JU MEDICINSKA ŠKOLA U ZENICI Školska godina:2018/2019

Klinička medicina I –Interne bolesti

KARCINOM PANKREASA

MENTOR: UČENIK:
Kuzmanović–Karić dr Nina Kubura Lejla IV-5

ZENICA, 2019.godina

0
SADRŽAJ

Sadržaj......................................................................................................1
1.Uvod.......................................................................................................2
2.Anatomija i fiziologija pankreasa.........................................................3,4
3.Definicija ................................................................................................4
4.Epidemiologija........................................................................................4
5.Etiologija.................................................................................................4
6.Patologija...............................................................................................4
7.Klinička slika.....................................................................................5,6,7
8.Diferencijalna dijagnoza.........................................................................8
9.Dijagnostički postupak...................................................................8,9,10
10.Stepenovanje težine bolesti...............................................................11
11.Oblici karcinoma gušterače...........................................................11,12
12.Liječenje........................................................................................13,14
13.Prognoza............................................................................................15
14.Zaključak............................................................................................16
15.Literatura............................................................................................17
16.Slike(izvor).....................................................................................17,1
8

1
1.UVOD
Karcinom gušterače je adenokarcinom sa ishodištem najčešće u duktalnim ćelijama
gušterače i čini oko 95% tumora te žlijezde. Po učestalosti je treći maligni tumor
probavnog sistema i četvrti najčešći uzrok smrti od tumora kod muškaraca i žena.
Rijetko se javlja prije četrdeset i pete godine života ali starenjem rizik ili samo
obolijevanje od ove bolesti je sve češća pojava. Najčešći uzročnici tj., faktori rizika
za nastanak ovog oboljenja jesu pušenje, pretilost, infekcija bakterijom H.pylori,
prethodna parcijalna gastrektomija, šećerna bolest, poremećaj u metabolizmu
glukoze, inzulinskarezistencija, visok unos masti i mesa, hronični pankreatitis te
genetički faktori. Glavni simptomi karcinoma pankreasa su abdominalna bol, žutica i
gubitak na težini. U okviru liječenja ovog boljenja pristupa se metodama hiruškog
liječenja, radioterapiji i kemoterapiji te palijativnom liječenju. Unatoč znatnom
napretku u dijagnostici i liječenju, prognoza karcinoma gušterače i dalje je loša.
Većina je bolesnika u trenutku postavljanja dijagnoze inoperabilna. Ukupno gledajući,
5-godišnje je preživljenje manje od 5%, a većina bolesnika s uznapredovalom
bolešću umire unutar godine dana od postavljenja dijagnoze.
U nastavku maturskog rada govorit ću o anatomijii fiziologiji gušterače, uzroku i
nastanku tumora gušterače, simptomima, znakovima, dijagnostici, liječenju, podjeli
tumora.

2
2.ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA PANKREASA

2.1. Anatomija pankreasa

Gušterača (lat.pancreas) je žlijezda smještena u trbušnoj šupljini, ispod želuca i uz

tanko crijevo. Postavljena je poprijeko na stražnoj trbušnoj stijenci u razini prvog
slabinskog kralješka. Dugačka je od 15 do 25 cm.

Njezin lijevi kraj je stanjen u rep (cauda pancreatis), te seže do slezene. Desni je
kraj odebljao u glavu gušterače (caput pancreatis) i uložen je u zaklon što ga
oblikuje duodenum. Rep i glava gušterače spojeni su u jedinstvenu cjelinu putem
tijela gušterače (corpus pancreaticus).

Kroz cijelu gušteraču prolazi glavni pankreatični kanal (ductus pancreaticus), koji
završava u duodenumu zajedno sa isjeđivanjem (eksudacija) tekućine. Njezino
podvostručenje koje polazi do male krivine želuca nazavano je mala pregača
(omentum minus), a kroz nju prolaze arterija jetre, portalna vena i glavni žučovod. S
velike krivine želuce preko poprečnog debeloga crijeva spušta se prema dolje široka
dvostruka opna nazvana velika pregača (omentum majus).

slika 1. (anatomija gušterače)

3
2.2.Fiziologija pankreasa
Gušterača je žlijezda koja ima dvije osnovne funkcije:

Prva funkcija (vanjska-egzokrina funkcija gušterače) je probava hrane

posredstvom enzima tripsina i kimotripsina te amilaze i lipaze. Ovi enzimi razgrađuju
proteine, ugljikohidrate i masti iz hrane do razine malih molekula koje se iz crijeva
mogu upiti u krvotok. Probavni sokovi s enzimima stvoreni u gušterači ulijevaju se u
tanko crijevo.

