Professional Documents
Culture Documents
63461egitim Bilimleri
63461egitim Bilimleri
63461egitim Bilimleri
EĞİTİM BİLİMLERİ
GELİŞİM
PSİKOLOJİSİ
KONU ANLATIMLI
Uygulamasını indir
VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
VİDEO DERSLER
ÜCRETSİZDİR.
Komisyon
ISBN 978-0-2020-0004-6
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan kuru-
luşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manye-
tik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür ve Turizm
Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize
bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim
kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan
WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indekslen-
mektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları
ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmenlerimiz,
Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve
mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu
doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz.
Pegem Akademi
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik
2
işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım”
3
sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler”
4 sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.
v
İÇİNDEKİLER
vi
1.
Psikolojiye Giriş
1
Psikolojiye Giriş
2
Psikolojiye Giriş
bütünlük içinde ele alınması gerektiği, ögeler ara- noktasına kadar kullanarak kendini gerçekleştirebil-
sındaki ilişkinin çok önemli olduğunu vurgulayan bir me yeteneğine sahiptir. Birey kendini geliştirmiyorsa
kuramdır. Gestalt psikologları algı, algılama yasaları, ya da yanlış yapıyorsa ya nasıl kendini geliştireceği-
dikkat, içgörüsel öğrenme, unutma gibi zihinsel sü- ni bilmediğinden ya da benlik saygısı, yani kendine
reçlerle ilgilenmişlerdir. Bu yaklaşım, her şeyi algı ile duyduğu saygı düşük olduğu içindir. Bu yüzden bireye
açıklar. Problem çözme olaylar arasındaki ilişkilerin nasıl yapılacağı konusunda yardım edilmelidir, yani
farklı bir şekilde algılanmasıdır, psikolojik sorunlar bi- yol gösterilmeli ve nasıl yapacağı anlatılmalıdır. Bu
reyin dünyayı bozuk olarak algılamasıdır. yaklaşım, en çok iletişim üzerinde durur.
3
Psikolojiye Giriş
Çevresel faktörler gelişimde önemli bir rol oynamaz. 1. İnsan ve hayvan arasında nitelik değil nicelik ya
Bireysel farklılıklar dahil da derece farkı vardır. Tüm canlılar bir tek canlı-
gelişimi belirleyen genler- dan evrimleşti ise o zaman insan ve hayvan ara-
dir. Gelişim evrensel bir sında derece farkı vardır.
süreçtir ve tüm bireylerde 2. Eğer insan ve hayvan arasında derece farkı varsa
olgunlaşma sonucu orta- o zaman insanı en büyük özellikleri olarak görü-
ya çıkar. Olgunlaşma ku- len problem çözme, düşünme, duygular, zekâ vb.
ramının en büyük katkısı bir noktaya kadar hayvanlarda da var demektir. O
gelişim psikolojisindeki zaman hayvanlar üzerinde araştırma yapıp bunu
Arnold Gesell dönemlerdir. İnsan gelişi- bir noktaya kadar insana genelleyebiliriz demektir.
mi dönemlerine bakıldığında doğuştan gelen doğal bir 3. İnsan ve hayvan arasında derece farkı varsa bunun
planın açığa çıktığı açıkça görülmektedir. Bütün in- tersi de doğrudur, hayvanda var olan özelikler insan-
sanlar bebek, çocuk, ergen, yetişkin ve yaşlı olmakta- da da var demektir. Hayvanlarda, refleksler, içgüdü-
dırlar. Gesell’in bakış açısı, fiziksel ve motor gelişimi ler, beslenme, saldırganlık ve neslin devamı için
açıklamakta oldukça tutarlı sonuçlar vermekle birlikte harekete geçme gibi davranışlar vardır. O zaman
diğer gelişim alanlarını açıklamak yetersiz kalmıştır. insanlar da bunlardan dolayı harekete geçiyordur.
b) Nöropsikolojik Yaklaşım
4. Bir canlı türü, herhangi bir canlının herhangi bir
Biyolojik gelişim içindeki bu yaklaşım, tüm insan dav-
organı, davranış ya da özelliği varsa birdenbire
ranışlarını beyin, beynin bölümleri, sinirler arası iletimi
ortaya çıkmaz, bunun mutlaka tarihsel uzun bir
sağlayan kimyasal parçacıklar (nörotransmittterler)
gelişim süreci vardır. Bu ifadeyi kabul ettiğiniz za-
ile açıklar. Örneğin birey mutludur çünkü beyninde
man zekâ, duygular, tüm insani özellikler zaman
mutluluk ve rahatlık veren serotonin miktarı artmıştır.
içinde aşama aşama oluşuyor demektir.
Birey halüsinasyon görmektedir çünkü beyninde do-
5. Aynı tür içinde neden bu kadar çok çeşitlilik var?
pamin miktarı artmıştır.
Yani tüm kediler, tüm köpekler, tüm serçeler ne-
Teknolojideki gelişmeler sayesinde birey bir resme
den birbirinin aynısı değil? Evrim kuramının buna
baktığında beyninde hangi bölgelerin aktif hâle gel-
cevabı şöyledir; eğer tüm tür birbirinin aynısı olur-
diği MR cihazı ile eş zamanlı olarak görülmektedir.
sa ortama giren bir virüs ya da ısı değişimi tüm
Bugün psikolojide en popüler yaklaşım budur.
türü yok eder. Bundan dolayı bireysel farklılıklar
c) Psikogenetik
yaşamın sigortasıdır. Buradan farklılıklar psikolo-
Biyolojik yaklaşım içindeki bu yaklaşım genler ve bire-
jisi ya da bireysel farklılıklar incelemesi çıkmıştır.
yin psikolojisi arasındaki ilişkiyi incelemektedir.
Evrimsel Yaklaşım 6. Evrimsel yaklaşımın psikoloji biliminin oluşması
Darwin’in evrim kuramından ve gelişimine çok sayıda katkısı vardır. Ancak en
ortaya çıkan bir yaklaşımdır. büyük katkısı, kalıtım ve bireysel farklılıkların, dö-
Darwin’in evrim kuramı, psiko- nemlerin araştırılmasıdır.
lojideki hemen hemen tüm ku-
İşlevselcilik, biyolojik ve evrimsel yaklaşımın ortak
ramları etkilemiş, gelişmelerine özelliği çevreye uyum üzerinde durmalarıdır. Biyo-
katkıda bulunmuş bir kuramdır. lojik yaklaşım şu an içinde bulunulan çevreye uyum
Evrim kuramı tüm türlerin uzun üzerinde durur. Örneğin hava ısınınca insan terle-
tarihsel süreç içinde çevreye yip vücut ısısını düşürerek çevreye uyum sağlar. İş-
Charles Darwin levselci yaklaşım sosyal çevreye uyum üzerinde du-
uyum sonucunun geliştiğini sa-
rur. Birey çalıştığı şirkete, eğitim aldığı okula uyum
vunmaktadır. Bütün canlılar ilk oluşan bakteri benzeri sağlamaktadır. Evrimsel yaklaşım “uzun tarihsel
bir canlıdan uzun çevreye uyum sürecinde oluşmuş- süreç içindeki” çevreye uyum üzerinde durur. İn-
lar ve oluşmaya devam etmektedirler. sanlar aile ve toplum hâlinde yaşarlar çünkü uzun
tarihsel uyumda bu şekilde hayatta kalma oranları
Bu kuramın ayrıntıları bizim konumuzu doğrudan il-
daha fazla olmuştur.
gilendirmemektedir. Bu kuramdan çıkan sonuçlar
psikoloji biliminin gelişmesi üzerinde çok büyük etki
yaratmıştır. Bunları şöyle özetleyebiliriz:
4
Psikolojiye Giriş
5
Psikolojiye Giriş
6
Psikolojiye Giriş
3. Sırasal Desen: Sırasal desende farklı yaş grup- Çözüm: Gelişim psikolojisinde en yaygın araştırma de-
larının bir süre boyunca tekrar tekrar test edilmesi seni, aynı anda farklı yaş gruplarındaki bireylerin belli bir
söz konusudur. Böylece hem kuşak farklılıkları soru-
gelişimsel özellik açısından farklılık gösterip gösterme-
nu ortadan kaldırılmış olunur hem de tek bir doğum
diğini inceleyen kesitsel desendir. Buna göre çocukların
bölüğü nedeniyle ortaya çıkan genelleme sorununa
yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünün incelenmesi
çözüm bulunmaya çalışılır. Bu araştırma, toplumun
amacıyla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rast-
farklı katmanlarındaki (köy, kent, farklı bölgeler, farklı
gele seçerek hepsinden tek seferde veri toplanması, ke-
sosyo - ekonomik düzeyler) gelişim özelliklerini ortaya
sitsel desen kullanıldığını göstermektedir. Cevap B
çıkarmak için idealdir.
Kesitsel Boylamsal
Örnek desen desen
Sırasal desen
“Sosyo-ekonomik düzey ile dil gelişimi arasında ilişki var Birçok yaş Bir bireyi birçok Birçok yaş
Yöntem
mıdır?” sorusunu araştıran bir araştırmacı, üst sosyo- grubunu bir seferde gözlem- grubu ve bölüğü
ekonomik düzeyden ailelerin çocuklarının gittiği bir seferde göz- leme birçok seferde
anaokuluna gider. Üst sosyo-ekonomik düzeydeki ailele- lemleme gözlemleme
rin çocukları anaokuluna 3 yaşında başlar. Bu çocuklar
7 yaşına kadar 6 ayda bir gözlemlenir. Araştırmacı, alt Davranışta Davranışta Davranışta yaşa
Bulgular
sosyo-ekonomik düzeyden ailelerin çocuklarının olduğu yaş zaman içindeki bağlı değişimler
anaokuluna gider. Buradaki çocuklar anaokuluna orta- farklılıkları değişimler
lama 5 yaşında başlamaktadır. Bu çocuklar da 7 yaşına
kadar gözlemlenir. Sonuç olarak iki grubun dil gelişim- Dönem Gelişimsel eği- Daha çok
leri karşılaştırılır ve sosyo-ekonomik düzey ile dil ilişkisi ve evreler limleri gösterir. toplumun farklı
ortaya çıkarılmaya çalışılır. Bu araştırmada hem grup- hakkında çok Bireylerdeki katmanları ara-
Faydaları
7
Psikolojiye Giriş
CEVAPLI TEST
3. Bütün dünyada milliyetçi ve muhafazakâr eğilimin
artıp artmadığını incelemek amacı ile dünya
1. Aşağıdakilerden hangisi boylamsal desenin genelinde 1989-2009 tarihleri arasında yapılan
özelliklerinden biri değildir? milliyetçilik ve muhafazakârlıkla ilgili yapılan 1500
A) Uzun bir zamanı kapsar. kadar araştırma toplanıp bu araştırmaların sonuç-
ları birleştirilerek milliyetçilik ve muhafazakarlığın
B) Gelişimdeki eğilimleri gösterir.
hızla yükselmekte olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
C) Araştırmalar ekonomik değildir.
Bu araştırmada uygulanan araştırma yöntemi
D) Bireyleri tek seferde inceler. aşağıdakilerden hangisidir?
E) Denek kaybına yol açabilir. A) Deneysel
B) Korelasyon
C) Vaka analizi
D) Örnek olay
E) Metaanaliz
8
Psikolojiye Giriş
6. Ders yılının başından itibaren 8. sınıf öğrencilerini 8. Bir araştırmada bebeklerin beyin gelişimini ince-
yıl sonuna kadar fiziksel gelişimleri açısından in- lemek amacıyla yeni doğmuş, iki aylık, üç aylık ve
celeyen bir araştırmacı, kız öğrencilerin erkekler- 6 aylık bebeklerden oluşan bir grup denekten tek
den daha hızlı geliştikleri bulgusuna ulaşmıştır. seferde veri toplanmıştır.
Araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi Bu araştırmada uygulanan araştırma yöntemi
aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru aşağıdakilerden hangisidir?
olarak verilmiştir?
A) Deneysel
A) Boylamsal
B) Korelasyon
B) Deneysel
C) Kesitsel
C) Gözlem
D) Örnek olay
D) Nitel
E) Metaanaliz
E) Meta analiz
1. D 2. C 3. E 4. D 5. B 6. A 7. A 8. C 9. C
9
KPSS 2021
EĞİTİM BİLİMLERİ
ÖĞRENME
PSİKOLOJİSİ
KONU ANLATIMLI
Uygulamasını indir
VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
VİDEO DERSLER
ÜCRETSİZDİR.
Komisyon
ISBN 978-0-2020-0004-6
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,
manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür
ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim
kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan
WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indeks-
lenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi
Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmenlerimiz,
Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve
mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu
doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz.
