Politechnika Wrocławska

Wydział Mechaniczny
Katedra Konstrukcji i Badań Maszyn

Konstrukcje spawane
obciążone dynamicznie
Cz. 5
Węzły konstrukcyjne
 Konstrukcje węzłów

W konstrukcjach nośnych jednym z najważniejszych

i najistotniejszym elementem jest węzeł konstrukcyjny, którego
zadaniem jest przenieść strumień wytężenia z jednego na drugi
element (lub elementy) w sposób ciągły. Istotą każdego węzła jest
przejmowanie odpowiednich składowych obciążeń przez
poszczególne elementy węzła i ich równomierne rozprowadzenie na
inne dźwigary nośne.
Optymalnie zaprojektowana konstrukcja nośna to taka, która
ma prawidłowo ukształtowane wszystkie węzły.
Węzeł jest fragmentem konstrukcji nośnej składającym się z kilku
elementów łączonych i może występować w nim kilka złączy tego
samego typu lub różnych typów.

Złącze w węźle jest elementem

konstrukcji powstałych z połączenia
pasów blach (belek) za pomocą spawania,
nitowania (obecnie bolcami typu HUCK),
skręcania, lutowania lub klejenia.
 Węzeł spawany konstrukcji obciążonej
statycznie ze złączami tego samego typu
Węzeł konstrukcji nośnej przenoszący obciążenie
zmienne ze złączem nitowanym i spawanym
 W zależności od ukształtowania konstrukcji nośnej, jaką
tworzą stykające się ze sobą łączone części, rozróżnia się
złącza doczołowe, kątowe i przylgowe (zakładkowe), jak
pokazano na następnym slajdzie.
Rodzaj złącza decyduje o:
• wytrzymałości połączenia,
• jego masie,
• technologiczności,
• pracochłonności i kosztach wykonania.

W złączach można stosować różne techniki połączeniowe:

spawanie, skręcanie, nitowanie, lutowanie, klejenie…
 Doczołowe Kątowe Przylgowe
Spawane

Podział wg kształtu Teowe Zakładkowe

rowka

Krzyżowe

Klasyfikacja złączy >135 o Spoina

otworowa
Spoina
punktowa

Narożne Nakładkowe
stosowanych
w węzłach Przylgowe
<135 o
konstrukcji
Spoiny brzeżne
nośnych Nitowane

Skręcane śrubami pasowanymi

 Rodzaje węzłów
Ogólnie w konstrukcjach nośnych węzły możemy podzielić na:

• sztywne,
• podatne,
• przegubowe,
• przesuwne.
Klasyfikacja węzłów konstrukcji nośnych
 Postacie geometryczne węzłów sztywnych
stosowane w konstrukcjach nośnych

a b c d e

Węzły sztywne: a – połączenie dwuteowników z teownikami, stosowany w budowie

maszyn poddanych obciążeniom zmiennym, b – połączenie dwuteownika z
kątownikami, stosowany w konstrukcjach budowlanych obciążonych statycznie,
c – połączenie dwuteowników, stosowany w budowie maszyn przy obciążeniach
zmiennych, d – połączenie ceowników, stosowane przy obciążeniach statycznych,
e – połączenia rur, stosowane w budowie maszyn i budownictwie
 Węzły konstrukcyjne

Kolejna grupa węzłów, która składa się z różnych

złącz, a szeroko stosowana w budowie konstrukcji
nośnych maszyn roboczych, została przedstawiona
na poniższym rysunku. Postać geometryczna tych
węzłów wynika w wielu przypadkach z
technologii montażu, podziału montażowego lub
dołączenia do konstrukcji nośnej dodatkowego
zespołu (elementu).
Węzły o różnych technikach złącz
 WĘZŁY PODATNE SKRĘTNIE

Potrzeba stosowania węzłów skrętnie podatnych

występuje w ramach pojazdów samochodowych.
Konstrukcje nośne pojazdów są poddawane
obciążeniom skręcającym, których to węzły muszą
posiadać odpowiednią podatność skrętną.
 WĘZŁY PODATNE SKRĘTNIE

