", 

,0,) ｴｯＺ＾ｵＧ   IWJ>RlIN"  Ｑ｛ｉｾ

­­­­­ _"l"u_.. .......'­-
  ........ Oi';'i  ＱＢＧｾ   lllA,",,! 
ｉＧ Ｇ ｬ ｉ Ｇ ｾ ｐＧｊ
....  ­.
ＢＧ Ｍ ｵＮ
  ＢＬ   ...... 
y .... 
 

Ｍｷ   "'1IW"'l ｾ Ｌ Ｎ  ｰｮｾ  ＢＡＧＢｮ   """""i ........, r Ｎｲｵｭ･ｱ  ｾ rr40q """"'" 

Ｚｭ ｷｮ ｰＮ Ｌ  "'1'1' ＧＢｦｏｾ  ｮｬＧＷＱｕＢ   """"'i'.  ｡ Ｌ ｾ    ＮＬ｡ Ｍ Ｌｷ  
""'l "*') .w,* a\ "f"U'l" ｾＡＢ ｬ  ＢｖＢｦｬ Ｇ Ｂ ｲ  _  ... ｾ    "'" 2"" 
.­, ｾ ,  qo ｾ Ｇ Ａ  , , ­ " " "  "'i "'liIJlpq " _  ｾ  Ｂ ｯｱ   ......"  
ｾ  ＢＧｾＢｊ   ....,,... ｾＧ ｂｬＶｕＧ   ｾＬ Ｎ Ｎ Ｌ ＮＧ   1'flllWl'!li  
"1'1"'1''''' .,..,....,... .....  '"l' .... ｾ  g 
Ｍ､ＡＮ   0'""1,, Ｎ Ｌｴ ｮ _"<Un 
  ｾＮ Ｍ   "'l1llflU'l ｾ ｊ ｕ Ｂ ｏ Ｇ ＾ Ｂｉ ｏｴｲ ｉｬｍ  " 'li ............. 
ａｬｕ＾ｰｯ［ｦＺＮＭｱ･ｾ   ..... ﾷ ｮ ｾ   .  Ｇｩ､ｾ｜ｬｉＬ _ 
_  .........Ｚ   ｍＭｲｭ｡ ｵ   Uff"I'RI'l­uM"'" ｾ ｾ "LI  ......".. , ...... 
ＧｬＡＢＧ ｬ ＮＬ ｟ ......ｾ Ｌ Ｎ  ｾ Ｍ Ｂ ＡＧｬ   ......"l" ｾ ｾ '.. '  u> .... 
......,ar. ｱｫｯｾ  ｾ ｮ   ' _ '''I """"""" 
Ｎｾ .......  npnr..  Ｍ ｚ Ｂ ｊ
 lJl­Pi1 ''''P'U _ 
ｾＢｐ ­4.,..,  ｾ Ｂ ＬＢ
m..1l.JIdlI .......".., .... ｾ  ｯ ＭＮ
 
 
ｩＮ  
­t """x ... 
HO'''' 
.,,, 

..., Ｎ ｾ
­np  ｾ
_I"'" 
. _ 'JIIII'I"P""p _ _ Ｇｬ ｊＧ ＾Ｍ
 ..,........­..: ＭＬＮ
ｾｾＱ｟
  Ｍ ＺｲｵＧｐ Ｎ
.... ﾷ｡ ｬＢ ＢｊｴｱｾＭＮ ｺ｟
 ＢｬｮＩ ｯＢ
"'i ｾ
  q  .'>p....-..
 """"""'" ｾ

  .. ｩ Ｍ Ｎ ｾ .... 
ｾ

Ｂｉ Ｍ  
 

"'I  ｬｏ｜Ｇｷｦｬ Ｎ   _  ＺｰＮＩｯ   """"" _  ｾＮ   ­....,..unq ....... ,ro 

ＮＬ ｾ
............  ＮＬ｡   Ｂｍ
  . .­.. 
'If""P'I_
 
ｾ
­"'i ...... ｾ
..........ＢＧｾｬＧＢ
.,.... '"f'C' .. ｰｉｯＺ ｴ ｕｑＧＩ
  Ｎ Ｆｮ   ''I!+"' 
  
 Kevin Lynch

ｦ｡ｲｫｬ   ｫｩ ｬ ｴ･   milyonlarca  ｩｮｳ｡ ｮ   ｡ｬｧ ｡､   (ve belki de zevk  ｡ｬ､ Ｉ   bir nesne  ､･ ｩｬＬ    kunn '" 

｡ｹｮ   zamanda kendilerine  özgü  nedenlerle kentin  ｹ ｡ ｰ ｳ ｮ   sürekli  ､･ ｩ ｴ ｲ･ｮ  ｩｮ ｡ ｴ￧ ｬ｡ﾭ gir' ­,
rm da  ürünüdür.  Kentin genel  ｨ｡ｴｬ ｲ   bir süre  için  ､･ｩ ｫｬ   göstermese  de  ｡ｹｲ ｮｴ ｬ｡ｲ   ｰ･ｴｩ   ｾ  .

sürekli ､･ ｩ ｲＮ   Büyümesi ve biçimi üzerinde ancak ｫ ｳ ｭ ｩ   bir denetim uygulanabilir. Ke-

ma \­ ..
sin sonuç diye bir  ･ｹｯｬ｡ｭ ｺＬ   ancak  birbirini  sürgit izleyen  ｡ ｭ ｬ｡ｲ   ｶ｡ｲ､ Ｎ   Öyleyse,   lan  c_ 
kentleri  duyumsal  zevkler  için biçimlendirme  ｳ｡ｮ ｴ ｮ   ｭｩ ｡ｲｬ ｕ｡ｮＬ   müzikten  ya  da  diL  ,1:  _
edebiyattan tümüyle  ｦ｡ｲｫｬ   bir sanat  ｯ ｬ ｭ ｡ ｳ ｮ ､ ｡  ｡ ｬ｡｣ ｫ   bir  ･ ｹ   yok.  Birincisi,  arkadan  gerçe:._-
ｳ ｲ｡ｬ ､ｾ ｬｦ ｩ ｺ sanat/ardan çok ･ｹ   ￶ｲ･ｮ｢ｩｬｲＬ  ama onlara öykünemez.   gi  bir :":' 
Bir kentin çok güzel ve ｩｲ ｮ   bir çevreye sahip ｯｬ ｮ｡ｳ  ｯ ｬ ｡ ｮ ､ bir ･ｹ､ｩｲＬ   hatta ki- den ｡ｬ Ｚ
milerince  ｯｬ｡ｮ ｫｳ ｺ､ ｲＮ   Bir köyden daha büyük boyuttaki Amerikan kentlerinden hiçbiri  solw\1: 
､･ ｩ ｭ･ｺ   bir ｧｺ･ｬ ｩ ･  sahip ､･ ｩｬ､ ｲＬ   ancak ￧Ｍ｢･  ｫ ｡ ｳ ｢ ｡ ｮ  ｨ ｯ   birkaç yeri  ｶ｡ｲ､ Ｎ   Bu  ger*" 
,, 
durumda,  ￧ｯ ｵ   ａｭ･ｲｩｫ｡ｬ ｮ böyle bir çevrede  ｹ｡ ｭ｡ｮｭ  ne demek  ｯ ｬ ､ ｵ   ｨ｡ｫ ｮ､｡  
fikri  ｯｬｭ｡ｳ   bizi  ｡ ｲｴｭ｡ ｬｌＮ   Kendi  ｹ ｡ ､ ｫ ｬ ｡ ｲ  ､  ｮ ｹ ｡ ｮ  ne kadar çirkin ｯｬ､ｵ ｮｵ   dukç  ｾ  
biliyorlar elbette,  ｰｩｳｬ Ｌ   ､ｵｭ｡ｮ Ｌ   ｳ ｣｡ｫｬ Ｌ   trafik  ｳｫ ｬ ｮＬ   ｫ｡ｲｭ ｹ   ve kentin  ｳ ｫ ﾭ yan  Ｌ Ｍﾭ

｣ｬ ｮ   da  durmadan dile  getiriyorlar.  Ne var ki  bu  ｫｩ ｬ･ｲＬ   ｨｯ   bir çevrenin gizil  ､･ ﾭ ｯｬｵｲ Ｌ ｾ

rinden haberli ､･ｩｬ･ｲＬ   böylesi bir ､  ｮ ｹ ｡   ancak turist olarak gezerken ya da tatil kaça- korku 

ｭ｡ ｮ､   ￶ｹｬ･   bir  ｧ ￶ ｲ ｭ  ｬ ･ ｲ ､ ｩ Ｎ  Bir  çevrenin gün güne  ｶ ･ ｲ ｣ ･ ｩ   zevkin ue anlama  gel-  ｢｡ ￧Ｌ   ­:

､ｩ ｮ Ｌ   böyle bir çevrenin, sürekli demir atabilecekleri bir liman ｯｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩｮ Ｌ ya da dün- ｡ｲ ｯ｣   , 

ｹ｡ｮ  ｡ｮｬ｡ｭ ｬ ｮ ve ｺ･ｮｧｩ ｬ ｩｮ bir ｵｺ｡ｮｴ ｳ  ｯｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩｮ hissetmezler bile.   söz 

