1. Nëpër pikën kalonë një plan i pjerrët që e ndan

TN në dy pjesë dhe I veçojmë ato. Mbi
pjesën veprojnë forcat dhe dhe mbi
pjesën veprojnë forcat
2. Meqë TN është në ekuilibër dhe çdo pjesë e tij është në ekuilibër, pra dhe dhe janë në
ekuilibër
3. Pjesa është në ekuilibër kur përvec dhe në çdo pikë të seksionit do të vepronin
forcat e brendëshme që shprehin veprimin e pjesës së mbi të parën, në
mënyrë analoge bëhet fjalë dhe për ekuilibrin e pjesës së dytë, nga ligji i tretë i Njutonit.
4. Këto forca të brendëshme duhet të jenë të barabarta dhe të kundërta. Për të gjetur këto forca në
seksionin e prerë
studiojmë njërën anë
ose në
ekuilibër.Zgjedhim anën

me më pak forca dhe studiojmë ekuilibrin e saj.

5. Vendos akset kryesore
qëndore (Sy =Sz=0 dhe Iyz = 0).
6. Duke u mbështetur në
teoremën e Puasonit mund të reduktojmë sistemin e forcave
të jashtme më thjeshtë në një Tenzor në një pikë të vetme reduktimi të TN. Reduktojmë ne
 R 
pikën C0. Gjejmë një rezultante R dhe nje moment kryesor M, pranojmë T0     . Kur
M 
pjesa është ne ekuilibër rezultantja e forcave të brendëshme është vektor i kundërt me dhe
Rezultanten e forcave të brendëshme e zbërthejme sipas akseve OX, OY dhe OZ që
janë përkatësisht.
dhe
Si module shihet se forcat e brendshme dhe të
jashtëme kanë drejtime të kundërta
7. Emertimi i komponeve dhe në përputhje me veprimin që i shkaktojnë trupit
KONKLUZION: Në përgjithësi në çdo seksion tërthor të TN (të shufrës) po të mblidhen të gjitha

forcat e brendshme ato përfaqësojnë 6 faktorë . Forcat që janë (
që japin ekuivalentin statik të gjithë forcave që veprojnë në seksione prerëse. Këto mund të gjenden
direkt pa gjetur , direkt por duke shfrytëzuar 6 ekuacionet e ekuilibrit statik
të TAN në hapësirë që janë:

Shihet se: Faktori forcë e brendshmeësht është sa shuma algjebrike e forcave të jashtme që ndodhen
nga njëra anë e prerjes (Metoda e Prerjes)
KONKLUZIONI 1.
Nëse faktori forcë e brendshme (I) nuk ndryshon nga ai (II) për lehtësi pranojmë vlerë të forcave të
brendëshme përcaktohet duke studiuar ekuilibrin e pjesës me më pak forca.
Nuk mund të vlerësojmë nëse një shufër i reziston veprimit të ngarkesave të jashtme mbi bazën e
madhësisë së forcave të brendshme për këtë arsye kalohet te kuptimi isforcimeve.Pika A(x;y;z)
ndodhet në seksionin tërthor .Marrim një të tillë që A dhe po të mblidhen të
gjitha forcat që veprojnë mbi sipërfaqen elementare japin një rezultante që zbërthehet në dy
z
T R
y
N
përbërëse : = +

PERKUFIZIM NR 1:
Quajme sforcim të plotë

mesatar të pikës A dhe
sforcim tangencial e normal
mesatar të pikës A shprehjet:
1. = sforcim
i plote mesatar i pikes A
2. = sforcim normal mesatar i pikes A
3. = sforcim tangencial mesatar i pikes A
Nëse kalojmë në limit (Pra materialin e kemi konsideruar te vazhdueshem) do të kemi:
PERKUFIZIM NR 2:
Sforcim i plotë i pikës A është : = ,
Sforcimi i plotë normal i pikës A është: = ,
Sforcimi i plotë tangencial i pikës A është : = .
Shihet se sforcimi i plotë i pikës A është : = + dhe nga ana sasiore kemi që :
= dhe njësitë e sforcimit janë: ; ;
RRJEDHIM NR 1
Shprehja sforcim i pikës nuk ka kuptim real pasi pika materiale nuk ka përmasa.Me këte term
kuptohet forca e brendshme që vepron në sipërfaqen elementare dF që e përmban .

RRJEDHIM NR 2.
Sforcimet , dhe varen nga madhësia që grumbullohet në sipërfaqen mirepo kjo

varet nga dhe .Edhe kur nuk ndryshon vlera e mund të ndryshojë në varësi të planit
prerës që kalon nëpër pikën A.Meqenëse nëpër pikën A kalojnë një pafundësi plane prerës
atëherë pikat A pranojnë një bashkësi prej një pafundësi sforcimesh.
RRJEDHIM NR 3:
Tëresia e sforcimeve që pranon pika A në varësi të planit prerës që kalon nëpër të e quajmë
gjendje e sforcuar e pikës A.
RRJEDHIM NR 4:
Soliditeti në pikën A lidhet direkt me përberëset dhe dhe nuk varet nga rezultantja në
pikën A. Dallojmë dy lloje shkatrrimesh:
1. NGA KËPUTJA
dhe kanë lidhje të brendshme .Këto shkatërrime shkaktohen nga sforcimet
2. NGA PRERJA

A1 dhe A2 kanë lidhje të brendëshme. Këtu shkatërrimi ndodh nga sforcimi tangencial A.
Rrjedhim Nr.5
Për të parë dhe vlerësuar
soliditetin e pikës A nga
funksioni ose i 6 faktorëve të
brendshme studjojmë lidhjen
nëpërmjet forcave pikësore që
I veprojnë në A dhe 6 faktorëve
forcë e brendshme në pikën C te
gravitetit.Marrim një sipërfaqe
elementare dF të tillë që A
Që te kemi ekuilibër duhet që të

plotësohen ekuacionet e
ekuilibrit statik të seksionit
(Forcat që veprojne mbi
seksionin F)Ekuacionet janë të
njëjta :

Këto janë ekuacionet integrale të ekuilibrit të seksionit dhe nga ato arrijmë në
konkluzionin:Për të gjetur duhet zgjidhur sistemi i ekuacioneve që nuk zgjidhen
pa njohur ligjet
Prandaj kemi që problemi i përcaktimit të

sforcimeve pikësore është statikisht i pacaktuar pra nuk mund të zgjidhet me anë të
ekuacioneve të ekuilibrit statik.Problemi zgjidhet me ndihmen e ekuacioneve suplementare që
nxirren nga skema e DEFORMIMIT duke u mbështetur në Principin e Bernulit dhe Ligjin e
Hukut.Për ekuacionet integrale shihet se sforcimi normale funksion i këtyre variablave :
Soliditeti i shufrës varet nga dhe që veprojne në pikat me të ngarkuara ,me me

rrezik të seksionit (F) me të ngarkuara .Kemi që:
Për gjetjen e këtyre pikave duhet të dihen 2 varacione :

Variacioni 1: Përcaktohet seksioni F më me rrezik i shufrës (TN) duke bërë grafikët e 6 faktorëve të
forcave të brendshme gjatë gjithë gjatësisë .Këto quhen epjura (Grafike)
Seksioni më me rrezik quhet ai që grumbullon vlerat maksimale të këtyre grafikeve.
Variacioni 2 : Përcaktohet pika më e ngarkuar e seksionit më me rrezik .Kjo bëhet duke njohur ligjet
e shpërndarjes së dhe në seksionin tërthor F.Për të garantuar soliditetin duhet të garantohet
soliditeti i pikave më të ngarkuara që bëhet me anë të kushteve të soliditetit që kanë këtë
pamje. Ku dhe përcaktohen në rrugë teorike dhe e optimal të lejuar
përcaktohen në rrugë vetëm eksperimentale kushtet bazë të RM japin një krahasim tekniko-
eksperimentale.
1.3 ZHVENDOSJE DHE DEFORMIMET
1.Kuptime mbi zhvendosjet dhe deformimet.

Kuptimet mbi zhvendosjen (ZH) lidhen me pikn materiale (PM). Pika A pas deformimit ose
zhvendosjes shkon në pikën A’
Përkufizimi 1. Vektori që lidh pozicionin e pikës A para zhvendosjes së trupit me pikën A1, mbas
 
zhvendosjes së tij quhet zhvendosje e plotë linear e pikës A  A dhe është :
 A  U A  VA  WA
Përkufizimi 2. Këndi që formon drejtëza që lidh 2 pika të afërta para dhe pas zhvendosjes së trupit
quhet zhvendosje e plotë këndore e pikës A është  A
 A  x   y  z

Z
a’ a’
a”
a” A’
A
a a1
Kuptimet mbi deformimet lidhen me nje element linear ose këndor. Psh me diametrin linear PB
marrim një element linear AB dhe një element këndor CDE. Nga figura shohim se:
 AB  S CDE  
 
 A; B  S  DS C ' D ' E '   L
’
A A
B’
’ ’
B
’ C A
C’ ’
B
C
’
C
’
C
C
’
Përkufizimi 3 Quajmë deformimin absolut linear mesatar të pikës A ne drejtimin AB madh ësinë:
A ' B ' AB  S

Përkufizimi 4 Quajmë deformimin relativ mesatar të plotë të pikës A shprehjene meposhtme. Në

përgjithësi do të punojmë me deformime relative.
S
 A  lim
B A S
Jepen dhe vektorialisht:
A  x y z
Për elementin këndor CDE kemi që:
Përkufizimi 5 Deformimi këndor mesatar të pikës D në planin CDE ose këndi I rrëshqitjes mesatare
quhet diferenca:
1       CDE
D
 mes
Përkufizimi 6 Deformim këndor i plotë i pikës D quhet në planin CDE limiti i diferencës kur
 CDE
D
 lim 1    i cili mund të jepet dhe vektorialisht me anën e 3 komponentëve sipas planeve
C D
E D
OXY, OXZ dhe OYZ që janë të trajtës:
 D   xy   yz   zx
Shënim: Deformimi i një pike jepet në 6 përbërësa që janë :  x  y  z ,  xy ,  yz dhe  zx që janë

funksion, jo vetëm i forcave të jashtme Fj që deformojnë trupin por dhe i drejtëzave ose planeve
referuese. Atëhere arrijmë në konkluzionin se:
TERESIA E DEFORMIMEVE LINEARE DHE KENDORE QE PRANON NJE PIKE MATERIALE NE
VARESI TE DREJTEZAVE DHE PLANEVE TE NDRYSHME QE KALOJNE NEPER TE QUHET
GJENDJE E DEFORMUAR E PIKES A.
2.Vlerësimi I ngurtësisë .
Kur njohim gjendjen e deformuar të trupit mund të vecojmë analitikisht pikat më të rrezikshme të tij që
kanë max dhe max. Kur gjendet kjo pikë jepet dhe vlerësimi i ngarkesave që ka pamjen
   
 max
 max

   
Kushti i ngarksave të shufrës jepet dhe me zhvendosjet. Në këtë rast kemi: 

max
   . Në

këto memorizime max,max dhe max, vlerësohen në rrugë teorike kurse [], [] dhe [], duhet të
kuptohen si vlera normative që diktohen sipas rastit në funksion të llojit të objektit dhe ngarkohen nga
NORMATIVAT SHTETERORE të projektimit që vijnë nga eksperienca e arritur.
Leksioni nr 3
KAPITULLI – II
KARAKTERISTIKAT GJEOMETRIKE TE FIGURAVE PLANE
2.1 - Karakteristikat gjeometrike te figurave plane
Këto janë shprehje dhe madhësi që ndikojnë në përdorimin e disa formulave të rezistencës së
materialeve (R.M) vecanerisht në kapitujt e “Përdredhjes” dhe të “Përkuljes plane”. Fillojmë si vijon
më poshtë:
 Marrim një sipërfaqe plane të çfarëdoshme të cilës i lidhim sistemin koordinativ kartezian ose
akset karteziane dF me kordinata Njësitë matëse të
d F(cm2).

g
n
n
n

a. Përkufizimi 1. Momentet
 statike kundrejt akseve 0Y dhe 0Z quhen përkatësisht shprehjet:


S y  z.dF
F
(1)
dhe S z   y.dF (2)

F
- Njësitë matëse (cm3)

- Vlerat Sy >0, Sy = 0, Sy <0
Shënojmë me qëndrën e gravitetit të figurës plane.Nga Mekanika Teorike mund të shkruajmë që :
 S y  z.dF  zc .F
 F
 (3)
 z 
S  y.dF  yc .F
 F
Shihet se me ndihmën e momenteve statike mund të gjejme qëndrën e rëndesës së figurës plane me
formulat:
 Sz
 yc  F
 (4)
z  Sy
 c F

b. Përkufizimi Nr.2. Momentet aksiale të inercisë përkatesisht kundrejt akseve 0Y dhe 0Z janë
shprehjet e mëposhtme:
I y   z 2 .dF (4) dhe

F
I Z   Y 2 .dF (5)
F
Njësitë matëse (cm4). Vlerat që marrim >0, =0.
c. Përkufizim Nr.3. Momente të inercise polare Ip do të quajmë shprehjen:
I p    2 .dF  I y  I z (6)
F
 - rreze polare që shpreh distancën nga origjina O e sistemit koordinativ deri tek dF. Njësitë
4
matëse (cm ) dhe vlerat që merr Ip >0, Ip = 0
d. Përkufizimi Nr.4 Moment inercie centrifugal (kundrejt akseve OY dhe OZ) quajmë
shprehjen e mëposhtme:
I yz   y.z.dF (7)
F
Vlerat që merr Ip >0, Ip <0. Njësitë matëse (cm4) Ip =0.

1.1 Karakteristikat Jokryesore.
Ndër to përmendim.
a. Përkufizimi Nr.1. Momentet të rezistencës aksiale kundrejt akseve OY dhe OZ quhen

përkatësisht shprehjet:
Iy
Wy  (8) dhe
zmax
Iz
Wz  (9)
ymax

Vlerat që marrin W>0, W=0. Njësitë matëse (cm3)

b. Përkufizim Nr.2. Momente të rezistencës polare janë shprehjet e mëposhtme:
Ip
Wp  (10)
 max
Vlerat W  0. Njësitë matëse (cm3).
c. Përkufizimi Nr.3. Rreze të inercisë aksiale përkatësisht kundrejt akseve OY dhe OZ janë
përkatësisht shprehjet:
Iy
iy  cm (11) dhe
F
Iz
iz  cm (12)
F
Marrim vlera i>0 dhe i=0
d. Përkufizimi Nr.4. Rreze të inercisë polare quajmë shprehjen e mëposhtme:
Ip
ip  cm (13)
F
Vlera që merr ip > 0, ip = 0.
1.2 Teoremat kryesore.
TEOREME NR.1. Momentet statike dhe të inercisë (aksiale centrifugale dhe polare) të një figure
plane të përbërë F* janë sa shumat përkatëse të momenteve statike dhe të inercisë të figurave që e
pëprbëjnë atë.
VËRTETIM.

Jepet
Figura plane e përbërë F* që përbëhet nga F1, F2, F3, …Fi….Fn
Kuptohet që momentet statike kundrejt akseve OY dhe OZ të figurës së përbërë janë sa shuma e
momenteve statike të figurave që e përbëjnë F* dhe kemi:
S yF   z.dF   z.dF   z.dF   z.dF  ...  z.dF
*
(1)
F* F1  F2 ... Fn F1 F2 Fn
Nga përkufizimi që kemi:
n
S yF  S yF1  S yF2  ....S yFi ....S yFn   S yFi
*
(2)
i 1
Duke u nisur nga vetia e integralit të shumës që është sa shuma e integraleve nxjerrim që:
n
S zF   S zFi
*
(3)
i 1
Në mënyrë të njëjtë ose analoge kemi:
n
I F*
y   z dF  
2
z dF   z dF   z dF ...  z dF   I yFi (a)
2 2 2 2
F* F1  F2 ... Fn F1 F2 Fn i 1
n n n
I zF   I zFi I pF   I pFi I yzF   I yzFi
* * *
(b)
i 1 i 1 i 1

TEOREMA NR.2 Dy sipërfaqe plane të barabarta dhe simetrike kundrejt një aksi kartezian e kanë
momentin centrifugal të inercisë të barabartë në vlerë absolute por me shenjë të kundërt.
dF1 dF2
Jepet.
F1 = F2
OZ - aksi simetrie
F F
Gjeni I yz1 dhe I yz2 = ?
Vërtetim
Në secilën figurë marrim dF1  dF2  dF nga një sipërfaqe elementare me koordinata:
dF1  y1 , z1 
 z  z  z
  1 2
dF2  y2 , z2   y1  y2   y

Dimë që nga përkufizimi i momentit centrifugal të inercisë kemi:
I yzF1   y1 z1dF    y.z.dF    yzdF   I yz

F F F
Pra
I yzF1  0 - negative
I yzF2   y z dF   y.z.dF  I
F2
2 2 2
F
yz
Pra

I yzF2  0
Pra I yzF1  I yzF2  I yzF1  I yzF2  0
Nga kjo rrjedhin këto rrjedhime:
Rrjedhimi 1
Përkufizim. Sistemet e akseve karteziane origjina O(0;0) e të cilit përputhet me qëndrën e gravitetit C
(yc,zc) të figurës plane quhet siste aksesh qëndrore {O=C}
z
Kuptohet që
OC  zc  0
 si rrjedhim kemi që:
O
 yc  0
 S y  zc .F  0
c y 
 S z  yc .F  0
Rrjedhimi 2.
Çdo sistem aksesh që e ka momentin centrifugal të inercisë I yz  0 quhet system kryesore.
Nga teorema Nr 2 dimë që kjo figurë plane duhet të ketë një aks simetrie.
Rrjedhim 3
Çdo system aksesh që plotëson kushtet e mësipërme quhet system kryesor qëndror aksesh dhe ka
vetitë:
O  C

S y  S z  0

 I yz  0
Rrjedhim 4
Çdo figurë (F) që ka qoftë edhe vetëm një aks simetrie ka një pafundësi () aksesh kryesore
I yz  0 me kusht që njëri prej akseve të përputhet gjithnjë me aksin e simetrisë.

F1 F2
Dimë që: F = F1 + F2
F1 = F2 nga Teorema Nr.2 I yzF1  I yzF2  0
Kuptohet që I yzF  I yzF1  I yzF2  0
TEOREMA NR.3
Teorema e Shtejnerit për transportimin paralel të akseve.
Y1
Z1
Jepet
Një sipërfaqe plane F të cilës i lidhim një sIstem aksesh qëndrorë ( yc 0 zc) me këto të dhëna:
 S yc  0

 S yc  0

O  C

Marrim një system aksesh OYZ paralel me yc0zc të tillë që:
Njihen: I yc , I zc , I p , I yczc në lidhje me sistemin qëndror.

Gjeni: I y  ? I z  ? I yz  ?
Vërtetim
Marrim një sipërfaqe elementare dF me kordinata (yc,zc) dhe me koordinata (y1,z1) në lidhje me
sistemin e tij aksial (yO1z). Nga përkufizimi i momenteve aksiale të inercisë:
 
I y1   z12 dF   zc  a .dF   zc2 dF  2a  zc dF   a 2 dF
2
F F F F F
I z1  I yc  2a.S yc  a 2 .F  I yc  a 2 .F ku: Syc = 0
Në mënyrë analoge kemi që:
I z1  I yc  b 2 .F
I yz   y1 z1dF    zc  a  yc  b  dF   yc zc dF  b  zc dF  a  yc dF  ab  dF
F F F F F F
I yz  I yczc  ab.F
Shënim: është gjithashtu I vërtetë edhe pohimi i anasjelltë:
 I yc  I y  a 2 F

 I zc  I z  b F
2
 I  I  abF
 yczc yz
Nga teorema e Shtejnerit rrjedhin 2 rrjedhime të rëndësishme:
Rrjedhimi 1.
Shihet që momentet aksiale të inercisë kundrejt një aksi rriten kur akset largohen nga qendra e
gravitetit të figurës plane.

