संघीय सं सदको सं य ु बैठकमा २०८० साल जेठ १५ गते सोमबार

अथम ी डा. काश शरण महतले

तुत गनु भएको

आ थक वष २०८०/८१ को
बजेट व य

नेपाल सरकार
अथ म ालय
२०८०
ǁǁǁ͘ŵŽĨ͘ŐŽǀ͘ŶƉ



 त न ध सभाका स माननीय सभामुख महोदय,
रा य सभाका स माननीय अ य महोदय,

1. यस ग रमामय सं सदको सं य ु बैठकमा नेपाल सरकारको अथम ीको

है सयतले आगामी आ थक वष २०८०/८१ को बजेट तुत गन उपि थत
भएको छु ।

2. यस अवसरमा लोकत ा तथा सं घीय लोकताि क गणत थापनाको

ला ग समय-समयमा भएका राजनी तक आ दोलनमा जीवन उ सग गनुहुने
स पूण ात अ ात शह द त भावपूण ा जल अपण गदछु ।

3. नेपालको सं वधान जार भएप छ दो ो पटक सं घ, दे श र थानीय तह एवं

रा प त तथा उपरा प तको नवाचन स प भएको छ। यसबाट जनतामा
ु ा साथै सं वधान काया वयन एवं सं घीय
नयाँ उ साहको स ार हुनक
लोकताि क गणत सं थागत गन मह वपूण योगदान पुगेको छ। यस
अवसरमा म सम त नेपाल जनतालाई बधाई दनुका साथै नव नवािचत
स माननीय रा प त तथा उपरा प त लगायत स पूण जन त न धलाई
कायकालको सफलताको शुभकामना य गन चाह छु ।

4. आज गणत दवस परे को हुँदा यस अवसरमा वदे श तथा वदे शमा

रहनुभएका सबै नेपाल दाजुभाइ तथा दद ब हनीह मा हा दक शुभकामना
य गदछु ।

5. ु को अथत
मुलक मा दे िखएका सम या एवं च ुनौतीलाई स बोधन गद
अथत लाई ग तशील बनाउने, नजी े को मनोबल उ च पान र उ च,
दगो एवं फरा कलो आ थक वृ स हतको सबल अथत नमाण गन तफ
आगामी आ थक वषको बजेट नदिशत गरे को छु । आमजनताको वकास र
समृ को चाहनालाई स बोधन गन तथा सीमा तकृत तथा पछा ड परे का
वग͕ े ͕ ल र समुदायलाई आ थक लाभको पहुँचमा पु याउने तफ बजेट
तथा काय म लि त गरे को छु ।

1

6. आगामी बजेट समृ ͕ सुशासन र सामािजक याय कायम गन लि त
हुनेछ। त पध मता तथा तुलना मक लाभ उ च भएका उ ोग व न
गन, डिजटल र ह रत अथत ु भ ै आ थक
वकास गन, युवालाई मुलक
ग त व धमा आब हुन अ भ े रत गन,उ मशीलता वकास गर ग रबी
यूनीकरण गन͕ सावज नक स पि को जगेना गन तथा ोत र साधनको
भावकार एवम् प रणाममुखी प रचालन गन दशामा बजेट उ मुख रहे को
छ।

7. बजेट तजुमा गदा नेपालको सं वधान, आव धक योजना, दगो वकास ल य,

सं य ु सरकारको ाथ मकता र साझा यूनतम काय म, नेपाल सरकारको
नी त तथा काय म र व नयोजन वधेयकका स ा त तथा ाथ मकता
उपर भएको छलफलको ममा माननीय सद यह बाट ा सुझावलाई
मागदशनको पमा लएको छु । यसै गर दे श र थानीय तह, राजनी तक
दल, सं घ सं था, व त्वग, आम नाग रक, नाग रक समाज, नजी े ,
स ार जगत् लगायत सबैबाट ा सुझावलाई समेत आधार बनाएको छु ।

8. मैले आगामी आ थक वषको बजेट तजुमा गदा जनअपे ालाई स बोधन गन

र अथत मा दे िखएका अ ठे राह हटाई जनतामा आशा र भरोसाको स ार
गन िज मेवार बोध गरे को छु । राजनी तक दल, जन त न ध, सावज नक
शासन, सं घ सं था, नजी े , नाग रक समाज,गैर आवासीय नेपाल ,
वकास साझेदार, स ार जगत र आम नाग रकको सहयोग र ऐ यव ताबाट
अथत मा दे िखएका व मान च ुनौती सामना गद बजेटले लएका ल य
हा सल गन स कने व ास लएको छु ।

स माननीय सभामुख महोदय,

स माननीय अ य महोदय,

ु को
अब म मुलक व मान आ थक अव था र चालु आ थक वषको बजेट
काया वयनको समी ा स प
े मा तुत गन अनुम त चाह छु ः

9. चालु आ थक वषमा आधारभूत मू यमा २.१६ तशतले आ थक वृ हुने

अनुमान रहे को छ। व अथत मा दे िखएको िश थलता तथा केह
2

 आ त रक कारणले आ थक ग त व धमा सु तता आएको हुँदा आ थक वृ
यून हुने दे िखएको छ।

10. चालु आ थक वषको चैत म हनामा मु ा फ त ७.७६ तशत रहे को छ।

खासगर आया तत व तुको मू यवृ र अमे रक डलरसँग नेपाल मु ाको
अवमू यन हुँदा मु ा फ तमा चाप परे को छ।

11. चालु आ थक वषको चैत मसा तस म शोधना तर ि थ त . १ खब ८०

अब १७ करोडले बचतमा रहे को छ। वदे शी मु ाको सि त ११ म हनाको
व तु आयात र ९.४ म हनाको व तु तथा सेवा आयात धा पया हुने
दे िखएको छ। व ष
े ण आ वाह २४.२ तशतले वृ भई चैत मसा तस म
. ९ खब ३ अब पुगेको छ।

12. चालु आ थक वष कुल सरकार खच . १५ खब ४ अब ९९ करोड

अथात व नयोजनको ८३͘९० तशत हुने सं शो धत अनुमान छ। कुल
सरकार खच म ये चालु खच . १० खब ४३ अब ३९ करोड अथात
व नयोजनको ८८͘१८ ँ ीगत खच
तशत, पुज . २ खब ५८ अब ३४
करोड अथात व नयोजनको ६७͘९१ तशत र व ीय यव था तफ .
२ खब ३ अब २६ करोड अथात व नयोजनको ८८͘२९ तशत खच हुने
सं शो धत अनुमान रहे को छ।

13. चालु आ थक वष राज व स लन . ११ खब ७९ अब ८४ करोड अब

हुने सं शो धत अनुमान छ। यो ल यको तुलनामा ८४ तशत हो भने गत
वषको तुलनामा ५͘९५ तशतले कम हो। खासगर आयात नय ण गन
लइएको नी त, आ थक ग त व धमा आएको िश थलतालगायतका व वध
कारणले राज व प रचालन कमजोर रहन गएको छ।

14. वैदेिशक अनुदानतफ . ३८ अब ४६ करोड र वैदेिशक ऋणतफ .१

खब ७० अब ५४ करोड प रचालन हुने सं शो धत अनुमान छ। आयोजनाको
काया वयन प कमजोर हुँदा वैदेिशक सहायता प रचालन अपे ा गरे भ दा
यून रहन गएको छ।

3

15. चालु आ थक वषमा आ त रक ऋण प रचालन . २ खब ५६ अब हुने
सं शो धत अनुमान छ। स वत् २०८० वैशाख मसा तस म आ त रक ऋण
. १० खब ६३ अब ६७ करोड र वैदेिशक ऋण . १० खब ७० अब
६५ करोड गर कुल ऋण दा य व . २१ खब ३४ अब ३२ करोड
रहेको छ।

16. चालु आ थक वषको मुख आ थक सामािजक प रसूचक र त या समावेश

भएको आ थक सव ण र सावज नक सं थानको ग त समे टएको ववरण
स मा नत सदनसम पेश ग रसकेको छु ।

स माननीय सभामुख महोदय,

स माननीय अ य महोदय,

अब म अथत र बजेट णाल मा दे िखएका मु य च ुनौती तथा अवसर स ेपमा

तुत गन चाह छु ͗


17. अथत मा रहेका सं रचनागत तथा केह नी तगत कारणबाट आ थक

याकलापमा िश थलता दे िखएको हुँदा आ थक वृ यून रहन गएको छ।
को भड- १९ महामार कम भई अथत पुन थान हुने ममा रहेकोमा
खासगर यु े नमा भएको यु का कारण आपू त ृ ला भा वत भएको,
ँ ीगत खच
उ च याजदरका कारण लगानीमा कमी आएको, सरकारको पुज
अपेि त पमा ब न नसकेको र सम गत मागमा कमी आएको हुँदा
आ थक ग त व धमा सु तता दे िखएको हो। मु ा फ त नय ण र वदे शी
व नमय सि त सुधारका ला ग लइएको नी तका कारण आ थक
याकलाप थप भा वत हुन पुगेको छ। यस प रवेशमा उ च, दगो र
फरा कलो आ थक वृ हा सल गन च ुनौती हा ो सामु रहे को छ।

18. मु ा फ त मश: घ ने ममा रहे को भएता प न अझै लि त सीमाभ दा

मा थ रहे को छ। खा ा , दु ध पदाथ, घरायसी उपभो य व तुह र
आया तत व तुको मू यवृ तथा अमे रक डलरसँग नेपाल मु ाको
अवमू यनका कारण उपभो ा मू यमा चाप परे को छ। मु ा फ त नय ण
4

 र सम गत आ थक था य व कायम गद बजेटका ल य हा सल गनु
च ुनौतीपूण रहेको छ।

19. साधारण खचमा वृ हुँदै गएको छ। तलब भ ा, सामािजक सुर ा, व ीय

ह ता तरण, शास नक खच लगायतको साधारण खच तथा ब दो ऋण
भ ु ानी दा य व यव थापन गन मा क रव १२ खब ८० अब २५
करोड व नयोजन गनु परे को छ। यो रकम कूल बजेटको ७३͘१० तशत
हुन आउँछ। कुल बजेटको ठू लो ह सा यसर छु ाउनु पदा वकास
कायका ला ग ोत यव थापनमा चाप परे को छ।

20. ँ ीगत खचको

पुज भावका रता ब न सकेको छै न। आयोजनाको पूव तयार
र ाथ मक करण नगर साधन ोत छन वृ त रहेको र काया वयन प
कमजोर रहे को छ। ोत साधनको समुिचत प रचालन माफत सावज नक
खचलाई उपलि धमूलक बनाउने च ुनौती हा ो सामु रहे को छ।

21. चालु आ थक वष राज व स लन ल य भ दा कम छ। राज व णाल मा

सुधार, च ुहावट नय ण र करको दायरा व तार गर राज व प रचालन
वृ गनुपन आव यकता महसुस गरे को छु । अ य एवं आयातमा
आधा रत राज वलाई मशः य एवं आ त रक उ पादनमा आधा रत
बनाई राज व सं रचनामा प रवतन गनु च ुनौतीपूण रहे को छ।

