Kıbrıs Sorunu

Salih Dede
Kıbrıs’ın Tarihçesi
• Kıbrıs'ın Osmanlı İmparatorluğu'nun
kontrolüne geçmeden önce, Doğu
Akdeniz'deki Osmanlı'ya ait
gemilerine akın
yapan Hristiyan korsanlarının
sığınağı haline gelmiştir. Bu
korsanlar genellikle deniz ticaret
gemilerine ve hacca giden yolculara
saldırarak buradaki yol güvenliğini
yok etmektedir. Bu gibi nedenlerden
dolayı Kıbrıs'ın alınması gerekli
görülmüştür.
• Kıbrıs, Lala Mustafa
Paşa komutasındaki ordu ve Piyale
Paşa komutasındaki donanma ile
birlikte yaya 60.000 kişiden oluşan
Osmanlı Ordusu, 2 Temmuz 1570'te
Limasol’a çıkması ve 4 Ağustos
1571'de Mağusa'nın Venedikli
Mağusa Kale komutanı
Bragadino’nun 5 maddelik bir
antlaşmayla kaleyi teslim etmesiyle
sonuçlanan bir seferle Osmanlı
İdaresine girdi. Kıbrıs'ın ele
geçirilmesiyle Osmanlı Devleti,
Doğu Akdeniz'e tamamen hâkim
olmuştur.
• 15 Eylül 1570 tarihinde Lala
Mustafa Paşa, tören
ile Lefkoşa şehrine girmiştir. Kıbrıs
fethedildiği tarihte adada çok az
sayıda Ortodoks Rum vardı.
Çünkü Venedikliler Katolik idi
ve Ortodoks Kilisesi'ne yaşama
hakkı tanımıyordu. Osmanlı Devleti
Ortodokslara serbestçe kilise
kurma ve gelişme imkânı sağladı.
Böylece adada Ortodoks Kilisesi
gelişti ve Katolik Kilisesi etkinliğini
kaybetti.
• 1571 yılında Kıbrıs'ta yapılmış
bulunan nüfus sayımında yerli
halkın nüfusu 150.000'dir. Burada
bulunan Türk askeri ise 30.000
kadardır. Adanın tamamının kontrol
edilmesinin ardından Karaman'dan
adaya göç ettirilen Türkler ve
Beyşehir, Ürgüp, Niğde, Aksaray,
Akşehir gibi Anadolu'nun orta
kesiminde kalan şehirlerinden
aileler getirilerek yerleştirilmiştir.
Bugün adada yaşayan Kıbrıs
Türkleri'nin (Kıbrıs Harekâtı'ndan
sonra Türkiye Cumhuriyeti'nden
gelenler hariç) soyu bu Osmanlı
idaresinde adaya gönderilen
Türklerden gelmektedir.
 1878-1923 dönemi
• 93 Harbi'nde Rus
İmparatorluğu karşısında yenilen
Osmanlı, Ruslara karşı fazla ödün
vermemek amacıyla, Birleşik
Krallık'ın isteği üzerine ada
92.799 sterline kiralanmıştır.
Osmanlı mülkiyeti devam ediyor
sayılmakla birlikte, yönetim
tamamen Birleşik Krallık'a geçti.
Ve Kıbrıs Sorunu başlamıştır.
• Birleşik Krallık adayı "Komiser" diye
tabir ettiği yüksek rütbeli
yöneticilerle idare etmiştir. 1914'te
başlayan I. Dünya Savaşı'nda
Osmanlı'nın Birleşik Krallık
karşısındaki Almanya'nın yanında
savaşa girmesi üzerine Birleşik
Krallık adayı ilhak edip adaya vali
tayin etti.
• 1923'te imzalanan Lozan Barış
Antlaşması’nın 21. Maddesi
gereğince, Birleşik Krallık'a ilhakı
tanındı. 1925 yılında 'Kıbrıs
Kraliyet Sömürgesi' olarak ilan
edildi ve adaya
ilk Türkiye konsolosu atandı.
1967 Krizi
• 1967'de Yunanistan'ın demokratik
olarak seçilmiş hükûmetinin
bir askerî darbe sonucu devrilmesi
ve Enosis'i uygulamak
için Makarios'a baskı uygulamaya
başlamasıyla durum daha da
kötüleşti. Askeri bir diktatörlüğün
parçası olmak veya bir Türk
müdahalesini tetiklemek istemeyen
Makarios, Enosis hedefinden
uzaklaşmaya başladı. Bu durum
Yunanistan'daki cunta ile
Kıbrıs'ta Yeoryos Grivas arasında
gerginliğe neden oldu.
• Grivas'ın Ulusal
Muhafızlar ve Yunan
birliği üzerindeki kontrolü, olası
bir darbeden korkan
Makarios'un pozisyonuna bir
tehdit olarak görülüyordu.
Grivas, silahlı
birliklerin Boğaziçi ve Geçitkale'd
eki Kıbrıs Türk yerleşim
bölgelerinde devriye gezmeye
başladığında ve 15 Kasım'da
Kıbrıslı Türklerle şiddetli
çatışmalara girdiğinde çatışmayı
tırmandırdı.
