KORAPSYON  Ang korapsyon ay may kakayahang

umunlad at makipagsabayan sa mga

 Ito ay katiwalian o pangungurakot sa
pagbabagong nagaganap sa mga
pondo o kaban ng bayan.
patakaran, batas, at maging sa
 Ito ay sumisira sa tiwala ng
teknolohiya.
mamamayan, nagpapahina sa
demokrasya ng bansa, humahadlang sa
pag-unlad ng ekonomiya, at lalong SANHI NG KORAPSYON
nagpapalala sa hindi pagkakapantay-
 Pagiging ganid sa pera at kapangyarihan
pantay, kahirapan, pagkakahati-hati at
ng mga namumuno sa pamahalaan at sa
krisis sa lipunan.
iba’t-ibang sektor ng lipunan na
 Ang taong korap ay may kawalan ng
nagiging ugat sa lahat ng kasamaan.
integridad at katapatan, lumilihis sa
hindi kanais-nais na pag-aasal dahil sa
kanyang kapasidad bilang isang EPEKTO NG KORAPSYON
opisyales na isagawa ito para sa
pansariling interes o kapakanan.  Walang matibay na plataporma, plano o
 Mga lingkod-bayan na humihingi o proyekto sa paglutas ng mga suliranin
kumukuha ng pera o pabor kapalit ng sa lipunan
serbisyo  Patuloy na pagbaba ng ekonomiya ng
 Maling paggamit ng mga pulitiko sa bansa
pera ng bayan o pagbibigay ng mga  Kahirapan
pampublikong trabaho o kontrata sa  Kakulangan sa trabaho
kanilang mga sponsor, kaibigan at  Mababang kalidad ng edukasyon
pamilya  Walang maayos o sapat na serbisyong
 Panunuhol ng mga korporasyon sa mga medical
opisyal upang makakuha ng  Patuloy na pagkalugmok ng mga
mapagkakakitaang kasunduan magsasaka
 Ang korapsyon ay maaaring mangyari
kahit saan: sa negosyo, gobyerno, korte,
media, at lipunan, gayundin sa lahat ng MGA MAAARING MAGING KAPALIT NG
sektor mula sa kalusugan, edukasyon, KORAPSYON
agrikultura, imprastraktura, at marami
 Aspetong Pulitikal: Kalayaan at
pang iba.
alituntunin ng batas
 Maaaring kasangkot sa korapsyon ang
sinuman: mga pulitiko, opisyal ng
 Aspetong Sosyal: Pakikilahok at tiwala
gobyerno, lingkod-bayan, negosyante,
sa gobyerno
miyembro ng pampublikong
organisasyon, at marami pang iba.
 Aspetong Pangkapaligiran:
 Nangyayari ang korapsyon nang
Pagkakataong magkaroon ng
palihim, kadalasan sa tulong ng mga
masaganang kapaligiran at maliwanang
propesyonal o mga makapangyarihang
na kinabukasan.
tao na nagpapahintulot na itago ang
kanilang mga ipinagbabawal na yaman
 Aspetong Ekonomikal: Oportunidad na
at mas lalong nagpapalago ng
magtayo at magpalago ng yaman
katiwalian sa isang lugar o bansa.
 MGA PARAAN UPANG
MAIWASAN/MASUGPO ANG
KORAPSYON
 Pumili ng tamang lider
 Itaguyod ang transparency at akses sa
mga mahahalagang impormasyon
 Bigyang kapangyarihan ang mga
mamamayan
 Tumulong sa mga mahahalagang
institusyon, organisasyon, at iba pa
 Wakasan ang iksempsyon sa parusa
EDUKASYON
 Ang edukasyon o pagtuturo ay
prosesong ng pagpapadali
pagkatuto, o pagtatamo ng kaalaman,
kasanayan, prinsipyo, moralidad,
paniniwala, at paggawi.
 Kabilang sa mga pamamaraang pang-
edukasyon ang pagtuturo, pagsasanay,
pagkukuwento, pagtatalakay
nakadirektang pananaliksik
BAKIT ITO KAILANGAN?
 Ang pagkakaroon ng isang mataas at
matibay na edukasyon ay isang saligan
upang mabagoang takbo ng isang
lipunan tungo sa pagkakaroon ng isang
masaganang ekonomiya.
 Mataas naedukasyon na hindi lamang
binubuhay ng mga aklat o mga bagay na
natutunan sa ating mgauniversity at
paaralan.
 Bagaman, kasama ito sa mga
pangunahing elemento upang
magkaroon ngsapat na edukasyon, ang
praktikal na edukasyon na nakabase sa
ating araw-araw na pamumuhayang
siya pa ring dapat na piliting maabot.
Matibay ang isang edukasyon kung ito
ay pinagsamangkatalinuhan bunga ng
mga pormal na pag-aaral tungkol sa
Mathematics, Science, English at
mgabagay na tungkol naman sa buhay
