Proje Planlama ve Kontrol

Maliyet Tahmini ve Bütçeleme

 PMBOK

1. Maliyet Yönetimi Planlama (PMBoK 7.1)

2. Maliyet Tahmini (PMBoK 7.2)
3. Bütçe Belirleme (PMBoK 7.3)
4. Maliyet Kontrolü (PMBoK 7.4)

2
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 • Temel proje maliyet kalemleri
• Maliyet tipleri ve farkları
• Maliyet tahmin yöntemleri
• Proje bütçeleme yaklaşımları

3
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Yönetimi

• Maliyet yönetimi veri toplama, maliyet tahmini,

maliyet muhasebesi ve kontrolü işlerini kapsar.
• Maliyet muhasebesi ve maliyet kontrolü proje
maliyetlerini belirlemek ve takip etmek için
kullanılan temel araçlardır.
• Maliyet tahmini ile proje için bütçe temeli
oluşturulur.

4
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Projelerdeki Ortak Maliyet Kalemleri

• İşçilik
• Malzeme
• Alt yükleniciler
• Ekipman ve tesis
• Seyahat

5
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Tipleri

• Doğrudan – Dolaylı

• Tekrarlayan – Tekrarlamayan

• Sabit – Değişken

• Normal – Hızlandırma

6
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Doğrudan – Dolaylı Maliyetler

• Doğrudan maliyetler maliyeti yaratan proje elemanına açık

bir şekilde atanabilen maliyetlerdir.
• Doğrudan işçilik (destek personeli değil)
• Malzeme

• Dolaylı maliyetler
• İdari giderler
• Muhasebe, avukat, danışmanlık giderleri
• Vergi, sigorta, kira, ikramiye, değer kaybı, tamirat, ...
• Satış, reklam

7
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 İşçilik Maliyeti Hesaplaması Örneği

• Bir çalışanın bir iş paketini tamamlaması için 20 saat

çalışması lazım. Saatlik ücreti 28 lira / saat. Genel giderler
saatlik ücretin %65’i olarak hesaplanıyor (prim, sigorta, ek
sağlık sigortası, ikramiye, kullanılan makine ve tesis
maliyetlerinin dağıtımı, vs). İşçinin serbest zamanı için
1,12’lik serbest zaman çarpanı uygulanıyor.
• Bu çalışanın projeye yansıtılacak maliyetinin hesabı:
28 x 20 x 1,12 x 1,65 = 1.035 TL

8
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Tekrarlayan – Tekrarlamayan Maliyetler

• Tekrarlayan Maliyetler:
• Projenin yaşam döngüsü boyunca tekrarlanır
• İşçi, lojistik, malzeme, kira
• Tekrarlamayan Maliyetler :
• Genellikle projenin başında veya sonunda oluşur
• Personel eğitimi, pazar araştırması, arazi/bina alımı

9
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Sabit – Değişken Maliyetler (Giderler)

• Sabit Maliyetler
• Kullanıldıkça değişmeyen maliyetler
• Sabit giderli sözleşmeler, filo kiralama (leasing)
• Değişken Maliyetler
• Kullanım oranına göre değişen maliyetler

10
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Normal – Hızlandırma Maliyetleri

• Normal Maliyetler
• Proje planına göre yürütülen iş paketleri için oluşan, projenin normal
akışındaki maliyetlerdir.
• Hızlandırma Maliyetleri
• Projenin tamamlanmasını hızlandırmak için katlanılan, orijinal planda
olmayan maliyetlerdir.
• Fazla mesai
• Geçici iş gücü
• Fazladan nakliye ücreti

11
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Tipi Sınıflaması

Doğrudan - Dolaylı Tekrarlayan - Tekrarlamayan Sabit - Değişken Normal - Hızlandırılmış

Doğrudan Dolaylı Tekrarlayan Tekrarlamayan Sabit Değişken Normal Hızlandırılmış

Personel
Eğitimi
Filo Kiralama

Nakliye
Hızlandırma
Malzeme

12
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Çeşitleri

Doğrudan - Dolaylı Tekrarlayan - Tekrarlamayan Sabit - Değişken Normal - Hızlandırılmış

Doğrudan Dolaylı Tekrarlayan Tekrarlamayan Sabit Değişken Normal Hızlandırılmış

Personel × × × ×
Eğitimi
Filo Kiralama × × × ×
Nakliye × × × ×
Hızlandırma
Malzeme × × × ×

13
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Tahmini

• Kabaca tahmin (ballpark) ±30%

• Bilgi ve/veya zaman kısıtlı olabilir
• Sadece ön tahminler gerekli olabilir

• Karşılaştırmalı ±15%
• Geçmiş verinin referans alınabileceğini varsayar
• Parametrik yöntemler

14
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Concorde için Parametrik Maliyet Tahmini

15
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Tahmini

• Fizibilite±10%
• İlk proje kapsamı çalışması yapıldıktan sonra
• Proje planının ana hatları belirlenmiş

• Son (Nihai) Tahmin±5%

• Planlama ve tasarım işi bittikten sonra
• Önemli satın alma emirleri verilmiş, maliyetler ortaya
çıkmış
16
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Öğrenme Eğrisi (Learning Curve)

• Eğer projede tekrarlanan aktiviteler varsa, zaman geçtikçe bu

aktivitelerin yapılma süresi hızlanır (Öğrenme).
• Öğrenme eğrisi teorisine göre, bir işten yapılan miktar iki
katına her çıktığında birim başına zaman belirli ve sabit bir
oranda azalır (denge haline kadar).
• Örnek: Bir işi ilk kez yapmak 8 saat, ikinci kez yapmak 7 saat
sürüyor. Bu iş için öğrenme oranı ne kadardır?