Węzeł ramy samochodu ciężarowego przenoszący

obciążenie zmienne ze złączem bolcami typu HUCK
i śrubami pasowanymi
 WĘZŁY PODATNE SKRĘTNIE

a b c d e

f g h

Węzły skrętnie podatne stosowane w samochodach ciężarowych: a – o profilu ceowym za

pomocą węzłówek i nitów, b – o profilu omegowym za pomocą węzłówek i śrub,
c – o profilu omegowym za pomocą węzłówek i spoin otworowych, d i e – o profilu
ceowym, połączenie węzłówek do środnika podłużnicy, połączenie korzystne ze względu
na podatność skrętną, f – o profilu dwuteowym, połączenie węzłówek do środnika
podłużnicy, g – o profilu omegowym, połączenie węzłówek do środnika podłużnicy,
h – połączenie podłużnicy ramy o profilu ceowym z poprzeczką rurową
 Węzły przegubowe

Węzły przegubowe występują rzadziej w

konstrukcjach nośnych maszyn roboczych i pojazdów.
Głównym celem węzłów przegubowych jest przenoszenie
tylko sił. Również umożliwiają one zerowanie tzw.
momentów utwierdzania Mu=0, w rozwiązaniu takim nie
występuje w węźle zginanie elementów nośnych, unika się
przesztywnienia konstrukcji.
 Węzły przegubowe

Konstrukcja nośna suwnicy kontenerowej

 Węzły przegubowe

Połączenie węzłem przegubowym wysięgnika urabiającego

koparki kołowej z nadwoziem
 Węzły przegubowe

Mechanizm zmiany biegów

w samochodach ciężarowych
 Węzły przegubowe

a b

Węzły przegubowe:
a – połączenie kolumny z członem pośrednim w żurawiu samochodowym,
b – połączenie skrzyni wywrotki z ramą oraz zamocowanie siłownika
 Węzły przesuwne

Węzły przesuwne stosowane są w miejscach ustroju nośnego

wymagających zapewnienia ruchliwości w jednym lub więcej
kierunkach (stopnie swobody).
Potrzeba zapewnienia ruchliwości wynika najczęściej
z deformacji ustroju pod działaniem obciążenia (np. ugięcie
dźwigara suwnicy) lub w wyniku działania temperatury
(zjawisko rozszerzalności cieplnej.
 Węzły przesuwne

Belka jezdna, rusztowania wiszącego na kanale spalin bloku

energetycznego. Zamocowanie belki musi posiadać możliwość
kompensacji wydłużenia się belki jezdnej względem osi
wzdłużnej oraz wzdłuż osi wsporników podtrzymujących (dwa
wolne stopnie swobody). Wsporniki zamocowane do kanału
spalin są nagrzewane do około 200300C.

Belka jezdna
Klasyfikacja węzłów ze względu na sztywność
wg Eurokod PN-EN 1993-1-8

1 – węzły sztywne

2 - węzły podatne

3 – węzły nominalnie
przegubowe

Mj – moment zginający węźle

 - kąt obrotu węzła
Nominalnie przegubowe połączenia
belek ze słupami
Sztywne połączenia belek ze słupami
Nominalnie przegubowe połączenia
belek z podciągami
Sztywne połączenia belek z podciągami
Sztywne połączenia belek z podciągami
 Zasady projektowania węzłów
konstrukcji nośnych

Kształt i rodzaj węzła wynika z jakich elementów

będzie budowana konstrukcja nośna pojazdu, maszyny
roboczej lub dowolnego urządzenia, budowli.
Przy projektowaniu węzłów obowiązuje kilka zasad
wynikających z wytrzymałości i trwałości konstrukcji.
 Pierwsza zasada wymaga aby łączone w węźle pręty (belki),
a dokładnie ich osie ciężkości przekrojów poprzecznych, przecinały
się w jednym punkcie (rys. a). Niewspółśrodkowe połączenie belek
(rysunek b i c) wywołuje w węźle dodatkowe momenty zginające.

a b c

Węzeł ramy z osiami ciężkości przekrojów przecinających się:

a – w jednym punkcie, b – w dwóch punktach, c – w trzech punktach
 Węzły ramy, w których powstaje niekorzystny moment zginający wywołany:
a – niewspółśrodkowym połączeniem belek,
b – przesuniętymi płaszczyznami symetrii belek
(belki leżą w różnych płaszczyznach)

a b
Druga zasada przy projektowaniu węzłów
konstrukcji nośnych wymaga aby belki ramy
i blachy węzłowe leżały w jednej płaszczyźnie,
symetrycznie do płaszczyzny ramy. Przy braku
symetrii w połączeniu belki z blachą węzłową
występują dodatkowe naprężenia od zginania,
wywołane powstałym mimośrodem e (rys. b).
a b c

