PROTOCOL VROEDKUNDE

Houding en mobiliteit
M1

Houdingen
Gebruik ook het protocol “ Algemeen werkschema ”!

Leerdoelen Na het doorwerken van dit protocol kan je:

De patiënt een aangepaste houding geven naargelang de situatie

Voorbereiding Nazorg
Zorg- - Geïnformeerd over de houding.
vrager - Zie algemeen werkschema
Zorg- - Bedhoogte aanpassen aan hulpverlener, nl.
verlener tussen vuist –en heuphoogte. - Zie algemeen werkschema

Materiaal Afhankelijk van de houding: - Zie algemeen werkschema

- kussen(s)
- bed
- zetel
- stoel

Omgeving - Zorg voor voldoende ruimte. - Zie algemeen werkschema

Fowler-houdingen
Stap Actie Opmerkingen
1 Lage fowler-houding
• Zorgvrager ligt in bed op de rug
• Hoofdeinde bed staat omhoog onder een
hoek van 15°.
2 Semi fowler-houding Indicaties:
• Zorgvrager ligt in bed op de rug - Vermindert de intracraniële druk.
• Hoofdeinde bed staat omhoog onder een
hoek van 30°.
3 Semi fowler-houding 30°/30° Indicaties:
• Zorgvrager ligt in bed op de rug. VOORKEURSHOUDING bij langdurige bedrust:
• Hoofdeinde bed staat omhoog onder een - Maatregel voor decubituspreventie in
hoek van 30°. combinatie met wisselhouding.
• Bovenbenen in een hoek van 30° tov de
stuit (dmv voeteinde bed of kussens).
• Kussen onder onderbenen (‘zwevende’
hielen).
1
 PROTOCOL VROEDKUNDE
Houding en mobiliteit
M1

4 Fowler-houding (= halfzittende houding in bed) Indicaties:

• Zorgvrager ligt in bed op de rug.
• Hoofdeinde bed staat omhoog onder een
hoek van 45° - 60°.
- Bevordert de uitzetting van de longen,
post-operatieve houding bij
aandoeningen spijsverteringskanaal,
drainage van ontstekingsvocht naar de
Douglasholte.

Rugligging
Stap Actie Opmerkingen
1 Gewone rugligging Indicaties:
• Kussen(s) onder hoofd en/of benen. - Postanesthesie, meest gebruikte houding
bij tal van klinische onderzoeken, goede
2 Platte rugligging bloedcirculatie en zuurstofvoorziening
• Evt. klein kussentje onder het hoofd en/of voor de hersenen.
de lenden.
• Evt. dun kussen onder de onderbenen
(‘zwevende hielen’).

Zijligging
Stap Actie Opmerkingen
1 De gewone zijligging Indicaties:
• Zorgvrager ligt in bed op de linker –of - Meest voorkomende slaaphouding.
rechterzijde.
- Optimaliseert ventilatie van de long aan
• Bovenlichaam en bekken liggen in 1 lijn
de bovenliggende zijde.
• Kussen onder het hoofd.
• Evt. kussen achter de rug ter
ondersteuning.
• Armen licht geplooid naast het lichaam;
evt. onderste arm naar boven geplooid.
• Evt. kussen onder onderste arm, tussen de
knieën, tussen de enkels.
2 De stabiele zijligging Indicaties:
• Zorgvrager ligt in bed / op de grond. - Houding in noodsituaties (EHBO).
• Breng de dichtste arm van de zorgvrager in
een rechte hoek tov zijn lichaam, bij
voorkeur met de handpalm naar boven
gericht.
• Breng de verste arm over de borst en
houd de handrug tegen de wang aan de
zijde van het slachtoffer.
• Neem het verste been vast net boven de
knie en trek het op terwijl de voet op de
grond blijft rusten.
• Draai het slachtoffer naar je toe door zijn
gebogen knie naar je toe te bewegen,
terwijl je de hand van het slachtoffer tegen

