E DREJTA NDERKOMBETARE PERMBLEDHJE PROVIM

KREU 1
E DREJTA NDERKOMEBTARE rregullon marredheniet vetem midis shteteve .

MENYRA E NXJERRJES SE NORMAVE

Ne te drejten nderkomebtare nuk ka asnje organ qe te qendroje permbi shtetet. Normat e se drejtes
nderkomebtare perpunohen vetem ne marreveshje midis shteteve me pelqimin.

BURIMET E SE DREJTES NDERKOMEBTARE

A. Zakoni
2 momente
1. Momenti objektiv - nje praktike e formuar , perseritja e rasteve dhe e zgjidhjeve te ngjashme
2. Momenti subjektiv
Shpesh zakoni mund te formohet edhe nga ligjet e brendshme , nga vendimet e gjyaktave si dhe ne
praktikat administrative .
B. Traktati
Mund te perkufizohet si nje akt me ane te se cilit shtetet dhe subjektet e tjera percaktojne notma
sjelljeje dhe te drejta dhe detyrime. Me traktat kuptohet cdo akt I tille edhe kur kia nje emertim si
marreveshje , konvente pakt etj.
C. Vendime Gjyqesore
D. Vendime ose percaktimet e oragneve te institucioneve nderkomebtare ose te konferences
nderkomebtare
E. Parimet e pergjithshme te se drejtes
F. Doktrina dhe jurisprudenca
Doktrina permbledh nje kompleks opinionesh dhe gjykimesh kristike

Juristprudenca eshte nje kopleksh gjykimesh te dhena nga oragne te cilat kane per detyre te ushtrojne
pushtetin e dhenies se drejtesise.

OBJEKTET
Objekt I se drejtes nderkomebtare jane se pari marredheniet midis shteteve por edhe marredheniet qe
lindin ne mes te shteteve dhe organizmave te tjere qe dalin si partnere ne arenen nderkomebtare
Objekt mund te jete dhe veprimi dhe mosveprimi

KREU 3
SUBJEKTET E SE DREJTES NDERKOMBETARE
Subjekti I se drejtes quhet cdo person fizik dhe juridik qe gezon te drejta dhe detyrime.

Ne te drejten nderkombetare quhen persona nderkomebtare te cilet duhet te kene zotesi

juridie dhe zotesi per te vepruar dhe personalitet nderkombetare

SUBJEKTET E SE DREJTES FINANCIARE JANE :

1. SHTETI
2. INDIVIDI /PERSONI FIZIK
3. ORGANIZATAT NDERKOMEBTARE.

SHTETI
Nocioni shtet : 2 kuptime
1. Si nje fenomen politiko-social: nje apart te caktuar administrativ , nje bashkesi te organizuar / apart
I brendshem
2. Si nje fenomen juridiko-nderkombetare: jo vetem nje apart I caktuar por edhe elementet e there qe
shteti te dali si pale ne marredheniet nderkomebtare ne aspektin e jashtem

Shteti, si organizatë e sundimit politik, është një fuqi e organizuar, e cila vullnetin e saj ia imponon
gjithë shoqërisë dhe disponon një aparat të tërë për zbatimin e këtij vullneti.

Si organizatë e sundimit politik, shteti duhet:

• 1. t dallohe kundrej organizatave të tjer që veprojn në të njëjtin territor;
• 2. të jetë autonom;
• 3. të jetë i centralizuar;
• 4. pjesët e tij përbërse te jene formalisht të koordinuar njëra me tjetrën.
Shteti dallohet nga organizatat e tjera qe ekzistojne per shkak te karakterit te saj politik. Ka su
elementin e tij thelbesore pushtetin I cili ushtrohet me ane te se drejtes

QELLIMI: eshte ruajtja e rensit dhe e se drejtes brenda dhe ruajtja e pavaresise ne raport me popujt e
tjere.

KUSHTET QE SHTETI TE JETE SUBJET I SE DREJTES NDERKOMEBTARE

1. Duhet te ketet nje popullsi - numri nuk ka rendesi , teresi individtesh qe jetojne ne nje bashkesi dhe
jane te lidhur me shtetin juridikisht dhe politikisht

2. Duhet te kete nje territor -përfaqëson vendin kuështë vendosur popullsia dhe mbi të cilinshteti
ushtron kontroll ose shtrin sovranitetinterritorial.

3. Duhet te kete nje qeveri -nje ose me shume njerez duhet ta perfaqesojne popullesine dhe ta
drejtojne ate sipas nje sistemi juridik te caktuar

4. Qeveria duhet te kete sovraniteti- pavaresine e plote brenda kufijve dhe te vendit ashtu dhe jashte
tij. -pushteti I qeverise mbi popullesine dhe vendin konkretduhet te jete nje pushtet I plote qe nuk varet
nga asnje pushtet tjeter.

PERSONI FIZIK - INDIVIDI

Duhet te kete zotesi juridike qe ka te beje me faktin se kujt shtetesie I perket

Personi fizik mund te hyje ne marredhenie nderkombetare ose ne cilesine e personit zyrtar ose ne
cilesine e personit privat.

Personat fizike mund te hyjne ne nje marredhenie me nje shtet te huaj por nuk mund te hyjne ne
menyre te pavarur por nepermjet shtetit te tyre.

ASPEKTET KRYESORE TE SUBJEKTIVITETIT NDERKOMBETARE TE INDIVIDIT NE

DITEN E SOTME
1. Pergjegjesia penale e individeve per krime nderkombetare - Pas luftes se 2 boterore Gjyqet e
Nurmebergut krijuan praktiken e nxjerrjes para drejtesise udheheqes qeveritare ne menyre undividuale
per krime te kryera.
U nxor per here te pare koncpetikrime kunder njerezimit .
shteti ne emer dhe per llogari te te cilit jane kryer krime nderkombetare mban pergjegjesi materiale,
politike dhe morale,ndersa udheheqesit e tij qe e kane perdorur shtetit per ti kryer krimet mbajne
pergjegjesi penale dhe nxirren perpara gjyqit nderkombetar.
2. Te drejtat dhe lirite themelore te njeriut -Përsa i përket aspektit aktiv të subjektivitetit
ndërkombëtar, individi në të drejtën ndërkombëtare ka një pozicion sui- generis.
Garantimi i të drejtave dhe lirive të individit në të drejtën ndërkombëtare, solli nevojën për
ekzistencën e garancive konkrete për zbatueshmërinë e këtyre normave.

Individët pas Luftës së II Botërore, kishin të drejtë që t’i drejtoheshin institucioneve

ndërkombëtare drejtpërdrejtë, pa qenë e nevojshme që për këtë të ndërmjetësonin shtetet.
Kjo solli një revolucion të vërtetë dhe tashmë, individët kanë të drejtë t’i drejtohen në mënyrë të
drejtpërdrejtë
Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut,
Gjykatës Inter- Amerikane për të Drejtat e Njeriut, po ashtu edhe
Gjykatës Afrikane mbi të Drejtat e Njeriut dhe të Popujve

3.Qytetaria e Bashkimit Evropian - Bashkimi Evropian është shembulli më i mirë i pozitës së

veçantë që ka tashmë individi në të drejtën ndërkombëtare, duke gëzuar personalitet juridik shumë
më të gjerë, krahasuar me pozitën e individit në kuadër të së drejtës së përgjithshme ndërkombëtare.

I gjithë sistemi i Bashkimit Evropian është mbështetur mbi pjesëmarrjen aktive të individëve, të cilët së
bashkume aktorë të tjerë jo shtetërorë gëzojnë të drejta të reja, të sapokrijuara që rrjedhin nga një
shumëllojshmëri Rregulloresh dhe Direktivash.