22. नजी े को लगानी आशा तत पमा वृ ँ ी

हुन सकेको छै न। वदे शी पुज
र व ध भ याई आ थक वकासमा प रचालन गन नी त लएको भए ताप न
अपेि त वदे शी लगानी आ वाह हुन सकेको छै न। लगानीमै ी वातावरण
सजना गर वदे शी र वदे शी लगानी व तार गनु आव यक रहे को छ।

23. सावज नक शासनलाई यावसा यक͕ द र न तजामूखी बनाई सरकारको

उ े य ा मा भावकार पमा प रचालन गनु च ुनौतीपूण रहे को छ।

24. मा थ उ लेिखत च ुनौतीका बाबजुद सरकारले लएका पहलकदमीले

अथत मा सकारा मक स ेत दे िखन थालेका छन्। चालु आ थक वषको
थम र दो ो ैमासको तुलनामा प छ लो ैमासमा आ थक याकलाप

5

 व तार भएको छ। गत आ थक वषको तुलनामा पयटक आगमनको स या
झ डै दो वर भएको छ। व ष
े ण आ वाहमा वृ भएसँगै शोधना तर ि थ त
बचतमा रहे को छ। वदे शी व नमय सि त ब दै गएको छ। मु ा फ त
नय ण उ मुख रहे को छ। हालै मौ क नी त केह लिचलो बनाइएको,
ब कङ णाल को तरलतामा सुधार आएको र बै को औसत आधार दर
घ दै गएको हुँदा कजाको याजदर कम हुने ममा छ। आगामी दनमा
नी तगत, णाल गत तथा यागत सुधार गर अथत लाई लयमा
फकाउन सरकार ढ सं कि पत रहे को व ास दलाउन चाह छु ।

25. ु को आ थक ग तशीलता उ लेखनीय

भारत र चीन लगायतका छमेक मुलक
रहे को हुँदा नेपालको अथत मा समेत सकारा मक भाव पन अपे ा राखेको
छु ।

26. केह व तुको पैठार मा लगाइएको ब दे ज हटे प ात ती व तुको आयातमा

भएको वृ र आ थक याकलाप व तारसँगै राज व सं कलनमा वृ हुने
अनुमान छ। राज व णाल मा सुधार गन ताव ग रएका नी त तथा
काय म र राज व च ुहावट नय ण गन लइएका कदमले आगामी दनमा
राज व प रचालन सुधार हुने व ास लएको छु ।

27. साधारण खचलाई वाि छत सीमा भ रा े र व नयोजन द ता तथा

काया वयन सं य को मता अ भवृ गन उ े यका साथ बजेट णाल मा
सुधारको ताव गरे को छु । यसबाट सावज नक खचलाई भावकार र
उपलि धमूलक बनाउन सघाउ पु ने अपे ा गरे को छु ।

स माननीय सभामुख महोदय,

स माननीय अ य महोदय,

28. मा थ उि लिखत च ुनौती र अवसरलाई मनन् गद सरकार , नजी र सहकार

े को लगानी व तार गर उ पादन, उ पादक व र रोजगार का अवसर
बढाउने͕ आ थक तथा सामािजक पूवाधार नमाण गर उ च आ थक वृ को
आधार तयार गन तफ जोड दएको छु । सावज नक ोतको समुिचत तथा
उपलि धमूलक प रचालन गनुका साथै उपल ध अवसर तथा लाभको
6

 सम या यक वतरण गर धनी र गर ब बीचको खाडल कम गनुपन
आव यकता महसुस गर बजेटका उ े य तथा ाथ मकता तय गरे को छु ।

आ थक वष २०८०/८१ को बजेटका उ े य दे हाय बमोिजम रहे का छन्:

क. अथत लाई ग तशील बनाई फरा कलो, दगो र समावेशी आ थक

वृ हा सल गन,

ख. गुण तर य सामािजक वकास, सुर ा र याय याभूत गन,

ग. लगानी मै ी वातावरण नमाण गर नजी े को मनोवल उ च पान

र आय तथा रोजगार का अवसर सजना गर ग रबी यूनीकरण गन,

घ. सम गत आ थक था य व कायम गन,

ङ. सं घीयताको सवल करण र सुशासन कायम गन,

च. बजेट णाल मा सुधार गर सावज नक खचको भावका रता अ भवृ

गन।

बजेटका ाथ मकताह न नअनुसार रहे का छन्: 

क. कृ ष, ऊजा र पयटन े को वकास,

ख. लगानी व न, औ ो गक वकास र यापार स तुलन,

ग. सामािजक े को वकास र सामािजक सुर ा,

घ. गुण तर य भौ तक पूवाधार नमाण,

ङ. डिजटल र ह रत अथत को व न,

च. वातावरण सं र ण, जलवायु प रवतन र वपद यव थापन,

छ. मानव सं साधन वकास र रोजगार सजना,

ज. व ीय े सुधार,

झ. व ीय सं घीयताको सु ढ करण र सेवा वाहमा सुधार,

ञ. सावज नक व णाल मा सुधार।

7

स माननीय सभामुख महोदय,
स माननीय अ य महोदय,

बजेटले लएका उ े य हा सल गन दे हायबमोिजम सुधार ताव गरे को छु ।

बजेट ँ ीगत खचको

णाल मा सुधारर पुज भावका रता

29. आगामी वषदे िख म ालयगत बजेट सीमा नधारण भएप ात फागुन

मसा त भ व नयोजन वधेयकका स ा त र ाथ मकता सं घीय सं सदमा
पेश गन यव था मलाइनेछ। यसबाट व नयोजन वधेयकका स ा त र
ाथ मकता उपर पया छलफल गर माननीय सद यह बाट ा मागदशन
र सुझावका आधारमा यथाथपरक बजेट तजुमा गन सघाउ पु ने व ास
लएको छु ।

30. ठू लो सं यामा आयोजना र काय म समावेश गर ोत साधन छन वृि मा

सुधार गन े गत ाथ मकता भ प न ठू ला तथा रणनी तक मह वका,
छटो तफल दने र बहुसं यक जनताले लाभ ा गन आयोजना तथा
काय मलाई ाथ मकता दई रकम छु याएको छु ।

31. व तृत स भा यता अ ययन, ज गा ा लगायत पूव तयार पूरा भई

काया वयनमा जान स ने आयोजनालाई वा षक बजेट तथा काय ममा
समावेश गन नी त लएको छु । व तृत प रयोजना तवेदन, वातावरणीय
भाव मू या न, ज गा ा लगायतका या स प भई साइट
ि लयरे स सु नि त भएका तथा खर द योजना वीकृत भएका आयोजनाको
मा ठे ा स झौता गन यव था मलाइनेछ।

32. आगामी आ थक वषको बजेट काया वयन काययोजना असार मसा त भ नै

तजुमा गर काया वयनमा ल गनेछ। काययोजनाको धानम ी तथा
मि प रष को कायालय, अथ म ालय र रा य योजना आयोगबाट
नय मत पमा अनुगमन ग रनेछ। वीकृत काय म काया वयन गन
म ालय वा नकायले साउन मसा तस म काय व ध र नदिशका तयार गर
लागू गनछन्।

8

33. वातावरणीय भाव मू या न गन वन े मा वेश गदा नै कटान हुने
खको स या र जात तथा योग हुने वनको े फल यक न गन
लगायतका काय एकैपटक स प गन गर कानूनी यव था मलाइनेछ।
वातावरणीय भाव मू या न तवेदन वीकृ तका ला ग रतपूवक पेश
भएकोमा तीस दन भ वन तथा वातावरण म ालयले नणय दइस नु
पन यव था ग रनेछ। वातावरणीय भाव मू या नबमोिजम कटान गनुपन
खको स यामा दश तशतस म फरक परे मा पूरक वातावरणीय भाव
मू या न गनु नपन गर कानूनमा सुधार ग रनेछ।

34. वातावरणीय भाव मू या न तवेदन वीकृत भएप ात् नेपाल सरकारबाट

वन े को योग र ख कटानीको वीकृ त एकै पटक हुने यव था
मलाइनेछ। यसर वीकृ त ा भएप छ प दन भ ख कटानीको
आदे श दनु पन यव था ग रनेछ। यसबाट वन े को भोगा धकार र ख
कटानको वीकृ तको या सरल कृत भई आयोजना काया वयनले ग त
लने व ास लएको छु ।

35. सं घ, दे श र थानीय तहका ाथ मकता ा आयोजनाका ला ग वन े को

योग गदा वन वकास कोषमा रकम ज मा गनुपन व मान कानूनी
यव था खारे ज ग रनेछ। आयोजना नमाणको ला ग वन े योग गरे
वापत नयमानुसार वृ ारोपण गन नकु र सं र ण े निजक ज गा ा
नभएमा एक ठाउँमा एक हे टर भ दा कम नहुने गर अ य प न वृ ारोपण
गन स कने कानूनी यव था ग रनेछ।

36. आयोजनाको ज गा ा यालाई सरल र छ रतो बनाउन ज गा ा

ऐनमा सं शोधन ग रनेछ। ज गाको मुआ जा नधारण गदा मालपोत कायालय
तथा थानीय तहले गरे को मू या न र धतो ब धक को ला ग बै ले कायम
गरे को मू या न समेतलाई आधार लने गर मापद ड तजुमा गर
काया वयनमा याइनेछ।

37. वा त वक ोतको उपल धता वना नै बहुवष य ठे ाको ोत सहम त दने

अ नयि त बृि अ य ग रनेछ। य ता ोत सहम तका कारण ोत

9

 यव थापनमा दे िखएका सम या स बोधन गर बजेट अनुशासन कायम गन
ोत सहम त माग गन र वीकृत गन व मान णाल मा सुधार गर नयाँ
मापद ड तजुमा ग रनेछ। सहम त माग गरे को आ थक वषमा आयोजनाका
ला ग व नयोिजत रकमको अ धकतम चार गुणा भ दा बढ नहुने गर
ोतको सहम त दने यव था मलाइनेछ।

38. रा य गौरवका आयोजना बाहेक अ यका हकमा ोत सहम तको अव ध

बढ मा तीन वषको रहने र ोत सहम त दान गरे को म तले नौ म हना भ
ठे ा स झौता नभएमा सहम त वतः र हुने यव था ग रनेछ। यस अिघ
सहम त दइएकाम ये नौ म हना पूरा भई हालस म बोलप आ हान नभएका
तथा आगामी वषको बजेटमा व नयोजन ताव नग रएका आयोजनाको
ोत सहम त खारे ज गरे को छु ।

39. ख रद यामा दे िखएका सम या समाधान गर सावज नक ख रदलाई

सरल, पारदश र भावकार बनाउन ऐन र नयमावल मा आव यक
प रमाजन ग रनेछ। ई- व डङलाई थप यवि थत गर सबै सावज नक
नकायमा व तार ग रनेछ।