2
 PROTOCOL VROEDKUNDE
Houding en mobiliteit
M1

de wang houdt.
• Draai zover door dat de gebogen elleboog
de grond raakt (niet forceren!).
• Leg het gebogen been zo dat zowel de
heup als de knie een rechte hoek vormen.
• Kantel het hoofd voorzichtig naar achter
om de luchtweg open te houden.
• Leg zo nodig de hand beter onder de wang
om ervoor te zorgen dat de luchtweg open
blijft.
3 Sims-houding Indicaties:
• Zorgvrager ligt volledig op de linker –of - Comfortabele rusthouding voor
rechterzijde. zwangeren (linkerzij!).
• Kussen onder het hoofd. - Linker sims-houding bij toedienen van
• Evt. een dubbel gevouwen kussen voor de clysmata.
buik van de zorgvrager. - Gemakkelijke slaaphouding.
• Evt. een kussen ter ondersteuning van de
rug.
• Armen licht geplooid; evt. onderste arm
naar boven geplooid; evt. bovenste arm
rustend op bed of ondersteund door
kussen.
• Onderste been lichte flexie (of gestrekt).
• Bovenste been sterke flexie (opgetrokken);
knie rust op bed of ondersteund door
kussen(s).
4 De 30° zijligging Indicaties:
• Zorgvrager ligt in 30° zijlligging. VOORKEURSHOUDING bij langdurige bedrust.
• Bovenlichaam en bekken liggen in 1 lijn. - Maatregel voor decubituspreventie
• Gesteund door kussen (gewoon kussen of in combinatie met wisselhouding.
30° kussen) in de rug; stuit blijft vrij.
• Kussen onder het hoofd.
• Armen licht geplooid naast het lichaam;
evt. onderste arm naar boven geplooid.
• Kussen onder bovenste arm.
• Kussen thv drukplaatsen tussen knieën en
enkels.

3
 PROTOCOL VROEDKUNDE
Houding en mobiliteit
M1

Buikligging
Stap Actie Opmerkingen
1 • Zorgvrager ligt in bed op de buik. Indicaties:
• Hoofd op een kussen, naar links of - Rug vrijhouden van druk.
rechts gedraaid.
- Bevorderen flatulentie.
• Lendenkussens thv thorax en buik.
• Kussens onder de onderbenen (geen
druk op de tenen).
• Indien nodig een dekenboog plaatsen.
• Armen naast het lichaam of het hoofd
(volgens wens zorgvrager).

Specifieke houdingen
Stap Actie Opmerkingen
1 Trendelenburghouding Indicaties:
• Zorgvrager ligt in platte rugligging in bed - Bij syncope of shock.
met een dun kussen onder het hoofd.
- Stimuleren veneuze return onderste
• Hoofdeinde bed omlaag en voeteneinde
ledematen.
bed omhoog gekanteld (bedframe in 1
rechte lijn).
2 Anti- Trendelenburghouding
• Zorgvrager ligt in platte rugligging in bed
met een dun kussen onder het hoofd.
• Voetensteun plaatsen (vb.kussen).
• Evt. een kussen aanbrengen tussen de
knieën.
• Hoofdeinde bed omhoog en voeteneinde
bed omlaag gekanteld (bedframe in 1
rechte lijn).
3 Gynaecologische houding Indicaties:
• Zorgvrager ligt in bed / onderzoekstafel. - Onderzoek, behandeling in de peri-anale
• Platte rugligging. streek.
• Eerst bekken laten kantelen door beide - Bij partus.
knieën op te trekken.
• Daarna benen tegelijk spreiden:
o Voeten steunen op bed of tafel.
o OF in beensteunen brengen.
• Armen naast het lichaam of op de buik.
4 Knie- borst / Knie-elleboog houding Indicaties:
• Zorgvrager ligt in bed / onderzoekstafel. - Hoogoplopende clysmata.
• Steunt op het bed / tafel met de knieën en - Heelkundige ingrepen of onderzoeken.
de borst of de ellebogen. - Bij partus (achterste plaatsing).
• Voeten zijn vrij (rusten niet op bed of
tafel).

4
 PROTOCOL VROEDKUNDE
Houding en mobiliteit
M1

Zittende houdingen
Stap Actie Opmerkingen
1 Zittende houding
• Zorgvrager zit op stoel/zetel/rolstoel.
• Voeten zijn gesteund (op bankje, grond of
steun zetel/rolstoel).
• Benen zijn geplooid in een hoek van 90°.
• Bovenbenen zijn volledig ondersteund
door de zitting.
• Voeten zijn beschermd (gesloten
pantoffels of schoenen, tenzij
tegenindicatie).
• Armen zijn ondersteund, op een
comfortabele hoogte (dmv armleuningen;
geen spanning thv schouders; evt. hoogte
aanpassen dmv kussens).
2 De voorovergebogen houding Indicaties:
• Zorgvrager zit op bed(rand) of stoel. - Plaatsen van epidurale en rachi
• Bovenlichaam is naar voor gebracht, anesthesie.
zorgvrager steunt met armen op - Hevige ademnood.
stoelleuning of nachttafel, … - Bepaalde onderzoeken, vb.
• Voeten gesteund. pleurapunctie.