Bashkimi Evropian është shembulli më i mirë i pozitës së veçantë që ka tashmë individi në të drejtën
ndërkombëtare, duke gëzuar personalitet juridik shumë më të gjerë, krahasuar me pozitën e individit
në kuadër të së drejtës së përgjithshme ndërkombëtare.

ORGANIZATAT NDERKOMEBTARE
NDAHEN NE 2 LLOJE
1. NE VARESI TE KARAKTERIT TE FUNKSIONEVE TE TYRE
- Organizata nderkomebtae me karakter tekniko-administrative
Jane organizata me funksione dhe kompetenca te kufizuara dhe qe veprojne ne nje fushe te caktuar.
Futen
ONP
UNESKO
Organizata boterore e shendetesise etj

- Organizata nderkomebtare me karakter politik

Kane funskione me te gjera dhe ketu hyjne organizatat regjionale dhe ato universale.
Dy jane organizatat nderkombetare me ndikimin boteror e politik, Lidhja e Kombeve (midis dy
lufterave boterore) dhe Organizata e Kombeve te Bashkuara

2. NE VARESI TE VELLIMIT TE KOMPETENCAVE TE TYRE NDAHEN NE

- organizata nderkomebtare me karakter regjional
- organizata nderkombetare me karakter universal

KREU 4- SHTETET SI SUBJEKT I SE DREJTES

NDERKOMEBTARE

SOVRANITETI SI PREMISE THEMELORE

Ne nje shtet demokratik te sunduar nga ligji , epersia e pushtetit shteteror nuk mudn dhe nuk duhet te
nenkuptojepakufizimin e tij absolut.
Sovrantieti eshte pushteti me I larte mbi popullsine dhe mbi ate territor dhe qe varet nga asnje pushtet
tjeter.
Sovrantiteti eshte pavarisa e plote per te vendosur brenda territorit dhe mbi popullsine qe vendos mbi
ate territor. Eshte pvarsia e plote be raport me subjeketet e tjera te se drejtes nderkomebtare
Shteti qe nuk kane sovranitet nuk jane subjekte te se drejtes nderkomebtare
Parimet ndervepruese
A. Papajtueshmeria e sovrsntietit
B. Pakufizimi I tij
C. Epersia e pushtetit
D. Pandashmeria e sovrantietit
E. Jo absolutiteti
F. Barazua juridike
G. Perparesia e sovrantietit popullor

TEORIA E SOVRANTIETIT TE KUFIZUAR

Kjo teori u paraqit si shprehje e interesave supreme te bashkesise socialiste sipas te ciles nese ka
ndeshje interesash midis bashkesiise dhe shteteve evec e vec , prevalojne unteresat e bashkesise sepse
ato perfaqesojne te drejten
Teori e cila u perhap ne fillim te vitetve 70

SOVRANITETI DHE PAVARESIA

Pavaresia shpreh nje ane te sovrantietit
Sovraniteti perfshin njeaspekt te brendshem , pra e drejta qe ka nje shtet sovran per ti zgjidhur cehtjet e
tij te brendshme vet , pa iu nenshtuar nje pushteti tjeter dhe nje aspekt te jashtem , pra e drejta qe ka nje
shtet sovran per ti tajtuar , zgjidhur ceshtjet e tij te jashme ne menyre te pavarur

SOVRANITETI TERRITORAL
Pushteti ne i larte dhe ipandare I nje shteti mbi territorin e tij perben nocionin e sovrantietit territorial
Sovrantieti territorial eshte element I nocionit te sovrantietit.
Cdo akt I njeanshem qe cenon pushtetin eksluziv te nje shteti mbi territorin ee tij eshte nje shkelje e se
drejtes nderkomebtare.

SOVRANITETI DHE BARAZIA

KARTA E OKB
NENI 1 -Per respektimin e parimit te te drejtave te barabarta
NENI 2 - organizata mbeshtet ne parimin e barazise sovrane te te gjithe anetareve te saj
Elementi thelbesore I se drejtes nderkomebtare eshte parimi I barazise sovrane
Ne kete drejtim sovrantiteti eshte nje koncept juridik nderkomebtare qe perdoret per te percaktuar
subjektin kryesor te pushtetit suprem ne sistemin nderkomebtare
Barazie shprehet jovetem ne ushtrimin e te drejtave por eshte ne aftesine e permbushjes se ketyre
detyrimeve
Te gjitha shtetet gezojne barazi sovrane .

SHTETET ME STATUS TE KUFIZUAR

Jane shtete qe nuk dalin drejtperdrejte si pale ne marredhenie nderkomebtare, qe jane futur ne disa
forma vartesie ndaj shteteve te tjera me te fuqishme

RREGULL I PERGJITHSHEM: Jane keto shtet rte fuqishme qe perfaqesojne ne marredhenie te

jashme .
ED.N njeh keto forma te vartesise juridike bderkomebtare

A. VASALITETI
Vasaliteti eshte nje forme vartesise ne te cilen shteti me I fuqishem quhet suzeren kurse shteti me I
dobet vasal
Si e drejte kryesore duhet permendur qe shteti suzeren e perfaqeson ploteisht ose per ceshtjet me te
rendesishme stetin vasal ne arenen nderkomebtare

KEMI 2 LLOJE
1. Ka raste kur shteti vasal nuk mban kurrfare marredheniesh me shtetet e tjera sepse keto marredhenie
I perfshin shteti suzeren . Ne keto raste shteti vasal nuk ka asnje pozite ne te drejten nderkomebtare.
2. Ka dhe raste kur shteti vasal mund te zere nje pozite ne te drejten nderkomebtare , por nje pozite te
dobet dhe e parendesishme. Ato mund te realizojne vete disa te drejta nderkomebtare , te hyjne
drejtpersedrejti ne disa marredhenie tepjeshme me shtetet e tjera pa ndermjetesine e suzerenit.
KARAKTERISTIKAT
1. Shteti vasal nuk ka te drejte te ushtoje sovranitetin e jashtem
2. Shteti vasal I paguan harac vjetor shtetit suzeren
3. Shteti suzeren I jep pelqimib e tij per emerimin e kryetarit te shtetit vasal.
4. Territori I shtetit vasal konsiderohet si nje pjese e territorit te shtetit suzeren.

Do te thote ;
- Marreveshjet nderkomebtare te lidhuara me shtetin suzeren jane ispo facto te lidhura dhe ne emer te
shtetit vasal
- Lufta e suzerinit eshte ispo facto lufte e shtetit vasal

PROTEKTORIATI
Kemi protektoriat kur nje shtet I fuqishem kontrollon poltiken e jashtme te nje shteti tjeter me te vogel .
Shteti me I fuqishem quhet protektor
Shteti me I dobet quhet I protezhuar.
Protektoriati si rrregull vendoset ne anen e nje marreveshje te vecante midis protektorit dhe shtetit
tjeter , ne menyre qe protektori te mund te dale ne emer te te protezhuarit ne marredhenie me shtetet e
tjera.
Permbajtaj e protektoriatit percaktohet ne cdo rast konkret me nje marreveshje te posacme qe cila
numeron si te drejtat ashtu dhe detyrimet
Ne disa raste shtetet nen protektoriat kane pasur perfaqesues se tyre te vecanta ne disa oragnizata
nderkomebtare me karakter tekniko - administrativ. Pra shtetet qe ndodhen ne protektoriat mund te
kene disa te drejta te kufizuara ne arenen nderkombetare. Por keto te drejta nnuk jane te mjaftueshme
qe keto shtete mundte konsiderohen sisubjektete plota te se drejtes nderkombetare.

MANDATI NDERKOMBETARE.
Ideja kryesore e mandatit ne vend qe te aneksoheshin nga Fuqite aletare ose te viheshin nen protektorin
e tyre , ish- kolonite u besoheshin disa prej ketyre fuqive, te quajtuara fuqi mandatore te cilat kishin per
detyre ti administronin keto nenkontrollin e Lidhjes se kombeve.