at kung paano mabuhay ng maayos.
ANO NGA BANG MAAARING MAGING
IMPLUWENSYA NITO SABUHAY NG ISANG
TAO?
 Ang edukasyon ang nagiging daan tungo
sa isang matagumpay na hinaharap ng
isang bansa.
 Kung wala nito, at kung ang mga
mamamayan ng isang lipunan ay hindi
magkakaroon ng isangmatibay at
matatag na pundasyon ng edukasyon,
magiging mahirap para sa kanila na
abutin ang pag- unlad.
ANONG KLASE NG LAYUNIN MERON ITO ?
ng
 Ang unang layunin ng edukasyon ay
upang magkaroon ng kaalaman sa mga
bagay-bagay at impormasyon sa
kasalukuyan, sa hinaharap at sa
kinabukasan.
at  Ito ang nagsisilbing mekanismo
nahumuhubog sa isipan, damdamin at
pakikisalamuha sa kapwa ng isang tao.
Ito rin ang dahilan ngmga mabubuti at
magagandang pangyayari sa ating
mundo at ginagalawang kapaligiran.
ANO NGA BANG KAGANDAHANG
MAIDUDULOT NITO KAYA’T NASABING SUSI
PARASA TAGUMPAY?
 Ang edukasyon ay mahalaga sapagkat
ito ang nagiging daan sa isang tao
upangmagkaroon ng mga kaalaman
tungkol sa kanyang buhay, pagkatao at
komunidad na ginagalawan.
 Ito ang naghuhubog ng mga kaisipan
tungo sa isang matagumpay na mundo
na kailangan ng bawatisa upang
lubusang mapakinabangan ang daigdig
at malaman ang mga layunin nito.
 Ang kabataan ay nararapat lamang na
magkaroon ng sapat na edukasyon sa
pamamagitan ngkanilang karanasan at
 pormal na programa na nakukuha sa
mga paaralan.
 Ito ang kanilang magigingarmas upang
NANGUNGUNANG 10 KARAMIHAN SA MGA
maharap nila ang mga bagay na
KARANIWANG ISYU SA KALUSUGAN:
kaakibat ng kanilang magiging
kinabukasan. At dahilsila ang ating pag-
asa, nararapat lamang na ibigay natin sa
kanila ang lahat ng edukasyon
nakailangan nila upang maabot nila ang
mga pangarap na nais nilang matupad.
PANGKALUSUGAN
 Ang pangangalagang pangkalusugan o
pangangalaga ng kalusugan ay ang
pagpapanatili ng kalusugang pang-
isipan at pangkatawan sa pamamagitan
ng pag-iwas o paggamot sa mga sakit sa
pamamagitan ng mga serbisyong
inaalok ng propesyong pangkalusugan o
doktor at ang mga tauhan nito.
 Ang pangangalagang pangkalusugan ay
isang diyagnosis, pagtrato, at pag-iwas
sa sakit, karamdaman, pinsala at iba
pang mga kapansanang pangkatawan at
pangkaisipan sa mga tao.
 Inihahatid at ibinibigay ang
pangangalagang pangkalusugan ng mga
tagapagsagawa o praktisyunero ng
panggagamot,kiropraktika, dentistriya,
nursing, parmasiya,pagtulong na
pangkalusugan, at iba pang mga
tagapangalaga.
 Tumutukoy ito sa Gawain na iginagawa
sa pagbibigay ng pangunahing
pangangalaga ( pangangalagang
primarya), pangalawang pangangalaga
(pangangalagang sekundarya) at
pangatlong pangangalaga
(pangangalagang tersiyaryo), pati na sa
kalusugang pampubliko.
 Sa United states, may mga home-health
provider tulad ng Mel’s Helping Hands
na gumagamit ng mga bumibisitang
nars upang tulungan ang mga
matatanda at may kapansanan na
manirahan sa kanilang mga tahanan.
1. Pisikal na Aktibidad at nutrisyon
2. Sobra sa timbang at labis na
katabaan
3. Tabako
4. Pag-abuso sa Substansya
5. HIV / AIDS
6. Kalusugang pangkaisipan
7. Pinsala at Kaharasan
8. Kalidad sa Kapaligiran
9. Pagbabakuna
10. Pangangalaga sa kalusugan
 Ang pagkakakuha ng pangangalagang
pangkalusugan ay nag-iiba-iba sa mga
bansa, mga pangkat at mga indibiduwal,
na malakihang naiimpluwensiyahan ng
mga kalagayang panlipunan at
pangkabuhayan pati na ng nakalapat na
mga patakarang pangkalusugan.
 Ang mga sistemang
pampangangalagang na pngkalusugan
ay mga organisasyong na inulunsad
upang maabot ang mga
pangangailangang pangkalusugan ng
mga populasyong pinupukol.
KAHIRAPAN
 Ang kahirapan ay higit na matutukoy sa
pamamagitan ng paraan ng
pamumuhay ng mga tao sa komunidad
