Proje Planlama ve Kontrol

Risk Yönetimi
 PMBoK

1. Risk Yönetimi Planı (PMBoK 11.1)

2. Risklerin Belirlenmesi (PMBoK 11.2)
3. Nitel Risk Analizi (PMBoK 11.3)
4. Nicel (Sayısal) Risk Analizi (PMBoK 11.4)
5. Risk Tepkileri Planlaması (PMBoK 11.5)
6. Risk Kontrolü (PMBoK 11.6)

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 2

 Risk Yönetimi
Risk yönetimi – proje yaşam döngüsü boyunca proje
hedefleriyle ilgili riskleri tanımlama, değerlendirme ve
önlem alma bilimidir.

Proje riski – ‘’Belirsizliğin söz konusu olduğu ve

gerçekleşmesi halinde projenin durumunu kötü
etkileyebilecek bir olay ya da durumdur.’’
Risk = (Olayın Gerçekleşme Olasılığı) * (Olayın Etkisi)
İyi etkilemesi durumunda risk fırsata çevrilmiş olur.

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 3

 Risk Yönetiminde Cevaplanması Gereken Sorular

• Olma olasılığı olan olaylar nelerdir? (olasılıkları ve

etkileri)
• Bu olayların olasılığını veya kötü etkisini minimize
etmek için neler yapılabilir?
• Bu aksiyonları almadan önce hangi işaretler
aranmalıdır?

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 4

 Risk + Kaybedilebilecek Miktar = Toplam Risk Etkisi
(figure 7.2)

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 5

 Risk Yönetiminde İzlenilen Adımlar

1. Risk tanımlaması

2. Risk olasılığı ve sonuçlarının analizi

3. Risk hafifletme stratejilerinin belirlenmesi

4. Risklerin kontrol edilmesi ve raporlanması

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 6

 1. Risk Tanımlanması
Risk Sınıfları
• Sadece bir kişi veya grup tarafından yapılmaz. Proje ile ilgili
birçok kişinin katılması gerekir.
• Risklerin sınıflandırılması onların tanımlanmasını
kolaylaştırır:
• Finansal risk (yatırım gereksinimi)
• Teknik risk (kanıtlanmamış teknoloji)
• Ticari risk (müşteri kabulü)
• Operasyonel risk (öngörülemeyen koşullar)
• Sözleşme riski veya yasal risk (kesin kural ve koşullar)

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 7

The Spanish ship-builder Navantia is currently wrestling with serious performance problems in its
newest generation of submarine, the S-80 class, because of the decision to include too many
ground-breaking technical upgrades in one ship. The problems with the S-80 were so severe that
the submarine ended up 70 tons overweight and was considered unsafe (i.e., there was a serious
risk that it could not resurface once it submerged). Already behind schedule, the S-80 went
through an additional three years of delays and redesigns before its approval for sea trials.

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 8

Another example is the recently-built London skyscraper at 20 Fenchurch Street, so oddly-
shaped that it has been nicknamed the “Walkie-talkie” building. The unique design has led to
unforeseen problems, including magnifying the sun’s rays to dangerous temperatures on the
street in front of the building and generating wind tunnel-like air gusts that can push people
off the sidewalks and into the road.
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 9
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 10
 Sık Rastlanılan Proje Riskleri

• Personelin devamsızlığı
• Önemli personelin ayrılması
• Personelin yönetim tarafından geri çekilmesi
• Gecikme
• Bilgi ve beceri yetersizliği
• Yetersiz eğitim
• İyi tanımlanmamış gereksinimler
• Müşteri talebindeki değişiklikler

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 11

 Risk Faktörlerinin Belirlenmesi

• Yöntemler:
• Beyin fırtınası
• Uzman görüşü: Delphi Yöntemi
• Geçmiş veriler, risk veritabanı
• Proje takımının değerlendirmeleri

• Yardımcı araçlar:
• Sebep – sonuç diyagramı (kılçık – fishbone)
• SWOT analizi

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 12

Sebep Sonuç Diyagramı

Şema: www.uzaktanegitimplatformu.com
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 13
Örnek SWOT Analizi

• SWOT analizi (S)trength, (W)eakness, (O)pportunities,

(T)hreats – Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar, Tehditler.

Şema: www.sektortrend.com
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 14
 Risk Kırılım Yapısı

Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3

Müşteri Memnuniyeti

Pazar
Kar Potansiyeli
Dış
Çevre Kirliliği Riski
Çevresel
Protestolar

Teknik Performans

İç
Finansman Güvenliği

Organizasyonel
Yetişmiş Personel

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 15

 2. Risk Olasılık ve Sonuçlarının Analizi

• Risk Olasılık Etki Matrisi

• FMEA Analizi
• Karar Ağacı

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 16

 Risk Olasılık Etki Matrisi
Etki
Düşük Yüksek
Yüksek
Olasılık
Düşük

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 17

Risk Olasılık Etki Matrisi

Yüksek Orta Yüksek Kritik

Olasılık

Orta Düşük Orta Yüksek

Düşük Düşük Düşük Orta

Düşük Orta Yüksek

Etki

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 18

Risk Olasılık Etki Matrisi

B A
Yüksek
Olasılık

C
Orta
D
Düşük

Düşük Orta Yüksek

Etki

Örnek: Yazılım Geliştirme Projesi

•A: Rakibin piyasaya önce ürün sürmesi
•B: Tecrübeli programcının ayrılması
•C: Bütçe kısılması
•D: Donanım siparişinin gecikmesi