OKUNAKLILIK 
ve g
Bu  kitap',  Amerikan  kentlerinin  görsel  ｮｩｴ･ｬｩ ｮｩ   ｡ｲ ｴ ｲ｡｣ ｫＬ   bunu  yaparken  de, 
mak'
içinde  ｯｴｵｲ｡ｮｬ ｲ ｮ   zihinlerinde  ｴ｡ ､ ｫｬ｡ｲ  o  kentin imgesini inceleyecektir. Bir görsel ni-
nimi
ｴ･ｬｩ ｮ   üzerinde  özellikle  ､ｵｲ｡｣ ｫｴ ｲＺ   kentin  görünümünün belirgin bir  ｡￧ ｫｬ ｴ｡Ｌ   ya  da 
imge  _
'okunabilirlik'te ｯｬｭ｡ｳ Ｎ   Söylemek ｩｳｴ･､ｩ ｭｩｺＬ  kentin bölümlerinin ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡   ｴ｡ｮ ｭ｡ｳ  
ve ｡ｮｬ ｬ ｲ   bir  ｫ｡ｬ｢   oturtulabilmesi,  ｔ ｰｫ   elinizde  ｴ ｵ ｨ ｵ ｮ ｺ bn ｢｡ｳ ｬ   sayfa gibi oku-
｢･ｬＱｫｩＺｾ
ｮ｡ｫｬ ｹｳ｡Ｌ   ｴ｡ｮ ｡｢ｩｬ ｲ   sembollerden  ｯ ｬ ｵ ｡ ｮ   düzgün bir modelolarak gözle görülebiliyor-
yi b,
sa, o zaman bu ｯｫｵｮ｡ｫｬ  kent, mahalleleri, simgeleri ya da  ｹｯｬ ｡ｲ   ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡   ｴ｡ｮ ｡ bilen, 
｡ｹｲ ｮｴ ｬ   bir ｫ｡ｬ ｢ ｮ   içinde kolayca kümelendirilerilen bir yer demektir, 
si  gero'
｢ｩｬｧ ｾＺ
Bn kitap, kent ｹ･ｲｬ ｩｭ ｮ､･  ｯ ｫ ｵ ｮ ｡ ｫ ｬ ｮ çok önemli  ｯｬ､ｵ   üzerinde duracak, bn 
anla  ­-
ｩ､ ｡ｳｭ  ｢ ｩ ｲ ｴ ｡ ｫ ｭ   ｡ｹｲ ｮｴ ｬ｡ｲ   inerek çözümleyecek ve bu  ｫ ｡ ｶ ｲ ｡ ｭ ｮ  bugün kentlerimizi 
ve i.,'
yeniden  ｹ｡ｰ ｬ｡ｮ､ ｲｭ｡､  ｮ｡ｳ ｬ   ｫｵｬ ｡ｮ ｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩｮ göstermeye  ￧｡ｬ ｡｣ ｫｴ ｲＮ   Oknrun  da 
olani!
çok geçmeden ｦ｡ｲｫ･､ ｣･ ｩ gibi, bu  ￧｡ｬ ｭ｡  ｹ ｡ ｬ ｮ ｺ ｣ ｡   bir ｢ ｡ ｬ ｮ ｧ ￧  ｡ｲ｡ ｴ ｲｭ｡ｳ ､ ｲＬ son söz 
､･ ｩｬ   ilk sözdür, fikir üretme ve bn fikirlerin  ｮ｡ｳ ｬ   ｧ･ｬｩ ｴ ｲ ｬ･｢ｩ ｣  v e ｳ ｮ｡ ｢ｩｬ･｣ ｩ ko- nin i  'e:
nusunda öneriler sunmak yolunda bir  ｧｩｲ ｩｭ､ ｲＮ   ｋｩｴ｡｢ ｮ   üslubu spekülatif, hatta biraz 
vard:r 
sorumsuzca  olabilir, hatta deneysel ve küstahça  ｳ｡ｹ ｬ ｢ｩ ｲＮ   ｬｫ   bölümde  temel  ､ ｮ｣･ﾭ
ｧ￶ｲ Ｇ Ｚ
lerden bir  ｫ ｳｭ   ｩ ｬ･ｮ ｣･ｫｴｩｲ［  daha  sonraki bölrimlerde bu  ､  ｮ ｣ ･ ｬ ｲ  Amerika'daki bir-
bir ç  ­,
kaç  kente  uygulanacak ve bn uygulamalarm  ｳｯｮｵ￧ｬ｡ｲ   kent  ｴ｡ｳ ｲ ｭ  ｡ ￧ ｳ ｮ ､ ｡   ｴ｡ｲ ｬ｡ﾭ
Ｎｯ ｳ｡ｲ   :
cakhr, 
ａ￧ ｫｬ   ve  Ｌｫｬ｡ｮｵｯ   grizel bir kentin kesinlikle en önemli  ｮｩｴ･ｬ ｩ  ､･ ｩｬｳ･   de, ya-
｡ｮ ｬ   çevreyi  kentin  ｧ･ｴｩｲ､ ｩ   boyut, zaman  ve  ｫｬ｡ｭｲ   ölçütünde ele  ｡ｬｲｫ･ｮ   özel 
bir önem ｴ｡ ｲＬ   Bunu anlayabilmek için, kenti salt kendi ｢ ｡ ｭ ｡  bir ｯ ｬ ｵ ｭ  olarak görme-
meli, içinde ｹ｡ ｹ｡ｮｬ ｲ ｮ onu ｮ｡ｳ ｬ   ｡ｬｧ ｡､ ｮ｡  ｢ ｡ ｫ ｭ ｬ ｹ ｺ Ｌ  
Çevreyi bir bütün olarak ､ ｮｭ･ｫ  ve  ｴ｡ｮｭｫＬ   yer  ､･ｩｴｲ｢ｬ･ｮ   bütün hayvanla-
rm en ｹ｡ ｭｳ｡ｬ  yetilerinden biridir.  Bu  ｩ   için birçok ｩ ｡ｲ･ｴ ｮ   ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｲｬ｡ Ｚ   renk, biçim, 
｡ｹｮ   :-
hareket ya  da  ｮ   ｰｯｬ｡ｲｭ ｳ   gibi  görsel  ｡ｬｧ ｡ｭ ｬ｡ｲ､ ｮ  ｯ ｬ ､ ｵ   kadar  koku,  ses,  do-
kentk 
ot  Kevin Lynch, "Kentü), Imgesi"

