BÀI GIẢNG: QUÊ HƯƠNG

CHUYÊN ĐỀ: BÀI GIẢNG CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC

MÔN NGỮ VĂN LỚP 8
CÔ GIÁO: ĐINH THỊ THÚY HẰNG

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả
- 1921-2009
- Sự nghiệp: 2 giai đoạn:
+ Trước Cách mạng tháng Tám, thuộc nhóm những nhà thơ cuối của phong trào Thơ Mới.
+ Sau cách mạng: dùng ngòi bút phục vụ kháng chiến.
-Phong cách: giản dị, trong sáng, có một tình yêu đặc biệt dành cho quê hương.
2. Tác phẩm
- Sáng tác năm 1939, khi nhà thơ 18 tuổi
- Đặt tác phẩm vào một không khí chung của phong trào Thơ Mới -> đặc biệt, khác lạ.
- Thuộc về đề tài sở trường -> có dấu ấn, cảm xúc sâu lắng.
- Khai thác thể thơ 8 chữ và viết liền mạch -> cảm xúc tự do.
- Giới thiệu khái quát về quê hương: miêu tả chi tiết cuộc sống dân quê từ lúc ra khơi đến khi trở về.

II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Bức tranh quê hương
a. Giới thiệu khái quát về quê hương
“Làng tôi ở vốn làm nghề chai lưới
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông”
-Giọng điệu giản dị, trầm tư, sâu lắng.
- Giọng kể -> dắt người đọc về với quê hương.
- Quê hương: là một vùng quê nghèo, cảnh sông nước gợi một không gian rộng lớn, tâm hồn phóng khoáng.
b. Cảnh ra khơi của những người dân quê
“Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng

1
 Rướn thân trắng bao la thấu góp gió..”
-Không gian: rộng lớn với gió nhẹ, thời tiết đẹp, trời trong.
- Thời gian: buổi sáng -> gợi về chuyến đi thuận lợi.
- Những người dân quê: trai tráng, khỏa mạnh, thể hiện qua những hành động rất dứt khoát:
+ Phăng
+ Rướn
+ Thâu
->Miêu tả con thuyền nhưng ẩn sâu, kì thực là hướng ngòi bút tới con người, con người làm chủ công việc vầ
làm chủ không gian.
- Nghệ thuật so sánh:
+ Cho thấy bức tranh lao động sinh động.
+ Cảm nhận được sức mạnh kì vĩ của con người, tinh thần làm chủ của con người trước thiên nhiên.
-Nghệ thuật nhân hóa: Thuyền và buồm đã trở thành biểu tượng của làng quê sông nước này “mảnh hồn làng”.
c. Cảnh những người dân trở về
“Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ
Khắp dân làng tấp nập đón ghe về
Nhờ ơn trời, biển lặng, cá đầy ghe
Những con cá tươi ngon thân bạc trắng”
-Những con người nồng hậu, ấm áp: mọi người háo hức, tấp nập đón người thân trở về sau một chuyến đi xa ->
nét vẽ thân thuộc.
- Một chuyến đi thắng lợi:
+ bến đỗ ồn ào
+ cá đầy ghe
+ cá tươi ngon
 Con người giản dị

=>Sự tự hào về phẩm chất của người dân quê mình.

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ
-Hình ảnh quen thuộc đã trở thành nét đặc trưng:
+ Làn da rám nắng
+ Thân hình khỏe mạnh
+ Tâm hồn luôn chất chứa sự lo lắng.
=> Tả rất đẹp và nói rất thật

2
=> Hiện thực và lãng mạn đan xen
=>Hình ảnh biểu tượng cho những người dân chai lưới là con thuyền – “bạn đời”
Con thuyền “im”: Cuộc sống mưu sinh khốn khó
Vị mặn chát ngấm dần vào thớ vỏ -> lắng đọng
 Tác giả sử dụng biện pháp nhân hóa, khiến con thuyền có cảm xúc như con người vậy.

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ

Màu nước xanh, cá bạc, cánh buồm vôi
Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi
Tôi thấy nhớ cái vị nồng mặn quá
-Bao trùm khổ thơ là nỗi nhớ
- Nhớ những gì thân thuộc nhất:
+ Màu nước biển
+ Thành quả của những chuyến đi
+ Những con thuyền
+ Những người dân chai lưới luôn mạnh mẽ khi ra khơi
+ Mùi nồng mặn, hay cũng chính là mùi của quê hương.
->Cảm xúc bộc lộ trực tiếp
=> Dẫn đến cao trào về cảm xúc.
2. Tình yêu quê hương của tác giả
- Ông sáng tác nhiều về quê hương, luôn nhớ, nặng lòng.
- Ông cảm nhận về vẻ đẹp của quê hương bằng mọi giác quan:
+ Thị giác cảm nhận từng nét vẽ của quê hương.
+ Thính giác: nghe những âm thanh, nhịp thở của cuộc sống.
+ Vị giác: nghe chất muối lắng trong từng thớ vỏ của thân tàu, vị mặn chát của biển.
 Tăng cảm xúc, lắng đọng.

-Nhớ chi tiết, tỉ mỉ từng nét vẽ về quê hương.

- Giọng kể thân gần.

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung
- Hình ảnh rất đẹp, rất tiêu biểu về quê hương.
2. Nghệ thuật
- Giọng kể, tả và biểu cảm đan xen.
- Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ.