Środowisko przyrodnicze Australii i Oceanii

Australia jest najmniejszym kontynentem na Ziemi, jej powierzchnia wynosi 7,7 mln km2, co stanowi
zaledwie 5,2% ogólnej powierzchni wszystkich lądów na Ziemi. Cały kontynent zajmuje jedno państwo
– Związek Australijski – które utworzono w 1901 r.

Obecnie ludność Australii to 25,7 mln. Taka ilość sprawia, że Australia ma najmniejszą gęstość
zaludnienia na świecie (3 os/km kw)

Kontynent w całości położony jest na półkuli południowej; przez jego środek przebiega zwrotnik
Koziorożca. Wschodnie i północne wybrzeże Australii oblewa Ocean Spokojny, a wybrzeża
południowe i zachodnie – wody Oceanu Indyjskiego.

Australia ma raczej słabo rozwiniętą linię brzegową. Jedynymi większymi zatokami są leżąca na
południu Wielka Zatoka Australijska, a na północy Zatoka Karpentaria. Do Australii należy wyspa
Tasmania oddzielona od głównego lądu Cieśniną Bassa.

Australia jest lądem równinnym i mało urozmaiconym pod względem rzeźby terenu. Średnia wysokość
kontynentu wynosi ok. 300 m n.p.m. To jeden z najniższych kontynentów. Na mapie hipsometrycznej
Australii widoczne są 3 formy ukształtowania powierzchni:

Wyżyna Zachodnioaustralijska (wys. 300 - 600 m n.p.m.) - charakterystycznym elementem są rozległe

obniżenia terenu, które zajmują pustynie i półpustynie; we wschodniej i północnej części regionu leżą
pasma górskie zbudowane z odpornych skał, sięgające do 1500 m n.p.m.

Nizina Środkowoaustralijska - rozciąga się od Zat. Karpentaria na północy po Wielką Zatokę

Australijską na południu; środkową część regionu zajmuje Wielki Basen Artezyjski.

Wielkie Góry Wododziałowe - stoki górskie są łagodne, najwyższym pasmem są Alpy Australijskie
przekraczające 2 tys. m n.p.m., w których znajduje się najwyższy szczyt Australii – Góra Kościuszki o
wysokości 2228 m n.p.m. (nazwę nadał Paweł Edmund Strzelecki – polski badacz południowo-
wschodniej Australii).

Klimat –mamy tutaj 4 strefy klimatyczne (od północy):

 strefa klimatów równikowych – głównie podrównikowy (Ayton)
 strefa klimatów zwrotnikowych – głównie suchy i skrajnie suchy, na zachodzie wilgotny (Marree)
 strefa klimatów podzwrotnikowych – głównie morski (śródziemnomorski) (Melbourne)
 strefa klimatów umiarkowanych – ciepły, morski; południowa Tasmania

Głównymi czynnikami klimatotwórczymi Australii są:

 Szerokość geograficzna – przez środek kontynentu przebiega Zwrotnik

Koziorożca, co determinuje klimat większości kontynentu.
 Prądy morskie – na zachodzie zimny prąd Zachodnioaustralijski
radykalnie zmniejsza i tak niskie opady, a na wschodzie ciepły prąd
Wschodnioaustralijski przynoszą znaczące opady, tworząc teren zdatny
do zamieszkania.
 Bariera górska wzdłuż wschodniego wybrzeża.

Zasoby wód powierzchniowych są bardzo małe. Australia jest najuboższym w wody powierzchniowe
lądem na ziemi – aż 44% powierzchni w środkowej części Australii zajmuje obszar bezodpływowy, na
którym występują rzeki okresowe i epizodyczne (creeks) - wypełniają się wodami po sporadycznych,
obfitych opadach.

Jedyną dużą stałąrzeką Australii jest Murray, mająca źródła w Alpach Australijskich. Wraz z
największym swym dopływem – rzeką Darling – tworzy najważniejszy system rzeczny na tym lądzie.