DALLOHEN 3 KATEGORI MANDATASH

1. MANDATI A zbatohej per disa komunitete te shkeputura nga P.osmane qe kishin nje ekzistence
politike te tyre dhe prespektiven per te arritur pavaresine e plote. Keto vende viheshin nen
adminsitraten eFuqive mandatare vetem perkohesisht dhe kjo fuqi kishte me teper detyren e keshilltarit.
2. MANDATI B ishte per disa popuj te Afrikes Qendore . Fuqite mandatore merrte perisper
adminisitrimin e territorit ne nje shkalle te plote
3. MANDATI C zbatohej ne disa territore te cilat per shakak te popullsise se tyre te vogel , te sip te
parendesishme , te largesise se tyre nga qendrat e qyteterimit nuk mund te administroheshin vecse duke
u vene ne sundimin e plote dhe te pakufizuar te fuqise mandatore “si bje pjese e pandare e territorit te
saj.

ORAGANI ME I LARTE - KOMISARI I LARTE qe caktohej nga fuqia mandatore .

Fuqite mandatore ishin te detyryara te zbatonin regjimib e dyerve te hapura edhe mundesive te
barabarta ne shkembimet tregetsree te kertyre territoreve me shtetet e tjera

KUJDETSTARIA NDERKOMEBTARE
Mandati u zevendesua me fjalen kujdestari
NENI 74 I OKB - Organizata krijon nen drejtimibn e saj nje sitetm nderkomebtare kujdestarie ne disa
territore
QELLIMI: eshte qe te qeverisen keto territore dhe te mbikqyren me synimimin qe te ndimohet
zhvillimi progresiv I popullsise se tyre drejt veteqeverisjen dhe pavarsise
PERFSHIHEN KETO TERRITORE:
A. Territoret qe kane qene me pare nen mandat sipas statutit te lidhjes se kombeve
B. Territore qe u jane shkeputur shteteve te munduara ne L.2.B
C. Terriore te tjera qe mund te futen vullnetarisht ne keto sisteme nga Fuqite qe kane ushturar me para
sovranitet te plote mbi to.
Oragan I posacem - Keshilli I kujdestaresise - eshte nje nga 6 organet kryesore te okb.
DETYRAT KRYESORE
1. Te shohe raportet qe duhen te paraqiten nga Fuqite kujdestare mbi administratimin e ketyre
terrutoreve
2. Te shohe lujtjet dhe ankeset qe mund te vijne nga popullsia vendase.
3. Te organizoje vizita peroiodike per te konstatuar ne vend per parimin e popullsise ne fushen
ekonomike , politike , sociale.
Territoret qe jane futur ne kete sitetm nuk jane te ndara ne kategori. Te gjitha keto territore
konsiderohen pak a shume ne nje nivel zhvillimi.

REGJIMI I KAPITUALCIONEVE .
Regjimi I kapitulacioneve quhet nje tok privilrgjesh e te drejtash te posacme qe kane patur gezuar ne
te kaluaren Shtetet e medha evropiae ne disa vende te Lindjes. Eshte nje forme mjat e vjeter e vartesise
juridike fillimet e saj datojne ne shek.X.
Kapitulacionet nuk ishin marreveshje te barabarta, ato jepeshin ne menyre te njeanshme dhe
anulloheshin gjithashtu ne menyre te njanshme.
Regjimi I kapitualcioneve nuk ka qene njelloj ne te gjitha vendet.
Turqia ka pasur si karakterisite kryesore mosnderhyrjen a autoriteteve otomane ne marredheniet e te
huajve ne terrritorin e saj
Ne Kine tipari kryesor ka qene ndarja e vendit ne sfera influence midis Fuqive te Medha

FORMAT E BASHKIMIT TE SHTETEVE

Shume here shtetet kane hyre ne forma te ndryshme bashkimi misid tyre. Disa prej ketyre formave te
bashkimit nuk prekin personalitetin nderkomebtare te shteteve [jesemarrese. Te tilla mund te
konsiderohen bashkimet me karakter tekniko-administrtiv.
Ka dhe lkloje bashkimi te cilat mund te ndikjne ne poziten nderkomebtare te shteteve pjesemarrese,

LLOJET E BASHKIMEVE

1. BASHKIMI PERSONAL
Bashkimi personal bejne 2 shtete sovrane qe jane bashkuar midis tyre vetem sepse kane si monark te
njejtin person.
Bashkimi personal nuk del si subjekt I se drejtes nderkomebtare , por dalin vete shtetet qe bejne pjese
ne kete bashkim secili per llogari te vete.
Kjo frome bashkimi eshte e percipte.
Shtetet ruajne krejtesisht individualitetin e tyre dhe si pasoje pozita e tyre nderkomebtare nuk prektet.
PASOJAT :
1. Cdo shtet mund te kete politiken e vet , aleancat dhe traktat e tij te vecanta , ai mund te kete
perfaqesi diplomatike te vecanta
2. Duke qene nje sovran I perbashket keto shtete zhvillojne nje sistem politik te ngjashem ne mos te
njejte.
3. Ne disa raste I nejti person mund te percaktohet si perfaqesuesi zyrtar I te 2 shteteve pjesetare. Ai
eshte perfaqesues I shteteve vec e vec.
4. Njeri nga shtet e bashkimit mund te jete ne gjendje lufte me nje pale te trete, pa terhequr ne kete luft
medoemos shtetin tjter te bashkimit.
KARARISTIKE THELBESORE: eshte fakti se qenia e nje sorani te vetem ne krye te bashkimit eshte
nje gje rastit dhe e perhershme

2. BASHKIMI REAL
Eshte nje bashkim qe krijohet me marreveshje midis shteteve qe bejne pjese ne kete bashkim . Ne kete
rast eshte me I plote dhe kjo shfaqet qarte edhe ne fushen e marredhenieve te jashme
Bashkimi real I ngjan bashkimit personal perderisa dhe ky bashkim presupozon qeninen e nje monarku
te vetem ne krye te shteteve.
Bashkimi real nuk eshte nje shtet e kuptimin e vertete te fjales. Cdo pjesatar ruan individualitetin e vet ,
territorin e vet , qeverisjen e vet , parlamentin e vet.
Subjekt I se drejtes nderkomebtare eshte BASHKIMI dhe jo shtetet vec e vec.
Shtetet qe bejne pjese ne bashkimin real nuk mund te bejne lufte vec e vec.
Perfaqesit e shtetve eddiplomatike dhe konsullore jane te njejte.
TIPAR KARKATERISITKE: Pervec monarkut te perbashket edhe ekzistenca e disa dikstereve te
perbashketa, si dikasteri I puneve te jashtme .
KONFEDERATA
Konfederta eshte nje bashkim I 2 ose me shume shtetve sovrane krijuar per te arritur nje objektiv te
caktuar ne fushene politikes se jashtme
Konfedereata eshte me teper nje bashkimim politik sesa juridik , nje bashkim shtetesh te pavarura qe
nuk nhjohin asnje autoritet te perbashket mbi to.
Konfederta eshte nj perberje shtetesh dhe jo nje shtet I perbere
Cdo shtet pjesetar ruan autonomine e vet te brendhsem, pavarsine e vet te jashtme , realizon vete te
drejtat e tij sovrane ne arenen nderkomebtare me disa kufizime te vogla.
Cdo shtet vec e vecruan te drejtat dhe detyrimet nderkomebtare
Konfedersta krijohet me ane te nje traktati nderkomebtar , qe perfundohet midis shteteve pjesemarrese.
Ky traktat ben dhe ndarjesn e konpetencave midis shteteve te konfederatesmidis shteteve te
konfederates
Trjatimi I problematikave te perbashketa I eshte besuar nje organi qendror KOMITETIT apo
KUVENDIT.
Ky komitet apo kuvend eshte nje organ kolegjial dhe ka me teper tiparet e nje mbledhjeje te tipit
diplomatik, te perberer nga perfaqesues te paleve , te cilet votojne sipas udhezimeve te qeverise
perkatese.
Konfederata nuk eshte subjekt I se drejtes nderkombetare dhe se ajo nuk del vete ne marredheniet
nderkombetare. Subjektet e se drejtes nderkomebtare jane shtetet pjesemarrese vec e vec.
Konfederata eshte nje forme e paqendrueshme e bashkimit te shteteve , nje faze e ndermjetme qe con
drejt bashkimit me te ngushte.