154   Ｌｏｔ ｇ ｃ   YAZ  '96  ｾｩｇｏｃ  

 Çevrenin ｭｧ･ｳｩ  

Ｌ Ｍｾ･ ｩｬ   kurona, devinduyum, yerçekimi duygusu, hatta belki de elektrik ya da manyetik alanlar 
ＱＡＬ￧ ｡ﾭ gibi ｢｡ ｫ   sezinlemelerden de ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｲｬ｡ Ｎ  Bir  ･ｲｬｴｩｯｵｮ   kutup ｵ ￧ ｵ ｮ ､ ｡ ｮ  bir lim-
- ＭｴｬＬｵ   petin ｫ｡ｹ ｮ  mikro ｴ ｯ ｰ ｧ ｲ ｡ ｦ ｹ ｳ  üzerinde yolunu ｢ ｵ ｬ ｭ ｡ ｳ ｮ ｡  kadar bütün bu yön bul-
Ｎｾｴ   Ke- ma yöntemleri, bu konunun literatüründe ｧ･ｮｩ   ｫ｡ｰｳ｡ｭｬ olarak ｴ｡ｮ ｭｬ｡ｮｭ ve ｴ｡ ､ ｫﾭ
"e<:se, ｬ｡ｲ   önem ｶ ｵ ｲ ｧ ｬ ｡ ｮ ｭ ｴ ｲ Ｎ  Psikologlar ｩｮｳ｡ ｮ   da bu konudaki ｹ ･ ｴ ｮ ･ ｩ ｮ  ｩｮ｣･ｬ ｭｩ ｬ･ｲﾭ
,1  da dir, ancak bu inceleme üstünkörü bir biçimde ya da ｳ ｲｵ ｬ   laboratuar ｫｯ ｵｬ ｡ｲ   ｡ｬｴ ｮ､｡  
Jdan ｧ･ｲ￧ ｫｬ･ ｭｩ ｴ ｲＮ Hala bilinmeyen birkaç nokta ｫ｡ｬｭ ｳ｡   da yol ｢ｵｬｭ｡ｮ   ｡ｬｴ ｮ､   herhan-
gi bir mistik 'içgüdü' ｹ｡ｴｭ ｳ   ｡ｲｴ ｫ   mümkün görülmemektedir. Tam tersine, ､   çevre-
- ..k, !-el- den ｡ｬ ｮ｡   kesin duyumsal ｩ ｡ｲ･ｴｬ ｲ､･ｮ sürekli olarak ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｬ ｮ｡ｫｴ ve bunlar düzene
iri ｳｯｫｵｬｭ｡ｫｴ ､ ｲＮ  Bu düzenleme serbest ､ｯｬ｡ ｭｬ   ｹ｡ ｭ ｮ   ｶ･ｲｩｭｬ ｩ   ve sürebilmesi içiu
Ｎｾ   Bu gereklidir.
ﾷ   Modern kentlerde ｹ｡ ｹ｡ｮ   insanlar için yolunu tümüyle kaybetmek belki de ol-
ｬ ｭｾ   dukça az rastlanan bir ｯｬ｡ｹ､ ｲＮ   ｂ｡ ｫ｡   ｩｮｳ｡ ｬ ｲ ｮ  ｶ｡ｲｬ   ve yolumuzu ｢ ｵ ｬ ｭ ｡ ｺ  ｳ｡ ｬ ﾭ
ﾭｫｾ yan araçlar, ￶ｲｮ･ ｩ   haritalar, sokak ｡､ｬ ｲ Ｌ   yol ｩ｡ｲ･ｴｬＬ   otobüs ｬ･ｶｨ｡ｬ ｲ  bize ｹ｡ｲ､ ｭ｣  
Ｍ･ｾＺ｟ olurlar. Ama yolunu kaybetme ｡ｮｳ ｺｬ ｮ｡ bir kez ｵ ｲ｡ｮ ｣｡   ｡ｮｳ ｺｬ ｫ ｡   birlikte gelen
:...3ça- korku, hatta ､･ｨ ｴ   duygusu, bu durumun bizim dengemizle ve ･ｳｮｨｩｭｺｬ   ne kadar
Ｍｬ･ｾ ｢｡ ｬ ｮｴ ｬ   ｯｬ､ｵ ｮｵ   gösterir_ Dilimizdeki 'yolunu ｫ ｡ ｹ ｢ ･ ｴ ｭ ｩ Ｇ   deyiminin ｡ ｮ ｬ ｭ Ｌ   salt
"'1In__ ｣ｯ ｲ｡ｦｩ   ｡￧ ､｡ｮ   nerede ｯ ｬ ､ ｵ ｮ ｵ   bilmemenin ötesindedir, tam bir felaket ima eder bu
sözcükler.
Yolumuzu bulurken stratejik ｢｡ ｬ ｮｴ   ｨ｡ｬｫ ｳ Ｌ   çevresel imgediri somut ､   dünya-
ｮ   ｫｩ ｮｩ   zihninde yer eden genel imgesel görüntüsüdür. Bu imge, ｡ｮｬ ｫ   ｡ｬｧ ｭ｡ｬ ｲ ｮ  
ve ｧ･￧ｭｩ   deneyimlerin ｡ｮ ｬ｡ｲ ｮ  birlikte ､ｯ ｵｲ､ ｫｬ｡ｮ  bir üründür, bilgileri yorumla-
makta ve eylemi yönlendirmekte ｫｵｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ   Çevremizi ｴ｡ｮ ｭ｡   ve biçimlendiJme gereksi-
nimi öylesine önemlidir ki, ve kökleri ｧ･￧ｭｩ ｮ   derinliklerine öylesine ｩｮｭ ｴｩｲ   ki, bu
imge birey için gerek uygulamada, gerekse duygusal ｡￧ ､｡ｮ   büyük önem ｴ｡ ｲＮ  
ａ￧ ｫ   ve belirgin bir imgenin ｫｩ ｮｩ   kolayca ve ｨ ｺｬ｡   ､ｯｬ｡ ｭ ｳ ｮ｡  ｹ ｡ ｲ ､ ｭ ｣  ｯ ｬ ､ ｵ  
bellidir, ￶ｲｮ･ ｩ   bir ｡ｲｫ ､｡ ｮ   evini bulmada ya da bir polis memurunu ya da ､  ｭ ･ ｣ ｩ ﾭ
yi bulmada ｩ ･   yarar. Ama düzenli bir çevre bundan daha ｦ｡ｺｬ ｳｭ  ｳ｡ ｬ ｹ｡｢ｩｬ ｲｩ bilinme-
si gereken ｫｯ ｵｬ ｡ｲ   ｨ｡ｫ ｮ､｡   bir ｢ ｡ ｶ ｵ ｲ   ｫ｡ｹｮ｡   olabilir, ya da faaliyeti, ｩｮ｡｣   ya da
bilgiyi düzene ｫｯｹｭ｡ ｺ｡  ｹ｡ｲ､ ｭ｣   olabilir. ￖｲｮ･ｩ   ｍ｡ｮｨ ｴ Ｇ   ｹ｡ｰ ｳ ｬ   konumunu
anlayabilirsek, içinde ｹ｡ ､ ｭ ｺ  ､  ｮ ｹ ｡ ｮ   ｹ｡ｰ ｳ   ｨ｡ｫ ｮ､｡   da yeterli miktarda olgu
ve imge toplayabiliriz zilrnimizde. Bütün iyi ￧｡ｴｬｲ   gibi, böylesi bir ｹ｡ｰ   da bireye tercih
ｯｬ｡ｮ ｫｬ｡ｲ   sunar, ek bilgiler ｳ｡ ｬ ｭ ｳ  için bir ｢ ｡ ｬ ｮ ｧ ￧  ｮ ｯ ｫ ｴ ｡ ｳ  verir. Bu nedenle, çevre-
nin net bir imgesine sahip olmak, bireysel ｧ･ｬｩ ｭ   için ｹ｡ｲ ｬ   bir ｴ･ｭ ｬｯ ｵ ｴ ｲｵ Ｎ  
Kusursuz bir imge ortaya koyabilen ｣｡ｮｬ   ve eksiksiz bir ｯ ｲ ｴ ｡ ｭ ｮ   toplumsal rolü de
ｶ｡ｲ､ Ｎ   Grup ｩｬ･ｴｩ ｭｩｮ   sembolleri ve toplu ｡ ｮ ｬ ｡ ｮ   için hammadde ｳ｡ ｬ ｲＭ ￧｡ｲｰ ｣   bir
görünüm, birçok ilkel ｲｫｮ   kendilerince önemli toplumsal mitlerini üzerine ｫｵｲ､ ｫｬ｡ｲ  
bir ￧｡ｴ ､ ｲＮ   Ｇｄｯ ｵｭ   yeri'ne ｩｬ ｫｩｮ   ortak amlar, ｳ｡ｶ   ｳ ｲ｡ ｮ､｡   ｹ｡ｬｮ ｺ ｫ   çeken askerler
｡ｲ ｳ ｮ､｡  ￧ｯ ｵ   kez ｩｬｫ   ｫｵｲｭ｡ｹ   ｳ｡ ｬ ｹ ｮ   ilk ve en kolayortak özellik oluyordu.
ｹｩ   bir çevresel imge, zihninde o imgeyi ｴ｡ ｹ ｮ   ｫｩ ｹ･   duygusal ｡￧ ､｡ｮ   güvenlikte
ｯｬ､ｵ  duygusunu verir. ｋｩ Ｌ   kendisiyle ､   dünya ｡ ｲ ｳ ｮ ､ ｡  uyumlu bir ｩｬ ｫｩ   kurabilir.
Bu, yolunu ｡ ｲｭ｡ｮｭ  ､ ｯ ｭ ､ ｵ   korkunun öbür yüzüdüri ｡ ｮ ｬ ｭ   da ｵ ､ ｲ Ｚ   Ev, salt
bilinen bir yer olmakla ｫ｡ｬｭ｡ｹ ｰ   ｡ｹ ｲｴ   edici bir ￶ｺ･ｬＱｩ ･   de sahip ｯ ｬ ､ ｵ   zaman, Ｇｴ｡ ｬ  
evim' duygusunun en güçlü ｯｬ､ｵ  ｺ｡ｭ ｮ､ ｲＮ  
Gerçekten de, ｡ｹ ｲｴ   edilebilir ve okunabilir bir çevre; güvenlik ｳ ｡ ｬ ｭ ｡ ｫ ｬ  kalmaz,
｡ｹｮ   zamanda insan ｹ ｡ ｭ ｮ   gizil ､･ｲｩｮｬ ｩｮ   ve ｹ ｯ ｵ ｮ ｬ ｵ ｮ ｵ  da ｡ｲｴ ｲＮ   Modern
kentlerin görsel ｫ｡ｲｭ ｳ   içinde ｹ ｡ ｭ Ｌ   ｯｬ｡ｮ ｫｳ ｺ   olmaktan çok uzaksa da, çok dahil

Ｌｏｔ ｇ ｃ   YAZ '96 155

"'­.". 
 Kevin Lynch

hareketli  bir  ortamda  ｹ｡ｰ ｬ､ ｮ､｡  ｡ ｹ ｮ   gündelik  eylem,  yeni  bir  anlam  kazanabilir.  ｰ･ｾ  
Kentin kendisi  ｫ｡ｲｭ ｫ   bir  toplumun güçlü simgesidir zaten.  Görsel  ｡￧ ､ ｮ   iyi  bir  bi- uz l
çimde ortaya konulursa, ｡､ ｭ｡ｫ ｬ   etkileyici bir ｡ｮｬ ｭ   da olabilir. Fiziki ｯｫｵｮ｡ｬ   ne ｾ｣Ｚ
öneminin ｯｬｭ｡､  ileri sürülebilir, insan beyninin uyum ｳ ｡ ｬ ｡ ｭ  ｹ ･ ｴ ｮ ･ ｩ ｮ  m ükem- la [l.
mel ｯｬ､ｵ Ｌ   biraz deneyim sahibi olunca ｫｩ ｮｩ   en ｫ｡ｲ ｫ   ya da özelliksiz bir çevrede kun'
bile yolunu ｢ｵｬ｡ ｩ ･｣ ｩ   söylenebilir. 'Üzerinde hiçbir ｩ ｡ｲ･ｴ   olmayan' uçsuz ｢ｵ｣｡ｫｳ ｺ   önce
denizlerde, kumlarda ya da buzlarda ya da balta ｧｩｲｭ･ ｩ   ｯｲｭ｡ｮ ｲ､｡  ｡ ｲｭ｡､ ｮ  yo- tore
lunu bulanlarla ilgili bolca örnek de ｶ｡ｲ､ Ｎ   ni h.-::
Ancak denizin bile ｧｮ･ ｩ   ve ｹ ｬ､ ｺｬ｡ｲ Ｌ   ｲｺｧ｡ｲｬ Ｌ   ｡ｫｭｴ ｬ｡ｲ Ｌ   ｫｵ ｬ｡ｲ   ve renkleri ça .
vardu; bu sonuncusu olmadan ve ｹ｡ｲ､ ｭ   görmeden denizcilik yapmak ｯｬ｡ｮ ｫｳ ｺ､ ｲＮ   De-
Polinezya ａ､｡ｬ ｲ   arasmda ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡   profesyonel, usta denizcilerin gemi ｫｵｬ ｡ｮ ｢ｩｬ･｣ ｩ   a :0
ve bunu da ancak ｹｯ ｵｮ   bir ･ ｩｴ ｭ､･ｮ   geçtikten sonra yapabildikleri ｧ･ｲ￧ ｩＬ   böyle bir pIc:'
çevrede ｫ｡ｲ ｬ｡ ｮ   güçlükleri göstermektedir. Zorlu yolculuklara en iyi ｨ｡ｺｲｬｮ   ün::
bile güçlüklerden ve huzursuzluktan ｫ｡￧ ｭ｡ｲ ｵ ｬ｡ｲ､ Ｎ   tl :<.
Bizim ､ｮｹ｡ｭｺ､Ｌ   ･ｲ   dikkatli olursa, ｬ ･ｲｫ ｳｩｮ   Jersey City'de yolunu ｢ ｵ ｬ ｭ ｡ ｹ   ｊ Ｎｰｯｴ  
￶ ｲ･ｮ ｢ｩｬ･｣ ｩｮ söyleyebiliriz, ama bu biraz çabaya ve tereddüte malolur. ａｹｲ ｣｡Ｌ   oku- li... 
nabilir bir çevrenin olumlu ｫ｡ｴ ｬ｡ｲ   da yoktur, yani duygusal tatmin, ｩｬ･ｴ ｩｭ ｮ   ya da nar-
kavramsal düzenlemelerin ｯｴｵｲ ｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩ  b ir çerçeve, bu çerçevenin günlük ｹ ｡ ｭ ｡   tan .'
ｧ･ｴｩｲ･｢ｩｬ･｣ ｩ yeni derinlikler. Bugünün kent ｯｲｴ｡ｭ  kendisine ｡ｬ ｫ   ｯｬ｡ｮ ｲ ｮ  ｳ ｲｴ ｮ｡   da- ｳ  
ｹ｡ｮ ｬｭ｡ｺ   bir yük bindirecek ölçüde düzensiz olmasa bile ｹｵｫ｡ｲ ､  ｳ ｲ｡ｬ ｮ   zevklerden
yine de yoksunuzdur. zll ..
Çevredeki ｡ ｲｴｭ｡｣ ｬ｡ｲＬ   dolambaçlar ya da sürprizlerin de bir ､ ･ ｲ ｩ   ｯｬ､ｵ ｮｵ   Ｚ｢   ::".
kabul etmek gerek. ￇｯ ｵｭ ｺ   büyülü ｡ｹｮ ｬ｡ｲ   olan odalardan ｨｯ ｬ｡ｮ ｲ ｺＬ  Boston'un ･ ｲｩ  
｢ ｲ   ｳｯｫ｡ ｬ ｲ ｮ   da belli bir ￧･ｫｩ｣ ｬ ｩ   ｶ｡ｲ､ Ｎ   Ancak bu, iki ｫｯｵｬ   ｡ｬｴ ｮ､   geçerlidir. tür:
Birincisi, temel biçimi ya da yön bulma duygusunu yitirme ve asla kurtulamama tehli- lan.
kesi ｯｬｭ｡､ｲＮ   Sürpriz, ｫ｡ｰ ｬ   bir çerçeve içinde yer ｡ｬｭ ､ ｲ［  ｫ｡ｲ ｫｬ ｡ｲＬ   tümü gö- tak .,
rülebilen bir bütün içinde ufak bölgelerde yer ｡ｬｭ ､ ｲＮ   ａｹｲ ｣｡   dolambacm ya da gize- ji.k  c'
min kendisinin bir biçimi ｯｬｭ｡ Ｌ   bu biçim ｫ･ ｦ ､ｩｬ･｢ ｭ ｬｩ   ve zamanla ｡ｮｬ ｬ｡｢ｩｬｭ･ ｩﾭ
dir. Gerekli ｢｡ｬｮｴ ｡ｲ   en ufak bir biçimde akla getirmeyen tam bir ｫ ｡ ｲ ｭ ｡   asla zevk ｾｩ［Ｇ   _
vermez. ve  .-
Ama bu yan ､ ｮ｣･ｬ ｲ  önemli bir ｫ ｯ ｵ ｬ ｡   ｩ ｡ｲ･ｴ   ederler. Gözlemci, ､ｮｹ｡   ｡ｬｧ ﾭ iem
mada bizzat aktif rol ｯｹｮ｡ｭｬ   ve imgesini ｧ･ｬｩ ｴ ｲ ｮ･､   ｹ｡ｲ ｴ ｣   ｫ｡ｴ ｳ   ｯｬｭ｡ｨ､ ｲＮ   O im- Ａ･ｾ ［  
geyi ､･ｩｴｲ｢ｬｭ･   ve ､･ｩｮ   ｧ･ｲ ｫｳｩｮ Ｑ   uydurma gücüne sahip ｯｬｭ｡ ､ ｲＮ   ａｹｲ ｮﾭ d.e::'
ｴ ｬ｡ｲ   kusursuz ve eksiksiz olan bir çevre, yeni faaliyet modelleri ｧ･ｬｩ ｴ ｲｭ･ｹｩ  engelleye- nu :
bilir. Üzerindeki herbir kaya ｰ｡ｲ￧ ｳ ｮｭ  bir öyküsü olan bir arazi, yeni öyküler ､ｯ ｭ｡ｳ ﾭ
ｮ   ｧ￧ｬ･ ｴｩｲ･｢ｩｬ ｲＮ  G ünümüzdeki kentsel ｫ｡ｲｭ ｡   içinde bu çok önemli bir konu gibi gö-
rünmese de, ｡ｲ ､ ｲ ｵｺｭ  ､･ ｩ ｭ･ｺ  bir düzen ､･ ｩｌＬ   ､･ ｩ ｫ･ｮＬ  ｧ ･ ｬ ｩ ｭ ･ ｹ  ｡￧ ｫ   bir düzen
ｯｬ､ｵ ｮｵ  belli etmektedir.