kung saan ang isa sa mga buhay at sa
antas ng mga inaasahan nila at
tumutukoy rin sa kalagayan na hindi
kayang tugunan na mga pangunahing
pangangailangan ng tao tulad ng malinis
na tubig, nutrisyon, kalusugan, damit at
tirahan at isa ito sa problemang
kinakaharap natin ngayon.
  Halimbawa ay sa mga first world
country, kahit na hindi ka nakatapos ng
pag-aaral o kahit wala kang pinag-
MGA KADAHILANAN NG KAHIRAPAN  aralan, marami paring trabaho na
 Ito ay masasabing isa sa matinding naghihintay sayo.
dahilan ng kahirapan dahil ito ay  Hindi man ito pansamantalang trabaho,
pagnanakaw ng pera sa kaban ng bayan sapat na ito para sa pangangailangan
ng mga tao sa gobyerno. Ngunit sa pilipinas, limitado lamang ang
 Ito ang pinakamalupit na dahilan ng oportunidad na magkaroon ng trabaho
paghihirap ng bayan. Ang mga pera na ang mga taong hindi nakapag-aral.
para sana sa kapakanan ng taong bayan Mahalaga rin ang aktibong
ay napupunta lang sa bulsa ng iilan partisipasyon ng mga ahensya sa
ng mga may kapangyarihan sa pagtulong sa mahihirap.
pamahalaan.
 Lumalaking populasyon Ayon sa CLIMATE CHANGE
Fighting Poverty in Asia and the Pacific,  Ang pagbabago ng klima o tinatawag na
isang website ng Asian Development Climate Change ay ang pagbabago sa
Bank(ADB),ang paglaki ng bilang ng klima o panahon na dulot ng pagtaas ng
populasyon ay nakakadagdag sa dami greenhouse gases, na nagpapainit sa
ng mahihirap na mamamayan. Earth.
 Maaari itong magdulot ng mga sakuna,
EPEKTO NG KAHIRAPAN gaya ng mga heat wave, baha, at
 Dahil dito, wala ng katahimikan sa tagtuyot, na maaaring magdulot ng mga
bawat isa sa pagkat nagkaka gulo na isyu sa kalusugan tulad ng dehydration,
ang mamamayan. Ito kasi ang dahilan pagtatae, at malnutrisyon. Kapag
ng pag-aaway at pag hihiwalay ng tumaas ang temperatura ng Earth,
bawat pamilya. tataas din ang mga sakit tulad ng
 Maaaring ang ilan ay makakuha ng dengue, pagtatae, at malnutrisyon.
masaganang buhay habang ang halos
lahat ng tao ay kailangan pang
DAHILAN AT EPEKTO NG CLIMATE CHANGE
pagpakasakitan para sa kaligtasan ng
buhay.
ANG DAHILAN NG CLIMATE CHANGE AY
SOLUSYON SA KAHIRAPAN
MAHAHATI SA DALAWANG BAGAY:
 Para sa akin, isa sa solusyon sa
kahirapan na maaring gawin ng
1.LIKAS NA MGA SANHI
gobyerno ay ang pagbibigay ng
maraming oportunidad o sapat na  ito ang mga natural na aspeto na
trabaho para sa mga mamamayan. nagaganap sa mundo.
 Naniniwala akong isa sa malaking  Halimbawa, mas mainit na ang
dahilan ng kahirapan ay ang kawalan ng nararanasan natin na temperatura
trabaho. Ngunit ang kawalan ng trabaho kapag malapit ang araw sa earth.
ay hindi dahil sa kakulangan sa  Sa kabilang dako, ang mga pagputok ng
edukasyon kundi dahil ito sa maliit na bulkan sa ilalamin ng dagat ay nagiging
oportunidad na magkaroon ng trabaho. sanhi din ng climate change.
2. KAGAGAWAN NG TAO baybayin, tagtuyot, at pagtaas ng lebel
ng dagat.
 Ang climate change ay maaari ding
maging sanhi ng mga gawain ng tao,
tulad ng pagsi-"siga" ng mga basura na MGA PARAAN PARA MAIWASAN ANG
nakakasira sa ozone layer ng earth, mga CLIMATE CHANGE
conversion ng lupa para sa pagpapatayo
 Huwag magtapon ng mga basura
ng gusali at lalo na ang mga usok na
kahit saan-saan
nanggagaling sa mga sasakyan.
 Huwag magsunog ng plastic
 Simula ng tayo ay dumating sa Industrial
 Iwasan ang paggamit ng plastik at
Age, ang impluwensya ng tao sa
styrofoam lalo na tuwing
pagbabago ng klima ay mas lalong
namamalengke
nadagdagan.
 Magtanim ng madaming puno
 Tumulong sa paglilinis ng barangay
ANG MGA SUMUSUNOD NAMAN AY ANG  Matutong magreuse, reduce at
MGA EPEKTO NG CLIMATE CHANGE : recycle