40. आयोजना काया वयनका ला ग का तक म हना भ ठे ा यव थापन

ग रस नु पनछ। सो समयाव धमा ठे ा या अगा ड नबढे को काय ममा
व नयोिजत रकम रो ा गन स कनेछ। आगामी आ थक वषको असोज
मसा तस म एवं असार म हनामा रकमा तर र काय म सं शोधन ग रने
छै न। दुगम र पछ डएका े का आयोजना तथा काय ममा व नयोिजत
रकम अ य सान वृि लाई कडाइका साथ न सा हत ग रनेछ।

41. वकास आयोजना तथा काय मका नधा रत ल य हा सल गन आयोजना

मुख र वभागीय मुखलाई िज मेवार बनाइनेछ। आयोजना मुख
छनौटको नि त मापद ड बनाइनेछ। पटक पटक आयोजना मुख फे रँदा
काया वयनमा तकूल असर पन गरे कोले आयोजना अव धभर वा नि त
अव ध तोक आयोजना मुख खटाउने र कायस पादन ग तका आधारमा
मा आयोजना मुख हे रफेर गन णाल वकास ग रनेछ।

10

42. नमाण यवसायलाई स म, पारदश र यवि थत बनाइनेछ। नमाण
ु भर लएको ठे ा स झौताको ववरण र काय
यवसायीले मुलक ग तको
आव धक ववरण एक कृत पमा ा हुने गर सूचना णाल वकास
ग रनेछ। यस णाल को आधारमा सावज नक ख रद अनुगमन कायालयले
ठे ा स झौताको ग त अनुगमन गनछ। अनुगमनबाट ग भीर कृ तका
लापरवाह दे िखएमा स बि धत आयोजनाले पेश गरे को तवेदन समेतका
आधारमा नमाण यवसायीको ईजाजतप र स मका कारवाह गन स कने
गर कानुनी यव था ग रनेछ।

43. नमाण साम ीको आपू त सहज बनाउन वातावरणीय अ ययनबाट उपयु
भनी प हचान ग रएका खानीबाट तो कएको समयमा ढु ा, ग ी, बालुवा
नका न स ने यव था मलाइनेछ।

44. खच गन मता वृ गद वैदेिशक सहायतालाई उ पादनशील े मा

प रचालन ग रनेछ। आ त रक ऋणको रकम वकास कायमा खच गन गर
व नयोजन गरे को छु । सावज नक ऋणको दगोपना व ष
े ण गर बढ
तफल आउने े मा प रचालन ग रनेछ।

45. सडक, व ालय, वा य सं था लगायतका आव यक वकास पूवाधारको

न सा न गर सोका आधारमा बहुसं यक जनता लाभाि वत हुने गर
आयोजनाको छनौट र काया वयन ग रनेछ।

46. आयोजनाको अनुगमन णाल मा सुधार गर न तजामा आधा रत बनाइनेछ।

एक अब पैया भ दा बढ रकम व नयोजन भएका काय म र आयोजनाको
काया वयनको भावका रता अ भवृ गन रा य योजना आयोगका सद यको
नेत ृ वमा धानम ी तथा मि प रष को कायालय, अथ म ालय र
स बि धत म ालयको पदा धकार रहे को अनुगमन स म त बनाइनेछ।
अनुगमन स म तले दएको सुझाव तथा मागदशनलाई एक कृत अनुगमन
सूचना णाल मा आब गर काया वयनको अनुगमन ग रनेछ।

11

साधारण खचमा मत य यता

47. सावज नक खच पुनरावलोकन आयोग, २०७५ ले दएका सुझावह लाई

मश: काया वयन ग रनेछ। सरकारको थायी सं रचनासँग दोहोरो काय े
परे का, औिच य समा भएका र प रव तत स दभमा आव यक नरहे का २०
वटा सं थाह खारे ज ग रनेछ। उ तै कृ तका काय े रहे का
नकायह लाई एक अकामा गा भनेछ। े ा धकारका आधारमा दे श
तथा थानीय तहबाट स ालन र यव थापन हुन उपयु हुने व भ पयटन
व न वकास स म तह तत् तत् तहमा ह ता तरण ग रनेछ। खारे जी
ग रने, एक अकामा गा भने, पुनसरचना ग रने र ह ता तरण ग रने
नकायह को व तृत ववरण अनुसूचीमा सं ल न गरे को छु । यसर खारे ज
भएका नकायह को स पि तथा दा य व यव थापनको काय स बि धत
म ालयले मं सर मसा त भ स प गनुपनछ।

48. ोतमा परे को चापलाई म यनजर गर आगामी आ थक वषका ला ग सबै

कारका ो साहन भ ा, अ त र समय भ ा लगायतका भ ा खारे ज गरे को
छु । नयाँ सवार साधन र फ नचर तथा फ न सङ ख रद ग रने छै न।
आगामी आ थक वषमा अ याव यक बाहेक नयाँ भवन नमाण ग रने छै न।
इ धन, कायालयस ब धी सामान लगायत शास नक खचमा मत य यता
कायम ग रनेछ। नेपाल सरकारबाट अ नवाय पमा त न ध व गनुपन
बाहेक अ य वैदेिशक मणलाई न सा हत ग रनेछ।

49. सवार साधनको सु वधा ा गन पदा धकार लाई वीकृत मापद डको
आधारमा इ धन वापत नगद नै दान गन यव था मलाइनेछ। सरकार
सवार साधनको स चालन र यव थापनमा हुने ब दो खच नय ण गन
सरकार सवार साधन सु वधा ा गन पदा धकार लाई सवार साधनको
स ा तो कएको मापद डको आधारमा एकमु पमा नगदै दान गन
यव थाको शु वात ग रनेछ।

50. सबै सरकार सेवा, नयामक नकाय र सावज नक सं थानमा आगामी आ थक

वष नयाँ सं रचना र दरब द सजना ग रने छै न। सावज नक शासनको

12

 व मान सं रचना र दरव द को पुनरावलोकन गर छ रतो बनाइनेछ।
स बि धत म ालय र नकायले आगामी आ थक वषको मं सर म हना भ
सं गठन तथा यव थापन सभ ण स प गनुपनछ।

51. सरकारका नय मत सं रचनाबाट स पादन हुने कामका ला ग अल गै सं रचना

वा नकाय सजना गन र परामश सेवा लन तथा वीकृत दरब द भ दा
बढ स यामा सेवा करार लन नपाइने यव था गरे को छु ।

52. सरकार नकायमा रहे का पुराना र योग वह न सवार साधन लगायतका

सामानह छ म हना भ ललाम ग रनेछ।

आ थक सुधार र नजी े को व न

53. अथत को सं रचनागत पा तरण गन आ थक सुधार काय म अगा ड

बढाइने छ। यो सुधार मूलत: यवसायको लागत घटाई अथत मा
त पधा मक मताको वकास, कायकुशलता अ भवृ , सं थागत
सु ढ करण, वदे शी र वदे शी लगानीमा वृ , ह रत अथत को वकास,
सूचना व ध तथा नव वतन, चौथो पु ताको औ ो गक करण तथा डिजटल
अथत व नमा केि त हुनेछ। नजी े लाई आ थक वकासको
सं वाहक बनाउनेतफ सुधार नदिशत हुनेछ।

54. यवसायमै ी वातावरण सजना गर नजी े को मनोबल बढाइने तथा

ँ ी र
वदे शी एवं वदे शी पुज व ध आक षत ग रनेछ। लगानी व तार गर
उ पादन र उ पादक व वृ गन े गत पमा नी तगत र यागत
सुधारको ताव गरे को छु ।

55. ु को आ थक
मुलक पा तरणका ला ग डिजटल अथत लाई व न
ग रनेछ। यसका ला ग स ार पूवाधारको वकास, डिजटल बकको थापना,
सूचना व ध उ ोगको व न तथा आ थक याकलापमा इ टरनेट,
मोबाइल एि लकेशन र अ य नेटवकको योगलाई बढावा दइनेछ।यसबाट
आ थक कारोवारको लागत घ ने͕ समय बचत हुने, कायकुशलता वृ हुने

13

 तथा पारदिशता र सुशासन व न भई त पध मताको वकास हुने
अपे ा गरे को छु ।

56. वकास र समृ को उ े य हा सल गन तीनै तहका सरकार बीच समान

सोच र नी तगत एक पता आव यक भएकोले आयोजना तथा बजेट
णाल मा सुधार गन र खचमा मति ययता कायम गन ताव ग रएका
नी तह दे श तथा थानीय तहले समेत अवल वन गन व ास लएको
छु ।

57. ु को अथत
मुलक र बजेट णाल मा दे िखएका सम या तथा च ुनौतीको
समाधान त कालै र एकै पटक स भव नभएप न सुधारका ला ग इमा दार
शु वात गरे को छु । ाथ मक करण नगर साना आयोजनामा ोत साधन
छन वृि रो ने यासका बाबजुद सी मत ोत तथा ब दो माग र अपे ाका
कारण पूण पमा रो न स कएको छै न। आगामी आ थक वषमा काय म
र आयोजनाको औिच य तथा आव यकताको सघन समी ा गर बजेट
णाल मा थप सुधार र पुनसरचना ग रनेछ।

58. मा थ उ लेिखत नी तगत तथा सं रचनागत सुधारले बजेट व नयोजनको

भावका रता ब ने र अथत ग तशील हुने व ास लएको छु ।

स माननीय सभामुख महोदय,

स माननीय अ य महोदय,

59. अब म नेपालको सं वधानको धारा ६० मा उि लिखत यव थाअनुसार

व ीय ह ता तरणस ब धी ववरण तुत गन अनुम त चाह छु ।

60. नेपालको सं वधानबमोिजम सं घ, दे श र थानीय तहको अ धकार सूचीमा

परे का वषयह तत् तत् तहबाट काया वयन हुने गर राज व बाँडफाँट
तथा अनुदान ह ता तरण हुने यव था मलाएको छु । सशत, समपूरक र
वशेष अनुदान काय ग तको आधारमा ह ता तरण गन कानूनी यव था
मलाएको छु ।

14

61. प चीस लाख पयास म रकम व नयोजन ताव भएका वैकि पक सहायक
राजमाग तफका काय म स बि धत दे शबाट र सघन शहर वकास तथा
ब ती वकास तफका काय म स बि धत थानीय तहबाट काया वयन हुने
गर सशत अनुदान ह ता तरण गरे को छु ।

62. रा य ाकृ तक ोत तथा व आयोगको सफा रसका आधारमा व ीय

समानीकरण अनुदानतफ दे शलाई . ५८ अब ६७ करोड र थानीय
तहलाई . 87 अब ३५ करोड गर ज मा ͘ १ खब ४६ अब २ करोड
व ीय ह ता तरण गन यव था मलाएको छु ।