ｍｇｅｙ
  YARATMAK
Çevresel imgeler, gözlemciyle çevresi ｡ｲ ｳ ｮ､｡ｫｩ   iki yönlü bir ｩ ｬ･ｭ ｮ   sonucudur.
Çevre, ｢ｩｲｴ｡ｫｭ   ｦ｡ｲｫｬ ｡ｲ   ve ｢｡ ｮｴ ｬ｡ｲ  sunar, gözlemci de -büyük bir ｹｵｭ ｡ｫｬ ｡  ve
kendi ｡ｭ ￧ｬ｡ｲ ｮ   ｭ､｡Ｍ gördüklerini seçer, düzenler ve bunlara anlam verir. Bu bi-
çimde ｯｬｵ ｴ ｲｵｬ｡ｮ   imge, görülen ･ｹｩ   ｳ ｮ ｲｬ｡   ve vurgularken, kendisi de sürgit etkile-
ｩｭｬ   bir ｩ ｬ･ｭ   çerçevesinde süzgeçten geçirilen ｡ｬｧｳ   bilgiye ｫ｡ｲ   ｳ ｮ｡ ｲＮ   Böylece, bel-
li bir ｧ･ｲ￧ ｩｮ   imgesini ､･ ｩ ｫ   gözlemciler ､･ ｩ ｫ   biçimde ｡ｬｧ ｡ｹ ｢ｩｬ ｲ ･ Ｎ  
ｭｧ･ｮｩ   ｴｵ ｡ｲｬ   ￧･ ｩｴｬ   biçimlerde ortaya ￧ ｫ｡｢ｩｬ ｲＮ   Gerçek nesnenin kendisinde

ｃｏｇ ｔｏＬ  YAz'96

 ￇ･ｶｲｾｮｩ   {mgesi

pek fazla  uyumlu  ya  da ilginç  bir  ･ｹｯｬｭ｡ｹ ｢ｩｬ ｲＬ   ama o  nesnenin zihindeki  tablosu, 
uzunca bir süredir ｹ｡ｫ ｮ､｡ｮ  ｴ｡ｮ ､  için kimlik ve örgeniik  ｫ｡ｺ ｮｭ ｴ ｲＮ   Birinin gözü-
ne  ｫ｡ｲｭ   görünen bir ￧｡ｬ ｭ｡   ｭ｡ｳ ｮ､｡  b ir ｢ ｡ ｫ ｳ  ｡ｲ｡､  ･ｹｬ･ｲｩ  ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡  bu-
labilir. Öte yandan, ilk kez görülen bir nesne ｴ｡ｮ ｢ｩｬ ｲ  ve gözlemciyle  ｡ｲ ｳ ｮ､｡   bir ｢｡  
kurulabilir;  ama bunun nedeni onun  ｴ｡ｮ ､ ｫ   bir  nesne  ｯｬｭ｡ｳ   ､･ ｩｬＬ   gözlemcinin daha 
önce  ｳ｡ｰｴ ､  bir stereotipe uygun ､  ｭ ･ ｳ ｩ ､ ｲ Ｎ  Bir  Ｌｬ｡ｫｩｲ･ｮａ   ｩｫ｡､ｮ ｢･ ￶   bir drugs-
tore'u her zaman ｫ･ ｦ ､･｢ｩｬ ｲＬ  o ysa bir Güney Afrika yerlisi o  ､ｫ｡ｮ   göremez bile. Ye-
ni bir nesne, güçlü bir ｹ｡ｰ ｹ｡   ya da  ｫ ｩ ｭ ｬ ･  ｳ ｡ ｨ ｩ ｰ ｭ  gibi görünebilir; bunun da nedeni, 
￧｡ｲｰ ｣   fiziki  özelliklerin  kendi  ｢ｩｬ･ ｩｭｬ･ｲｩｮ   akla  getirmeleri ya  da  öne  ￧ ｫ｡ｲｭ ｬ｡ｲ ､ Ｎ  
Deniz ya da yüksek bir ､｡ Ｌ   ülkenin içlerindeki ovalardan gelen birinin gözünü alabilir, 
o  ｫｩ   bu büyük  ｯ ｬ ｵ ｭ ｬ ｡ ｲ   ad  koyamayacak  kadar  genç ya  da  bilgisiz  olsa  bile.  Kent 
ｰｬ｡ｮ ｭ｡｣ｩｬ ｲ Ｌ  fiziki çevreyi istedikleri gibi  ｩ ｬ･ｹ ｮ  ｫｩ ｬ･ｲ､ｩ Ｌ   bu nedenle, çevre imgesini 
üreten ｫ｡ｲ ｬ ｫ  ･ ｴ ｫ ｩ ｬ ･ ｩ ｭ ､ ･ ｫ ｩ ､   etkenle öncelikle ilgilenirler.  ｆ｡ｲｫｬ   çevreler, imge üre-
timini ya  ｫｯｬ｡ｹ ｴｲ   ya da  ｧ￧ｬ･ ｴｩｲ ｬ･ｲＮ   Herhangi bir  biçimin,  ince bir vazo ya da bir 
topak kilin ￧･ｩｴｬ   gözlemcilerin zihrrinde güçlü bir imge ｹ ｡ ｲ ｴ ｭ ｡ ｳ  ｯｬ｡ｳ ｬ   çok da olabi-
Lir  az da.  Gözlemcilerin  ｹ｡ｬｲＬ   ･ ｩｴ ｭｬ･ｲｩＬ   meslekleri,  ､ｯ ｡ｬ ｲ   ya da aileleri dikkate  ｡ｬ ﾭ
narak gittikçe daha homojen gruplara bölünmeleri  ｳ｡ ｬ ｮ､ ｫ￧｡  bu  ｯｬ｡ｳ ｬ ｮ   giderek ar-
tan bir kesinlikle ifade edilebilmesi de ｳ｡ｮ ｲ ｺ   mümkün ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ   Her birey kendi imge-
sini ｹ｡ｲｴ   ve  ｴ｡ ｲＬ   ama  ｧ ￶ ｲ  ｮ ･  göre  ｡ ｹ ｮ   kümeye dahilolan bireyler  ｡ｲ ｳ ｮ､｡   temel 
bir ｵｹ ｭ｡  ｶ｡ｲ､ Ｎ   Çok ｳ ｡ ｹ ､ ｡  ｫｩ   ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡  ｫｵｬ ｡ｮ ｬ｡｣ ｫ  b ir çevre biçimlendirmeyi ar-
zulayan kent  ｰｬ｡ｮ ｭ｡｣ ｬ｡ｲ Ｌ  grubun önemli üyeleri  ｡ｲ ｳ ｮ､｡ｫｩ  ｵｺｬ｡ ｭ ｹ   ortaya koyan 
bu tür imgelerle ilgilenmektedirler. 
Bireysel  ｦ｡ｲｫｬ   psikologlar için ne kadar ilginç olursa olsun, bu incelemede bu 
tür ｦ｡ｲｫｬ ｫｬ｡ｲ ｮ üzerinde  ､ｵｲ ｬｭ｡ｹ ｣｡ｫｴ ｲＮ ａｴ ｬ｡｣ ｫ  ilk  ｡､ ｭＬ   Ｇｨ｡ｬｫ ｮ   imgeleri' diye ad-
ｬ｡ｮ､ ｲ ｬ｡｢ｩｬ･｣ ｫ  ･ｹｬ･ｲｩＬ   yani bir kentte  ｯｴｵｲ｡ｮｬ ｲ ｮ   ￧ｯ ｵｮｬ ｵｮ  zihninde  ｴ｡ ､   or-
tak imgeleri  ｳ｡ｰｴｭｫ ｲＺ   bir tek fiziki  ｧ･ｲ￧ ｩｮＬ   yani ortak bir kültürün ve temel fizyolo-
jik ､ｯ｡ｮ   ｫ｡ｲ ｬ   ･ｴｫｩｬ ｭ   sonucu ortaya ￧ ｫ ｮ｡ｳ   beklenen ｵ ｹ ｭ ｡   ｡ｬ ｮ ｡ｲ Ｎ  
Bütün dünyada  ｹ｡ ｧ ｮ   olarak ｫｵｬ ｡ｮ ｬ｡ｮＬ  ｫ  ｴ ｲ ､ ･ ｮ  kültüre ve ülkeden ülkeye de-
ｩ ･ｮ   yeni bir çevreye  ｡ｬ ｭ｡   yöntemleri.  Bunlar  için  birçok örnek  ｳ ｲ｡ｬ ｹ｡｢ｩｬ ｲｩｺＺ  soyut 
ve  ､･ ｩ ｭ･ｺ   yönsel  sistemler,  hareketli sistemler,  ｫｩ ｹ･Ｌ   eve  ya  da  denize  yönelik  sis-
temler.  ｙ｡ ､ ｭｺ  yer, bir öbek odak ｮ ｯ ｫ ｴ ｡ ｳ ｮ çevresinde düzenlenebilir, belli bölge-
lere bölünebilir, ya da  ｡ｮ ｭｳ｡ｮ  yollarla  birbirine  ｢｡ ｬ ｮ｡｢ｩｬ ｲＮ   Bu  yöntemler birbirin-
den ｦ｡ｲｫｬ   olsa  da, bireyin ､  ｮ ｹ ｡ ｳ ｮ  ｡ｹ ｲｴ   edebilmek için  ｳ･￧｢ｩｬ｣   gizil  ｩ｡ｲ･ｴｬ ｩｮ   so-
nu gelmez gibi görünse de, bütün bunlar, kendi kentsel ､ｮｹ｡ｭ ｺ､｡  yönümüzü bulmak 
için  ｫｵｬ｡ｮ､ ｭｺ   ｹｯｬ ｡ｲ   ､ｯｬ｡ｹ   ama ilginç bir biçimde  ｡ｹ､ ｮｬ｡ｴ ｲｬ｡ Ｎ   Genellikle bu ör-
nekler,  ne  kadar  ilginçtir  ki,  kent imgesini  ｯｬｵ ｴ ｲ｡ｮ   ･ｬ ｭ｡ｮｬ ｲ   ｹ｡ｮｳ ｴ ｲ   gibidirler;  bu 
･ｬ ｭ｡ｮｬ ｲ ｮ  ｹ｡ｰ ｳ｡ｬ   tipleri  ｵｮｬ｡ｲ､ Ｚ   yol, kent simgesi, kenar, merkez nokta  ve semt. Bu 
￶ ･ｬ ｲｩ   3.  bölümde ele  ｡ｬ｣ ｺＮ  