FEDERATA
Federts eshte nje forme bashkimi shume me e ngushtr se konfedertat
Krijohet e marreveshjen e shteteve pjesetare
Tipari qe e dallon nga konfederta eshte ekzistenca e shtetit feudal.
Shtetet pjesemarrese secili me territorib e vet , popullsine evet , kushtetuten e vet. Nga ana tjeter kemi
dhe Federaten gjithashtu me territorin e vet , me te gjitha levat e nevojshme per funksionimin e tyre.
Sovraniteti duhet te ndahet midis shtetit federativ nga njera ane dhe shteteve te tjera nga ana tjeter.
Brenda kuadrit te kompetencave te veta shteti federativ mund te nxjere ligje , te cilat jane te
domosdoshme , jo vetem per shtetet anetare por edhe per shtetasit e ketyre shteteve drejt perse drejti.
Shtetet anetare jane te pavarura breda kuadrit te kompetencave qe u jane lene
Federta eshte subjekt I se drejtes nderkomebtare , perderisa ka kompetneca :
- te shpalle lufte
- te lidhe traktate paqjeje
- aleanca
- marreveshje te tjera politike
- te dergoje dhe te prese perfaqesues diplomatike

BASHKIMI EUROPIAN
U kijua ne vitin 1990 me 6 shtete: Gjermani , itali , Belgjike , Hollande , Luksemburg

PROCEDURA E PRANIMIT:
Hapet me negocimin dhe perfundon ne nje akt qe qeuhet “Mrreveshja e sabilizim-asocimit. Ajo ve si
kusht permbushjen e standarteve eurpoiane ne te gjitha fushat , ne rradhe te pare zhvillimin e
zgjedhjeve te lira dhe te ndershme

NATYRA DHE POZITA E BE

U krijua nga ministi I jashtem farncez Robert Shuman
U krijuan: Komiteti Ekonomik I Qymiyrit dhe Celikut qe u pasua nga Komiteti ekonomik evropian dhe
nga Komiteti Evropian I energjise anatomike .
Keto komitete kane secili nje akt kushtetues te vecante por OBJEKTI eshte I njejte : te ndertohet nje
Europe e Organizuar .
ORGANET KRYESORE TE BE JANE :

1. KOMISIONI EVROPIAN
- Perbehet nga 27 anetare te caktuar per 4 vjet nga qeverite e vendeve anetare.
- Ka per detyre te propozoje masat qe duhen te merren nga qeverite ne interes te Komunitetit.
Vezhgon repsektimin e traktateve qe jane e themel te Be dhe I paraqet nje raport vjetor parlamentit .
Perpiqet te patoje pikepamjet e shteteve anetare dhe -per kete ai zhvillon konsultime te vazhdueshme
me qeverite

2. PARLAMENTI
- Perbehet nga 785 deputete .
- Zhvillon punimet ne seanca plenare nje here ne muaj ne Strasburg
- Ka 3 lloje Kompetencash: Kontolli , Buxhetore, Legjislative
- Ushtron kontroll ndaj Komisionerit
- Zhvillob debatae rreth raportit te pergjithhm te vep se komisionerit
- Ngre ceshtje perpara Gjyaktes
- Vendos buxhetin e Komunitetit
- Merr pjese ne procesin legjislatib ne kuadrin e Bashkimit.

3. KESHILLI I MINISTRAVE
- Perbehet nga perfaqesuesit e 27 qeverive
- Trajton probleme te fushave te ndryshme: marredhenie te jashme , buqesi, probleme ekonomiko-
financiare , buxhetin ,energji , mjedis , transport , ceshtje sociale .
- Kryesohet nga cdo shtet anetare per 6 muaj sipas rradhes.
- Disponomon nje aparat ndihmes mjaft te madh

4. GJYKATA
- Perbehet nga 27 anetare dhe 6 avokate te pergjithsem te cilet caktohen nga qeverite per 6 vjet
- Selia ndodhet ne Luksemburg .
- Ka si ko0mpetece te gjykoje mosmarreveshjet qe mund te dalin gna zbatimi I traktaeve dhe nga e
drejta , aketet e tjera qe rrjedhin prej tyre
- Mund ti drejtohen si Shtete anetare dhe organet e BE
- Mund te paraqese ankesa ne gjykate dhe nje person juridik ose f9izik me nje vendim te Keshillit .

KESHILLI I EUROPES
- eshte kijuar ne vitin 1949 nga 11 shtete , sot jane 43
- ORGANIZIMI I BRENDSHEM: Ka nje komitet te Ministrave qe mblidhet 2 here ne vit ne nivelin e
ministrave te jashtem dhe cdo muaj nw nivelin e perfaqesuesve te ministrave
- Oragni tjeter eshte Asambledja Parlamentare qe perbehet nga 177 perfaqesues 2-8 per cdo vend
anetare sipas popullsise
- OBJEKTIVI KRYESOR: Realizimin e nje bashkimi me te ngushte te shteteve anetare me qellimin qe
te ruhen e te cohen perpara idealet dhe parimet e tyre te perbashketa.
- Eshte nje forme bashkimi qe gjen shprehjen ne domesthenese ne nje fushe specifike ate te mbjojtejes
se te drejtave te njeriut e te lirive themelore.

SHTETE ME STATUS TE VECANTE

SHTETET NEUTRALE
- Behet fjale per shtetet neutrale dhe jo shtetet qe ndjekin nje politike neutrale
- Neutraliteti I nje shteti ne nje lufte te caktuar vendoset ne shumicen e arasteve , ne menyre te njashme
me deklaraten e neutralitetit.

1. NEUTRALITETI I PERHERSHEM

- Karakterizon poziten e atyre shteteve qe nuk marrin pjese ne lufte pergjithesisht marrin pjese ne nje
lufte te caktuar
- neutraliteti I perhershem ka ne bazen e vet ne origjinen e vet nje traktat ndekombetare ne te cilin
zakonisht marrin pjese , pervec shtetit te interesuar dhe Fuqite e medha

2. NEUTRALITETI I PERKOHSHEM
- krakterizon poziten e atyre shteteve qe nuk marin pjese ne nje lufte te cakuar.
- traktati nderkomebetar caktond detyrimet e shtetit neutral dhe te shteteve te tjera te traktatit

DETYRIMET E SHTETIT NEUTRAL JANE KETO:

1. Te mos marre pjese ne ate lufte qe mund te zhvillohet midis shteteve te tjera , me perjashtim te
rasteve kur ai vete eshte objekt I sulmit
2. Ne kohe paqejeje , shteti neutral ka per detyre qe te abstenoje nga pjesemarrja ne marreveshje te tilla
nderkomebtare, te cilat mudn te cojne ate drejtperdrejte ose terthorazi ne lufte
3. Shtetit neutral I mbrohet e drejta e perfundimit te trktateve te aleances , qofshin keto me karakter
ofensiv ose difensiv.
4. Shteti neutral nuk duhet te lejoje vendosjen e bazave ushtraka ne territorin e tij
5. Njohjes se te drejtes se vetembrojtjes I pergjigjet natyralisht edhe e drejta r mbrajtjes se dorcave te
armatosura te cilat I japin mundesi shtetit neutral qe te ushtroje efektivisht te drejten e vetembrojtjes
6. Vetembrojtja e shtetit neutral eshte jo vetem nje e drejte , por nje obligim