Rrjedhimi 2
Nga e gjithë familja e akseve paralele momentin e inercisë (aksial dhe centrifugal) minimal e ka
sistemi i akseve qëndrore që kalon nëpër qëndrën (C) të gravitetit të figurës plane F.
 I y min  I yc

 I z min  I zc
I
 yz min  I yczc
TEOREMË NR.4
Mbi rrotullimin e akseve qëndrore .
0  C

Kjo teoremë është e vlefshme vetëm për rastin e akseve qëndrore  S yc  0

 S zc  0
E rrotullojmë sistemin qëndror yOz me këndin  në sensin pozitiv (antiorar). Kuptohet që edhe sistemi
 S y1  0
i ri është sistem aksial qëndror 
 S z1  0

Njihen: I y , I z dhe I yz
Gjeni I y1  ? I z1  ? I y1z1  ?
Vërtetim
Marrim një sipërfaqe elementare dF*(y,z) në lidhje me sistemin fillestar aksial yOz. Koordinatat e saj
 z1  z cos   y sin 
(dF) në lidhje me sistemin e rrotulluar aksial y1Oz1 janw të tilla :  Kjo gjë
 y1  y cos   z sin 
nxirret me ndërtimin gjeometrik të figurës.
Nga përkufizimi i momenteve të inercisë aksiale dhe centrifugal dimë që :
I y1   z12 dF    z cos   y sin   .dF   z 2 cos 2  dF  2  yz sin  cos  dF   y 2 sin 2  dF 

2
F F F F F
I y1  cos  I y  2sin  cos  I yz  sin  I z

2 2
1  cos 2   I sin 2  1  cos 2 

 Iz 
 1  cos 2 
I yz y   I yz  
2 2  2   2 
Iy  Iz
sin 2
2


sin 2  2sin  cos 

 2  
Nga trigonometria dimë që 1  cos   2cos  
 2
 2  
1  cos   2sin  
  
Si rrjedhim kemi që:
 1  cos 2 
I y1  I y .    I yz .sin 2  I yz sin 2
 2 
I y  Iz I y  Iz
I y1   .cos 2  I yz sin 2
2 2
Në mënyrë analoge nxjerrim që:

I z1   y12 dF    y cos   z sin   dF  I y sin 2  I z cos2   I yz sin 2
2
F F
I y1z1   y1 z1dF    y cos   y sin   y cos   z sin   dF

F F
I y1z1   yz cos 2  dF   z 2 cos  sin  dF   y 2 sin  cos  dF   yz sin 2  dF

F F F F
I y1z1  cos  I yz  sin  cos  I y  cos  sin  I z  I yz sin 

2 2
 I y  Iz 
I y1z1    .sin 2  I yz cos 2
 2 
Në mënyrë të përmbledhur kemi:

I y1  I y cos 2   I z .sin 2   I yz sin 2
I z1  I z cos 2   I y .sin 2   I yz sin 2 (1)
 I y  Iz  2
I y1 z 1    sin   I yz cos 2
 2 
keto janë formulat e rrotullimit të akseve qëndrore me këndin ( )
duke përdorur funksionet trigonometrike :

sin 2  2sin  cos 


1  cos   2sin 2
2

1  cos   2sin 2
2
shprehim këto formula në funksion të këndit 2 dhe marrim formula:
I y  Iz Iy  Iz
I y1   cos 2  I yz sin 2
2 2
I y  Iz Iy  Iz
I z1   cos 2  I yz sin 2
2 2
Iy  Iz
I y1 z 1  sin 2  I yz cos 2
2
Rrjehdimi 1
Bëjmë shumën e formulave që shprehin momentet e inercisë së akseve të figurës plane dhe kemi:
I y1  I z1  I y cos2   I z sin 2   I yz sin 2   I z cos 2   I y sin 2   I yz sin 2 
  
I y1  I z1  I y sin 2   cos2   I z sin 2   cos 2   I y  I z 
I y1  I z1  I y  I  const
Shuma e momenteve aksiale të inercisë është madhësi konstante (për akset qëndrore).
Rrjedhim 2
Dimë që I p   dF    y 
 z 2 dF
2 2
F F
Pra: I p  I y  Iz
 2  z 2  y2
Moment polar I inercisë është I barabartë me shumën e momenteve aksiale të inercisë.

Rrjedhim 3
Jepet një sipërfaqe plane të cilës i lidhim një system aksesh qëndrore C  0, S y  0, S z  0
Njihet I y , I z , I yz
Shtrohet pyetja: A ka mundësi që duke e rrotulluar sistemin aksial qëndror yOz kundrejt qëndrës
CO së gravitetit të figurës të gjejmë një system të ri aksesh që të ketë momentin centrifugal të
I yz
inercise te tille qe: tg 2  2
I y  Iz
Supozojmë që I y1z1  0 dhe kemi:
I y  Iz
I y1z1  .sin 2   I yz cos 2   0 1.Pjestojmë me cos2
2
I y  Iz sin 2
   I yz  1 2.Shumëzojmë me 2 të dyja anët.
2 cos 2
I yz
Pra : tg 2  2 Me këndin  të tillë që
I y  Iz
Po të zgjidhim këtë ekuacion marrim një cift zgjidhjesh (, 900 +)
Përfundim. Figura e çrregullt plane (F) që nuk ka asnjë aks simetrie pranon 1 dhe vetëm 1 sistem
aksesh qëndrore( C  0, S y  0, S z  0 ) dhe kryesore I yz  0
Në qoftëse thame se për figurën plane ekzistojnë një pafundësi sistemesh aksesh qëndrore

Shtrohet pyetja: Cilët prej këtyre akseve qëndrore kanë vlera ekstremale të momenteve të inercisë?
Njihen I y , I z , I yz C  0, S y  0, S z  0
 I 1y  I yekstrem
Gjeni këndin =? Për të cilin 
 I z  I t
1 ekstrem
Zgjidhje
Dimë që I y1  I y cos 2   I z sin 2   I yz sin 2 

Nga matematika dimë që ekstremumi i një funksioni gjendet duke derivuar atë dhe duke barazuar me
zero derivation e parë të tij . Kemi:
d
d
 I y1   2cos (cos ).I y  I z 2sin 2  (sin  )  2I yz cos 2
I y1   2 cos  sin  I y  2sin  cos  I z  2 I yz cos 2  0

  I y  I z  sin  cos   I yz cos 2
sin 2
  I y  I z .   I yz cos 2
2
 I y  I z  sin 2
 .   I yz
 2  cos 2
2 I yz
tg 2 
I y  Iz

Shihet që =
Përfundim:Sistemi I akseve kryesorë qëndrorë gëzon edhe një veti tjetër: “momentet aksiale të inercisë
së figurave plane kanë vlera ekstreme”.
Me poshte po japim disa shembuj numerike ne lidhje me karakteristikat gjeometrike te figurave

plane.
USHTRIMI 1
Gjeni momentin statik të seksionit katërkëndor me brinjë “ ” dhe lartësi “ ”.
ZGJIDHJE
zc
Marrim një sipërfaqe elementare dF të tillë që: dF  b.dz

Nisur nga përkufizimi I momentit statik kundrejt aksit 0y kemi që:
h
S y   z.dF   z.b.dz
F 0
h h
z2 b.h 2
S y  b. z.dz  b.  
0
2 0 2
Nga ana tjetër kemi që: (përkufizimi I dytë I momenteve statike)
Gjeni momentin aksial të inercisë Iy = ? në lidhje me

I y   z 2 .dFku : z 0h
dF b.dz
F
h h
b.z 3 b.h3
I y   z .b.dz  b  z .dz 
3 0
2 2

F 0
3
Gjeni momentin e inercisë aksial në lidhje me aksin
I z   y 2 .dF ku : y  0 b
dF  h.dy
F
b h
y3
I z   y .dF  b  y .h.dy  h 
2 2
F 0
3 0
b3
I z  h.
3
Gjeni momentin centrifugal të inercisë Iyz të figurës plane me formë drejtkëndëshi.

I yz   yzdF   yz.dy.dz
F F
h b
 z2  h  y2  b
I yz   z.dz. y.dy     .   
0 0  2 0  2 0
h 2 b 2 b 2 .h 2
I yz  . 
2 2 4
Gjeni momentin static në lidhje me aksin dhe kemi Sz = ?
Marrim një sipërfaqe elementare
dF  h.dy
ku :
y  0b
z  0h
Nga përkufizimi dimë që:
b b
y2 b2 .h
S z   y.dF   y.h.dy  h.  
F 0
2 0 2
Shënim. Rasti i vecantë katrori b=h=a
USHTRIMI 2.
Gjeni momentet e inercisë në lidhje me akset kryesore qëndrore për sipërfaqen plane drejtkëndësh.
Meqë kemi sisteme kryesore qëndrore dimë që :

C  0

a) Sisteme aksesh qëndrore:  S y  zc .F  0

 S z  y c .F  0

b) Sisteme aksesh kryesore I yczc  0 . Pra pranon të paktën një aks simetrie (në rastin tonë
kemi 2 akse simetrie)
Moment aksial i inercisë kundrejt oy del I tillë :
h h
2
z 
3 2
 bh3 
I yc   z 2 .dF   z 2 .dz.b  b.  z 2 .dz  b.      
F F 
h  3  h  12 
2 2
 dF  b.dz
h h
 z   
2 2
Mënyra e dytë për njësimin e momenteve aksiale të inercisë bëhet me ndihmën e teoremës Nr.3 të
Shtejnerit (mbi transportimin e akseve paralele).
I y  I yc  a 2 .F
Dimë që :
I z  I zc  b 2 .F
I yc  I y  a 2 .F
Dimë që është I vërtetë pohimi I anasjelltë :
I zc  I z  b 2 .F
Në rastin e drejtkëndëshit është e ditur që:
h b
a e b
2 2
Duke I zëvendësuar marrim:

2
bh3  h  bh3 bh3 bh3
I yc  I y  a 2 .F     .bh   
3 2 3 4 12
hb  b 
3
hb 3
I zc  I z  b 2 .F     .bh 
3 2 12
bh3
I yc 
Pra përfundimisht
12
hb3
I zc 
12
USHTRIMI 3
Gjeni momentin polar dhe aksial të inercisë për rrethin.
Shihet se sistemi aksial që lidhet me rrethin është system aksesh kryesore qëndrore. Dhe meqë rrethi
pranon akse simetrie të pafundëm kuptohet se rrethit I lidhen një pafundësi ( ) sistemesh kryesorë
qëndrore.
Marrim një sipërfaqe elementare dF që e ka trashësinë (d) kuptohet që:

dF  2 . .d   perimeter . trashsi

  0  R vlerat qe merr rrezja vektore 
1. Nga përkufizimi dimë që:

R
  4 R
I p    2 .dF    2 .2 .d    2 3 .d   2  
F F 0  4 0
 .R 4
Ip 
2
D  D4
Dimë që R   Ip 
2 32
Dimë që   y  z  I p  I z  I y meqë rrethi pranon një pafundësi aksesh simetrike atëhere
2 2 2
kuptohet që I y  I z  I aksial Pra :

Ip  .D 4
I y  I z  I aks  
2 64
Pra meqë sistemi aksial është system kryesor qëndror
C  0
S  0
 y

S z  0
 I yz  0 kemi :

 D4
c
I aksial 
64
USHTRIMI 4
Gjeni momentin centrifugal të inercisë ” Iyz” në lidhje me trekëndëshin këndrejtë kur këndi I drejtë
përfshihet midis boshteve koordinative Oyz.

Nga përkufizimi dimë që moment centrifugal i inercisë Iyz në lidhje me trekëndëshin këndrejtë është I
tillë:
I yz   y.z.dF   y.z.dy.dz
F b( z )
Gjejmë diferencën dF që shpreh sipërfaqen elementare dF të tillë :
dF  dy.dz
Nga ngjashmëria e trekëndëshave kemi që:
b( z ) h  z b.(h  z ) bz
 pra kemi që b( z )  b
b h h h
0  z  h
Kufinjtë e integrimit janë: 
0  y  b ( z )
Kalojmë në integrimin e integralit të dyfishtë të caktuar si me poshtë:
h
I yz   z.dz.
b( z ) b( z )
  b.z  dz
0

0
y.dy  0
b 
 h 

h 2 h h
b 2b .z 2 .dz 2
b 2 .z 3
I yz   .z.dz    .dz
0
2 0
2.h 0
2h 2
Nëqoftëse vazhdojmë më tej veprimet duhet që të kemi:
b 2 .h 2 b 2 .h 2 b 2 .h 2
I yz     b2 h2
4 3 8
b 2 .h 2 b 2 .h 2
I yz  .  6  8  3 
8 24
Gjeni vlerën e momentit centrifugal me ndihmën e teoremës së Shtejnerit për zhvendosjen paralele
të akseve.
b2 .h2 b h bh b2 .h2
I yczc  I yz  a1b1.F   . . 
24 3 3 2 72
Shënim 1. Shenja negative vihet pasi pjesët e figurës plane me kuadratin I dhe të III I kanë momentet
centrifugal positive (Iyczc >0)

Kurse pjesët apo sipërfaqet e figurës plane që ndodhen në kuadratin e II dhe të IV janë me shënjë
negative
a. Madhesia e tyre
b. Forma e D në formë trekëndëshi këndrejtë në plan.
Shënimi 2
Pjesët e figurës plane (trekëndësh) me kuadratin e pare dhe të tretë i kanë momentet centrifugalen
Iyczc positive. Pse?
a. Figura në kuadratin e pare y>0, z>0
b. Figura në kuadratin e tretë y<0, z<0
c. Shohim disa shembuj numerikë dhe kemi:
Zc
Zc
II I
Yc
IV Yc
III
b2 .h2 Rasti I

I yczc 
Zc 72
Zc
II I II I
Yc
Yc
III IV
III
IV
b2 .h2 Rasti II

I yczc  b 2 .h 2
72 I yc  Rasti III
72
Zc
Rasti IV
Yc
b2 .h2
I yczc 
72

USHTRIMI 5
Gjeni momentet e inercisë, qëndrën e gravitetit të figurës plane dhe akset qëndrore (0C, Sy = Sz =0).
1. Fillimisht marrim një sistem aksesh ndihmëse që të përfshihjnë të gjithë figurën plane në një
kuadrant
2. Dimë që momentet statike kanë këtë veti kryesore:
 S y  zc .F
 ku (yc, zc) koordinatat e qendrës së gravitetit të figurës plane.
 S z  yc .F
z z2 zc z1
b2 b1
Y2
3. E ndajmë figurën në pjesë të vogla të cilave ia dimë mirë qëndrat dhe
Dimë që:
S TOTAL S yF TOTAL S yF11  S yF22

zc    
y
F TOTAL F TOTAL F1  F2 F1  F2
4a.2a.Sa  4a.a.2a 40a 3  8a 3 48a 3
zc     4a
8a 2 .4a 2 12a 2 12a 2
Në mënyrë analoge njesojmë edhe abshisën yc dhe kemi :

S zTOTAL S zF1  S zF2 4a.2a.2a  4a.a.a (16  2)a 3

yc    
F TOTAL F1  F2 12a 2 12a 2
3
yc  a
2
Llogarisim momentet e inercisë Iyc, Izc, Iyczc :
I y  I ycF1  I ycF2 PSE?
Nga teorema Nr.1 dimë që momentet e inercisë së një figure të përbërë janë sa shumë e momenteve
të figurave përbën : a1 = a a2 = -2a
Nga ana tjetër
4a.  2a 
3
b1h13
I F1
yc  I  a .F1 
F1
y1
2
 a 2 .F1   a 2 .4a.2a 
12 12
a.  4a 
3
b h3
  2a  .F2  2 2   2a  .F2    2a  .4a.a
2 2 2
I F2
yc I F2
y 2c
12 12
Pra
32a 4 64a 4
I yc  I yc1  I yc 2   8a 4   16a 4  32a 4
12 12
Shënim. Në mënyrë analoge gjejmë momentin e inercisë së figurës së përbërë:

a
b1  , b2  a
2
I zc  I zcF1  I zcF2
2a.  4a   a 
3 2
h1.b13
I F1
zc  I z1  b .F1 
1
2
 b12 .F1     .  4a.2a 
12 12 2
4a.  a 
3
h .b3
I F2
zc  I z 2  b .F2  2 2  b22 .F2 
2
2  a 2 .  4a.a 
12 12
38a 4 13 4
Pra I zc  I zcF11  I zcF2   a  17a 4
3 3
Moment I inercisë centrifugal Iyczc I figurës së përbëre del I tillë dhe konkretisht kemi që:
I yczc  I yczc
F1
 I yczc
F2
nga TEOREMA Nr.2

Nga teorema e Shtejnerit mbi transportimin paralel të akseve dimë që:
I y 1 z1  I yz  a.b.F
Në rastin tonë kemi që:
a
F1
I yczc  I y1z1  a1.b1.F1  0  a. .  4a.2a  
2
I yczc  I y1z1  a2 .b2 .F1  0   2a  .  a  .  4a.2a 
F2
Ku: I y1z1  0 aks qëndror a1=a b1=a/2 a2=-2a b2 = -a

Dhe I y2z2  0
I yczc  I yczc
F1
 I yczc
F2
 12a 4 Veprimet beji në tabelë.
Pra kemi që për figurën e përbërë të kemi që :

 I yc  32a 4  0


 I zc  17a  0
4

 I  12a 4  0
 zcyc
Gjeni akset kryesore qëndrore të figurës së përbërë të mësipërme:
z z2 zc z1
4a
Y1
2a C1
a1=a
C Yc
a2=a
4a C2 Y2

Dimë që nga teorema Nr.4 mbi rritullimin e akseve vlerat e momenteve të inercisë aksiale dhe
centrifugal gjenden në formulat e mëposhtme:

 I u1  I yc .cos 2   I zc .sin 2   I yczc .sin 2

 I v1  I yc .sin   I zc .cos   I yczc .sin 2
2 2

 I  I yc  I zc sin 2  I .cos 2
 u1v1 2
yczc
Shohim se fillimisht duhet të gjejmë drejtimet (këndin) me të cilin duhet të rrotullojmë akset
qëndrore (Oyczc) me qëllim që të marrim një system aksesh kryesore qëndrore (Iyczc=0)
2 I yczc
tg 2  ku: 32a 4  I yc , 17 a 4  I zc , 12a 2  I yczc
I yc  I zc
2.12.a 4 24
tg 2  4   1, 6
a  32  17  15
2  ortg  1, 6   57,99  580
50
  29
2
Pra fitojmë akset kryesore qëndrore OU1V1 duke e rrotulluar sistemin qëndror Oyczc me kënind =-
290
Kontrolli 1.
Dimë që moment centrifugal I inercisë Iyczc për një system kryesor qëndror ((0C, Syc =0 Szc =0). Është
Iycz=0. Pra duhet që Iu1v1 = 0 të ketë vlerën zero.
Konkretisht nga teorema Nr.4 dimë që:
I ycfill  I zcfill
I u1v1  sin 2  I yczc .cos 2  0
2
32a 4  17 a 4
I u1v1 
2
 
.sin 580  12a 4 .cos 580  0  
I u1v1  7, 5a 4  12a 4 .cos 580  
I u1v1  7, 5a 4 .  0,884   12a 4  0, 529   0