YAPI VE  ｋ ｩ ｍ ｌ ｋ  
Bir  çevre imgesi üç  ｢ｩｬ･ ｮ･   aynIabilir:  ￶ｺ､･ ｬｩｫＬ   ｹ｡ｰ   ve  anlam.  Gerçek  ｹ｡ ｭ､｡  
c"  bu üçünün her zaman birlikte göründükleri  ､ ｮｬ ｲｳ･Ｌ  a naliz etmek için  ｢ｵｮｬ｡ｲ   bir-
birinden  ｡ｹ ｲｭ｡ｫ   ｹ｡ｲ ｬ   ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ   ｬ･ｶｳ ｬ   bir imge,  öncelikle  bir nesnenin  ne  ｯｬ､ｵ ﾭ
nun belirlenmesini gerektirir, bu da  nesnenin öteki nesnelerden ｡ｹ ｲｴ   edilmesi, ｢｡ ｭﾭ °
ｳｺ   bir bütün olarak  ｴ｡ｮ ｭ｡ｳ   demektir. Bunun ｡ ､ ｮ ｡   da  ￶ ｺ ､ ･ ｬ ｩ ｫ   denir, ama bir ｢｡ ｫ  
･ｹｬ   ･   ｯｬｭ｡ｳ   ｡ｮｬ ｭ ｮ､｡  ､･ ｩｬ   bireysel ya da benzersiz ｯｬｭ｡ｳ   ｡ｮｬ ｭ ｮ､｡Ｎ   ｫｩｮ｣ ｳ Ｌ   im-
ge,  nesnenin  gözlemciyle ve  ｢｡ｫ   nesnelerle  olan uzamsal ya  da biçimsel  ｢｡ ｮ   içer-

ｃｏｇｔＬ   YAZ  '96 157 

"'­", 
 Kevin Lynch

melldir. Son olarak da,  bu nesnenin gözlemci için,  uygulama  ｡￧ ｳｭ､｡ｮ   olsun duygusal  ｮｲ ｾ  

｡￧ ､｡ｮ   olsun, bir  ｡ｮｬ ｭ   ｯｬｭ｡ ､ ｲＺ   Anlam da  bir  ｢｡ ､ ｲＬ   ama  uzamsal  ya  da  biçimsel  ￧｡ｲｰ ｣Ｚ  

｢｡ ､ ｮ   çok  ｦ｡ｲｫｬ､Ｎ  
ￇ ｫｭ｡   için  ｫｵｬ ｡ｮ   bir imge, bir ｫ｡ｰ ｮ   ｢｡ ｭｳ ｺ   bir ｶ｡ｲｬ ｫ   olarak kabul edil- görül
mesini ister, gözlemciyle olan uzamsal ｢｡ ｭ ｮ   ve içinden geçilip ､ ｡ｲ   ￧ ｫ ｬ｡｢ｩ ･｣ ｫ   levi_ d",
bir delik olarak ｴ｡ ､   ｡ｮｬ｡ｭ ｮ   da. ｂ ｵ ｮ ｬ ｡ ｲ ｮ  gerçekten birbirinden ｡ ｹ ｲ ｬ ｭ ｡ ｳ  olanak- naca. _
ｳ ｺ､ ｲＮ   Bir ｫ｡ｰｮ   görselolarak ｡ ｬ ｧ ｡ ｮ ｭ ｳ Ｌ   onun ｫ ｡ ｰ   olarak ｴ｡ ､   anlamla içiçe içsel ...
ｧｩｲｭ ｴ Ｎ   Bununla birlikte ｫ｡ｰ ｹ   biçimsel ｫｩｭｬ ｩ   ve konumunun ｡ｰ ￧ ｫｬ  ｡ ￧ ｳ ｮ ､ ｡   nü '0.<'
ve bunlar ｴ｡ ､   ｡ｮｬ｡ｭ ｮ   önünde ｧ ･ ｬ ｩ ｹ ｯ ｲ ｬ ｡ ｭ   gibi ､ ｮ･ｲ ｫ   çözümlemek müm-
kündür. görüm:
Böylesi bir analitik ｢｡ ｲ   bir ｫ｡ｰ ｮ   incelenmesinde yersiz kaçsa da kentsel çevre- dikk.'lt'.
nin incelenmesinde öyle ､･ｩｬ ｲＮ   ｬｫｩｮ   kent ￶ｭ･ ｩｮ､･ｫｩ anlam konusu ｫ｡ｲｭ ｫ  bir ko- ｹ｡Ｑ ｵｌＨＮ  
nudur. Bu evrede imgelerin toplu ｡ｮｬ ｭ ｡ｲ Ｌ  ｶ｡ｲｬ ｫ ｡ｲ ｮ  ve ｢ ｡ ｬ ｲ ｮ  ｡ ｬ ｧ ｡ ｮ ｭ ｳ  ka- ｴ ｲＮ   l3m-
dar ｴｵ ｡ｲｬ   ､･ ｩｬ､ ｲＮ   Üstelik anlam, fiziki etmenlerden öteki iki ｢ｩｬ･ｮ   kadar ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡   ｩｬ   ｾｨ  
etkilenmez. Kentleri ｩｮ｡   etmekteki ｡ｭ ｣ ｭ ｺＬ  oldukça ｦ｡ｲｫｬ   çevrelerden gelen çok ｳ｡ｹ ﾭ gucü ｾ . ""
da ｫｩ ｮｩ   -bu kentler gelecekteki ihtiyaçlara uyum ｳ ｡ ｬ ｹ ｡ ｢ ｩ ｬ ･ ｣ ｫ  biçimde ｯｬｭ｡ ､ ｲﾭ dunllT...:
burada keyifle oturabilmesi ise, dikkatimizi imgenin fiziksel ｢･ｬｩｲｧｮ､   ｴｯｰｬ｡ｭ ｺ   ￶ ･ｙｴ［   ,
ve ｡ｮｬｭＬ   biz ､ ｯ ｲ ｵ ､ ｡ ｮ  yol göstermeden ｧ･ｬｩ ｮ･ｳｩｮ･  izin vermemiz ､ ｯ ｲ ｵ   ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ   ､｡ｲＮ  
ｍ｡ｮｨ ｴ ｡ｮＧ siluetinin imgesi ｣｡ｮｬ ｫＬ   güç, ￧￶ｫ Ｌ   gizem, ｫ｡ｬ ｢ ｫＬ   büyüklük, ya. da ne Amer:'
isterseniz onu simgeleyebilir, ancak hangisi. olursa olsun o keskin ｨ｡ｴｬ   tablo ｡ｮｬ ｭ   be- go' ﾭＺＮ
lirleyip güçlendirmektedir. Bir kentin biçimi kolayca ifade edilebilir olsa da ￧･ｩｴｬ   an- ti·
ｬ｡ｭ ｲ   böylesine ｦ｡ｲｫｬ ｡ｲ   gösterir; öyle ki ｡ｮｬｭ   biçimden ｡ ｹ ｲ ｭ ｡ ｫ   mümkün gibi laka. ﾭＭｾ

görünür, en ｡ｺ ｮ､｡ｮ   analizin ilk evrelerinde. Bu nedenle bu ｡ ｲ ｴ ｲ ｭ ｡ ､  k ent imgesinin ｡ｭ   l-_

