Kuryłowicz Marek, Wiliński Adam, Rzymskie prawo prywatne.

Zarys wykładu

Łacińskie sentencje prawnicze

II. Wybrane sentencje

Accessio cedit principali – rzecz przyłączona przypada rzeczy głównej (§ 65.2)

Actor sequitur forum rei – powód idzie za miejscem sądu pozwanego (§ 14.4)

Actori incumbit probatio – ciężar dowodu spoczywa na powodzie (§ 19.1)

Adoptio naturam imitatur – przysposobienie jest naśladownictwem natury (§ 42.3)

Audiatur et altera pars – należy wysłuchać także drugiej strony (§ 19.1)

Bis de eadem re ne sit actio (Bis de eadem re agere non licet) – aby nie było postępowania
po raz drugi w tej samej sprawie (§ 16.2 i § 18.4)

Confessus pro iudicato est – ten, kto uznał powództwo, uważany jest za zasądzonego (§ 18.3)

Dies interpellat pro homine – termin wzywa zamiast osoby (§ 80.1)

Dolus semper praestatur – za podstęp zawsze się odpowiada (§ 78.2 i 3)

Ecclesia vivit lege Romana – Kościół żyje prawem rzymskim (§ 1.1, § 12.2)

Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat – ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na
tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza (§ 19.1)

Falsa causa non nocet – fałszywa pobudka nie szkodzi (§ 34.4)

Genus perire non censetur – uważa się, że gatunek nie ginie (§ 77.3)

Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi (§ 34.3)

Impossibilium nulla obligatio – nie może powstać zobowiązanie do świadczenia

niemożliwego (§ 72.3)

In conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari placuit – przyjęto,

że przy umowach uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa (§ 33.2)

Libera matrimonia esse antiquitus placuit – od dawna przyjmowano, że małżeństwa są

wolne (§ 39.2)

Magna culpa dolus est – wielka wina równa się podstępowi (§ 78.3)

Mater semper certa est – matka zawsze jest pewna (§ 42.2)

Nam hoc natura aequum est neminem cum alterius detrimento fieri locupletiorem –
albowiem słuszne jest z natury, aby nikt nie bogacił się ze szkodą drugiego (§ 102.3)

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur – mający się urodzić
uważany jest za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści (§ 24.1)

Nemo plus commodi heredi suo relinquit, quam ipse habet – nikt nie może pozostawić
swojemu spadkobiercy (dziedzicowi) więcej korzyści, niż sam ma (§ 44.2)

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet – nikt nie może przenieść na
drugiego więcej prawa, niż sam ma (§ 35.5, § 44.2, § 63.2, § 64.3, § 66.2)

Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest – nikt nie może umrzeć
rozporządziwszy częściowo w testamencie, częściowo beztestamentowo (§ 44.3)

Nomina ipso iure divisa sunt – wierzytelności dzielą się z mocy samego prawa (§ 75.1)

Non omne quod licet honestum est – nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe (§ 1.2)

Nulli res sua servit – nie można mieć służebności na rzeczy własnej (§ 68.1)

Nuptias non concubitus, sed consensus facit – małżeństwo powstaje nie przez faktyczne
pożycie, lecz przez zgodne oświadczenia woli (§ 38.1)

Omnis definitio in iure civili periculosa est; parum est enim, ut non subverti potest –
wszelka definicja (wszelkie definiowanie) w prawie cywilnym jest ryzykowna, albowiem
rzadko zdarza się taka, której nie można by wywrócić (§ 9.5)

Pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać (§ 86.1)

Pater is est, quem nuptiae demonstrant – ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo (§
42.2)

Postumus rumpit testamentum – pogrobowiec obala testament (§ 49.3)

Prior tempore, potior iure – pierwszy czasem, lepszy prawem (§ 70.3)

Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere – to, co jest wadliwe od
początku, nie może zostać z czasem uzdrowione (§ 33.5)

Quot generationes tot gradus – ile urodzeń, tyle stopni (§ 37.2)

Res iudicata pro veritate accipitur – prawomocny wyrok przyjmuje się za prawdę (§ 19.2)

Res nullius cedit primo occupanti – rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją
zawłaszczył (§ 65.1)

Reus excipiendo fit actor – pozwany przez zarzut procesowy staje się powodem (§ 19.1)

Semel heres, semper heres – kto raz został dziedzicem, jest nim zawsze (§ 47.1, § 53.4)
Separata esse debet possessio a proprietate – posiadanie powinno być odróżnione od
własności (§ 56.1)

Servitus in faciendo consistere nequit – służebność nie może polegać na czynieniu (§ 68.1)

Servitus servitutis esse non potest – nie można ustanawiać służebności na służebności (§
68.1)

Servitutibus civiliter utendum est – służebności należy wykonywać oględnie (§ 68.1)

Servitutis causa perpetua esse debet – podstawa (cel) służebności powinna być trwała (§
68.2)

Si quid universitati debetur, singulis non debetur, nec quod debet universitas, singuli
debent – jeśli jest się coś dłużnym stowarzyszeniu, to nie pojedynczym osobom (członkom), a
dług stowarzyszenia nie jest długiem pojedynczych osób (członków – § 31.3)

Species perit ei, cui debetur – rzecz oznaczona indywidualnie ginie na szkodę wierzyciela (§
77.1, § 78.3)

Summum ius, summa iniuria – najdokładniej zastosowane prawo może doprowadzić do

niesprawiedliwości (§ 1.2)

Superficies solo cedit – powierzchnia należy do gruntu (§ 55.4, § 65.2, § 71.2)

Tres faciunt collegium – do powołania stowarzyszenia potrzeba trzech osób (§ 31.3)

Vim vi repellere licet – siłę wolno odeprzeć siłą (§ 13.3)

Volenti non fit iniuria – chcącemu nie dzieje się krzywda (§ 106.1)