63. सशत अनुदान तफ दे शलाई . ३५ अब ७२ करोड र थानीय तहलाई

. १ खब ९१ अब ८९ करोड गर ज मा . २ खब २७ अब ६१
करोड व नयोजन गरे को छु ।

64. समपूरक अनुदान तफ दे शलाई . ६ अब २२ करोड र थानीय तहलाई

. ७ अब ५ करोड गर ज मा . १३ अब २७ करोड व नयोजन गरे को
छु । वशेष अनुदान तफ दे श र थानीय तहलाई मशः . ४ अब ४६
करोड र . ८ अब ७३ करोड व नयोजन गरे को छु ।

65. राज व बाँडफाँटबाट दे श र थानीय तहमा ज मा . १ खब ७३ अब

९२ करोड रकम ह ता तरण हुने अनुमान गरे को छु ।

स माननीय सभामुख महोदय

स माननीय अ य महोदय

अब म आगामी आ थक वषको बजेटका मु य मु य े गत काय म र व नयोजन

तुत गन अनुम त चाह छु ।

उ पादन, रोजगार र नव वतन

66. आ म नभर अथत को आधार: वदे शमै उ पादन र रोजगार भ े नाराका

साथ थानीय आ थक स भावनाका आधारमा उ पादन र रोजगार का अवसर
वृ गर आ म नभर अथत वकास गन सबै थानीय तहमा रा य
उ पादन र रोजगार व न काय म स ालन ग रनेछ। यस काय मलाई

15

 मूलतः कृ षको यावसायीकरण, लघु तथा साना उ ोग व न र सूचना
व ध तथा पयटन े को वकासमा केि त ग रनेछ। बाँझो र
उपयोग व हन ज मनको उपयोग गर उ म गन ो सा हत ग रनेछ। थानीय
तहसँगको सम वय र सहकायमा स ालन हुने यस काय मको नदिशका
साउन म हना भ तजुमा ग रनेछ। यस काय मका ला ग ͘ ७ अब
व नयोजन गरे को छु ।

67. धानम ी नेपाल उ पादन तथा उपभोग अ भवृ काय म माफत

आ त रक उ पादन र उपभोगलाई ो साहन ग रनेछ। वदे शी क चा
पदाथमा आधा रत लघु, घरे ल,ु साना र मझौला उ ोगलाई शोधन र वध
तरो तका साथै भ डारण र बजार करणमा सहयोग ग रनेछ। कृ ष, तयार
पोशाक, औष ध, फुटवेयर लगायतका उ च आ त रक खपत भएका
उ ोगलाई ो साहन ग रनेछ। सरकार नकायमा वदे शमा उ पा दत
व तुह योग गन यव था मलाइनेछ। यस काय मको ला ग . ५०
करोड व नयोजन गरे को छु ।

68. ँ ीगत बजेटको यूनतम एक

सरकारको कुल पुज तशत रकम अनुस धान,
नव वतन र आ व कारमा खच गन नी त लइनेछ। अनुस धान, नव वतन
र आ व कारका ला ग छु ै कोष थापना गन . एक अब व नयोजन गरे को
छु । कोष स ालन गन आव यक कानून तजुमा ग रनेछ। सरकारका
वभ नकायबाट हुने अनुस धान, नव वतन र आ व कारस ब धी
काय मलाई यसमा आब गद ल गनेछ। दे श र थानीय तहलाई यस
कोषमा रकम ज मा गन ो सा हत ग रनेछ। नव वतन, आ व कार र
अनुस धानस ब धी कायमा सम वय एवं सहजीकरण गन िश ा, व ान तथा
वध म ालयमा छु ै इकाइ थापना ग रनेछ।

69. ु मा नव वतन र उ मशीलता

मुलक व न गन टाटअप ईको स टम
वकास ग रनेछ। उ मशील सोच र सं कृ तको वकास एवं उ मशील
सोचलाई यवसायमा पा तरण गन काठमाड मा इ युवेसन से टर स ालन
ग रनेछ। भे चर या पटल र ाइभेट ईि वट फ डलाई टाट अप

16

 यवसायमा लगानी गन ो सा हत ग रनेछ। वदे शी लगानी क पनीह
माफत वाह हुने वैदेिशक लगानीलाई ो साहन गर नव वतन र
उ मशीलता वकासमा प रचालन ग रनेछ। टाटअपलाई ो साहन गन .
१ अब २५ करोड व नयोजन गरे को छु ।

आ त रक तथा वा लगानी व न

70. ँ ी वृ
नयाँ क पनी दता गदा र क पनीको पुज गदा शु क ला दै आएकोमा
अबदे िख कुनै प न शु क वा द तुर नला ने यव था मलाइनेछ। यूनतम
एक सय पैयाँमा ँ ी घोषणा गरे र प न क पनी खो न स ने
अ धकृत पुज
कानूनी यव था ग रनेछ। अनलाइनबाट नै क पनी दता र खारे जी गन
स कने गर यालाई सरल र पारदश बनाइनेछ। वदे शी लगानीमा
स ा लत उ ोगका लगानीकता तथा सीपयु जनशि को भसा ा
यालाई सरल र लिचलो बनाइनेछ।

71. उ ोग दता, लगानी वीकृ त लगायतका सेवालाई एकल व दु सेवा

के बाट ु ीय
व त णाल माफत दान गन यव था मलाइनेछ।
उ पादनमूलक तथा नयातज य उ ोग थापनाका ला ग आव यक पन
ज गाको सहज उपल धताको ला ग लज र हदव द स ब धी कानूनी
यव थामा पुनरावलोकन ग रनेछ।

72. लगानीकताका ला ग आव यक सबै सूचना उपल ध हुने गर रा य पोटल

तयार ग रनेछ। यस पोटलमा लगानीका े ह , अवसर, कानूनी तथा
नी तगत यव था, ो साहनस ब धी यव था, लगानी फताका ावधान र
या लगायतका स पूण सूचना समावेश ग रनेछ।

73. सूचना व ध र नव वतनमा आधा रत उ ोगका ला ग लिचलो म नी त

अवल वन गन गर म कानूनमा सं शोधन ग रनेछ। उ ोगमा व छ ऊजा
तथा ह रत व धको उपयोगलाई ो साहन गन व ध वकास कोष माफत
अनुदान दान ग रनेछ।

17

74. वैदेिशक लगानीस ब धी कानूनी तथा नी तगत था य व कायम ग रनेछ।
य वदे शी लगानी वीकृ त यालाई सरल र वचा लत बनाइनेछ।
वैदेिशक लगानीको यूनतम सीमा पुनरावलोकन गर े गत पमा सीमा
तो कनेछ।

75. सूचना व ध उ ोगमा वैदेिशक लगानीको सीमा हटाइनेछ। सूचना वध

ु मा स पक
सेवा नयात गन उ े यले स ा लत उ ोगलाई ते ो मुलक
कायालय थापना गन र स टवेयर वा ो ाम खर द तथा उपकरण जडान
गन उ ोगले गरे को वदे शी मु ा आजनको दश तशतस म वदे शी मु ा
सटह सु वधा उपल ध गराइनेछ।

76. च लत कानूनबमोिजम अनुमती लनुपन उ ोग बाहे क वदे शी लगानी खुला

ग रएका उ ोगमा लगानी भ याउँदा वचा लत याबाट वीकृ त ा
हुने यव था मलाइनेछ। वदे शी लगानीबाट आिजत आयलाई पुन: लगानी
गदा वीकृ त लनु नपन यव था ग रनेछ। वदे शी लगानी भ याउन
तो कएको समय सीमा पुनरावलोकन गर यवहा रक बनाइनेछ।

77. पूवाधार आयोजनामा ँ ी प रचालन गन

नजी पुज वदे शी तथा वदे शी
लगानीकताको सहभा गतामा पूवाधार फ ड थापनास ब धी कानूनी यव था
ग रनेछ। रा य मह वका आयोजनामा भाए व ल ट याप फि डङको
यव था गर नजी े लाई आक षत ग रनेछ। रा य मह वका ठू ला
पूवाधार आयोजनामा सावज नक नजी साझेदार अ तगत हाइ ड ए यु ट
मोडलबाट नमाण गन स ने गर कानूनी यव था ग रनेछ।

78. वैदेिशक लगानी व न गन लगानी बोडको मता वकास ग रनेछ।

तुलना मक लाभका े ह मा वैदेिशक लगानी आक षत गन स वत्
२०८० मा लगानी स मेलन आयोजना ग रनेछ। तु माग, सु ङमाग,
जलाशययु ु लगायतका स भा य ठू ला प रयोजनाको प हचान
जल व त
तथा पूवतयार का काम स प गर वदे शी लगानीका ला ग ताव आ हान
ग रनेछ।

18

79. अ तरा य व ँ ी प रचालन गन आव यक कानूनी
बजारबाट द घकाल न पुज
पूवाधार तयार ग रनेछ। ठू ला तथा जलाशययु ु आयोजना,
जल व त
सारण लाइन लगायतका पूवाधारमा लगानी गन थानीय मु ामा आधा रत
ह रत व ड, ऊजा व ड ज ता नवीन व ीय उपकरण माफत लगानीयो य
ँ ी जुटाइनेछ।
पुज

80. नजी े ले वदे शी व ीय सं था लगायतका सं थाबाट ऋण ा गन

सहजीकरण ग रनेछ। सि मि त व लगायतका वैकि पक र नवीनतम
ँ ीलाई उ पादन र उ पादक व
उपकरणह को उपयोग गर वैदेिशक पुज
बढाउने े मा प रचालन ग रनेछ।

81. ु को क
लगानीको वातावरण सुधार गन मुलक े डट रे टङ गन या
अगा ड बढाइनेछ। वदे शी लगानीकताह का ला ग वदे शी व नमय जोिखम
यूनीकरण गन हे िजङ गन सं था तोक हे िजङ सेवा उपल ध गराइनेछ।

82. वदे शी लगानीको सुर ाको याभू त दइनेछ। वदे शी लगानीकताले लाभांश
फता लै जाने यालाई सरल कृत ग रनेछ। वैदेिशक लगानी आ वाह हुन
ु प हचान गर
स ने मुलक प ीय लगानी व न तथा सं र ण स झौता र
दोहोरो कर मुि स झौता गन या अिघ बढाइनेछ। अ तरा य कर
णाल का था पत मा यतालाई रा य कर कानूनमा समावेश गर वदे शी
लगानीकताको व ास आजन ग रनेछ।

83. वदे शी उ पादनलाई व न र व तार गन नजी े बाट अगा ड बढाइएका

मेक इन नेपाल र मेड इन नेपाल अ भयानलाई ो सा हत ग रनेछ। गैर
ँ ी,
आवासीय नेपाल को पुज व ध͕ अनुभव र सीपलाई रा य वकासमा
ाथ मकताका साथ प रचालन ग रनेछ।

कृ ष े को पा तरण

84. रा य अथत को मुख आधारको पमा रहे को कृ ष े को उ पादन

तथा उ पादक व वृ गन जोड दइनेछ। कृ ष े को आधु नक करण र
यावसायीकरण तथा कृ ष उपजको भ डारण र बजार करणको समुिचत

