KIKIRDAK DOKU - Cartilage

Dr. Ergün BOZDAĞ

İ.T.Ü. Makina Fakültesi
Biyomekanik ve Mukavemet LAboratuarı
 KIKIRDAK DOKU - Cartilage

 Kemik ve kıkırdak doku, yaklaşık olarak aynı yapıdaki

malzemelerden oluşurlar.
 Küçük yaşlarda bütün kemik dokular kıkırdak yapısındadır.
Yaş ilerledikçe, kıkırdak doku mineralize olarak kemik
dokuya dönüşür.
 Olgun yaşlarda kıkırdak olarak sadece, synovial mafsalların
yüzeyinde, gırtlak (larnyx), kulak ve burun bölgelerinde
kalır.
 Bu bölümde genellikle kemik uçlarındaki mafsalları
kaplayan articular veya hyaline tipi kıkırdak yapısı ile
ilgilenip, kulak, burun, boğaz gibi bölgelerdeki kıkırdak
yapısına değinmeyeceğiz.
 Articular Catilage (Mikro yapı)

Kulak Kepçesi Boylamasına kesit Enine kesit

 Cartilage - Malzeme Yapısı

 Hyaline cartilage düzgün camsı, beyaz bir

malzemedir.
 Kıkırdak doku genel olarak iki fazlı malzeme
görünümündedir.
- Su ve elektrolitten oluşan sıvı faz,
- Collagen fibril, proteoglycan ve diğer
glycoproteinlerden oluşan katı faz.
 Articular (Hyaline) cartilage: %68-85 su, % 10-20
collogen, ve %5-10 proteoglycan yapıdan oluşur.
 Cartilage - Malzeme Yapısı

 Cartilage’in yapısı, Collagen ve proteoglycan’ların oranı,

yüzeyden iç kısımlara gidildikçe değişir.

 Genelde eklemlerde bulunan Cartilage yapısı üç bölgeden

oluşur.
-Dış kısımda , %10-20 oranında yüzeye paralel
olarak bir collagen lif dokusu,
-Orta kısımda %40-60 oranında , gelişi güzel dağılan
collagen dokusu,
-İç kısımlarda ise, yüzeye dik doğrultuda bulunan
collagen lifleri bulunur.
 Cartilage - Malzeme Yapısı

Collagen II fibrils
– 10% to 30% wet weight
• Proteoglycan
– 3% to 10 % wet weight
• Water
– remaining 60% to 87%
– Inorganic salts, proteins
• Chrondocytes
– < 10% of tissue volume
Cartilage - Malzeme Yapısı
Bir eklem kıkırdağında Collagen liflerinin
örgü yapısı
Cartilage - Malzeme Yapısı
Deformasyon durumunda cartilage yapısı
Cartilage - Malzeme Yapısı

 Eklem kıkırdağının (articular cartilage)

kalınlığı, bulunduğu ekleme ve bu eklemdeki
konumuna göre değişir.
 Kalınlık genelde 0.5 mm ile 1.5 mm. arasında
değişir.
 Kıkırdağın deformasyonu sırasında,
proteoglycan hücreler birbirini iterler ve
çekme kuvveti (tension) etkisinde kalırlar. Bu
durumda sıvı da dış kısma çıkmak ister.
Çekme Testi
Kıkırdak Dokuda Gerilme Gevşemesi
(Stress Relaxation)
Kıkırdak Dokunun
Basınç Testi

Young’s modulus (E)

0.41-0.85 MPa
 Kıkırdak Doku - Malzeme Yapısı
Malzeme Özellikleri

 Cartilage (kıkırdak) viskoelastik bir malzemedir ve kemik

dokusu gibi anizotropik bir malzeme yapısındadır.

 Kıkırdak dokusu basınç kuvvetinin etkisinde iken

dokudaki sıvı dış yüzeye çıkar ve kuvvet kalktığı zaman da
sıvı tekrar malzeme içine döner.