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 19

FMEA Analizi

1. Projeyi başarısızlığa uğratabilecek bütün tehditleri (risk

faktörlerini) yaz.
2. (Önem - (S)everity) Bu tehditlerin etkisinin önemini 1-10 arasında
puanla (1 hiç etkisi yok, 10 çok önemli etkisi var)
3. (Olasılık – (L)ikelihood) Bu tehditlerin oluşma olasılığını 1-10
arasında puanla (1 çok az olasılık, 10 neredeyse kesin)
4. (Fark Edememe – Inability to (D)etect) Bu tehditler
gerçekleştiğinde onların farkına varılamama olasılığını 1-10
arasında puanla (1 neredeyse kesinlikle fark edilir, 10 riski
hafifletilebileceği dönemde fark etmek neredeyse imkansız)
5. Risk Önem Sayısını hesapla (Risk Priority Number – RPN)
RPN = S x L x D
6. Yüksek Risk Önem Sayısına sahip tehditlerin olasılık, etki veya
fark edilme skorunu iyileştirmeye çalış

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 20

FMEA

Tehdit Önem Olasılık (L) Fark Edememe Risk Önem

(S) (D) Sayısı (RPN)
Sınırlı Bütçe 6 7.5 2 90
Teknik Bilgiyi Elde 8.5 5 4 170
Edememe
Kapsam Değişimi 4 8 5 160
Yükselen Maliyet 3 2 6 36
Ekonomik Kriz 4 2.5 7 70

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 21

 Karar Ağacı
• Belirli bir zaman sırası ile kararlar almamız gerekiyorsa, karar
ağacı etkili bir yöntemdir.
• Olasılık ve kararlardan oluşur ve genelde:
• Olasılıklar daire ile
• Kararlar dikdörtgen ile gösterilir

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 22

 Karar Ağacı
• Örnek: Üç yatırım opsiyonumuz var: hisse senedi, fon yatırımı, vadeli
banka hesabı. Piyasa %50 ihtimal büyüyecek, %30 ihtimal ile durağan
kalacak ve %20 ihtimal ile küçülecek. Yatırımlarımız piyasanın durumuna
göre aşağıdaki yüzde karları getiriyor. Buna göre hangi yatırımın
beklenen getirisi en fazladır?

Büyüme Durağan Küçülme

Fon 12 6 3

Hisse Senedi 15 3 -2

Vadeli Hesap 6.5 6.5 6.5

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 23

Karar Ağacı

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 24

Karar Ağacı

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 25

Karar Ağacı

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 26

 Karar Ağacı

Fon BD = 12 x 0.5+ 6 x 0.3 + 3 x 0.2 = 8.4

Hisse Senedi BD = 15 x 0.5+ 3 x 0.3 + -2 x 0.2 = 8

Vadeli BD = 6.5 x 0.5+ 6.5 x 0.3 + 6.5 x 0.2 = 6.5

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 27

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 28
 3. Risk Hafifletme Stratejileri

•Riski Kabul Et (olasılık düşük ve/veya etkisi az, veya risk işin
doğasında var)
•Riski Minimize Et (ilgili stratejileri aktif olarak kullan)
•Risk Paylaş (ortaklıklar kurmak, riski tedarikçilerle,
müşterilerle paylaşmak)
•Riski Transfer Et (kontratlar, sigorta)

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 29

 Ek Stratejiler
•Proje bütçesine ihtiyat payı eklemek
•Zor iş paketleri için tampon zaman ve bütçeler belirlemek
•Yeni proje yöneticilerini ve üyelerini eğitmek
•Proje takımı üyelerini çapraz eğitmek

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 30

 4. Kontrol ve Raporlama

• Raporlama
• Ne? (Açığa çıkarılan riskin ne olduğunu açık ve net olarak belirt)
• Kim? (Riski takip etmek ve sonuca ulaştırmaktan sorumlu bir kişi belirle)
• Ne zaman? (Risk hafifletme planı için kilometre taşları belirle)
• Neden? (Riskin ana sebeplerini belirle)
• Nasıl? (Riskin nasıl hafifletileceğini ve sonuçlandıralacağını detaylı olarak
açıkla)

• Veri Bankası (Risk Register)

• Risk Yönetim Planı

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 31

 PRAM Proje Risk Analizi ve Yönetimi
(Project Risk Analysis & Management)

PRAM değişik proje alanlarında uygulanabilecek ve proje risk

yönetiminin ana bileşenlerini kapsayan genel bir yöntemdir.
(European Association for Project Management)

PRAM’ın ana özellikleri

• Risk yönetiminin bir yaşam döngüsü vardır.
• Projenin yaşam döngüsü boyunca risk yönetimi
stratejisi değişir.
• Bütünleşik, kapsamlı bir yöntemdir.

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 32

 PRAM’a göre risk yönetiminin 9 aşaması

1. Tanımla – proje kapsamının iyi tanımlandığından emin ol

2. Odaklan – risk yönetimine bir proje gibi yaklaş
3. Belirle – riskin spesifik sebeplerini baştan değerlendir
4. Yapılandır – risklerde gruplar ara, önceliklendir
5. Risklerden sorumlu kişileri belirle
6. Tahmin et – risklerin ve önerilen çözümlerin etkilerini tahmin et
7. Değerlendir – tahmin etme adımının sonuçlarını değerlendir
8. Planla – proje risk yönetimi planı geliştir
9. Yönet – izle, kontrol et

Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd. 33