17
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Öğrenme Eğrisi (Log doğrusal modeli)
(figure 8.5)

18
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Öğrenme Eğrisi (Learning Curve)

YX = aXb

YX = X’inci ürünü tamamlamak için gereken süre.

a = İlk işi tamamlamak için gereken süre
b = Öğrenme eğrisinin eğimi:

log(ÖgrenmeOranı)
b=
log(2)

19
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Öğrenme Eğrisi

• Örnek: Bir işin öğrenme oranı 0,90. Denge durumundaki üretim

zamanı 40 saat. Ürün 4 tane üretildikten sonra tam olarak
öğreniliyorsa (denge durumuna geliniyorsa)
• İlk ürünün üretilme zamanı nedir?
• 40 = a x 4 ^(log0.9 / log2)
• 40 / 4 ^(log0.9 / log2) = a = 49,39
• 2. ürünün üretilme zamanı nedir?
• 49,39 x 2 ^(log0.9 / log2) = 44,45
• 3. ürünün üretilme zamanı nedir?
• 49,39 x 3 ^(log0.9 / log2) = 41,78
• 5. ürünün üretilme zamanı nedir?

20
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Maliyet Tahmininde Karşılaşılan Sorunlar

• Düşük tahminler (kapsam tanımındaki hatalar veya bilerek)

• Beklenmeyen teknik zorluklar

• Yetersiz tanımlama (zayıf kapsam tanımı)

• Kapsam değişimleri

• Dış sebepler (enflasyon ve diğer ekonomik faktörler)

21
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Proje Bütçesi Oluşturma
(figure 8.7)

İKY

Proje
Planı Bütçe hedeflere
ulaşmak için ayrılan
Takvim Bütçeleme kaynakları ve zamanı
gösteren bir plandır
• Tavandan tabana
• Tabandan tavana
• Aktivite temelli
• Zaman fazlı
22
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Tavandan Tabana Bütçeleme

• Üst yönetim projeye ayrılan bütçeyi baştan belirler.

• Üst yönetimin tahmini, fonksiyonel birimlere gönderilir.
Fonksiyonel birimler maliyet ve bütçe ile ilgili daha detaylı bilgi
toplar.
• Bütçe organizasyon yapısının alt seviyelerine iletildikçe,
maliyetler daha detaylı parçalara bölünür. Detaylandırma,
maliyet tahmini İKY’ya göre işi yapacak kişilere inene kadar
sürer.
• Organizasyonda rekabet ve gerilim yaratabilir.
• Araştırmalar, üst yönetimin tahminlerinin genellikle doğru
olduğunu göstermektedir.
• Bütçe disiplini ve maliyet kontrolü açısından avantajları olabilir.

23
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Tabandan Tavana Bütçeleme

• Bütçeleme İKY’deki iş paketlerinden başlar.

• İş paketi maliyetleri toplanarak teslimat maliyetlerine, teslimat
maliyetleri de proje maliyetlerine dönüştürülür.
• En son proje yöneticisi genel bütçeyi hazırlar ve üst yönetime
iletir.
• Proje yöneticisi ve fonksiyonel yöneticiler arasındaki irtibatı
artırır.
• Üst yönetimin kontrolünü azaltır; stratejik odak kayabilir, dikkat
edilmelidir.
• Proje yöneticisi tarafından iletilen bütçe, üst yönetim
tarafından düzeltilir. Anlaşmak zaman alabilir.

24
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Aktivite Temelli Bütçeleme

Projeler aktivitelerden oluşur, aktiviteler kaynak

kullanır.
• Kaynak kullanarak maliyet yaratan aktiviteleri
belirle.
• Bu aktivitelerde maliyet oluşturan kalemleri belirle.
• Bu kalemler için birim başına maliyet hesapla.
• Birim başına maliyet ile proje için kullanılan birimleri
çarparak aktivite için maliyet belirle.

25
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Örnek Proje Bütçesi
(table 8.6)

Aktivite Doğrudan Maliyetler Genel Giderler Toplam Maliyet

Geleneksel bütçeleme uygulandığında maliyetler çeşidine ve/veya

maliyetin oluştuğu fonksiyonel birime göre sınıflandırılır. Bu, maliyeti
izlemeyi ve kontrol etmeyi çok zorlaştırır, projeler için uygun olmaz.

26
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Zaman Fazlı Örnek Bütçe

Aylık Bütçe
Aktivite Maliyet Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim
Tahmini
A 7000 5600 1400
B 9000 3857 5143
C 6250 5000 1250
D 12000 4800 4800 2400
E 3000 3000
F 9000 2571 5143 1286
G 5000 3750 1250
Toplam 51250 5600 5257 12714 14193 9836 3650

27
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Projenin Bütçelenmiş Kümülatif Maliyeti
(figure 8.8)

28
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Bütçe Yedekleri (Budget Contingencies)

Beklenmedik durumlarla başa çıkmak ve projeyi zamanında

bitirme şansını artırmak için ayrılan ekstra bütçe

Bütçe yedekleri neden gerekli:

1. Proje kapsamındaki olası değişiklikler
2. Murphy kanunu
3. Maliyet tahmini aktiviteler arası etkileşim maliyetlerini de
göz önüne almalıdır
4. Normal koşullar nadiren gözlemlenir

29
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
 Yedek Bütçenin Avantajları

1. Gelecekteki belirsizlikleri bütçeye yansıtır.

2. Önceden ayrılmış yedek bütçeler gerektiği zaman

onay alınmasını kolaylaştırır.

3. Yedek bütçenin de aşılması proje maliyetleri ile

ilgili bir erken uyarı olarak kullanılabilir.

30
Copyright ©2016 Pearson Education, Ltd.
Bütçelerini Çok Aşan Projeler
Sydney Opera House

31
Boston ‘Big Dig’

32