Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 6

12.

HKAWHKAM LAIKA LAHKAWNG


(The Book of II Kings)
Ga Hpaw: II Hkawhkam Laika hta gaw dingdung Israela mung hte dingda Yuda mung ni a
jahtum aten ni a lam ka da ai laika re. Hkawhkam ni hte mung masha ni Karai Kasang hpe
gumlau ai lam lang hte lang galaw ai majaw jahtum e htenza hkrum ai lam hpe ka da ai re.
Myihtoi ni law law hte lang hte lang shadum sharin tim, ga n madat hkraw ai Israela hte Yuda
mung na Israela amyu sha ni hpe Karai Kasang tara jeyang ai lam ka da ai re. Ga sadi grin ai hte
tinang a ga hte maren jeyang ai Karai Kasang gaw dingdung Israela mungdan a mare daju
Samari hpe jehten shaza nna, mung masha ni hpe kaga jasam mungdan de bawng hku woi mat
wa lu na matu Asuri masha ni hpe ahkang jaw let tara jeyang wu ai. Dingda Yuda mung a mare
daju Yerusalem hpe mung jahten shaza nna mung masha ni hpe Babulon de mayam hku woi mat
wa lu na matu Babulon ni hpe ahkang jaw let tara jeyang wu ai.
Laika buk Mying: Dingdung Israela mung hte Dingda Yuda mung a hkawhkam ni a mying,
shingdu labau, hkaw dung ai aten na lam ni hte si mat wa ai lam ni hpe ka da ai majaw,
hkawhkam laika ngu shamying ai lam rai mali ai.
Hebre ga hku ka ai shawng ningpawt na chyum laika hta gaw I Hkawhkam hte II
Hkawhkam Laika yan hpe langai sha hku ka da ai re. Rai tim, Ga Shaka Dingsa hpe Greek ga hte
gale nna ka da ai Septuagint (LXX) hta gaw I Hkawhkam hte II Hkawhkam Laika ngu nna
lahkawng garan da ai re. Dai hpe mahta nna, Latin ga , English ga hte modern Hevbrew hku ga
gale ai chyum laika ni hkan mung lahkawng garan da ai rai nna, Dr. Ola Hanson mung Jinghpaw
hku chyum laika gale ai shaloi lahkawng hku ka gale da ai re.
Laika Ka Ai Wa: I&II Hkawhkam laika hta kadai ka ai laika ngu ai hpe n ka da ai majaw, kadai
ka ai laika ngu ai hpe hkrat tup gaw n chye lu ga ai. Hkringhtawng hku hkai hkrat wa ai lam ni
hta gaw myihtoi Yeremia ka ai ngu hkam la hkrat wa ma ai. Chyum ninghkrin nkau mi gaw
myihtoi langai ngai ka ai laika rai nna, jahtum e Ezara edit galaw da ai laika re ngu ai hku hkap
la ma ai. Nkau mi gawEzelkiel ka ai mai byin ai ngu tsun ai ni mung nga ma ai. Dai ni na prat
dep Ga Shaka Dingsa chyum ninghkrin malawng maga gaw nbung ai laika ka sara law law ka da
ai hkawhkawm ni a lam hpe hpang daw de edit jawm galaw da ai laika re ngu nna hkam la ma ai.
Laika Ka Ai Shaning: Laika ka ai shaning mung hkrak tup gaw n chye lu ga ai. Rai tim chyum
ninghkrin ni law malawng gaw B.C 560 the B.C 540 lapran hta ka da ai laika re ngu hkap la da
ma ai.
Shingdu Labau (Historical Background): II Hkawhkam Laika gaw dingdung Israela mung dan
BC 722 BEC hta Asuri ni a lata de hkrat sum mat wa ai lam (II Hkawhkam 17) hte, Dingda Yuda
mung Babelon ni a lata de BCE 587 hta hkrat sum mat wa ai lam ni hpe ka mazing da ai laika re.
Dingdung Israela mungdan hpe hkawhkam 19 up hkang nna, jahtum e Asuri masha ni a lata de
bai hkrat sum mat ai re. Rai tim, dingda Yuda mung gaw, kaja ai hkawhkam ni hkaw dung lai wa
ai hpe mung mu mada lu ga ai. Rai tim, Yuda mung masha ni a n hkru n kaja ai lam ni law la ai
majaw jahtum e Babelon mung de mayam hku woi la mat wa ai hkrum ma ai.
