Wrocław 30 czerwca 2013 r.

Autor : Grzegorz Korzeniowski

STRZELECTWO CZARNOPROCHOWE HISTORYCZNIE I OBECNIE

Obecnie na terenie Polski strzelectwo czarnoprochowe cieszy się coraz większym

zainteresowaniem. Żeby dokładnie wytłumacz wzrost zainteresowania trzeba na początku
wyjaśnid kilka pojęd. Najpierw określmy czym jest strzelectwo czarnoprochowe. Według
Wikipedii broo czarnoprochowa to rodzaj broni palnej, w której wystrzelenie pocisku jest
efektem gwałtownego spalania czarnego prochu. W ten sposób wiemy już, że elementem
miotającym jest czarny proch. Czym w takim razie jest czarny proch? Jest to mieszanina
zmielonych na bardzo drobne części, zproszkowanych takich elementów jak siarka, węgiel
drzewny i azotan potasowy, potocznie zwany jako saletra. Empirycznie udowodniono, że
idealne proporcje składników czarnego prochu to 74,64% saletry, 13,51% węgla drzewnego,
11,85% siarki. To co jest niesamowite, to w historii ludzkości właśnie czarny proch najdłużej
towarzyszył ludziom, aż do czasu kiedy został zastąpiony przez bardziej wydajne procy
bezdymne. Wynalezienie czarnego prochu datuje się na IX naszej ery i zawdzięczamy go
Chioczykom. Istnieją przypisy wskazujące na fakt, że proch ten wynaleziono całkowicie
przypadkiem, w trakcie prowadzonych badao i eksperymentów w poszukiwaniu eliksiru
nieśmiertelności. Powszechnie do celów militarnych czarny proch był wykorzystywany i
masowo produkowany od XI wieku. Stanowił element miotający we wszelkiego rodzaju
pistoletach, karabinach i armatach z powodzeniem aż do połowy XIX wieku. Co więcej,
stosowano go w bombach zapalających wyrzucanych z katapult na przykład w trakcie
zdobywania oblężonych miast. Używano go także do czegoś co dzisiaj możemy porównad do
miotaczu ognia. Były to lance ogniste. To one właśnie dały początek znanym nam dzisiaj
pistoletom. Wzmocniono lufy i ściślej dopasowano pociski, które były wyrzucane właśnie z
takich luf. Potem już była krótka droga do modernizacji, ulepszeo, budowania odpowiednich
mechanizmów zapalnych, spustowych… Kiedy w połowie XIX wieku został wynaleziony proch
bezdymny, mniej brudzący i wydajniejszy, w zastosowaniach militarnych praktycznie
zrezygnowano z czarnego prochu. Znalazł on jednak zastosowanie w innych dziedzinach,
gdzie nadal wykorzystuje się go do budowy sztucznych ogni, w silnikach rakiet modelarskich i
co najważniejsze w odradzającym się strzelectwie czarnoprochowym. Tu powracamy do na
początku postawionej tezy, że strzelectwo czarnoprochowe przeżywa swój renesans. Po
pierwsze samo wytwarzanie prochu czarnego jest stosunkowo tanie i co więcej możliwe
nawet w domowych warunkach. Sam dźwięk jaki wydaje przy strzale broo czarnoprochowa
jest bardzo przyjemny, basowy, miły dla ucha i charakterystyczny. Broo czarnoprochowa
najczęściej jest ładowana odprzodowo, stanowi dzisiaj repliki dawnej na przykład XIX
wiecznej broni gdzie amunicja nie była jeszcze zespolona. W tym miejscu zaczyna się
atrakcyjnośd i cała zabawa dla dzisiejszych strzelców czarnoprochowych. Bo to nie tylko
strzelanie. To cała otoczka z tym związana. To odpowiednie przygotowywanie naważek
prochu. To tworzenie receptur i wytwarzanie z nich własnych smarowideł do
zasmarowywania komór w rewolwerach, to odlewanie kul i pocisków, to misterne
czyszczenie, ładowanie, dobieranie broni do swoich potrzeb. Tak wiele elementów tworzy
różne gusta i pasje, sprawia, że strzelectwo czarnoprochowe jest jak jazda Harleyem, którego
samemu się zbudowało i samemu się naprawia. To co definitywnie przyczynia się do
aktywności wielu osób w strzelectwie czarnoprochowym to fakt, że obecnie nie trzeba mied
pozwolenia na broo dla posiadania replik broni czarnoprochowych mających amunicję
rozdzielnego ładowania dla pierwowzorów wytworzonych przed rokiem 1885. Jedynym
obwarowaniem jest ukooczone 18 lat i możliwośd strzelanie tylko i wyłącznie na strzelnicach
przystosowanych do strzelao z broni palnej. W wypadku kiedy nie jest konieczna żadna
czynnośd prawna związana z pozwoleniem na broo, z rejestracją itp. popularnośd strzelao
czarnoprochowych rośnie w Polsce. Przyczółkiem do tego są wszelkiego rodzaju Bractwa
Kurkowe i inne organizacje zajmujące się odtwarzaniem działao historycznych w tym
zakresie. Nie spotyka się natomiast w Polsce wykorzystywania typowej broni
czarnoprochowej rozdzielnego ładowania do polowao. Natomiast w USA ma to nadal
miejsce. Nie powinno to budzid zdziwienia. Broo czarnoprochowa co do celności niczym nie
ustępuje dzisiaj wytwarzanym nowoczesnym pistoletom i zwykłym karabinom. Co ciekawe,
typowy kapiszonowiec, rewolwer Remington czy Colt w strzelaniu tarczowym potrafi dad
lepsze wyniki niż pistolety na co dzieo używane w Wojsku czy Policji.
 Obecnie rozgrywane są konkurencje dla strzelców czarnoprochowych podczas
zawodów westernowych i czarnoprochowych. Zawodnicy zmagają się w konkurencjach:

 Vetterli - karabin dowolny 50 m. – strzelec przyjmuje postawę stojąc, strzela do

tarczy ISSF 20/50 strzelając z odległości 50 m.
 Pennsylvania – karabin skałkowy 50 m. – strzelec stojąc strzela do tarczy ISSF 20/50
na 50 m. Przyrządy celownicze właściwe przepisom odpowiedniej klasy broni.
 Whitworth – karabin dowolny 100 m. – strzelec przyjmuje postawę leżącą, strzela do
tarczy 50 m 20/50 z odległości 100 m. Przyrządy celownicze właściwe dla czasu
powstania oryginału. Przezierniki i muszki kołowe są dozwolone jeśli odpowiadają
ówczesnym czasom.
 Minie – kapiszonowy karabin wojskowy kaliber powyżej 13,5 mm 100 m. – postawa
leżąca, tarcza ISSF 50 m 20/50 oddalona o 100 m. typ przyrządów celowniczych
oryginalny, przyrządy otwarte wojskowe.
 Lamarmora – kapiszonowy karabin wojskowy kaliber powyżej 13,5 mm. – postawa
stojąca, strzelanie na 50 m do tarczy ISSF 50 m 20/50, przyrządy celownice otwarte
typ oryginalny wojskowy
 Miquelet – muszkiet skałkowy 50 m. – Strzelanie z pozycji stojącej na 50 m do tarczy
typu francuskiego wojskowego 200 m, z muszkietu wojskowego, gładkolufowego
skałkowego z przyrządami celowniczymi bez szczerbiny, typ oryginalny wojskowy.
 Kuchenreuter – pistolet kapiszonowy 25 m. – strzelec przyjmuje postawę stojącą,
strzela z jednej ręki na 25 metrów do tarczy ISSF 20/50 z jednostrzałowego
dowolnego pistoletu o lufie gwintowanej o dowolnym kalibrze. Przyrządy celownicze
XiX wieczne.
 Mariette - rewolwer 25 m. – Postawa stojąca, strzelanie z jednej ręki na 25 metrów
do tarczy ISSF 20/50. Replika dowolnego rewolweru kapiszonowego, przyrządy
celownicze zgodne dla czasów powstania broni, muszka profilowana na styl oryginału
o dowolnej wysokości, gdzie jaskółczy ogon nie może przekraczad krawędzi lufy.
 Sharps 100 m. – Strzelec przyjmuje postawę leżącą, strzelając z odległości 100
metrów do tarczy ISSF 50 m 20/50 z karabinu ładowanego odtylcowo typowym
nabojem papierowym lub bezpośrednio do komory z przyrządami celowniczymi
właściwymi dla czasów powstania oryginału.
 Cominazzo – pistolet skałkowy gładko lufowy 25 m. – Odległośd 25 metrów z postawy
stojącej, strzelec celuje do tarczy ISSF 20/50 z dowolnego gładko lufowego pistoletu
skałkowego. Przyrządy celownicze takie jak w czasach powstania oryginału.
 Donald Malson – rewolwer 50 m. – Strzelenie z jednej ręki w postawie stojącej do
tarczy ISSF 20/50 oddalonej o 50 metrów. Dopuszczalne tylko repliki rewolwerów
kapiszonowych z przyrządami celowniczymi właściwymi dla czasów powstania
oryginału. Wysokośd muszki może byd dowolna o profilu w stylu oryginału, a jaskółczy
ogon nie może przekraczad krawędzi lufy.
 Pułaski – Kuchenreuter L 50 – NON MALIC – Strzelanie z pozycji stojącej z jednej ręki
na odległośd 50 metrów do tarczy ISSF 20/50 z dowolnego jednostrzałowego
pistoletu kapiszonowego o dowolnym kalibrze i gwintowanej lufie. Przyrządy
celownicze XIX wiek.
 Lorenzoni – rzutki 2 x 25 – oceniane jest 10 najlepszych przestrzelin z 13 możliwych.
Strzelanie z broni gładko lufowej, śrutowej ładowanej odprzodowo z przyrządami
celowniczymi bez szczerbiny. Maksymalną ilośd prochu i śrutu określają przepisy
MLAIC. Dopuszczalny jest 1 niewypał. Rozgrywka w czasie 1 godziny dla 5 strzelców.
Dla każdego kolejnego strzelca dolicza się po 10 minut.

Powyższe dokładnie pokazuje jak szeroki mamy zakres do wyboru broni, możliwości
strzelao, konkurencji a tym samym współzawodnictwa wielopoziomowego.

Podsumowując, strzelectwo czarnoprochowe w Polsce zawdzięcza swoje odrodzenie

naszemu polskiemu prawu które zezwala na posiadanie broni wytworzonej przed rokiem
1885 rozdzielnego ładowania dla osób pełnoletnich i strzelania z niej w warunkach
strzelniczych dla broni palnej, wielu Bractwom Kurkowym kultywującym swoje tradycje i
Związkom Strzelectwa Sportowego organizującym różnego rodzaju imprezy sportowe w
których pasjonaci i sportowcy mogą rywalizowad w strzelectwie w wielu ciekawych
konkurencjach. Poza wszelkimi sprzyjającymi uwarunkowaniami, strzelanie z czarnego
prochu ma w sobie niesamowity magnetyzm, który przyciąga do tego stopnia, że osoby
mające raz stycznośd z tego rodzaju strzelaniem bardzo często wracają, na strzelnicę
rozpoczynając swoją wielką przygodę na całe życie. To sport i rekreacja dla każdego
dorosłego niezależnie od jego wieku.