Bài tập về nhà deadline 1 tuần

Đào Lê Anh Thư1

21110025

1
Faculty of Mathematics & Computer Science
University of Science, VNU-HCM

Ngày 20 tháng 3 năm 2023

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 1 / 17

Bài 1 - Đề

Đề bài
Tìm nghiệm của các phương trình vi phân sau:
1 y ′ = 2y + e x − x thoả y (0) =
1
4
2 y ′ + y cos x = sin x cos x thoả y (0) = 0
√
3 y′ 1 − x 2 + y = arcsin x thoả y (0) = 0
4 (1 − x) y ′ + y = e −x thoả y (2) = 1

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 2 / 17

Bài 1 - Giải

Câu 1. Từ phương trình ban đầu ta có

y ′ − 2y = e x − x (1)

Ta nhân 2 vế cho e −2x , suy ra

d  −2x 
e y (x) = e −x − xe −2x (2)
dx
Tích phân 2 vế ta được
1 −2x
e −2x y (x) = e −x + e (2x + 1) + c. (3)
4
Thay x = 0 vào phương trình vừa tìm được, đồng thời sử dụng điều kiện đầu, ta có
được c = 1.
Vậy nghiệm của bài toán này là
1
y (x) = −e x + (2x + 1) + e 2x
4

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 3 / 17

Bài 1 - Giải

Câu 2. Nhân 2 vế của phương trình đề bài cho e sin x , ta được

d  sin x 
e y (x) = sin x cos xe sin x (4)
dx
Lấy tích phân 2 vế, suy ra

e sin x y (x) = (sin x − 1) e sin x + c. (5)

Thay x = 0 vào phương trình vừa tìm được, đồng thời sử dụng điều kiện đầu, ta có
được c = 1.
Vậy nghiệm của bài toán là

y (x) = sin x − 1 + e − sin x

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 4 / 17

Bài 1 - Giải

Câu 3. Để phương trình tồn√tại thì x ∈ [−1; 1].

Xét x ̸= ±1, chia 2 vế cho 1 − x 2 . Khi đó phương trình trở thành
1 1
y′ + √ y= √ arcsin x (6)
1 − x2 1 − x2

Nhân 2 vế cho e arcsin x , sau đó lấy tích phân 2 vế, ta được

e arcsin x y = [arcsin x − 1]e arcsin x + c. (7)

Thay x = 0 vào phương trình vừa tìm được, đồng thời sử dụng điều kiện đầu, ta có
được c = 1.
Vậy phương trình có nghiệm

y (x) = arcsin x − 1 + e − arcsin x với x ̸= ±1 (8)

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 5 / 17

Bài 1 - Giải

Xét x = ±1. Giả sử y có đạo hàm tại ±1

π
Với x = 1 thì ta được y (1) = . Mà ta có
2
π
lim y (x) = arcsin 1 − 1 + e arcsin 1 ̸= = y (1) (9)
x→1 2
Do đó, y (x) không liên tục tại 1. Làm tương tự với x = −1, ta cũng có y (x) không
liên tục tại x = −1. Điều này dẫn đến giả sử sai.
Vì vậy phương trình này vô nghiệm trên R và chỉ có nghiệm

y (x) = arcsin x − 1 + e − arcsin x (10)

trên các khoảng không chứa chứa ±1

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 6 / 17

Bài 1 - Giải

Câu 4. Xét x = 1. Khi đó, phương trinh vi phân tương đương 0 = e −1 (vô lý). Do đó,
trường hợp này loại.
Xét x ̸= 1. Khi đó, phương trinh vi phân được viết lại như sau
1
ex y ′ + ex y = . (11)
1−x

Tích phân hai vế ta được

ye x = − ln |1 − x| + c. (12)
2
Thay x = 2 vào phương trình đồng thời sử dụng điều kiện đầu ta được c = e .
Vậy phương trình vi phân có nghiệm

y = e −x (− ln |1 − x| + e 2 ). (13)

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 7 / 17

Bài 2 - Đề

Đề bài
Tìm nghiệm của các phương trình vi phân sau:
1 xy ′ + y = y 2 ln x thoả y (1) = 1
 
2 y ′ − 9x 2 y = 3 5x 5 + x 2 y 2/3 thoả y (0) = 1
3x 2 y  
3 y′ + 3 = y 2 x 3 + 1 sin x thoả y (0) = 1
x +1

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 8 / 17

Bài 2 - Giải

Câu 1. Do y (1) = 1 nên y ̸≡ 0. Khi đó, phương trinh vi phân được viết lại thành

y ′ y −2 x + y −1 = ln x. (14)
1
Đặt z = suy ra z ′ = −y ′ y −2 . Khi đó, phương trình trên tương đương
y
1 ′ 1 ln x
z − 2z = − 2 . (15)
x x x
Tích phân hai vế ta được ‘
1 ln x + 1
z= + C ⇔ z = ln x + 1 + Cx
x x
⇔ y −1 = ln x + 1 + Cx. (16)