Druga funkcija gušterače (unutrašnja-endokrina funkcija) je lučenje hormona

inzulina u krv. Inzulin omogućuje pohranu šećera glukoze u stanice našeg organizma
gdje se koristi kao izvor energije. Poremećaj lučenja inzulina uzrokom je nastanka
šećerne bolesti (diabetes mellitus).

3.DEFINICIJA

Karcinom gušterače jest adenokarcinom sa ishodištem najčešće u duktalnim, a

rijetko u acinarnim stanicama gušterače i čini oko 95% tumora te žlijezde.

4.EPIDEMIOLOGIJA
Karcinom gušterače je po učestalosti treći maligni tumor probavnog sistema i
četvrti najčešći uzrok smrti od tumora kod žena i muškaraca. Rijetkost je u osoba
mlađih od 45 godina, no nakon toga incidencija naglo raste s vrhuncem u 7. i 8.
desetljeću života.

5.ETIOLOGIJA
Najčešći uzročnici:

● Pušenje je faktor za koji je najviše dokazana povezanost sa nastankom

karcinoma gušterače-relativni je rizik najmanje1,5 i povećava se s količinom
cigareta.
● Pretilost
● Infekcija bakterijom H.pylori
● Prethodna parcijalna gastrektomija
● Diabetes melitus
● Poremećaj u metabolizmu glukoze
● Inzulinska rezistencija
● Visok unos masti i mesa
● Hronični pankreatitis (2-4% u trajanju bolesti 10-20 godina)

4
 ● Genetički faktor (5-10% bolesnika imaju oboljelog rođaka

6.PATOLOGIJA
Karcinom gušterače je u

● 60-70% slučajeva smješten je u glavi pankreasa,

● 5-10% u trupu pankreasa,
● 10-15% u repu gušterače.

Histološki je najčešće riječ o duktalnom adenokarcinomu (oko 90% svih tumora

gušterače), a rijetko o malignim cističnim tumorima gušterače, acinarnom karcinomu,
pankreablastomu ili tumoru velikih stanica sličnih osteoklastima.

U vrijeme postavljanja dijagnoze tumori se često prošireni izvan gušterače, sa

zahvaćanjem portalne vene, arterije i vene mezenterica superior te lijenalnih žila.

Tumori trupa i repa šire se na slezenu, želudac i lijevu nadbubrežnu žlijezdu.

Bolest rano zahvaća limfne čvorove, ponajprije u pankreatikoduodenalnom
području, a poslije se širi u celijačne i paraaortalne čvorove. Osim u limfnim
čvorovima metastaze su prisutne u jetri i na peritonemu, a rjeđe u plućima i
kostima.

7.KLINIČKA SLIKA

U većine bolesnika simptomi se javljaju u odmaklom stadiju bolesti, tako da je manje

od 20% bolesnika operabilno1 u trenutku uspostavljanja dijagnoze. Glavni simptomi
karcinoma gušterače jesu abdominalna bol, žutica i gubitak na težini.

Najčešći simptom je tupa trajna bol nejasno lokalizirana u gornjem abdomenu. U

dijelu bolesnika bol je intermitentna i ovisi o položaju tijela, a može se pogoršati uz
jelo. Kod uznapredovale bolesti bol se širi u leđa. Nastaje zbog zahvaćanja
celijačnog i gornjeg mezenterijalnog živčanog pleksusa.

7.1.Žutica

Žutica je opstruktivnog tipa, često praćena pruritusom2, a nastaje zbog pritiska

tumora glave gušterače na ductus choledochus.(vidi slika 2., 3.)

1
Operabilno-koji se može operisati
2
Pruritus-svrbež
5
 Slika 2.(žutica-lice pacijenta)

Slika 3. (žutica-oči pacijenta)

7.2.Gubitak tjelesne mase

6
Gubitak tjelesne mase ima više uzroka: gubitak apetita, rana sitost, te
malapsorpciju sa steatorejom3 koja nastaje zbog opstrukcije pankreasnog kanala.

Vodeći simptom ovisi o lokalizaciji tumora u gušterači, a nerijetko je više njih prisutno
istodobno. Kod tumora glave najčešće su prisutni gubitak na težini i žutica, dok se
tumori trupa i repa obično očituju s bolovima i/ili gubitkom težine i to kasnije kada je
bolest već znatno uznapredovala.