Pegem Akademi
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik
2
işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım”
3
sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler”
4 sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.
Genelleme�������������������������������������������������������53
1. BÖLÜM Ayırt Etme�������������������������������������������������������54
Öğrenme Psikolojisine Giriş Gölgeleme�������������������������������������������������������55
Engelleme�������������������������������������������������������56
ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ��������������������������������������1
KOŞULLU TEPKİLERİ ORTADAN KALDIRMA
Öğrenme Nedir?������������������������������������������������1
YÖNTEMLERİ����������������������������������������������������59
Öğrenmenin Özellikleri���������������������������������������1
Sönmesini Bekleme������������������������������������������59
DAVRANIŞ TÜRLERİ�������������������������������������������2
Karşıt Koşullama����������������������������������������������59
Doğuştan Getirilen Davranışlar����������������������������2
İtici Uyarıcılara Koşullama���������������������������������60
Geçici Davranışlar����������������������������������������������3
Sistematik Duyarsızlaştırma�������������������������������60
Öğrenme Ürünü Olan Davranışlar������������������������3
Karşı Karşıya Getirme (Maruz Bırakma-Taşırma)��61
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER���������������7
ÖZET�����������������������������������������������������������������62
Öğrenenle İlgili Faktörler�������������������������������������7
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������63
Öğrenme Yöntemi ile İlgili Faktörler�������������������14
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������66
Öğrenme Malzemesi ile İlgili Faktörler����������������17
CEVAPLI TEST - 1���������������������������������������������68
ÖĞRENME KURAMLARI������������������������������������20
CEVAPLI TEST - 2���������������������������������������������71
Davranışçı Yaklaşımla Bilişsel Yaklaşım
CEVAPLI TEST - 3���������������������������������������������74
Arasındaki Temel Farklar����������������������������������21
ÖZET�����������������������������������������������������������������22
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������23
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������29
3. BÖLÜM
CEVAPLI TEST - 1���������������������������������������������32
CEVAPLI TEST - 2���������������������������������������������35
Bağlaşımcılık Kuramı
(Deneme-Yanılma Yoluyla Öğrenme)
v
İÇİNDEKİLER
ÖZET�����������������������������������������������������������������85 5. BÖLÜM
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������86 Edimsel (Operant) Koşullanma
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������88
CEVAPLI TEST �������������������������������������������������89 EDİMSEL KOŞULLANMA���������������������������������107
Tepkisel Davranış������������������������������������������ 107
Edimsel Davranış������������������������������������������� 107
Etki Yasası ve Edimsel Koşullanma������������������ 108
EDİMSEL VE TEPKİSEL KOŞULLANMANIN
KARŞILAŞTIRILMASI���������������������������������������109
PEKİŞTİRME ���������������������������������������������������110
OLUMLU VE OLUMSUZ PEKİŞTİRME��������������111
Olumlu Pekiştirme����������������������������������������� 111
4. BÖLÜM Olumsuz Pekiştirme��������������������������������������� 112
Bitişiklik Kuramı Ceza������������������������������������������������������������ 113
(Uyarıcı - Tepki Bitişikliği) PEKİŞTİRME VE CEZA TÜRLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI���������������������������������������116
BİTİŞİKLİK KURAMLARI������������������������������������91 Birincil ve İkincil Pekiştireçler�������������������������� 117
WATSON��������������������������������������������������������91 PEKİŞTİREÇ TÜRLERİ�������������������������������������118
Korku Koşullanması (Küçük Albert Deneyi)��� 92 Sosyal Pekiştireçler���������������������������������������� 118
En Son ve En Sık İlkesi������������������������������� 92 Nesne Pekiştireçleri��������������������������������������� 118
Bulmaca Kutusu Deneyi������������������������������ 93 Etkinlik Pekiştireçleri�������������������������������������� 118
GUTHRIE������������������������������������������������������ 93 Sembolik Pekiştireçler������������������������������������ 118
Bitişiklik İlkesi�������������������������������������������� 93 Sönme�������������������������������������������������������������118
Tek Denemede Öğrenme��������������������������� 94 Kendiliğinden Geri Gelme����������������������������������121
Sonunculuk İlkesi��������������������������������������� 94 GENELLEME (ÖĞRENMENİN GENELLENMESİ)122
GUTHRIE’NİN ALIŞKANLIKLARI YOK ETME Uyarıcı Genellemesi��������������������������������������� 122
YÖNTEMLERİ����������������������������������������������������95
Tepki Genellemesi����������������������������������������� 122
Eşik Yöntemi�������������������������������������������������� 95
Ayırt Etme���������������������������������������������������� 124
Bıktırma Yöntemi�������������������������������������������� 96
Davranışta Kontrast��������������������������������������� 126
Zıt Tepki Yöntemi������������������������������������������� 97
PEKİŞTİRME TARİFELERİ��������������������������������127
MERAKLISINA���������������������������������������������������98
Sürekli���������������������������������������������������������� 128
ÖZET�����������������������������������������������������������������99
Sabit Oranlı�������������������������������������������������� 128
ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������100
Değişken Oranlı�������������������������������������������� 128
ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������102
Sabit Aralıklı������������������������������������������������� 128
CEVAPLI TEST �����������������������������������������������104
Değişken Aralıklı������������������������������������������� 128
Diğer Pekiştirme Tarifeleri������������������������������ 133
Artan Oranlı Pekiştirme���������������������������� 133
Artan Aralıklı Pekiştirme��������������������������� 133
Katışık Tarifeler��������������������������������������� 133
Kademeli Yaklaşma�������������������������������������������135
Davranış Biçimlendirme��������������������������������� 135
Zincirleme���������������������������������������������������� 136
vi
İÇİNDEKİLER
6. BÖLÜM
Gestalt Kuramı 8. BÖLÜM
(İçgörüsel / Kavrayarak / Sezgisel İşaret Gestalt Kuramı
Öğrenme / Kavrama / Kavrayış / Seziş (Amaçlı Davranışçılık - Beklenti Kuramı)
Yoluyla Öğrenme)
İŞARET GESTALT KURAMI�����������������������������231
GESTALT KURAMI������������������������������������������177
Amaçlı Davranışçılık�������������������������������������� 231
İçgörüsel (kavrama yoluyla) Öğrenme Deneyi�� 177
Beklenti�������������������������������������������������������� 233
GESTALT YAKLAŞIMIN TEMEL İLKELERİ�������181
Denence������������������������������������������������������� 233
ÜRETİCİ DÜŞÜNME ����������������������������������������182
Ödül Beklentisi���������������������������������������������� 234
YARATICI DÜŞÜNME��������������������������������������183
Örtük Sönme������������������������������������������������ 234
ALGI YASALARI����������������������������������������������184
Gizil Öğrenme���������������������������������������������� 234
ALGISAL DEĞİŞMEZLİK����������������������������������188
Yer Öğrenme������������������������������������������������ 238
BELLEK VE UNUTMA��������������������������������������189
Bilişsel Harita������������������������������������������������ 240
ALAN KURAMI������������������������������������������������190
MERAKLISINA�������������������������������������������������241
ÖZET���������������������������������������������������������������191
ÖZET���������������������������������������������������������������244
ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������192
ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������245
ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������196
ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������248
CEVAPLI TEST������������������������������������������������198
CEVAPLI TEST������������������������������������������������250
vii
İÇİNDEKİLER
9. BÖLÜM
Sosyal Öğrenme Kuramı
Gözlem Yoluyla Öğrenme
Model Alma Yoluyla Öğrenme
Dolaylı Öğrenme
KAYNAKÇA����������������������������������������������������280
viii
1.
Öğrenme Psikolojisine Giriş
1
Öğrenme Psikolojisine Giriş
NOT
Olgunlaşma öğrenme için ön koşuldur. Organizma- Ö rnek Soru
nın herhangi bir davranışı öğrenmesi için gerekli
olgunluk düzeyine ulaşmış olması gerekir. Fakat Aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin özelliklerin-
organizmada gözlenen davranış değişikliği çevrey- den biri değildir?
le girdiği etkileşim sonucunda kendisinde kalan ize A) Davranışta gözlenebilir bir değişiklik olması
bağlı olarak değil yalnızca olgunlaşma sonucunda
B) Nispeten kalıcı olması
ortaya çıkıyorsa bu değişiklik öğrenme olarak kabul
edilmez. C) Yaşantı kazanma neticesinde oluşması
D) Hastalık, yorgunluk, sakatlanma vb. bedensel bir
değişikliğe bağlı olarak ortaya çıkmış olmaması
Bir çocuğun okuma ve yazmaya başlaması öğren-
E) Olgunlaşma neticesinde oluşmuş olması
me olgusuna iyi bir örnektir.
Davranışta bir değişiklik olacak, Çözüm: Öğrenme yaşantı yoluyla meydana gelen nispe-
Daha önce okuyup yazamayan çocuk artık bu ten kalıcı davranış değişikliği olarak tanımlanır ve yaşantı
kazanma dışında davranış değişikliğine neden olan baş-
becerileri sergileyebilmektedir. ka etkenlerle (olgunlaşma, büyüme, hastalık, sakatlanma,
Bu değişiklik kalıcı ve sürekli olacak, yorgunluk, uykusuzluk, alkol, uyuşturucu ya da ilaç) ortaya
çıkan davranış değişiklikleri öğrenme olarak kabul edilmez.
Okuma ve yazma davranışı büyük ihtimalle ya- Bu durumda A seçeneği öğrenmenin bir özelliği iken ol-
şam boyunca sürecektir. gunlaşma ile ortaya çıkmak, öğrenmenin özelliği değildir.
Öğrenme davranış değişikliği olarak tanımlandığı için öğ-
Bu değişiklik organizmanın yaşantı kazan- renilmiş davranış organizmanın önceki davranışlarından
ması sonucunda çıkacak. farklı olmalı yani A seçeneğinde belirtildiği gibi davranışta
Çocukta görülen bu davranış değişikliği okul- bir değişiklik olmalıdır. Bu davranış değişikliğinin nispeten
kalıcı olması ve süreklilik göstermesi gerekir ki bu durum da
da gerçekleştirdiği faaliyetler (çizgi çalışması, B seçeneğinde belirtilmiştir. Cevap E
fişleri görme ve öğretmenin bu fişleri okuması
vb.) sırasında çevresiyle girdiği etkileşimler so-
nucunda yani yaşantı kazanma sonucunda ger-
çekleşmiştir. DAVRANIŞ TÜRLERİ
2
Öğrenme Psikolojisine Giriş
3
Öğrenme Psikolojisine Giriş
4
Öğrenme Psikolojisine Giriş
Duyarlılaşma ve Duyarsızlaşma
Duyarlılaşma
Ö rnek Soru
Organizmanın, belli bir uyarıcıya maruz kalmasının
sonucu olarak bu uyarıcıya ya da başka uyarıcılara İlkokul birinci sınıfları okutan Baki Öğretmen, öğren-
daha fazla tepki vermeye başlamasıdır. cisi Çağan’a düzenli olarak ödev yapma alışkanlığı
kazandırmak amacıyla her ödev yapışında onu
arkadaşlarının önünde överek ödüllendirmektedir.
Örnek Bunun sonucunda Çağan ödevlerini düzenli olarak
yapmaya başlar. Ancak bir süre sonra, Baki öğretmen
Şiddetli bir patlama sesinden sonra patlama se- Çağan’ı aynı şekilde ödüllendirmeye devam ettiği
sine ya da diğer seslere daha duyarlı hâle geliriz. hâlde Çağan’ın ödev yapmayı ihmal etmeye başladığı
Duyarlılaşma (duyarlılık kazanma) uyarıcılardan görülür.
kolaylıkla etkilenmeye başlamak anlamına gel- Çağan’ın ödev yapmayı ihmal etmeye başlaması
mektedir ve duyarlılaşma sonucunda oluşan dav- aşağıdaki süreçlerden hangisiyle açıklanabilir?
ranış değişikliği öğrenme olarak kabul edilir. A) Alışma B) Sönme
Farelere çok şiddetli bir ses ya da elektrik şoku
C) Kendiliğinden geri gelme D) Koşullanma
verildiğinde, hayvanlar daha sonra gelen seslere
daha fazla irkilme tepkisi vermeye başlamaktadır. E) İleri doğru ket vurma
Çözüm: Pekiştireç olarak kullanılan bir uyarıcı çok sık ve-
rildiğinde pekiştiricin değerini yitirir. Bunun nedeni alışma
Duyarsızlaşma (Alışma ve Duyusal Adaptasyon) olgusudur. Alışma, bir uyarıcının tekrar tekrar verilmesi
sonucunda bu uyarıcının organizmayı etkileme gücünün
Duyarsızlaşma uyarıcının yol açtığı duygularda ya da
ve organizmanın da uyarıcıya verdiği tepkinin azalmasıdır.
tepkilikte azalma olmasıdır. İki tür duyarsızlaşma var- Eğer organizmayı etkileme gücü olan bir uyarıcı çok sık pe-
dır. (1) Alışma (2) Duyusal Adaptasyon. kiştireç olarak kullanılır, yani organizmaya sık sık sunulursa
zamanla organizmayı etkileme gücünü kaybeder. Diğer bir
Alışma ifadeyle organizma pekiştirece alışır. Örnekteki öğrencinin
Bir uyarıcının tekrar tekrar sunulması sonucunda bu ödev yapmayı ihmal etmeye başlamasının nedeni onun
öğretmenin övgüsünden eskisi kadar etkilenmemeye baş-
uyarıcıya verilen tepkinin zayıflaması eğilimine alış-
laması yani övgüye alışmış olmasıdır. B seçeneğinde ve-
ma adı verilir. Alışma olgusu duyarsızlaşmaya yol rilen sönme kavramı doğru yanıt olamaz. Çünkü sönme,
açar. Duyarsızlaşmayla kastedilen şey, daha önce bir davranışın pekiştirilmemesi nedeniyle azalarak ortadan
tepki verdiğimiz bir uyarıcıya artık tepki vermemeye kalkmasıdır. Örnekte öğretmenin öğrencisini pekiştirmeye
devam ettiği özellikle vurgulanmaktadır. Cevap A
başlamamızdır.