Yaw Shada Ai Lam: Dingdung Israela mungdan hte dingda Yuda mungdan a mung masa
mabyin ni hte, shinggyim nga pra masa laikyang shingni mabyin masa ni hpe ka mazing da ai
laika re. Labau hpe sha madung dat ai n re ai sha, chyum masa hku nna, hkawhkam ni hte mung
masha ni a hkrat sum ai lam gaw kyang lailen hten za ai majaw re ai lam chye na shangun mayu
nna ka da ai lam re. Labau mabyin ni hku nna Karai Kasang gaw Shi lata la ai amyu sha ni a ntsa
tawn da ai yaw shada ai lam ni hpe tek jum up hkang nga ai lam hpe tang madun da ai re.
Hkawhkamni hte mung masha ni Karai a ga madat ai shaloi mungdan ngwi pyaw simsa ai hte
sutsu nga mai ai chyeju hkam la lu ma ai. Rai tim, ga n madat ai shaloi makam masham hte
mung masa, sut masa hkrat sum mat wa ai hpe, Karai a jeyang hkrum ai lam re ngu ai hku
madung dat ka sang lang dan da ai re.
I & II Hkawhkam laika ni hta hkawhkam ni hte mung masha ni hpe shadum sharin na
matu Karai Kasang myithoi ni hpe san da ai lam mung grai ahkyak ai daw hku chye na la
shangun nga ai. Dingdung Israela mungdan na mying gumhkawng ai myihtoi yan gaw myihtoi
Elia hte Elisha yan rai ma ai. Myithoi ni a myihtoi ga ni dik tup wa ai lam hte myihtoi ni galaw
dan ai mauhpa lamik kum la ni a lam hpe mung I & II hkawhkam laika hta grai ahkyak ai daw ni
hku ka mazing da ai hpe mu lu ga ai.
Laili Laika hte seng ai lai shingni (Literary Style) : Labau hpe maumwi hkai ai ladat hte ka da
ai laika rai tim, Karai Kasang a ga shaka hte matut mahkai nna labau hkai ai ladat jailing nna ka
da ai lai ka re.
Ga Hkrang Masa (Outline)
Daw kaba 1 kawn 17 hta gaw dingdung Israela hte dingda Yuda mung a labau ni hpe ka mazing
da ai re. Daw kaba 18 kawn 25 du hkra gaw Dingda Yuda mung a labau ni hpe tang madun da ai
hpe mu mada lu ga ai.
1:1-18 Ahaziah pe Karai Kasang tara dawdan ai lam.
2:1-18 Elia sumsing lamu de shalun la hkrum ai lam.
2:19-21 Ana ahkya shamai lu ai hka.
2:22-25 Elisha hpe jahpoi ai ni.
3:1-27 Moba hkawhkam gumlau ai lam.
4:1-7 Gaida jan a sau.
4:8-37 Shunem num a kasha asak bai jahkrung ya ai lam.
4:38- 41 Di kata na si hpa.
4:42-44 Masha latsa hpe daw jaw ai lam.
5:1-27 Naman manggang mai wa ai lam.
6:1-7 Hka ntsa waw pru wa ai nwa.
6:8-23 Suri masha ni hpe Elisha myi kyaw shangun ai lam.
6:24-7:2 Samari mare hku wa wa hkrum ai lam.
7:3-20 Wang da ai kaw na lawt mat wa ai lam.
8:1-6 Shunem mung hpe bai gawgap ai lam.
8:7-15 Benhada hpe Hazaela sat ai lam.
8:16-24 Yuda hkawhkam Yehoram.
8:25- 29 Yuda hkawhkam Ahazia.
9:1-29 Yehu hpe namman chya ya ai lam.
9:30-37 Yezebela sat kau hkrum ai lam.
10:1-17 Ahab a dinghku ni sat kau hkrum ai lam.
10:18-36 Bala daw jau ai ni sat kau hkrum ai lam.
11:1-20 Ahtalia hte Yosha.
12:1-22 Yehowa a nta hpe Yosha gram ai lam.
13:1-9 Israela hkawhkam Yehoaza.
