Professional Documents
Culture Documents
Kombinaroryka 1
Kombinaroryka 1
Reguła mnożenia
Jeżeli wybór polega na podjęciu kolejno n decyzji, przy czym pierwszą z nich można podjąć na
sposobów, drugą na sposobów, …, n – tą na sposobów, to takiego wyboru można dokonać na
sposobów.
Reguła dodawania
Jeżeli wybór polega na podjęciu jednej z n wykluczających się wzajemnie decyzji, przy czym pierwszą
z nich można podjąć na sposobów, drugą na sposobów, …, n – tą na sposobów, to takiego
wyboru można dokonać na sposobów.
Przykład .
Obliczmy, ile jest liczb dwucyfrowych, które są mniejsze od 50 lub parzyste.
Można też policzyć ilość liczb dwucyfrowych mniejszych od 50 (jest ich 40), ilość liczb dwucyfrowych
parzystych (jest ich 45) oraz ilość liczb parzystych, które są mniejsze od 50 (jest ich 20), a następnie
wykonać działanie: 40+45-20=65.
1. Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie nie występuje zero i występuje
ostateczna odpowiedź będzie iloczynem tych liczb. A teraz popatrzmy, jak to wygląda
w praktyce. Będziemy mieli trzy czynności. Oto one:
• wybieramy miejsce dla cyfry parzystej; ponieważ ta cyfra nie jest zerem, więc możemy
tu 59 możliwości.
2. ( do domu) Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie nie występuje zero i występuje
3. Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie występuje dokładnie jedna cyfra
parzysta?
na pierwszym miejscu nie może stać zero. Będziemy musieli zatem rozważać kilka przypadków i
zastosować regułę dodawania. Pokażę trzy sposoby rozwiązania tego zadania.
parzysta rożna od zera. Do tego wyniku dodamy teraz liczbę tych liczb dziesięciocyfrowych,
w których występuje dokładnie jedno zero i 9 cyfr nieparzystych. Miejsce dla zera wybieramy na 9
sposobów. Pozostałe 9 wolnych miejsc zapełniamy cyframi nieparzystymi na 5 9 sposobów.
Sposób drugi polega na rozpatrzeniu dwóch przypadków, w zależności od tego, jaka cyfra
stoi cyfra nieparzysta. Miejsce dla cyfry parzystej wybieramy zatem na 9 sposobów. Tę
cyfrę wybieramy na 5 sposobów. Wreszcie na każdym z pozostałych 9 miejsc (łącznie
Trzeci sposób polega na policzeniu wszystkich ciągów 10-cio elementowych, w tym także liczb
„złych”, tzn. zaczynających się od zera. Taką „złą” liczbą, spełniającą warunki zadania, jest na przykład
0133157193. Następnie odejmiemy liczbę właśnie tych „złych” liczb. Zliczamy zatem najpierw
wszystkie „liczby”. Miejsce dla cyfry parzystej możemy wybrać na 10 sposobów,
4. Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie występuje dokładnie jedna cyfra
nieparzysta?
miejsc ustawiamy dowolną cyfrę parzystą. Takich liczb mamy zatem 5 · 59 = 510.
Teraz zliczamy liczby, w których na pierwszym miejscu stoi cyfra parzysta. Miejsce dla
jedynej cyfry nieparzystej wybieramy zatem na jeden z 9 sposobów, cyfrę nieparzystą zaś
Nieco inne sformułowanie tego zadania polega na tym, że rozważane dwa przypadki
Drugi sposób rozwiązania polega na tym, by policzyć najpierw także „złe liczby”, a potem
od otrzymanego wyniku odjąć liczbę tych „złych liczb”. Najpierw wszystkie „liczby”:
zatem 10 · 5 · 59 „liczb”. Teraz odejmujemy „liczby” zaczynające się od zera. Cyfrę nieparzystą
ustawiamy na jednym z 9 miejsc, tę cyfrę wybieramy na jeden z pięciu sposobów.
5. Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie nie występuje zero i każda cyfra
wybieramy miejsce dla czwórki. Mamy 9 możliwości: czwórka może stać na każdym miejscu
z wyjątkiem miejsca zajętego przez dwójkę. Potem wybieramy miejsce dla szóstki.
Tym razem mamy 8 możliwości — szóstka może stać na każdym miejscu z wyjątkiem
obu miejsc zajętych przez dwójkę i czwórkę. Podobnie przy wyborze miejsca dla ósemki
10 · 9 · 8 · 7 sposobów.
Następnie zauważamy, że mamy sześć wolnych miejsc i na każdym może stać dowolna
cyfra nieparzysta. Na każdym miejscu możemy zatem ustawić cyfrę nieparzystą na 5 sposobów. Stąd
wynika, że mamy łącznie 56 sposobów ustawienia cyfr nieparzystych.