DETYRIMET E SHTETEVE TE TJERA

1. Detyrimi kryesor qe bie mbi Fuqite e Medha eshte qe te mos prekin dhe te mos sulojne shtetin
neutral
2. Eshte detyrimi minimal qe mudnd te marin persiper

SHTETET ME STATUS TE DISKUTUSHEM

MIKROSHTETET
- Nga pikepamja formale , keto shtete I permbushin kushtet e domosodoshme per ekzistencen e cdo
organi shteteror, por I kane ne shaklle minimale sa eshte e veshtire te vihen ne rradhe me shtetet e
tjera .
- Edhe vendet me te vegjel kane te drejten e vetevendosjes dhe te pavaresise
- Keto shtete nuk mund te jene pjese e OKB por mund tti drejtohen Gjyaktes Nderkomebtare ose te
marrin pjese ne disa Institucione te specializuara ose ne konferenca diplomatike per aprovimib e
konventave nderkomebtare
JANE : PRINCIPATA E MONAKOS
REPUBLIKA E SAN MARINOS
SHTETI I VATIKANIT

KREU 5 -NJOHJA NDEKOMEBTARE

NOCIONI DHE RENDESIA

Njohja nderkomebtare shtrohet kryesisht kur lindin shtete te reja . EDN nga pikepamja se kur lind nje
shtet I ri , shtrohet patjeter edhe ceshtja e pozites se tij ne t drejten nderkombetare me shtetet e tjera
DISA MENYA TE LINDJES SE SHTETEVE TE REJA :
1. Nje shtet mund te copetohet ne dy ose me shume shtete
2. 2 ose me shume shtete mund te shkrihen dhe te bashkohen midis tyre per te krijuar nje shtet te vetem
3. Si rezultat I fitores se luftes clirimiatre

KONCEPTI KONSTITUIV
- Sipas koncpetit konstituiv nuk mjafton qe nje shtet te kete elementet thelbesore
- Nje tjeter element perserberes konstituiv eshte njohja nga ana e shteteve te reja .
- Sipas ketij koncepti njohja eshte ajo qe vulos krijimin e shtetit
- Sipas ketij koncpeti ekzistencae nje shteti te ri duhet te pranohet nga shtetet ekzistuese , perlqimin e
tyre keto shtete e shprehin me ane te njohjes

KONCEPTI DEKLARATIV
- Koncepti deklarativ thote se shteti ekziston pavaresisht nese njihet apo jo prej shteteve te tjera
- Njohja nuk eshte kurre me shume sesa konstatimi I nje fakti
- Shteti jo vetem si nje aparat por edhe si subjetkt I se drejtes ekziston ne fakt qe ne castin e lindjes se
tij
- Njohja nderkomebtare e konstaton e deklaron faktin e lindjes
- Shteti I ri gezon te drejtat dhe atributet e subjektit dhe pa njohjen nderkombetare.
- Mirepo shteti I ri nuk mund ti detyroje shtetet e rtjera ta njohin , Dhe mos njohjai ngushron
kompetencat e tij ne marredheniet nderk0mebtare
- Shteti I ri mund te hyje ne marredhenie diplomatike dhe juridike vetem me shtetet qe e kane njohur

AKORDIMI I NJOHJES
-Eshte nje akt diskrecionar I shtetit para ekzistues.
- Njohja nuk eshte nje procedure e centralizuar , e detyrueshme , ajo eshte nje akt qe varet vetem nga
vullneti politik I nje shteti
NE PARIM - Akordimi I njohjes edhe pse sikrecionuar , nuk mund te hete arbitrat. Para se gjihaash ,
shteti I ri duhet te kete te gjitha elementet kushtetues dheduhet ti pergjigjet nje shkalle te caktuar te
efiktivitetit te pushtetit ne territorin e tij
NE PRAKTIKE- EDN nuk percakton kriteret per te gjykuar per efektivitetin e pushtetit te ri , keshtu
qe mbetet ne gjykimib e cdo shteti

- Realiteti nderkomebtar tregon se akoridimi ose jo I njohjes ka te beje me shume me poltiken , sesa me
te drejten
- Shtetet nuk tregojne ndonje vemendje te vecnte per efektivitetin e pushtetit te ri .

MENYRA E NJOHJES
- EDN nuk percakton rregulla fikse lidhur ne menyrat e njohjes
- Ne shumicen e rasteve , cdo shtet njeh nje shtet te ri rishtazu me nje akt te vecante individuale
- Por ne praktiken nderkomebtare ndeshen edhe raste kur nje numer shtetesh merren vesh midis tyre
per te njohur bashkaerisht shtetin e lindur rishtazi . KJO QUHET NJOHJE KOLEKTIVE .
- Nese shtetet e pranojne shtetin e ri ne nje organizate nderkomebtare e kane pranuar dhe njohjen e tij.
- Edhe shtetet qe nuk kane votuar pro duhet ta trajtojne ate si nje shtet anetar me te gjitha te drejtate dhe
detyrimet qe rrjedhin nga akti kushtetues I organizates
- Vendimi kolektiv ne keto raste nuk perjashton dhe njohjen individuale
- Ne shumicen e rasteve behet ne menyre te shprehur dmth me nje akt qe I drejtohej shprehimisht
qeverise se shtetit te ri
- Praktika nderkomebtare njeh dhe raste kur njohja behet ne menyre : te heshtur, te terhtorte. Impicite.
E kemi kur ne vend qe te beje nje akt te posacem , qeveria e nje shtetikryen ne adrese te shtetit te ri disa
vep si ato qe kryhen zakonisht ne marredheniet midis shteteve dhe qe rrjedhimisht , mund te
interpretohen si deshire per te bere njohjesn e per t vendosur marredhenie normale
- Propozimi per te vendosur marredhenie te rregukkta diplomatike me shtetin e ri eshte padyshim
deshire per ta njohur ate - kjo quuhet njohje e terthore

NJOHJA E SHTETIT DHE NJOHJA E QEVERISE

- Shtetet mund te veprojne ne arenen nderkomebtare vetme me ane te disa organizatave te cilat te marra
ne teresi perbejne qeverine
- Qeverite mund te ndryhsojne , por keto ndryshime nuk e prekin gjithmone indetnitetin e shtetit .
- Te DN I intereson ndryshimi I qeverisjes vetem nga pikepamja e aftesise se nje qeverie te ngarkuar
per te perfaqesuar shtetin e vetne marredheniet nderkomebtare
2 LLOJE NDRYSHIMESH
1. Te zakonshme ose konsitucionale- cdo ndryshim qeverie I bere ne baze te kshtetutes
2. Te jashtezakonshme ose jo konstitucionale- ne rast kur qeveria rrezohet me anen e nje kryengritjeje
apo te ndonje grushti shtetit, qe del jashte kuadrit te kushtetutes.

