Stosunek Napoleona do sprawy polskiej -

podsumowanie

Wprowadzenie
Przeczytaj
Film edukacyjny
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

h ps://pl.wikisource.org/wiki/Odezwa_Napoleona_do_armii_(22_czerwca_1812)
h ps://historykon.pl/kalendarium-historyczne/14-pazdziernika-1809r-podpisano-pokoj-w-
schonbrunn/
 Stosunek Napoleona do sprawy polskiej -
podsumowanie

„Niech żyje cesarz! Vive l'Empereur! ” – obraz (olej na płótnie) Wojciecha Kossaka namalowany w 1915
roku.
Źródło: Wojciech Kossak, 1914, domena publiczna.

Napoleon Bonaparte początkowo (w latach 1797‐1805) traktował Polaków jako jedną

z licznych formacji najemnych, którymi dowodził. Gdy w 1806 r. wysyłał generała Jana
Henryka Dąbrowskiego, aby ten zorganizował bunt w Wielkopolsce przeciw Prusakom,
liczył na polską pomoc, ale nie traktował jej jako czegoś istotnego. Sprawne utworzenie
Księstwa Warszawskiego i jego armia, która (w 1809 r.) pobiła dwukrotnie silniejszych
Austriaków, zaimponowały cesarzowi Francuzów. Zagrożenie dla jego imperium ze strony
Rosji doprowadziło Bonapartego w końcu do przekonania, że należy ją odepchnąć za
przedrozbiorowe granice i odgrodzić się Polską. O względy Polaków rywalizował wówczas
(w 1812 r.) z Aleksandrem I, carem Rosji. Po latach tak ich obu stosunek do Polski oceni
w Pamiętniku Walerian Łukasiński: O Aleksandrze: „chciał Polski dla siebie” i o Napoleonie:
„żądał jej istnienia dla ludzkości i bezpieczeństwa Europy”*. Czy jednak jego stosunek do
walki Polaków o niepodległość był faktycznie tak pozytywny? A może rację mają ci, którzy
podkreślają wyrachowanie i cynizm Bonapartego?

*Walerian Łukasiński, Pamiętnik, PIW, Warszawa 1986, s. 32.

Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Twoje cele

Scharakteryzujesz losy polskich legionistów w służbie francuskiej.

Wyjaśnisz, jaki wpływ na ocenę Polaków przez Napoleona miały sukcesy wojenne
księcia Józefa Poniatowskiego.
Przedstawisz główne założenia napoleońskiego planu utworzenia Królestwa
Polskiego w 1812 roku.
Ocenisz stosunek cesarza Francuzów do polskich wysiłków wywalczenia
niepodległości.
Przeczytaj

„Wróg naszych wrogów jest naszym przyjacielem”

W latach 1797‐1814 wielu Polaków związało swoje losy z Francją, która w tym czasie toczyła
wojny m.in. z państwami zaborczymi. Przez większość z tych 17 lat przywódcą Francji był
Napoleon Bonaparte. W 1797 r. Austria, Prusy i Rosja podpisały konwencję petersburską,
deklarując, że żadna ze stron nie będzie dążyła do odbudowy Polski. W tym czasie 28‐letni
Napoleon Bonaparte jako jeden z generałów w służbie rewolucyjnej Republiki Francuskiej
walczył we Włoszech z Austriakami. Władze w Paryżu poleciły Bonapartemu nawiązanie
współpracy z gen. Janem Henrykiem Dąbrowskim, który proponował utworzenie
(z polskich jeńców z austriackiej armii) wojska do walki z Austriakami.

Polacy liczyli, że dzięki młodemu i ambitnemu francuskiemu generałowi – a potem

cesarzowi –  Rzeczpospolita powróci na mapę Europy. „Dał nam przykład Bonaparte, jak
zwyciężać mamy” – śpiewali polscy legioniści we Włoszech. Autorem tych słów był polski
pisarz i polityk Józef Wybicki, który podczas wizyty w obozie legionów we Włoszech w 1797
r. stworzył pieśń Mazurek Dąbrowskiego (Pieśń Legionów Polskich we Włoszech). Francja,
która głosiła rewolucyjną równość wszystkich ludzi niezależnie od pochodzenia i sama
mierzyła się ze skierowaną przeciw niej koalicją państw europejskich, była wtedy nadzieją
dla tych, którzy liczyli na zmiany na mapie Europy i obalenie rządów innych monarchów.
„Wróg naszych wrogów jest naszym przyjacielem” – tak Francję postrzegała większość
Polaków. Związanie polskiej walki o niepodległość z francuskimi zmaganiami militarnymi
z państwami I koalicji (a potem kolejnych antyfrancuskich sojuszy) było jedyną szansą, aby
wystąpić przeciw zaborcom zbrojnie i to pod polskimi sztandarami. Inaczej
o zaangażowaniu Polaków myślał sam Bonaparte.