Ö rnek Soru
Örnek
Organizmanın bir uyarıcıyla tekrar tekrar karşılaşması
Acil serviste çalışmaya başlayan bir hemşire ilk sonucunda bu uyarıcı karşısında sergilediği koşullu
günlerde serviste yaşanan olaylardan çok etkile- tepkinin giderek azalması aşağıdaki süreçlerden
necek ancak serviste çalışma süresi uzadıkça ve hangisiyle en iyi açıklanabilir?
bu tür olaylarla defalarca karşılaştıkça bu olay- A) Duyarlılaşma
lar onu ilk günlerdeki kadar etkilemeyecektir. Bu
B) Alışkanlık kazanma
durumda söz konusu hemşire acil serviste karşı-
laştığı durumlara alışmış olacaktır. Alışma ve so- C) Alışma
nucunda ortaya çıkan duyarsızlaşma, yaşantı ka-
D) Homeostasis
zanma sonucunda davranışta kalıcı bir değişiklik
olduğu için öğrenme olarak kabul edilir. E) Davranışta kontrast
Bir öğretmeninin öğrencisini hep aynı şekilde
ödüllendirmesi durumunda bir süre sonra ödülün Çözüm: Verilen tanım koşullu bir uyarıcıya verilen tepkinin
öğrenciyi etkileme gücünü yitirmesi de alışma bu tepkiyi ortaya çıkaran uyarıcının tekrar tekrar sunulma-
kavramına örnektir. Çünkü bu durumda öğrenci sı sonucunda organizmanın bu uyarıcıya verdiği tepkideki
azalma eğilimini içerdiği için yanıt alışma olacaktır. Bir uya-
sürekli olarak aynı ödül kullanıldığı için ödüle alı-
rıcının sürekli olarak organizmaya sunulması durumunda
şacak yani ödüle verdiği tepkide bir azalma ola-
organizmanın söz konusu uyarıcıyı hissetmemeye başla-
caktır. ması duyusal adaptasyon olarak adlandırılır. Aşağıda bu
kavrama yer verilmiştir. Cevap C
5
Öğrenme Psikolojisine Giriş
Alışmayı, duyusal uyum (duyusal adaptasyon) kav- Aynı eylemin sık sık yapılması sonucu neredeyse oto-
ramı ile karıştırmamak gerekir. Duyusal uyum, duyu matikleşen ve kolayca, çabasızca gerçekleştirilebilen
organlarımızdaki alıcıların ve nöronların duyarlılığın- kalıcı bir öğrenilmiş davranış yapılarına da alışkanlık
da meydana gelen farklılaşmaya bağlı olarak oluşan denir. Alışkanlık niteliğindeki davranışların düzenli ve
bir duyarsızlaşma biçimidir ve öğrenme ürünü olarak sürekli olarak yinelenmesi sonucunda yerleşmesine
kabul edilmez. de alışkanlık kazanma denir.
Örnek Örnek
Karanlık bir ortamdan aydınlık bir ortama çıkıldı- Oturduğumuz apartmana girip asansöre yönel-
ğında (ya da tam tersi) kişi adeta körleşir ancak memiz ve asansöre bindiğimizde evimizin bulundu-
bir süre sonra bu yeni duruma uyum sağlayarak ğu katın düğmesine basmamız ya da işe giderken
tekrar etkili şekilde görmeye başlar. hep aynı yolu kullanmamız genellikle düşünmeden
Güneş altında uzunca bir süre kaldıktan sonra yaptığımız alışkanlık niteliğindeki davranışlardır.
havuza girdiğimizde havuzun suyunun soğukluğuna
dayanmak zor gelebilir ama bu durum kısa sürer
ve bir süre sonra suyun ısısına uyum sağlarız. Karşılaştırmalı Örnekler
Yeni boyanmış bir odaya girdiğimiz ilk anda boya
kokusunu yoğun bir şekilde hisseder ve rahatsız Davranış Türü
oluruz. Ancak içerde bir süre kaldığımızda bur- Yüksekten tedirgin olan bir ki- Öğrenilmiş
numuzdaki alıcıların ve koku alma işini yürüten
şinin bir gökdelenin 18. katında (alışma)
nöronların duyarlığında meydana gelen değişiklik
nedeniyle kokuyu hissetmemeye başlarız. çalışmaya başladıktan sonra
bu korkusunun giderek azal-
Aydınlığa ya da karanlığa, sıcaklığa ya da soğuğa ması
ilk andakinden farklı tepkiler vermeye başlamamızın Balık pazarına girdiğinde yo- Geçici (duyusal
nedeni duyusal uyumdur. Diğer bir ifadeyle duyusal ğun balık kokusu alan bir kim- adaptasyon)
uyum aynı uyarıcıya maruz bırakılma durumunda senin birkaç dakika sonra ko-
duyu alıcılarının giderek daha az tepki vermesi şek- kuyu hissetmemeye başlaması
linde meydana gelen bir duyarsızlaşmadır. Öğretmeninden ilk kez aferin Öğrenilmiş
alan bir çocuğun bu duruma (alışma)
NOT
çok sevinmesi ancak ilerleyen
Duyusal uyum geçici bir davranış değişikliğidir. Alış-
ma olgusunda ise nispeten kalıcı bir davranış deği- günlerde öğretmeni kendisini
şikliği söz konusudur ve bu değişiklik yaşantı kazan- hep aynı şekilde ödüllendirme-
maya bağlıdır. ye devam ettiği için, artık aferin
Alışmayla meydana gelen duyarsızlaşmada organiz- aldığında sevinmemesi
ma uyarıcı hissetmeye devam etmektedir ancak his- Kişinin, evinin kapısını açarken Öğrenilmiş
setse bile daha önce verdiği tepkiyi artık vermemeye anahtarı ne yöne çevirdiğini (alışkanlık)
başlamıştır. düşünmeye gerek duymadan
Duyusal adaptasyonla meydana gelen duyarsızlaş- bu davranışı yapabilmesi
mada ise organizma uyarıcıya maruz kalmasının Bulunduğu odada çalışmaya Geçici (duyusal
sonucu olarak duyarlığını yitirmekte ve uyarıcıyı his- başlayan klimanın sesini fark adaptasyon)
setmemeye başlamaktadır. eden bir kimsenin bir süre son-
Duyusal adaptasyon, bedensel bir değişikliğe (duyu ra bu sesi fark etmemeye baş-
organlarındaki alıcıların duyarlılığındaki geçici deği- laması
şime) bağlı olarak oluşmaktadır. Alışmada meydana Arabasıyla evine giderken kişi- Öğrenilmiş
gelen sinirsel süreçler ise alıcılar seviyesinde olma- nin evine giden yolu düşünme- (alışkanlık)
yıp merkezî sinir sisteminde (beyin kabuğunda - kor-
ye ihtiyaç duymadan kolaylıkla
tekste) gerçekleşir ve yaşantı kazanmayla meydana
gelir. seçerek bu yoldan gitmesi
6
Öğrenme Psikolojisine Giriş
Örnek
A) Olumsuz aktarma
Bazı papağan türlerine insanların kullandıkları kelime-
B) Alışkanlık kazanma
leri tekrar etmeyi öğretmek mümkündür. Ancak ne ka-
C) Alışma dar uğraşılırsa uğraşılsın bir güvercine bunu yapmayı
D) Gizil öğrenme öğretmek mümkün değildir.
7
KPSS 2021
EĞİTİM BİLİMLERİ
ÖĞRETİM İLKE
VE YÖNTEMLERİ
KONU ANLATIMLI
Uygulamasını indir
VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
VİDEO DERSLER
ÜCRETSİZDİR.
Komisyon
ISBN 978-0-2020-0004-6
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,
manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür ve
Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayı-
nevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim
kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan
WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indekslen-
mektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları
ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmenlerimiz,
Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve
mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu
doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz.
Pegem Akademi
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik
2
işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım”
3
sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler”
4 sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.
1. BÖLÜM 2. BÖLÜM
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM YAKLAŞIMLARI VE MODELLERİ
ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM
YAPILANDIRMACILIK����������������������������������������29
STRATEJİLERİ
ÇOKLU ZEKÂ����������������������������������������������������32
ÖĞRETME - ÖĞRENME SÜRECİNDE TEMEL PROJE TABANLI ÖĞRENME������������������������������35
KAVRAMLAR������������������������������������������������������1 PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ)��������������37
1. Yaklaşım/Model���������������������������������������������1 AKTİF ÖĞRENME����������������������������������������������39
2. Strateji����������������������������������������������������������1 OKULDA ÖĞRENME�����������������������������������������40
3. Yöntem���������������������������������������������������������1
TAM ÖĞRENME������������������������������������������������42
4. Teknik�����������������������������������������������������������1
ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ���������������������������������45
5. Taktik�����������������������������������������������������������1
TEMEL ÖĞRETME MODELİ�������������������������������46
ÖĞRETİM İLKELERİ���������������������������������������������1
İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRETİM
1. Hedefe Görelik (Amaca uygunluk)��������������������2 MODELİ�������������������������������������������������������������47
2. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk)���������������2 ÖĞRETİM DURUMLARI MODELİ�����������������������49
3. Yaşama Yakınlık (Hayatilik)�����������������������������2
BASAMAKLI ÖĞRETİM��������������������������������������52
4. Somuttan Soyuta��������������������������������������������2
KUANTUM ÖĞRENME��������������������������������������53
5. Bilinenden Bilinmeyene����������������������������������3
BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME�������������������������������54
6. Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa)�����������������3
İNTERNET TABANLI ÖĞRENME������������������������55
7. Yakından Uzağa���������������������������������������������4
UZAKTAN EĞİTİM���������������������������������������������55
8. Açıklık (Alenilik)���������������������������������������������4
HARMANLANMIŞ (KARMA) EĞİTİM�������������������56
9. Etkin Katılım (Aktivite/İş)��������������������������������5
YAŞAM BOYU ÖĞRENME���������������������������������56
10. Güncellik (Aktüalite)��������������������������������������5
11. Ekonomiklik�������������������������������������������������6 TERS-YÜZ ÖĞRENME���������������������������������������57
iv
İÇİNDEKİLER
3. BÖLÜM 4. BÖLÜM
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
v
İÇİNDEKİLER
5. BÖLÜM
6. BÖLÜM
KAVRAM ÖĞRETİMİ
ÖĞRENME STİLLERİ VE ÜST DÜZEY
OLGU KAVRAM VE İLKE İLİŞKİSİ��������������������142 DÜŞÜNME BECERİLERİ
KAVRAM ÖĞRETİMİ TEKNİKLERİ�������������������143
A. ÖĞRENME STRATEJİLERİ���������������������������174
I. KAVRAM HARİTALARI������������������������������143
B. ÖĞRENME STİLLERİ�����������������������������������175
Kavram Haritası Türleri���������������������������� 144
I. Yaşantı Temelli Öğrenme Modeli (Kolb)���������177
1. Örümcek Ağı Harita ���������������������������� 144
II. Dunn ve Dunn Öğrenme Stilleri Modeli��������179
2. Olaylar Zinciri�������������������������������������� 144
III. Gregorc’un Öğrenme Stilleri Modeli �����������180
3. Hiyerarşik Harita (Akış Şeması)������������� 145
C. ÜST DÜZEY DÜŞÜNME BECERİLERİ����������181
II. ZİHİN HARİTALARI�����������������������������������146
I. Eleştirel Düşünme����������������������������������������181
III. BİLGİ HARİTALARI����������������������������������147
II. Yaratıcı Düşünme��������������������������������������182
IV. V- DİYAGRAMI����������������������������������������149
III. Yansıtıcı düşünme �������������������������������������184
V. KAVRAM KARİKATÜRLERİ����������������������149
IV. Metabilişsel Düşünme��������������������������������185
VI. K
AVRAM KARGAŞASI YARATMA
V. Bilimsel Düşünme Becerileri������������������������186
TEKNİĞİ��������������������������������������������������151
VI. Yakınsak ve Iraksak Düşünme Becerileri������189
VII. KAVRAM AĞI (Semantik Ağ)��������������������151
VII. Yanal Düşünme���������������������������������������189
VIII. BALIK KILÇIĞI���������������������������������������152
VIII. Analitik Düşünme������������������������������������189
IX. ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU������������154
BÖLÜME YÖNELİK İPUÇLARI�������������������������190
X. YAPILANDIRILMIŞ GRİD��������������������������156
FARKI NASIL BULDUM SORULARININ
XI. KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ���������157 ÇÖZÜMLERİ����������������������������������������������������193
XII. İKİ AŞAMALI TEŞHİS TESTLERİ�������������158 ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������194
XIII. TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ������������159 ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������196
XIV. K
ELİME İLİŞKİLENDİRME CEVAPLI TEST������������������������������������������������198
TESTLERİ (KİT)�������������������������������������160
XV. TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ (TDA)��160 KAYNAKÇA����������������������������������������������������200
XVI. ÇALIŞMA YAPRAKLARI������������������������161
XVII. ÖĞRETİM YAPRAKLARI����������������������163
vi
1.