FORMAT KRYESORE TE NJOHJES

1. NJOHJA DE FAKTO: Njohje ne fakt

- Eshte nje njohje jo e plote , e perkoshme
- Shtei qe ben njohjen de fakto tregob ne ket emenyre deshiren per te hyre ne disa marredhenie te
kufizuara me shtetin e ri , marredhenie jo te plota dhe te paqendrueshme , duke menuar se shteti I ri
nuk eshte akoma I konsoliduar mire
- Mund te sherbeje si nje etape paraprake drejt njohjes de juro
2. NJOHJA DE JURO - Njohja juridike
- Eshte nje njohje poerfundimtare , nje njohje e plote . Shteti qe ben njohjn de juro shpreh deshiren per
te lidhur marredhenie te plota me shtetin qeka lindur rishtaz
- Duke bere johjen de juro , nje shtet shpreh zyrtarisht mendimin se shteti I krijuar eshte e konsoliduar
ne nje shaklle te mjatueshme , se ai qendron mire me kembet e veta, prandaj ai heq cdo rezerve persa I
perket aftesis se tij per te mbijetuar .
- Vetem pas njohjes de juro mund te vije vendsoja e marredhenieve diplomatike normale dhe
shekmbimi I perfaqesuesve diplomatike
- Vetem pas njohjrd de juro shteti I ri mund te marre pjese ne konferenca nderkombetare te nje interesi
me te pergjithshem
- Njohja de juro ka dhe pasoje ; shteti qe ben njohjen de uro angazhohet ne te njejten kohe te njhe ligjet
e shtetit te ri dhe ti zbatoje ato kur te jete rasti.

FORMAT E TJERA TE NJOHJES

1. NJOHJA SI PALE KRYENGRITESE

- Kur plas lufta civile , kjo luft zgjat kur edhe procesi I formimit te shtetit te ri zgjat per nje kohe
2 PUSHTET : PUSHTETI QENDROR DHE PUSHTETI KRYENGRITES
- Ne keto rrethana nje shtet I ri mund te njohe kryengritsit si pale kryengitese dhe mun te hyje ne sdisa
marredhenie te kufizuara , pa ndonje deklarate te posacme zyrtare .

2. NJOHJA E LEVIZJES TE CLIRIMIR KOMBETARE OSE TE REZISTENCES

- keto shprehjete njohjes se te drejtes se popujve per vetevendosje
- ne majft raste perfaqesues te levizjeve nacionalclirimtare jane pranuar te marrin pjese ne konferenca
ose mbledhje nderkomebtare me statusin e vezhguesit

3. NJOHJA SIPALE NDERLUFTUESE

- nje shkalle me e avancuar eshte njohja si pale nderluftuese . Nje shtet I trete e ben kete loj njohjeje
kur sheh se ato forca kryengritese jane aq te medha , sa qe mudn ti ekulibrohen me ato te pushtetit
qendror. Shteti I trete u njeh forcave kryengritese te drejtat dhe detyrimet e nje shtetinderluftues. Kjo
lloj njohjese ka pasojat e saj juridike
- Ne raport me shtetet e treta te dy paet nderluftuese mund te ushtojne te gjitha preogrative qe u jep
shteteve gjendja e luftes. Nga ana e tyre shtetet e treta angazhohen te mbajne neutralitetin ne kete lufte
dhe te ndihmojne asnje prej paleve nderluftuese.

KREU 6- PERGJEGJESIA DHE SUKSEDIMI NE TE FREJTEN

NDERKOMBETARE
PERGJEGJESIA SHTETERORE

-Pergjegjesia e shtetit per te kryerdetyrimet e tij nderkombetare eshte nje pergjegjesi juridike.
- Nese shteti mund te ndryshoje ligjet qe jane ne fuqi brenda per brenda kufijve te tij ai nuk e ben ate ne
arenen nderkombetare
-Shteti nuk mund ti anulloje ose ti krijoje normat e se drejtes ndekombetare vetem me vullnetin e tij
- "Përgjegjësia shtetërore" fillimisht u konceptua si një grup rregullash ndërkombëtare që
rregullojnë detyrimet ndërkombëtare të shteteve në marrëdhëniet me shtetet e tjera.

- Ne T.D.N tradicionale , përgjegjësia shtetërore përbënte një mënyrë klasike të trajtimit

të shkeljeve të zakoneve ne drejten ndërkombëtare.

- Problemi I pergjegjesise se shtetit ne te drejten nderkombetare eshte I lidhur ngushte me ate te

shterngimit, si element I domosdoshem I cdo te drejte. Nuk mund te mohohet se mungesa e nje
autoriteti epror,mungesa e nje force mbishteterore e veshtireson realizimin e shterngimit ne te drejten
nderkombetare.

-Shtetet janë të vetmit gjykatës për përgjegjësinë e tyre, sepse nuk ka juridiksion që ata ti nënshtrohen

m
-SUBJEKTE te pergjegjesise nderkombetare mund te jene aktualisht edhe organizatat
nderkombetettare te cilat luajne nje rol te rendesishme , te madh ne marredheniet nderkombetare.

- ORGANIZATAT NDERKOMBETARE mund të kryejnë shkelje të normave ndërkombëtare dhe
atëher ato mbajnë përgjegjësi.Por mund të ndodhë që ato të cënohen në të drejtat e tyre dhe atëhere
shtrohet çёshtja e përgjegjësisë së autorëve të shkeljes.

- Pergjejgesia njihet dhe pranohet, perounimi I rregullave lidhur me te ka qene I ngadalshem.

- Regjimi I pergjegjesise nderkomebtare ka si burim kryesor te drejten zakonore.

- EDN nuk ka ligjevenes as gjykates universal
- Nuk ka nje kod qe te rreguloj pergjegjesine nderkombetare , vetem zgjidhje te pjesshme ne formen e
konventave .
- PERGJEGJESIA NDERKOMBETARE lind kur nje subjekt I se drejtes nderkombetare I shakton dem
nje subjekti tjeter ne te drejten nderkombetare.
- Mbi bazen e nje fakti te paligjshem - kur bie ne kundershtim me nje rrregull nderkombetare te
karakterit zakononr ose konvencional
NGA KENDEVSESHTRIMI I NJE SHTETI TE DEMTUAR :
-përgjegjësia përfaqësonte fuqinë e shtetit për të mbrojtur qytetarët e tij jashtë kufijve të tij kombëtarë
- ose ushtrimit të së drejtës nga një shtet dhe detyrë për ta bërë këtë.
- Ne orgjinen e pergjegjesise nderkombetare eshte nje akt , nje fakt I pa ligjshem

FAKT I PALIGJSHEM I NJE SHTETI KUR:

-nje veprim ose mosveprim i atribuohet sipas te drejtes nderkombetare ketij shteti

Pergjegjesia lind mbi bazen e nje faji.

1. Një fakt ndërkombëtarisht i paligjshëm kur një veprim ose mosveprim i atribohet së drejtës
ndërkombëtare.
2. Përgjegjësia e shtetit mund të lindë edhe si rezultat i një veprimi dhe si rezultat i mos kryerjes së një
veprimi
3. Një veprim i brendshëm komform me të drejtën që është në fuqi në një shtet pra është i ligjshëm nuk
është më pak i paligjshëm ndërkombëtarisht nëse është në kundërshtim me normën ndërkombëtare

PERGJEGJESI DIREKTE DHE PERGJEGJESI INDIREKTE

Kemi përgjegjësi direkte kur një shtet shkel drejtëpërsëdrejti ai vetë detyrimet e tij ndërkombëtare.

Përgjegjësia indirekte kur një shtet merr mbi vete përgjegjësinë për një shkelje të së drejtës
ndërkombëtare të bërë nga një shtet tjetër

RASTET E PERGJEGJESISE INDIREKTE JANE :

-Shteti protektor dhe ai mandatar.

ELEMENTET E PËRGJEGJËSISË SË SHTETEVE

Per ekzistencen e pergjegjesise ndekombetare duhet te plotesohen keto kushte:
1. Te ekzistoje veprimi ose mosveprimi, me te cilin cenohet cfaredo detyre e percaktuar me normat e se
drejtes ndekombetare.

2. Veprimi i paligjshem duhet te mund ti vishet shtetit si person juridik ose si subjekt nderkombetar
per ekzistencen e pergjegjesise duhet te jete shkaktuar demi.