7.3.Mučnina i povraćanje

Mučnina i povraćanje nastaju zbog zahvaćanja aferentnih vlakana vagusa i

simpatičkog pleksusa, ili zbog usporenog pražnjenja želuca. Povraćanje osim toga
može upućivati na opstrukciju želuca ili duodenuma tumorom.

7.4.Nespecifične trbušne smetnje

Nespecifične trbušne smetnje poput napuhavanja ili distenzije4, migratorni

tromboflebitis (Trousseauov znak) i akutni pankreatitis također mogu biti prvi ili jedan
od znakova karcinoma gušterače. Otkrivanju karcinoma gušterače kod nekih
bolesnika prethodi pojava šećerne bolesti kao posljedica tumorske sekrecije
polipeptida amilina koji uzrokuje inzulinsku rezistenciju.

7.5.FIZIKALNI ZNAKOVI

Mogući fizikalni znakovi karcinoma gušterače jesu žutica, bezbojni palpabilni

žučnjak (Courvoisierov znak), ekskorijacije kože, palpabilna tvorba u abdomenu,
ascites, znakovi trombofeblitisa, palpabilni Virchowljev čvor i nodularna nekroza
supkutanog masnog tkiva(pankreasni panikulitis).

Simptomi i znakovi karcinoma gušterače pregledno su navedeni na slici 4. „TABLICA

VIII.29.1.Najčešći znakovi i simptomi karcinoma gušterače“.

SIMPTOMI ZNAKOVI
Bol Žutica
Gubitak na težini Curvoisierov znak
Gubitak apetita Znakovi mršavljenja
Rana sitost Palpabilna tvorba u trbuhu
Proljev(steatoreja) Ascites
Svrbež kože Vircihowljeva žlijezda
Mučnina i povraćanje Znakovi tromboflebitisa
Napuhavanje Ekskoracije kože
Povećanje opsega trbuha Pankreasni panikulitis

Slika 4. „TABLICA VIII.29.1.Najčešći znakovi i simptomi karcinoma gušterače“

3
Steatoreja (lat.steatorrhea)-prisutnost veće količine masti u stolici
4
Distenzija-kada postoji nadutost
7
8. DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

S obzirom na raznolikost simptoma vrlo je široka i obuhvaća skoro sve bolesti okolnih
organa. Dijagnostičkim postupkom potrebno je razlučiti karcinom od hroničnog i
autoimunosnog pankreatitisa, endokrinih tumora gušterače, limfoma, tuberkuloze,
sarkoidoze i drugih rijetkih bolesti gušterače.

9. DIJAGNOSTIČKI POSTUPAK

9.1.LABARATORIJSKI NALAZI

Labaratorijski nalazi su nespecifični. Može biti prisutna blaža anemija te

laboratorijski pokazatelji opstruktivnog ikterusa(hiperbilirubinemija,povišene
vrijednosti alkalne fosfataze, gamaglutamiltranspeptidaze i amninotransferaza).
Metode koje se primjenjuju u dijagnostici karcinoma gušetareče navedeni su na slici
„TABLICA VIII. 29.2.“

METODE KOJE SE PRIMJENJUJU U DIJAGNOSTICI KARCINOMA GUŠTERAČE

Ultrazvuk trbuha
Spiralna kompjuterizovana tomografija
Magnetna rezonacija i kolangiopankreatografija magnetnom rezonacijom
Endoskopska retrogradna koledopankreatografija, pregled žučnih vodova
Endoskopski ultrazvuk
Aspiracijska citopunkcija pod kontrolom UZV-a, CT-a ili EUS-a
Tumorski biljeg CA 19-9
Laparoskopija

Slika 5. „TABLICA VIII. 29.2.metode koje se primjenjuju u dijagnostici karcinoma gušterače“

9.2.ULTRAZVUK TRBUHA

UZV trbuha prva je slikovna pretraga u obradi simptoma vezanih za karcinom

gušterače. Njegova je osjetljivost 60-90 %, ovisno o veličini tumora, bilijarne
opstrukcije i iskustvu ehosonografičara

9.3.SPIRALNA KOMPJUTERIZOVANA TOMOGRAFIJA(MSCT)

Sprilani CT je metoda izbora u dijagnostici i procjeni proširenosti(stagingu)

karcinoma gušterače. Vidi sliku 6.( „SLIKA VIII. 29. 1.“). Osjetljivost mu je 90%,
specifičnost 95%, a pouzdanost gotovo stopostotna u određivanju inoperabilne
bolesti odnosno utvrđivanju zahvaćenosti velikih krvnih žila, susjednih organa
(želudac, debelo ceijevo, slezena) ili udaljenih metastaza(jetra, peritoneum). Manje je
pouzdan u određivanju malih jetrenih ili peritonealnih metastaza(manjih od 1 cm).