  250

2  58
0

sin(58 )  0,884
0
cos(580 )  0, 529


Kontrolli 2
Dimë që formulat e dyta për njesimin e momenteve të inercisë aksiale janë:
I yc  I zc 1
I  I zc   4 I yczc
2
I u1   yc
2
2 2
32  17 4 1
 32  17   4122  a 4 
2 2
I u1  .a 
2 2
I u1  38, 5a 4
I yc  I zc 1
I  I zc   4 I yczc
2
I v1   yc
2
2 2
I10, 5a 2
Prova
I u1  I v1  I yc  I zc  const
(38, 5  10, 5).a 4  (32  17) a 4
49a 4  49a 4
Veprimi I fundit. Zëvendësojmë vlerën e (2) në formulat e rrotullimit të akseve qëndrore dhe
gjejmë vlerat e Iu1, Iv1 dhe Iu1v1

Leksioni 4
KAPITULLI – III
TERHEQJA DHE SHTYPJA QENDRORE
3.1 NJOHURI TË PËRGJITHSHME, VECORITË E SISTEMEVE STATIKISHT TË

CAKTUAR
Pwrkufizimi 1. Një shufër punon në tërheqje ose shtypje aksiale nëqoftëse forcat e jashtme (Fj), ose
rezultantja e tyre vepron sipas aksit të shufrës.
Në këtë rast nga ekuacionet e ekuilibrit të TPN kemi vtëm 1 përbërës të trajtës . Gjeni forcat e
brendëshme që veprojnë në një pikë arbitrare çfardo (A) në një shufër me seksion constant kur nuk
merret parasysh pasha vetiake e shufrës?
P1
P1
 
P
R R  2P
M x ( x)
Përdorimi i metodës së prerjes imagjinare.

a) Kalojmë një plan prerës () që e ndan shufrën në mënyrë imagjinare në dy pjesë ku secila
është në ekuilibër nën veprimin e forcave të jashtme Fj dhe forcave të brendëshme Fb që
veprojnë në çdo pikë të seksionit të prerjes në mënyrë imagjinare. (F) dhe që japin rezultatet
N x ( x) që është ekuivalente me të gjitha forcat Fb që veprojnë në seksionin e parë.
b) Studjojmë anën e parë ku priten të gjithë forcat dhe nga ekuilibri statik i tangents

 P   q  x  dx  N x  x   0  N x  x   P1   q  x  dx
0 0
Nga ekuacioni i ekuilibrit statik gjendet N x  x  në çdo pikë dhe seksion të shufrës tonë duke parë
shumën e forcave që veprojnë nga njëra anë e prerjes -
Përkufizimi 2 . Një shufër punon në tërheqje (shtypje aksiale) nëqoftëse çdo seksion tërthor të saj
vetëm faktori N x  x  0 dhe gjithë të tjerët janë Qy(x)=Qz(x)=Mx(x)=My(x)=Mz(x).
N x  x
Pika A rrethohet me një sipërfaqe elementare dF ku grumbullohet forca e cila është dF   dF .

A
Duke ditur se në pikën A vepron vetëm A dhe në të gjithë pikat Ai (i-) veprojnë forca që e kanë
rezistencën N x  x  dhe duke ditur ekuacionet INTEGRALE TE EKUILIBRIT të seksionit F kemi
që:
 Nx  x   Qy  x  
   
 A  f  M y  x dhe  A  f1  Qz  x    0
   
 M z  x   M x  x
Kemi që:
N x  x     AdF
F
Nx(x)
Meqë A nuk njihet prej nesh ky ekuacion është I përgjithshëm

ose është statikisht i pacaktuar dhe nuk zgjidhet nga ekaucionet e
ekuilibrit statik. Zgjidhja e problemit kërkon ekuacione
suplementare që quhen ekuacione deformimi dhe nxirren nga
skema e deformacionit. Ç është skema e deformacionit?
Marrim një shufër prej gome elastike. Kjo pas deformimit merr
një pamje të dytë por vijat e drejta 1-1 dhe 2-2 mbesin të drejta

dhe me pas sepse =const . Pra materiali i bindet hipotezës së Bernulit mbi seksionet plane. Nëqoftëse
zhvendosjet  janë konstante nga ligji i Hukut kemi që   k. ku: constant. Atehere kemi që
=const në të gjithë pikat e seksionit F, pra problem zgjidhet si vijon :
N x  x     dF   F
F
Nx  x
 
F
Njësitë matëse të sforcimeve janë (N/mm2, dN/cm2, ose kg/cm2). Gjatë tërheqjes ose shtypjes aksiale
sforcimet normale shpërndahen uniformisht në të gjithë pikat e seksionit tërthor. Shenjat në tërheqje,
shtypje dhe sforcimeve janë të tilla që:
Në tërheqje. Kur:
Nx  x  0   x  x  0

A  0 def .abs.gjat
d  0 def .abs.kritik

Në shtypje. Kur:
Nx  x  0   x  x  0

A  0 def .abs.gjat
d  0 def .abs.terth.

Përfundim. Ligji i sforcimeve x(x) ndryshon në funksion të

1. Ligjit të forcave të brendëshme Fb dhe
2. Të ndryshimit të seksionit F.
Dallojme disa raste:

Nëqoftëse  x  x   const me gjithë

seksionet e shufrës. Gjendja e sforcuar e
shufrës është homogjene  x  x   const
Në qoftëse seksioni F=const dhe

q=const Nx(x)const
Nx(x)const, kemi gjendje të
sforcuar johomogjene
 x  x   const
Në qoftëse seksioni F=Fx dhe

Nx(x)=const, kemi gjendje të
sforcuar johomogjene
 x  x   const
Nx(x)=const
Kushti i soliditetit të shufrave që punojnë në tërheqje ose shtypje aksiale ka pamjen:

N xmax  x 
 max     sjell
F
a) F = const max gjendet nga grafiku Nx(x) aty ku Nx(x) arrin vleren maksimale.
b) Fconstmax gjendet duke bërë dhe grafikun e  dhe të Nx(x) duke kombinuar ato.
Kur TAN punon ndryshe në tërheqje dhe ndryshe në shtypje aksiale si betoni dhe materiale të tjera
amorfe. Kushti i soliditegtit merr trajtën:
 N xmax  x 
 max     terheqje
 F

  N x  x    shtypje
min
 min  
F
N xekst  x 
Problemi i drejtë i projektimit. Njihen N
ekstremale
 x  []. Kërkohen F
x
 
1. Problem i kundërt (I përcaktimit të aftësisë mbajtëse). Njihen F seksioni, dhe [] lloji i materialit.
ekstremale
Kërkohen: N x  x   F  

2. Problem i kontrollit.
N xekstremale  x 
Njihen N
ekstremale
x  x  , F []. Kërkohen =? Ku:  
F
Dallojmë 3 raste:
1. [] – zgjidhje joekonomike e sigurtë.
2. =[] – zgjidhje ekonomike e sigurtë.
3. >[] – zgjidhje e papranueshme me rrezik shkatërrimi.
KOEFICIENTI I PUASONIT ().
Puasni gjeti eksperimentalisht se ndërmjet deformimeve gjatësore dhe atyre tërthore ekziston një lidhje
e përbashkët.Për këtë shohim skicën e mëposhtme.
l  B1  l0  0 def .linear.gjat.absol.

l  d  d  0 def .linear.absol.terth.
 1 0
 l
 gj   x   0 def .linear.relat.gjat. .
 l
 d
 terth   T   0 def .linear.relat.terth
 d
T
Puasoni hodhi idenë se për çdo material (TN) kemi një koeficient   ky koeficient është
 gj
plotësisht i caktuar dhe karakterizon materialin nga ana fizike mekanike dhe quhet koeficienti i
Puasonit.Në përgjithësi gjithmonë dihet se <0,5. Përjashtim bën goma (kaucuku natyror) me =0,5
dhe është gjithashtu dhe karakteristike deformimi. Ky koeficient për materiale të ndryshme ka vlera të
ndryshme si:
Celiku: (=0,5-0,33) Bakri (=0,31-0,34) Alumini (=0,32-0,36)
Giza: (=0,23-0,27) Betoni (=0,09-0,18)

Shënim: Këto vlera të koeficientit të Puasonit gjenden eksperimentalisht nga vetë inxhinieri i
ndërtimit.
LIGJI I HUKUT
Midis sforcimeve dhe deformimeve është një lidhje që shprehet me këtë përkufizim:
“Deri në kufirin e proporcionalitetit të materialit është një numur E që quhet moduli i elasticitetit të
materialit që duke u shumëzuar me deformacionin relative për sforcimin  shprehet =E. Ky është
ligji IHukut me kordinata relaive.
Moduli i elasticitetit E ka tre kuptime:

1. Kuptimi matematik është një koefiçient që lidh sforcimet me deformimet.
x
2. Kuptimi gjeometrik shihet se E   tg .
x
l1  l l
3. Kuptimi fizik. Dimë se    kur l1  2l atwhere =1 dhe =E.1
l l
E nga pikpamja fizike përfaqëson sforcimin që do të lind në një shufër në momentin kur gjatësia e saj
do të dyfishohej.Moduli I elasticitrtit E , ka njësitë e sforcimeve , si psh dN/cm2, kg/cm2, N/mm2, dhe
MN/m2 etj.
Ka disa vlera orientuese si psh:

Ecelik  2  2, 2.106 dN / cm 2 , Eca  1  1,3.106 dN / cm 2

E Al  0, 7.106 dN / cm 2 Egiza  1,15  1, 20.106 dN / cm 2
Edruri  1.106 dN / cm 2
Ligji I Hukut me kordinata absolute deri në kufirin e proporcionalitetit shprehet në një formë të tillë:
l N N .l
  E.     l 
l F EF
N x
Produkti EF quhet ngurtësi e shufrave në tërheqje ose shtypje aksiale. Ligji I Hukut ne kordinata
relative vlera për çdo gjendje të sforcuar homogjene, ose homogjene kur Ligji i Hukut me kordinata
absolute vetëm për gjendje të sforcuar homogjene. Si veprohet kur shufra s’është në gjendje të
sforcuar johomogjene.
Marrim një element me gjatësi dx me dy prerje 1-1 dhe 2-2. Elementi me gjatësi dx konsiderohet në
gjendje të sforcuar homogjene dhe mund të zbatohet ligji i Hukut me koordinata absolute
x
ld x   x d x x  por:
E
x x
N x dx
lx     dx    dx  lx  
0 0
E 0
EF
Ky quhet ligji I Hukut me kordinata absolute për gjendjen e sforcuar  johomogjene.
 Vlerësimi I gjendjes së deformuar.

Arrihet me anë të grafikeve të deformacionit relativ x dhe absolute lx , duke vënë kushte dhe në
funksion të spostimeve duke i dhënë me relacionet:
 xmax   
lxmax   l 
 max   

Dimë se [] [] [l] përcaktohen nga normativat të projektimit. Dhe  xmax ,  xmax , lxmax gjenden në rrugë
teorike. Psh marrim një shembull.
Ushtrimi 1
Ndërtoni grafikët Nx forcën normale, sforcimet x , deformimet relative x e deformimit absolute në
pjesë l dhe e spostimeve .
Për elementin e mëposhtëm i cili punon në kushtet e Shtypjes –Tërheqjes Aksiale kërkohet të
ndërtohet ne trajte parametrike:
a) Epjura e forcës së brendshme normale ( )

b) Epjura e sforcimeve së brendshme (
c) Epjura e deformimeve relative (
d) Epjura e deformimeve absolute(
Për të pasqyruar gjendjen e elementit i cili punon në Tërheqje-Shtypje Aksiale do të bëjmë aq

prerje sa herë ndryshon ligji i forcave ,seksioni i prerjes tërthore ose lloji i materialit. Prerjet
do ti orientojme gjithmonë nga skaji i lirë.Te gjendet reaksioni i tepert dhe te ndertohen
epjurat.
PRERJA 1-1
=
0
l1 nuk i përket prerjes (1-1) dhe vija (1-1) nuk ka gjatësi l. Pra duhet të dimë kur flasim për l1 duhet
të dimë që pjesa me gjatësi x1 dhe kjo ndryshon nga tre të parat për (1-1).
N1 x1
Në këtë rast gjendja e sforcuar është homogjene dhe : l1   1 x1 .
EF

PRERJA 2-2
= 0
=
Për =>
Për
Meqenëse grafiku i ndryshon shenjë nga (+) në (–) është e nevojshme të gjendet
ekstremumi i funksionit
2=0 =0 P= =
max= max
PRERJA 3-3
l3 – eshte gjendje e sforcuar homogjene

Shënim:
lx, në këtë grafik është i shkallëzuar në pjesë gjë që në të vërtet nuk ndodh prandaj grafiku i
lx,duhet modifikuar sepse në realitet grafiku i l në asnjë rast nuk ka kapërcime. Në grafikun
tonë pika B është e inkastruar prandaj grafiku fillon nga pika B me vlerën 0.
Grafiku i spostimeve  jep spostimin real të pikës duke dhënë dhe disa përfundime.
Konkluzionet.
1. Kur N x është pozitive, negative ose zero, është i gradës së parë, dytë etj ,dhe grafiku i x dhe
x do të kenë të njëjtat ligje nëqoftëse seksioni i shufrës F0 do të jetë F0 = const.
2. Në seksionin ku Nx=0 dhe x =0 dhe x =0 kurse lx ka ekstremum.
3. Në seksionet ku kemi forca të përqëndruara grafikët e Nx ,x dhe x kanë kapërcime kurse
grafiku I lx ka thyerje.
4. Me ndihmën e grafikëve mund të shkruhen konditat e Soliditetit, dhe ngurtësisë që janë:
5. Arrijmë të shikojmë punën e shufrës në tërheqje (shtypje) aksiale. Në pjesën e I dhe të III ajo
punon në tërheqje dhe gjendja e sforcuar e saj me këto pjesë I dhe III është homogjene dhe
johomogjene në pjesën II kurse reaksioni në lidhje me B është RB = [2P] dhe me drejtim
negative.



MARRJA PARASYSH E PESHËS VETIAKE TË SHUFRËS.
Pjesha vetjake e shufrËs jepet si ngarkesË volumore e cila jepet ndërmjet intensitetit të ngarkesës “q”
. Atëhere marrim një shembull ku seksioni F I shufrës ndryshon dhe nuk është konstant.
1. Marrim një element me gjatësi dx që konsiderohet me seksion konstant dhe me peshë d[Gx]
vetiake dhe me intensitet ngarkese qx ku:
dGx  Fx dx
qx     Fx  qx   Fx dallojme dy
dx dx
raste:
a) Fx = constantqx=Fxconst
b) Fx =jo constantqx=Fxjoconst
Grafiku I kësaj shufre jepet në figurë në të gjithë

hollësitë F2x =F1x+dF
Nx x x lx-PL/EF
F0
P l P  l2 Pl
 F0l  P l    
F E EF 2E EF
N x   P  qx .x   P   F0 x   P per x  0
  P   F0l per x  l

N x  P   F0 x P
x    per x  0
F F E
P
   l per x  l
E
x  P   F0 x P
x    per x  0
F EF EF
P l
  per x  l
EF E
 P   F0 x P  l 2
x x
N dx
lx   x   dx  x   0 per x  0
0
EF 0 EF EF 2 E
 Pl  l 2
  per x  l
EF 2 E
 l2  Fl.l Gl
Shenim: Dime se  
2E 2 EF 2 EF
Ku G – është ekuivalenti statik I forcës e cila nuk eshtë dhënë (zbatuar) në një pikë por është
shpërndarë në gjithë gjatësinë l.
P
Për shufrën me gjatësi “l” dhe peshë vetiake Gx dimë se  max    l . Në këtë rast kondita e
F
P
soliditetit shprehet me relacionin  max  [ ] atwhere F0  .
    l
KONKLUZIONE
1. Kur marrim parasysh peshën vetiake të shufrës [] sforcimi I lejuar I saj zvogëlohet me .l
si ne formulë
2. Deformimi total i shufrës shihet si shumë e deformacioneve shkaktuar nga forcat e jashtme
dhe nga forcat e brendshme rezultante G sikur kjo të veprojë në qendrën e rëndesës së shufrës.
Pra kemi që:
l
G
Pl
 total
l   2 një gjë e tillë përdoret ne praktikë.
EF EF
Ushtrimi 1.
Jepen P,E,F0, ,a,b. Kërkohet spostimi minimal i seksionit min=?

b
 min  (b) 
 P  Ga  b 
Gb
2  Pb  Ga.b  Gb.b
EF0 EF0 EF0 EF0 2 EF0
Pra:
Pb  ab  b 2
 min   
EF0 E 2E
SHUFRAT (KOLONAT) ME REZISTENCE TE BARABARTE
Përkufizim: Shufra me rezistencë të barabartë quhen ato shufra që në çdo seksion të të cilave
N x 
sforcimi është I barabartë me [] e lejuar dhe që plotësojnë kushtin  x    
F x 
Duke ditur Ligjin e N(x) gjejmë ligjin e ndryshimit të seksionit F(x) . Për rastin e peshes vetiake kemi
P
që F0  dhe x2 = x1+dx. Meqënëse dx është shumë e vogël konsiderohet trapezi si katërkëndësh i
 
drejtë dhe gjejmë sforcimin e tyre në seksionin 1-1 që është :
F(x)
F(x2)=F(x1)+dF
dG   F x  dx

P  G x1
1.   x1      P  G x1   .F x1
F x1
P  G x1   F x1 dx
2. Në seksioni 2-2 kemi që   x 2    
F x1  dF x 

 P  G x1   F x1 dx  F x1  dF   (2) 
3. Nga (2) zbresim (1) anë më anë dhe kemi që :
 F x1 dx  dF x    . Ky barazim integrohet dhe kemi që :
dF x1  dx dF x1  dx
4.
F x1

 
atëhere kemi që  F x1

 
dhe përfundimi është :

In F x1  .x  Inc (5) ku (Inc=C)
 
5. Për të gjetur konstanten C nisemi nga kushtet fillestare të problemit që janë Për x=0 
F(x)=F0: InF(x1)=F0 pra kemi që Inc=C=In(F0). Në këtë rast ekuacioni I ndryshimit të
seksionit merr pamje më komode:
x
 x1 F x1 x F x1
 e 

In F x1  In F0   In  
  F0   F0
Dhe si përfundim është:
x
 
F x   F0 .e
Në krahasim me shufrën me seksion konstant shufra me rezistencë të barabartë paraqitet më
ekonomike se të gjithë shufrat e tjera se ka harxhim minimal të materialit. Por realizimi I tyre në
praktikë ka shumë vështirësi prandaj kërkon harxhime plus teknologjinë e prodhimit, prandaj nuk
përdoren në praktikë. Në praktikë përodren shufrat me seksion konik ose të shkallëzuar. Në figurë
jepen kursimet e materialit me vija të ndërprera.
(1) D
I
F1 max F2 max F3 max

MENSDIMENSIONIMI I SHUFRES SE SHKALLEZUAR.
G1 F2
l1
G2
F2
l2
Fn
Gn
ln
Kemi një shufër të përbërë nga « n » pjesë me gjatësi l1, l2…ln që mban një ngarkesë të jashtme P
mme seksion F1, F2, …Fn. Pjesa e parë me gjatësi l1 e ka seksionin më të ngarkuar në fund të
seksionit të saj 1-1. Pjesa e dytë e ka më të ngarkuar seksionin në 2-2 dhe seksioni më i ngarkuar i
gjithë shufrës është në n-n. konditat e soliditetit te pjesëve të shufrave janë :
N11 P  G1 P   F1.l1 P
 11       l1   
F1 F1 F1 F11
P
 F1 
    l1
N 2 2 P  G1  G2 P  G1   F2 .l2 P  G1 P  G1
 22       l2  F1 
F2 F2 F2 F2     l2
Në përgjithësi kemi që :
P  G1  G2  ...Gn1
Fn 
    ln
Në këtë rast deformimi i plotë i shufrës gjendet si shumë e deformimeve të cdo pjese të tij.