Przydatni najemnicy
Napoleon o Polsce słyszał zapewne od swojego adiutanta Józefa Sułkowskiego, który
walczył zarówno w wojnie z Rosją o obronę Konstytucji 3 maja, jak i w insurekcji
kościuszkowskiej. Sułkowski popłynął z Napoleonem do Egiptu i tam podczas prowadzonej
przez Bonapartego kampanii zginął. Francuz jednak bardzo go cenił: na cześć Polaka jego
imieniem nazwał jeden z egipskich fortów i polecił wymienić jego nazwisko wśród
bohaterów na jednej z kolumn Łuku Triumfalnego w Paryżu.
Józef Sułkowski (1773-1798), wybitnie zdolny, mianowany przez Bonapartego pułkownikiem, jeszcze we
Włoszech konkurował z Dąbrowskim o dowodzenie polskim legionem. Zginął zmasakrowany przez tłum
w Kairze, który widział we Francuzach okupantów. Portret pędzla Antoniego Brodowskiego.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Kiedy Napoleon wrócił z Egiptu do Francji i planował zamach stanu, spotkał się
z Tadeuszem Kościuszką. Ten ostatni w tym czasie mieszkał pod Paryżem otoczony
powszechnym szacunkiem jako radykalny demokrata, bohater wojny o niepodległość
Stanów Zjednoczonych i honorowy obywatel Republiki Francuskiej. Kościuszko zdaniem
części historyków ostrzegał Dyrektoriat, że Bonaparte przygotowuje spisek.

Napoleon ostatecznie przejął jednak władzę, najpierw w 1799 r. jako pierwszy konsul, a pięć
lat później – już jako cesarz Francuzów. W 1800 r. w legionach gen. Dąbrowskiego we
Włoszech oraz w walczącej nad Dunajem z Austrią Legii Naddunajskiej dowodzonej przez
gen. Kniaziewicza było łącznie ponad 10 tysięcy żołnierzy. Co ich trzymało przy Francji?
Przekonanie, że niezależnie czy będzie ona republiką, czy też władzę w niej obejmie
dyktator, to reszta dziedzicznych monarchów Europy nie zaakceptuje tej sytuacji.
Wcześniej czy później dojdzie więc do wojny, która będzie również okazją do wywalczenia
niepodległej Polski. Tymczasem po sukcesach militarnych Francji rozpadła się II koalicja
antynapoleońska i zapanował pokój. W 1802 r. Francja wysłała ponad 5 tys. polskich
legionistów na Haiti, aby tam stłumili powstanie czarnoskórych niewolników, buntujących
się przeciwko kolonialnym rządom Francuzów. W 1803 r. część legionistów, jako wojsko
najemne, walczyła z Anglikami we włoskiej Apuli.

We wrześniu 1805 r. rozpoczęła się kolejna wojna Francji, tym razem z III koalicją
antyfrancuską, w skład której wchodziły m.in. Austria i Rosja. Większość Polaków nadal
walczyła wtedy we Włoszech z siłami angielskimi.
Kandydaci na sojuszników
Naprzeciw zaborców, najpierw Prus, a potem Rosji, Polacy stanęli tak naprawdę dopiero
w 1806 roku. Jesienią król Prus Fryderyk Wilhelm III wysłał przeciw Francji swoją armię.
Francuzom udało się ją rozgromić w październiku 1806 r. w Niemczech, w bitwach pod
Jeną i Auerstedt i  zaczęli posuwać się ku Berlinowi i dalej na wschód. Teatr wojny miał się
przenieść na ziemie przedrozbiorowej Polski. Gdy po stronie Prus opowiedzieli się
Rosjanie, stało się jasne, że kartą polską zagra któraś ze stron.

Utworzenie królestwa polskiego z ziem zaboru pruskiego i powołanie Polaków pod broń
proponowali Fryderykowi Wilhelmowi III książę Antoni Radziwiłł i hrabia Feliks Łubieński.
Natomiast w Rosji Aleksandra I przekonywał do odtworzenia królestwa polskiego pod
berłem cara jego minister spraw zagranicznych, książę Adam Czartoryski. Obu monarchom
pomysł odrodzenia Polski wydawał się jednak nadto ryzykowny, bo antagonizował ich
z pozostałymi zaborcami.