13:10-25 Israela hkawhkam Yehoasha.
14:1-22 Yuda hkawhkam Amazia.
14:23-29 Israela hkawhkam Yeroboam.
15:1-7 Yuda hkawhkam Azaria.
15:8-12 Israela hkawhkam Zehkaria.
15:13-16 Israela hkawhkam Shalum.
15:17-22 Israela hkawhkam Menahem.
15:23-26 Israela hkawhkam Pekahia.
15:27- 31 Israela hkawhkam Peka.
15:32-38 Yuda hkawhkam Yohtam.
16:1-20 Yuda hkawhkam Ahaza.
17:1-6 Israela a jahtum hkawhkam Hoshea.
17:7-23 Israela ni bawng dung hkrum ai lam.
17:24-41 Samari mare hpe bai gawgap ai lam.
18:1-16 Yuda hkawhkam Hezekia.
18:17-37 Yerusalem hpe Senahkerib jahkrit sha ai lam.
19:1-13 Yerusalem lawt lu na lam myihtoi ga.
19:14-19 Hezekia akyu hpyi ai lam.
19:20-37 Senahkereb hkrat sum na lam Esaia a myihtoi ga.
20:1-11 Hezekia machyi hkrum ai lam.
20:12-21 Bebelon kaw na dat kasa ni.
21:1-18 Yuda hkawhkam Manashe.
21:19-26 Yuda hkawhkam Amon.
22:1-20 Tara laika hpe mu hkrup ai lam.
23:1-30 Ga shaka hpe Yoshia bai lang wa ai lam.
23:31-35 Yuda hkawhkam Yehoaha.
23:26-24:7 Yuda hkawhkam Yehoiakim.
24:8-17 Yuda hkawhkam Yehoiahkin.
24:18-20 Yuda hkawhkam Zedekia.
25:1-26 Yerusalem mare hkrat sum mat ai lam.
25:27-30 Yehoiahkin bawng dung ai kaw na lawt wa ai lam.
Ahkayak Ai Ga Lami Ni
1. Myihtoi ni 6:12
II Hkawhkam Laika gaw myihtoi ni a lam hte seng nna alak mi tsun dan da ai laika re.
Grau nna gaw Elisha hte Esaia ni a lam akri akrai tang madun da ai re. Elisha a myihtoi bungli
gaw, yu maya masha ni hte mung, Israela mungdan ting hte mung, Suri mung a mung masa ni
hta mung ading tawk seng nga ai lam mu lu ga ai. Esaia gaw, shi myithoi htoi ai lam hpe
hkawhkam ni hte mungdan ningbaw ningla ni a man e galaw ai hpe grau nna mu lu ga ai. II
Hkawhkam Laika hta myihtoi Yawna hte num myihtoi Hulda a lam hpe mung tsun dan da ai re.
Karai Kasang myihtoi ni hku nna tsun da ai ga ni yawng aten du ai shaloi hkum tsup wa ai hpe
mu lu ga ai.
6:12 Myihtoi ni.
1:1-2:12 Elia.
2:1-7:2; 8:1-15; 9:1 Elisha.
9:1-10; 17:13; 23: ;21:10-15; 23:2 mying n chye ai myihtoi ni.
15:25 Yawna.
19:1-7,20 Esaia.
22:14-20 Hulda.
2:3-7, 15-18; 4:1; 5:22; 6:1; 9:1 Magam bungli rau jawm galaw ai myihtoi ni.
9:24-37; 10:37; 19:9,35-37 Hkum tsup ai myihtoi ga ni.
2. Sadi dung kangka ai 8:19
Samari mare hte Yerusalem mare ni hpe tara jeyang ai lam gaw, Sina nam mali hta
Israela amyu sha ni hte Karai Kasang a lapran tawn da ai ga sadi hpe adan aleng hpaw shadan
dan ai lam re. Dai ga sadi hta shaman chyeju hte dagam dala dingnye lam lawm ai re (Tara
Jahprang daw kaba 27-28). Rai tim, Karai Kasang gaw Dawi hte htani htana ga shaka da wu ai
( II Smuela 23:5). Dingdung mung dan rai nga ai Israela mungdan atsai awai jahten shaza kau ai
hkrum tim, Yuda lakung ni hpe htenza na lam kawn lawt wa shangun ai lam gaw, Dawi hte tawn
da ai ga sadi ntsa Karai Kasang sadi dung kangka ai lam hpe madun ai lam re. Yuda mung na
masha ni Babelon de rim la mat wa ai hkrum ai shaloi mung, Karai Kasang gaw Yuda lakung
lama ni htenza htum mat ai lam n nga hkra makawp maga nna, jahtum e Yesu Hkristu hpe paw
pru wa shangun ai re. Dai hku nna, II Hkawhkam Laika gaw, ga sadi tawn da ai hte maren galaw
ai Karai Kasang a sadi dung kangka lam a ntsa myit mada shara galoi mung tawn na matu n-gun
jaw da nga ai re.