(2) NDIKIMI I TEMPERATURES NE DEFORMIMIN E SHUFRAVE.
Nga fizika dimë se ndryshimi i temperaturës shkakton ndryshimin e përmasave të tij. Për trupin
homogjen deformimi relative është  temp   .t ku:  - koeficienti I bymimit linear dhe është
karakteristikë fizike e çdo trupi dhe tregon se sa bymehet (tkurret) psh një shufër çeliku kur
temperature ndryshon me t=10C dhe kur ka gjatësi l=1m. t=t1-t2 e tempereatures.
Dime se
1 1
 celik  1, 25.157 0
 cu  1, 65.107 0
K K
Kur një shufër ndodhet nën veprimin e temperaturës dhe nën verpimin e forcës së brendëshme
N(x) atëhere deformimi total total me drejtim të aksit gjatesor do të jetë:
 total x    x   t
Kurse:
- Deformimi absolute total I shufrës do të jetë :
 ltotal  x    total  x dx
0
Ose me saktë:
 ltotal  x     x dx   t  dx  
l l N x  dx l l N x  dx
  tdx     l t
0 0
EF x  0 0
EF x 
Kur N(x) = P=const dhe F(x) = F0=const atëhere:

Pl
 ltotal  x    l t
EF
Shihet se deformimi I shufrës shkaktuar nga temperature nuk varet fare nga ndryshimi I seksionit
PUNA (ENERGJIA) E DEFORMATIONIT ELASTIK
Veprimi I ngarkesës së jashtme statike I shkakton trupit deformacione elastike Brenda kufirit të
proporcionalitetit (ligji I Hukut). Ky shoqërohet me harxhimin e punës së jashtme të forcave. Nga
fizika dihet se harxhimi ose puna vlerësohet si konsum i energjisë potenciale të tij forcave të jashtme.
Shënojmë me Appunën e forcave të jashtme, Up energjia potenciale e Fj . Kjo energji Up kthehet
në energji potenciale të forcave të brendëshme Fb dhe shënojmë me UNx – energjinë potenciale të Fb .
Kjo eneregji eshtë në gjendje të rikthejë TN në përmasat fillestare kur heqim Fj . Duke mos marrë

parasysh humbjet e energjisë që shkaktojnë për fërkim të brendëshëm dhe për efekte tëermike të vogla
dhe nga Ligji I ruajtjes së energjisë shkruajmë:
U Nx  U p  Ap
E gjithë Ap kalon totalisht pa humbje në UNx. Zvcogëlimi I Up shkon për rritjen e UNx. Argumentimi
jepet në figurë.
Vëmë një ngarkesë statike që shkon nga 0 në P dhe shufra deformohet nga ngarkesa statike P kryen
punë Ap Shufra është e tensionuar ka Fb të tilla që kur heqim P e kthejnë trupin TN me gjendjen
fillestare pa marrë në konsideratë humbjet e vogla.
1. Në kordinata absolute .
A) Nëqoftëse N x  Fb I bëhet një shtesë dNx dhe kjo sjell një shtëse. Kufiri I
proporcionalitetit deformimi d(l)x. Shtesa dNx shkakton punë dAp  N x .d  l  x e cila
shënohet dA=d. E cila është dA=d(Nx)
Nx
A
C N xA .lxA

dNx 2
Nx
lx
lx dlx
Puna që harxhohet kur Fb = Nx dhe shkon nga 0 në N xA do të jetë:
N xA N xA N xA
N x dN x .l
U Nx  Ap   dA   N d  l   
0 0
x x
0
EF
Ose

N x2l N xA N xA .l N xA lxA .
U Nx    ....
2 EF 2 EF 2
Shihet se kemi një numur ½ dhe kjo vjen se fillimisht F është 0 dhe vjen duke u rritur në F x dhe duke
sjellë rritjen e lx2 e kështu me rradhë. Në dun të fundit energjia e deformacionit I korespondon :
l l
N x2 dx n
N 2 dx N 2l
U Nx  Ap     x  x
0
2 EF x  l 1 0 2 EF x  2 EF
Energjia që grumbullohet në njësinë e vëllimit të shufrës është:
A U Nx
a   U Nx
V V
U Nx - energjia potenciale specifike
a – puna e Fj në njësinë e vëllimit.
Pra :
U Nx N x2l N x2l N x2  x2  x . x
U x      
V 2 EF .V 2EF .F 2EF 2 2E 2
2. Me koordinata relative.
Nga grafiku shihet se Up është sipas e trekëndëshit me vija.
Kufiri I proporcionalitetit
KONKLUZION
1. Energjia potenciale deformacionit elastik është gjithmonë positive UNx>0
2. Energjia që grumbullohet në shufër nga veprimi I një grupi forcash ndryshon nga energjia e
grumbulluar nga çdo forcë e marrë në veçanti. Pse? Sepse :
 P1  P2 
2
 P12  P22  2 PP
1 2  P1  P2
2 2
3. Madhësia e energjisë që grumbullohet në shufër nuk varet nga rradha e vendosjes së forcave
në shufër.

Leksioni 5
SISTEME STATIKISHT TE PACAKTUARA NE TERHEQJE (SHTYPJE) AKSIALE (SSP)
SSP quhen sistemet që nuk mund të zgjidhen me ekaucionet e ekuilibrit statik.

Pra këto janë të pamjaftueshme për zgjidhjen e këtyre problemeve. Kur ne është numuri i ekuacioneve
të ekuilibrit statik dhe np – numuri i të panjohurave atëhere shkalla e papërcaktueshmërisë së skemës
tonë është : W  n p  ne Nëqoftëse W =1,2,3..n atëhere kemi të bëjmë me sisteme 1,2,3…n herë
statikisht të pacaktuar. Nëqoftëse W =-1,-2,-3,… atëhere kemi të bëjmë me Mekanizma. Në këto
skema merret Teoria e Mekanizmave dhe e Makinave TMN.
W=0 kemi sisteme statikisht të caktuara dhe me SSC dhe SSP merret rezistenca e materialeve.
Në këtë kemi:
n p  2  N1 , N 2 
P

  Fi  x   0

N1 ne  2 ek .ekuilibrit statik 
Fi  y   0
N2

W  n  n  0 SSC
 p e
Në mënyrë analoge mund të flitet për skemat pasardhëse.
 
n p  3 N1 N 2 N 3

ne  2
W  1 SSP 1 here


n p  3  N1 , N 2 , N 3 , N 4 , N 5 

ne  2
W  3

 n p  3  N1 , x0 , y0 

 Fi  x   0
 
 ne  3 Fi  y   0
 N  0
  0
W  0

 n p  5  N1 , N 2 , x0 , y0 

 Fi  x   0
 
 e
n  3 Fi  y   0
 
 N 0  0
W  2

Skema të SSP zgjidhen me ndihmën e ekuacioneve suplementave, që nxirren nga skema e

deformacionit dhe quhen Ekuacione Deformacioni (shprehim madhësi gjeometrike). Kanë pamje te
veçantë për çdo rast konkret dhe nuk mund të përgjithësohen si ekuacione ekuilibri të TAN në plane
hapsirë.
Per të ndërtuar skemën e deformimit duhen disa orientime:
1. Nga hipoteza 4 e pandyshueshmërisë gjeometrike të skemës dimë se elementët pranohen të
deformueshëm dhe skema në tërësi merret si e padeformueshme.
2. Për përcaktimin e spostimit  të pikave dhe të shufrave: Harkun e lëvizjes së pikave e
zëvëndësojmë me tangenten ose me normalen mbi rrezen e rrotullimit tonë.
3. Në rastin e skemave të kombinuara si trupat e ngurtë me shufra relativisht elastike, skemën e
deformimit e dikton pozicioni I trupit.

N1
N2
x0
N3
y0
Gjatë deformimit trupi rrotullohet rreth pikës O dhe pikat A,B,C rrotull rreth pikës O me rreze të
ngurta rrotullimi RA. RB,RC. Si veprohet?
 Nga pika A1 heqim një pingule mbi zgjatimin e shufrës 1 e kështu me rradhë. Nga figura
arritëm në disa përfundime.
 OA1AOB1BOC1C (si trekëndësh këndëdrejtë me  të barabartë).
Nga ngjashmëria e trekëndëshave këndëdrejtë kemi që :
 AA1  f1  l1 
AA1 BB1 CC1  f  l  f  l  f  l 
  ku  BB1  f 2  l2   1 1  2 2  3 3
RA RB RC  RA RB RC
CC
 1  f 3  l3 
Ku: RA, RB, RC janë rrezet e ngurta të rrotullimit të pikave A,B,C kundrejt pikës O.
Nl
 Nga Ligji I Hukut me koordinata absolute kemi që l  . Prandaj kemi:
EF
f1
 N1l1  f2
 N 2 l2  f3
 N3l3 
E1 F1 E2 F2 E3 F3
 
RA RB RC
 Në skemën tonë :
n p  5

N , N , N , x , y 
1 2 3 0 0
 Fi  x   0
 
ne  3 Fi  y   0
 N  0
  0
W  2


Nga dy ekuacionet që duhen për të zgjidhur SSP marrim nga ekuacionet suplementare të skemës së
deformacionit janë:
f1
 N1l1  f2
 N 2 l2  f2
 N 2l2  f3
 N3l3 
E1 F1 E2 F2 E2 F2 E3 F3
 dhe 
RA RB RB RC
Disa konkluzione mbi SSP:
1. Shmangia e sforcimeve  me shufrat e SSP diktohet nga marrëdhënia e deformimit në
zgjidhjen përfundimtare vetëm 1 shufër pranë [] optimal, të tjerët punojnë me rezervë
soliditeti.
2. Shpërndarja e sforcimeve  varet nga karakateristikat gjeometrike të skemës (P1,l2,l3, F1,F2,F3)
dhe nga karakteristikat fizike të skemës (E1, E2, E3).
3. Në SSP lindin sfocime  dhe pa ngarkesa të jashtme dhe këto për dy shkaqe:
- Nga ndryshimi i temperaturës
- Nga pasaktësia e paraqitjes së elementëve ose gabimet në montim.
Ushtrimi 2
Si zgjidhet problemi i drejtë i rezistencës materiale (Dimensionim) në SSP
Shufra 1 është prej bakri Cu me [1] = 900dN/cm2.
Shufra 2 është prej çeliku me [2] = 1600dN/cm2
P=40kN dhe a=20cm dhe F1=2F2
Gjeni dimensioned e shufrave F1 = ? dhe F2 = ?
N2 N2 B P
=450
a N1
N1
a a

 Hapi I parë. Analiza kinematike e skemës (lloji I sistemit)
n p  4  N1 , N 2 , x0 , y0 

 Fi  x   0
 
ne  3 Fi  y   0
 
 N 0  0
W  1 SSP 1 here i pacaktuar

 Hapi i dytë Shkruhen ekuacionet e statikës mekanike për skemën tonë.
Nga 3 ekuqcione statike vetëm 1 është I vlefshëm
N1. 2
N 0  0  N1 cos   N 2 a  Pa  0  1 N 2 a  Pa
2
2
 N1  N2  P
2
Ose:
2N1  N 2  P (1)
 Hapi i tretë. Ndërtojmë skenën e deformimit nga ku nxjerrim ekuacionet suplementare te
deformimit.
AA1 BB1
OAA1 OBB1   kur dihet që: B  B
OA OB
 Hapi i katërt. Mbi ligjin e Hukut ekuacioni I deformimit kthehet në ekuacion forcash. Kemi :

Nl
l 
EF
l1  a 2
E1  1.106 dN / cm 2
E2  2.106 dN / cm 2
F1  F2
N 2l2 2 N1l1 N2 .a 2a 2 N1 N .a 2 N1.a

 A   B    pra: 6
 6
 2   N2  2 N1
E2 F2 E1F1 2.10 F2 1.10 .2 F2 F1 F2
(2)
 Hapi i pestë. Zgjidhim sistemin e formuar nga ekuacionet e forcave dhe të deformimeve sin ë
figurë.
 Ek .statik  2 N1  N 2  P

 Ek .deformimi

 
 
 2  2 N1  P
 2
N 2 N1
P
N1 
2 2
40000
N1   1600 N N 2  2 N1  2.10600  2100 N
2 2
 Hapi i gjashtë. Gjejmë dimensionimin e shufrave në 2 mënyra:
N1 N 10600 N
1    1   F1  1   115mm2
a.
F1  1
 90 N / mm
F1 115
F1  2 F2  F2    57,5mm2
2 2
N N 21200 N
 2  2   2   F2  2   132,5mm2
b. F2  2  160 N / mm
F1  2 F2  F1  265mm2
DISKUTIM
Kemi 2 zgjidhje . Cilën prej tyre do të zgjedhim?
F1=115mm2 F2=132,5mm2 – pranojmë zgjidhjen e dytë me vlera maksimale Fmax.
2
F2=57,8mm F1 = 265mm2
Pse?

Dimë që
N2 N 10600
2    2    1  1   1   40   1  90 N / mm 2
F2 F1 265
Pranohet kjo zgjidhje sepse kemi rezervë soliditeti dhe kemi zgjidhje të ngurtë.
E kundërta.
N1 N 21200
1    1    2  2   358, 7  2   160 N / mm2
F1 F2 57,5
Pra kemi rrezik shkatërrimi dhe një gjë e tillë nuk pranohet.
Veçoritë e SSP nën ndikimin e temperaturave dhe gabimeve te montimit.
Ushtrim teorik 1
Në rastin kur kemi SSP dhe kur t>0 (kemi rritje të temperaturave) dihet se l1 = 1l1.t . Në rastin
kur W=0 (SSC) shihet se bymimi i shufrës është i lirë dhe l(t)=lt.
Në këtë rast kemi qe N=0 dhe =0, kemi forca të brendësdhme.
A O B D A B
l1
O1 B1
O1
(a)
(b)
Në këtë skemë kemi :

n p  4( N1 N 2 , x0 , y0

 Fi  x   0
 
ne  3  Fi  y   0
 
  M 0  0
W  1


1. I studiojmë shufrat veç e veç:

Shufra e parë (1) Këtu pika A për shkak të ndryshimit të temperaturës (t)zgjatet deri në A2 kurse për
shkak të veprimit të shufrës (2) shkon në pikën A1 ku dhe mbetet. Pra kemi që :
 1l1
l1total  l1 t   l1 N1   1l1t1 
E1
Për shufrën e dytë kemi:
 2l2
l2total   2l2 t2 
E2
l1total l2total
l1 t  B
 N1  l 2
l1
( N2 )
B2
B1
Pra kur kemi ndryshime te temperatures (t) lindin sforcime si rrjedhoje e faktit që prezenca e lidhjeve
Nl
te teperta e pengon bymimin e lirë të shufrave me SSP . Pra kemi l   l t  Problemi
EF
zgjidhet me po ato etapa sin ë ushtrimin 1.
Ushtrimi 2
Jepen E1=E2=E=2.105N/m2 dhe F1=F2=2cm2. Shufra e parë nxehet në temperaturë t1=800C dhe me
koeficient 1 =1,25.10-7 l/0C. Të gjenden 1 dhe 2 të shufrave.
Zgjidhje
o A B
B1
A1

Hapi i parë. Analiza kinematike e skemës

n p  4( N1 N 2 , x0 , y0

 Fi  x   0
 
ne  3  Fi  y   0
 
  M 0  0
W  1

Hapi i dytë . Shkruhen ekuacionet e statikës për skemën :
2 N N
M 0  0  N1.a  N 2 cos 45.2a  0  N1  N 2  1 2 2
2 F F2
 1  2 2 F1  F2
Hapi I tretë. Ndërtojmë skemën e deformimit nga ku nxjerrim ekuacionet suplementare të deformimit.
AA1   A dhe BB1   B
Dime se:
A OAA1 OBB1   B  2 A
l1total
 t 
A1 l1
 N1 
l1
A2
Hapi I katërt. Mbi ligjin e Hukut kthejme ekuacionet e deformimit në ekuacione forcash.
 1l1  2l2  l  l
AA1  l1  1l1t1   BB1  l2 . 2  2  2  1l1t1  1 1   2 2 2 ...
E1 E2  E1  E
  1   2  100 N / mm2
Hapi I pestë. Zgjidhim sistemin e formuar nga sisteme ekuacionet e forcave dhe deformimit.

1  2 2 1  41,5 N / mm2

  
1   2  100 N / mm
  2  50,5 N / mm

2 2

LEKSIONI 6
KARAKTERISTIKAT FIZIKO-MEKANIKE TE MATERIALEVE
Për një shfrytëzim me të mirë të materialit duhëet të njihen mirtë veçanërisht veçoritë e sjelljes së
materialit ndaj veprimit të ngarkesave në kushte të ndryshme shfrytëzimi. Këto veçori klasifikohen në:
1. Karakteristikat e soliditetit (Këto jepen me hollësi në STASH dhe ne kushte teknike të
projektimit të çdo shteti. Përcaktimi I vetive fiziko-kmekanike të materialeve bëhet vetëm
nëpërmjet provave laboratorike pra në rrugë eksperimentale. Në kushte të ndryshme forcash në
varësi të nga skema e deformimit. Provat mund të kryhen në tërheqje ose shtypje qëndrore. Në
prerje (rrëshqitje), përdredhje, përkulje, të kombinuara. Në varësi nga veprimi I ngarkesave
dallojmë : Prova me –Ngarkesë statike, Ngarkesë dinamike (goditja), Ngarkesë të
ndryshueshme (ciklike) , shfaqet fenomeni I lodhjes.
2. Karakteristikat e elasticitetit
3. Karakteristikat e plasticitetit
Vendin më kryesor e zënë provat në tërheqje dhe shtypje aksiale nën veprimin e ngarkesave statike.
Elementët e konstruksioneve kanë forma dhe përmasa të larmishme. Elementi trup real ndryshon
shumë nga skema e shufrës dhe kur kemi të bëjmë me skema të reja të panjohura është e nëvojshme të
kryhen dhe prova direkte mbi trupin me madhësi natyrore ose mbi modelin e tij (digat e
hidrocentraleve). Provat kryhen në kushte laboratorike dhe për realizimin e tyre ka shumë metoda. Psh
kemi:
1. Metoda elektromagnetike
2. Metoda e fotoelasticitetit
3. Metoda e nalogjisë
4. Metoda e Muarjesë
5. Metoda releoelektrike.
Provat në tërheqje
Kryhen mbi modele që përgatiten me Dimension Standart. Forma e kampionit është e tillë :
a) Shufra rrumbullake
b) Pllakat.
d0
l0
l0
Standart normal Standart normal

L0=10d0 l0=11,3F0
standart I shkurter
l0=5,65F0

Provat në shtypje.
Kryhen mbi modele me forca cilindrike kubike.
Dimensionet e kubikeve varen nga kapacitetet e presave ne dispozicion . Psh betoni i
ka kubet 10x10x10 ; 15x15x15 ; 20x20x20 ; 30x30x30. Kjo e fundit kerkon një
presë me P=300T
Provat në tërheqje dhe shtypje me ngarkesa statike kryhen në presa të cilat kanë mundësi të çojnë
materialin deri në shkatërrim. Ato kanë dispozitiva që regjistrojnë automatikisht krahas fortësisë dhe
deformimet e materialit .
Ngarkesa quhet statike kur është e ngadalëshme e tillë që d    0,1  31/ mm . Kryhet prova ne
temperature dhome. Kur kemi qëllime special si turbin, motora të raketave etj duhet të kryhen prova në
kushte temperature të mëdha dhe të vogla në përputhje me konditat e punës së materialit. Për qëllime
studimi materialet I ndajme ne 2 grupe të mëdha që janë:
 Materiale plastike
 Materiale amorfe (të thyeshëm)
Materialet e ndryshem kanë diagram (P-l) të ndryshme. Kemi 3 lloj dioagramash kryesore (P-l) që
janë:
1. Material plastim (çelik me përqindje të vogël karboni). Jane te mire per ndertim
P
A B C C1 S K
Terheqje +
PC PA Zone rrjedhsh
l
Shtypje -
PA=PA1 PC = PC1 =1
C1 B1 A1
2. Material plastik (celik me perqindje te madhe karboni)

P
S
A
K
PA
Terheqje +
l
Petezim Shtypje -
PA=PA1 1 =2

3. Material amorfe (të thyeshëm). Shihet se trupat amorfë I rezistojnë më mirë shtypjes se sa
tërheqjes.
P
S
Terheqje +
lS l
Shtypje -
DIAGRAMAT E TERHEQJES SE CELIKUT ME PAK KARBON.