Thay x = 1 vào phương trình đồng thời sử dụng điều kiện ban đầu ta được c = 0.
Vậy phương trình vi phân có nghiệm
1
y= (17)
ln x + 1

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 9 / 17

Bài 2 - Giải

Câu 2. Do y (0) = 1 nên y ̸≡ 0. Khi đó, chia y 2/3 cho 2 vế của phương trinh vi phân,
ta được
y ′ y 2/3 − 9x 2 y 1/3 = 3x 2 (5x 3 + 1). (18)
1 ′ −2/3
Đặt z = y 1/3 suy ra z ′ = y y . Khi đó, phương trình trên được viết lại
3
3 3 3
e −x z ′ + (−3x 2 )e −x z = x 2 e −x (5x 3 + 1). (19)

Tích phân hai vế ta được

3 1 3
ze −x = − e −x (5x 3 + 6) + c
3
1
1 3
⇔ y 3 = − (5x 3 + 6) + ce x . (20)
3

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 10 / 17

Bài 2 - Giải

Thay x = 0 vào phương trình đồng thời sử dụng điều kiện ban đầu ta được c = 3.
Vậy phương trinh vi phân có nghiệm
 3
1 3
y = − (5x 3 + 6) + 3e x .
3

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 11 / 17

Bài 2 - Giải

Câu 3. Do y (0) = 1 nên y ̸≡ 0 Khi đó, chia y 2 cho 2 vế của phương trinh vi phân 3),
ta được
3x 2 −1
y ′ y −2 + 3 y = (x 3 + 1) sin (x). (21)
x +1
Đặt z = y −1 suy ra z ′ = −y ′ y −2 . Khi đó, phương trình trên tương đương

1 3x 2
z′ − 3 z = − sin x. (22)
x3 +1 (x + 1)2

Tích phân hai vế ta được

1
y −1 = cos (x) + c. (23)
x3 + 1
Thay x = 0 vào phương trình đồng thời sử dụng điều kiện ban đầu ta được c = 0.
Vậy phương trinh vi phân 3) có nghiệm
1
y= .
(x 3 + 1) cos(x)

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 12 / 17

Bài 3 - Đề

Đề bài
Tìm nghiệm của các phương trình vi phân sau:
y 2 + 2xy
1 y′ = thoả y (1) = 1
x2
2 x 2 + y 2 + xyy ′ = 0 thoả y (−1) = 1

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 13 / 17

Bài 3 - Giải

Câu 1. Viết lại phương trình, ta được

 2  
y y
y′ = +2 (24)
x x
y
Đặt u = ⇒ y = ux ⇒ y ′ = u ′ x + u. Khi đó, phương trình trên trở thành
x
du
x = u 2 + u. (25)
dx
Xét u 2 + u = 0, ta được u = 0 ⇒ u = 0 và u = −1 ⇒ y = −x mà y (1) = 1 nên ta
loại cả hai nghiệm trên.
Xét u 2 + u =
̸ 0. Khi đó, phương trình trở thành
du dx
= . (26)
u(u + 1) x

Từ u(1) = 1, thay x = 1 vào phương trình đồng thời sử dụng dữ liện ban đầu thì
chúng ta được c = 2.

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 14 / 17

Bài 3 - Giải

Lấy tích phân hai vế  

 u 
ln  = ln |x| + C . (27)
u + 1
1
Từ y (1) = 1 nên u(1) = 1, thay x = 1 vào phương trình, ta được c = ln .
2
Khi đó, phương trình trở thành
 
 y  |x|
y + x  = 2 .
 

. Vậy phương trinh có nghiệm ẩn y (x) thoả

 
 y  |x|
y + x  = 2 .
 

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 15 / 17

Bài 3 - Giải

Câu 2. Do y (−1) = 1 nên ̸≡ 0. Xét x ̸= 0, phương trình vi phân trở thành

x y
y′ = − − . (28)
y x
y
Đặt u = ⇒ y = ux ⇒ y ′ = u ′ x + u. Khi đó, phương trình trên được viết lại thành
x
1
u′ x + u = − − u.
u
Viết lại phương trình vi phân trên, ta được
du
= dx.
4 + u2

Lấy tích phân hai vế, ta suy ra

u 1
− du = dx (29)
1 + 2u 2 x

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 16 / 17

Bài 3 - Giải

Lấy tích phân hai vế

1
− ln |2u 2 + 1| = ln |x| + C . (30)
4
Với y (−1) = 1 nên u(−1) = −1, thay x = −1 vào phương trình trên, ta được
ln 3
c=−
4
Khi đó, phương trình trở thành
 
1 3
y2 = − x 2
2 x2

Xét x = 0, ta thấy y 2 không liên tục tại x = 0, dẫn đến y không liên tục tại x = 0
suy ra y không khả vi tại 0. Do đó, phương trinh vô nghiệm trên R.
Vậy phương trinh có nghiệm ẩn y (x) thoả mãn
 
1 3
y2 = − x 2
2 x2

trên các khoảng không chứa điểm 0.

Weii Giải tích 4A Ngày 20 tháng 3 năm 2023 17 / 17