Takich obaw nie miał Napoleon, który w 1805 r. pobił Austriaków i znajdował się w stanie
wojny z Prusami oraz Rosją. Przypomniał sobie o gen. Janie Henryku Dąbrowskim, który ze
resztkami Legii pozostawał wciąż na służbie króla Neapolu. Bonaparte wezwał
Dąbrowskiego i dał mu pełnomocnictwo do organizowania polskich władz i wojska na
przedrozbiorowych terenach. Dnia 1 listopada 1806 r., w pogoni za Prusakami, armia
francuska przekroczyła granicę Wielkopolski, a 6 listopada Dąbrowski wjechał do Poznania
witany przez tłumy. Wydarzenie to dało początek tzw. powstaniu wielkopolskiemu 1806 r.,
w trakcie którego pospiesznie formowane polskie odziały oczyszczały region z Prusaków.

Wjazd Jana Henryka Dąbrowskiego do Poznania, obraz Jana Gładysza. Dnia 6 listopada 1806 r. do Poznania
wjechali Jan Henryk Dąbrowski j Józef Wybicki. Ich wjazd przerodził się w manifestację patriotyczną. Jeszcze
w tym samym dniu wydali oni odezwę, wzywającą Polaków do stawania u boku Napoleona w walce z zaborcą.
Opisz zachowanie tłumu ukazanego na obrazie.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Na początku stycznia 1807 roku w dwóch Legiach (dywizjach) – Poznańskiej i Kaliskiej było
już 23 tys. żołnierzy. Szlachta witająca polskie wojsko pod Łowiczem wręczyła
Dąbrowskiemu buławę należącą niegdyś do Stefana Czarnieckiego. Wkrótce powołano
Legię Warszawską z księciem Józefem Poniatowskim na czele. Państwo, które zaczęło się
tworzyć po pokoju w Tylży w lipcu 1807 r., oficjalnie nazwano Księstwem Warszawskim, aby
nie drażnić cara. Utworzono je z ziem drugiego, trzeciego i częściowo pierwszego zaboru
pruskiego, na niewielkiej części dawnego terytorium Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Swój egzamin przydatności dla Francji, jako jej tarcza i ochronny bufor od wschodu,
księstwo zdało w 1809 r., kiedy Austria wypowiedziała Napoleonowi wojnę. Księciu Józefowi
Poniatowskiemu udało się wtedy pobić dwukrotnie silniejsze siły austriackie. W nagrodę
terytorium Księstwa powiększyło się o część zaboru austriackiego – aż po Kraków
i Zamość.


Księstwo Warszawskie przed 1809 rokiem...
Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Sojusznicy
Zwycięstwa Poniatowskiego w 1809 r. i narastające zagrożenie ze strony Rosji, zmieniły
stosunek Napoleona do Polski. Zaczął on w niej widzieć ważny element równowagi
europejskiej, którą zburzyły rozbiory. Uznał, że jeżeli w Europie ma zapanować pokój, to
Rosja musi zostać odepchnięta na wschód i odgrodzona silnym państwem polskim.

W czerwcu 1812 r., tuż przed inwazją Napoleona na Rosję, na nadzwyczajnym posiedzeniu
Sejmu Księstwa Warszawskiego formalnie przekształcono Księstwo w Królestwo Polskie
i proklamowano przyłączenie zabranych ziem litewsko‐ruskich. Była to realizacja planu,
z którym kilka tygodni wcześniej poufnie wystąpił wobec Polaków Bonaparte. Zdaniem
wielu historyków wojna z Rosją miała toczyć się o odbudowę silnej Polski w interesie
bezpieczeństwa Francji. Inni z kolei twierdzą, że Napoleon zostawiał sobie możliwość
zawarcia porozumienia z Rosją.

Pośród około 600 tys. żołnierzy Wielkiej Armii napoleońskiej wystawionej przeciw Rosji
prawie 100 tys. stanowili Polacy. Tak licznego wojska Rzeczpospolita jeszcze nigdy nie
wystawiła. Jak wielki przy tym był entuzjazm Polaków, dowodziła narodowa epopeja Pan
Tadeusz, w której jej autor Adam Mickiewicz zawarł swoje wspomnienia, gdy jako 13‐latek
wyczekiwał wkroczenia Wielkiej Armii na Litwę.