• Birlikler geri çekildiği sırada 26
Kıbrıslı Türk öldürülmüştü.
Bunun üzerine Türkiye, Grivas'ın
adadan çıkarılmasını,
Yunanistan'dan İttifak
Antlaşması'nın sınırlarını aşan
asker kaçakçılığının kaldırılmasını
ve Kıbrıs Türk enklavlarındaki
ekonomik ablukaların
kaldırılmasını talep eden bir
ültimatomla yanıt verdi. Grivas
görevinden istifa etti ve 12.000
Yunan askeri geri çekildi.
• Makarios ise Ulusal Muhafız
birliklerinin sayısını azaltarak ve
Kıbrıs'ın bağımsızlığına sadık bir
paramiliter güç yaratarak
konumunu sağlamlaştırmaya çalıştı.
1968'de, Enosis'in artık neredeyse
imkansız olduğunu kabul eden
Makarios, "Zorunlu olarak,
mümkün olanın sınırları içinde, her
zaman arzu edilenin sınırlarıyla
örtüşmeyen bir çözüm aranmalıdır"
açıklamasını yaptı.
Birleşme Çabaları
Annan Planı
• Annan Planı, Türk ve Rum
kesimleri halinde bölünmüş
Kıbrıs Adası'nın bağımsız bir
devlet olarak birleştirilmesini
öneren Birleşmiş
Milletler planıdır. Adını, planı
ortaya atan Kofi Annan'dan alır.
• Plan, Kıbrıs adasının İngiliz üsleri
bölgesi haricinde kalan
kısımlarının bağımsız ve federal
nitelikte bir devlet olacak şekilde
birleştirilmesini öngörüyordu.
Plan gereğince Birleşik Kıbrıs
Cumhuriyeti'ndeki bakanlıkların
en az üçte biri Türklerden
oluşacaktı. Devlet başkanlığı ve
başbakanlık makamları 10 ayda
bir Türkler ve Rumlar arasında
değişecekti.
Referandum
• 24 Nisan 2004'te Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs
Cumhuriyeti'nde yapılan
referandumlar ile oylamaya
sunulan plan, Türk
tarafından %65 kabul gördüğü
halde Rum oylarının % 76 red
şeklinde olduğundan dolayı
hayata geçirilememiştir.
2008-Günümüz Dönemi
• Şubat 2008'de Kıbrıs Cumhuriyeti'nde
yapılan seçimlerde Dimitris Hristofyas,
son turda rakibi Kasulidis'in aldığı 15.000
oya ve %40,11 oy oranına karşı %59,89 oy
oranı ve 23.000 oyla Kıbrıs cumhurbaşkanı
seçildi. Hristofyas basına verdiği
demeçlerde Kıbrıs sorununun
çözülememesi halkımıza ihanetle
eşdeğerdir gibisinden cümleler kurarak
çözüme hazır olunduğunu ifade etti. KKTC
ve Kıbrıs Cumhuriyeti
cumhurbaşkanlarının görüşmelerinde
Mart 2008'de Lefkoşa'yı ve adayı
birbirinden ayıran Lokmacı Sınır Kapısı'nın
açılması kararı alındı.
Kaynakça
• https://www.haberturk.com/tubitak-ansiklopedi/kibris-sorunu-nedir
• https://www.ilnautilus.it/porti/2020-10-08/ue-evitare-gesti-provocatori-dalle-acque-al-largo-di-cipro_79689/
• https://onedio.com/haber/kibris-hangi-padisah-doneminde-fethedildi-1025789
• https://www.palaisdurosaire.com/it/blog/quali-sono-le-differenze-tra-ortodossia-e-cattolicesimo--n71
• https://www.infomigrants.net/en/post/30401/cyprus-accuses-turkey-of-creating-new-migration-route
• https://tr.wikipedia.org/wiki/93_Harbi
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Britanya_K%C4%B1br%C4%B1s%C4%B1
• https://www.kibrisgazetesi.com/kibris/lozan-anlasmasi-ve-kibris-vakiflari-h93591.html
• https://ucuncuyol1919.com/2020/11/15/gecitkale-bogazici-katliami/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Cyprus_problem
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Yeoryos_Grivas
• https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s_Sorunu
• https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cltimatom
• https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Makarios
• https://stratejikortak.com/2016/08/turk-dis-politikasi-kibris-sorunu.html
• https://mubi.com/tr/cast/kofi-annan
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Annan_Plan%C4%B1
• https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n249409-24-nisan-annan-plani-referandumunun-uzerinden-14-yil-gecti
• https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s_Cumhuriyeti#:~:text=K%C4%B1br%C4%B1s%20Cumhuriyeti%20(1960),-
Ana%20maddeler%3A%20Z%C3%BCrih&text=16%20A%C4%9Fustos%201960%20tarihinde%20K%C4%B1br%C4%B1s,anla%C5%9Fmay%C4%B1%20imzalamas%C4%B1%20ile%20ba%C4%9F%C4%B
1ms%C4%B1zl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1%20kazand%C4%B1
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Lokmac%C4%B1_Kap%C4%B1s%C4%B1
• https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s_Cumhuriyeti
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg
Beni Dinlediğiniz
İçin Teşekkür
Ederim…