Ważnym elementem sieci wodnej Australii są słone jeziora znajdujące się w dnach niecek.
Największym z nich jest jezioro Eyre leżące w depresji 12 m p.p.m. w środkowej części lądu. Jego
powierzchnia zmienia się w zależności od wysokości opadu. W Alpach Australijskich występują jeziora
słodkowodne – np. Torrens.
Australia posiada znaczne zasoby wody słodkiej znajdujące się w basenach artezyjskich – zbiornikach
wód podziemnych. Powierzchnia ich obejmuje ok. 1/3 kontynentu. Największym z nich jest Wielki
Basen Artezyjski leżący w środkowej części Niziny Środkowoaustralijskiej.

W Australii 85% gatunków roślin to endemity, czyli organizmy występujące wyłącznie na obszarach o
ograniczonym zasięgu i dostosowane do lokalnych warunków środowiskowych.

Zbiorowiskiem roślinnym typowym dla obszarów pustynnych i półpustynnych jest skrub (scrub)
składający się z suchych krzewów eukaliptusowych lub akacjowych tworzących zwarte zarośla.

Oceania nie jest kontynentem, a regionem geograficznym, obejmującym tysiące wysp na Oceanie
Spokojnym.

W obrębie Oceanii wyróżniamy 4 regiony geograficzne: Melanezja, Mikronezja, Polinezja, Nowa

Zelandia.

Ze względu na duże rozproszenie wysp po całym Pacyfiku, Oceania leży na wszystkich 4 półkulach
Ziemi.

Wybrzeża Oceanii są bardzo zróżnicowane, cześć wysp ma charakter wulkaniczny. W Oceanii

występują liczne atole koralowe – wyspy koralowe w kształcie pierścieni.

Powierzchnia wynosi ok. 1,25 mln km². Subregion ten jest jednocześnie bardzo różnicowany, gdyż
obejmuje średniej wielkości państwa, jak: Nowa Zelandia i Papua-Nowa Gwinea oraz liczne wyspy
pochodzenia wulkanicznego i atole na obszarze Pacyfiku.

Największe wyspy Oceanii: Nowa Gwinea, Wyspa Południowa, Wyspa Północna, Nowa Brytania,
Nowa Irlandia, Nowa Kaledonia.

Większość Oceanii znajduje się w strefie oddziaływania klimatu równikowego i klimatu zwrotnikowego.
CIEKAWOSTKI

Zwierzęta występujące w Australii są jednymi z najciekawszych na świecie, głównie dlatego, że 80% z

nich żyje tylko na tym obszarze (są endamitami). Dla świata zwierzęcego Australii typowe są torbacze,
do których należą: koala, kangury, diabeł tasmański i wiele innych. Koala śpi dziennie około 20 h i
schodzi na ziemię tylko po to, aby przejść na inne drzewo.

W Australii występuje ponad 55 gatunków kangurów, których waga oscyluje w przedziale od 0,5 do 90
kg. Kangur ma tylko 2 cm wysokości, gdy się rodzi. Dalszy rozwój przechodzi w torbie w brzuchu
mamy.

Kangury i emu znajdują się w herbie Australii, ponieważ nie potrafią chodzić do tyłu. Symbolizuje to
naród, który idzie do przodu.

Wyłącznie tutaj i na kilku sąsiednich wyspach można spotkać dziobaka i kolczatkę – stekowce – rząd
prymitywnych ssaków charakteryzujących się jajorodnością.

Występuje tu też cała masa niebezpiecznych węży, np. tajpan australijski, który może mierzyć nawet 3
m długości, inne to tajpan pustynny, wąż tygrysi czy też nibykobra siatkowana.

Żyje tu również około 1500 rodzajów pająków, 350 gatunków termitów, a także 4000 gatunków
mrówek. Od 1979 r. nikt w Australii nie umarł od ukąszenia pająka. Jak widać opieka medyczna stoi na
bardzo wysokim poziomie.

W Australii żyją dwa gatunki krokodyli: krokodyl australijski oraz różańcowy, inaczej słonowodny, który
jest największym krokodylem i największym gadem na świecie.

Surferzy są atakowani przez rekiny, ponieważ na pierwszy rzut oka przypominają foki, gdy są ubrani w
czarne pianki.

Podobno jednak w Australii meduzy zabiły więcej ludzi niż żarłacze, rekiny i krokodyle razem wzięte.
W Australii żyje 750 tys. dzikich wielbłądów. Arabia Saudyjska importuje wielbłądy z Australii (dla
mięsa).