Matematik Güçlüğü Tanılama ve Müdahale

MATEMATİK ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

(GELİŞİMSEL DİSKALKULİ)
NEDENLERİ Dr. Nilgün Kirişçi
MATEMATİK VE MATEMATİKLE İLİŞKİLİ BİLİŞSEL BECERİLER
➢ Matematik çeşitli temel beceriler ile ilişkilidir:
✓ Nicelik algısı,
✓ Sembolik çözümleme,
✓ Bellek,

‘‘Matematik aritmetik,
;
✓ Görsel-uzamsal algı (örnek: tek basamaklı sayılarda çıkarma ya da
sözel matematik problemlerinde),
aritmetik problemleri
✓ Görsel-uzamsal işleyen bellek (görsel-uzamsal konumları veya
çözme, geometri, cebir,
dizileri hatırlama)
olasılık, istatistik, analiz
✓ Sözel işleyen bellek (örn: Sayı isimlerini sayıları sayarken hatırlama
gibi farklı öğrenme
alanlarını içeren karmaşık ya da problem çözümünde bir sonraki adımı yaparken çözümün ilk
bir disiplindir. kısmını akılda tutma )
✓ Mantıksal muhakeme (problem çözme süreçleri)
✓ Dikkat

Bu becerilerin herhangi birinde veya birkaçında

güçlüklere sahip öğrenciler matematik öğrenme
güçlüğü yaşayabilirler (Karagiannakis vd., 2014).
Dr. Nilgün Kirişçi
 ‘‘ Gelişimsel diskalkulinin nedeni tam
olarak halen bilinmemekte ve bu
konuda tartışmalar devam
etmektedir.
’’
▪ Tarihsel gelişime bakıldığında ;

İlk çalışmalarda alana özgü yetersizliklerden kaynaklı olarak diskalkulinin

nedenleri anlaşılmaya çalışılmıştır.
Beynin matematiksel bilişi ilgilendiren bölümlerinde oluşan bozukluklar
sebebiyle diskalkuli ortaya çıkabilir (Kosc, 1974)

İlerleyen yıllarda genetik ve nörobiyolojik etkiler üzerinde durulmaya

başlanmıştır. Nörodavranışsal ve genetik alanda yapılan araştırmalar
diskalkulinin tek çekirdek yetersizliğini yansıtan bir sendrom olduğunu ileri
sürmüştür. Araştırmalarda diskalkulik çocukların genel olarak işleyen bellek,
uzun süreli bellek, görsel-uzamsal hafıza da bozukluklar yaşadıkları
belirlenmiş.

Dr. Nilgün Kirişçi

 İKİ TEMEL
HİPOTEZ

Alan Geneli Alana Özgü

Eksiklikler Eksiklikler
Hipotezi* Hipotezi**
**Alana özgü eksiklikler
*Genel olarak bellek ve
beynin matematikle ilgili
bellek türlerinden
alanlarındaki
kaynaklı eksiklikler
yetersizlikleri ifade eder.

Dr. Nilgün Kirişçi

 ALAN GENELİ EKSİKLİKLER HİPOTEZİ
• Alan geneli eksiklikler hipotezi matematik performansını etkileyen bilişsel
fonksiyonlar (zeka, işleyen bellek, dil becerileri, dikkat kontrolü, yürütme
işlevleri, semantik/anlamsal bellek…) üzerinden elde edilen bulgular sonucu
ortaya atılmıştır.
• Bu hipoteze göre bilişsel fonksiyonların herhangi birinde ya da birkaçında
meydana gelen yetersizliklerden kaynaklı olarak matematik öğrenme güçlüğü
ortaya çıkar.
• Yapılan araştırmalarda diskalkulik çocukların işleyen belleği kullanmayı
gerektiren etkinliklerde yeterli performans göstermedikleri belirlenmiştir.
İŞLEYEN BELLEK (ÇALIŞMA BELLEĞİ):

• Bilginin zihinsel temsilini oluşturarak diğer zihinsel süreçlerle ilişkilendirme

fonksiyonunu içerir.
• İşleyen bellek bilgiyi amaçlı bir şekilde işlemeyi ve eş zamanlı olarak depolamayı
gerektirir.
• İşleyen belleğe kaydedilen bilgi daha sonra uzun süreli belleğe aktarılır.
• Muhakeme, dil becerileri, okuma-yazma, problem çözme gibi birçok işlevde
etkilidir. (örneğin az önce söyleneni hatırlamak, telefon numarasını hatırlama …)
Dr. Nilgün Kirişçi
ALAN GENELİ EKSİKLİKLER HİPOTEZİ

Alan geneli eksiklikler hipotezi genel olarak

hatırlamada yaşanan problemler üzerine
geliştirilmiştir.

Diskalkulik çocuklar 4+7 işleminin sonucunu hatırlama gibi temel aritmetik

gerçekleri hatırlamada zorluklar yaşamaktadır. Bunun iki temel nedeni:

1. Uzun süreli bellekteki fonotik/semantik (anlamsal) bilgiyi sunabilme

becerisindeki yetersizlik

2. Konudan bağımsız bağlantıları durdurmadaki yetersizlik

Diskalkulilk çocuklar özellikle bir sorunun cevabını hatırlanması istendiğinde

uzun süreli bellekten bazı sayıları geri çağırdığı ancak genellikle hatalı olduğu
yani hatırlamada sorun yaşadıkları belirlenmiştir.
Örneğin 3+5 işleminin cevabını 5’ten sonra gelen sayı 6 olarak söyleyebilirler.
(Sayı dizisinin hatırlanması )

Dr. Nilgün Kirişçi

 ALANA ÖZGÜ EKSİKLİKLER HİPOTEZİ
Alana Özgü Eksiklikler Hipotezine göre matematik öğrenme
‘‘ Son zamanlardaki
yaklaşım diskalkulinin güçlüğü nedeni;
• Sayı Hissi
potansiyel temel
sebebi olarak alana • Sayı modülü
özgü sayısal becerilere • Sayı çekirdek bilgisi
odaklanma olarak isimlendirilen doğuştan gelen sayısal yetide oluşan
yönündedir. problemlerdir.