P
K
C C1
B
Zona l lokale
Zona e
A
rrjedhshmerise
l uniforme
K1 l
Jepen pikat A, B, C, C1, S dhe K dhe paraprakisht

PA – Pprop (kufiri I proporcionalitetit të materialit.
PB – Pelast (kufiri I elasticitetit te materialit).
PC – Prrjedhsh (kufiri I rrjedhshmerise te materialit).
PS – Psol (kufiri I soliditetit te materialit).
PK – Pkep (kufiri I keputjes te materialit), ose ngarkesa në momentin e këputjes së kampionit.
Nga pikëpamja fizike në zonnën e rrjedhshmërisë materiali dallojmë vijat e Luderit ose të
Cerniovit me pjerrësi 450C që shkaktohen nga max sforcime tangenciale maksimale.

Zo na e deformimeve
uniforme
Zona e deformimeve
lokale
Diagrama reale (P-l) jep karakteristikat e kampionit dhe jot ë materialit. Kjo sepse këtu influencojnë
dhe dimensioned e materialit. Për të eliminuar këtë influencë kalojmë në diagramen fictive (-) ku:
P l
 dhe   kemi këto karakteristika:
F0 l0
1. Të soliditetit . Këto jane

Pprop
- Kufiri I proporcional  p 
F0
Pelast
- Kufiri I elasticitetit  el 
F0
Psol
- Kufiri I soliditetit  sol 
F0
2. Të elasticitetit . Këto jane:
l prop
-  prop 
l0
lel
-  el 
l0
lrrjedh
-  rrjedh 
l0
lsol
-  sol 
l0
Nga figura shihet se KK1 OA. Shihet se deformimi total përbëhet nga deformimi mbetës dhe elastrik
l total  lel  lmbetes
3. Karakteristika te plasticitetit. Këto janë :

lk  l0
- Zgjatim relativ 10  .100% ( lk është gjatësia në momentin e këputjes. Kjo është
l0
>>>plastic dhe <<< elastic. Shënohen zakonisht me 10 , për standartet normale, dhe 5 ,
standartet e shkurtra.
F0  Fqafes
- Ngushtimi relative   .100% . Eshtë e madhe për elemtin plastic . Eshtë e
F0
vogëll për më pak plastic. Në vlerat e plasticitetit influencohen dhe gjatësi l0 e kampionit.
4. Puna e nevojshme për shkatërrimin e kampionit. E cila është:
A  Psol .ltotal . ku =0,87 koeficienti I mbushjes së diagramës.
P
S
l
ltotal
5. Puna për shkatërrimin e materialit.

Kojo është e nevojshme kur flasim për veprimin e ngarkesave dinamike. Pra diagram fictive e
materialit ka këtë pamje.
Grafiku fiktiv quhet ndryshe dhe diagram konvencionale e materialti.
P
 
F0
 l

l0
Kur madhësitë PA, PB, PC, PS, Pk pjestohen me seksioni F real dhe gjatësinë “l” reale gjë që është
tepër e vështirë marrim diagramën reale të materialit. Kjo ka ndërtim të vështirë dhe mundësi
gabimi dhe nuk rekomandohet të përdoret dhe perdoret vetëm diagrama fictive.

Celiqet me shumë karbon në diagramën (-) nuk e kanë zonën e rrjedhshmërisë. Këtu kufiri I
rrjedhshmërisë gjendet duke vënë një vijë 1 =0,02ltotal dhe duke hequr një drejtëz paralele me
tg të vijës tonë. Pika C ku tangetja pret grafikun është kufiri I rrjedhshmërisë dhe kemi që opt =
rrjedh
 



Leksioni 7
KAPITULLI – IV
SFORCIMET DHE DEFORMIMET
GJENDJA E SFORCUAR VOLUMORE DHE INUARIANTET E GJENDJES SE

SFORCUAR VOLUMORE.
Dimë se gjendje e sforcuar volumore haset në ato raste kur elementi punon në shtypje pse
tërheqje 3 aksiale. Në këto raste siç shihet dhe nga figura mbi këtë element veprojnë sforcimet
normale x y dhe z dhe sforcimet tangenciale xy, yx, xy, zx, yz, zy, Kjo është me
hollësisht gjendja e sforcuar e plotë 3 aksiale për nje pikë sipërfaqe jo kryesore.
z
z
zx zy
yz
y
y
x
xz
x
I. Varianti i pare
I1   x   y   z  1   2   3  const
II. Varianti i dyte
 
I 2   x . y   y . z   z x   xy2   yz2   zx2  const
III. Varianti i trete
 x  xy  xz 
 
I 3  yx  y  yz   const
 
 zx  zy  x 

Paraqitja grafike e gjendjes së sforcuar treaksiale, Jepet nje element me gjendje të sforcuar
treaksiale me sipërfaqe kryesore si në figurë. Për të dhënë një paraqitje grafike të tillë ndjekim
një etapë të përcaktuar pune.
1
2
1
3
3
Në fillim japim grafikisht gjendjen e sforcuar të sipërfaqes paralele me 1 si në figurë. Shihet

se mbi këtë sipërfaqë nuk vepron sforcimi normale 1 sepse 1 A me 1 është normal me
n dhe 1 = 900. Shohim sforcimet 2 dhe 3 dhe japim veprimin e tyre në plan. Me qe nuk
vepron 1 kemi gjendje të sforcuar aksiale karakterisike të cilën e japim në figurën përbri.
Shihet se 1 =900 dhe 2 3 0,3600 1 =0
2 2 2
3
1
3 3
1
3
3 2
1 =900
b) Shqyrtojmë sipërfaqën paralele me aksin (2).

Shihet se në këtë rast 2 = 0 dhe 3,10. Meqë 2 = 0 kemi gjendje të sforcuar 2 aksiale dhe
këtë e paraqesim në plan. Shihet se 2 =900 dhe 1 ,3[3600]

2 2 2
1
3 3 3
3 2
2 =900
c) Shohim sipërfaqen paralele me aksin (3).

Një gjë e tillë jepet në figurë. Këtu kemi që 3=0 dhe 1 20. Me që kemi një gjë të tillë
arrijmë të kuptojmë se kemi mjedis normal me kete sipërfaqe dhe aksi (3) është 3 =900 dhe 1
,2[3600]
2 2 2
1
1 1
1
3
3 2
Shënim
Të gjitha këto gjendje jepen me anë të rrathëve b/a të sforcimeve të Mohrit sin ë figurë . Rasti
I parë është I tillë.
 Sip.II 01
1  900  2 ,  3  3600 
1   2 1   2
l1  OC1 
2 2
 sip.II 02
 2  900 1 ,  3  3600 
1   2 1   3
h2  OC2 
2 2

 Sip.II 03
 3  900 1 ,  2  3600 
1   2 2 3
h3  OC3 
2 2
Shënim 2.
Sipërfaqja normale mbi të cilën nuk formon kend 900 me asnjë aks dhe asnjë prej sforcimeve
kryesore 1 2 3 janë në gjendje të sforcuar 3 aksiale dhe jepen ne rrethin e Mohrit me
ndonjë pikë që ndodhet në sipërfaqen e vijëzuar të rrethit të madh dhe dy rratrhëve të vegjël.

1
R1
R2 R3

3
2
LIGJI I PERGJITHESUAR I HUKUT

Dimë se ligji I Hukut për gjendjen e sforcuar triaksiale thotë se:
  E.
Në qoftë se elementi është në gjendje të sforcuar triaksiale ky element është element njësi me
brinjë 1x1x1 njësi.
z
z
zx zy
yz
y
y
x
xz
yx
x yz

Mbështetur në parimin e pavarësisë së veprimit të forcave e shikojmë gjendjen e sforcuar të

dhënë në sifurën si shumë e gjendjeve të sforciar me të thjeshta si rezultat veprimet të cdo
sforcimi në vecanti, normal ose tangencial qoftë ai. Kjo gjë jepet në figurat e mëposhtme.
z
z
y
x
x
’z
”z
”x x y
”y x
’x
”x
y y
z z
z
xy
’”z
yx
’”y x
x
’”x
xy
y y y
z
z
zy zx
xz
x
x
yz yz zx

y y
x x x
1.  x0  ;  y0    x    ;  z0    x    trupi është homogjen izotrop.
E E E
y y y
2.  "y  ;  x"    y    ;  z"    y   
E E E
  
3.  z"'  z ;  x"'    z"'    z ;  "'y    z"'    z
E E E
Në raste të lejuara kemi veprimin e tre sforcimeve tangenciale dhe kur dimë që ligji I Hukut
për rrëshqitjen është I trajtës    .G kjo na con në këto konkluzione.

 xy
4.  yx 
G

5.  zx  zx
G
 yz
6.  yz 
G
Në mënyrë të përmbledhur kemi që:
  x   x,   x"   x"'
  y   y,   "y   "'y
  z   z,   z"   z"'
Përfundimisht
 xy
 x    y   z  
1
x   xy 
E G
1  yz
 y   y    x   z    yz  LIGJI I PERGJITHESUAR I HUKUT
E G
 xz
 z   z    x   y  
1
 xz 
E G
Ky është ligji I sforcuar I Hukut kur elementi është dhënë në sipërfaqë të cfardoshme.
Rasti I vecante
Elementi është I dhënë ne sipërfaqe kryesore. Në këtë rast kemi që:
1
1   2    2   3  
E
1
 2   2    1   3  
E
1
 3   3    1   2  
E

2
q
3
1
Meqë kemi sipërfaqe të njëllojtë sforcimet tangenciale nuk ekzistojnë dhe nje gje e tillë shihet
pak në figurë.
Pamë që sforcimet tangenciale  nuk I ndryshojnë përmasat e trupit (elementit) por vetëm sa e
shformojnë atë. Ndryshojnë këndet. Për gjëndjen e sfrocuar plane elementi është dhënë me
sipërfaqe cfardo kemi që:
o Plane.
y
yx
x x
xy xy
yx
y
1
x   x   y 
E
1
 y   y   x 
E
 xy
 xy 
G
 xy
 yx 
G
o Në rastin kur kemi elementi ne sipërfaqe plane kryesore kemi që:
1
1   1   2 
E
1
 2   2   1 
E
 xy  0 dhe  yx  0

o Në rastin kur elementi është dhënë me sipërfaqe kryesore dhe Brenda tij zgjedhim 2
sipërfaqe pingule normalet e të cvilave formojnë me 1 këndin  dhe =90+ atëhere
kemi që:
1
n
n
 
 
1 1
 
 
2
 1
   E      

  1    
  E   
 
  dhe   
G G
Ushtrimi 1.
Në praktikë jepet rasti kur njihen deformimet relative () dhe duhen sforcimet e shkaktuara
nga këto të fundit. Kjo zakonisht në provat eksperimentale. Pra problem shtrihet I tillë:
Njihen: x y z . Kendi 
Kërkohen: x xy ; y yx
Në këtë rast zgjidhja duhet tentuar në zgjidhjen e sistemit të mëposhtëm.

 x  1   2   x   y 
E


 y 
E
1  2
 y   x 

 xy   xy .G



TEMA: PERCAKTIMI I NDRYSHIMIT TE VELLIMIT.
1. Ndryshimi relativ i volumit.

a. Elementi i dhënë është me sipërfaqe çfardo. Elementi volumor me përmasa dxy , dyx,
dz e ka volumin V=dx. dy. dz. Nga veprimi I sforcimeve pas deformimit elementi
ndryshon përmasat dhe kemi që:
d x  d x1  d x  d x  d x   x d x
d y  d y1  d y  d y  d y   y d y
d z  d z1  d z  d z  d z   z d z
dy
x
dx
dz
y
Volumi I ri I turpit pas deformimit bëhet I tillë që:
V1  d x1 .d y1 .d z1  d x .d y .d z 1   x  1   y  1   z  Shënojmë me :
V  V1  V0 - ndryshimin absolute (total ) të vëllimit.
V
 - ndryshimin relative të vëllimit. Në formulën anashkruar bëjmë veprimet .
V0
V1  V0 d x .d y .d z 1   x  1   y  1   z  d x .d y .d z
      x . y . z
V0 d x .d y .d z
Këtu arrijmë duke përjashtuar nga barazimi madhësitë pmv si 2 2 etj. Nga ligji I Hukut del
se ndryshimi relativ I volumit është I tillë që:
1  2

E
 x   y   z 
b. Elementi është bënë me sipërfaqe kryesore.
Në këtë rast formula e ndryshimit relative të vëllimit ka pamjen e mëposhtme:

1  2
  1   2   3 
E
 x   y   z 
Ku: 1   2   3   x   y   z  const. (I1 – variant I parë).
3
2
1
1
Nga formula shihet se në ndryshimin relative të volumit ndikojnë vetëm sforcimet normale
() sepse ato tangenciale () shkaktojnë ndryshime në formë dhe jo në volum. Madhesia e
ndryshme relative e volumit  është në përpjestim të drejtë me  dhe sforcimet normale  dhe
nga variant I parë I gjendjes së sforcuar volumore nxjerrim që:
 x  y  z  0    0 pra V  0 Kemi rritje volumi absolut

   0,5
   x  y  z  0    0 pra V  0 Nuk kemi ndryshim volumi
1  .1
 x  y  z  0   0 pra V  0 Kemi zvogelim volumi
2. Energjia potenciale specifike e deformacionit elastic.

Kjo është energjia që grumbullohet në njësinë e volumit. Në tërheqje, shtypje aksiale nje
element në gjendje të sforcuar (GJS) dy aksiale ka pamjen
yx yx
xy xy
y = x x + xy
x
xy
yx
yx
1
a. Ligji I Hukut për gjendjen e sforcuar lineare është u   x x
2

1
Dhe energjia potenciale specifike është u   x x
2


b. Për rrëshqitjen e pastër gjendja e sforcuar shprehet me grafikun. Këtu energjia
1
potenciale specifike EPS është u   x xy .
2


Në rastin e rrëshqitjes së pastër dhe koordinative dihet që sforcimet tangenciale nuk
ndryshojnë volumin e elementit por vetëm formën e tij.
Elementi me gjendje të sforcuar volumore. Nga parimi I papralelesise se veprimit të forcave
PVF energjia potenciale specifike EPS () shprehet ne trajtën:
         
  x x  y y  z z  xy xy  yz yz  zx zx
2 2 2 2 2 2
3
z
y
x
1

Shprehim deformimin relative  në funksion të ligjit të Hukut kemi që:

 x   y2   z2  2  x . y   y z   z x  
1  2 1
u  xy2   yz2   zx2 
2E  2G
Në rastin kur elementi jepet me sipërfaqe kryesore atëhere EPS e tij do të jetë si vijon:
1
u  12   22   32  2  1. 2   2 3   3 1  
2E
Meqë elementi nën veprimin e sforcimeve ndryshon formën dhe vëllimin kuptohet që dhe
EPS do të përbëhej nga 2 pjesë. Pjesa e parë që shkon për ndryshimin e formës dhe pjesa e
dytë që shkon për ndryshimin e volumit. Pra kemi :
u  u f  uv Dallojmë disa raste:
Njihet EJS e elementit me sipërfaqë kryesore pra njihen  1 ,  2 ,  3 ,  E dhe 0. Le të gjejmë : uv
= ? uf= ?
Që elementi të mos ndryshojë formën duhet që deformimet të jenë të barabarta në tre drejtimet e tij
pra elelemti te ketë sforcime të njëjta në 3 drejtimet e tij. Ndjekim ketë arsyetim :
1 P
’1
2
= 1 + ’2
P 2
3 P
’P3
Elementi me sipërfaqe kryesore ka këto sforcime  1 ,  2 ,  3 ,  . Ky element supozohet I përbërë

nga një element I ngarkuar uniformisht me sforcime  1   2   3  p  dhe një element I ngarkuar
me sforcimet mbetëse  '1 ,  '2 ,  '3 ,  . Edhe në këtë rast shprehet që u  u f  uv Mbështetur në
këto arsyetime mund të shkruajmë :
 1  p   1'
 2  p   2'
 3  p   3'
Që elementi “1” të ketë vetëm sforcime të tillë që të kemi ndryshime volume duhet që
elementi “2” te ketë ndryshime të volumit të barabarta me zero. Pra duhet që 2 =0. Por dimë
që:

1  2
2   '1   '2   '3   0
E
1  2 1  2
Dhe që ky product të jetë 0 duhet që:  0 ose  '1   '2   '3   0 . Meqë : 0
E E
atëhere del që: 1   2   3  3 p  0 dhe si rrejedhim:
1   2   3
p
3
Elementi që ka vetëm ndryshim volume duhet të ngarkohet ne të 3 drejtimet me 1/3 e intevalit të parë
të sforcimeve (I1). Nga kjo mund të gjendet dhe EPS që shkon për ndryshimin e volumit të elementit
UV e cila është:
2
uv 
1  2
2E 
p  p 2
 p 2
 2 p 2
 p 2
 p 2

  3 p 1  2 
 2E
Duke dhënë vlerën C “p”-së kemi që:
1 2
uv   1   2   3 
6E
Energjia që shkon për ndryshimin e formës duhet të jetë e tillë që:
1  2
u f  u  uv   1   22   32   1. 2   2 3   3 1  
3E
Kur elementi eshtë dhënë me sipërfaqe jo kryesore formulat marrin trajtën:
1  2 2
uv   1   2   3 
6E
1  1 2
uf 
3E
 1   22   32   1. 2   2 3   3 1   
1 2
2G

 xy   yz2   zx2 
GJS dyaksiale . Në këtë rast formulat e mësipërme marrin trajtën:
u
1  2
2E 
 x   2
y  2    x . y    1 . xy2
 2G
1  3 2
uv   x   y 
6E
1  2 1 2
u  x   y2   x . y   . xy
3E 2G
Në rastin e GJS dy aksiale ku elementi jepet me sipërfaqë kryesore kemi që:

1
u  12   22  2  1   2  
2E
1  2
 1   2 
2
uv 
6E
1  2
u  1   22   1. 2 
3E
Elementi është dhënë në GJS të tij njëaksiale dhe merr pamjen:

1 1
1

1
1 2 1 1
u 1 
2E 2
1  2
 1 
2
uv 
6E
1 
 1 
2
uf 
3E
Prova:
 1  2 1    2  1  2  2  2  2 1 2
uv  u f    1   1  1  u
 6E 3E   6E  2E
Shënim:
Energjia maksimale që grumbullohet ne një trup elastic ka pamjen e saj të plotë :
U   udV  
v
Duhet të dihet që:

u f  (95  97)% të energjisë së plotë potenciale specifike EPS
uv  (3  5)% të energjisë potenciale specifike EPS

Leksioni 8
KAPITULLI – V
RRESHQITJA DHE PERDREDHJA
RRESHQITJA
Rrëshqitja e materialit haset në ato detale që shkatërrohen nga forcat prerëse si , tranxhat,
lidhjet me ribatina (percina) etj.
Analizojmë një prizëm me dimensione bch ta ngarkuar sin ë figurë.
h
1 1
Elementi ynë tërhiqet nga një forcë horizontale T. DIhet që GJS në prerjen 1-1 të lidhjes me
ribatine afërsisht GJS me prerje 2-2 në tranxhën tonë . Paraqesim më hollësisht këtë gjendje.
Prerje
Q
P
>>>

Në seksionin e prerjes 1-1 lindin sforcimet  dhe ku 1-1është shumë herë më e madhe se 1-
1. Ky fenomen ndodh në rastin kur bch (trupi është me brinjë të barabarta. I gjithë elementi
që studjojmë është zzonë e SEN VENANIT prandaj të gjithë gjykimet dhe vlerësimet e
soliditetit janë të përafërta.
Kur gjatësia e detalit është shumë më e gjatë se dimensioned e tjera h>>>(bc).
Elementipunon në përkulje dhe >>>.
Për elementët që punojnë në rrëshqitje (prerje) sdoeximë <<< prandaj  mund të
neglizhohen.
Ligji real I sforcimit  është I komplikuar sin ë figurë, prandaj ekuacioni diferencial I trajtës:
Q 
Fprerjes
 dF
Në praktikë duke ditur që këto lloj lidhjesh pranojnë vetëm material plastic provohet që:
 teorike  const  Q    dF  
Fpr
teor Fpr
Si rrjedhim:
Q
 teor  kg / cm2 , dN / cm2
F
Pra sforcimet tangenciale  konsiderohen sit ë shpërndara uniformisht në gjithë seksionin e

prerjes F0.
Analizojmë një element me brinjë axbxc

3 yx 1
yx
xy
x xy
xy
1 3
y yx
1
Dy
3
1350
3 1
Dx
Analitikisht.
1 
 . 
2
 max   1    x   y  x y  4 xy2 
min 3 2  
 1  
 3  
2 xy
tg 2   tg 2    2  902    450
 x  y
Konkluzion:
Elementi A,B,C,D që punon në rrëshqitje të pastër I nxjerrë nga sipërfaqqja që punon në
prerje pot ë rrotullohet në këndin =450 kthehet nga një element vetëm me sforcime
tangenciale , në një element me sforcimee normale të barabarta me njërin në tërheqje dhe
njërin në shtypje..
Le të kërkojmë marrëdheniet midis sforcimeve dhe deformimeve ne elementet qe punojnë në
rrëshqitje të pastër.

Shënojmë AA1=BB1=S ku S- deformimi absolute në rrëshqitjen tonë.

S
 tg  . Deformimi relative në rrëshqitje. Ndryshimi I diagonales d është I tillë që:
a
S d S 
d  S cos 45  d   
2 d 2d 2
   2 d
Kjo formulë shpreh lidhjen midis deformacionit relative linear dhe deformacionit këndor 
për rreshqitje të pastër. Nga ligji I Hukut për rrëshqitjen kemi që:
2a Qa
   .G kemi S   a   S 
GF GF
A.l GF
Ky është ligji I Hukut me kordinata absolute në analogji me S  ku  K quhet
EF 0
ngurtësi relative. Paraqitja grafike është njëlloj sin ë rastin e tërheqjes aksiale.
Q

Kuf.proporcionalitetit Kuf.proporcionalitetit
A A1
Q=K.S =.G
B1 G=tg
B
O S O1 
Energjia potenciale e plotë që grumbullohet do të jetë e tillë që:
1 1
U Fb  AFj  Q S U Fb  AFj  SipOAB
2 2
1 QQa 1 Q 2 a
U 
2 GF 2 GF
Ku K – ngurtësia relative rrëshqitje.
Energjia potenciale specifike që grumbullohet është e tillë që:

U
1  2
2E 
 
 1   22   32  2 y  1 . 2   2 3   3 1 
ku
 1  
  0
 2
 3  
 E
G 
 2 1  y 
2 2
U 
1 2
2E

  0    2 y. 
2 2
2E
1  y  
2 
 U  SipO1 A1B1
2E 2
Prerjet prërbërëse të kësaj ESP do të jenë:
1 y  2
Uf  1   22   32   1 . 2   2 3   3 1 
3E
1 y 2 1 y 2
 Uf 
3E
  2  2  
E

Pra:
U  U f dhe Uv  0
Shihet se e gjithë energjia që akumulohet gjatë rreshqitjes shkon për ndryshimin e formës Uf.
Vertetim
1 2 y
Uv   1   2   3   0
2
E
V
Kuptohet mirë që ndryshimi absolute I volumit do të jetë V  0 dhe    0.
V
Konkluzion.
Gjatë rrëshqitjes së pastër ose rrëshqitjes teknike kemi vetën ndryshime formed he jo
1 2 y
ndryshime të volumit. Pra :    1   2   3   0
E
Q max
Konditat e soliditetit në prerje janë:  max    
F
Shtrohet pyetja: Kur njohim [] e lejuar të materialit a mund të gjejmë [] e lejuar e tij?
a). Teoria e pare e soliditetit.

1 yx 3
xy
xy
3 1
yx
 cik
I
  1            në realitet një gjë e tillë nuk është e vërtetë sidomos nën trupat
plastikë.
b) teoria e dytë e soliditetit.

 cik
II
  1    2   3    
  cik
II
  1  y        
 
1 y
Nëqoftëse y=0,3 xxxxxx    0, 7  0,8  
c) Teoria e III e soliditetit
 cik
II
  2   3             
 
2
d) Teoria e IV e soliditetit.
 cik
IV
  12   22   32   1 2   2 3      3 2   
   
   0,57 
 
3
Të gjithë këto rezultate mund ti përmbledhim në një të vetëm
     - teorema e pare
I
    0, 7  0,8   - teorema e dytë

II
   0,5  - teorema e tretë.

III
   0, 6   -teorema e katërt.
IV

Zbatim praktik. Lidhjet me ribatina.
Ribatinat janë kunja prej celiku plastik të butë me nje kokë. Përgatiten dhe montohen në oficinë.
1. Hapet një brimë me diametër  '  0 që ribatina e skuqur (e nxehur) të ndryshojë diametrin 
dhe të ketë  '  0 Me cekic rrihet dhe formon kokën e dytë. Kur ftohet bëhet puthitja më e
mirë me pllakat. Forcat e fërkimit Ff që lindin si rezultat I ftohjes së ribatinave ndihmojnë në
vetitë e soliditetit por nuk merren në konsideratë në llogaritje. Llogaritjet e ribatinave I bëjmë
në prerje dhe shtypje locale.
A. Prerja.
P 4P
    
Fprerjes n 2 N
Ku:
n – numri I ribatinave
N – numri isipërfaqes së prerjes.
Në llogaritje diametri I ribatinës është I barabartë me diametrin e pllakës 0   T
B. Shtypja lokale.
Për lehtësi llogaritje marrim seksionin Ftekniktë shtypjes locale dhe ketu konditat e soliditetit marrin
trajtën:
P P
 SH .L 
teknik
   Sh. L
F Sh. L
teknik n1 min
Kur kemi n ribatina futet dhe numuri n I tyre në formulën e llogaritjes së ribatinave. Nga skema shihet
se
P Fprerjes
0
P
P
P
Fteknike

P
 SH .L 
teknik
  Sh.L  Sh.L  2  SH
n min
FSHL
FSH
Meqë FSHL < FSH  []SHL>>[]SH
Lidhjet me saldim
Në krahasim me lidhjet me ribatina kanë këto avantazhe.
1. Realizohen në object direct , kudo që të jetë objekti (dhe nën ujë)
2. Kursehet material, realizohet me shpejtë dhe më lehtë se lidhjet me ribatina.
Disavantazhet:
1. Në tegelin e saldimit ndryshojnë vetitë fiziko-mekanike të materialit (bëhet I sertë
amorf).
2. Nuk përdoren për ngarkesa dinamike
3. Soliditeti I lidhjes varet shumë nga saldatori dhe kualifikimi I tij. Kontrollohet me
rreze roentgen. Kemi:
a. Saldim kokë më kokë.
Pa perpunim sipas faqeve 8mm

P
Perpunohet nje ane pa terheqje saldatura kur =10-90mm
  90  40mm dhe përdoren të dy anet e salduara. Kondita e soliditetit eshtë

   dhe  elek    pllakave.

P P
t  
Fsald  b  1 
b. Saldim ballor
P P
 
Fsald 2  b  1 0, 7
c. Saldim anësor.

l
P P
    
Fsald 2  l  1 0, 7

Leksioni 9
KRITERET E VLERESIMIT TE SOLIDITETIT
Për GJS njëaksiale verifikimi I soliditetit “S” vlerësohet me konditën e solioditetit  max   
ku kjo jep një krahasim të max të llogaritur teorikisht për çdo skemë të [] që gjendet
eksperimentalisht. Po në rastin GJS 2 dhe 3 aksiale ky krahasim ç’pamje duhet të ketë?
Përcaktimi I [] eksperimentalisht është I vështirë dhe me kosto të lartë. Pse?
a. Kemi një infinit kombinacionesh të 1 2 3 për të shkatërruar materialin . Në këto
raste për vlerësimin e GJS 2 ose 3 aksiale e realizojmë nëpërmjet teorive të soliditetit .
Ne do të mbështetemi vetëm në analizën mekanike të materialeve nën veprimin e forcave

duke eliminuar element të tjerë si ndryshimi I temperatures etj. Kalimi I materialit nga një
gjendje mekanike në një tjerër lidhet me ndryshime cilësore të cilat shprehin nëprmjet
gjendjes së sforcuar kufitare GJSK. Në këtë moment ndryshin shume ana cilësore GJSK është
karakteristikë e rëndësishme që varet nga vetitë e materialit. Për këtë japim disa raste:
- Materialet plastikë e arrijnë GJSK kur fillon rrjedhshmëria e tyre (rrj)

rrj
- Materialet amorfë (të thyeshëm) këtu GJSK arrihet kur fillojnë të shfaqen plasaritje
pra kur I afrohemi kufirit të soliditetit (sol). Një gjë e tillë jepet në grafik.
GJSK si për materialet plastike dhe amorfe për elementin GJSK lineare jepet me lehtësi
eksperimentalisht. Për elementët me GJSK 2 dhe 3 aksiale GJSK jepet teorikisht me anën e
teorive të soliditetit dhe nuk gjendet dot eksperimentalisht për shkak të numurit shumë të
madh të provave që kryhen dhe kostos shumë të lartë.

solid
Teoritë e soliditetit bazohen në hipotezen që thotë se :
Në përgatitjen e GJSK ndihmon njëri prej kater faktorëve:

1. Sforcimi normal maksimal max

2. Sforcimi tangencial maksimal max
3. Deformimi relative maksimal max
4. Energjia potenciale specifike maksimale umax.
Këta faktorë janë të pranishëm në çdo GJSK por zhvillimi I tyre gjatë procesit të rritjes së
sforcimeve nuk është I barabartë. Këtu faktori që rritet me shpejt ka përparësi dhe luan rolin
kryesor në shkatërrimin e materialit GJSK Në përputhje me këto 4 faktorë janë dhana 4
hipoteza klasike që shprehin përmbajtjen e teorive të soliditetit. Të gjithë teoritë e soliditetit
kanë mangësi të përbashkëta siç janë:
1. Duke pranuar faktorin më me infuluencë superior pranojmë 3 të tjerët.
2. Qe të katër këto veti teorike pranojnë konceptin e ngarkimit proporcional . Rritja e
sforcimeve deri ne GJSK bëhet pa ndryshim të raportit midis sforcimeve pra kemi që
1 :  2 :  3  const. Kjo gjë në realitet nuk është e vërtetë.
3. Për të krahasuar një GJS të ndërlikuar 2 -3 aksiale me një GJS të thjesht ë 1 aksiale të
marrë si ETALON përdorim konceptin e sforcimit ekuivalent,ku sforcimet ekuivalent
përfaqësojnë atë vlerë të sforcimit (në tërheqje ose në shtypje) që pot ë veprojë mbi
elementin etalon, GJS e tij bëhet ekuivalent me atë të elementit që analizohet.
TEORIA E PARE E SOLIDITETIT.
Përkufizim :
Dy elementë prej të njëjtit material por me gjendje të sforcuar të ndryshme kanë soliditet të
njëjtë në rast se sforcimet normale ekstremale I kanë të barabarta.
3
et et
A B
1
2
 ekst
A  ekst
B
 Amax   1  max


A
  cik   terheqje
Elementi A  min
Elementi etalon B  B
 A   3  min   cik   terheqje
Në përputhje me teorinë e parë të soliditetit në konkluzionin se

 cik
I
 1   F
 I
 cik   3   SH
Një gjë e tillë grafikisht tregohet në figurë. Kur pika M ndodhet brenda katërkëndëshit nuk
shkatërrohet dhe kur pika M1 ndodhet jashtë katërkëndëshit elementi shkatërrohet.
3
M1
t
M
1
SH
Të metat e teorisë së soliditetit janë:

1. Nuk merr parasysh 2 sforcimet e tjera kryesore. Unifikon kështu GJS 1 aksiale me GJS
3 aksiale duke iu larguar kështu realitetit shumë.
2. Eshtë teori orientuese vetëm për materialet amorfe dhe është e gabuar për material
plastike.
3. U hartua nga G.Galilei që është themeluesi I rezistencës material si model për teorine
e elasticitetit.
TEORIA E DYTE E SOLIDITETIT.
Pranon në të si faktor me ndikim kryesor në shkatërrimin e materialit deformacionin relative

maksimal max.
Përkufizim:
Elementi A në GJS 3 aksiale ka soliditet të njëjte me elementin B në gjendje të sforcuar
njëaksiale nëqoftëse deformimet relative ekst ekstremet I kanë të barabarta. Pra:
 Aekst   Bekst
 max 1
  1   1    2   3  

 A
Për elementin A  E
 min    1
 3    1   2  

 E
A 3
Për elementin etalon B  Bmax 

1 
   
  

E  E 

Këto vijnë nga ligji i Hukut.

Në bazë të teorisë së dytë vijmë në konkluzionin se :
 cik
II
  1    2   3    terheqje
 cik
II
  3    1   2    shtypje
Teoria e II jep rezultate vetëm oër materialet amorfe, pra jep pasaktësi për materialet plastike.
Të metat e teorisë së dytë të soliditett
1. Sipas kësaj teorie elementi A1 që tërhiqet në dy drejtime punon në kushte më të mira
 cik
II
 A1    1   2 
se elementi A2. Pasi si rrjedhim  cik
II
 A1    cikII  A2  . Pra
 cik  A2    1
II
A2shkatërrohet më shpejt se A1 që në realitet nuk është aspak e vërtetë.
2
1 1
A1 A2
1 1
2
2. Kur elementi A1 punon në shtypje-shtypje ose shtypje-tërheqje teoria e II është e

vërtetë.
TEORIA E TRETE E SOLIDITETIT
Pranon si faktor kryesor në shkatërrimin e elementit max.

Përkufizim :
Elementi A ka soliditet të njëjtë me elementin B në rast se sforcimet tangenciale ekstremale I
kanë të barabarta. Pra:
 max
A
  max
B
1   3
Elementi A është me GJS tre aksiale.  max 
2

ma
x
3
2
1
 cik
Elementi B në GJS një aksiale  max 
2
1
 max 
2
1
Në bazë të teoremës së tretë arrijmë në këto konkluzione

 cik
III
  1   3   
 t   SH   
Kjo teori jep rezultate të mira për materiale plastike dhe ka shmangie për amorfet.
Të metat e teorisë së III të soliditetit janë:
1. Nuk merr parasysh influencën e sforcimit mesatar normal  2   mes
2. Nuk jep përgjigje për rastin kur 1   3   2 . Pasi në bazë të teoremës III ky materil
nuk duhej të shkatërrohej që në realitget nuk është reale.të tre rrathët paraqiten ne
pikën A.

2
2

1
Aterheqj
2 e

1   3   2
terheqje
3. Në rast se 1 ose 2 punojnë në shtypje dhe 1   2   3 atëhere materiali do të
shkatërrohej.
A1
1   2   3 shtypje
TEORIA E KATERT E SOLIDITETIT.
Pranon si faktorë kryesor ndikimin e energjisë potenciale specifike « u » që shkon për

ndryshimin e formës « uf ». Pra kemi që :
Përkufizim :
Elementi A ka soliditet të njëjtë me elementin B kur u Af  u Bf
1  2
Për elementin A. u Af   1   22   32   1 2   2 3   3 1  
3E
1  2
Elementi B etalon u1faksial 
3E
 cik 
1 
 
B
Soliditeti I materialit etalon B është I garantuar kur u Bf  u f  
2
3E
Arrijmë në konkluzionin se:
 cik
IV
  12   22   32   1 2   2 3   3 1    T

Kjo teori është më e saktë nga ana sasiore dhe cilësore pasi merr parasysh veprimin e të 3
sforcimeve dhe si teoria e III përdoret vetëm për materialet plastike. Për amorfet ka shmangie.
Në përfundim të 4 teorive arrijmë në konkluzion se:
1. Përdorimi I teorisë së soliditetit lidhet me llojin e materialit (plastic ose amorf)
2. GJS 2 ose 3 aksiale gjykohet duke u mbështetur në [] e gjetur për elementin GJS një
aksial.
3. Teoria e III e soliditetit përmban teorinë e IV pasi  cikIII
  cik
IV
. Pra teria e III përdoret
më shumë për GJS elastike si më e thjeshtë që është kurse teoria e IV përdoret më
shumë në teorine e plasticitetit.
4. Teoritë e soliditetit janë ndërtuar për element me sipërfaqe kryesore.
Shenim :
Kur elementi që analizojmë nuk është me sipërfaqe kryesore ndiqet kjo rrugë :
a) Kthehet elementi me sipërfaqe kryesore
b) Shprehen teorite e soliditetit direkt në funksison të sforcimeve të çfardoshme si psh :
PERKULJA
  y 1
Dimë që  max  x
min 2

2
 x . y   4 xy2
yx
xy
x 1
  max
1
   x2  4 xy2
2 2
x x
x 1
 3min    x2  4 xy2
xy 2 2
yx
Në bazë të këtyre vlerave të teorisë së soliditetit shprehen si vijon :

 1
1.  cik
I
 1  x   x2  4 xy2   
2 2
2.  cik   1  y 3 ku : y=0,3 çeliqet.
II
x 1   1 
 cik
II
   x2  4 xy2    x   x2  4 xy2 
2 2  2 2 
 cik
II
 0,35 x  0, 65  x2  4 xy2   
3.  cik
III
  1   3   x2  4 xy2   
4.  cik
IV
  12   32   1. 3   x2  3 xy   