Napoleon Bonaparte i książę Józef Poniatowski pod Smoleńskiem 17 sierpnia 1812 roku. Obraz Jean-Charlesa
Langlois. Polskie oddziały walczyły zaciekle i bohatersko i to one jako pierwsze wkroczyły do Smoleńska. Siłom
Napoleona udało się pokonać Rosjan i zdobyć miasto, jednak Polacy okupili to zwycięstwo okupili dużymi
stratami. Zginęło 18 polskich oficerów i ok. 500 żołnierzy.
Wyjaśnij, dlaczego starcie pod Smoleńskiem jest często nazywane „polską bitwą”.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Mimo zmobilizowania potężnych sił, Napoleon w Rosji poniósł klęskę. Przegrana ta nie
zaprzepaściła nadziei Polaków. Obudzoną siłę Polski jej dotychczasowi zaborcy musieli
jakoś oswoić. Najważniejsze decyzje dotyczące sprawy polskiej zapadły podczas kongresu
wiedeńskiego w 1815 roku. Zadecydowano wtedy o powstaniu autonomicznego Wielkiego
Księstwa Poznańskiego w Prusach, Rzeczpospolitej Krakowskiej i utworzeniu w czerwcu
1815 r. związanego z Rosją Królestwa Polskiego z własnym sejmem i armią.

Najważniejsze wydarzenia

Postacie

domena publiczna, Wikimedia Commons

Napoleon Bonaparte - francuski dowódca

wojskowy, przywódca polityczny, cesarz
Francuzów w latach 1804-1814 oraz w 1815
roku
2

domena publiczna, Wikimedia Commons

Jan Henryk Dąbrowski - polski generał,

naczelny dowódca wojsk polskich w 1813 r.;
uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca
Legionów Polskich we Włoszech

domena publiczna, Wikimedia Commons

Józef Wybicki - polski pisarz i polityk, napisał
słowa Pieśni Legionów Polskich we Włoszech,
które stały się później hymnem narodowym
Polski

domena publiczna, Wikimedia Commons

Fryderyk Wilhelm III - król pruski z dynas i

Hohenzollernów w latach 1797-1840, elektor
Brandenburgii (do 1806)
 5

domena publiczna, Wikimedia Commons

Antoni Radziwiłł - polski książę, polityk, książę-

namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego
od 1815 r.

domena publiczna, Wikimedia Commons

Adam Czartoryski - polski mąż stanu, pisarz,

mecenas sztuki i kultury; minister spraw
zagranicznych Imperium Rosyjskiego w latach
 1804-1806; wiceprezes Rządu Tymczasowego
Królestwa Polskiego w 1815 r.;

domena publiczna, Wikimedia Commons

Stanisław August Poniatowski - król Polski

w latach 1764-1795, ostatni władca
Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jeden
z autorów Konstytucji 3 maja; za jego
panowania doszło do rozbiorów Polski
 8

domena publiczna, Wikimedia Commons

Adam Mickiewicz - polski poeta, działacz

polityczny, dowódca wojskowy i nauczyciel
akademicki; jeden z największych poetów
polskiego romantyzmu oraz literatury polskiej;
autor m.in. Pana Tadeusza, Dziadów

Słownik
antagonizm

(z franc. antagonisme od gr. antagonisma – opór, spór, antagonidzesthai – przeciwstawiać

się, rywalizować) wzajemna niechęć, wrogość będące efektem dzielącej np. dwie osoby
czy grupy różnicy poglądów albo odmiennych celów, interesów; także przeciwstawność
sił

epopeja, epos

(gr. épos - słowo, l. mn. - poezja epicka) długi poemat epicki opiewający w podniosłej
formie czyny bohaterów narodowych oraz przedstawiający obraz społeczeństwa
w przełomowych momentach historycznych

insurekcja
 (łac. insurrectio) zbrojne wystąpienie, powstanie

I koalicja antyfrancuska

zawiązany w 1792 r. sojusz państw europejskich (Wielkiej Brytanii, Austrii, Prus, Holandii
i Hiszpanii) zawiązany po wydarzeniach rewolucji francuskiej: straceniu króla Ludwika
XVI i ogłoszeniu Republiki Francuskiej; istniał do 1797 r.