￶ｺ､･ ｬｩ   ve ｹ｡ｰ ｳ   üzerinde ､ｵｲ ｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ   ｾＧｯｔￜｮ  

Bir imge, ｹ｡ ｮ   ortamda yön bulma konusunda ｹ｡ｲ ｬ   olacaksa, ｢ｩｲｴ｡ｫ ｭ   nite-
liklere sahip ｯｬｭ｡ ､ ｲＮ   Bireyin, ｢ｵｬｮ､   çevre içinde ｡ｲｺｵｬ｡､   ölçüde hareket ede- edeF -
bilmesi için yeterli ｯｬｭ｡ ､ｲＬ   hatta pragmatik anlamda gerçek ｯｬｭ｡ ､ ｲＮ   Harita kullan- Ｎｾ ...
､ ｭ ｡Ｌ   bu harita ｮ｡ｳ ｬ   olursa olsun, evinin yolunu bulabilmelidir. imge, en az zihinsel c.a-' ｾＮ｢  

￧｡｢ ｹ   gerektirecek biçimde belirgin ve eksiksiz ｯｬｭ｡ ､ ｲ［   yani harita okunabilmelidir. j r ' - o-
ｭｧ･Ｌ   güvenilir ｯｬｭ｡ ､ ｲＬ   fazladan ｩｰｵ￧ｬ｡ｲ   vermelidir, böylece ｬ｡ｲ･ｫｴ   seçenekleri ｴ｡ｮﾭ ＺＮ ｣Ｑｬ  

ｭ｡ｬ Ｌ   ｢｡ ｲ ｳ ｺｬ ｫ   riski fazla yüksek ｯ ｬ ｭ ｡ ｬ ､ ｲ Ｎ  ｓ ｡   ya da sola sapmak için ｹ｡ｮ ｰ   sö-

nen bir ｫ   tek Ｌ･ｳｴｲ｡ｩ   elektrik kesintisi bir felakete yol açabilir. ｭｧ･ｮｩ   ､･ ｩ ｫ ｮ   ol-
Ｌ ｳ｡ｭ   ･ ｩｬｫ ､   ｫ ￧｡   Ｌ ｳ｡ｭｬｯ   bireyin ｧ･ｲ￧ ｩ  ｡ｲ｡ ｴ ｲｭ｡ｹ   ve düzenlemeye devam etme-
sine olanak ｴ｡ｮ ｭ｡ｳ Ｌ  istenilen özelliklerdir; ｢ｯ ｬｵｫ ｡ｲ   ｯｬｭ｡   ve birey bu ｢ｯｬｵｫ｡ｲ   ken-
disi ｴ｡ ｮ ｭｬ｡ｹ ｢ｩｬｭ･ ｩ､ ｲＮ  Son olarak da, bir ölçüde öteki bireylere ｡ｮｬ ｴ ｡｢ｩｬ ｲ   olmah-
､ ｲＮ   Ｇ ｹｩ   bir imge için gerekli olan bu kriterlerin görece önemi ｦ｡ｲｫｬ   konumlardaki ｦ｡ｲｫｬ  
ｫｩ ｬ･ｲ   göre ､･ ｩ ｲ［   ekonomik ve kendi içinde yeterli bir sistemi övenler ￧ ｫ｡｢ｩｬ･｣ ｩ  gi-
bi ｮ･ｫｩ､   ve iletilebilen bir sistemi övenler de ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ  

ｍｇｅｌ ｎｅｂ ｌｍｅ  

Burada, ｢｡ ｵｮｳ ｺ   ､･ ｩ ｫ･ｮ   etmen olarak fiziki çevrenin üzerinde ､ ｵ ｲ ｬ ｡ ｣ ｮ ｡ gö-
re, bu ｡ｲ ｴ ｲｭ｡､ Ｌ   zihinsel imgedeki ￶ ｺ ､ ･ ｬ ｩ ｫ   ve ｹ ｡ ｰ   nitelikleriyle ilintili olan fiziki
özellikler ｡ｲｮ｣ｫｴｲＮ   Bu da bizi, 'imgelenebilme' diye ｡､ｬ ｮ ｲ｡｢ｩｬ･｣ ｩｭ ｺ ｴ｡ｮ ｭ   gö-
mrür; yani bir somut nesnenin, herhangi bir gözlemcide güçlü bir imge ｵｹ｡ｮ､ ｲ｡｢ｩｬｭ･  
ｯｬ｡ｳ ｮ   yüksek ｯｬｭ｡ｳ Ｎ   Çevrenin zihindeki imgesinin ｩ ･   yarar ve ｣｡ｮｬ   bir biçimde
belirlenebilmesini, güçlü bir biçimde kurulabilmesini ｫｯｬ｡ｹ ｴ ｲ｡ｮ  ･ｹｬ ｲ   biçim, renk ya
da düzenlemedir. Buna okunabilirlik, hatta belki daha da ｹ｣･ｬｴｩ ｭ   bir anlamda görü-

ｃｏｇ ｔｏＬ  YAZ '96

 Çevrenin ｩｳ･ｭ  

=n duygusal  nürlük de diyebiliriz, bu durumda nesneler yalmzca görünebilmekle kalmaz, duyulara

..:  ,­la  biçimsel  ￧｡ｲｰ ｣   bir biçimde, ｩ､ ･ｴｬ   sunulur1ar.
Yanm ｹｺ ｬ   önce Stern, sanatsal bir objenin bu ｮｩｴ･ｬｩ ｮｩ   ele ｡ｬｭ   ve ona 'gözle
: kabul edil- görülebilirlik' ｡､ ｮ  ｶ･ｲｭｩ ｴ ｲＮ   ｓ｡ｮ ｴ  tek ｡ｭ ｣   bu ､･ ｩｬｳ･   de, Stern ｳ｡ｮ ｴ ｮ  iki temel ｩﾭ

Ｎ［ ｫ ｬ｡｢ｩ ･｣ ｫ   levinden birinin, ｢ｩ￧ ｮｳ･ｬ   belirginlik ve uyumluluk sayesinde güçlü bir biçimde alglia-
olanak- ｡ｳ   nacak ｧ￶ｲｮ   gereksinimini ｫ｡ｲ ｬ｡ｹ ｣ ｫ   imgeler ｹ｡ｲ ｴ ｮ｡ｫ   ｯｬ､ｵ ｮｵ   ｳ･ｺｭｩ ｴ Ｎ   Stern,

mlamla içiçe içsel ｡ｮｬｭ   ifade edilebilmesi yolunda ｡ｴ ｬ｡｣ ｫ   ilk önemli ｡ ､ ｭ ｮ   bu ｯ ｬ ､ ｵ ｮ ｵ   ､ ﾭ

ＧＺ   ｡￧ ｳ ｮ､   nüyordu.
.l"mek müm- Bu ｭ｡ ｬ ｡   anlam çerçevesinde imgelenebiJen (gözle görülebilen, ｯｫｵｮ｡ ｬ   ya da
görünür olan) kent, iyi ｢ｩ￧ｭｬ･ｮ､ｲＬ   ｦ｡ｲｫｬ   ve ｩｬｧ ｮ￧   görünür; gözün ve ｫ ｵ ｬ ｡ ｮ   daha
Ｂｾ･ｮｴｳ･ｬ   çevre- dikkatli ｯｬｮ｡ｳ Ｌ   olaya ｫ｡ｴ ｬｭ ｳ   ister. Böylesi bir çevrenin duyumsal ｡ ￧ ､ ｡ ｮ   ｫ｡ｶｲ｡ｭ  

ｾｬ｡ ｫ   bir ko- ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡   ｢｡ｳｩｴｬ･ ｴｩｲ ｬｭ･ｫｬ kalmayacak ｡ｹｮ   zamanda ｧ･ｮｩ ｬ･ｴｩｬ ｰ   ､･ｲｩｮｬ･ ｴｩｲ ｬｭｩ olacak-
［ ｬ｡ｮｭ ｳ   ka- ｴｲＮ   Böyle bir kent, birbiriyle ｢｡ ｬ ｮｴ ｳ   ｡￧ ｫ   görülebilen birçok ｦ｡ｲｫｬ   ￶ ･ｳｩ   olan, sürekli-

:H ｡ｬｫ ｹ｡ｬｯｫ   ｬｩ   kesilmeyen bir modelolarak zaman içinde kavranabilecek bir ･ ｹ ｯ ｬ ｭ ｡ ､ ｲ Ｌ ａｬｧ ｬ｡ｭ  

ｮ･ｪＢｾ   çok ｳ｡ｹ ﾭ gücü yüksek ve nesneye ｹ｡｢ ｮ｣   olmayan bir gözlemci, temel imgesini bozmadan yeni

ｾ  iie ｯ ｬ ｭ ｡ ､ ｲ ﾭ duyumsal etkilenimleri de özümseyebiJ,ir, her yeni etkilenlm daha önce var olan birçok
ｾ   ｴｯｰｬ｡ｭ ｺ   ￶ ･ｹ   dokunur. Gözlemci, ｢ｵｬ ｮ､ ｵ   yeri bilir ve rahatça ､ｯｬ｡ ｢､ｩｲＬ   çevresinin ｦ｡ｲｫ ｮﾭ

.sru Ｎｲｴｫ｡｣ｬｯ   ､｡ ｲＮ   Venedik, imgelenebilme ｯｲ｡ｮ   yüksek olan böylesi çevrelerin bir ￶ｲｮ･ ｩ   olabilir.

....Lik, ya da ne Amerika ｂｩｲｬ･ ｩｫ   Devletlerinde Manhattan'm, San Francisco'nun, Boston'un ya da Chica-

_-:(l ｭ｡ｬｮ   be- go'nun göller bölgesinin ｢ｵｬ ｮ､ｵ  yerler de örnek olarak gösterilebilir.