TEORIA UNIKE E SOLIDITETIT.
Sipas teorisë së mësipërme për të parë GJS të materialit duhet të dimë me parë vetitë e tij (plastike ose
amorfe) me qëllim që të zgjedhim teorinë që përdoret. Meqë ndarja e materialit ne plastik dhe amorf
nuk është e drejtë , është e saktë të thuhet « gjendje plastike apo amorfe » sepse i njëjti material në
kushtë ngarkimi të ndryshme sillet si material plastik ose amorf. Teoria unike e soliditetit gjykon
njëlloj si për materialet plastike dhe amorf.
Për një material të dhënë njohim:
rrjedh rrjedh , soliditet
Ndërtojmë diagramën e gjendjes mekanike të materialit.
Mat.plas GJS
t
Mat.amorf
rrj
2
1
solid
GJS edhe e çfardoshme mund të jepet me rrethin e Mohrit të sforcimeve. Del pyetja ? Ky material me
kete GJS është në gjendje amorfe apo plastike.
Nga pika O heqim tangenten me rrethin.
Kur tangentja prej vijën 1-1 atëhere GJS avancohet më tej proporcionalisht deri në shkatërrimin e
materialit prej rrjedh si material plastic dhe për këtë material vlejnë teoritë I dhe II të soliditetit.
R
Eksizton vija ndarëse midis dy vijave tona që tg  ku: R – merret max që nxirret nga teoria e III
R
e soliditetit për plastikët.
R – merret max për teorinë e II të soliditetit që vlen për materialet amorfe.Pra:
1   3 1   3
R   R  1    2   3   tg 
2 21    2   3 
Këndi  jep kufirin ndarës midis materialeve me gjendje plastike apo amorfe. Dallojmë :
a)  2 <  - materiali është GJS amorfe.Hyn në përdorim teoria e II e soliditetit.
b)  1 >  - materiali është GJS Plastik. Përdoret teoria e III dhe IV e soliditetit

Leksioni 10
KAPITULLI – VII
TRARET NE PERKULJE
PERKULJA
Kemi perkulje neqoftese forcat veprojne pingul me aksin e shufres. Shufrat qe punojne ne perkulje
quhen TRARE.
Perkulja plane
Takohet ne praktike neqoftwse plotesohen keto kushte:
1. Forcat vepruese jane pingul me aksin e traut.
2. Te gjitha forcat shtrihen ne nje plan (plani I veprimit te forcave).
3. Plani I veprimit te forcqve duhet te perputhet me ndonje nga akset kryesore qendrore te
seksionit.
a. Kur nuk plotesohet kushti I pare. Forcat zberthehen dhe shihet qe perec perkuljes kemi dhe
shtypje ose terheqje aksiale.
b. Kur nuk plotesohet kushti III. Ketu trau punon ne perkulje te pjerret (ne dy planet) OXY dhe
OXZ
Qx
Qy
Dallojme keto forma te perkuljes plane qe jane:

1. Perkulja plane ndaj aksit OY. Kjo ndodh kur:
N x   Q  y   M x  M z  0 dhe Qz 0 My 0

Qz
2. Perkulje plane ndaj aksit OZ kur:

N  x   Qz  M x  M y  0 Qy 0 Mz 0
Qy
3. Perkulje plane e paster ndaj aksit OY kur:
M x  Qy  Qz  M z  N  x   0 My 0
My
4. Perkulja e paster ndaj aksit OZ

N  x   Qy  Qz  M x  M y  0 Mz 0
Mz

Zakonisht gjate trajtimit te perkuljes plane do te punojme me aksin e traut I cili mund te jeteI ngarkuar
ne disa menyra si:
a. Me ngarkesa te perqendruara P me njesi (kg,N,KN)
b. Me ate( M) qe quhet dhe moment I perqendruar < (kgm, Ncm, tm, KNm etj).
c. Ngarkesa te shperndara me intensitet q, ku q- eshtw intensiteti shperndarjes sipas aksit me
njesi (kg/m, t/m, N/cm, KN/m etj).
P q
Q mund te jete:
Konstante
Lineare
Te grades se II , III etj

Frocat vepruese jane plan paralele. Skema e mbeshtetjes se trareve jane:
H=0
Per te gjetur reaksionet ne pikat A dhe B (RA , RB) veprohet ne kete menyre.
P M
A B
RA RB

M A  0  RA  ...
M A  0  RA  ...
Fi  x   0  H A  0
PERKULJA PLANE
Problemi I soliditetit ka 2 aspekte kryesore si dhe tek shtypja (terheqja aksiale) qe jane:
a) Gjetja e seksionit me te ngarkuar me ane te grafikeve te Qz dhe My.
b) Gjetja e pikes me te ngarkuar ne seksionin me te ngarkuar dhe vlersimin e soliditetit te saj.
P1 P2 My P3 z
A B
y
a
RA Pn RB
b
c
Trau AB ndodhet ne ekuilibwr nen veprimin e forcave te jashtme P1P2…Pn dhe te reaksioneve RA dhe
RB. Nga pamja ne seksionin e cfardoshwm terthor dihet se plani I veprimit te forcave perputhet me OZ
dhe sistemi OXZ eshte sistem aksesh kryesore qwndrore. (Sy=0,Sz=0,). Te gjenden forcat e
brendshme qe veprojne ne nje pike cfardo te traut . Neper piken R kalojme nje plan preres imagjinar
Plani preres e ndan traun ne 2 pjese te cilat jane ne ekuiliber nen veprimin e Fj dhe Ft qe veprojnw ne
cdo pike te seksionit te preres dhe qe shprehin veprimin e pjeses se hequr mbi ate qe po studjojme. Nw
bazw tw teoremws sw Puasonit reduktojmw forcat e jashtme qw veprojnw nw secilwn pjesw nw
qendwr tw gravitetit tw seksionit tw prerjes T dhe kemi:

 z F I   0 RA  P1  P2  Qz  x 

 C c  
  M y  0  RA .c  P2 .b  P2 .a  M y  x 
P1 P2 My
A B
Pn
a RB
RA
b
c

Shohim se cdo seksion tw xxxx traut kemi 2 faktorw Qz – F xxxxxxxx e seksionit dhe My – moment
pwrkulws ndaj aksit OY tw seksionit F. Nga shtypja aksiale dimw qw:
  f1  N x M y N z     f1  M y 
  f 2  Qy Qz M x     f1  Qz 
Konkluzione:
Nw cdo seksion twrthor tw trarwve qw punojnw nw pwrkulje plane vepron njw forcw prerwse
rezultante Qz dhe shkaktojnw sforcime tangenciale dhe njw moment pwrkulws My qw shkakton
sforcime minimale , gjw qw shihet nw figurw.
Seksioni mw I ngarkuar I traut quhet ai qw grumbullon vlerat maksimale tw Q z dhe My. pwr gjetjen e
tij wshtw e nevojshme tw ndwrtohen grafikwt pwrkatws tw Qz dhe My dhe si fillim:
A. Duhet tw pwrcaktohen shenjat e Qz dhe My si janw xxxxxx
Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
1
1
1 Qz<0 1
Qz>0
Moment pwrkulws My

My>0
My<0
Shihet se kur: Momenti My wshtw pozitiv kur shkakton shtypje (-) nw fibrat esipwrme dhe anasjelltas.
Ndwrtimi I grafikwve tw Qz dhe My. Rradha e punws pwr kwto rrotullime wshtw:
1. Gjejmw reaksionet nw mbwshtetje dhe bwjmw kontrollin e tyre.
2. Pwr cdo seksion qw xxxxxxxx ja[im ligjin e Qz(x) dhe momentit pwrkulws My(x)
3. Ndwrtojmw grafikwt duke u mbwshtetur nw funksionet e pjerrwta pwr Qz(x) dhe My(x)
SHembulli 1.
Gjejmw reaksionet nw mbwshtetje MB=0
RA .3a  qa 2  q 2a.2a  qa 2  qaa  0
qa 2  4qa 2  qa 2  qa 2 5
RA   qa
3a 3
M=qa2 x4 IV M=qa2 II I P
X3 X2
X1
a
RA RB
a 2a a a
5/3a

M A  0
qa.4a  qa 2  q 2a.a  RB .3a  qa 2
qa 4a  qa 2  q 2a.a  qa 2 4
RB   qa
3a 3
Prova
Fi  y   0
RA  2qa  RB  qa  0
5 4
qa  qa  3qa  0
3 3
9
qa  3qa  0
3
Pwr tw bwrw grafikwt e Qz dhe My marrim 4 plane prerws imagjinarw tw cilwt I orientojmw nga ana
qw ka mw pak forca dhe shkruajmw funksionet e Qz dhe My.
SEKSIONI 1-1
0  x1  a
Qz  x1   P  qa
M y  x1    Px1  qax1  0 per x1  0,
qa 2 per x1  a
SEKSIONI 2-2
0  x2  a
4 qa
Qz  x2   P  RB  qa  qa  
3 3
4
M y  x2    P  a  x2   RB x2   qaa  qax2  qax2   qa 2 per x2  0
3
2
 qa 2 per x2  a
3
SEKSIONI 3-3
0  x3  a
Qz  x3   0 M y  x3   qa 2
SEKSIONI 4-4
0  x4  2a
5 5
Qz  x4    qx4  RA  qa  qx4  qa per x4  0,
3 3
1
qa per x4  2a
3
x4 5 qx4
M y  x4    qa 2  RA .x4  q x4   qa 2  qa.x4 
2 3 2

M y  x4   qa 2 per x4  0
qa 2
per x4  2a
3
7 5
qa 2 per x4  a )(ekstremum)
19 3
Gjejmw ekstremumet My(x4) qw wshtw vijw e fuqisw sw dytw . Pwr kwtw derivojmw nw lidhje me x
dhe kemi:
dM y  x  5 5 5
 qa  qx4  0  qa  qx4  x4  a
dx4 3 3 3
2
5 
 a
M yekstrem  x4    qa 2  qa. a  q 
5 5 3  7
 qa 2
3 3 2 18
Me tw dhwnat e mwsipwrme ndwrtojmw grafikwt e Qz(x) dhe My(x) sin w figurw.
Leksioni 11
II. Marrwdhwniet diferenciale midis intensitetit tw ngarkesws q(x). forcws prerese Qz(x) dhe moment
pwkulws My(x)
q(x)
P1
lA
X2=x1+dx
Nw figurw jepet njw tra I ngarkuar nw mwnyrw tw cfardoshme. Gjejmw lidhjen midis q(x) dhe M y(x)
qw veprojnw nw seksioni 1-1 dhe 2-2 tw cilat janw larg pikws 0 me x1 dhe x2 = x1+dx.
My(x)
My(x1)
q(x)

Nw prerjen 1-1 veprojnw Qz(x1) dhe My(x1)dhe nw prerjen 2-2 veprojnw Qz(x2) dhe My(x2)Pjesa e
shkwputur me gjatwsi dx wshtw nw ekuilibwr si pjesw e traut qw wshtwn nw ekuilibwr dhe ky
ekuiliber shprehet nw 2 ekuacione ekuilibri static qw janw si vijon:
Fi  z   0  Qz  x1   q 2  x  dx  Qz  x2   0
Qz  x2   dxdx  Qz  x1   dQz  x1   0
dQz  x 
q  x 
dx
dx
M y  Fi   0  M y  x1   Qz  x1  dx  M y  x2   q  x  dx 0
2
M y  x1   Qz  x1  dx  M y  x1   dM y  0
dM y  x1 
Qz  x  
dx
Pra kemi qw :
Qz  x  d 2M y  x
q  x  d 
d  x
2
dx
Rrjedhime qw burojnw nga kjo vartwsi diferenciale.
Rrjedhimi 1
0 0
q  x   0  Qz   q  x  dx   qdx  const
x x
M y xxxxxxx
q  x   const  Qz  x   grad I M y  x   grad II
q  x   0  Qz  x   const M y  x   grad I
Rrjedhimi 2.
x
Kur nw njw zonw tw traut Qz  x   0  M y  x   odx  const 0
Rrjedhimi 3
Kur nw njw seksion tw traut Qz  x   0 nw atw seksion dimw qw
d 2M y  x
 Qz  x   0  M y  x  ekstremummin
max
d  x
Rregull praktik.
Nwqoftwse intensiteti I ngarkesws q(x) wshtw si pika shiu kemi qw My(x) do tw jetw si cader nw
drejtimet qw tregohen nw figurw.

q(x)
My(x)
My(x)
q(x) q(x) My(x)
My(x)
q(x)
Rrjedhimi 4
Nga kuptimi gjeometrik e deri sot kemi qw:
1 2
Qz(x1)
Qz(x2)
1 M(x1)
2
dM y  x  
Nw seksioni 1-1 kur Qz  x1   0   tg1  0  0  1 
dx 2
Dhe funksioni My(x)wshtw rritws.
dM y  x  
Nw seksioni 2-2 kur Qz  x2   0   tg 2   2  
dx 2
Dhe funksioni My(x)wshtw zvogwlues.
Kur Qz  x   0  M y  const
Rrjedhimi 5
Nw seksionet ku kemi forca tw pwrqwndruar Qz ka kompesim me vlera. Vlera e forcave prerese P dhe
My(x) ka thyerje sin w shembullin e parw.
Rrjedhimi 6
Nw seksionet ku kemi momentet tw pwrqwndruara My grafiku I Qz(x) nuk pwson asnjw ndryshim
kurse moment My(x)xxxxxxxxxxxxxxxxx
Rrjedhimi 7
Nw skemat simetrike kur ngarkesa aksonometrike forca presence simetrike dhe momenti pwrkatws
eshtw asimetrik sin w figurw.

Sforcimet tangenciale ne perkulje.
M y .z
Dimë që   është ligji I shpërndarjes lineare shihet se në elementin katërkëndor nuk kemi
Iy
shfrytëzim racional pasi vetëm në pikat e sipërme të vijës së sipërme ngakimi është  max    kur të
gjitha pikat e tjera punojnë me rezervë soliditeti     . Për të bërë një tra racional nga ana e
sforcimeve  duhet që seksioni I tij tërthor I traut të kopjojë ligjin e sigmave. Por një seksion I tillë
*
Qz .S yF
nuk përballon dot  të cilat janë maksimale në aksin neural. Nga ligji  v  , forma e seksionit
I y .b
në këtë rast duhet të plotësojë ligjin e  me formmën përbri. Pra si konkluzion trau me seksion
Fracional duhet të kënaqë këto dy kushte. Por meqë influence e sforcimeve <<<< atëhere skema e
dhënë ka formën që diktohet kryesisht nga . Si rrjedhim kalohet në formën (duale T) që është trau më
racional në përkulje sepse seksioni kryesor ngarkohet me max dhe seksioni I vogël është I aftë të
përballoje sforcimet . Në praktikë njihen dhe forma të tjerapërvëc profilit dopio T me të cilat
kombinime të shumëllojta.
z
 max
z F


z z
v v
z  v z z
Qz
v
h

SFORCIMET TANGENCIALE HORIZONTALE. h
Pamë që ligji I v jepet në figurën që vijon. Eshtë vënë re se sforcimet tangenciale v mbulojnë 95-98%
të forcës prerëse Qz. Megjithatë me seksionet horizontale v që janë humbje të vogla thuhet që Qz e
mban profile vertical I seksionit.
Duke marrë seksionin tërthotr si një tub uji dhe v si rrjedh uji atëher del pyetja , si është ligji I
shpërndarjes së sforcimeve H.
Studjojmë një tra me seksion F=const për seksionin dopio T (I). studiojmë kulibrin e një pjese me
gjatësi dx të këtij trau e cila fillon nga dy prerje terthore 1-1 që është x1 larg forces P dhe 2-2 është
x2=x-dx larg forcës se jashtme P. nga grafikët e Qx dhe My larg forcës së jashtmeP. Nga cdo pikë e Qx
(x) dhe My(x) shohim se:
P11  P22  P
M1  M 2 dhe më saktë M 2  M 2  dM
Meqë momentet ndryshojnë në seksionin 1-1 dhe 2-2 pra dhe ligji I sforcimeve  ndryshon nga
seksioni 1-1 dhe 2-2. Kjo gje jep lindjen e një prerje tjeter vertale 3-3 e cila vecon pjesën aa’bb’b’dd’c
që është një katërkëndësh. Në këtë sipërfaqe veprojnë sforcimet tangenciale  dhe forcat aksiale N1 dhe
N2 ose N1  N2

Në sipërfaqen e prerë veprojnë sforcime  me sensing e N1 me rezultante T e cila plotëson ekuilibrin

static të elementit:
Pra kemi që FL  x   0 N1  T  N 2 . Dimë që T   H Faa ' dd '   H dx.t ku sforcimet A
shpërndahen uniformisht në bazë të 3 hipotezave të dhënë.
Dimë që :
M .z M M
N1    1dF   1 dF  1  zdF  1 S yF1
a 'b ' c ' d ' F1
I y I y F1 Iy
Në mënyrë analoge gjejmë që
 M 1  dM  S yF 2
N2 
Iy
Ku:
F1  Fa 'b 'c ' d '  F2  Fabcd  F1  F2
Prandaj
S yF1  S yF2  S yF
Zëvëndësojmë këto vlera në ekuacionin e ekuilibrit dhe kemi që
Qz  x  .S yF1
Fi  x   0   H 
I y .t
Shihet se nga formula sforcimet H janë funksion I ligjit të S y 1 pasi madhësitë e tjera Qz(y) janë
F
constant për pikën F1
H
t
Z=h/2 dy
y
Gjejmë sforcimet në sipërfaqen e vijëzuar dF  t.dy Pra kemi që:

Qz .S yF1 h h
H 
I y .t
ku S yF1   zdF   2  dy  t 2 . y
F1 y
Pra:
h
Qz . .t. y
Q .h. y
H  2 H  z
I y .t 2I y
Për një seksion katërkëndor.
Shihet se ligji I shpërndajes H në sipërfaqe është ligji linear I fuqisë së parë. Psh:
Për y=0H=0

b1 Q.h.b1 Lind pyetja

Për y  ymax    HL   max
H

2 2I y
Cndodh me sipërfaqen ndërmjet seksionit tërthor dhe atij vertical. Këto zona janë zona me sforcime
tangenciale H të turbullta. Në këto zona të ndryshme jo vetëm madhësia por dhe drejtimi I sforcimeve
H nndryshon.
QENDRA E PERKULJES
Praktika tregon se shkatërrimi I trarëve me një aks sin ë figurë, ku plani I veprimit të forcave nuk
përputhet me aksin e simetrisë shkatërrimi ndodh më shpejt se sa llogaritjet teorike. Kjo vjen si rezultat
I lindjes së një moment të brendëshëm përdredhës si rrjedhojë e mosbalancimit të sforcimeve
tangenciale horizontale H. Marrim si shembull:
Shihet që Qz kryesisht eliminohet nga v të cilat japin një forcë rezultante   dF . Mirëpo këto
F
v
shoqërohen me një moment përdreshës I cili është I tillë që mund të zhvendoset vetëm pot ë çojmë Qz
dhe Q’z. Dhe në këtë rast lind një moment rrotullues I brendëshëm për shka të sforcimeve H. Ky
moment është M b  I .h ku për të eliminuar dhe këtë moment negativ forca Q’z spostohet në një

T .h
pozicion të ri Q”z I tillë që T .h  Qz .e pra e  . Në këtë rast “e” quhet qëndër e përkuljes së
Qz
seksionit tonë. Dimë që:
 max
H
.b1 .t
T   H .F* 
2
Qz .S y Q.b1.h Q .b 2 .h.t b 2 .h 2 .t
 max
H
  T  z 1 e 1
I y .t 2I y 4I y 4I y
SFORCIMET TANGENCIALE NE PROFILET ME MURE TE HOLLE TE MBYLLUR.