8:19 Sadi dung kangka ai lam.
17:13,23; 24:1-4 Tsun da ai hte maren tara jeyang ai lam.
8:19; 19:34; 20:6 Dawi hpe jaw da ai ga sadi hpe makawp maga ai lam.
18:17-19:38 Hoshe hpe makawp maga ai lam.
18:17-19:38 Yuda mung hpe Asuri hkawhkam Senahkereb lata na makawp maga la ai lam.
25:27-30 Hkawseng aru arat ni hpe Babelon kaw makawp maga da ya ai lam.
3. Tara Jeyang ai lam 17:22
Israela hte Yuda mung ni a hkawhkam 20 hta na 12 gaw n hkru n kaja ai hkawhkam ni rai
ma ai. Dai majaw, II Hkawhkam Laika gaw tara jeyang ai lam hpe tsun dan da ai re. Karai
Kasang Yehu hpe jai lang nna, Israela amyu sha ni hpe Bala hpara woi nawku ai Ahab
hkawhkam hte aru arat ni hpe jahten shaza kau wu ai. Rai tim, Yehu mung ja hte nga sumla
galaw nna nawku ai majaw, shi a aru arat ni mung dingnye hkrum ma ai. 15 ning laman Israela
hkawhkam 4 lang galai ra ma ai. Shanhte a n hkru n kaja ai lam a majaw Karai Kasang gaw,
Samari mare hpe jehtan shaza ai hku nna dingdung Israela mungdan hpe mara jeyang wu ai.
Hezekia hte Yawshi hkawhkam yan gaw, Yuda hkawhkam ni hta na kaja dik hkawhkam yan rai
ma ai. Manashe a lak htak hta aten na na sumla nawku ai a majaw, tau hkrau myihtoi htoi da ai
hte maren, Karai Kasang Yuda mung hpe tara jeyang wu ai. Babelon hkawhkam Nebuhkaneza
gaw, Yerusalem mare hpe wang shinggrup gasat nna, Yuda mung hpe shang gasat la wu ai. Mare
chyinghka ni hpe agrawp kabai kau ya nna, nawku htingnu hpe mung jahten shaza kau ya ai hte
Yuda mung masha ni hpe mayam hku rim mat wa wu ai. Dai gaw, yubak mara galaw ai ni
yawng hpe Karai Kasang jeyang nga ai lam madun dan ai lam rai mali ai.
17:22 Tara jeyang ai lam.
9:7-10, 30-33; 10:6-17 Ahab nta masha ni hpe ninghkap ai lam.
11:13-16; 15:10,14,25,30; 21:23-24; 25:7 N hkru n kaja ai hkawhkam ni hpe sat kau ai lam.
17 Samari mung htenza mat ai lam.
21:10-15; 23:26-27; 24:2-5 Manashe a yubak mara a matu jeyang ai lam.
25 Yerusalem mare htenza ai lam.
4. Madat mara ai lam 22:19.
Israela amyu sha ni hpe Karai Kasang sharin la shangun ai lam gaw, ‘Karai a ga madat
mara jang shaman chyeju lu la na rai nna, n madat mara jang tara jeyang ai hkrum na’ ngu ai lam
re. Hezekia hte Yawshi hkawhkam ni a madat mara ai lam a majaw awng dang lam hte mungdan
ngwi pyaw simsa lam lu la ai re. Rai tim, hkawhkam law malawng gaw karai Kasang a man hta n
hkru n shawp ai lam ni galaw ma ai. Dai majaw, dingdung Israela mung dan a mare daju Samari
mare hpe Asuri ni jahten shaza kau ya ai hte Israela amyu sha ni Mungkan shara shagu de ayai
aya rai nga ra mat ma ai re. Dingda mungdan a mare daju Yerusalem mare hpe mung Babelon
hkawhkam Nebuhkaneza jahten shaza kau ya ai hte Yuda mung masha ni hpe Babelon de bawng
hku woi mat wa ai re.