II koalicja antyfrancuska

sojusz państw (Austrii, Wielkiej Brytanii, Rosji, Portugalii, Królestwa Neapolu oraz

Imperium Osmańskiego) istniejący w latach 1798–1802, którego celem było osłabienie
rewolucyjnej Francji

III koalicja antyfrancuska

związek państw (Austrii, Wielkiej Brytanii, Rosji, Portugalii, Królestwa Sycylii, Królestwa
Neapolu i Szwecji) zawiązany 9 sierpnia 1805 r. zawarty przeciw Cesarstwu
Francuskiemu;

konwencja petersburska

umowa podpisana w Petersburgu w styczniu 1797 r. przez Austrię, Prusy i Rosję;

porządkowała sprawy związane ze zlikwidowaniem w 1795 r. Rzeczypospolitej Polskiej;
potwierdzała ostateczny rozbiór ziem

Słowa kluczowe
Napoleon, Legiony Polskie we Włoszech, Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie, epoka
napoleońska

Bibliografia
A. Zamoyski, Napoleon. Człowiek i mit, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019.

M. Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań

1996.

A. Storozynski, Kościuszko. Książe chłopów, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2018.

A. Zahorski, Napoleon, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982.

Film edukacyjny

Polecenie 1

Zapoznaj się z filmami i wykonaj kolejne polecenia.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dkn0CmpxN

Film opowiadający o stosunku Napoleona do sprawy polskiej.

Polecenie 2

Sprawdź, z jakiej pieśni pochodzi fraza „w tęczę Franków orzeł biały patrząc lot swój w niebo
wzbił”. Wyjaśnij kontekst jej powstania.

Twoja odpowiedź
 Polecenie 3

Opisz miejsce Księstwa Warszawskiego w systemie napoleońskiej Europy.

Twoja odpowiedź

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dkn0CmpxN

Film opowiadający o stosunku Napoleona do sprawy polskiej.

Polecenie 4

Wyjaśnij, na czym polegała przełomowość konstytucji Księstwa Warszawskiego.

Twoja odpowiedź
Polecenie 5

Opisz znaczenie Księstwa Warszawskiego w dziejach kształtowania się nowoczesnej

administracji polskiej.

Twoja odpowiedź

Polecenie 6

Wyjaśnij, kim była Maria Walewska. Jaką rolę odegrała wobec sprawy polskiej?

Twoja odpowiedź
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Ułóż chronologicznie miejsca walk wojen napoleońskich, w których brali udział Polacy. Obok
wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz cyfrę 1, a następnie kolejno 2, 3, 4, 5, 6.

Wydarzenie Cyfra

Udział w walkach nad Jeziorem Garda

Bitwa pod Borodino

Bitwa pod Raszynem

Bitwa pod Samosierrą

Bitwa nad Berezyną

Udział w walkach z VI koalicją pod Lipskiem

Ćwiczenie 2 輸

Każdej decyzji dotyczącej sprawy polskiej przyporządkuj dokument, który miał wpływ na tę
decyzję. Wybierz go spośród oznaczonych literami A–D. W każdym wierszu tabeli zaznacz
właściwą literę.

A. pokój między Austrią a Francją w 1801 roku

B. traktat francusko-rosyjski i francusko-pruski w 1807 roku.
C. pokój francusko-austriacki w 1809 roku.
D. kongres wiedeński

Wydarzenie A B C D
Wysłanie legionistów
na Wyspę San A  B  C  D 
Domingo.
Powiększenie
terytorium Księstwa
Warszawskiego ze A  B  C  D 
103 do 142 tys. km
kwadratowych
Utworzenie Księstwa
A  B  C  D 
Warszawskiego.

Ćwiczenie 3 輸

Dokończ zdanie – odpowiedź wybierz spośród podanych.

W celu utworzenia kolejny raz legii polskich Napoleon wezwał na rozmowę Jana Henryka
Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego w czasie walk z

 VI koalicją antyfrancuską.

 III koalicją antyfrancuską.

 IV koalicją antyfrancuską.

 V koalicją antyfrancuską.
Ćwiczenie 4 醙

Zaznacz, które z podanych stwierdzeń jest prawdziwe, a które fałszywe.

Stwierdzenie P F
Napoleon decydował zarówno o ustroju Księstwa
 
Warszawskiego, jak i o jego systemie prawnym.
Pełną suwerenność we współpracy z Napoleonem miała
 
armia Księstwa Warszawskiego.

Napoleon dysponował dobrami ziemskimi w Księstwie

 
Warszawskim i mógł je rozdawać.

Ćwiczenie 5 醙

Uzasadnij, że wydarzenie uwiecznione na obrazie wskazuje na stosunek Napoleona do sprawy

polskiej.

By Marcello Bacciarelli - image taken by User:Mathiasrex Maciej Szczepańczyk

Źródło: licencja: CC BY-SA 4.0.