Połączenie belek z blachą węzłową:

a – symetryczne, b, c – mimośrodowe - wywołujące
niekorzystne powstawanie momentów zginających
 Belki łączy się w węźle bezpośrednio lub za pomocą blachy
węzłowej. Węzły, w których elementy belki bezpośrednio łączą
się ze sobą są stosowane zazwyczaj w konstrukcjach nośnych
obciążonych statycznie np. budowlanych oraz pojazdach
i maszynach roboczych, w których obciążenie zmienne nie jest
wymiarujące daną konstrukcję. Węzły ram bez blach węzłowych
posiadają proste rozwiązania konstrukcyjne, a tym samym są
łatwiejsze w wykonaniu. Również brak blachy węzłowej nie
zwiększa masy ramy.
 Rozwiązania konstrukcyjne węzłów ram
- belki łączone bezpośrednio

a b c
 W konstrukcjach nośnych maszyn roboczych
i pojazdów oraz w części konstrukcji budowlanych stosuje się
węzły z blachą węzłową tzw. „węzłówkę”. Do blachy węzłowej
bezpośrednio mocowane są wszystkie pręty (belki) zbiegające
się w danym węźle. Grubość blach węzłowych przyjmuje się w
zależności od wartości sił występujących
w prętach (belkach).
Dobrze zaprojektowany węzeł przenosi obciążenie na
blachę węzłową głównie w stanie tarczowym. Przykładowe
węzły z blachą węzłową przedstawiono na poniższym rysunku.
Węzły z blachą węzłową o prostych kształtach mogą być
stosowane w konstrukcjach poddanych obciążeniom
statycznym.
 Rozwiązania konstrukcyjne węzłów z blachą węzłową
obciążonych: a , b i c – statycznie, d - dynamicznie

a b c

d
Zasady projektowania
węzłów z węzłówkami
Zasady projektowania węzłów z węzłówkami

1. Wszystkie osie ciężkości przekrojów belek przecinają

się w jednym punkcie „S”
2. Wyliczone długości spoin „LSPO” dla poszczególnych
belek dzielimy na dwie krawędzie (uwaga dla profili
o przekroju kątownika – dzielimy niesymetrycznie,
większe długości przypadają po stronie półki)
3. Profile łączących belek maksymalnie zbliżamy do
centralnego punktu „S”
4. Początek obu spoin wyrównujemy na zewnątrz węzła
(prowadzimy proste prostopadłe do miejsca
początków obu spoin do osi wzdłużnych belek)
5. Szerokość węzłówki wyznaczamy wg zależności:
b = h + 2a +2a = h + 4a
 Zasady projektowania węzłów z węzłówkami

b = h + 2a + 2a = h + 4a
gdzie:
b- szerokość węzłówki w
miejscu łączenia z belką
h – wysokość profilu
poprzecznego belki
a- wymiar spoiny

6. Długość blachy węzłowej przyjmuje się w zależności od

wartości sił występujących w belkach
7. Węzłówki należy projektować tak aby dominującym stanem
wytężenia był tarczowy
 Zasady projektowania węzłów konstrukcji
nośnych poddanych obciążeniom zmiennym

Jeśli konstrukcje nośne są obciążone dynamicznie albo

obciążenie jest zmienne, wówczas węzły muszą być
odpowiednio ukształtowane aby posiadały wymaganą
wytrzymałość eksploatacyjną - trwałość.
Oznacza to, że w węźle należy minimalizować wpływ
karbów konstrukcyjnych poprzez odpowiednie
ukształtowanie blachy węzłowej oraz projektowanie
odpowiednich połączeń (głównie spawanych). Np. po
wykonaniu złącza spawanego można szlifować
końcówki spoin w celu zminimalizowania wpływu
karbów spawalniczych.
Zasady projektowania węzłów konstrukcji
nośnych poddanych obciążeniom zmiennym
W budowie konstrukcji nośnych pojazdów, dźwignic
i maszyn roboczych stosuje się węzły ukształtowane
według kryteriów wytrzymałości zmęczeniowej,
ponieważ są one poddane obciążeniom zmiennym.
Zasady projektowania węzłów konstrukcji
nośnych poddanych obciążeniom zmiennym

a b c

Węzły stosowane w budowie konstrukcji maszyn (np.