1.Patuloy na pagtaas ng temperatura – Mas

POLUSYON
lalong iinit ang mundo.
 Ang polusyon ay ang pagiging
2. Paghaba ng panahon ng tag-init – Hahaba
marumi ng likas na kapaligiran na
ang season ng tag-init at El Niño.
nagdudulot ng masamang pag
3. Pagdagsa ng maraming bagyo – Dahil sa
babago.
sobrang init nagbabago ang precipitation, may
 Maaring magkaroon ng anyo ang
mga lugar na hihina ang dagsa ng ulan at meron
polusyon ng anumang sustansiya
din lugar na dadagsain ng bagyo.
tulad ng solido, likido, gas o
4. Pagtaas sa antas ng tubig dagat – Ang mga
enerhiyang radyoaktibidad, init,
nyibe at yelo sa north at south pole ay
tunog, o liwanag.
matutunaw at magiging dahilan ng pagtaas ng
tubig dagat.  Ang pollutant o bagay na
nagpapadumi, ay maaring mga
panlabas na enerhiya o likas na
ANO ANG MAGIGING IMPACT NG CLIMATE umiiral na dumi. Bagaman maaring
CHANGE SA BUONG KAPALIGIRAN? naidulot ng pangyayaring likas ang
polusyong pangkapaligiran,
 Maaaring maapektuhan ng pagbabago
pangkalahatang nagpapahiwatig
ng klima ang kalusugan ng tao,
ang salitang polusyon na may
imprastraktura, at mga sistema ng
pinagmulang antropoheniko.
transportasyon, gayundin ang mga
 At higit sa lahat ang rason kaya't
suplay ng enerhiya, pagkain, at tubig.
nagging marumi ang paligid dahil sa
 Ang ilang grupo ng mga tao ay
nagmula ito sa mga aktibidad na
malamang na mahaharap sa mas
nilikha ng tao.
malalaking hamon kaysa sa iba.
 Maaaring maapektuhan lalo na ng
pagbabago ng klima ang mga taong MGA IBA'T IBANG URI NG POLUSYON:
nakatira sa mga lugar na madaling
 Kontaminasyon ng tubig
maapektuhan ng mga bagyo sa
 Polusyon sa hangin
  Kontaminasyon ng lupa
 Thermal na polusyon
 Polusyon sa radioactive
 Polusyon sa ingay
 Polusyon sa ilaw
 Polusyon sa electromagnetic
 Kontaminasyon sa visual
 Kontaminasyon sa pagkain
KONTAMINASYON SA TUBIG
 Ito ay isang uri ng polusyon sa
kapaligiran kung saan parehong
nagdurusa ang tubig dagat at ilog. Ang
polusyon na ito ay nakakaapekto sa
lahat ng mga species ng buhay na
nilalang na naninirahan sa mga tubig na
ito at sa mga nakapaligid na ecosystem.
POLUSYON SA HANGIN
 Ang polusyon sa hangin ay tumutukoy
sa pagpapalabas ng mga pollutant sa
hangin na nakapipinsala sa kalusugan ng
tao at sa planeta sa kabuuan.
 Ang polusyon sa hangin ay nangyayari
kapag ang mapanganib o labis na dami
ng mga sangkap kabilang ang mga gas,
particulate, at biological molecule ay
ipinapasok sa atmospera ng mundo.
KONTAMINASYON SA LUPA
 isa sa mga uri ng polusyon sa
kapaligiran na madalas nating makita.
Karaniwan itong nangyayari sapagkat
ipinakilala ang mga kemikal na
nakakaapekto sa pagkamayabong ng
lupa.
 Kabilang sa mga kemikal na mayroon
kami ang pinaka-sagana na pesticides,
insecticides at herbicides.
THERMAL NA POLUSYON
 Ito ang nagaganap sa pamamagitan ng
pagtaas ng temperatura sa isang
pandaigdigang antas. Ito ay isa sa
direktang epekto ng pagbabago ng
klima.
 Ang mga pagbabago na ito ay gawa ng
artipisyal sa pamamagitan ng labis na
paglabas ng mga greenhouse gas. Ang
pangunahing katangian ng mga
greenhouse gases na ito ay maaring
panatilihin ang bahagi ng init ng solar
ultraviolet radiation at huwag payagan
silang pumunta sa kalawakan.
POLUSYON SA RADIOACTIVE