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİNDE
TEMEL KAVRAMLAR KPSS’de Çıkmış Soru
Bir dersin;
ve öğrencilerin rollerini belirler. Öğretim stratejileri için izlenen genel yoldur. Yani o günkü ders ya da ders
üç tanedir; Sunuş yoluyla öğretim, buluş yoluyla saatlerinin işlenişindeki genel çerçeveyi belirler. Ayrıca öğ-
öğretim ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim. retim stratejisi, öğretmen ve öğrencilerin dersteki rollerini
belirler. Örneğin sunuş yolu stratejisinde öğretmen aktif, or-
3. Yöntem: Amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak se-
ganize edici ve aktarıcı, öğrenciler alıcı rolündeyken, buluş
çilen ve izlenen düzenli yoldur. Öğrenme ünitesi-
yolu stratejisinde öğretmen rehber, öğrenciler aktif öğrenici
nin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla öğretim
rolündedir. Tüm bunlarla birlikte öğretim stratejisi, amacın
stratejisine uygun şekilde kullanılan bir öğretme
gerçekleştirilmesine yönelik yöntem, teknik ve araç-gereç-
yoludur. Öğretim yöntemleri beş tanedir: Anlatım,
lerin belirlenmesine yön verir. Örneğin sunuş yolu stratejisi
tartışma, örnek olay, problem çözme ve gösterip-
kullanılacaksa beraberinde anlatım yöntemi, soru-cevap
yaptırma.
tekniği ve kavram haritası kullanılabilir. Cevap D
4. Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koy-
ma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin ÖĞRETİM İLKELERİ
bütünüdür. Teknikler, öğretme biçimini ve yönte- Öğretim ilkeleri “hedef ve kazanımlara ulaştıran, doğ-
mini uygulamaktır. Öğretim tekniklerinin sayısı ruluğu bilimsel olarak kanıtlanmış, her yaş ve düzey
çok fazladır. Çünkü dersi farklı tekniklerle işlemek için genel kabul görmüş öğretim sürecini düzenleme
önemlidir. Örneğin; istasyon, soru-cevap, görüş uygulamalarıdır.” Öğretim ilkeleri içeriğin ve ders
geliştirme, drama, benzetim ve beyin fırtınası bi- kitaplarının düzenlenmesinde, öğrenme-öğretme
rer tekniktir. sürecinin planlanması, uygulanması ve değerlendi-
5. Taktik: Sınıfta belirli bir konu işlenirken geçen bir rilmesinde önemli rol oynar. Başlıca öğretim ilkeleri
kavram ya da ilkenin ne olduğuna ilişkin sorulan şunlardır;
soruyu yanıtlarken seçilen kısa yoldur. Çevre ko- 99 Hedefe görelik (Amaca uygunluk)
şulları üzerine kurulmuş planlı, ayrıntılı ve özel bir 99 Öğrenciye görelik (Çocuğa uygunluk)
eylem planıdır. Örneğin, öğrencilerinin düşünme 99 Yaşama yakınlık (Hayatilik)
99 Somuttan soyuta
becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmenin be-
99 Bilinenden bilinmeyene
yin fırtınası, görüş geliştirme ve altı şapkalı düşün-
99 Kolaydan zora (Basitten karmaşığa)
me gibi teknikleri kullanmaya karar vermesi birer 99 Yakından uzağa
taktiktir. Seçilen taktikler öğretmenden öğretmene 99 Açıklık (Alenilik)
farklılık gösterebilir. 99 Etkin katılım (Aktivite/İş)
99 Güncellik (Aktüalite)
99 Ekonomiklik
99 Bütünlük
99 Sosyallik
99 Bilgi ve becerinin güvence altına alınması
1
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
Örnek Örnek
99 “Denge hareketleri yapar.” kazanımı devinişsel 99 Toplama ve çıkarma işlemini öğrenen çocuklara
alanda bir kazanımdır. Dolayısıyla daha çok bilişsel performans görevi olarak ebeveynleri ile birlikte
alanda etkili olan anlatım yöntemi ve hem bilişsel gittikleri bir markette alışverişi yapma, alınanları
hem de duyuşsal alanda etkili olan tartışma yön- hesaplama, ödeme yapma ve para üstü alıp-verme
temi bu kazanım için uygun değildir. Öğretmen bu ödevinin verilmesi okulda öğrenilenlerin gerçek ya-
kazanım için devinişsel alanda etkili olan gösterip- şamla ilişkilendirilmesine yönelik uygulamalardır.
yaptırma yöntemini seçmelidir. Dersin giriş bölümündeki işlemlerden
biri de güdülemedir. Güdüleme yap-
TMA
UNU
Görüldüğü gibi hedefe görelik sorularında dikkat mak için öğretmen konunun önemini
veya ulaşılacak kazanımın gerçek
edilmesi gereken hedefle, öğretim süreci arasın-
hayatta ne işe yarayacağını açıklar. Bu
daki uyumluluk düzeyidir. sebeple hayatilik ilkesi güdüleme işle-
mi ile yakından ilişkilidir.
2. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk)
Öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecini düzen- 4. Somuttan Soyuta
lerken öğrencilerin gelişim düzeyi, hazırbulunuş-
Somuttan soyuta ilkesi, bilgilerin öncelikle çok sa-
luğu, ihtiyaç, ilgi, yetenek, beklenti ve bireysel
yıda (özellikle de dokunma duyusu) duyu organı-
farklılıklarını dikkate alması, öğrenciye görelik il-
nı harekete geçirecek şekilde somut, sonrasında
kesidir. Bu yüzden farklı eğitim düzeylerinde farklı
soyut olarak öğretilmesidir. Piaget’in zihinsel ge-
süreçler düzenlenir. Çağdaş eğitim kuramlarına
lişim dönemleri dikkate alındığında işlem öncesi
ve programlarına göre öğrenci öğrenme-öğretme
dönem (okul öncesi) ve somut işlemler dönemi (il-
sürecinin merkezinde yer almalı, öğretmen öğren-
kokul) öğrencileri için soyut kavramlar çok anlamlı
cilere rehberlik etmelidir.
değildir. Yine Edgar Dale’nin yaşantı konisi dik-
kate alındığında çok sayıda duyu organına hitap
Örnek eden somut öğrenmeler daha kalıcıdır. Dale’ye
göre öğrenme somuttan soyuta ve basitten kar-
99 Okul öncesi eğitim çocukları “işlem öncesi dönem-
maşığa doğru düzenlenmelidir. Öğrenme-öğret-
de” oldukları için programda dört işlem becerisi ile
çözülebilen problemlere yer verilmemesi öğrenciye me sürecini somutlaştırmak için gerçek nesneler,
görelik ilkesi ile ilgilidir ya da okul öncesi dönem- numuneler, modeller, maketler, eşyalar ve nesne-
de anlatım yöntemi kullanmak yerine oyuna da- ler kullanılabilir.
yalı etkinliklerle sürecin işlenmesi öğrenci görelik
ilkesinin gereğidir. Çünkü bu dönemdeki çocuklar Örnek
dinleyerek öğrenmek yerine yaparak-yaşayarak
öğrenme eğilimindedir. 99 İlkokul birinci sınıf öğrencilerine toplama işlemi
öncelikle fındık, fasulye vb. gerçek nesnelerle veya
abaküs gibi araçlarla yaptırılıp, sonrasında rakam
sembolleriyle yaptırılması somuttan soyuta ilkesi
ile ilgilidir.
2
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
Ö rnek Soru
Ö rnek Soru
Ümit Öğretmen “Doğal Afetlerden Korunma Yöntemleri
1” konusunu işlemeden önce öğrencilerin doğal afetler
Bir okul öncesi öğretmeni matematik etkinliği içerisinde
“Nesneleri sayar” kazanımı kapsamında yer alan “İleri- hakkındaki ön bilgilerini ele almıştır.
ye doğru birer birer ritmik sayar” göstergesine yönelik Ümit Öğretmen’in kullandığı öğretim ilkesi aşağıda-
olarak çocukların önce sayı çubuklarını kullanarak kilerden hangisidir?
saymalarını sağlar, sonra çocukları okul bahçesine A) Bilinenden bilinmeyene
çıkararak ağaçları saydırır.
B) Yakından uzağa
Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilkeleri
C) Somuttan soyuta
aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir?
A) Somuttan soyuta - Hayatilik D) Basitten karmaşığa
B) Somuttan soyuta - Açıklık E) Aktüalite
C) Hayatilik - Soyuttan somuta
Çözüm: Bilinenden bilinmeye ilkesinde yeni konu işlenme-
D) Açıklık - Bilinenden bilinmeyene
den önce öğrencilerin ön bilgileri harekete geçirilir. böylece
E) Somuttan soyuta – Güncellik
yeni bilgiler, ön bilgilerle ilişkilendirilmiş olur.
Çözüm: Soru öncülünde görüldüğü gibi öğretmen kazanı-
ma yönelik olarak iki etkinlik düzenlemiştir. Etkinliklerden Cevap A
ilki öğrencilerin bir kümedeki elemanların sayısını belirle-
mek için sayı çubuklarını kullanmalarıdır. Bu etkinlik sayı
kavramının somutlaştırılmasını sağlamıştır. İkinci etkinlikte 6. Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa)
ise öğretmen, öğrencilerden okul bahçesindeki ağaçları
Basitten karmaşığa ilkesi, öğrenme-öğretme sü-
saymalarını istemiştir. Ağaçlar gerçek yaşamın bir parçası-
dır ve dolayısıyla yapılan etkinlik hayatilik ilkesi ile ilişkilidir. recinin öğrencilerin kolayca yapabileceği işlem ya
Yani öğretmen ilk olarak somuttan soyuta ve ikinci olarak da becerilerden başlayıp kademe kademe zorla-
hayatilik ilkesine başvurmuştur. şacak şekilde düzenlenmesidir. Bu ilke öğrenci-
Bu tarz sıralama sorularında öğretmen adaylarının dikkatli lere özgüven kazandırır ve öğrenilmiş çaresizlik
olması gerekir. Sıralama sorularında öğretmen adaylarının yaşanma olasılığını azaltır. Öğretime zor konular-
soru öncülünde yapılan etkinliklerin üzerine sıra numarası dan başlanması öğrencilerde başarısızlık algısı
vermeleri sorunun çözümünü kolaylaştıracaktır.
oluşturabilir.
Cevap A
3
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
4
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
NOT
“Farkı Nasıl Buldum” sorularının cevapları bölüm sonun-
dadır.
Orta Karadeniz Bölgesinde görev yapan bir Bir sınıf öğretmeni birinci sınıf matematik
sınıf öğretmeni ilkokul birinci sınıf öğrencilerine dersinde öğrencilere rakamları tanıtırken
ritmik sayma çalışmaları yaptırırken sayıları rakamı sembolle ve resimle gösteren kartlar
daha iyi kavramaları için öğrencilerin çalışmayı kullanmıştır.
fındıklarla yapmasını sağlamıştır. Sınıf öğretmeninin uygulamaya koyduğu öğretim
Sınıf öğretmeninin uygulamaya koyduğu öğretim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir?
ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Güncellik
A) Güncellik B) Ekonomiklik
B) Ekonomiklik C) Somuttan soyuta
C) Somuttan soyuta D) Açıklık
D) Açıklık E) Yakından uzağa
E) Yakından uzağa
Farkı Nasıl
Buldum?
5
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
Güncellik ilkesi ile hayatilik ilkesi birbiri ile yakın ilişki içindedir ve karıştırılma ihtimali vardır. İkisini
ayırt etmedeki püf noktası ise hayatilik ilkesinde genellikle öğrenilen bilginin gerçek yaşama akta-
TMA
UNU
rılması gerçekleşirken, güncellik ilkesinde ise gerçek yaşamla ilgili bir olay veya haberin sınıfa ta-
şınması durumu vardır. Farkı anlamak için aşağıdaki tabloda verilen iki soruyu inceleyiniz ve “Farkı
Nasıl Buldum Bölümüne” cevabı nasıl bulduğunuzu yazınız ve arkadaşlarınızla paylaşınız.
NOT
“Farkı Nasıl Buldum” sorularının cevapları bölüm sonundadır.
Bir sınıf öğretmeni, öğrencilerinden okudukları Bir sınıf öğretmeni derste “Sokakta Yaşayan
gazetelerden önemli gördükleri olayların Hayvan Dostlarımız” haberini okuduktan sonra
kupürlerini kesip dosyalamalarını ve işleyeceği öğrencilerinden performans görevi olarak
konuya uygun olan haberi seçerek sınıfta sesli sokakta yaşayan hayvanlar için bir su kabı yapıp,
okumalarını ister. bunu hayvanların su içebileceği bir yere
Sınıf öğretmeninin uygulamaya koyduğu öğretim koymalarını ister.
ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? Sınıf öğretmeninin öğrencilere verdiği perfor-
A) Güncellik mans görevi aşağıdaki öğretim ilkelerinden
B) Ekonomiklik hangileri ile ilişkilidir?
C) Basitten karmaşığa A) Hayatilik
D) Hayatilik B) Ekonomiklik
E) Yakından uzağa C) Basitten karmaşığa
D) Güncellik
E) Yakından uzağa
Farkı Nasıl
Buldum?
6
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
99 Bilişsel öğrenme kuramına dayanır. 99 Kavram haritaları en çok sunuş yoluyla öğretimde
kullanılır.
99 Öğretmen merkezlidir.
99 Bilişsel alanın bilgi ve kavrama düzeylerinde et-
TM A Sunuş yoluyla öğretim stratejisi “alış
UNU
kilidir. yoluyla öğretim” ve “anlamlı öğrenme”
99 Bilgiler öğretmen tarafından organize bir şekilde olarak da kullanılır.
öğrencilere aktarılır.
99 Tümdengelim anlayışı ile kullanılır. Yeni bilgilerle eski bilgiler arasında iliş-
99 Kavramlardan örneklere ulaşılır. ki kurulmasına anlamlı öğrenme denir.
TMA
UNU
Anlamlı öğrenme oluşabilmesi için yeni
99 Yeni bilgiler, ön bilgilerin üzerine kurulur. Bu yüz- bilgiler kendi içinde tutarlı ve eski bilgi-
den ön örgütleyiciler kullanılır. lerle ilişkilendirilmiş olmalıdır.
99 Öğretmen sırasıyla kavramları, tanımları ve ör-
nekleri sunar.
7
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
Çözüm: Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisinin uygulanış 99 Ön öğrenmelerin yeterli olmadığı veya konunun
adımları aşağıdaki gibidir: ilk kez öğrenileceği durumlarda
1. Öğretmen ön örgütleyiciler yoluyla ön bilgileri ha¬rekete 99 Kalabalık mevcutlu sınıflarda
geçirir. Ana ve alt kavramların neler oldu¬ğunu belirtir.
99 Öğretime ayrılan zamanın kısa olduğu zamanlarda
2. Öğretmen ana kavramı tanımlar ve açıklar. Öğret¬men
alt kavramları tanımlar ve açıklar. 99 Soyut kavramların öğretiminde
3. Öğretmen konuyla ilgili olan örnekler verir. 99 Dersin genellikle giriş ve sonuç bölümlerinde
4. Öğretmen konuyla ilgili olmayan zıt örnekler verir.
4. Sunuş Yoluyla Öğretimin Yararları
5. Öğrenciler konuyla ilgili olan ve olmayan örnekler verir.
6. Öğretmen konuyu özetler. 99 Anlamlı öğrenme sağlar. (En Önemli Getirisi)
7. Öğretmen değerlendirme yapar. 99 Ekonomiktir. Kısa sürede, az emek ve maliyetle
Ümit Öğretmen’in ilk iki işlemi yaptığı görülmektedir. Bu se- çok bilgi aktarılmasını sağlar.
beple dersin işlenişini üçüncü aşama olan “Öğretmen ko-
nuyla ilgili örnekler verir.” işlemi ile sürdürmelidir.
99 Soyut kavramların öğretilmesinde en etkili öğretim
stratejisidir.
Cevap A
8
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
6. Sunuş Yoluyla Öğretimin Etkili Kullanılmasına 99 Öğrenciler, öğretmen rehberliğinde ilke ve genel-
Yönelik İlkeler lemeleri tanımlayıp açıklar.
99 Öğrenciler, kendi örneklerini oluşturur.
99 Sunu içeriği öğretmen tarafından bütün-parça-bü-
tün şeklinde organize edilmelidir Konuyla ilgili olmayan örneklerin veril-
TM A mesinin amacı öğrencilerin “genelleme
UNU
99 Öğretmen görsel (materyaller) ve sözel (örnekler
hatası” içine düşmemelerini sağlamak-
ve mizah) destek kullanmalıdır.
tır.
99 Soru-cevap tekniği ile öğrencilerin aktif katılım
oranı yükseltilmelidir.
3. Buluş Yoluyla Öğretimin Kullanım Alanları
99 Öğretmen; beden dili, jest ve mimiklerini etkili kul-
lanmalı, etkili ve beden dili ile uyumlu bir ses to- 99 Dersin gelişme aşamasında
nuyla konuşmaya özen göstermelidir. 99 Kavrama ve üzeri olan bilişsel kazanımlara ula-
şılmasında
B. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ 99 İlke ve genellemelere öğrencilerin ulaşmasının
1. Buluş Yoluyla Öğretimin Genel Özellikleri amaçlandığı derslerde
99 Belirli bir oranda belirsizlik oluştuğundan öğrenci- 99 Her ders ve konu için uygun değildir. (En önemli
lerin merak ve güdülenmişlik düzeyleri yüksektir. sınırlılığı)
99 Sınıf içi uygulamalardan oluşur. 99 Ön öğrenmelerin yetersiz olduğu ve soyut bilgi
düzeyindeki konuların öğretiminde etkisi düşüktür.
99 Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.
Sunuş yoluyla öğretimde ilke ve genel- 99 Sunuş yoluyla öğretime göre daha fazla zaman
A lemeler dersin başında öğretmen tara-
UTM
alır ve maliyetlidir.
UN fından sunulurken, buluş yoluyla öğre-
timde öğrenciler ilke ve genellemelere 99 Belirsizlik süreci uzadığında öğrencilerin motivas-
dersin sonunda kendileri ulaşır. yonları düşebilir.
9
KPSS 2021
EĞİTİM BİLİMLERİ
PROGRAM
GELİŞTİRME
SINIF YÖNETİMİ
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI
KONU ANLATIMLI
Uygulamasını indir
VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
VİDEO DERSLER
ÜCRETSİZDİR.
Komisyon
ISBN 978-0-2020-0004-6
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,
manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür
ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim
kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan
WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indekslen-
mektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayın-
ları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmenlerimiz,
Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve
mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu
doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz.
Pegem Akademi
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik
2
işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım”
3
sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler”
4 sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.
4. BÖLÜM
PROGRAM GELİŞTİRME
Program Geliştirme ve Program
Geliştirmenin Kuramsal Temelleri
1. BÖLÜM
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar PROGRAM GELİŞTİRME������������������������������������41
PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMEL
EĞİTİM ���������������������������������������������������������������1 ÖZELLİKLERİ�����������������������������������������������������41
Eğitim Türleri ����������������������������������������������������2 PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL
EĞİTİM-KÜLTÜR İLİŞKİSİ ������������������������������������5 TEMELLERİ ������������������������������������������������������42
ÇÖZÜMLER ������������������������������������������������������11
CEVAPLI TEST �������������������������������������������������12
5. BÖLÜM
2. BÖLÜM Program Geliştirme Yaklaşım,
Türk Eğitim Sistemi Model ve Tasarımları
PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ����������������59
TÜRK MİLLÎ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL PROGRAM TASARLAMA YAKLAŞIMLARI���������62
YAPISI ��������������������������������������������������������������15
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������68
TALİM VE TERBİYE KURULUNUN GÖREVLERİ15
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������71
MİLLÎ EĞİTİM ŞÛRALARI ����������������������������������15
CEVAPLI TEST��������������������������������������������������73
TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU
(ÖĞRETİM BİRLİĞİ YASASI) ������������������������������16
1739 SAYILI TÜRK MİLLÎ EĞİTİM TEMEL 6. BÖLÜM
KANUNU ����������������������������������������������������������16
Program Tasarısının
ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������18
Hazırlanması
ÇÖZÜMLER ������������������������������������������������������21
PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMA
CEVAPLI TEST �������������������������������������������������22 GRUPLARININ OLUŞTURULMASI �������������������75
PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNİN
PLANLANMASI��������������������������������������������������76
3. BÖLÜM
PROGRAM TASARISININ HAZIRLANMASI���������77
Eğitimde Program Kavramı
EĞİTİM İHTİYAÇLARININ SAPTANMASI������������77
ve Program Türleri
PROGRAM HEDEFLERİNİN (KAZANIMLARININ)
YAZILMASI��������������������������������������������������������82
PROGRAM �������������������������������������������������������25
İÇERİĞİN (KAPSAMIN) SEÇİMİ VE
POSNER’IN PROGRAM TANIMLAMALARI���������26 DÜZENLENMESİ������������������������������������������������91
EĞİTİM PROGRAMI ÖGELERİ����������������������������28 EĞİTİM DURUMLARININ (ÖĞRENME-ÖĞRETME
İYİ BİR EĞİTİM PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ����30 YAŞANTILARININ) DÜZENLENMESİ������������������99
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������33 ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������103
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������36 ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������108
CEVAPLI TEST �������������������������������������������������38 CEVAPLI TEST 1���������������������������������������������111
CEVAPLI TEST 2���������������������������������������������114
v
İÇİNDEKİLER
7. BÖLÜM
Programın Denenmesi
Değerlendirilmesi Programa Süreklilik
Kazandırılması
8. BÖLÜM
Program Geliştirmede
Yeni Anlayışlar ve Yönelimler
9. BÖLÜM
Eğitim Öğretimde Planlama
KAYNAKÇA����������������������������������������������������149
vi
İÇİNDEKİLER
SINIF YÖNETİMİ
SINIF YÖNETİMİNİN AMAÇLARI����������������������152 ÖĞRENCİ TİPLERİ ve ÖZELLİKLERİ�����������������162
1. Kişisel Özellikler�����������������������������������������157
2. Mesleki Özellikler���������������������������������������157
GÜDÜLEME KURAMLARI��������������������������������161
1. Davranışçı�������������������������������������������������161
2. Bilişsel�������������������������������������������������������161
3. Sosyal�������������������������������������������������������161
4. İnsancıl������������������������������������������������������161
vii
İÇİNDEKİLER
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE
MATERYAL TASARIMI
TEMEL KAVRAMLAR, HEDEFLERİN AŞAMALI Venn şeması�������������������������������������������� 188
SINIFLANDIRILMASI, YAŞANTI KONİSİ�����������179 Kavram haritası���������������������������������������� 188
Temel Kavramlar��������������������������������������������179 GRAFİK TÜRLERİ��������������������������������������������189
Hedeflerin Aşamalı Sınıflandırılması�����������������179 Resimli Grafikler�������������������������������������� 189
Yaşantı Konisi������������������������������������������������179 Pasta Grafikler����������������������������������������� 189
ÖĞRETİM ARAÇ-GEREÇLERİNİN Çizgi Grafikler������������������������������������������ 189
SINIFLANDIRILMASI����������������������������������������181
Sütun Grafikler���������������������������������������� 189
ÖĞRETİM ARAÇLARININ SEÇİMİNİ ve
Çubuk Grafikler���������������������������������������� 189
HAZIRLANMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER��182
YAZILI MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ������189
ÖĞRETİM MATERYALİNDE BULUNMASI
GEREKEN ÖZELLİKLER�����������������������������������182 YANSI SUNUMU HAZIRLAMA İLKELERİ���������190
Şematik görseller��������������������������������������������185
Örgüt şeması������������������������������������������� 186
Zihin haritası�������������������������������������������� 186
Akış şeması��������������������������������������������� 187
Puko döngüsü������������������������������������������ 187
viii
1.