:.ta ｩｬｴ ･￧   an- Bunlar, ｴ｡ｮｭｬ ｡､ｮ  ￧ｫ｡ｮ   nitelendirmelerdir. ｭｧ･ｬ ｮ ｢ｩｬｭ･ ｫ｡ｶｲ ｭ ｮ  mut-
ｭｫ ｮ   gibi laka sabit, ｳｮｲｬＬ   kesin, ｢ｩｲｬ･ ｫ   ya da düzene ｳ ｯ ｫ ｵ ｬ ｭ ｵ   bir ･ｹ   ￧｡ ｲ ｴ ｲｭ｡ｳ   -kimi za-
_'n t imgesinin
man bu özelliklere sahipse de- gerekmez. Bir ｡ｴｫ｢   Ｌｫ ￧｡ｰ   belirgin ya da basit görü-
nür ｯｬｭ｡ｳ   da gerekmez. Kahba dökülecek çevrenin bütünü oldukça ｫ｡ｲｭ ｫｴ ｲＬ  b elir-

ＧＺｩｲｴ｡ｫ ｭ
  nite- gin imgeyse çok geçmeden ｳ ｫ ｣   olur, canh ､  ｮ ｹ ｡ ｮ  ｹ ｡ ｬ ｮ ｺ ｣ ｡   üç- ｢･   ￶ｺ･ｬ ｩ ｮ   ｩ ｡ｲ･ｴ  

ｾ  
hareket ede- edebilir.
C-f.1rita kullan- ａｲ｡ ｴ ｭ｡ｮ   bundan ｳ ｯ ｮ ｲ ｡ ｳ   kentin biçiminin imgelenebilir ｯ ｬ ｵ ｮ ､ ｡   odaklana-

az zihinsel ｣｡ｫｴ ｲＮ   Güzel bir çevrede ｢｡ ｫ   temel özellikler de ｶ｡ｲ､ Ｚ   anlam ya da ifade ｺ･ｮｧｩ ｬ ｩＬ  

,.. . nabilmelidir. duyumsal zevk, ritm, dürtü, tercih. Bizim imgelenebilmeye önem vermemiz, ｢ｵｮｬ｡ｲ ｮ  

c:t"nekleri ﾭｮ｡ｴ önemini ortadan ｫ｡ｬ､ ｲｭ｡ｺＮ  Bizim ｡ｭ｣ ｺＬ   içinde ｹ｡ ､ ｭ ｺ  ｡ｬｧ ｳ｡ｬ   dünyada ￶ ｺ ､ ･ ﾭ

.;in ｰ ｮ｡ｹ   sö- ｬｩ ･   ve ya ｡ｹ ｭｮ｡ｬ ｰ   duyulan gereksinmeyi ele almak ve bu ｮｩｴ･ｬｩ ｮ  ｫ ｡ ｲ ｭ ｫ Ｌ  ､ ･ ｩ ｫ ･ ｮ  

･ｩｫｮ   01- kentsel çevreyle olan özel ｢｡ ｮ   ortaya koymak.

,:. devam etme- ｭｧ･  ｧ･ｬｩ ｴ ｲｭ･ｫＬ  gözlemciyle gözlemlenen ｡ｲ ｳ ｮ､｡   yer alan iki yönlü bir ｩ ｬ･ｭ   ol-
ｾ［ｯＢＬｬｵｫ ｡ｮ   ken- ､ｵ ｮ｡   göre, ya sembolik araçlarla, ｡ｬｧ ｡ｹ ｣ ｹ  ･ ｩｴ ｮ､･   geçirerek ya da ｹ ｡ ｮ ｬ ｡ ｮ  

･ＮＧＺ ｢ｩｬ ｲ   ｯｬｭ｡ ﾭ çevreye yeni bir biçim vererek imgeyi güçlendirmek mümkündür. ｺｬ･ｹｩ｣ ･  ､ｮｹ｡ ｮ  
'':'"!:iardaki ｬｫｲ｡ｦ   ｵｹ ｮｬｵ ｵｮ gösteren bir diyagram verebiliriz, bir harita da olabilir bu, ｹ｡ｺｬ   talimat-

･ｬｩ｢｡ Ｚ   gi- lar da. O izleyici, ｧ･ｲ￧ｩ   diyagrama oturtabdirse, nesnelerin birbiriyle ｢｡ ｬ ｲ   konusun-
da bir ｩ｡ｲ･ｴ   olur elinde. ｋ ｳ｡   süre önce New York'ta ｹ｡ｰ ｬ､   gibi talimat verecek bir
makine de kullanabilirsiniz. ｂ｡ｬｲ   konusunda ｹ ｯ ｵ ｮ ｬ ｡ ｴ ｲ ｬ ｭ bilgiler vermek için bu
araçlar çok ｹ｡ｲ ｬｹｳ｡ ｲ   da güvendir ､･ ｩｬ ･ｲ､ｩ Ｌ   araç kaybolursa yön bulmak ｺｯｲｬ｡ ｲＬ  
｡ｹｲ ｣｡   ｡ｲ ｣ ｮ  sürekli olarak ｧ･ｲ￧ ･   uygun ｴ ｵ ｬ ｭ ｡ ｳ gerekir. Bu tip araçlara gözü ｫ｡ｰ ｬ  
｡｣ ｮ   gö-
güvenmenin ｹ｡ｮ ､｡   ｧ･ｴｩｲ､ ｩ   ｫ｡ｹｧ   ve çabalara örnek olarak beyin zedelenmesi vaka-
::ili olan fiziki
ｬ｡ｲ   ele ｡ｬｮｭ ｴｲＮ   ａｹｲ ｣｡Ｌ   bu gibi araçlar ｫｵｬ ｡ｮ ｬ､ ｮ､｡  nesnelerin birbirleriyle olan
T':'Z ｴ｡ｮｭ   gö-
｢｡ ｬ ｲ ｮ､｡  t am ｡ｮｬ ｭ ｹｬ｡  ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｬ｡ｭ ｺＬ  ｣｡ｮｬ   bir imge tüm ､･ｲｩｮｬ ｩｹｬ･ görülemez.
ﾷｾ｡ｮ､ ｲ ｢ｩＱｭ･  
Gözlemciyi ･ｩｴ｢ｬｲｩｺ   de. Brown, deneklerin gözleri ｢｡ ｬ   olarak bir dolambaçtan
bir biçimde
geçirildiklerinde ilk ｢｡ｴ   ｯｲ｡ｹ   bir tek kesintisiz problem olarak ｡ｬｧ ｡､ ｫｬ｡ｲ ｮ  s öyler.
｟ ［￧ｩｭＬ   renk ya
Ayru deney ｹｩｮ･ｬ ｮ､ｩ ｮ､･ modelin ｢｡ｺ   bölümleri, özellikle ｢｡ｬｮｧ￧   ve sonu ｴ｡ｮ ､ ｫ  
.:'J1amda görü-