19

 ब ध मलाइनेछ। खा तथा पोषण सुर ालाई उ च ाथ मकता दई
काय म स ालन ग रनेछ।

85. उ पादन साथमा, अनुदान हातमा भ े नाराका साथ कृ ष अनुदानलाई

उ पादनमा आधा रत बनाइनेछ। बीऊ ख रद, रासाय नक मल, बीमा र
याि क करणमा दइँदै आएको अनुदान बाहे कका बाँक सबै कारका कृ ष
अनुदानलाई उ पादनमा आधा रत बनाइनेछ। यसबमोिजम अनुदान
णाल लाई यवि थत र पारदश बनाउन आगामी साउन मसा त भ नयाँ
मापद ड र काय व ध तजुमा गर काया वयनमा याइनेछ। यसबाट कृ षमा
दान ग रँदै आएको अनुदान सदुपयोग नभएको भ े आम गुनासो स बोधन
हुने र वा त वक कसान लाभाि वत भई कृ ष उ पादन बढाउन सघाउ पु ने
अपे ा गरे को छु । दे श तथा थानीय तहले समेत उ पादनमा आधा रत
कृ ष अनुदान णाल अबल बन गन व ास लएको छु ।

86. धानम ी कृ ष आधु नक करण प रयोजना अ तगत स ा लत १६ वटा

सुपरजोन र १७७ वटा जोनमा व ध व तार, या ीकरण, इ टन प रचालन
र स दै कमाउँदै लगायतका काय म स ालन ग रनेछ। दे शमा स ा लत
६६० लक र थानीय तहमा स ा लत १ हजार ५३ पकेट े मा
काय म स ालन ग रनेछ। धानम ी कृ ष आधु नक करण प रयोजनाको
ला ग . ३ अब २२ करोड व नयोजन गरे को छु ।

87. ु लाई आ म नभर बनाउँदै ल गनेछ।

गुण तर य बीऊ बजन आपू तमा मुलक
गुण तर य बीऊ बजनको जातीय अनुस धान तथा वकासमा नजी े लाई
ो सा हत ग रनेछ। गुण तर य र धे रै उ जनी हुने बीऊ उ पादकबाट
कसानले ख रद गरे मा लागतको ५० तशत रकम स बि धत थानीय तह
माफत अनुदान उपल ध गराउन . ४० करोड व नयोजन गरे को छु ।

88. रै थानेमा गव गर भ े नाराका साथ पर परागत र ाकृ तक तथा पोषणयु

रै थाने खा ा बाल को बऊ सं र ण गर खेती व तार ग रनेछ। जु लाको
मास धान, पा पा र स यानको अदुवा, गु मीको कफ , मु ता को आलु
लगायतका उ पादनको ाि डङ गर उ पादन र बजार करणमा सहयोग

20

 ग रनेछ। कणाल दे श लगायत व भ थानका मास , कागुनो, कोदो,
फापर, जौ, ल े , समी लगायतका रै थाने बाल को उ पादन खा तथा
यापार क पनी माफत ख रद ग रनेछ।

89. कसानलाई रासाय नक मलमा अनुदान दन . 30 अब व नयोजन गरे को

छु । रासाय नक मल ख रद यामा सुधार गर समयमा नै आपू त सु नि त
ग रनेछ। मल आपू त र वतरण यालाई यवि थत र पारदश
बनाइनेछ। वदे शमा नै रासाय नक मल कारखाना थापना गन व तृत
प रयोजना तवेदन तयार गर सावज नक नजी साझेदार मा लगानी बोड
माफत काम अगा ड बढाइनेछ।

90. खेतबार मा ा व धक सेवा, उ पादनमा टे वा भ े नाराका साथ हरे क थानीय

तहमा कृ ष एवं पशुप छ वषयका नातक जनशि यव थापन गन .
४७ करोड व नयोजन गरे को छु । यसबाट कसानले खेतबार मा नै ा व धक
सेवा ा गन स ने व ास लएको छु ।

91. धान र आलुमा आ म नभर हुन एक सय थानीय तहमा धान र आलु खेती
व तार ग रनेछ। हाइ ड जातको धानको वकास र चैते धान खेतीको
व तार गन उ पादनमा आधा रत अनुदान उपल ध गराइनेछ।

92. ा ा रक कृ ष उ पादन र उपयोगलाई व न गन काय म स ालन

ग रनेछ। ा ा रक र ाकृ तक खेती गन कसानलाई उ पादनमा अनुदान
दने यव था मलाइनेछ। ा ा रक कृ ष उ पादनको माणीकरण तथा
ा ड व न गर बजार करणमा सहयोग गनुका साथै नयात गन ो साहन
ग रनेछ। समुदाय तरमा ा ा रक तथा ग य ले मल उ पादन गन सहयोग
ग रनेछ।

93. मल तथा कटनाशक वषाद को योग वना नै ग रने ाकृ तक खेतीलाई

व न गन काय म स ालन ग रनेछ। सरकार कृ ष फाममा नमुनाको
पमा ाकृ तक खेती शु वात ग रनेछ। यसबाट माटोको ाकृ तक उवरा
शि ास नहुने, गुमेको उवरा शि पुन: ा हुने र यून उ पादन
लागतमा व थ कृ ष उपज ा हुने व ास लएको छु ।
21

94. माटो पर णका ला ग दे श तहका योगशालाको तरो त, जनशि
यव था र मता वकास गन सशत अनुदान ह ता तरण ग रनेछ।
खेतीयो य जमीनको अ ल यपना नय णका ला ग कृ ष च ुन र ा ा रक
मलको योगलाई ो सा हत ग रनेछ।

95. कृ ष, फलफूल, तरकार , पशुपालन लगायतका े मा उदाहरणीय काम

गरे का अगुवा कसानको अनुभव र ान कृ ष उ म गन चाहने यि लाई
ह ता तरण गन उ े रत ग रनेछ। कृ ष ान के ले य ता कसानलाई
गु कसानको प हचान दई कृ ष सार एजे टको पमा प रचालन गन
छन्। कृ ष पेशालाई थप स मा नत र आकषक बनाउन दे शसरकारसँगको
सम वयमा रा प त उ कृ कसान पुर कार दान ग रनेछ।

96. उखु खेतीको व न र जातीय वकासलाई ाथ मकता दइनेछ। कसानलाई

उखु उ पादन व न खच उपल ध गराउन . ८० करोड व नयोजन
गरे को छु ।

97. पोषणयु
“प घाँसेवाल को वकास गर , पशुज य उ पादन बढाऔ ं” भ े
नाराका साथ एक सय वटा थानीय तहमा जै, ने पयर, मे डुला, व सम
लगायत जातका घाँसे बाल वकास तथा पोषण सुधारका काय मह
स ालन ग रनेछ। थानीय तह माफत घाँसे बाल को बीऊ उ पादनका
काय म स ालन ग रनेछ। पशु आहारको गुण तर मापन तथा मू य
नयमनलाई भावकार बनाइनेछ।

98. कृ ष एवं पशुज य यवसायमा युवा जनशि लाई आक षत गर उ मशीलता

वकास गन थानीय तहसँगको सहकायमा युवा टाट अप अनुदान काय म
स ालनका ला ग ͘ १ अब २० करोड व नयोजन गरे को छु । साना
कसान उ म वकास काय मलाई सबै थानीय तहमा मशः व तार
गर व ीय पहुँच र उ मशीलताको वकासमाफत युवा जनशि लाई कृ ष
े मा अ भ े रत ग रनेछ।

99. भू मको च लाव द गर खेती गन ो सा हत ग रनेछ। करार खेतीका ला ग

ु भर रहेको बाँझो जमीनलाई
कानूनी आधार तयार ग रनेछ। मुलक थानीय
22

 तहको सम वयमा मापद ड बनाई करार र सामु हक खेती गन उपयोग
ग रनेछ। यस काय मका ला ग . ३० करोड व नयोजन गरे को छु ।

100. आगामी आ थक वष २ लाख भ दा बढ कसानको बाल तथा पशुधन

वीमाको मयममा अनुदान उपल ध गराउन . ९५ करोड व नयोजन
गरे को छु ।

ँ े ल, नलगाई ज ता ज ल जनावरले पु याई

101. कृ ष बाल मा हा ी, बाँदर, बद
रहे को तको रोकथाम तथा यूनीकरणका ला ग दे श र थानीय तहसँगको
सहकायमा तारवार लगायतका उपाय अपनाइनेछ।

102. कृ ष उपजको बजार यव थाका ला ग थानीय तहसँगको सहकायमा कृ ष

उपज बजार थल, शीत भ डारण गृह र खा भ डारण गृह ज ता सं रचना
नमाण गन बजेट यव था गरे को छु । चोभारमा फलफूल तथा तरकार
बजारको नमाण स प गन बजेट छु ाएको छु । प दे ह को कसाघाटमा
कृ ष उपज नयात बजारको पूवाधार नमाण शु ग रनेछ। मोरङको रं गेल ,
क पलव तुको वाँणगंगा, काठमाड को कागे र मनोहरा र बुढा नलक ठ
तथा महो र को ब दवास लगायतका कृ ष थोक बजार नमाण स प गन
बजेट छु याएको छु ।

103. कसानलाई आ नो उ पादनको उिचत मू य ा गन अव था सजना गन

धान, गहुँ लगायतका मुख खा ा बाल भ याउनु पूव नै समथन मू य
तो कनेछ। कसानले उिचत मू य पाउने गर कृ ष उपजको उ पादनदे िख
बजारस मको आपू त ृङखलामा सुधार ग रनेछ।

104. कृ ष उपजको स लन, भ डारण र बजारस म पहुँच व तारका ला ग कृ ष

सहकार लाई व न ग रनेछ। य ता सहकार लाई ढु वानी साधन ख रदमा
राज व छु ट दनुका साथै स लन के नमाणमा सहयोग उपल ध
गराइनेछ।

105. औष धज य योगको ला ग गाँजा खेतीको स भा यता अ ययन ग रनेछ।

23

106. धरान, स धुल , धनुषा, कावासोती र सुखत गर थप पाँच थानका कृ ष
उपज थोक बजार थलमा वषाद अवशेष तु पर ण योगशाला सेवा
व तार ग रनेछ। खा पदाथमा हुन स ने वषाद ह को अवशेष पर णको
दायरा व तार ग रनेछ। खा व ध, पशुप छ आहारा र पशुप छ रोग
अ वेषण योगशालाह लाई मश: तरो त गर अ तरा य तरको
बनाइनेछ।

107. पशुप छ को महामार नय णका ला ग खोप काय म स ालन ग रनेछ।

आगामी आ थक वष व भ रोगका क रव 5 करोड ६० लाख डोज
याि सन वदे शमै उ पादन गन आव यक रकम व नयोजन गरे को छु ।
पशु न सुधार माफत उ पादन र उ पादक व वृ गन आगामी वष उ त
जातको राँगा, साँढे तथा वोयर बोकाको छ लाख डोज समेन उ पादन गर
सबै थानीय तहमा कृ म गभाधान सेवा व तार ग रनेछ।