6.(do domu) Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie nie występuje zero i każda cyfra
7. Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie każda cyfra parzysta występuje
Rozwiązanie. Najpierw wybieramy miejsce dla zera — mamy 9 możliwości, gdyż zero
nie może stać na pierwszym miejscu. Potem wybieramy miejsce dla dwójki. Mamy także
9 możliwości — dwójka może stać na każdym miejscu z wyjątkiem miejsca zajętego przez
zero. Potem wybieramy miejsce dla czwórki. Tym razem mamy 8 możliwości — czwórka
może stać na każdym miejscu z wyjątkiem obu miejsc zajętych przez zero i dwójkę.
Podobnie przy wyborze miejsca dla szóstki — mamy 7 możliwości i przy wyborze miejsca
dla ósemki — mamy 6 możliwości. Łącznie — cyfry parzyste możemy ustawić na pięciu
miejscach na 9 · 9 · 8 · 7 · 6 sposobów.
Następnie zauważamy, że mamy pięć wolnych miejsc i na każdym może stać dowolna cyfra
8. Ile jest liczb dziesięciocyfrowych, w których zapisie każda cyfra nieparzysta występuje
mamy 5 wolnych miejsc i chcielibyśmy na każdym z nich moc ustawić dowolną cyfrę
parzystą. Tu jednak dostrzegamy znany nam już kłopot — nie wiemy, czy pierwsze miejsce
jest zajęte czy wolne. Jeśli jest już zajęte, to na każdym z wolnych miejsc możemy
postawić dowolną cyfrę parzystą. Jeśli jest wolne, to na nim nie możemy postawić zera.
W tym miejscu rozwiązanie się komplikuje. Pokażę dwa sposoby ominięcia tej trudności.
Sposób I. W tym sposobie nie będziemy przejmować się tym, że na pierwszym miejscu
wystąpi zero. Zatem rozmieszczamy cyfry nieparzyste tak jak wyżej: mamy 10 · 9 · 8 · 7 · 6
sposobów wyboru miejsc dla cyfr nieparzystych. Zostało 5 wolnych miejsc i na każdym
z nich możemy postawić dowolną cyfrę parzystą. Cyfry parzyste możemy ustawić na 55
Ale w ten sposób policzyliśmy także „liczby” z zerem na początku, na przykład „liczbę”
0345401789. Musimy od otrzymanego wyniku odjąć liczbę takich „złych liczb”. Zliczamy
zatem liczby z zerem na początku, w których każda cyfra nieparzysta wystąpi dokładnie
jeden raz. Miejsce dla jedynki wybieramy tym razem na 9 sposobów (pierwsze miejsce
jest zajęte przez zero). Miejsce dla trojki wybieramy na 8 sposobów i tak dalej. Łącznie
miejsca wolne (pięć miejsc zajęły cyfry nieparzyste, pierwsze miejsce jest zajęte przez
miejscu może stać dowolna z pięciu cyfr parzystych. Mamy więc 9·8·7·6·5·54 = 9·8·7·6·55
„złych liczb”.
10 · 9 · 8 · 7 · 6 · 55 − 9 · 8 · 7 · 6 · 55 = (10 − 1) · 9 · 8 · 7 · 6 · 55 = 92 · 8 · 7 · 6 · 55.
Sposób II. Tym razem oddzielnie zliczamy ustawienia, w których na pierwszym miejscu
stoi cyfra nieparzysta i w których na pierwszym miejscu stoi cyfra parzysta. Potem
stoi cyfra nieparzysta. Tę cyfrę wybieramy na jeden z pięciu sposobów. Następne cztery
Teraz liczby, w których na pierwszym miejscu stoi cyfra parzysta. Zaczynamy od rozmieszczenia cyfr
nieparzystych, pamiętając o tym, żeby pierwsze miejsce pozostawić wolne. Te cyfry możemy
rozmieścić na 9 · 8 · 7 · 6 · 5 sposobów. Pozostało 5 wolnych miejsc, w tym pierwsze miejsce. Na tym
miejscu może stać jedna z czterech cyfr parzystych, na każdym z pozostałych jedna z pięciu cyfr
parzystych. Łącznie mamy zatem 4·54 sposobów umieszczenia cyfr parzystych. To daje
9 · 8 · 7 · 6 · 5 · 4 · 54 = 9 · 8 · 7 · 6 · 4 · 55 liczb.
9 · 8 · 7 · 6 · 56 + 9 · 8 · 7 · 6 · 4 · 55 = 9 · 8 · 7 · 6 · 55 · (5 + 4) = 92 · 8 · 7 · 6 · 55.