22:19 Madat mara ai lam.
12:1-2; 14:1-3; 15:1-3,32-34; 18:1-8; 22:1-2 Yuda mung na madat mara ai hkawhkam ni.
8:16-18,25-27; 16:1-4; 21:1-11,16; 19:22; 23:31-37; 24:8-9,18-19 Yuda mung na madat mara
lam n nga ai hkawhkam ni.
3:1-3; 10:29-31; 13:1-2,10-11; 14:23-24; 15:8-28; 17:1-2. Israela mung na madat mara lam n nga
ai hkawhkam ni.

Karai Masa Munga


Karai Kasang gaw labau madu re (God is the Lord of History)
Dingdung Israela mungdan hta Karai Kasang a ga n madat ai hkawhkam 19 uphkang lai
wa nna jahtum e Asuri ni a lata hta BC 722 daram e hkrat sum mat ai re. Dingda Yuda mungdan
hta gaw Karai Kasang a ga madat ai kaja ai hkawhkam n kau mi paw pru nna n hkru n kaja ai
lam ni hpe bai gram lajang ai lam galaw ma ai re. Rai tim Yuda mung na n hkru n kaja ai
hkawhkam nkau mi hte mung masha ni a yubak mara gaw, kaba la nga ai re majaw jahtum e
babelon de bawng dung ra ai hku hkrat sum mat ai re.
Dai lam ni hpe yu ai shaloi Karai Kasang gaw, Tinang lata la ai Israela amyu sha ni a
labau hpe tek jum uphkang nga ai hpe mu mada lu ai re. Israela hkawhkam ni hte mung masha ni
Karai Kasang a ga madat mara ai shaloi mungdan ngwi pyaw simsa ai hte mung masa sut masa
ring chying ai shaman chyeju hkam la lu ma ai. Rai tim, Karai Kasang a ga n madat ai sha loi
Karai Kasang gaw kaga tara maigan amyu ni hpe n -gun ja wa shangun nna, Israela amyu ni
hkrat sum mat na hku jeyang ari jaw ai re. Myithoi ni hpe dat dat nna mung, mau hpa lamik kum
la ni hte Karai Kasang hpang de bai nhtang wa na matu lang hte lang Isreala amyu sha ni hpe lau
la ai re. Dingdung hte dingda Israela mungdan lahkawng yan htenza mat tim, Karai Kasang gaw
Dawi hte tawn da ai ga sadi hpe dingyang sadi sahka hte shatup ai Karai Kasang re. Jahtum e
Dawi a aru arat Yesu Hkristu hku mungkan de shinggyim hkumhkrang dagraw let du sa nna
shinggyim amyu baw sang shagu hpe hkye hkrang la ai chyeju jaw nga ai Karai Kasang rai mali
ai. Dai ni du hkra mung, mungkan a mabyin masa ni ma hkra hta shang lawm bungli galaw nga
ai hpe we nyi ningmu hku chye yu ai ni hpe mu mada shangun dingyang rai nga ai re.
Sharin La Na Lam Ni
1. Myihtoi ni hku nna Karai Kasang hpaw shadan dan ai matsun maroi ga ni hpe madat mara ai
hte, shagrit shanem na matu Karai Kasang sharawng awng nga ai.
2.Karai Kasang gaw yubak mara ni hpe yin la twngban yang mara raw dat ya ai Karai Kasang re.
Rai tim, Yubak hta matu len ai ni hpe tara jeyang nga ai Karai Kasang mung re.
3. Karai Kasang gaw tinang lata la da ai Israela amyu sha ni a ntsa galoi mung atsai awai jahten
sharun kau ai lam n galaw na re ngu ga sadi jaw da ai hte maren ga sadi grin ai Karai re. Sadi
dung kangka let naw ngam ai nlaw la ai amyu sha ni hte bungli matut galaw ai Karai Kasang re.

You might also like