 Ang isa sa mga pinaka malawak na
ginagamit na uri ng enerhiya ay ang
enerhiya na nukleyar. Ang enerhiya na
ito ay naglalabas ng mga sangkap na
may kakayahang maglabas ng basurang
radioactive sa pangmatagalan.
 Ito ay lubos na nakakapinsala sa mga
nabubuhay na nilalang dahil ang mga
radioactive na sangkap na ito ay
direktang nakakaapekto sa DNA ng mga
organismo na sanhi ng mga maling anyo
at pagbago sa iba't ibang henerasyon.
POLUSYON SA INGAY
 Ito ay isang uri ng polusyon na
nangyayari dahil sa sobrang ingay sa
mga lungsod. Ang mga ito ay mga
aktibidad ng tao at ang mga gumagawa
ng ganitong uri ng polusyon.
 Hindi ito isang uri ng kontaminasyon na
direktang nakakaapekto sa kaligtasan
ng buhay ng mga nilalang, ngunit
nakakaapekto ito sa mga gawi tulad ng
gawi sa pagkain at reproductive,
paglipat, at kagalingan sa
pangkalahatan.
POLUSYON SA ILAW
  Ang polusyon sa ilaw ay binubuo ng
pagbabago na iyon sa dami ng pag-iilaw
na mayroon ang isang tiyak na lugar at
hindi tumutugma sa likas na ilaw na
nagawa.
 Iyon ay upang sabihin, ang mga tao ay
gumagamit ng artipisyal na ilaw upang
mabuhay sa gabi sa mga lungsod.
POLUSYON SA ELECTROMAGNETIC
 Ito ay isang uri ng polusyon sa
kapaligiran na nangyayari upang bigyan
ang mga electromagnetic particle sa
iba't ibang mga aktibidad na pang-
industriya.
 Maaari itong maging sanhi ng mga sakit
at makaapekto sa iba`t ibang mga gawi
ng mga nabubuhay.
KONTAMINASYON SA VISUAL
 Ito ay napaka-pangkaraniwan sa
anumang lungsod. Ito ay tungkol sa
pagbabago ng mga elemento ng
tanawin na nakakagambala sa mga
aesthetics nito. Pangunahin ito dahil sa
pagpapakilala ng mga elemento na
hindi natural.
KONTAMINASYON SA PAGKAIN
 Ang kontaminasyong ito ay sanhi ng
pagkonsumo ng mga produkto na
mayroong nakakalason na ahente at
mga pollutant na pumapasok sa ating
katawan.
 Ngayon marami pa rin ang mga
protokol at kontrol upang maiwasan
ang mga nakakalason na elemento sa
pagkain. Gayunpaman, Hindi tayo
maaaring magkaroon ng peligro o
mayroong anumang pagkakaroon ng
isang nakakalason na sangkap sa isang
pagkain.
POPULASYON
 Populasyon ang tawag sa bilang ng mga
bagay na may buhay sa isang lugar. Ang
populasyon ng isang lungsod ay ang
bilang ng mga tao na nakatira sa
lungsod na iyon.
 Populasyon ay bilang ng mga taong
naninirahan sa tiyak na lugar. Ito ay
isang importanteng elemento ng
ekonomiks kung saan nagiging batayan
ito ng supply at demand na tumutukoy
sa ekonomiya ng bansa.
 Ang populasyon ay prine-presenta
bilang mga numero. Isang halimbawa ay
ang populasyon ng Pilipinas. Sa tiyak na
oras na ito, ang estimate na populasyon
ng buong Pilipinas ay nasa higit
113million na katao.
SA SOSYOLOHIYA
 ito ay ang katipunan ng mga tao. Ang
pag-aaral ng estatistika ng populasyon
ng tao ay nagaganap sa loob ng disiplina
ng demograpiya. Ang artikulong ito ay
tumutukoy sa populasyon ng tao
DENSIDAD NG POPULASYON O KAPAL NG
POPULASYON
 tawag sa pamantungang bilang ng tao
sa isang lugar. Maraming tao ang isang
lugar kung ito ay may mataas na
densidad ng populasyon.
 Mayroong mababang densidad ng
populasyon naman kung maliit ang
populasyon.
 Ang laki ng populasyon ay ang dami ng
mga taong naninirahan sa isang pook sa
isang tanging panahon.