Ligji i shpërndarjes së sforcimeve H të këtyre sipërfaqeve gjenden në rrugë analoge si dhe për
profilet në mure të hapir , Pra :
h t  h t 
Q.b    t Q.b.t   
 1v  0  2v  2 2  3v  2 2 2
I y .b I y .
  h t   h t 2 
Q. b.t        
  2 2   2 0  
 4v   max
v
I y .2
h t 
*Q.  b  2     
Q.S yF 2 2
 nv  
I y .2t 2 I y .t
Qz
 v
H
KONTROLLI I PLOTE I SOLIDITETIT.

Që një tra të jetë i sigurtë nga ana e soliditetit duhet të kënaqë dy kondita
1. Të ketë seksione me max dhe max të tillë që

*
M ymax Qzmax .S yFmax
 max      v
max    
Wy I y .b
Shihet se këto sforcime janë të pavarur nga njëri tjetri. Pra forca Qz(x) dhe moment M ymax  x  që
merren nga grafikët përkatës mund të ndodhen ose jo në të njëjtin seksion të traut. Një gjë e tillë jepet
dhe në figurë.
Eksperineca tregon se në realitet prishja ndodh dhe në trarët që plotësojnë kushtet e mësipërme. Pra në
trarët me mure të hollë në pika të tjera që janë më të ngarkuara se pikat A,B,C dhe D . Që të kemi një
shkatërrim të tillë duhen që të plotësohen dy kushte:
max
- Duhet që momentet përkulëse M y dhe Qzmax të bien mbi të njëjtin seksion të traut të tillë .
- Seksioni I tillë duhet të përmbajë pika me  max dhe  max
Shihet se pika D ka  0   max dhe  0   max . Pra pika D është më me rrezik se pikat e tjera të
seksionit tërthotr. Për të vlerësuar GJS të kësaj pike që është dyaksiale përdoret teoria e III dhe e IV e
soliditetit që thote që :
 x  y 1
   y   4 xy2
2
 1/ 3   x
2 2
 cik
III
  1   3   x2  4 2   
 cik
IV
  2  3 2   

yx
3
1
xy
x x
xy
3
1
yx
Kondita e soliditetit eshte xxxxxx shume me rëndësi.
Leksioni 12
DEFORMIMET E TRAREVE QE PUNOJNE NE PERKULJE (METODA ANALITIKE)

EKUACIONI DIFERENCIAL I VIJES ELASTIKE TE TRAUT
Studimi i deformimit të trarëve në përkulje bëhet për disa arsye siç janë:
1. Konstruksionet që punojnë në përkulje llogariten ne soliditet me dhe pa ngurtësi (ligjet e
deformimit)
2. Këto ligje të deformimit trajtojnë ekuacionet suplementare të deformimit që zgjidhin kështu
SSP.
3. Për të karakterizuar deformimin  të një shufre duhet të njihen 2 parametra :
a- Spostimi I shtresës neutral
b- A dhe A (sin ë sifurë).
z
A
A
B
A

Trau lidhet me një system trartësh që janë x- aks gjatësor; y-aks që përputhet me aksin neutral të
reaksionit.; z – aks që përputhet me planin e veprimit të forcave.
Përkufizim 1
Ulje e seksionit të traut quhet spostimi që pësoj qëndra e grafikut të tij C.
Përkufizim 2
Kënd rrotullimi të seksionit xx janë pozicionin e ri që zë seksionit tërthor pas deformimit në lidhje me
atë para deformimit.
Ky kënd gjendet dhe me normalet paralele që japin ndërtimin e deformimeve (2). Lëshime:
a.  AH   HA   HA  pra  0
b. Meqë  A  10  tg  0
Këto lëshime bazohen në hipotezën e 4 të rezistencës mbi pandryeshueshmërinë gjeometrike të
skemës.
Pozicioni që zë aksi I traut pas deformimit të tij quhet VIJE ELASTIKE E TRAUT dhe ulja është
funksion I koordinatave x të seksionit të prerjes sin ë figurë. Pra kemi që:
dz
z  x   f  x  Dimë që:  tg  
dx
x 
x
Z=f(x)
VET tg=
Konkluzion:
Gjithmonë këndi I rrotullimit të seksionit është I barabartë me derivation e parë të funksionit që jep
uljen e seksionit
dz
  z2
dx
Panvarësisht nga mënyra e ngarkimit të traut është gjithnjë e vërtetë principi iVII I Bernulit mbi
seksionet plane.
EKUACIONI DIFERENCIAL I VIJËS ELASTIKE.
M y .z 1 My
Dimë që:  dhe që:  ku:   f  x  .
Iy  EI y

d 2z
1 Mydx 2 z"x
Dimë që:   
  x   dz 2 
3/ 2
EI y   dz 2  3/ 2
1     1    
  dx     dx  
Ky është ekuacioni I plotë I vijës elastike të traut dhge dimë që:
2
 dz  d 2z
 
My
  2  EI y z "x   M y  x 
2

   zx  pmv 
 dx  EI y dx
Ky është ekuacioni e vijës elastike të traut. SHohim shënjën () në lidhje me faktorët:
z
z
Min Max
Z”x>0 Z”x>0
x x
z z
Max Min
Z”x<0
Z”x<0
x
x
My>
z
0
>0
z>0
My< <0
0 Z<0
Në lidhje me këto rregulla ekuacioni I vijës elastike merr pamjen :

E.I y z  M y  x  (1)
Integrojmë një here dhe gjejmë që:
1
E.I y .z '   M y  x  dx  c    z '  M y  x  dx  c
EI y l
(2)
l
Ky ekuacion jep këndin e rrotullimit të seksionit.

Integrojmë dhe një herë dhe gjejmë ekuacionin që jep uljen e seksionit:

1 (3)
E.I y .z   dx  M  x  cx  d  
y z 
EI y  dx  M  x  dx  cx
y
Ekuacioni (2) dhe (3) japin një xxxx kurbash për të gjetur të cilat duhet të gjenden konstaktet e
integrimit me anë të kushteve fillestare të pranimit.
Shembulli 1.
z
A

B
x A
VET
M y   Px kemi që:
E.I y .z "  M y  x    Px (1)
Px 2
E.I y .z '  M y  c (2)
2
Px3
E.I y .z    cx  d (3)

Për të gjetur konstanten e integrimit © dhe (d) vëmë kushtet fillestare te projektimit.
B  0 Px 2 Pl 2
 B  z(' l  x )  0  0   cc  
 2 2
B  0 Px 3
Pl 2
Pl 3
 B  z( l  x )  0  0    d d 
 2 3
3 2
Px 2 2
Pl dhe Px Pl Pl 3
Kemi që: E.I y .z '    EI y z    x
2 2  2 3
Gjejmë A dhe A të cilat janë:
0  Pl 2 Pl 2 c
 A  z(' x 0)  0     A
EI y 2 EI y EI y
 Pl 3 
1 0  0  
0 
3  d
 A  z( x 0)  A 
EI y EI y
Pra (c ) dhe (d) kanë kuptim fizik. Në qëoftë se C e përpjestojmë me ngurtësinë jep këndin e rrotullimit
c d
të reduktuar 0  dhje kur d e nxitojmë me ngurtësinë jep xxxx 0 e cila është:  0  . Kemi
IyE IyE
lidhje me shprehjen këto raste:

z
z
>0 <0
x-z z-x
x x
z
>0 z <0
x x
z
z>0
Z<0 x
Shënim:
Kur ka diagram duhen marrë aq seksione dhe ekuacioni diferencial shkurtohet aq herë sa seksione
kemi marrë psh:
3 2
1
P
x3
A
x2
3 2 1
a b c
Qz(x)
My(x
)
Seksioni 1-1 0  x1  a

E.I y .z1"  M y  x1    Px1

Px22
E.I y .z1'   c
2
Px 3
E.I y .z1   1  c1 x1  d1

Seksioni 2-2 0  x2  b
E.I y .z1"  M y  x2    Px2

E.I y .z '   M y  x2  dx  c2
l
E.I y .z2   dx  M y  x2  dx  c2 x2  d 2
Seksioni 3-3 0  x3  c
E.I y .z3"  M y  x3   ...
E.I y .z3'   M y  x3  dx  c3
E.I y .z3   dx  M y  x3  dx  c3 x3  d3
Që të gjejmë konstante integrimit (c1d1, c2d2, c3d3,) vëmë konditat fillestare që janë :
1.  Bmajt   Bdjatht
2.  Bmajt   Bdjatht
3. Cmajt  Cdjatht
4.  Cmajt   Cdjatht
5. D  0
6.  D  0
METODA E BARAZIMIT TE KONSTANTEVE (KLEBSHIT)
Po të zbatohen disa rregulla të caktuara mund të barazojmë konstantet e integrimit

c1=c2 = c3= c dhe d1=d2=d3=d . Pavarësisht nga numuri I seksioneve (ngarkesave) të traut gjithnjë kemi
vetëm dy konstante integrimi. Në bazë të teoremës së Klebshit nxjerrim 4 rregulla për këtë qëllim.
1. Origjina e koordinatave të vihet në skajet (ekstremet) e traut.
2. Seksionet të orientohen nga e njëjta origjinë

3. Seksionet paraardhës të përmbajnë term ate seksioneve pasardhës dhe termat e tyre të kenë

 M y  x  a 0


formën :  P  x  a 
1
ku a- distance nga origjina deri tek pika ku M, P ose q(x).

  x  a
2
q 2
4. Integrimi të bëhet pa I hequr kllapat (siç janë) të termave.
Shembulli 1
I
III II z Y aksi
M neutrtal
D P
x
A0
c b a
x1
x2
X3
III II I
Rregulli 1. Vëmë origjinën në pikën A.

Rregulli 2. Dimë që::
Seksioni 1-1 0  x1  a
E.I y .z1"  M y  x1    Px1

Px22
E.I y .z1'    c1
2
Px3
E.I y .z1   1  c1 x1  d1

Seksioni 2-2 0  x2  a  b

 x  a
2
EI z  M y   Px2  M 0  x2  a 
0
"
y 2 q 2
2
 x  a  c
2 3
Px
 M 0  x2  a   q 2
1
EI y z2'   2
2
2 6
 x  a   q  x2  a   c x  d
2 4
Px3
EI y z2   2  M 0 2 2 2
6 2 24
Seksioni 3-3 a  b  x3  a  b  c
 x3  a   x  a x  a 
0 2 2
EI z  M y  x3    Px3  M 0
"
y 3 q 2 q 3 1
2 2 2
 x  a   q  x3  a1   c
3 3
Px32
 M 0  x3  a   q 3
1
EI y z3'   3
2 6 6
 x  a   q  x3  a   q  x3  a2   c x  d
2 4 4
Px3
EI y z3   3  M 0 3 3 3 3
6 2 24 24
NIsemi nga kushtet fillestare te problemit që thonë

Pa 2 Pa 2
a.  Bmajt   Bdjatht  z2'  z1' pra   0  0  c2    c1  c1  c2
2 2
Pa3 Pa3
b.  Bmajt   bdjatht  z2  z1   ca  d 2    ac  d1  d1  d 2
6 6
c. cmajt  cdjatht  c2  c3
d.  cmajt   cdjatht  d2  d3
KUr zbatojmë të katër rregullat e Klebshit arrijmë të bëjmë c1=c2=c3=C dhe d1=d2=d3=d.
Shënim.
Rregullat e Klebshit nuk përdoren nëqoftë se nuk plotësohen kushtet :
1. Kur ngurtësia e traut (EIy) nuk është konstante ne gjithe traun EI y  const.
2. Trau është i përbërë (GREBER) si në figurat e mëposhtme :

c1d1
d2c1
C2d2 c1d2
C3d3
Kjo pasi xxxx e çernierave të ndërmjetme që e këpusin traun nuk prishin ligjin e uljeve të reaksioneve,
problemi d1=d2=d3=d por prish ligjin e shpërndarjes së këndeve të rrotullimit, pasi një çernierë e tillë
ka një ulje  dhe 2 kënde rrotullimi 1 2.
METODA GRAFO-ANALITIKE
Përdoret në gjetjen e deformimeve të traut me aks të drejtë që punon në përkulje. Eshtë më e thjeshtë
se metoda analitike e ekuacioneve diferenciale të uljes elastike të Klebshit por me një kusht: grafiku I
epjurës së momenteve është ligj constant ose linear. Kur grafiku I My është I gradës 2,3,4..përdorimi I
kësaj metode nuk është racional. Thelbi I metodës konstaton në ngjashmërinë që ekziston midis
a) Ekuacioenve diferencial të vijës elastike që është : EI y z "  M y  x 
d 2M y
b) Varësisë diferenciale midis q(x) My dhe Qz që është  q  x .
dx2
Këto dy ekuacione behen të njëvlefshëm nëqoftë se marrim për traun një ngarkese fictive
q F  M y  x  . Pra traun fiktiv e ngarkojmë me epjurën e momenteve të traut real duke marrë
intensitet qf me shënjën si vijon: M y  x   0  q F  M y  x  0  qF  . Një tra I

tillë quhet tra fiktiv . E keto sjellin një varësi dioferenciale që thotë se:
d 2 M yF dQzF
  qF  M y  x
dx 2 dx
Në ekuacionet ku anët e djathta janë identike rrjedh që dhe anët e majta janë identike. I barazojmë keto
dhe kemi:
2 F
d 2z d M y
 
"
EI y 2  ose EI y z "x  M F itegrojmë dhe marrim:
dx dx 2 x

EI y z '  M 'f  c  Qzf  c Përsëri integrojmë dhe kemi që: EI y z  M f  cx  d

C dhe d gjenden nga kushtet fillestare. Në qoftë se në traun fiktiv merren mbështetje të tilla që Qzf
dhe M yf të merren 0 në këto reaksione kemi që =0 dhe =0. Konstantet e integrimit si rrjedhim
dalin: c=0 dhe d=0, dhe ekuacionet marrin pamjen:
 EI y z '  Qzf

 EI y z  M y
f
Ku:
Qzf
Kendi I rrotullimit i  zi 
EI y
M yf
Ulje e seksionit  i  zi 
EI y
Shemubj Traut fiktiv I vëmë këto lidhje me mbështetje:

1. Në lidhjet me inkastrim për traun fiktiv lidhjet ndryshojnë vendet.
2. Në lidhjet me çerniera trau real me atë fiktiv nuk kanë asnjë ndryshim
B Tra real Tra real

A
B0
A=0 A0 B0
B0
A=0 A=0 B=0
Tra fiktiv
Tra fiktiv
Qzf A  0 Qzf B   0
Qzf  0 Qzf  0
M yf A  0 M yf B   0
M yf  0 M yf  0

Tra real
B Tra real
C
A
A0 B0 C0
A0 B0 C0
A
B C
Qzf  0 Qzf  0 Qzf  0 Tra fiktiv

M 0 M 0
y
f
y
f
M 0
y
f
Tra fiktiv
Shembull 2
Kontrollohet dhe ngarkohet me My e traut real , trau fiktiv me kushtet e dhëna fillestare që thonë që:
Qzf A Pl 2
A  
E.I y 2 EI y
M zf A Pl 3
A  
E.I y 3EI y

P
B A Tra real
M
y
qf
Tra fiktiv
Qzf 
Pl 2
  Qz  A
2
M yf 
Pl 3
  M yf A
3
Shënim:
Kur ordinatat e grarfikut Myf dhe të Qzf pjestohen me ngurtësinë EIy të traut japin vijën elastike të
traut dhe tjetra ligjin e ndryshimit të këndit të rrotullimit të seksionit

Cikli I Leksioneve I Rezistences Materiale

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cikli I Leksioneve I Rezistences Materiale

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Shkenca e Konstruksioneve Cikel Leksionesh

KAPITULLI – I NJOHURI TE PËRGJITHSHME

1.1 Objekti dhe metodat që përdoren në Shkencen e Konstruksioneve

KAPITULLI – II KARAKTERISTIKAT GJEOMETRIKE TE FIGURAVE PLANE

2.1 - Karakteristikat gjeometrike te figurave plane

KAPITULLI – III TERHEQJA DHE SHTYPJA QENDRORE

3.1 - Njohuri të përgjithshme, vecoritë e sistemeve statikisht të caktuar.

KAPITULLI – IV SFORCIMET DHE DEFORMIMET

4.1 - Gjendja e sforcuar plane.Rrethi i Mohrit.

KAPITULLI – V RRESHQITJA DHE PERDREDHJA

5.1 - Njohuri te pergjithshme.Lidhjet me ribatina dhe saldim..

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 1

KAPITULLI – VI ENERGJIA POTENCIALE E DEFORMIMIT ELASTIK TE TRAUT

6.1 - Njohuri të përgjithshme.

KAPITULLI – VII TRARET NE PERKULJE

7.1 - Njohuri të përgjithshme. Trau i thjeshte ne perkulje

KAPITULLI – VIII EKUACIONI DIFERENCIAL I VIJES ELASTIKE TE TRAUT

8.1 - Njohuri të përgjithshme

KAPITULLI – IX METODAT ENERGJITIKE

9.1 - Njohuri te pergjitshme.

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 2

Objekti i Rezistencës se Materialeve.

Në varësi të gjatësisë “ ” të shufrës dallojmë:

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 3

Sipas ligjit të ndryshimit të seksionit tërthor (F) kemi :

Nisur nga forma gjeometrike e seksionit tërthor kemi:

Kemi mure të hollë të :

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 4

(I) SOLIDITETI - Kuptojmë vetinë fiziko-mekanike të materialit të shufrës për ti rezistuar pa u

(III) QËNDRUESHMËRIA - Ka të bëjë me ruajtjen e formës gjeometrike paraprake të skemës.

PROBLEMET QE ZGJIDH REZISTENCA MATERIALE

Problemet që zgjidh Rezistenca Materiale klasifikohen në 3 grupe ose 3 lloje:

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 5

Këtu dallojmë 3 raste sforcimesh:

1. Sforcime të lejuara ku: Kemi harxhim të kotë të materialit.

2. Sforcime të lejuara ku: Ky është rasti më ekonomik dhe me leverdi.

3. Sforcime shkatërrimtare Këtu kemi rrezik shkatërrimi të materialit.

1.2 PRINCIPET DHE HIPOTEZAT E REZISTENCËS SË MATERIALEVE

Rezistenca Materiale e konsideron materialin fizik si të plotë, izotrop dhe homogjen.

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 6

b)Homogjeniteti ka të bëjë me vetitë e një pike A të

c)Izotropia e materialit. Eshte vetia e tij që në çdo pikë të

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 7

Nga kjo hipotezë deri në kufirin e proporcionalitetit të TN

Deformacionet janë shumë të vogla në krahasim me përmasat fillestare të trupit TN ose të

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 8

Pranimi I HIPOTEZËS 4 i lejon Rezistencës Materiale të shfrytëzojë të gjitha përfundimet e

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 9

Gjatësia e zonave të Sen Venanit është “lk” Në përgjithësi .Nga ana

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 10

II. SKEMA LLOGARITESE

Në skemën , nuk merret parasysh

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 11

Shënim: Rezistenca Materiale e mbulon studimin e llogaritjes së shufrave reale me 5 skema

- Tërheqje e shtypje aksiale. - Prerja (rreshqitja)

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 12

- Rezistenca komplekse (e përbërë)

Në objekt real mund të ketë disa skema llogaritëse

III. NGARKESAT DHE KLASIFIKIMI I TYRE, SKEMAT LLOGARITESE

1.FORCAT E JASHTME klasifikohen në:

Shënim: Ndryshimi i ngarkesave të jashtme në lidhje me kohën jepet në dy faza:

A.Bidaj, I.Premti, H.Cullufi, D.Disha, A.Gjini 13

- Ngarkesa të përherëshme. (vazhdojnë me kalimin e kohës)