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
EĞİTİM
Ö rnek Soru
Eğitim; bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yo-
Eğitim, bireyin davranışında yaşantıları yoluyla istendik
luyla, kasıtlı olarak istendik davranış değişikliği mey-
değişmeler oluşturma sürecidir.
dana getirme sürecidir (Ertürk, 1977).
Bu tanımda, “istendik” sözcüğü ile anlatılmak istenen
temel koşul aşağıdakilerden hangisidir?
Tanımda geçen kritik kavramlar
A) Eğitimin hedefleriyle ilgili olma
Eğitim; B) Bireyin hedefleriyle ilgili olma
C) Güncel gereksinimleri karşılama
99 Yaşam boyu devam eden bir süreçtir.
D) Bireye ekonomik güç kazandırma
99 Davranışlarda değişiklik meydana getirir.
E) Toplumda dayanışmayı artırma
99 Davranış değişiklikleri yaşantı yoluyla gerçekleş- Cevaba Ulaştıran Anahtar Kelimeler: istendik değişim, eği-
mektedir. tim hedefleri
99 Bu değişikliklerin istendik (beklentilere ve he- Çözüm: “İstendik değişmeler”den kasıt eğitimin hedefleri
ile ilgilidir. Eğitim hedefleri, bireylere kazandırılacak isten-
deflere uygun) olması istenir ve beklenir; ancak
dik nitelikteki bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkları tanımlar.
istenmedik davranışlar da oluşabilir. Cevap A
99 Eğitim kasıtlı (planlı ve programlı) olabileceği
gibi gelişigüzel de olabilir. Kasıtlı olarak yapılan
eğitime formal, gelişigüzel gerçekleşen eğitime
informal eğitim denilir.
99 Eğitim, bireyi kültürleme sürecidir.
99 Okullardaki öğrenmelerle sınırlı değildir.
SÖZÜN ÖZÜ
Eğitimin tanımında altı çizilecek kavramlar; “kendi
yaşantıları yoluyla”, “kasıtlı olarak”, “istendik davra-
nış değişikliği” ve “süreç”tir.
Kendi yaşantısı yoluyla: Öğrenci merkezliliğe ve
yaparak yaşayarak öğrenmeye işaret eden bir kav-
ramdır.
Kasıtlı olarak: Eğitim-öğretim etkinliklerinin planlı
ve programlı yapılması gerekliliğine işaret eder.
İstendik: Eğitimin bireyin, toplumun ve konu alanı-
nın ve hatta doğanın beklenti, ihtiyaç ve özelliklerine
uygun hedeflere yönelik olmasına işaret eder.
Eğitim programları eğitimi kasıtlı, planlı ve dü-
zenli hâle getirir.
1
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
Eğitim Türleri
EĞİTİM
İNFORMAL EĞİTİM
FORMAL EĞİTİM (Kendiliğinden gelişigüzel,
(Planlı ve programlı) plansız ve programsız)
İlkokul 4 yıl
İŞ BAŞINDA EĞİTİM
Ortaokul 4 yıl
Lise 4 yıl
KURSLAR
YÜKSEK ÖĞRETİM
2
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
3
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
99 Örgün eğitim
dışında her İnformal Eğitim (Gelişigüzel, Doğal Eğitim)
99 Okul sistemi türlü planlı
içinde yapılır. eğitimdir.
Her ikisi de; 99 Belli bir kasıt ya da hedefe yönelik olmayan,
99 Yaş grup- 99 Yaş grupları
99 Formal,
larına göre
heterojen planlı ve programlı olmadan, sokakta, evde,
99 Planlı olabilir.
düzenlenir. programlı,
işyerlerinde, televizyonda kısacası yaşamın
99 Sertifikaya
99 Aşamalı ve 99 Kasıtlı, dönük türdür.
içerisinde gelişigüzel gerçekleşen bir süreç-
ön koşulludur. 99 İstendik 99 Daha kısa tir.
öğrenmelere sürelidir.
99 Diplomaya
dönüktür.
99 Bunun yanında okullarda da öğretmenler ders-
99 Aşamalı ve
dönüktür. lerin yanında farkına varmadan kendi düşünüş
ön koşullu
değildir. biçimlerini, değerlerini ve davranışlarını öğren-
cilere geçirebilirler. Amaçlı ve planlı olmayan bu
eğitime doğal eğitim de denmektedir.
99 Bu eğitim türünde gözlem ve taklit iki önemli
öğrenme yoludur.
99 Bu öğrenme yolunda öğrenmeler illaki istendik
Kurgusal Örnek
ve olumlu olacak diye bir şey yoktur. İstenme-
Mete bir anadolu lisesinde son sınıf öğrencisidir. Üni- yen olumsuz, kötü ve zararlı alışkanlıklar da
versite giriş sınavlarına hazırlanmaktadır. Hafta sonları öğrenilebilir.
dershanede üniversite hazırlık kursuna gitmektedir.
Ayda bir kez de Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nden
sınava hazırlık süreci ile ilgili rehberlik hizmeti almak- SORU ÇÖZDÜREN KAVRAMLAR
tadır. Rehberlik Araştırma Merkezi’nde yaptığı son
görüşmede, merkezdeki psikolojik danışman Mete’nin Doğal eğitim, Gelişigüzel
babası ile görüşmek istemiştir; ancak Mete babasının Doğal ortamda kendiliğinden,
il dışında çalıştığı şirketin bir eğitimine katıldığını iki Etkileşim, taklit ve model alma yoluyla
hafta sonra döneceğini söylemiştir.
4
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
KÜLTÜRLEME
Örnek
EĞİTİM
Belli bir yaşa kadar köyde büyümüş olan bir bireyin
köy ya da kırsal kültür ögeleri ile kültürlendikten son-
İNFORMAL EĞİTİM
ra, öğrenim, iş ya da askerlik nedeniyle şehre gelmesi
FORMAL EĞİTİM (Kendiliğinden gelişigüzel, ve şehir kültürü ile de kültürlenip köy ve şehir kültürü-
(Planlı ve programlı) plansız ve programsız) nün özelliklerini kendi bünyesinde bütünleştirmesi.
Lise 4 yıl
Kurslar
Yüksek Öğretim
5
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
Ö rnek Soru
KÜLTÜRLEŞME
KÜLTÜR KÜLTÜR Eğitim ile kültür arasındaki ilişkiyi konu alan aşağı-
daki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A B A) Eğitim hem kültürü etkiler hem de kültürden etkilenir.
B) Eğitim ve kültür, değişmeye karşı aynı ölçüde
dirençlidir.
C) Okul, işlevini yerine getirirken kültürel olanaklardan
yararlanır.
D) Eğitim uygulamalarında, kültürel değerlerin izleri
KÜLTÜRLEME vardır.
KÜLTÜRLENME
E) Okul, kültürün aktarılmasında önemli bir görev
yapar.
6
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
Dönüt
Ölçme ve
değerlendirme
EĞİTİMİN İŞLEVLERİ
KPSS’de Çıkmış Soru
Eğitimin Toplumsal (Sosyal) İşlevleri
Eğitimin açık bir sistem olduğu düşünüldüğünde
aşağıdakilerden hangisi eğitim sisteminin girdi- Eğitimin bu işlevi, toplumun eğitimden beklentilerini kar-
lerinden biri değildir? şılama ve ihtiyaçlarına cevap verme ile ilgilidir. Eğitimin
A) Öğrencilerin cinsiyet dağılımı bu işlevi yerine getirmesi eğitimin toplumsal temeli ve
paydaş memnuniyeti ile de ilgilidir. Toplum devamlılığı,
B) Öğrencilerin dersle ilgili tutumları
toplumsal değişim ve gelişim eğitimin bu işlevini yerine
C) Okullara gönderilen sınıf geçme yönetmeliği getirmesine bağlıdır. Bu işlevler:
D) Ailenin öğrencinin ihtiyacını gidermek için harca-
99 Bireyin toplumla uyumlu hâle getirilmesi (sosyalleş-
dığı para
tirilmesi)
E) Soruyu cevaplayamayan öğrenciye verilen ipucu
99 Toplumsal kültürün bireylere aktarılması (kültürleme)
99 Toplumun insan gücü gereksinimlerinin karşılanması
Cevaba Ulaştıran Anahtar Kelimeler: Yöntem, teknik, etkin- 99 Toplumsal gelişime ve değişime hizmet
lik, süreç, pekiştireç, ipucu, dönüt, düzeltme, katılım vb işlem
boyutu ile ilgilidir
Çözüm: A, B, C ve D basamağında verilenler sistemin gir-
di, E seçeneğinde verilen ifade ise sistemin işlem ögesi ile
ilgilidir.
Cevap E
7
KPSS 2021
EĞİTİM BİLİMLERİ
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
KONU ANLATIMLI
Uygulamasını indir
VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
VİDEO DERSLER
ÜCRETSİZDİR.
Komisyon
ISBN 978-0-2020-0004-6
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan kuru-
luşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manye-
tik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür ve Turizm
Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize
bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim
kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan
WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmek-
tedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile
ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmenlerimiz,
Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve
mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu
doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz.
Pegem Akademi
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik
2
işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım”
3
sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler”
4 sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.
v
İÇİNDEKİLER
vi
İÇİNDEKİLER
4. BÖLÜM
KAYNAKÇA����������������������������������������������������199
vii
1.
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
Eğitim belli uzak, genel ve özel amaçlara ulaşmak üzere oluşmuş bir sistemdir. Eğitim sistemi girdiler, işlemler,
çıktılar ve dönüt ögelerinden oluşmaktadır. Eğitim sisteminin belli noktalarında dönütleri olan ve başka sistemlerle
de ilişkileri olan açık bir sistemdir.
DÖNÜT
Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme;
Ölçme ve değerlendirmeden dönüt alan unsurlar ve aldıkları dönütün niteliği aşağıdaki gibi tablolaştırılabilir:
1
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
Hedefler / Kazanımlar
DEĞERLENDİRME
İçerik ÖLÇME
Sınama Durumları
2
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
ÖLÇME
Örnek
Ölçme, en geniş anlamı ile “belli bir nesnenin ya da
Ölçmenin ögeleri aşağıdaki tablodaki gibi
nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup olmadığının
örneklenebilir:
gözlenerek sonuçlarının sayılarla ya da başka sem-
bollerle gösterilmesidir.” Ölçülen Özellik Akademik Başarı
Ölçme tanımı aşağıdaki gibi şemalaştırılabilir: (Değişken) (Matematik dersi için)
3
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
99 Sayısal olarak gösterilen değişkenlerdir. (Boy Bazı değişkenler başka hiçbir değişkene bağlı olma-
uzunluğu, kilo, sınav puanı, sınıftaki öğrenci sa- dan değişebilirken bazıları başka bir veya birkaç de-
yısı vb.) ğişkene bağlı değerler alabilirler. Başka bir değişkene
99 Bu değişkenleri göstermede kullanılan sayılar ma- bağlı olmadan değerler alabilen değişkenlere bağım-
tematiksel olarak miktar belirtir. sız, başka bir değişkene veya değişkenlere bağlı ola-
99 Eşit aralıklı ve eşit oranlı ölçekle elde edilen de- rak değerler alabilen değişkenlere de bağımlı değiş-
ğişkenlerdir. ken denir (Baykul, 2000:11).
Nicel olarak ifade edilen bir değişken nitel olarak
da ifade edilebilir. Bağımsız değişken Bağımlı değişken
(Etkileyen) (Neden) (Etkilenen) (Sonuç)
Örnek Araştırmacı Etkilenme düzeyi araştırılır.
Deniz’in boyu Ölçülen özellik (değişken) tarafından belirlenir.
187 cm’dir. boy uzunluğudur. Sayısal Neden olan ve etki Sonuç değişkenidir.
(187 cm) olarak ifade edil-
eden değişkendir.
diği için değişken niceldir.
Deniz uzun Ölçülen özellik yine boy Diğer değişkenlerden Araştırmanın sonunda
boyludur. uzunluğudur. Ancak sonuç bağımsızlaştırılır ve bağımsız değişkenden
sıfatla ifade edildiği için de- araştırma sürecinde etkilenme düzeyi ölçülür.