Bu durumdan sadece matematik becerilerinin etkilenmesi

nedeniyle varsayım alana özgü eksiklikler olarak
isimlendirilmiştir .
YETERSİZ SAYI MODULÜ HİPOTEZİ (Butterworth, 1999)
Sayısal bilgiyi temsil eden çekirdek kapasitesindeki yetersizlik nedeniyle diskalküli
görülür.

Nokta sayma, rakamlar ile temsil edilen sayısal büyüklük gösterimlerine ulaşma, sayı
dizisini ezberleme gibi süreçlerde yetersizlik yaşama.
Bu hipoteze göre diskalkulik çocuklar iki nokta dizisinden hangisinin sayısal olarak çok
olduğunu ya da 6 sayısının 8 den küçük mü yoksa büyük mü olduğuna karar vermekte
zorlanırlar.
Dr. Nilgün Kirişçi
ALANA ÖZGÜ EKSİKLİKLER HİPOTEZİ
SAYI ÇEKİRDEK BİLGİSİ
▪ Diskalkulinin doğuştan gelen sayısal yetide oluşan problemler nedeniyle
ortaya çıktığı iddia edilmektedir.
▪ Sayı Çekirdek Bilgisi yaklaşık sayma sistemi ve tam sayma sistemi
olmak üzere iki alt sistemden oluşur.

YAKLAŞIK SAYMA SİSTEMİ TAM SAYMA SİSTEMİ

Saymak için yeterli koşulların Çoklukları kesin sayılarını belirlemeye
oluşmadığı durumlarda dört ya da yardımcı olan sistemdir. Bu sistem
beşten büyük çoklukların sayılarını saymayı ve zihinden hesaplama
tahmin ederek belirleme yeterliği yapmayı sağlayan sistemdir.

6 nesneden oluşan bir çokluğun 18 4 ten küçük ve görsel olarak sunulan

nesneden oluşan bir çokluktan hızlıca bir çokluğun sayısını bir bakışta hızlıca
ayırt edilmesi yeteneği saymaksızın belirleme yeteneği

Weber Kesirleri (1:2 ; 2:3, 7:8) ile

yaklaşık sayma sistemi duyarlığı
ölçülebilir. Dr. Nilgün Kirişçi
Alana Özgü Eksiklikler Hipotezine Dayalı Modeller
Biyolojik, Bilişsel ve Basit Davranışsal Düzeyler Arasında Olası İlişkilerin
Nedensel Bir Modeli (Butterworth, Varma ve Laurillard, 2011)

Bu model diskalkulinin
temelinde biyolojik nedenlerin
yer aldığını bu nedenlerin
bilişsel problemlere yol açtığını
ve bilişsel problemlerin
davranışsal boyutta güçlükleri
doğurduğunu ifade etmektedir.

Model alana özgü eksiklikler

varsayımını referans
almaktadır.

Dr. Nilgün Kirişçi

Alana Özgü Eksiklikler Hipotezine Dayalı Modeller
Sayı Hissi Yetersizliği
Hem sembolik hem de
sembolik olmayan sayı
işleme sürecindeki
eksiklikler olduğunu iddia
eder. Yaklaşık sayma sistemi
ile ilişkilidir.
Diskalkulinin nedenleri
konulu çalışmalar sayı hissi
yetersizliğin bu duruma
sebep oluşturabileceğine
dair kanıtlar içermektedir
Çokluk Kodlama Yetersizliği
(Sayı Modulü Yetersizliği )
Sayı Hissi Hipotezi ile benzer
olup diskalkulik çocukların
yetersizliklerinin doğuştan
gelen sayı temsilinden ve sayı
işleme sürecinde
kaynaklandığını ileri sürer.
Sayı Hissi Yetersizliğinden farkı
Çokluk kodlama yetersizliği tam
sayma sistemi ile ilişkilidir.
Erişim Bozukluğu Yetersizliği
Diskalkuliye neden olan
problem sayı büyüklüğü
temsiline ilişkin doğuştan
gelen sistem ile sayı
sembolleri arasındaki
bağlantıdır.
Bu hipoteze göre diskalkulik
çocuklar sembolllere dayalı
sayısal bilgiye ulaşmada
zorlanırken sembolik olmayan
sayı işlemede zorlanmazlar.
Dr. Nilgün Kirişçi
 Alan Geneli Ve Alana Özgü Eksikliklerin
Etkileşimine Dayalı Modeller

Östergen (2013) tarafından

geliştirilmiş model
incelendiğinde bellek ve belleğe
bağlı becerilerin matematiksel
becerilerin temelini oluşturduğu
görülmektedir.
Modelin alan genel eksiklikler
varsayımını referans aldığı
diskalkulinin nedeninin bellek ve
bellek türlerine bağlı yetilerdeki
yetersizliklerden
kaynaklanabileceğini ima
etmektedir.

Dr. Nilgün Kirişçi

Sonuç olarak diskalkulinin arkasında yatan asıl
neden kesin olarak bilinmemekle
beraber, araştırmalardan edinilen bulgular
sebebin daha çok kalıtımsal-nörobiyolojik
nedenlerle beyinde sayısal işlemlerin
gerçekleştiği bilişsel alanda oluşan bozukluk
olduğu varsayımında birleşmektedir

(Lemer vd., 2003; Piazza vd., 2010).

Dr. Nilgün Kirişçi