POPULATION GROWTH
 Population growth is the increase in the
number of people in a population or
dispersed group.
  Population growth is highly dependent pinsalang maaaring maidulot sakaling gumanti
on trends in fertility rates. The global ang kalikasan.
fertility level is expected to decline from
2.5 children per woman in 2019 to 2.2
in 2050, according to the World EPEKTO NG PAGMIMINA SA YAMANG TUBIG
Populations Prospects study from the
UN.  Apektado ang suplay ng tubig para sa
mga palayan at pang araw-araw na
THE EFFECT OF POPULATION GROWTH gamit ng mga mamamayan
 Pagkasira ng lupang pang-agrikultura
 Having a Population Growth more
 Fishkill na nangyari sa Lake Bito
people means an increased demand for
food, water, housing, energy,
healthcare, transportation, and more.
And all that consumption contributes to MGA LUMABAG SA KORAPSYON AT MAY ARI
ecological degradation, increased NG MGA MINAHAN
conflicts, and a higher risk of large-scale
disasters like pandemics. Rapid growth
has led to uncontrolled urbanization,
which has produced overcrowding,
destitution, crime, pollution, and
political turmoil.

PAGMIMINA SA PILIPINAS
 Isang proseso ng paghuhukay at
pagkuha ng mga bagay mula sa Lupa.
Kabilang sa mga nakukuha sa
pagmimina ang iba’t ibang uri ng metal
tulad ng ginto, pilak, platinum, tanso,
uling at bakal. Maaari ring minahin ang
langis at gas.

MABUTING DULOT NG PAGMIMINA

• Nagbibigay ng maraming trabaho sa mga tao.

 Pagpapatayo ng mga tulay, kalsada,

gusali at iba pang mga Imprastruktura.

MASAMANG DULOT NG PAGMIMINA

• Permanenteng nasisira ang kalikasan

• Nawawalan ng tirahan ang mga hayop

• Hindi sapat ang trabaho at buwis na

naiaambag ng mga industriya ng pagmimina sa