ğişken niteldir. etkileri gözlenir.
Bunun tersi de söz konusu olabilir. Nitel bir değişken
uygun bir ölçme aracı ile gözlenerek sayısallaştırılıp
nicel değişken hâline getirilebilir. Ancak bu durum her Örnek
nitel değişken için söz konusu değildir. Örneğin bir anke-
tin kişisel bilgiler bölümünde; Bağımsız değişken Bağımlı değişken
Cinsiyetiniz: (1) Erkek (2) Kadın Sigara Kanser
biçiminde 1 ve 2 ile adlandırılsa da bu cinsiyet nitel değiş- Ders çalışma saati Ders başarısı
kenini nicel hâle getirmez. Burada 1 ve 2 rakamları miktar Spor Sağlık
belirtmek için değil adlandırmak için kullanılmıştır.
4
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
Bir fen ve teknoloji öğretmeni performans ödevlerinin Bir fen bilimleri öğretmeni, öğrencilerin bilgi edinme
öğrencilerin öğrenme düzeylerine etkisini araştırmak yolları, öğrenme stilleri, yaptıkları deney sayısı, oku-
istediğinde, bu araştırmada en son öğrenme düzeyini
dukları bilimsel yazı sayısının bilimsel süreç becerileri-
ölçecek ve araştırma sonucunu öğrenme düzeyindeki
artma ya da azalmadan alacaktır. Dolayısıyla öğren- ni yordama gücünü incelemiştir.
me düzeyi, sonuç değişkeni yani bağımlı değişkendir. Bu araştırmanın bağımlı değişkeni aşağıdakilerden
Öğrenme düzeyi üzerinde etkisi araştırılan değişken de hangisidir?
bağımsız değişkendir. Öğretmen bu araştırmayı deney-
A) Bilgi edinme yolları
sel yapacaktır. Araştırmada iki örneklem grubu oluştu-
racak, bunların biri deney biri kontrol grubu olacaktır. B) Öğrenme stilleri
Bu iki grubu oluştururken öğrenme düzeyini etkilemesi C) Yapılan deney sayısı
olası diğer değişkenler bakımından öğrencilerin hazır
oluş düzeyleri, sosyoekonomik düzeyleri vb. bakımından D) Okunan bilimsel yazı sayısı
aynılaştıracak, performans ödevi uygulamasını bu di- E) Bilimsel süreç becerileri
ğer değişkenlerden bağımsızlaştıracaktır. Sonrasında Çözüm: İlgili ifadede öğretmenin yordamak istediği davra-
deney grubuna performans ödevi uygulaması ile ders
nış bilimsel süreç becerileri düzeyidir. Ancak bu davranı-
yaparken diğer kontrol grubuna geleneksel araştırma
ödevleri ile ders yapacaktır. Araştırmanın sonunda her şın üzerinde öğrencilerin dönem boyunca okudukları bilgi
iki grubun da öğrenme düzeyini ölçecektir. Eğer perfor- edinme yolları, öğrenme stilleri, deney sayısı ve bilimsel
mans ödevi uygulaması yaptığı grupta öğrenme düzeyi- yazı sayısı bu beceriyi etkileyen değişkenler olarak dik-
ni yüksek bulursa öğrenme düzeyinde performans ödevi kate alınmıştır. Dolayısıyla soruda bağımlı değişken, bi-
uygulamasının etkili olduğu, anlamlı bir fark oluşmaz ise limsel süreç becerileri düzeyidir. Çünkü bağımlı değişken
etkili olmadığı sonucuna ulaşacaktır. deneysel bir araştırmada bağımsız değişkenin etkilediği
değişken olarak bilinir. Bir başka deyişle bağımsız değiş-
ken araştırmanın etkilenenidir.
Ö rnek Soru
Cevap E
Ahmet Öğretmen’in bu gözlemine göre bağımlı ve Bir araştırmacı bir sınıfa geleneksel yöntemleri diğer
bağımsız değişkenler aşağıdakilerin hangisinde sınıfa ise düşünme becerilerini geliştiren yöntemle-
doğru verilmiştir? ri uygulamıştır. Her iki sınıftaki öğrencilerin yaratıcı
Bağımsız değişken Bağımlı değişken düşünme becerilerini uygulama öncesi ve uygulama
A) Matematik dersi Öğretmen tutumları sonrası ölçmüş ve yaratıcı düşünme puanları arasın-
B) Öğretmen tutumları Matematik dersi daki farkları incelemiştir.
C) Öğretmen tutumları Derse katılım
D) Matematik dersi Derse katılım Bu araştırmadaki bağımsız değişken aşağıdaki-
E) Demokratik tutum Otoriter tutum lerden hangisidir?
Cevaba Ulaştıran Anahtar Kelimeler: Bağımsız değişken A) Uygulama öncesi yaratıcı düşünme becerisi puan-
etkileyen, neden; bağımlı değişken etkilenen, sonuçtur. ları
Çözüm: Bağımsız değişken, etkileyen neden değişkeni- B) Öğrencilerin hazır oluş düzeyleri
dir. Bağımlı değişken, bağımsız değişkenden etkilenerek C) Yaratıcı düşünme becerisi puan farkları
artan ya da azalan sonuç değişkenidir. Araştırmada so-
D) Uygulanan öğretim yöntem ve teknikleri
nuç veren değişken bağımlı değişkendir. Bağımlı değiş-
ken sonuç verici olduğu için araştırmacının artma, azalma E) Öğrencilerin düşünme becerilerine ilişkin görüşleri
veya etkilenme derecesini merak ettiği, gözlediği ve ölç-
tüğü değişkendir. Bağımsız değişken bağımlı değişkenin
nedenidir. Soruda sonuç olarak arttığı ya da azaldığı göz-
lenen durum “derse katılım”dır, öğretmen tutumları bunun
nedenidir. Bu durumda “öğretmen tutumları” bağımsız,
“derse katılım” bağımlı değişkendir.
Cevap C
5
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
Birim
99 Bir ölçme aracının en küçük parçası olarak tanım-
lanmaktadır.
Ö rnek Soru
99 Ölçme işlemlerinin anlaşılır olmasına ve sayısal-
Sosyal bilgiler dersinde ters yüz öğretim yöntemin- laştırılmasına katkı sağlayıcıdır.
den yararlanmanın öğrencilerin harita okuryazarlığı
99 Eğitimde geliştirilen ölçme araçlarında soru başı-
becerilerine etkisini ölçmeyi planlayan bir öğretmen,
bir sınıfında geleneksel öğretim yöntemini kullanırken na verilmiş puandır.
diğer bir sınıfında ise ters yüz öğretim yöntemi ile Dolayısıyla en temel ölçme kuralıdır.
uygulamalar yapmıştır.
Birimler doğal, yapma / standart ve tanımlanmış / tü-
Bu araştırmadaki bağımsız değişken aşağıdakiler-
retilmiş olmak üzere üç şekilde olabilir.
den hangisidir?
Doğal Birim
A) Öğretmen özellikleri
B) Harita okuryazarlığı becerileri
C) Öğretim yöntemleri
D) Sınıf mevcutları
E) Öğrenci nitelikleri
Yapma/Standart Tanımlanmış / Türetilmiş
Birim Birim
Çözüm: Araştırmada en son “ters yüz öğretim yöntemin-
den yararlanmaya dayalı öğretim yöntemi” sonucunda
“harita okur yazarlığı becerilerine etkisi” ölçülecektir. Bu
durumda harita okur yazarlığı sonuç, yani bağımlı değiş-
Birim
ken; ters yüz öğretim yöntemi de neden, yani bağımsız Türleri
değişken olacaktır.
Cevap C
Sözün Özü
Birim, ölçme sonuçlarının anlaşılması ve sayısallaştı-
rılmasına katkı sağlayıcı olduğu gibi ölçme araçlarının
Ölçme Kuralı duyarlılığının da temel belirleyicisidir. Ölçme araçlarında
birim küçüldükçe duyarlılık artar. Duyarlılık artması ölç-
Ölçme işlemleri belli kurallar çerçevesinde yapılır. me araçlarına güvenirlik kazandırmada önemlidir.
Ölçme kuralı test yönergelerinde yer alır. Test yöner-
gesinde yer alan soru sayısı, test cevaplama süresi,
her sorunun kaç puan olacağı, cevaplamanın nasıl Doğal birim
yapılacağı, düzeltme formülü kullanılıp kullanılmaya- 99 Kendi bütünlükleri ve varlıkları ile doğal olarak bi-
cağı vb. durumların her biri bir ölçme kuralıdır. rim niteliği gösteren kavramlardır.
99 Eşit, tanımlanmış ve standart değildir.
6
Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar
Örnek Örnek
Temel saymalara dayalı ölçmelerde birim doğaldır. Sa-
Her doğru sorunun 1, yanlış ve boş so- Birim 1 puan
yılan varlığın kendisi birim yerine geçer. ruların 0 şeklinde puanlandığı 20 soru-
Yazım yanlışı sayısı Birim 1 yanlış luk testten Ayşe 18 aldı.
Bugün hava sıcaklığı 27°C ölçüldü. Birim 1 0C
Sınıftaki öğrenci sayısı Birim 1 öğrenci
Ayşe sınavdan 110 dakikada çıktı. Birim 1 dakika
5/A şubesinin proje yarışmasına Birim 1 proje
5 proje ile katılması Gülcan’ın diyetisyene gitmeden önceki Birim 1 kg
kilosu 89 kg’dı.
Oya’nın bu dönem 12 kitap Birim 1 kitap
okuması
Türetilmiş birim
Yine insanların fiziksel parçaları ile yaptıkları ölçme-
lerde de birim doğaldır. Doğal veya yapma/standart iki birimden matematiksel
formüllerle bir ilinti ile yeni bir birim üretilmiştir. Yapma
Masanın boyu 5 karış Birim bir karış
birim türlerinden biridir.
Kitabın kalınlığı 4 parmak Birim bir parmak
Hız, yoğunluk, direnç, nüfus yoğunluğu gibi ölçmeler-
Sınıf kapısı ile öğretmen Birim bir adım
masası arası 19 adım de birim türetilmiştir.
7
KPSS 2021
EĞİTİM BİLİMLERİ
REHBERLİK VE
ÖZEL EĞİTİM
KONU ANLATIMLI
Uygulamasını indir
VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
VİDEO DERSLER
ÜCRETSİZDİR.
Komisyon
ISBN 978-0-2020-0004-6
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. A.Ş.’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,
manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür
ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim
kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan
WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır, indekslen-
mektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayın-
ları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmenlerimiz,
Kendini eğitime ve öğretime adamanın kutsallığını yaşamak için çıktığınız bu yolda iyi bir başlangıç yapmak ve
mutlu yarınlara ulaşmak için ilk adım çalışmaya karar vermeniz ve doğru bir şekilde çalışmaya başlamanızdır. Bu
doğrultuda hazırladığımız yayınlarımızla sizi en uygun şekilde amacınıza ulaştırmayı hedefliyoruz.