 Kıkırdağın malzeme özellikleri, doku içinde bulunan sıvı

miktarına bağlıdır. Buna bağlı olarak değişen gerilme-şekil
değiştirme (stress-strain) bağıntısı, kıkırdak dokunun yük
taşıma kapasitesini belirler.
KıkırdakDoku - Malzeme Yapısı
Malzeme Özellikleri
 Kıkırdak Doku - Malzeme Yapısı
Malzeme Özellikleri

 Eklem kıkırdak dokusunun (Hyaline cartilage), mafsal

veya eklemdeki sürtünmeyi azaltmak için olağan üstü bir
yağlama özelliği bulunmaktadır.

 Daha evvelce de belirtildiği gibi, elasto-dinamik teorinin

sonuçları, kıkırdağın deformasyonu sırasında dokudaki
sıvıyı yüzeye itmesi, dolayısıyla daha yumuşak ve
sürtünme katsayısı, diğer malzemelere oranla çok düşük
olan bir yüzey oluşturduğunu anlatır.
Kıkırdak Doku - Malzeme Yapısı
Yüzeyin Sürtünme Katsayısı
Kıkırdak Doku - Malzeme Yapısı
Malzeme Özellikleri

 Cartilage dokunun yapısı yaş ilerledikçe değişim

gösterir.

 Cartilage dokunun kalınlığı, küçük yaşlarda, olgun

yaşlardakine oranla daha kalındır.

 Yaş ilerledikçe, dokudaki collagen hücreleri artar,

buna karşılık proteoglycan hücreleri azalır.

 Bu oranın değişmesi, yaşlanma durumunda kıkırdak

dokunun mekanik özelliklerini zayıflatır.
 Kıkırdak Doku (Cartilage) Tipleri

Mikro yapısı ve malzeme özellikleri bakımından;

• hyaline cartilage
– Mavi-beyaz cam görünüşlü
– Örnek : articular cartilage

• elastic cartilage
– sarımtırak ve donuk renkli, hyaline tipinden daha fazla elastik
– Örnek : Gırtlak (epiglottis) ve dış kulak kanalı

• Fibrocartilage
– Örnek: Halka şeklindeki lifli kıkırdak dokular dokular, meniscus
 Kıkırdak Dokunun Hasar Görmesi ve
Kendini Yenilemesi

 Kıkırdak dokunun hasar görmesi ve bozulması çok sık

karşılaşılan bir sağlık konusudur.

 Amerika’da 21 milyon insanda eklem ve kıkırdak doku

bozulması vardır. Bu bakımdan bu hasarların tedavisi veya
bozulmanın yavaşlatılması çok önemli bir araştırma konusu
olmaktadır.

 Bu hasarlardan en çok karşılaşılanı, kıkırdak yırtılması ve

kıkırdak-kemik bağlantısının bozulmasıdır.
 Kıkırdak Dokunun Hasar
Görmesi ve Kendini Yenilemesi

 Büyük darbeli yüklemeler veya yük altındaki eklemde ani

hareketler (futbol, basketbol veya diğer spor hareketlerinde
sık karşılaşılır) kıkırdağın micro yapısında yırtılması söz
konusu olur.
 Kıkırdakta hasar ve bozulma olduğu zaman, bunu tedavi
etmek için genelde iki yol vardır.
- Kıkırdağın kendi kendini tedavi etmesi: Kıkırdağın
kendini yenilemesi yapısı itibariyle pek kolay
değildir. Uygun eksersiz ve diet ile sağlanır.
- Dış müdahale (operasyon) ile tedavi: Bu durumda
iyileşme uzun zaman alır.
Kıkırdak Dokunun Hasar Görmesi ve
İmplantasyon
 Kıkırdak Doku Hasarları

Eklemdeki Kıkırdak dokunun (articular cartilage) rolü:

Eklemlerde minimum aşınma oluşturacak ve hareketi
yumuşatacak yağlama özelliği sağlar.

• Kıkırdak Doku Hasarları

– mekanik faktörler
– biyolojik faktörler

 Yüksek temas gerilmeleri

 Yüksek sürtünme kuvveti