3. Per ekzistencen e pergjegjesise duhet te jete shkaktuar demi.

4. Duhet te jene shfrytezuar te gjitha mjetet juridike qe parashikohen per te fituar satisfaksion.
PERGJEGJESIA THEMELORE DHE PERGJEGJESI E PREJARDHUR

Përgjegjësi themelore është përgjegjësia e subjektit të së drejtës ndërkombëtare për veprimet që
kryejnëpersona nën autoritetin e tij efektiv

Pergjegjesi themelore
Pergjegjesia e subjektit te se drejtes nderkombetare ekziston nese nje shtet:
- nxjerre ndonje ligj i cili eshte ne kundershtim me detyrimet e tij nderkombetare.
-lejon te nxjerre ligjin, i cili eshte i nevojshem per t’i plotesuar detyrimet nderkombetare ose
- nuk derogon nje ligj qe eshte ne kundershtim medetyrimet ndekombetare.

Përgjegjësi e prejardhur ështëkur shteti nuk mban kurrëpërgjegjësi për shkeljet që mund te
kryejnëpersona tëvecante
Si parim Shteti nuk mban pergjegjesi per shkeljet qe kryejne persona te vecante

SHPËRBLIMI I DËMEVE

-Pasojat më me rëndësi edhe në të drejtën ndërkombëtare janë ato me karakter material, shtrohet
cështja e derdhjes së një shume në para për të riparuar dëmet e shkaktuara,
-Në të drejten ndërkombëtare shpërblimi do të kapë, përvec dëmit efektiv dhe dëmin e munguar.

2 menyra sipas te drejtes civile

• Dem efektiv dhe fitim i munguar

• Deme direkte dhe indirekte.

PERGJEGJESIA E ORGANIZATAVE NDERKOMBETARE

Ne teresi normat qe rregullojne pergjegjesine e shteteve jane ato qe rregullojne edhe
pergjegjesine e organizatave nderkombetare. Ceshtja e pergjegjesise shteterore shtrohet
njelloj si per organizatat nderkombetare dhe per shtetet. Normat qe rretgullojne pergjegjesine
e organizatave nderkombetare jane ne pergjithesi te njejta me ato qe I perkasin pergjegjesise
se shteteve.
MENYRAT
- Gjyq arbitazhi ne Gjykaten Nderkombetre
- Mund te vendoset nga OKB , Keshill I sigurimit
- Mund te percaktohet edhe me ndermjetesime e nje shteti tjter .

Ii. SUKSEDIMI
- Per zgjidhjen e probleme te shumta juridike vijne ne ndihme normat e te drejtes
nderkombetare te njohura me termin “suksedimi I shteteve”
-Suksedimi në të drejtën ndërkombëtare është zhvilluar nën ndikimin e të drejtës
private ku të drejtat dhe detyrimet me rastin e vdekjes kalojnë nga një person në tjetrin.
-Në të drejtën ndërkombëtare nuk ekzistojnë rregulla të përgjithshme mbi suksedimin dhe nuk
ka suksedim juridik komplet nga ana e një shteti për shtetin e vjetër.
-Suksedimi mund të jetë i plotë apo i pjesëshëm, varësisht nga fakti se a është bërë bartja e
përgjithshme apo e pjesëshme e sovranitetit të një pjese të territorit.
➢Suksedimi i përgjithshëm shfaqet kur një subjekt absorbohet në tërësi nga një tjetër, qoftë
me nënshtrim qoftë kur bëhet me vullnet.
➢Suksedimi i pjesëshëm shfaqet kur një pjesë e territorit të një subjekti ndërkombëtar
ngritet në kryengritje, fiton pavarësinë dhe bëhet subjekt ndërkombëtar në vete.
SUKSEDIMI DHE TRAKTATET

Shfaqen dy tendenca kryesore.

Sipas njërës, shteti i ri nuk mund të jetë i lidhur me traktatet të cilat nuk i ka lidhur vetë
Praktika amerikane është e orientuar që të njoh ekzistimin e traktateve.

-Në praktikë, marrëveshjet që i ka lidhur shteti i mëparshëm mbesin në fuqi për shtetin e ri
vetëm nëse shteti i ri i pranon shprehimisht ose nëse nuk ekziston ndonjë deklaratë e veçantë
për mosnjohjen ose anulimin e tyre.
- Sipas rregullit, të drejtat dhe detyrat që dalin nga traktatet, sidomos politike, nuk kalojnë
në trashëgimtarin, meqenëse presupozojnë një situatë (gjendje) të caktuar, e cila me ndrrime
ndryshohet.
KLASIFIKIMI NE 3 GRUPE :
1. Traktatet që nuk barten në pasardhës: këto janë traktate politikete të cilat supozohet
ekzistimi i disa rrethanave tënatyrës politike mes nënshkruesve, që domosdondryshojnë kur
bëhen ndërrime territoriale
2. Traktatet: të cilat mbesin në fuqi pasi janë krijuar për interest e përgjithshëm të tërë
bashkësisë ndërkombëtare;
3. Traktatatet që u referohen cështjeve që kanë të bëjnë me territorin: mbeten në fuqi meqë
rregullojnë njëinteres partikular lidhur me territorin që është ceduar ose prekur me
ndërrime. • Ato kalojnë nga shteti që shuhet ose zvogëlohet në pasardhës

SUKSEDIMI DHE BORXHET PUBLIKE

- rregull e përgjithshme sipas të cilës çështja e borxheve publike duhet të zgjidhet me
marrëveshje të veçanta
-borxhi është ndarë proporcionalisht pasurisë të secilës pjesë të territorit të ndarë.

SUKSEDIMI DHE SHTETESIA

-Me rastin e zgjërimit të pushtetit mbi një territor, pasardhësi e zgjëron pushtetin e vet mbi
personat në te
-Personat që jetojnë ose e kanë vendbanimin në territorin i cili është subjekt i ndërrimit, e
marrin shtetësinë e pasardhësit.
Plebishiti – është konsultë e përgjithshme e popullit, në të cilën banorëve u lejohet shprehja e
vullnetit se cilit shtetdëshirojnë t΄i takojnë
E drejta e optimit - mundësia e banorëve të një territori të caktuar që brenda një periudhe
të zgjedhin shtetësinë e shtetit që ka bërë cedimin ose të pasardhësit.
-E Drejta Ndërkombëtare nuk detyron pasardhësin që të garantojë të drejtën për të zgjedhur
shtetësinë, siç as parardhësi nuk ka për detyrë që t΄iu marrë shtetësinë e vet personave të
cilët jetojnë në territorin e transferuar

REGJIMI I SUKSEDIMIT

Parimi i sovranitetit duhet te karakterizoje regjimin e suksedimit.

• - Shteti suksesor nuk eshte vazhdues i shtetit te meparshem. Secili ka personalitetin e vet
juridiko-nderkombetar.
• - Nuk ka rregulla te paracaktura lidhur me suksedimin.
• Disa raste:
• - Shteti suksesor nuk eshte i detyruar te ruaje te drejtat e njohura nga shteti i meparshem.
• - Te drejtat publike tregojne pasurine shteterore prandaj keto te drejta i kalojne shtetit
suksesor. (Konventa e Vjenes – prill 1983)
• - Nuk trasmetohen traktatet politike.
• - Mbeten ne fuqi traktatet territoriale
• - Mbeten ne fuqi traktatet ligje
• - Pjesemarrja ne organizatat nderkombetare
• - Pergjegjesia e caktuar nga nje instance nderkombetare nuk transferohet – pergjegjesia
shtetit qe ka kryer aktin e paligjshem