8
 SLIKA 6.( „SLIKA VIII. 29. 1. CT u dijagnozi karcinoma pankreas- na ovoj razini presjeka
gušterale vidljivi su glava gušterače s tumorom (široka strelica) i distendirani žučni mjehur
(tanka strelica)“)

9.4.ENDOSKOPSKI ULTRAZVUK

Endoskopski UZV ima sličnu preciznost kao MSCT-u u otkrivanju i stagingu

karcinoma gušterače. Posebno je koristan u određivanju tumora manjih od
2-3 cm te procjeni lokalne invazije i zahvaćenosti limfnih čvorova, no njegova
učinkovitost ovisi o iskustvu endoskopičara.

9.5.ERCP(endoskopska retrogradna koledopankreatografija) ili

pregled žučnih vodova

ERCP u dijagnostici ovog karcinoma ima osjetljivost i specifičnost 90-95%. Na

dijagnozu upućuju karakteristična biduktalna stenoza (Slika 7. VIII. 29. 2. ) te
opstrukcija ili stenoza bilo kojeg pankreasnog voda duža od 1 cm. ERCP nije
pouzdan u dijagnostici uncinatnog nastavka, akcesornog ductus koledokusa i
repa gušterače.

9.6.MR(Magnetna rezonancija)

MR u dijagnostici i stagingu tumora ima istu učinkovitost podjednaku MSCT-u,

MRCP (kolangiopankreatografija magnetnom rezonacijom), ima osjetljivost
ERCP-u, uz mogućnost prikaza vodova iza mjesta opstrukcije te
intrahepatalnih metastaza.

9.7. KLASIČNA ANGIOGRAFIJA

Klasična angiografija, upotrebom spiralnog CT-a i angiografije CT-om
postala je zastarjela metoda u stagingu karcinoma gušterače.
9
 9.8.TUMORSKI MARKER-BILJEG CA 19-9

Tumorski marker-biljeg CA 19-9 primjenjuje se kao pomoć u dijagnostici,

prognozi, i praćenju bolesnika. Osjetljivost i specifičnost ovise o veličini tumora
i uznapredovalosti bolesti. Povišene vrijednosti CA 19-9 mogu se naći i u
različitim stanjima sa ikterusom, posebno u sklopu kolangitisa.

9.9.PERKUTANA ASPIRACIJSKA CITOPUNKCIJA

Perkutana aspiracijska citopunkcija tankom iglom pod kontrolom UZV-a ili

CT-a za postavljenje citološke dijagnoze ima osjetljivost 80-90% i specifičnost
> 90%, no izbjegava se kod potencijalno operabilnih bolesnika zbog
mogućnosti intraperitonealne diseminacije5. Aspiracijska punkcija sve se više
upotrebljava u uspostavljanju dijagnoze i stagingu bolesti. U jednom
istraživanju imala je osjetljivost od 92% za tvorbe u pankreasu i 83% za limfne
čvorove, uz specifičnost od 100%.

9.10.LAPAROSKOPIJA

Laparoskopija minimalno invazivna metoda kojom se pomoću laparoskopa

prodire u trbušnu duplju, se primjenjuje u stagingu radi otkrivanja malih
metastaza na površini jetre i peritoneuma koje su nevidljive slikovnim
metodama, te se u takvim slučajevima odustaje od laparotomije6.

SLIKA 7. VIII. 29. 2. ERCP u dijagnozi karcinoma pankreasa. Karakteristična biduktalna stenoza
(stenoza distalnoag koledokusa i pankreatikusa-tanka strelica) s dilatacijom proksimalnih žučnih
vodova (široka strelica).

5
intraperitonealne diseminacija-intraperitonealno širenje bolesti
6
Laparotomija(lat.laparotomie)-hiruška metoda otvaranje trbušne duplje
10
10. STEPENOVANJE TEŽINE BOLESTI

TNM7-klasifikacija nije se pokazala klinički korisnom u odabiru liječenja i prognozi

bolesti. Stoga se kod stepenovanja (eng.staging) razlikuju tri skupine:
▪ Bolesnici s resektabilnim tumorom
▪ Bolesnici sa lokalno uznapredovalom bolesti
▪ Bolesnici sa metastatskom bolesti

11.OBLICI KARCINOMA GUŠETRAČE

11.1.NEUROENDOKRINI TUMORI GUŠTERAČE

Neuroendokrini tumori probavnog sistema jesu tumori neuroektodermalnog

embriološkog porijekla koji izrastaju iz probavne sluznice ili stanica
Langerhansovih otočića koje i normalno posjeduju endokrinu aktivnost (difuzni
endokrini sistem) i pripadaju sistemu ćelija APUD (amnine precursor uptake
and decraboxilation). Stoga se ti tumori nazivaju još i apudomima, a češće
izazivaju kliničke simptome zbog prekomjerna lučenja hormona nego zbog
samog tumorskog rasta.