Pegem Akademi
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik
2
işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım”
3
sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler”
4 sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.
iv
İÇİNDEKİLER
5. D
İL VE KONUŞMA YETERSİZLİĞİ BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI
HAZIRLAMA VE ÖĞRETİMİN
OLAN BİREYLER�������������������������������������������58
BİREYSELLEŞTİRİLMESİ������������������������������������74
Konuşma Güçlüğünün Türleri�������������������������������58 Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı
Hangi Öğrenciler İçin Hazırlanır?��������������������������75
Öğretmenlere Öneriler�����������������������������������������58
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı
6. Ö
ZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN Kimler Tarafından Hazırlanır?�������������������������������76
BİREYLER ����������������������������������������������������58
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı
Özellikleri ����������������������������������������������������������59 Geliştirme Birimi�������������������������������������������������76
v
İÇİNDEKİLER
3. BÖLÜM 4. BÖLÜM
REHBERLİK HİZMET ALANLARI REHBERLİK TÜRLERİ VE MESLEKİ
DANIŞMA KURAMLARI
REHBERLİK HİZMETLERİ ���������������������������������89
Rehberlik Hizmet Alanları������������������������������������89
BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK���������������123
1. Doğrudan Öğrenciye Sunulan Hizmetler������������89
Bireysel Rehberlik����������������������������������������������123
Oryantasyon Hizmeti
(Yeni Duruma- Ortama Alıştırma)��������������������������89 Grupla Rehberlik�����������������������������������������������123
Bireyi Tanıma Hizmeti�����������������������������������������91 Bireysel Psikolojik Danışma��������������������������������124
Bilgiyi Toplama ve Yayma Grupla Psikolojik Danışma����������������������������������124
(Bilgilendirme) Hizmeti�����������������������������������������92
KURUMLARINA GÖRE REHBERLİK����������������126
Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti��������������������������92
Eğitim Alanında Rehberlik����������������������������������126
Psikolojik Danışma Hizmeti����������������������������������94
Sağlık Alanında Rehberlik�����������������������������������126
İzleme Hizmeti����������������������������������������������������96
Sosyal Yardım Alanında Rehberlik����������������������126
Sevk (Yardım Almaya Yönlendirme -
Refere) Hizmeti���������������������������������������������������97 Endüstri Alanında Rehberlik�������������������������������126
Mesleki Rehberlik����������������������������������������������139
MESLEKİ REHBERLİKTE TEMEL
KAVRAMLAR.................................................. 140
vi
İÇİNDEKİLER
Diğer Teknikler�������������������������������������������������205
vii
İÇİNDEKİLER
7. BÖLÜM 8. BÖLÜM
OKULLARDA KARŞILAŞILABİLECEK REHBERLİKTE ÖRGÜTLENME SİSTEMİ
BAZI SORUNLAR VE ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ
İLİŞKİLERİ
ÖRGÜTLENMEDE REHBERLİK MODELLERİ����278
Merkezîleşmemiş – Uzmanlaşmamış
OKULLARDA KARŞILAŞILABİLECEK Rehberlik Modeli�����������������������������������������������278
BAZI SORULAR�����������������������������������������������246
Merkezîleşmiş – Uzmanlaşmış
1. Kaygı Bozuklukları�����������������������������������������246 Rehberlik Modeli�����������������������������������������������279
2. Anne – Babanın Ayrılması������������������������������246 ÜLKEMİZDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN
3. Ebeveyn Kaybı, Çocuk ve Ölüm����������������������247 ÖRGÜTLENMESİ���������������������������������������������280
2. B
ir Çatışma Çözme Yöntemi Olarak ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������294
“Akran Arabuluculuğu”����������������������������������267 ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������298
3. Akran Eğitimi �����������������������������������������������267 CEVAPLI TEST������������������������������������������������300
4. Akran Danışmanlığı���������������������������������������267
ÖZET ��������������������������������������������������������������268
ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������269 KAYNAKÇA.................................................... 303
ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������273
CEVAPLI TEST������������������������������������������������275
viii
1. Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
99 Bireyin ailesi,
Okullarda gerçekleştirilen eğitim – öğretim faaliyet-
leri hem öğrencilerin bilişsel becerilerinin artmasına 99 Akrabaları,
katkı sağlayacak uygulamaları içermekte hem de eği-
99 Komşuları,
tim – öğretim faaliyetleri ile kazandırılamayan çeşitli
becerilerin kazandırılmasında ve bireylerin yaşam 99 Arkadaşları,
içerisinde karşılaştıkları sorunların çözümünde çeşitli
99 Öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişiler olarak
uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç, reh-
ifade edilebilir.
berlik hizmetlerini gerekli kılmakta ve rehberlik hizme-
ti bu özelliği itibariyle eğitim – öğretimin ayrılmaz ve Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda
tamamlayıcı bir unsuru hâline gelmektedir. bulunan ikincil kaynaklar:
99 Kitaplar,
Eğitimin Amacı
99 Gazeteler,
Eğitim; bireyi bilişsel, bedensel, sosyal ve duygusal
yönden kendisi ve toplum için en uygun biçimde ge- 99 Dergiler,
liştirmeyi amaçlar. Bireyi kendisi için yetiştirme, bireyi 99 Basılı materyaller,
bir meslek sahibi yapma, bireyin topluma uyumunu
sağlama, bireye kendini geliştirme olanakları sunma 99 Televizyon,
anlamına gelmektedir. Bireyi toplum için yetiştirme ise 99 Radyo,
toplumun düzenini ve sürekliliğini sağlamak, kültürel
99 Bilgisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır.
mirasın aktarımını sağlamak, ekonomik yapı için nite-
likli insan yetiştirmek anlamına gelmektedir.
Ö rnek Soru
1
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
Eğitim Anlayışları
Bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi, toplumsal yapıda Ö rnek Soru
YÖNETİM
Öğretim hizmetlerinin ve öğrenci kişilik
hizmetlerinin etkili bir şekilde yürütülmesinden
sorumlu yönetimsel hizmetlerin bütünüdür.
2
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
99 Çeşitli rahatsızlıkları tanılamak veya çeşitli rahat- 99 Bilgi toplama ve yayma hizmeti: Öğrencinin ih-
sızlıkların yaşanmasını önlemek amaçlı kontroller tiyaç duyduğu eğitsel, mesleki ve kişisel-sosyal
ve taramalar yapma, alanda her türlü bilginin toplanması ve bu bilgilerin
öğrenci ile paylaşılmasına yöneliktir.
99 Sağlığı korumaya yönelik bilgilendirme çalışmala-
rı düzenleme, 99 Psikolojik danışma hizmeti: Bireyin kendini ta-
nıması, geliştirmesi, kendisine ve çevresine uyum
99 Sağlık problemlerini tedavi etmeye çalışma.
sağlaması, sorunlarını çözmesi ve sağlıklı kararlar
verebilmesi için uzman kişilerce verilen profesyo-
nel bir yardım hizmetidir.
Örnek
Psikolojik danışma hizmeti, rehberlik hizmetlerinin
Yaşanan bir grip salgını karşısında öğrencilerin bilgi-
kapsamında yer alan özel bir hizmet alanıdır. Bu
lendirilmesi, çeşitli hastalıklardan korunma amaçlı aşı-
hizmet, diğer hizmet alanlarına göre daha yoğun
lar yapılması, okul içerisinde meydana gelen bir kazaya
bilgi ve beceri gerektirdiği için yalnızca psikolojik
ilişkin revirde ilk müdahâlenin yapılması gibi durumları
danışmanlarca verilmektedir.
içerir.
3
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
N ot
ve rehberlik servisleri ile irtibatta olması, onların
çalışmaları hakkında bilgi sahibi olması, kendi
Rehberlik hizmet alanları içerisinde yer alan psi- çalışmalarından onları haberdar etmesi ve bu ser-
kolojik danışma hizmeti, diğer hizmet alanlarından
vislerde çalışan psikolojik danışmanlarla iş birliği
daha farklı bir öneme sahiptir. Bu hizmet, rehberlik
yapmasıdır.
hizmetlerinin özünü ve asıl işlevini oluşturmaktadır.
99 Program Hazırlama ve Geliştirme Hizmeti: Okul-
larda öğrencilere uygun, işlevsel ve amaca hizmet
99 Oryantasyon (Duruma Alıştırma) Hizmeti: Öğ-
eden programların hazırlanması, yapılan rehberlik
rencileri yeni bir duruma ya da yeni bir ortama
programlarının geliştirilmesi için ilgililerle iş birliği
alıştırmak amacıyla, öğrencilere okulu, çevresini
yapılmasıdır.
ve yararlanabilecekleri imkânları tanıtmaya yönelik
etkinliklerdir.
“Rehberlik hizmet alanları içerisinde yer alan “Araş-
99 Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti: Öğrenci- tırma – Değerlendirme”, “Müşavirlik (Konsültas-
nin yönelebileceği bir üst eğitim kurumu ya da iş yon)” , “Çevre ve Veli İle İlişkiler” ve “Program Ha-
imkânları konularında öğrenciye bilgi verilmesi, zırlama ve Geliştirme Hizmeti” bireye dolaylı olarak
ulaşmakta, diğer hizmet alanları ise doğrudan
öğrencinin, bu bilgiler doğrultusunda kendisi için
ulaşmaktadır.
en uygun olanı seçmesi, yerleştirilmesi ve başarılı
olmasını sağlamaya yönelik hizmetlerdir.
4
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
NOT
Sosyal - kültürel hizmetler öğrencilerin sahip olduk- Ö rnek Soru
ları niteliklerin açığa çıkmasına ve öğrencilerin ken-
dilerini geliştirmesine katkı sağlamaktadır. Çağdaş eğitim sisteminin temel ögelerinden birisi de
öğrenci kişilik hizmetleridir. Öğrenci kişilik hizmetleri
içerisinde çok çeşitli hizmetler yer almaktadır.
5. Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri Aşağıdakilerden hangisi öğrenci kişilik hizmetleri
kapsamında değerlendirilebilecek uygulamalar
Özel Eğitim: Akranlarına göre öğrenme güçlüğü çe- arasında gösterilemez?
ken, herhangi bir yetersizliğe sahip bireylere yönelik A) Okul içerisinde rahatsızlanan bir öğrencinin ailesi
çalışmalar ile üstün zekâlı veya üstün yetenekli birey- ile iletişime geçilerek uygun bir sağlık kurumuna
lere yönelik uygulamaları içerir. Özel eğitim hizmetleri yönlendirilmesi
eğitim sistemimiz içerisinde B) Okulda basketbol alanında yetenekli öğrencilere,
99 Kaynaştırma eğitimi, hafta sonu belirli saatler arasında çalışmalar dü-
zenlenmesi
99 Özel eğitim sınıfları,
C) Derslerde dikkati çok çabuk dağılan bir öğrencinin
99 Özel eğitim okulları,
dikkat eksikliği şüphesiyle en yakın Rehberlik ve
99 Ev ya da hastanede eğitim yoluyla öğrencilere Araştırma Merkezine sevk edilmesi
ulaştırılmaktadır. D) Öğrencilere verilen projelerin ve performans ödev-
lerinin değerlendirilmesi
Örnek E) Üniversite sınavı sonucunda belirli bölümlere
yerleşen öğrencilerden maddi durumu iyi olmayan-
Hiperaktivite, zihinsel yetersizlik, özgül öğrenme güç-
lara üniversite yurtlarından faydalanmada öncelik
lüğü, otizm veya üstün zekalı olma gibi çeşitli durumlar
tanınması
özel eğitim kapsamında değerlendirilmektedir.
5
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
eti
?
Birey
Rehberlik nedir?
6
Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik
Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri
ması, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetinin ne Bireyin hatalarını kişiliğinin bir parçası olarak gör-
olduğunu anlamayı kolaylaştıracaktır. mesi, sahip olamadıklarına değil sahip olduklarına
yoğunlaşması, erişebilecekleri için çaba harca-
ması ve kendisine yönelik eleştirileri hoşgörü ile
Ö rnek Soru
karşılaması, rehberlik hizmetleri içerisinde yer alan
aşağıdaki temel kavramlardan hangisi ile yakından
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin
ilişkilidir?
çok çeşitli tanımlar yapılmakta olup aşağıdakiler-
den hangisi bu tanımlarda yer alan ortak noktalar- A) Yaşantılara açık olma
dan birisi olamaz? B) Otantik olma
A) Bireyi merkeze almaktadır.
C) Öz düzenleme
B) Kişinin kendini anlamasına ve geliştirmesine yar-
dımcı olmaktadır. D) Otonomi sahibi olma
C) Temelinde yol gösterme ve kılavuzluk yapma vardır. E) Kendini kabul
D) Yardımların etkili olması işbirliği ve ekip çalışmasını Çözüm: Kendini kabul etmiş bir birey; hatalarından ötürü
gerekli kılar. kendisini suçlamaz ve hatalarını kişiliğinin bir parçası olarak
E) Herkese açık bir yardım hizmetidir. görür, erişebileceklerine odaklanır ve elinde olmayana yo-
ğunlaşmaz, kendisini tanıdığı ve kabul ettiği için bu yönde
Çözüm: Bireyi merkeze alma, kişinin kendini tanıması-
kendisine yönelik eleştirileri hoşgörü ile karşılar, kendisi ile
na ve gerçekleştirmesine yardımcı olma, işbirliği ve ekip
barışık bir şekilde yaşamını sürdürür. Bu bağlamda soruda
çalışması gerektirme, herkese açık olma gibi noktalar
rehberliğin tanımlarında yer almaktadır. Ancak rehberlik ifade edilenler kendini kabul ile ilgilidir. Yaşantılara açıklık
ve psikolojik danışma hizmeti yol gösterme ve kılavuzluk kişinin karşılaştığı uyarıcıları olduğu gibi algılaması, otantik
yapma temelinde yürütülmez. Kişinin kendini anlaması olma kişinin doğal ve spontane davranması, öz düzenle-
ve kendi yolunu belirleyebilmesi bu hizmetin amaçların- me kişinin yaşamını organize edebilmesi ve yönetebilmesi,
dandır. Cevap C otonomi sahibi olma ise kişinin kendini kontrol edebilmesi
ile ilgilidir. Cevap E
NOT
olmasını engeller. Cevap E