.()lGiTO, YAZ '96 ｃｏｇｔＬ   YAZ '96 159

-L
/

Kevin Lynch

gelmeye  ｢｡ｬｲＬ   her  zaman  bulunulan  bir  mekan  gibi  olur.  Sonunda, dolambaçtan  hiç  önemii 
hata  yapmadan geçilebilirse,  sistemin  ｴ｡ｭ   bir  tek  mekandan  ｯ ｬ ｵ ｹ ｯ ｲ ｭ ｵ  gibi  gö- \'utlarc .-
rünmeye ｢｡ ｬ ｲＮ   De Silva, otomatik yön bulma yetisine sahip olan bir ￧ ｯ ｣ ｵ ｮ  ｶ｡ｫ ｳ ｮﾭ kün ola "l
dan söz ･ｴｭｩ ｲ［   daha sonra ￧ ｯ ｣ ｵ ｮ  ｢･｢ ｫｬｩ ｮ､･ beri (akla ｫ｡ｲｹ   ｡ｹ ｲ､･ ｭ ｹ ｮ   bir ｔ･ｫｮｩｫｾ｟   .
anne ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡ Ｉ  Ｂ ｶ ･ ｲ ｡ ｮ ､ ｮ  ､ ｯ ｵ ｳ ｮ ､ ｡ Ｂ  ya da Ｂ ､ ｯ ｬ ｡ ｢ ｮ   güneyinde" biçiminde ･ ｩｴ ｬﾭ kumtul -,
､ｩ   ortaya ￧ ｫｭ ｴ ｲＮ   rabiliriz_ ﾭｾ
Shipton'un, Everest'e ｴ ｲｭ｡ ｵｮ｡ｫ  için ｹ｡ｰｬｮ   ｫ･ ｩｦ   gezisini ｡ｮｬ ｴｭ｡ｳ   böyle bir ･ ｩﾭ parçala r..
time örnek olarak verilen ￧｡ｲｰ ｣   bir ｯｬ｡ｹ､ ｲＮ   Everest'e ､･ ｩ ｫ   bir yönden ｹ ｡ ｫ ｬ ｡ ｮ  Ship- ｲ ､ ｡ｬ   ＧＺＱ ｢  
ton, kuzey ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡   ￧ ｫ｡ｲ ･ｮ   ｲ｡ｳｴＱ｡､   ｢｡ ｬ ｣｡   tepeleri ve giri.ntileri hemen ｴ｡ｮ ｵ ｴ Ｎ   Ye
Ama kendisine ･ ｬｩｫ   eden ve ､｡ ｮ   her iki yüzünü de ezbere bilen Tibetli rehber, gör- kendi in-
düklerinin ｡ｹｮ   noktalar ｯ ｬ ､ ｵ ｮ ｵ  o güne kadar hiç ､ ｮｭ･ ｩ ｴ Ｌ   bu ｫ･ ｩｦ   onu çok ｡ﾭ nu ｮｩ ＮＬ  
ｲｴ   ve keyiflendirdi.
Kilpatriek, daha önceki imgelere uymayan yeni ｵｹ｡ｲ ｣ ｬ｡ｲ   ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡   bir gözlemci-
nin ｳ ｲｴ ｮ｡   yüklenen ｡ｬｧ ｳ｡ｬ   ￶ ｲ･ｮｭ･  ｩ ｬ･ｭｩｮ   ｴ｡ｮ ｭｬ｡ｲＮ   Bu Ｌｭ･ｬｩ   yeni ｵｹ｡ｲ ｣ ｬ｡ｲ   kav-
ramsalolarak ｡￧ ｫｬ｡ｹ ｮ   sanal biçimlerle ｢｡ ｬ ｲＬ   eski biçimlerin zihindeki görüntüsü ise
hala ｳｩｬ ｮｭ･ ｩ ｴ ｲＮ   ａｬ､｡ｴ ｣   bir imgenin ｹ･ｴ ｲｳｩｺｬ ｩ   kavramsalolarak ortaya konulduk-
tan sonra bile, o imgenin zihnimizden ｳｩｬ ｮｭ･､ｩ ｮ･  ｴ｡ｮ ｬ､ ｫ   edecek ｫｩ ｳ･ｬ   deneyimlere
￧ｯ ｵｭ ｺ  sahibizdir. ｃ｡ｮｧ ｬ｡   bakar, ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡  ｹ･ ｩｬ   ｹ｡ｰｲ ｫｬ｡ｲ ｮ üzerine vuran ｧｮ･  ﾭ
ｮ   görürüz, ama içimizden gelen bir ses, orada bir ｨ｡ｹｶ ｮ  ｧｩｺｬ･ｮ､ｩ ｮｩ  söyleyip ｵｹ｡ｲ  
bizi. O zaman gözlemci, önündeki bedava ｩ ｡ｲ･ｴｬ ｲｩ  eleyerek ve daha öncekileri ｩｰｵ￧ｬ｡ｲ ﾭ
ｮ   yeniden ､ ･ ｲ ｬ ･ ｮ ､ ｩ ｲ ･ ｫ o sahneyi ｹｯｲｵｭｬ｡ｭ ｹ ￶ ｲ･ｮｩｲＮ   Gizlenen ｨ｡ｹｶ ｮ Ｌ   gözlerin-
deki ｹ｡ｮｳ ｭ｡､ ｮ   bulabilir. Sonunda, deneyimleri ￧ｯ ｡ｬ ｮ｣｡Ｌ  ｡ｬｧ ｡ｭ   modeli ｢｡ ｴ ｮ   so-
na ､･ ｩ ｲ   ve gözlemci ｡ｲｴ ｫ   bilinçli bir biçimde ele verici ｩ｡ｲ･ｴｬ   aramaz, ya da eski bir
çerçeveye yeni bilgiler eklemez. Yeni bir imge ｧ･ｬｩ ｴ ｲｭｩ ｴ ｲＬ ､ｯ ｡ｬ   ve ､ｯｲｵ   görünen bu
imge yeni durumda ｢｡ ｲ ｹｬ｡  ｩ ｬ･ｹ ｣･ｫｴｩｲＮ   Gizlenen hayvan, ｡ｮｳ ｺ ｮ   ｹ｡ｰｲ ｫｬ｡ｲ ｮ  ｡ｲ｡ｳ ｮﾭ
dan görünüverir, hem de ｡￧ ｫＭｳ･￧ｩｫ olarak.
ａｹｮ   biçimde, ｧ･ｮｩ   alanlara ｹ｡ ｬｮｵ   kentlerimizde, gizli biçimleri ｧ￶ｲ ｮ･ｹｩ   de ￶ ﾭ
ｲ･ｮ ･ｬｩｹ ｺＮ   Bu kadar büyük çaptaki yapay bir çevreyi düzene sokmaya ve ｩｮｧ･ｬｭｹ  
｡ｬ ｫ ｮ   ､･ ｩｬ ｺ［   ama ￧ ｡ ｬ ｭ ｡ ｬ ｲ ｭ ｺ bizi bu hedefe ､ｯ ｲｵ   iter. Curt Sachs, belli bir ｳ ｮ ｲ  
ötesinde ｢｡ ｬ ｮｴ   ｫｵｲｭ｡ｹ   ｢｡ ｲ｡ｭ ｡ｭ ｺ｡ bir örnek vermektedir. Kuzey ａｭ･ｲｩｫ｡ｬ  
ｋ ｺ ｬ､･ｲｩｬ ･ｲｩｮ  sesleri ve davul ｶ ｵ ｲ ｬ ｡ ｲ   birbirinden tümüyle ｦ｡ｲｫｬ   ｴ･ｭｰｯｬ｡ｲ､ ｲＬ  bu
iki ses birbirinden ｢｡ ｭｳ ｺ   olarak ｡ｬｧ ｡ｮ ｲＮ   Kendimize ait bir müzik ｢ ･ ｮ ｺ ･ ｭ ･ ｳ ｩ  arar-
ken de Sachs, kiliselerdeki ayinleri örnek gösteriyor, orada içerdeki koroyla kilisenin te-
pesindeki çanlar ｡ｲ ｳ ｮ､｡   uyum ｡ ｲ ｭ ｡ ｹ  ､  ｮ ｭ ･ ､ ｩ ｭ ｩ ｺ söylüyor. ｇ･ｮｩ   ｡ｬ ｮ   met-
ropollerde koroyla çanlar ｡ｲ ｳ ｮ､｡   bir ｢ ｡   ｡ｲ ｭ｡ｹ ｺ［   ｴ ｰｫ   Tibetli rehber gibi Everest'in
ｹ｡ｭ ￧ｬ｡ｲ ｮ  görmekten ､ ｡ ｮ  kendisini göremeyiz. Çevreyi ｡ｬｧ ｡ｭ ｺ ｮ  ｳ ｮ ｲｬ｡ ｮ   ge-
ｮｩ ｬ･ｴ ｫ   ve ､ ･ ｲ ｩ ｮ ｬ ･ ｴ ｩ ｲ ｭ ･ ｫ Ｌ  dokunma ､ ｵ ｹ ｧ ｵ ｬ ｡ ｲ ｮ ､ ｡ ｮ  uzaktan ｡ ｬ ｧ ｡ ｮ   duygulara,
oradan da simgesel ｩｬ･ｴ ｩｭｉ･ｲ   kadar uzanan bir ｧ･￧ｭｩ   olan uzun bir biyolojik ve kül-
türel ｧ･ｬｩ ｭ   sürdürmek ｡ ｮ ｬ ｡ ｭ ｮ ｡  gelmektedir. Bizim tezimiz, hem çevrenin fiziksel ､  
biçimi üzerinde ￧｡ｬ ｡ｲ ｫ  hem de ￧ｴ･ｮ   yürütülecek bir ･ ｩｴ ｭ   yoluyla kendi çevresel im-
gemizi ｳ｡ｰｴ ｹ｡｢ｩｬ･｣ ｩｭ ｺ､ｩｲＮ Gerçekten de, çevremizin ｫ｡ｲｭ ｫｬ  bizi ｡ｲｴ ｫ   böyle
davranmaya ｺｯｲｬ｡ｭ ｫｴ｡､ ｲＮ Bunun ｮ｡ｳ ｬ   ｹ｡ｰ ｬ｡｣ 4. bölümde ｴ｡ｲ ｬｭ ｴ ｲＮ  
ｬｫ･   insan, ｡ｬｧ ｭ｡ｳ ｮ  ｹ｡ ｭ   ｯｲｴ｡ｭ ｮ   uygulayarak kendi çevresel imgesini ge-
ｬｩ ｴｲｮ･ｫ   zorunda ｫ｡ｬｭ ｴ Ｎ  ｔ ｡   ｹ ｮｬ｡ｲ ｮ､｡ Ｌ  y ol gösterici ｩ ｡ｲ･ｴｬ ､ ｮ   ya da ｡ ￧   göv-
delerindeki ｩ ｡ｲ･ｴｬ ｲ､･ｮ  yararlanarak ｹ ｡ ､   çevrede ｢ｩｲｴ｡ｫ ｭ   ufak tefek ､･ｩｫｬ ｲ  
yapabiliyordu; ama görsel belirginlik ya da görsel ｢｡ ｬ ｮｴ   için ｹ｡ｰ ｬ ｣ ｫ   önemli ､･ ｩﾭ
ｩｫｬ ･ｲＬ   evlerle ya da dinsel ｹ｡ｰ ｬ｡ｲ   ｳ ｮ ｲｬ   ｫ｡ｬ ｹｯｲ､ｵＮ   ｙ｡ ｮ ｬ｡ｮ   yerin ｴ ｡ ｭ ｮ ､ ｡  

160 ｃｏｇ ｔｏＬ  YAZ '96 ｃｏｇ ｔ Ｎ   _

 Çevrenin imgesi

önemli ölçüde ￧｡ｬ ｭ｡ｬ ｲ   yapabilecek olanlar ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡   güçlü ｵｹｧ｡ｲｬ ｫ ｡ｲ､ Ｎ   Büyük bo-
yutlardaki fiziki çevrede bilinçli olarak ､･ ｩ ｭ  ｹ ｡ ｰ ｬ ｡ ｢ ｩ ｬ ｭ ･ ｳ ｩ  a ncak son ｹ ｬ ｡ｲ､   müm-
kün ｯｬ｡｢ｩｬｭ ｴｩｲＬ  bu yüzden de çevresel imgelenebilme sorunu da yeni ortaya ￧ ｫ ｭ ｨ ｌ  
Teknik ｡￧ ､｡ｮ   bakarsak, Hollanda'daki polderlerde (deniz düzeyinden ｡ ､ ｡   bulunan
ｫｵｲ ｬ ｩ ｭｵ tarlalar) ｯｬ､ｵ   gibi, ｫ ｳ｡   bir sürede bütünüyle yepyeni görünümler ｯｬｵ ｴ ﾭ
rabiliriz. ｔ｡ｳｲｭ･ｬ｡ｲＬ   görünümün bütününü ｮ｡ｳ ｬ   biçimlendirmeli de insan gözü onun
ｰ｡ｲ￧ ｬ｡ｲ ｮ  ｴ｡ｮ ｹ｡｢ｩｬｳ ｮ  ve bütünü ｫ ｯ ｬ ｡ ｹ ｫ ｬ ｡   kurabilsin sorusuyla ｵ ｲ ｡ ｭ ｡ ｹ  ｢ ｡ ｬ ｭ ﾭ
ｬ｡ｲ､   bile_
Yeni bir ｩ ｬ･ｶｳ ｬ   birimi, metropol bölgesini ｨ ｺｬ｡   ｫｵｲｭ｡ｫｴ ｹ ｺＬ   ama bu birimin de
kendi imgesine sahip ｯｬｭ｡ｳ   ｧ･ｲ ｫｴｩ ｮｩ  henüz ｫ ｡ ｶ ｲ ｡ ｹ ｭ ｡ ､ ｫ Ｎ Suzanne Langer bu soru-
nu ｭｩ ｡ｲｬ ｫ  konusundaki kendi özlü ｴ ｡ ｮ ｭ ｮ ､ ｡  ￶ ｹ ｬ ･  ｳ ｵ ｮ ｭ ｡ ｫ ｴ ｡ ､ ｲ Ｚ  
" ｍｩｭ｡ｲｬｫＬ   bütün çevrenin görünür ｫ ｬ ｮ ｭ  biçimidiL"
_Ｎｈ｣ﾭ
｟ｾ ...1 \·- Çeviren: ｲｕｬｫ   Özdemir
"':Of 15e
ﾭｫＡ ｟Ｚ

:­:<t're 
5Ifu-
--anr
ＺＧ｡ｲ ﾭ

5;J:)-

:-: bir
;LI b"J

ｾ  

"-;:n

- ｴｾｌｉ  

Ｚｾ  

--:::r:
-: ＺＲＢｾ  

lL-

-- ＧＺＮｾＭ  

Ｌｏｔ ｇ ｃ   YAZ '96 161