11.2.GASTRINOM(Zollinger-Ellisonovsindrom)-
FUNKCIONALNI TUMOR GUŠTERAČE

Zollinger i Ellison opisali su 1955. G. Sindrom karakteritiran peptičkim

ulceracijama u proksimalnom jejunumu, hipersekrecijom želučane kiseline i
tumorima u gušterači. Poslije je dokazano da tumori luče gastrin i da je
njegova visoka serumska razina odgovorna za sve kliničke znakove.

11.3.INZULINOM - FUNKCIONALNI TUMOR GUŠTERAČE

Insulinom je tumor beta stanica Langerhansovih otočića s autonomnom

hipersekrecijom inzulina, koje uzrokuje simptome hipoglikemije. Tumori su
nešto češći kod žena,mogu se pojaviti u bilo kojoj životnoj dobi, iako su do
adolescencije rijetki. Uglavnom je riječ o malom (oko 0,5-5 cm),
inkapsuliranom i dobro prokrvljenom, solitarnom čvoru (90%) smještenom u
gušterači; podjednkao su raspoređeni u glavi, tijelu i repu gušterače.
Ektopično je javljanje u tankom crijevu ili plućima rijetkost (1-3%).
Metastaziruja pretežno u jetru (47%), regionalne limfne čvorove (30%) ili u
obje lokalizacije. Incidencija inzulinoma jeste 1 : 1 000 000.

7
TNM klasifikacija malignih tumora, s značenjem T-primarni tumor; N-okolni limfni čvorovi; M-
udaljene metastaze
11
11.4.LUKAGONOM – FUNKCIONALNI TUMOR GUŠETRAČE

Glukagonom je rijedak tumor. Čini oko 1% svih neuroendokrinih tumora

probavnog sistema. Tumorske stanice luče prekomjerne količine glukagona i
tako stvaraju prepoznatljiv simptom: specifični dermatitis, gubitak na težini,
nepodnošenje glukoze i anemija. Većina je glukagona lokalizirana u repu
gušterače. U vrijeme postavljanja dijagnoze mogu dostizati od oko 5-10 cm, a
neki autori navode i da se u 50-80% slučajeva nalaze znakovi metastatskog
širenja, ponajprije u jetru ili limfne čvorove. Učestalost je nešto veća kod žena,
starije i srednje životne dobi.

11.5.VIPOM- FUNKCIONALNI TUMOR GUŠTERAČE

Vipom je tumor koji luči ekscesivne količine vazoaktivnog intestinalnog

peptida(VIP), a prema prvom opisu Vernera i Morisona iz 1958.
Karakteriziran je obilnim, vodenastim proljevima, hipokalijemijom i
hipoklorhidrijom. Sindrom se naziva prema svojim „otkrivačima“, a spominje
se i pod nazivima pankreasna kolera i WDHA (watery diarrhea,
hypokaliemia, aclorhydria). Tumor je rijedak (2% gastropankretičnih tumora),
najčešće je lokaliziran u repu gušterače a može biti smješten i izvan nje
(ganglioneuromi, ganglioneuroblastomi dječije dobi, intestinalni karcinoid i
karcinom bronha također može lučiti VIP). Peptid histin-metinoid (PHM) ima
slične učinke VIP-u, veže se na iste receptore i može se dokazati na
tumorskom tkivu pa se smatra da pridonosi kliničkim karakteristikama
sindroma.

11.6.SOMATOSTATINOM

To je najrjeđi neuroendokrini tumor koji luči velike količine somatostatina.

11.7.OSTALI FUNKCIONALNI TUMORI GUŠTERAČE

Neuroendokrini tumori gušterače mogu se klinički manifestirati i drugim

sindromima zbog hipersekrecije: akromegalijom(tumorske stanice luče hormon
rasta ili stimulirajući faktor za hormon rasta- GHRF), hiperkalcijemijom (peptidi
slični parathormonu), Cushingovim sindrom (ektopično lučenje ACTH ili
CRF-a) ili pak proljevima i šećernom bolešću zbog pojačanog lučenja peptina
neurotenzina.