KREU 7- TE DREJTAT E NJERIUT -NJE DIMENSION I RI I SE

DREJTES NDERKOMBETARE

TE DREJTAT E NJERIUT NE ZHVILLIMIET BASHKEOHORE

GRUPI I 1- fjalimi I presidentit amerikan Roosevelt ne vitin 1941 . Beri thirrje per 4 lirite
themelore te njeriut : ( liria e fjales dhe shprehjes , liria e cdo personi per te besuar ne zot, liria
nga skampja dhe liria nga frika )
ETAPA E 1 - Konferenca e San Franciskos - u miratua Karta e Kombeve te Bashkuara dhe u
themelua OKB. Ne Karte u hodhen parime baze per zhvillin e meteshem te se drejtes
nderkomebtare bashkeohore per te drejtat e njeriut.
- ME PAS u krijua nje komision I cili hartoi Deklaraten Universale te te Drejtave te Njeriut-
eshte instrumenti I pare teresor I te drejtave te njeriut qe ka nxjere nje organizate
nderkomebtare. .
Deklarata shprehet ne nenin 1 se “ te gjitha qeniet njerezore kane lindur te lire dhe te
bararbarte ne dinjitet dhe te drejta
Kjo Deklarate shpall 2 kategori te drejtash
1. Ne njeren te drejtat civile dhe politike
2. Te drejtat ekonomike , social- kulturore
- KRIJIMI I 2 pakteve ne vitin 1966
1. Pakti I te drejtave civile dhe politike
2. Pakti I te drejtave ekonomike

KESHILLI I EUROPES
Qellimii te cilit ishte “nje bashkim me I ngushte midis anetareve te tij ”
-Perbehejne fillim ng 10 shtete anetare dhe sot 47
- Cdo anetare I Organizates duhet te pranoje parimet e shtetit ligjor dhe te njohe te drejtat e
njeriut dhe lirite themelore per te gjithe perosnat brenda juridiksionit te tij
- Perbehet nga 2 mekanizma
a) KOMITETI I MINISTAVE - oragn vendimarres, ku shtetet nepermjet tij lidhin
marrreveshje dhe kryejne aksione te perbashketa. Perbehet nga Ministrat e Jashtem te
cdo shteti anetare . Nje nder funksionet me te rendesishme eshte perpunimi I konventave
dhe akteve te tjera qe kane karakter detyrues. U ben rekomandime shteteve te te tjera
anetare ose jo.
b) ASAMBLEJA PARLAMENTARE -instanca e ideve te perbashketa te shteteve anetare
dhe angazhimin e tyre ne te mire te te drejtave te njeriut dhe te shtetit ligjor. Ajo e kryen
misionin e saj duke trjatuar tema te aktualitetit dhe tema ne prespektive. Luan nje rolkyc
ne procesin e aderimit te shteteve te reja ne Keshillin e Ministrave . Eshte vep qe ajo
kryen per miratimin e konventave , marreveshjeve , te ndryshme nga Komiteti I
Ministrave .
SISTEMI I TE DREJTAVE TE NJERIUT I KESHILLIT TE EVROPES
- Sistemi I te drejtave te njeriut ne KSHE ka burim 2 traktatet: Konventa Europiane e te
drjtave te njeriut dhe Karta Sociale Evropiane

KEDNJ- perben institucionin konvencional me efikas ne rang boterore persa I perket

mbrojtjes se te drejtave te njeriut dhe lirive themelore .
- Perben nje instrument efektiv edhe per shkak te karakterit te detyrushem te dispozitave te saj
, por kryesisht ne saje te mekanizimit kompleks kontrollues ne zbatimin e saj ne nivel te
brendshem dhe te sidomos nderkomebtare.
- Nder te drjtat kryesore jane: e drejta e jetes, e drejta per tu mos iu nenshtruar tortures, e
drejta e lirise, sigurise perosnale,etj
- Nuk ka patur asnjehere nje karakter thjesht deklarativ. Per zbatim te saj u krijua nje
mekanizem I vecante. 2 ORGANET :
1. KOMISIONI EVROPIAN I TE DREJTAVE TE NJERIUT
2. GJYKATA EVROPIANE E TE DREJTAVE TE NJERIUT.
Funksioni I ketyre 2 organeve ka qene ne thelb shqyrtimi dhe zgjidhja e konflikteve dhe
ankesave te parashtruara nga nje shtet ne adrese te nje shteti tjeter.

REFORMA E KONVENTES
- Komisioni Evropian Dhe Gjykata Evropiane pushonje se ekzisuari. Por vendoset Gjykata
Evropiane e Strastburgut
- Te gjithe ankuesit do ti drejtohen direkt Gjykates
- Komisioni I Ministrave nuk do te kete me funksionin e meparshem
- Eshte Gjyakta ajo qe shqyrton dhe vendos
- Per percaktimin e ceshtjeve Gjykata ndahte ne
1. Komitete per 3 anetaresh
2. Dhoma prej 7 gjyqtaresg
3. Dhoma e madhe prej 17 gjyqataresh
- Qe nje individe te arrije te shkoje ne menyre efektive deri ne Gjyakten e Strasburgut , duhet
qe te plotesoje kriteret si me posht :
A. Te jete I demtuar nga nje akt I autoriteteve shteterore te nje shteti qe eshte pale e
Konventes
B. Te kete shterruar te gjitha mjetet ankimore efektive brenda shtetit per rivenien ne vend te
drejtesise se shkelur
C. Te beje ankimin ne Strasburg dhe jo me vone se gjatshte muaj nga data e dhenies se
vendimit
- Kolegji mund ta deklaroje kerkesen te papranueshme me nje vendim te njezeshem dhe ne
kete rast vendimi eshte perfundimtar.
- Nje Dhome perbehet nga7 gjyqtare , vendos per thelbin e nje kerkese dhe po te jete e
nevojshme eshte kompetente ta shqyrtoje ceshtjen
- Dhoma jep vendimin e saj . Pasi eshte dhene vendimi palet kane 3 muaj kohe per te
kerkuarqe cshtja ti kaloje Dhomes se Madhe
-Vendimi I dhomes se Madhe eshte perfundimtar dhe oblihues ne baze te se drejtes
nderkomebtare .
KONEVNTA EURPIANE E TE DREJTAVE TE NJERIUT DHE LEGJISLACIONI I
BRENDSHEM
- KEDNJ qendron mbi ligjet e brendsheme
-Nje shtet pale nuk mund tu shmanget detyrimeve te tij qe rrjedhin nga Konventa duke sjelle
si argument te drjten nderkomebtare
-Konventa si dhe normat e tjera te se drjetes ndekomebtare kerkojne nga palet qe te plotesojne
konkretisht detyrimet , pau lene shteteve pale te percaktojne menyren sesi do ti plotesojne
keto detyrime
- E drejta nderkombetare mund te jete ne radhen e se drjetes se brendshme kushtetuese ,
ndoshta dhe me larte , ose mund te jete nje pozicion te ndermjetem
-Ceshtja e raportit midis se drejtes se brndhsme dhe asaj nderkomebtare ka disa vecori
1. Konventq ka si qellim mbrojten e individeve nga veprime te padrejta te autoriteteve te
Shtetit te vet.
2. Konventa nderhyn ne rendin e brendhsem ligjor
3. Konventa ka krijuar organe per te mbikqyrur potesimin e dispozitave te saj.
KARTA SOCIALE
- U nenshkrua ne torino ne 18 tetor 1961
- U konceptua si nje plotesim I KEDNJ ne fushen soicale
- Te drejtat qe ajo mbron perfshine: Te drejten e punes , te drejten per kushte pune te sig e te
shendetshme , te drejten per shperblim te pershtatshem etj
- Per tu siguruar qe shtetet pale ti permbahen Kartes eshte krijuar nje sistem mbikqyres.
- Ky sistem bazohet ne analizen e raporteve qe paraqiten nr intervale te rregullta te Shtetit
pale.
- Sistemi ka funksionuar: raportet analizohen se pari nga Komiteti I Eksperteve te Pavarur - 9
eksperte te zjgedhur ngs Komiteti I ministrve prej 6 vjetesh dhe nga nje vezhgues te derguar
nga Byroja Nderkombetare e punes.