108. रा य कृ ष अनुस धान प रषदबाट धान, याउ, मकै, कोदो, जौ, सूयमुखी,
जुनार र अदुवा लगायतका नयाँ जातका कृ ष बाल र व ध वकास
ग रनेछ।

109. कृ ष े को वकासका ला ग सं घ, दे श र थानीय तहको भू मका र

िज मेवार प गन गर सं घीय कृ ष ऐन तजुमा ग रनेछ। यसबाट कृ षयो य
भू मको सं र ण, कृ षको यावसायीकरण, बजार यव थापन र नयमन
ु ा साथै अ तर तह सम वय थप
लगायतका काय यवि थत हुनक भावकार
हुने व ास लएको छु ।

110. कृ ष तथा पशुप छ वकास म ालयका ला ग . ५८ अब ९८ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

वन तथा वातावरण

111. वन, जै वक व वधता र जलाधार यव थापन माफत वातावरणीय स तुलन

कायम ग रनेछ। वन स पदाको दगो उपयोग र वनज य उ म वकास

24

 गद रा य अथत मा यसको योगदान बढाइनेछ। सं रि त े र
सामुदा यक वनलाई पया-पयटक य ग त यको पमा वकास ग रनेछ।

112. रा प त च ुरे सं र ण काय म माफत सं घ, दे श र थानीय तहको

सहभा गतामा च ुरे सं र णको गु योजना काया वयन ग रनेछ। यस अ तगत
जल र ज मन सं र ण गन वाँस रोपण, रचाज पोखर , ग छ , प हरो नय ण
लगायतका काय म स ालन ग रनेछ। रा प त च ुरे सं र ण काय मका
ला ग . १ अब ५ करोड व नयोजन गरे को छु ।

113. माटो तथा पानीको दगो ोत यव थापन गन कोशी, ग डक , कणाल र

महाकाल लगायत वृहत जलाधार े मा ग छ तथा पोखर सरं ण,
समसार सं र ण र जलपुनभरणका काय म स ालनका ला ग बजेट
यव था गरे को छु ।

114. वनलाई नाग रकको जीवन तथा समृ सँग जो न बाँझो, खाल , ऐलानी,
पत र है सयत व क
े ो वन े तथा नद उकास ज मनमा ज डवुट ,
फलफूल, घाँसेबाल लगायतका खेती गर कृ ष-वन वकास गन काय म
स ालन ग रनेछ। दे शसँगको सहकायमा आगामी वष क रव तीन करोड
व वा वृ ारोपण ग रनेछ।

115. जडीबुट को यावसा यक खेती व न गन कणाल र सुदरु पि म दे शका

स भा य थानीय तहमा गुण तर य व वा उ पादन र पकेट े वकास
गन बजेट छु याएको छु । ज डबुट को शोधन र सारत व माणीकरण
गर नयात व न गन ो सा हत ग रनेछ।

116. नकु ज, जंगल तथा म यवत े मा जै वक माग नमाण, घाँसै मैदान तथा
समसार े यव थापन, व यज तुको वास थान यव थापन तथा
व यज तुबाट हुने त ु ीय तारवार लगायतका
यूनीकरणका ला ग व त
पूवाधारह नमाण ग रनेछ। म यवत े का बा स दाको जी वकोपाजन
सुधारका काय म स ालन ग रनेछ। पसा ाकृ तक िच डयाखानाको पूव
तयार को काम स प गर नमाण काय अगा ड बढाइनेछ।

25

117. व यज तुबाट हुने त बापत दान ग रने राहत वतरण कृयालाई सहज
र सरल बनाइनेछ। नकु ज तथा आर सं र णमा ख टएका कमचार ह को
दुघटना वीमा ग रनेछ। सं कटाप र दुलभ व य ज तु सं र णका ला ग
काय म स ालन ग रनेछ।

118. डढे लोको जोिखम नय णका ला ग दे शसँगको सहकायमा साम ी ख रद

र ता लम काय म स ालन गन बजेटको यव था गरे को छु ।

119. सं घ, दे श र थानीय तहको सम वय र सहकायमा दगो वन

यव थापनस ब धी काय म स ालन ग रनेछ। नि त मापद ड तयार
गर रा य, सामुदा यक तथा नजी वनको यव थापनबाट आगामी आ थक
वष तीन करोड घन फट काठ आपू त ग रनेछ। यसबाट काठ र फ नचरको
आयात त थापनमा सहयोग पु ने व ास लएको छु ।

120. वनज लमा उ पादन हुने पात प त र, वनमारा लगायतको योगबाट वायो
पेलेट र केट बनाउन नजी े लाई ो सा हत ग रनेछ। यसबाट
ु ा साथै कोइलाको खपत कम हुने व ास
नवीकरणीय ऊजा उ पादन हुनक
लएको छु ।

121. इलाम, मु ताङ, दाङ र अछाममा वायु गुण तर मापन के व तार

ग रनेछ। लाि टक झोलाको स ा कागज वा कपडाको झोलाको योगलाई
ो साहन ग रनेछ। वातावरण सं र णका ला ग व ना मक काय म
स ालन ग रनेछ।

122. वन तथा वातावरण म ालयतफ . १५ अब ५६ करोड व नयोजन गरे को

छु ।

भू म यव था तथा सहकार

123. ज गा शासनमा सुशासन भ े नाराका साथ ज गा शासनस ब धी कामलाइ

सूचना व धमा आधा रत वनाइनेछ। आगामी आ थक वष सबै नापी,
भू मसुधार तथा मालपोत कायालयमा भू-सूचना व धमा आधा रत अनलाइन

26

 ु ीय मा यमबाट े स
सेवा णाल काया वयनमा याइनेछ। सेवा ाह ले व त
न सा, व धक, रो ा लगायतका सेवा लन स ने यव था मलाइनेछ।

124. ज गा शासनलाई मत ययी र यवि थत बनाई एक ार णाल बाट सेवा

दान गन नापी कायालय तथा मालपोत कायालयलाई मश͗ एक कृत
ग रनेछ। नापन सा े मा अ याधु नक लाइडर व धको योगलाई
नर तरता दइनेछ। मालपोत र नापीस ब धी आधारभूत सेवा थानीय
तहबाट ा गन स ने गर ज गा शासनस ब धी कानूनलाइ प रमाजन
ग रनेछ।

125. भू मह न द लत, सुकु बासी एवं अ यवि थत बसोबासीह को प हचान, लगत

स लन, स यापन तथा नापन सा काय स प ग रनेछ। आगामी आ थक
वष भू म आयोग माफत १ सय १० वटा थानीय तहमा २५ हजार
भू मह नलाई ज गाधनी माण पूजा वतरण ग रनेछ।

126. नापजाँच गन छु ट भएका गाउँ लक ज गा र दता हुन छु ट भएका

बे न साको वबासी ज गाको नापजाँच तथा दता गर ज गाधनी दता
माणपूजा उपल ध गराइनेछ। आगामी आ थक वष गाउँ लक े को
ज गा नाप जाँच काय स प ग रनेछ।

127. वै ा नक आधारमा ज मनलाई खेतीयो य र अ य योजनको ला ग वग करण

गन यव था मलाइनेछ। भू-उपयोग योजना तजुमा र काया वयनमा
थानीय तहलाई सहयोग एवं सहजीकरण गर भू मको वग करणलाई पारदश
र यथाथपरक बनाइनेछ।

128. केह समयदे िख रो ा रहेको ज गाको क ाकाट फुकुवा ग रनेछ। यसबाट

घरज गा े को कारोवार व तार हुने व ास लएको छु ।

129. घर ज गाको ख रद व मू यलाई यथाथपरक, यवि थत र पारदश

बनाउन आगामी आ थक वष महानगरपा लका र उपमहानगरपा लकाबाट
भौगो लक सूचना णाल मा आधा रत वै ा नक मू या न णाल
काया वयनमा याइनेछ।

27

130. दे शभरका सरकार , सावज नक, सामुदा यक तथा गुठ ज गाको सं र ण र
यव थापनका ला ग एक कृत अ भलेख तयार ग रनेछ। थानीय तह र
थानीय शासनबीच सम वय गर सावज नक ज गाको सं र ण ग रनेछ।

131. रा य सु वधा प रचयप वतरण काय आगामी वष स प ग रनेछ।

सरकारबाट उपल ध गराइने सु वधाह दान गदा उ प रचय प लाई
आधार लइनेछ। गर बसँग व े र काय मलाई नर तरता दएको छु ।

132. सहकार े को वचतलाई उ म वकास तथा रोजगार सजना हुने े मा

लगानी गन ो सा हत ग रनेछ। घरे ल ु तथा साना उ ोग स ालन गन
सहकार सं थालाई उ पादन, भ डारण र बजार करणमा सहयोग उपल ध
गराइनेछ।

133. बचत तथा ऋण सहकार सं थाको काय े नि त भौगो लक े मा

केि त गर सेवा वाहलाई भावकार बनाइनेछ। बचत तथा ऋणको
कारोबार गन सहकार सं थाह को नयमन तथा सुप रवे णलाई भावकार
बनाउन विश ीकृत नयामक य नकाय थापना गर स ालनमा याइनेछ।
यसबाट सहकार े मा पारदिशता र सुशासन कायम हुने व ास लएको
छु ।

134. भू म यव था, सहकार तथा ग रबी नवारण म ालयको ला ग . ७ अब

२४ करोड व नयोजन गरे को छु ।

औ ो गक वकास

135. उ पादन र रोजगार: समृ को आधार को नारालाई आ मसात गर

औ ो गक करणको ग तलाई ती ता दइनेछ। औ ो गक व न, पूवाधार
एवं मानव सं साधन वकास र असल औ ो गक स ब ध कायम गर उ पादन
र उ पादक व वृ ग रनेछ। उ ोग े मा ँ ी र
वदे शी तथा वदे शी पुज
व ध आकषण ग रनेछ।

136. सरकारबाट घोषणा भएका औ ो गक े , वशेष आ थक े र औ ो गक

ामको पूवाधार नमाणलाई ती ता दइनेछ। नौव ता र मो तपुर औ ो गक

28

 े को नमाण काय शु ग रनेछ। िचतवनको शि खोर र मकवानपुरको
मयुरधाप औ ो गक े को वातावरणीय भाव मू या न, ख कटान
लगायतका पूव तयार का काय स प गर सावज नक नजी साझेदार मा
वकास तथा स ालन गन नजी े लाई ो साहन ग रनेछ। स ालनमा
रहे का १० वटा औ ो गक े ह को पूवाधार सुधार र तरो त ग रनेछ।
औ ो गक े को पूवाधार वकास र स ालनको ला ग . ३३ करोड
व नयोजन गरे को छु ।