koparki, zwałowarki, maszyny przeładunkowe itp.)
Zasady projektowania węzłów konstrukcji
nośnych poddanych obciążeniom zmiennym

Trzy rozwiązania węzłów pokazane na rysunku a, b i c

posiadają dużą wytrzymałość zmęczeniową, uzyskaną
przez połączenie belek z blachą węzłową, będącą częścią
pasów dwuteowników. We wszystkich przypadkach węzły
te tworzą konstrukcję monolityczną bez nagłych zmian
przekrojów. Wszystkie spoiny poprzeczne są czołowe,
oddalone od miejsc zmiany przekroju i mogą być z łatwością
poddane obróbce mechanicznej (np. szlifowaniu). Spoiny
pachwinowe łączące pasy ze środnikiem belek, usytuowane
wzdłużnie do kierunku działania obciążenia nie zmniejszają
wytrzymałości zmęczeniowej węzła.
 Zasady projektowania
węzłów konstrukcji nośnych
poddanych obciążeniom zmiennym

Fragment wysięgnika przeciwwagi koparki BWE 700L

Zasady projektowania węzłów konstrukcji
nośnych poddanych obciążeniom zmiennym

Wysięgnik koła czerpakowego

koparki BWE 700L
Konstrukcje węzłów – obciążenia statyczne
 Konstrukcje węzłów – obciążenia zmienne

a) Obciążonych statycznie, b), c) obciążonych dynamicznie

 Zasady projektowania węzłów konstrukcji
nośnych poddanych obciążeniom zmiennym
a b

Przykładowe węzły ramy z ukształtowaną blachą węzłową

do przekroju belek
 W budowie ustrojów nośnych pojazdów i maszyn roboczych stosuje
się na główne dźwigary (podłużnice, pasy) belki o przekroju
zamkniętym prostokątnym, okrągłym lub profile otwarte typowe (np.
dwuteownik).
Rury okrągłe i prostokątne stosowane są głównie w konstrukcjach
ramowych np. suwnic, bram pomostowych, żurawi budowlanych i w
maszynach podstawowych dla górnictwa odkrywkowego. Ramy
wykonane z profili o przekroju zamkniętym charakteryzują się
małą masą, wykazują dużą sztywność i wytrzymałość. Profile
otwarte posiadają gorsze parametry zwłaszcza na skręcanie, ale
zazwyczaj są łatwiejsze w wykonywaniu połączeń węzłowych.
Konstrukcje
węzłów z rur
okrągłych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
W celu zachowania osiowego zbiegania się belek rury
w węźle są one na ogół przecinane, a na ich miejsce
jest wstawiana węzłówka, jak pokazano na rysunku.
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Przykłady węzłów konstrukcyjnych
Koparka wieloczerpakowa kołowa
SchRs-4600.50 (KWB Bełchatów)
Koparka wieloczerpakowa kołowa
SchRs-4600.50 (KWB Bełchatów)
Koparka wieloczerpakowa kołowa
SchRs-4600.50 (KWB Bełchatów)
Koparka wieloczerpakowa kołowa
SchRs-4600.50 (KWB Bełchatów)
Koparka wieloczerpakowa kołowa SRs-2000

KWB Bełchatów
Koparka wieloczerpakowa kołowa SRs-2000
KWB Bełchatów
W większości konstrukcje nośne szkieletu autobusu są budowane z profili
o przekroju kwadratowym lub prostokątnym. Elementy takie mają wiele
zalet w stosunku do profili otwartych. Mają one dużą wytrzymałość na
zginanie oraz dużą sztywność w obu kierunkach
Konstrukcje węzłów z rur prostokątnych

Przykłady węzłów usztywnionych z rur prostokątnych:

a) blachą poprzeczną, b) z podkładką z rozstępem,
c) z podkładką i zachodzącymi na siebie rurami,
d) z podkładką i blachą poprzeczną
 Politechnika Wrocławska
Wydział Mechaniczny
Katedra Konstrukcji i Badań Maszyn

Koniec