KONSEPTONG PAPEL

John Lloyd F. Bañados

johnlloydzkie2005@gmail.com

Kultura ng Dibabawon
Rasyunal
Ang salitang Dibabawon ay nagmula sa katutubong salitang "dibabaw" na ang ibig
sabihin ay "sa tuktok", "tip", o "nagtagumpay". Ang isang sinaunang pinuno ng
Dibabawon, si Madabon, ay sinipi na nagsabi bago siya namatay, "Lahat ng mga inapo
pagkatapos ko, ay tatawaging Dibabawons sapagkat sila ay palaging nasa ibabaw ng
lugar na ito, anuman ang mangyari". Namatay siya matagal bago ang pananakop ng
mga Espanyol.

Layunin

Ang istrukturang panlipunan ng tribong Dibabawon ay binubuo ng mga sumusunod:

Maniguon, ang pinuno ng tribo na pinili ng mga matatandang nagpupulong upang ihalal
ang Pinuno ng Maniguon (Panguo); ang mga Bagani, ang mga mandirigma at
tagapagtanggol ng tribo; ang Baylan, ang espirituwal na pinuno ng tribo, na
nagsasagawa ng mga ritwal sa panahon ng mga kapistahan, upang pagalingin ang
maysakit, at nangangasiwa sa iba pang mga kaganapan na makabuluhan sa tribo tulad
ng pasasalamat para sa isang mahusay na ani, paghingi ng masaganang pagkain, at
kasaganaan; ang Kaduman, ang Dibabawon na termino para sa kanilang
komunidad.Para sa kanilang kabuhayan, popular ang pangangaso sa mga Dibabawon
bilang bahagi ng kaugalian. Ang nahuli sa pangangaso ay nahahati sa iba't ibang
bahagi upang ipamahagi sa bawat pamilya sa kapitbahayan. Sa panahon ng pag-aani
ng palay, nahahati sa dalawa ang ani. Lahat ng inaani mula umaga hanggang tanghali
ay napupunta sa harvester at ang inaani sa hapon ay napupunta sa may-ari ng bukid.

Mga tiyak na layunin

Ang tribo ay may sariling natatanging paraan ng pananamit. Ang damit na Dibabawon
ay tinatawag na, “Puka”. Gumagamit sila ng itim na tela na may pulang burda para sa
pang-itaas na damit ng lalaki. Gumagamit din sila ng itim na tela na pinalamutian ng
mga kulay pula at puti para sa kanilang pantalon. Ang mga babae ay gumagamit ng
pulang tela na may mga palamuti at burda ng asul na sinulid at patadyong para sa
kanilang palda.
Metodolohiya
Tinatawag na "Talihan" ang relihiyon ng tribong Dibabawon. Naniniwala sila sa mga
espiritu tulad ni “Bantoy”, ang sugo ng “Magbabaya” o “Taginihit” (diyos). Ang “Gamo-
gamo” ay isang espiritung naninirahan sa tubig habang ang “Tagamaling” ay isang
espiritu mula sa langit. Sinusunod nila ang kanilang paniniwala at tradisyon upang
mapanatili ang magandang relasyon sa Tagainhit na siyang lumikha ng lahat ng bagay
sa Mundo. Ang ilan sa tribo ay nagsasagawa pa rin ng relihiyong ito maliban sa mga
miyembro ng komunidad na nagbalik-loob sa Kristiyanismo.
Kahalagahan ng pananaliksik
Mayroon din silang sariling mga sayaw at musika. Sa anumang pagdiriwang, ang
Dibabawon ay mahilig maghanda ng pagkain at sumayaw sa musika sa pamamagitan
ng pagtugtog ng tambol. Pinangalanan ng tribo ang kanilang mga sayaw ayon sa
musika o drumbeat. Dalawang Bagani (tribal warriors) sa “Pagayao” laban sa ibang
mga grupo ng tribo ang kadalasang nagsasayaw ng Saot o digmaan. Minsan dalawang
Dibabawon na lalaki ang gumaganap ng sayaw na ito kasama ang isang babae, na
maaaring ilarawan bilang sanhi ng alitan ng tribo. Ang dalawang lalaki ay ilalarawan ang
dalawang magkasalungat na grupo ng tribo.
Mga inaasahang Bunga
Ang mga Dibabawon ay may mga pamahiin din. Walang sinuman ang pinahihintulutang
kumain ng palay, mais, o anumang produktong sakahan kung hindi pa tapos ang ani na
pasasalamat para sa masaganang ani. Sa pagkakatay ng baboy, bawal ang
paghampas sa tiyan. Kung ito ay ginawa, ang taong kumain ng baboy ay magkakaroon
ng sakit sa tiyan. Ito ay pinaniniwalaan kapag ang "Alomokon" (isang uri ng ibon) ay
nasa kanlurang bahagi ng isang tao na malapit nang umalis, hindi siya dapat tumuloy
sa kanyang destinasyon dahil ito ay isang masamang palatandaan. Bawal makipaglaro
sa pusa o pagtawanan. Baka tamaan ka ng kidlat. Ang isang kabataang miyembro ng
komunidad ay hindi pinapayagang magsabi ng mga pangalan ng kanilang mga
nakatatanda dahil isumpa sila ng espiritu. Ang Kampilan (espada) na ginagamit sa
isang seremonya o sa pagsasayaw ay hindi dapat gamitin sa ordinaryong gawain. Lagi
itong nakalagay sa ibabaw ng “Apugan” o kung hindi ay hindi pagbibigyan ang iyong
mga panalangin.