137. समरा वशेष आ थक े को बाँक काम स प गर स ालनमा याइनेछ।

भैरहवा वशेष आ थक े लाई पूण मतामा स चालन ग रनेछ। पाँचखाल
वशेष आ थक े को पूवाधार नमाण काय स प ग रनेछ। वशेष आ थक
े मा पूवाधार नमाणको ला ग . ५४ करोड व नयोजन गरे को छु ।

138. वशेष आ थक े मा उ ोग थापनाको ला ग नजी े लाई आक षत गन

ज गाको बहाल दर पुनरावलोकन ग रनेछ। उ पादनको यूनतम तीस
तशत नकासी गन उ ोगले वशेष आ थक े मा उ ोग स ालन गन
पाउने गर कानूनी यव था मलाइनेछ। य ता उ ोगलाई नकासी गरे को
प रमाणको आधारमा कर सहु लयत दान ग रनेछ। नजी े ले वशेष
आ थक े स ालन गन चाहेमा यव थापन करार गन यव था
मलाइनेछ।

139. पथलैया, समरा, ग डक हुँदै वीरग स मको को रडरलाई बारा पसा

औ ो गक को रडोरको पमा वकास ग रनेछ।

140. व भ १ सय १३ थानीय तहमा नमाणाधीन औ ो गक ामको कामलाई

ती ता दइनेछ। पूवाधार नमाण स प न भएका औ ो गक ाम थानीय
तहलाई ह ता तरण गर स ालनमा याइनेछ। का क
े ो पाँचखालमा
नमाणाधीन औ ो गक ामलाई म हला उ म ामको पमा नामाकरण
गर म हला उ मीलाई उ ोग स ालन गन ो सा हत ग रनेछ। औ ो गक
ाम नमाणका ला ग . ४१ करोड व नयोजन गरे को छु ।

29

141. समे ट, फलाम र तारे होटे ल ज ता ठू ला उ ोगस म पु ने पहुँच माग र
ा स मसन लाइन नमाण गन काय मलाई नर तरता दई . ४६ करोड
व नयोजन गरे को छु ।

142. पर परागत पमा स चा लत उ ोगह को त पधा मक मता अ भवृ

गन मेिशनर त थापन, व ध सुधार तथा पूवाधार नमाणका ला ग
सहु लयतपूण कजा दान ग रनेछ। पर परागत सीपको अ भलेखीकरण
गनुका साथै पु ता तरण गन ताल म स ालन ग रनेछ।

143. थानीय क चा पदाथमा आधा रत लघु, घरे ल ु र साना उ ोगलाई ो साहन

गन सहु लयतपूण ऋण र बजार व नका काय म स ालन ग रनेछ।
रे शाज य, हाते कागज र ह तकला लगायतका उ ोगलाई व ध तरो त
गन र नयाँ व धको उपयोग गन अनुदान सहयोग ग रनेछ। लघु उ म
वकास काय मका ला ग . १ अब २ करोड व नयोजन गरे को छु ।

144. वदे शी समे टको आ त रक खपत बढाउन प ी सडक नमाण गदा नि त

मापद डको आधारमा ढलान गन व ध अवल वन ग रनेछ। यसबाट
टकाउ र गुण तर य सडक नमाण हुने तथा बटु मनको आयात घ ने
व ास लएको छु ।

145. बजारको मागअनुसारको द जनशि उ पादन गन शु ग रएको

काय थलमा आधा रत रोजगारमूलक िश ण काय मलाई नर तरता
दएको छु । यस काय म अ तगत उ ोगीले िश ाथ कामदार लई
आ नो आव यकता अनु पको सीप सकाउनु पन र यूनतम अठार
म हनाको रोजगार दनु पनछ। यसर लइएको िश ाथ कामदारको तीन
म हनाको यूनतम पा र मक सरकारले यहोन गर आव यक बजेट
छु याएको छु ।

146. औ ो गक जनशि उ पादन तथा उ मशीलता व न गन भ ुवन

व व ालय लगायतका ाि क सं थाह सँग लागत साझेदार मा
उ मशीलता वकास काय म स ालन गन रकम व नयोजन गरे को छु ।

30

147. धौवाद फलाम खानीको व तृत सभ ण, व तृत प रयोजना तवेदन तयार
र वातावरणीय स भा यता अ ययन स प गर उ खनन काय ार भ
ग रनेछ।

148. नेपाल भ खानीज य उ ोगको व न गन दै लेखमा पे ो लयम पदाथ,

नवलपरासी र पवतमा फलाम, मकवानपुरमा न
े ाइट, लाव टोन र
सेरा म स, अघाखाँचीमा च ुन ढु ा तथा धा दङमा डोलामाइटको अ वेषण र
उ खनन काय अगा ड बढाइनेछ।

149. चौथो पु ताको औ ो गकरण अवधारणाको आ त रक करणका ला ग वध

सहयोग, सचेतना र ता लमका काय म स चालन ग रनेछ। उ ोगह मा
चौथो पु ताको औ ो गक अवधारणा काया वयन गन ो साहन तथा
सहजीकरण ग रनेछ।

150. औ ो गक बौ क स पि को सं र ण र वकास गन टे ि नकल नो हाउ,

े चाइज फमुला लगायतका वषय समेटेर बौ क स पि स ब धी कानून
तजुमा ग रनेछ।

नयात व न तथा यापार सहजीकरण

151. नयात स भावना भएका व तु र सेवाको त पधा मक मता वृ गर

नयात व न ग रनेछ। यापार पूवाधारको वकास र तरो त गर
अ तरा य यापार सहजीकरण ग रनेछ। अ तरा य यापार तथा पारवहन
स ब प ीय र वहुप ीय सं य ह लाई स य र भावकार
बनाइनेछ।

152. नेपालग ि थत एक कृत जाँच चौक को नमाण काय स प गर स ालनमा

याइनेछ। भैरहवाको एक कृत जाँच चौक र रसुवाको टमुरेमा सु खा
ब दरगाहको नमाण कायलाई ती ता दइनेछ। वीरग र वराटनगरको
एक कृत जाँच चौक मा गोदाम घर तथा पा क थल नमाण ग रनेछ।
क नपुर िज लाको दोधारा चाँदनीमा सु खा ब दरगाह नमाण काय ार भ
ग रनेछ। एक कृत जाँच चौक , सु खा ब दरगाह, क टे नर याड नमाण,

31

 योगशाला तरो त लगायतका यापार पूवाधार नमाण र स ालन गन
आव यक रकम व नयोजन गरे को छु ।

153. नेपाल यापार एक कृत रणनी तले प हचान गरे का व तुह को उ पादन तथा
नयात व न गन काय म स ालन ग रनेछ। कृ ष े मा अलै ची, अदुवा,
जुट, िचया र ज डबुट , वन े मा ज डबुट तथा सुगि धत वन प त,
लो ाज य उ पादन, रोिजन ए ड टप टाइन, ठू ला उ ोगमा ि टल, धागो
तथा कपडा, जु ा र तयार पोसाक र घरे ल ु तथा साना उ ोगमा गलचा,
गहना र पि मनाको व नको ला ग आव यक बजेट यव था गरे को छु ।

154. नयात व नका ला ग नयाँ ग त य प हचान ग रनेछ। नयात यापार

ो साहन गन दे शगत र व तुगत रणनी त तजुमा ग रनेछ। नयात हुने
ु मा सामु हक
व तुह को ग त य मुलक यापार िच ह दता गन ो साहन
ग रनेछ। सूचना व ध, समे ट, छु प , मह लगायत उद यमान र भ व यमा
नयात स भावना भएका व तु वा सेवाको उ पादन बढाउन नजी े लाई
ो साहन ग रनेछ।

155. िचया लगायत कृ षज य व तुको नयात अ भवृ गन आव यक व ध,

उपकरण, अगा नक स ट फकेसन ि कम ज ता काय म स ालन ग रनेछ।
िचया, कफ लगायत नकासीज य कृ ष उ पादनको पर णका ला ग
योगशाला थापना गन रकम व नयोजन गरे को छु ।

156. ͞व
वाटर म द हमालय͟ को नामले ाि डङ गर नेपालको हमाल े को
मनरल वाटर तथा शो धत पानी नयात गन आव यक सहजीकरण
ग रनेछ।

157. वातावरणलाई नकारा मक असर नपन गर मापद ड बनाई वातावरणीय

अ ययनबाट उपयु दे िखएका थानबाट ढु ा र ग ी नकासी गन आधार
तयार ग रनेछ।

158. व भ ३६ कारका व तुको नयातमा दान ग रँदै आएको नगद

अनुदानलाई नर तरता दन . ९० करोड व नयोजन गरे को छु । नयातमा

32

 दान ग रने नगद अनुदानलाई तीन तीन म हनामा भ ु ानी हुने यव था
मलाइनेछ।

ु बाट वकासशील मुलक

159. नेपाल सन् 2026 प छ अ तकम वक सत मुलक ु मा
तरो त हुँदा हाल पाइरहे को यापार सहु लयत कायम नहुने अव था रहे को
ु बाट तरो त भएप छ सजना हुने च ुनौतीको
छ। अ तकम वक सत मुलक
स बोधन र अवसरको उपयोग गन नी तगत यव था गर े गत काय म
तय ग रनेछ। युरो पयन यु नयन र अमे रका लगायत अ य रा सँग प ीय
वाता गर नयातलाई ो साहन र सहु लयतका ला ग पहल ग रनेछ।

160. ई-कमसको मा यमबाट हुने नेपाल व तु तथा सेवाको यापार व न र

नयमन गन कानूनी ु ीय हाटबजार माफत लघु,
यव था ग रनेछ। व त
घरे ल ु तथा साना उ ोगबाट उ पा दत व तुको बजार करण ग रनेछ।

161. मानव, पशु तथा वन प तज य वा य र सुर ासँग स बि धत व तुह को

आयातलाई यवि थत गन स बि धत े को गुण तर मापद ड तयार गर
काया वयन ग रनेछ।

आपू त यव था

162. दुगम तथा ामीण े ु भर अ याव यक व तुको सहज र

लगायत मुलक
नवाध आपू त सु नि त गन उ पादन, भ डारण र वतरण णाल मा सुधार
ग रनेछ। सबै कारका सि डकेट, काट लङ, कृ म अभाव र
कालोबजार लाई अ य गर बजारमा व थ त पधा कायम ग रनेछ।
िश ा, वा य, खानेपानी, स ार, यातायात लगायत आधारभूत सेवाको
गुण तर यता सु नि त ग रनेछ।

163. उपभो ाको हत सं र ण गन स वि धत नकायलाई सश बनाई बजार

अनुगमन तथा नयमनलाई सु ढ ग रनेछ। दे शभर उपल ध अ याव यक
खा पदाथ उ पादन, मौ दात तथा आपू तको अ ाव धक सूचना ा हुने
णाल वकास ग रनेछ। सहु लयत मू यमा खा व तु व वतरण गन
पसल स ालन गन सहकार सं थालाई ो सा हत ग रनेछ।

33

164. साक खा सुर ा भ डारमा ८ हजार मे क टन र रा य खा सुर ा
भ डारमा २५ हजार मे क टन खा ा वषभ र नै मौ दात रा े यव था
मलाइनेछ।

