35 10.

Sınıf
Biyoloji
Madde Döngüleri - 2

1. Azot döngüsünde yer alan bazı canlılar ve döngüdeki gö- 3. Atmosferde karbondioksit, karbonmonoksit, CFC, metan
revleri verilmiştir. ve ozon gibi gazların fazla birikmesi sera etkisi yaratır.
Sera gazları etkisiyle havanın ortalama sıcaklığının ar-
tışına küresel ısınma adı verilir. Küresel ısınma sonucu
dünyada uzun dönemde meydana gelen iklim değişik-
likleri küresel iklim değişikliği olarak adlandırılır. Dünya
Yaban Hayatı Koruma Derneği’nin yaptığı açıklamalara
göre atmosferdeki sera gazları oranının 1750’li yıllarda
başlayan sanayi devrimi sonrasında artmaya başladığı
ve karbondioksit oranının %40’lık bir artış göstererek 280
X Z ppm’den 394 ppm’e ulaştığı belirtilmiştir. Bu artıştaki en
canlısı canlısı
büyük payın (yaklaşık %56) fosil yakıtların kullanımından
kaynaklandığı, ikincil büyük etkenin ise (yaklaşık %17)
ormansızlaşma olmak üzere arazi kullanımındaki değişim
Y olduğu belirtilmiştir.
canlısı
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

CO2

Bu canlılarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-

lıştır?

A) X canlısı yok olursa belli bir süre sonra besin zincirleri

yok olmaya başlar. Canlılardaki Solunum Fosil Yakıtlar
(hayvan, bitki, bakteri vs) (ev, sanayi)
B) X canlısının gerçekleştirdiği olaya nitrifikasyon denir.
C) Y ve Z canlıları bakteriler âleminde yer alır.
D) Ayrıştırıcıların artması Y canlısının etkinliğini artırır. Ototrof Canlılar
E) Z canlısının artması toprağı azot bakımından fakirleş- (fotosentetik, kemosentetik)
tirir.
Karbon döngüsü de göz önüne alınarak, küresel ik-
lim değişikliğine yol açan sera gazlarının azaltılma-
sında aşağıdakilerden hangisinin uygulanması etkili
olmaz?
2. Azotun doğa ve organizmalar arasında dolaşımını A) İnsan nüfusunun planlı bir şekilde artış sağlaması için
●

gerçekleştiren canlılar ve bu canlıların görevleri ile küresel boyutta bir bilinç oluşturmak
ilgili,
MEB

B) Ormanlaştırmayı artıracak ve mevcut ormanların ko-

I. Denitrifikasyon yapan organizmalar fotosentez reak- runmasını sağlayacak politikalar geliştirmek
siyonlarında klorofil pigmenti kullanır. C) Ülkelerin coğrafik imkanları değerlendirilerek maksi-
II. Nitrifikasyon süreci bir dizi organizmanın gerçekleş- mum oranda güneş enerjisi, rüzgar tribünleri, okyanus
tirdiği kemosentez tepkimelerini kapsar. tribünleri gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanı-
III. Çürükçül organizmalar gerçekleştirdikleri hücresel mını artırmak
solunum tepkimeleri ile inorganik azotun bileşikleri- D) Daha az tüketim yaparak ve geri dönüşüm uygulama-
nin oluşumunda etkilidir. larını artırarak, ürün üretim sürecindeki enerji ihtiyacı-
ifadelerinden hangileri doğrudur? nı indirgemek
E) Tarım alanlarının artırılması ile artan bitkisel besin ih-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
tiyacını karşılamak
D) II ve III E) I, II ve III
 35 10. Sınıf
Biyoloji
Madde Döngüleri - 2

4. Atmosferdeki CO2 artışı, dünyadaki sıcaklığı artırmaktadır. 7. Ekosistemdeki karbon döngüsü şematik olarak gösteril-
miştir.
Bu hipotezi kuran bir öğrenci için,
I. 15 000 – 30 000 yıl önce, sıcaklığın bugünkünden Atmosferdeki
daha düşük olduğu son buzul çağında atmosferdeki CO2
CO2 daha düşüktür. I

a
Yanm
II. Çam kabuk bitleri, kış mevsiminin daha yumuşak II III
geçmeye başlamasıyla sayılarını kış mevsiminde Üreticiler Tüketiciler
de artırmış ve çok fazla ağacın kurumasına neden
olmuştur.
Ölü organik
III. Dang humması ve vektörü olan sivrisinek daha önce artıklar V
Fosil yakıtlar IV
görülmediği yüksek enlemlere yayılmaktadır.
Kömür
ifadelerinden hangileri kanıt sayılır? Petrol Ayrıştırıcılar
Doğal gaz
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III Buna göre, numaralarla belirtilen olaylarla ilgili aşağı-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
daki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) I. olay üreticilerin karbon kaynağı olarak CO2’yi kullan-

5. Azot döngüsü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
dığını gösterir.
yanlıştır?
B) II. olay bitkilerin gerçekleştirdiği karbondioksit özüm-
A) Canlılar tarafından azotun kullanılabilir azotlu bileşik- lemesidir.
lere dönüştürülmesine azot fiksasyonu denir.
C) III. olay sadece ayrıştırıcı tüketiciler tarafından ger-
B) Azotun fikse edilmesinde azot gazı, amonyak veya çekleştirilir.
amonyum iyonuna dönüştürülür.
D) IV. olay nitrit ve nitrat bakterileri tarafından gerçekleş-
C) Atmosferdeki azotun yıldırım, şimşek gibi olaylarla tirilir.
toprağa geçmesine abiyotik fiksasyon denir.
E) V. olay ayrıştırıcıların fotosentez yaparak CO2’yi at-
D) Azot döngüsünde holozoik beslenen bakteriler amon- mosfere verdiğini gösterir.
yağı nitrit ve nitrata çevirirler.
E) Sucul ekosistemlerde siyanobakteriler nitrat tuzlarını
kullanarak azotlu organik bileşikleri sentezler.
●

8. Suyun verimli kullanımı, su kaynaklarının korunması

MEB

6. Sokağa çıkma yasağının olduğu 23 - 26 Mayıs 2020 ta-

rihleri arasında İzmit ilinin hava analiz raporunda karbon ve gelecek kuşaklara miras bırakılabilmesi için aşa-
miktarının pandemi öncesi günlere göre düştüğü gözlen- ğıdaki uygulamalardan hangisinin engellenmesi ge-
miştir. rekir?
Bu durumun nedeni ile ilgili, A) Evlerde su kullanımını sınırlayan ve su geri dönüşü-
münü sağlayan sistemlerin kurulması
I. 23 - 26 Mart 2020 tarihlerinde sokağa çıkma yasağı
olduğu için fabrikalar çalışmasına ara vermiştir. B) Doğal su havzalarının korunması ve bu bölgelerde
kentsel yapılaşmanın önlenmesi
II. Sokağa çıkma yasağının olduğu bu tarihlerde egzoz
gazı salınımı az olmuştur. C) Tarımsal üretimde kullanılan sulama sistemlerinin su
tasarrufu sağlayacak biçimde verimli hâle getirilmesi
III. Sokağa çıkma yasağı olduğu için İzmit ilinde karbon
döngüsü tamamen durmuştur. D) Nehir ve ırmaklardaki suyun kullanıma uygun hâle ge-
tirilmesi ve bu kaynaklarda kirliliğin önlenmesi
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
E) Sanayide kullanılan su oranının artırılarak yeryüzün-
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III deki su döngüsünün hızlandırılması
D) II ve III E) I, II ve III