11.8.NEFUNKCIONALNI TUMORI GUŠTERAČE

12
 U oko 15 % bolesnika histološki endokrini tumori gušterače nisu popraćeni
kliničkom slikom hiperprodukcije određenog(ih) hormona i stoga njihova
klinička simptomatologija odgovara lokalnom učinku tumora. Većina takvih
tumora ipak sintetizira i izlučuje jedan ili više regulacijskih peptida,
npr.pankreasni polipeptid, motilin, tvar P.

12. LIJEČENJE

12.1.HIRUŠKO LIJEČENJE

Tumor je operabilan dok je ograničen na gušteraču i peripankreatične limfne

čvorove. Apsolutna kontraidikacija jesu metastaze u jetri, peritoneumu,
omentumu ili nekom drugom ekstrabdominalnom mjestu, dok je relativna
kontraindikacija zahvaćenost većih okolnih krvnih žila ili mezenterija. Zavisno
od veličine i lokalizacije tumora izvodi se Whippelova operacija koja
podrazumijeva resekciju gušterače, duodenum, prvih 15 cm jejunuma, ductus
koledokus, žučnog mjehura i parcijalnu resekciju želuca ili modificirana
Whippelova opeacija sa očuvanjem pilorusa. Standardna Whippelova
operacija koju izvode iskusni kirurzi u specijaliziranim ustanovama ima
perioperacijski mortalitet manji od 4 % sa 5-godišnjim preživljenjem 20-30%.
Kod tumora repa i trupa, u rijetkim operabilnim slučajevima izvodi se distalna
suptotalna pankreatektomija sa splenektomijom.

12.2.RADIOTERAPIJA I KEMOTERAPIJA

Nakon resekcije tumora provodi se adjuvantna terapija8. U obzir dolaze

kemoterapija gemcitabinom9 , kemoradioterapija temeljena na 5-FU ili
njihova kombinacija.
U bolesnika sa inoperabilnom lokalno uznapredovalom bolesti primjenjuje
se terapija gemcitabinom ili kemoterapija temeljena na 5-FU, koje
povećavaju medijan preživlljenja na 10-13 mjeseci.
Kod metastatske bolesti provodi se terapija kemoterapija gemcitabinom
koja znatno smanjuje simptome i povećava kvalitetu života, uz jednogodišnje
preživljenje od oko 20%.

12.3.PALIJATIVNO LIJEČENJE

Glavni ciljevi palijativnog liječenja u karcinoma gušterače jesu rješavanje

opstruktivnog ikterusa, održavanje prohodnosti izlaznog dijela želuca i
duodenuma, palijacija boli i ublažavanje egzokrine insuficijencije gušterače.
Za rješavanje opstruktivnog ikterusa koriste se endoskopski postavljeni
plastični ili metalni endobilijarni stent, perkutana bilijarna drenaža ili
8
Adjuvantna kemoterapija predstavlja sistemsko davanje citostatika ili regionalno zračenje nakon
hirurške resekcije, kako bi se iskorijenio skriveni ostatak novotvorine.
9
Gemcitabin je citotoksični lek koji se koristi u terapiji karcinoma. Citotoksični lekovi ubijaju ćelije koje
se dele, uključujući i ćelije karcinoma.
(https://www.alims.gov.rs/ciril/files/lekovi/pil/515-01-2726-12-001.pdf )
13
 biliodigestivna drenaža.U bolesnika sa opstrukcijom dudodenuma izvodi
se gastroenteroanastomoza.
Liječenje bolova u karcinomu gušterače izvodi se slično kao kod frugih
malignih oboljenja uz postepen pristup koji uključuje neopioidne analgetike,
pioidne analgetike, tricikličke antidepresive, antiepileptike, sedative i
kortikosteroide. Perkutana, hiruška ili UZV-om vođena neuoriliza
cilijačnog pleksusa može se primjeniti kod boli koja slabo reaguje na
medikamentnu terapiju. Dajljnja mogućnost u smanjivanju bolova zbog lokalne
invazije tumora jeste radioterapija.
Kod prisutne egzokrine insuficijencije gušterače, malpsorpcije i steatoreje
primjenjuju se nadomjesni pripravci pankreasnih enzima.
Kaheksiju spriječavamo i liječimo primjenom dijetetski energentskih
pripravaka, pripravaka sa masnim kiselinama ω-3 i anabolicima
(megestrol-acetat).
Depresiju povezanu sa karcinomom gušterače potrebno je prepoznati i liječiti
uz pomoć antidepresiva i prisutnost psihološke potpore.