Twoja odpowiedź
Ćwiczenie 6 醙

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia.

“
Układ ten podpisano pomiędzy Cesarstwem Francuskim a Cesarstwem
Austriackim pod Wiedniem w pałacu cesarza Franciszka I. Kończył on
wojnę, która przyniosła Austrii duże straty – utraciła ona Tyrol, Salzburg,
Triest, Dalmację, Nową Galicję oraz okręg tarnopolski, nałożono na nią
kary finansowe, a co więcej wprowadzono, podobnie jak Prusy 2 lata
wcześniej, w strefę wpływów francuskich.

h ps://historykon.pl/kalendarium-historyczne/14-pazdziernika-1809r-podpisano-pokoj-w-schonbrunn/

Uzasadnij, że przy uzgadnianiu warunków pokoju, do którego nawiązuje źródło, o sprawie

polskiej zadecydowały podobne okoliczności ze strony Napoleona, jak przy podpisywaniu

pokoju w Tylży.
Ćwiczenie 7 難

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia.

“
Żołnierze,

Rozpoczęła się druga wojna polska. […] W Tylży Rosja zaprzysięgła

Francji wieczny sojusz
i wojnę Anglii. Dziś gwałci swe przysięgi. Nie dała nam żadnego
wytłumaczenia swego dziwnego zachowania, tak, że orły francuskie,
polegając na zachowaniu tajemnicy przez naszych sprzymierzeńców,
zmuszone zostały do przekroczenia Renu.

h ps://pl.wikisource.org/wiki/Odezwa_Napoleona_do_armii_(22_czerwca_1812)

Wyjaśnij, w jakim celu mógł Napoleon użyć określenia „druga wojna polska" wobec konfliktu,
do którego nawiązuje źródło.

Ćwiczenie 8 難

Oceń stosunek Napoleona do sprawy polskiej, argumentując ocenę przykładami.

Twoja odpowiedź
Dla nauczyciela

Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia 2022, Historia

Temat: Stosunek Napoleona do sprawy polskiej - podsumowanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XXIX. Epoka napoleońska. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego,
a ponadto:
4) ocenia stosunek Napoleona do sprawy polskiej.
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
Zakres rozszerzony
XXIX. Epoka napoleońska. Uczeń:
4) ocenia stosunek Napoleona do sprawy polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

wyjaśnia, jakie były oczekiwania Polaków w stosunku do Napoleona i czy zostały

zrealizowane;
wymienia najważniejsze wydarzenia związane ze sprawą polską w czasie epoki
napoleońskiej;
ocenia stosunek Napoleona do sprawy polskiej.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:

rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja;
mapa myśli;
metoda akwarium.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom

e‐materiał „Stosunek Napoleona do sprawy polskiej - podsumowanie”. Prosi
uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas
lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji
zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji
„Wprowadzenie” i wspólnie z uczniami formułuje kryteria sukcesu.
2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu,
kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się
z udostępnionym e‐materiałem. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń
dotyczącą tematu zajęć, czyli stosunku Napoleona do sprawy polskiej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją.

Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą
klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które
 ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać
informacje.
2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Uczniowie dzielą się na 4- lub 5‐osobowe
grupy. Wybrana osoba czyta polecenie nr 3: „Opisz miejsce Księstwa Warszawskiego
w systemie napoleońskiej Europy”. Nauczyciel odtwarza pierwszy z filmów,
a uczniowie, po zapoznaniu się z materiałem, opracowują w zespołach odpowiedzi. Po
ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika)
grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do
nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je.
3. W kolejnym kroku nauczyciel odtwarza drugi z filmów, a uczniowie, wciąż pracując
w grupach, wykonują polecenie nr 4 – wyjaśniają, na czym polegała przełomowość
konstytucji Księstwa Warszawskiego.
4. Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą
uczestniczyć w dyskusji na temat oceny stosunku Napoleona do Polaków i sprawy
polskiej. Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium. Nauczyciel
informuje, że pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat. W tym samym
czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem
jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego
przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
5. Na koniec nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny
umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp.
kolegów z grupy dyskutującej.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.
Ocenia przedstawioną prezentację uczniowską.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocznicze:

A. Zamoyski, Napoleon. Człowiek i mit, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019.

M. Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań

1996.

A. Storozynski, Kościuszko. Książe chłopów, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2018.

A. Zahorski, Napoleon, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982.

Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film edukacyjny”, aby przygotować się
do późniejszej pracy.