HIRUŠKO LIJEČENJE
Whippleova operacija
Whippleova operacija sa očuvanjem pilorusa
Suptotalna distalna pankreatektomija
KEMORADIOTERAPIJA
Gemcitabin
Kemoradioterapija s 5-FU
PALIJATIVNO LIJEČENJE BOLI
Medikametozno: neopioidni i opioidni analgetici, triciklički antidepresivi,
antiepileptici, sedativi, kortikosteroidi
Perkutana, hiruška ili ultrazvukom vođen neuroliza celijačnoga pleksusa
Radioterapija
RJEŠAVANJE OPSTRUKTIVNOG IKTERUSA
Postavljanje plastičnoga ili metalnog endobilijarnog stenta ERCP-om
Perkutana bilijarna drenaža
Biliodigestivna anastomoza
RJEŠAVANJE OPSTRUKCIJE PASAŽE ŽELUCA ILI DVANAESIKA
Gastroenteroanastomoza
LIJEČENJE MALPSORPCIJE I STEATOREJE
Nadomjesno liječenje enzimima gušterače
SPREČAVANJE I LIJEČENJE KAHEKSIJE
Dijetetski energetski pripravci
Pripravci sa masnim kiselinama Ѡ-3
Anabolici (megestrol-acetat)
LIJEČENJE DEPRESIJE
Antidepresivi
Psihološka potpora

SLIKA 8. „TABLICA VIII. 29.3. Mogućnosti liječenja karcinoma gušterače „

13. PROGNOZA

14
Unatoč znatnom napretku u dijagnostici i liječenju, prognoza karcinoma gušterače i
dalje je loša. Većina je bolesnika u trenutku postavljanja dijagnoze inoperabilna.
Ukupno gledajući, 5-godišnje je preživljenje manje od 5%, a većina bolesnika s
uznapredovalom bolešću umire unutar godine dana od postavljenja dijagnoze.

14.ZAKLJUČAK

Kao i kod svako drugog oboljenja tako ikod karcinoma pankreasa, koji je tema ovog
maturskog rada, pri prevenciji, dijagnozi, terapiji ili mogućoj rehabilitaciji ili palijativnoj
njezi uloga medicinske sestre je od velike važnosti. Medicinska sestra pomaže
ljekaru pri svim medicinsko-tehničkim radnjama. Pacijenti oboljeli od karcinoma
gušterače mogu biti obeshrabljeni jer bolest utiče na obavljanje svakodnevnih
aktivnosti te medicinska sestra mora pružati pomoć i u borbi protiv depresije. Važnost
medicinske sestre je i da pravilno savjetuje bolesnika o tjelesnim aktivnostima i
15
pravilnom uzimanju terapije i ishrane. Bitno je također i vršiti edukaciju i razne oblike
profilkase karcinoma pankreasa. Najbolja prevencija karcinoma gušterače jeste
uklanjanje faktora rizika koji su navedeni u uvodnom dijelu ovog rada na stranici 2. i
nešto opširnije u dijelu 5.Etilogija, na stranici 4.

15.LITERATURA

● „6.IV BOLESTI I POREMEĆAJI PROBAVNOG SUSTAVA.BOLESTI

GUŠTERAČE“. INTERNA MEDICINA; Božidar Vrhovac i suradnici;
Izdanje: Naklada Ljevak, Zagreb, listopad, 2008.

16
 ● ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA (udžbenik za učenike srednjih medicinskih
škola) KEROS-ANDREIS-GAMULIN
Izdanje: Školska knjiga- Zagreb,  2004.

● http://www.onkologija.hr/rak-gusterace/?fbclid=IwAR0PCmuBoXwqk7XuMigwL
P3YCqqS-IEW3qPxFBBSXqIkHuFX1EunKMqqk4A

● https://www.wikipedia.org/

● https://www.ordinacije.info/medicinski-recnik-medicinski-pojmovi/

16.SLIKE (izvor)

● Slika 1. (anatomija gušterače)

https://www.google.com/search?biw=1366&bih=626&tbm=isch&sa=1&ei=mqszXI34FIHnsgGQ
9J_gDw&q=pankreas+anatomija&oq=pankreas+anatomija&gs_l=img.3..0.49959.56604..5676
9...0.0..3.213.3284.0j24j1......2....1..gws-wiz-img.....0..0i5i30j0i30j35i39j0i67j0i8i30j0i10i30.qg0
G4KGbLtw#imgrc=LdER8s-dLP3eQM:

● Slika 2. (žutica-lice pacijenta)

https://www.google.com/search?q=%C5%BDUTICA+KOD+RAKA+GU%C5%A0TERA%C4%8
CE&tbm=isch&tbs=rimg:CbPDyBI-PjWRIjhkr_1AGExaj7guvzU72ulxw6HvwZfkIi2m0RNzA9yL
AXuK3P84qWy2PR7ii9GGEUTc9fMpzu3Xr0SoSCWSv8AYTFqPuEdc7NXs-8KuBKhIJC6_1N
Tva6XHARI0Y-go_1DvzwqEgnoe_1Bl-QiLaRGZdwGjNAW92SoSCbRE3MD3IsBeEcMKNaO
CJI1FKhIJ4rc_1zipbLY8Ri9sCS_1sQ5soqEglHuKL0YYRRNxGmF8wHrq3SdyoSCT18ynO7de
vRERwRuDgdrDJ1&tbo=u&sa=X&ved=2ahUKEwiN4tz31d7fAhUPDOwKHSbZC0MQ9C96BA
gBEBs&biw=1366&bih=626&dpr=1#imgrc=ZK_wBhMWo-4lUM:

● Slika 3. (žutica-oči pacijenta)

https://www.google.com/search?q=%C5%BDUTICA+KOD+RAKA+GU%C5%
A0TERA%C4%8CE&tbm=isch&tbs=rimg:CbPDyBI-PjWRIjhkr_1AGExaj7guvz
U72ulxw6HvwZfkIi2m0RNzA9yLAXuK3P84qWy2PR7ii9GGEUTc9fMpzu3Xr0S
oSCWSv8AYTFqPuEdc7NXs-8KuBKhIJC6_1NTva6XHARI0Y-go_1DvzwqEgn
oe_1Bl-QiLaRGZdwGjNAW92SoSCbRE3MD3IsBeEcMKNaOCJI1FKhIJ4rc_1
zipbLY8Ri9sCS_1sQ5soqEglHuKL0YYRRNxGmF8wHrq3SdyoSCT18ynO7de
vRERwRuDgdrDJ1&tbo=u&sa=X&ved=2ahUKEwiN4tz31d7fAhUPDOwKHSb
ZC0MQ9C96BAgBEBs&biw=1366&bih=626&dpr=1#imgrc=Cu7K6jLoeBOL_M
:

● Slika 4. „TABLICA VIII.29.1.Najčešći znakovi i simptomi karcinoma

gušterače“
INTERNA MEDICINA; Božidar Vrhovac i suradnici; Izdanje: Naklada Ljevak,
Zagreb, listopad, 2008

17
 ● Slika 5. „TABLICA VIII.  29.2.metode koje se primjenjuju u dijagnostici
karcinoma gušterače“
INTERNA MEDICINA; Božidar Vrhovac i suradnici; Izdanje: Naklada Ljevak,
Zagreb, listopad, 2008

● SLIKA 6.( „SLIKA VIII. 29. 1. CT u dijagnozi karcinoma pankreas- na ovoj

razini presjeka gušterale vidljivi su glava gušterače s tumorom (široka
strelica) i distendirani žučni mjehur (tanka strelica)“)
INTERNA MEDICINA; Božidar Vrhovac i suradnici; Izdanje: Naklada Ljevak,
Zagreb, listopad, 2008

● SLIKA 7. VIII. 29. 2. ERCP u dijagnozi karcinoma pankreasa.

Karakteristična biduktalna stenoza (stenoza distalnog koledokusa i
pankreatikusa-tanka strelica) s dilatacijom proksimalnih žučnih vodova
(široka strelica).
INTERNA MEDICINA; Božidar Vrhovac i suradnici; Izdanje: Naklada Ljevak,
Zagreb, listopad, 2008

● SLIKA 8. „TABLICA  VIII. 29.3. Mogućnosti liječenja karcinoma gušterače „

INTERNA MEDICINA; Božidar Vrhovac i suradnici; Izdanje: Naklada Ljevak,
Zagreb, listopad, 2008

KOMENTAR NA RAD :

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

18
PITANJA NA USMENOJ ODBRANI RADA:

1.______________________________________________________________

2.______________________________________________________________

3.______________________________________________________________

OCJENA PISANOG MATURSKOG RADA: _____________________(__)

OCJENA USMENE ODBRANE RADA: _____________________ (__)

KONAČNA OCJENA IZ MATURSKOG RADA: ___________________ (__)

Članovi Komisije:

1. ___________________________ ( Predsjednik komisije )

2.____________________________( Ispitivač / Mentor)

3. _____________________________( Član komisije )

19