165. यूनतम तीन म हनाको पे ो लयम पदाथको मागलाई धा स ने गर

भ डारण मता वृ ग रनेछ। पोखरामा हवाई ई धन भ डारण गृह र
अमलेखग मा थप दुईवटा ई धन भ डारण गृह नमाण स प ग रनेछ।

166. दुगम तथा हमाल िज लाह मा खा ा तथा नूनको आपू त नय मत, सरल
र सहज बनाउन दइद आएको ढु वानी अनुदानलाई नर तरता दएको छु ।

167. आपू त यव थालाई सहज र सरल बनाउन येक दे शमा लागत

साझेदार मा एक एक वटा आधु नक गोदामघर नमाण ार भ ग रनेछ।
खा यव था तथा यापार क पनीको मौजुदा गोदामह को ममत स भार
गन बजेटको यव था गरे को छु ।

168. उ ोग वािण य तथा आपू त म ालयका ला ग . ९ अब ४६ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

म तथा रोजगार 

169. मको स मान रा को अ भयान भ े नाराका साथ मया दत रोजगार का

अवसर सजना गन जोड दइनेछ। असल म स ब ध थापना गर
मकको हक हतको सुर ा गनुका साथै उ पादक व अ भवृ ग रनेछ।
वैदेिशक रोजगार लाई सुरि त, मया दत र यवि थत बनाइनेछ।

170. धानम ी रोजगार काय मलाई पुनसरचना ग रनेछ। उ पादनशील

रोजगार सजना गन र म बजारको न तजामा सुधार गन उ े य स हत
काय म ढाँचामा प रमाजन ग रनेछ। थानीय तहबाट काया वयन हुने
ममूलक काममा यस काय म अ तगत सूचीकृत बेरोजगारलाई
काय थलमा आधा रत ता लम स हतको यूनतम रोजगार दान ग रनेछ।
थानीय तहबाट नै म, सीप, उ मशीलता वकास लगायतका सेवा दान

34

 गन स ने गर रोजगार सेवा के को तरो त ग रनेछ। धानम ी
रोजगार काय मका ला ग . ५ अब ९४ करोड व नयोजन गरे को छु ।

171. म बजारको मागअनुसारको सीपयु जनशि उ पादन गन नी त

लइनेछ। मौजुदा ता लम दायक सं थाह को पुनसरचना र एक करण गर
रा य यावसा यक सीप वकास त ान गठन ग रनेछ। नजी े सँगको
सम वय र सहकायमा थानीय तहबाट यावसा यक सीपमूलक ता लम दान
गन यब था मलाइनेछ।

172. मकको यायमा पहुँच था पत गन म अदालतको सेवालाई व तार

ग रनेछ। सरकार र नजी त ठानह मा म अ डट गनुपन यव थालाई
भावकार बनाइनेछ।

173. वैदेिशक रोजगार को म वीकृ त र नवीकरण गन काठमाड धाउनु पन

व मान अव थाको अ य गर थानीय तहमा रहे का रोजगार सेवा के
माफत नै म वीकृ त र नवीकरण सेवा लन स ने यव था मलाएको
छु ।

ु ह मा वैदेिशक रोजगार का अवसरह को

174. नयाँ र आकषक ग त य मुलक
प हचान र उपयोग ग रनेछ। व भ न दे शह सँग ग रएका म स झौता
पुनरावलोकन गर वैदेिशक रोजगार मा जाने मकको ला ग यूनतम
पा र मक, सामािजक सुर ा, मया दत रोजगार , बीमा र त काल गुनासो
स बोधन लगायतका वषयह ु को
थप यवि थत ग रनेछ। ग त य मुलक
आव यकताबमोिजम मकलाई सीपयु बनाई उ च पा र मक ा गन
स ने बनाइनेछ।

175. अबको जीवन वदे शमा नै भ े नाराका साथ वैदेिशक रोजगारबाट फ कएका
यि लाई उ मशीलता वकास गन र रोजगार मा आब गन गर काय म
स ालन ग रनेछ। ग रवीको रे खामु न रहे का र वैदेिशक रोजगार बाट
फकका यि लाई लघु उ मीको पमा वकास गन थानीय तह माफत
सीप वकास ता लम र यावसा यक परामश सेवा स ालन ग रनेछ।

35

176. वैदेिशक रोजगारको सल सलामा वदे शमा अलप परे का नाग रकह को
शी उ ार ग रनेछ। वैदेिशक रोजगार का ममा घाइते वा मृ यु भएका
मकको प रवारलाई दान ग रने राहत, तपू त, छा वृि लगायतका
क याणकार सेवा स बि धत थानीय तहबाटै ा गन स ने यव था
मलाइनेछ।

177. योगदानमा आधा रत सामािजक सुर ाको दायरा व तार गद ल गनेछ।

सामािजक सुर ा कोषलाइ दगो र तफलमुखी बनाउन कोषको रकम
उ पादनमूलक तथा पूवाधार लगायतका े मा लगानी गन यव था
मलाइनेछ। कोषको रकम कामदारको वा य उपचार, स त तको िश ा
तथा प रवारको बीमा, यवसाय स ालन र यावसा यक सीपस ब धी ता लम
स चालनमा उपयोग ग रनेछ।

178. म, रोजगार तथा सामािजक सुर ा म ालयको ला ग . ८ अब ८ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

सं कृ त, पयटन तथा नाग रक उ यन

ु लाई सुरि त र आकषक पयटक य ग त यको

179. मुलक पमा वकास
ग रनेछ। पयटन व न र पूवाधार वकास गर रा य अथत मा पयटन
े को योगदान वृ ग रनेछ। सां कृ तक स पदाह को सं र ण र स व न
गर पयटक य े को पमा वकास ग रनेछ। हवाई यातायात सेवालाई
सुरि त र गुण तर य बनाइनेछ।

180. नेपालको ाकृ तक, धा मक, ऐ तहा सक तथा सां कृ तक स पदा लगायत
पयटक य थल र सेवाको अ तरा य तरमा सघन चार सार ग रनेछ।
सन् 2023-2032 लाई पयटन दशकका पमा मनाइनेछ। अ त थ दे वो
भव भ े नेपाल सं कृ त अनु प पयटक य सेवाको गुण तरमा सुधार
ग रनेछ। सन् 2023 मा नेपाल मण गन वदे शी पयटकको स या 1०
लाख पु याइनेछ।

36

181. आ त रक पयटन व न गन “न
नेपाल घुमौ, नेपाल िचनौ” भ े नारा स हत
अ भयान स ालन ग रनेछ। थानीय जा ा, सं कृ त, पव तथा पयटक य
ग त यको चार सार ग रनेछ। अ तर दे श हवाई सेवा व तार गन
ो सा हत ग रनेछ।

182. हमाल े को सु दरताको अवलोकन तथा साह सक पयटनलाई व न

ु दे िख पि म दाच ुलास म जो ने
गन पूव ता लेजङ ट
े हमालयन े ल नमाण
कायलाई ती ता दइनेछ। पोखरादे िख मनाङस मको पदमागको नमाण
ग रनेछ। रो पा, कुम र डो पा िज लाका ऐ तहा सक एवं सां कृ तक
प लाई पयटनसँग जो ने गर पयटक य पदमाग नमाण ग रनेछ।

183. पशुप त े को बृहत् गु योजना काया वयनमा याइनेछ। लुि बनी

गु योजनाको बाँक कायलाई नर तरता दइनेछ। जनकपुरधाम,
पशुप तनाथ, वग ार एवं मुि नाथ लगायत धा मक थलह समेटेर ह दु
सां कृ तक स कट तथा बु को ज म थल लुि बनी र अ य मह वपूण बौ
धा मक थलह समेटेर बु स कट वकास ग रनेछ। ला बा, मु धुम
े ल, हलेसी-तुवाच ुङ, खुवालुङ लगायत थानह समेटेर कराँत सां कृ तक
स कटको नमाण ग रनेछ।

184. खोटाङको हलेसी तुवाच ुङ े , मधेश दे शको म थला े र बाजुराको

ब डमा लका े लाई “खु ला सां कृ तक स हालय” को पमा वकास
ग रनेछ। गोरखा िज लामा जनजा तको सं कृ त र जीवनशैल झि कने गर
जीव त स हालय थापना गन या अिघ बढाइनेछ।

185. ऐ तहा सक पुराताि वक थलह को अ वेषण, उ खनन् र सं र ण कायलाई

नर तरता दइनेछ। हमाल े मा रहे का सय वषभ दा पुराना सां कृ तक
पमा मह वपूण गु बाह सं र ण गन हमाल गु वा सं र ण काय म
स ालन ग रनेछ।

186. भूक पबाट त त भएका भ पुर दरबार े , हनुमानढोका, नुवाकोटको

सात तले दरबार लगायतका २५ वटा सां कृ तक स पदाह को पुन नमाण

37

 स प ग रनेछ। धा द , नुवाकोट͕रसुवा͕ स धुपा चोक, दोलखा लगायतका
िज लामा रहे का गु बा पुन नमाण कायलाई नर तरता दइनेछ।

187. पयटनको स भावना उ च भएका धा मक, सां कृ तक र ऐ तहा सक थलको

वकास ग रनेछ। कोशी दे शको पा थभरा, हलेसी, कराँतह को
उ गम थल तुवाच ु र चतराͲबराह े , मधेश दे शको गढ माई र
छ म ता, वागमती दे शको दोलखा भमसेन र दु चे र महादे व͕ ग डक
दे शको मुि नाथ, दे वघाट वेणीधाम र लुि बनी दे शको वग ार , रे स ु ा
े र था समुदायको ऐ तहा सक थल दं गीशरण े , कणाल दे शको
छ े र भगवती, च दननाथ र प चकोशी े तथा सुदूरपि म दे शको
ब डमा लका, घटालथान, ख ड र मिणका मि दरको सं र ण तथा पूवाधार
वकास एवं सौ दय करण ग रनेछ।नयाँ पयटक य ग त यको प हचान र
पूवाधार वकास तथा अ य पयटन पूवाधार नमाण समेत गर . २ अब
१३ करोड व नयोजन गरे को छु ।

188. स धुल गढ लगायत नेपालको एक करणसँग स ब ऐ तहा सक र

पुराताि वक मह वका स पदा, गढ र थलह को सं र ण, स व न र
व न ग रनेछ।

189. साह सक पयटन तथा चलिच पयटनको व न र वकास गन नजी

े लाई ो सा हत ग रनेछ। सीमाबाट निजकै रहे का पहाडी शहरलाई हल
टे शनको पमा वकास गर पयटन व न गन आगामी आ थक वष
कोशी, लुि बनी र सुदूरपि म दे शमा एक एक हल टे शन वकास
ग रनेछ। काठमाड उप यका लगायतका स भा य थानमा हाइ कङ तथा
टाकुरा पयटन व न ग रनेछ।

190. पयाͲपयटन व न गन पयटक व ाम थल, ह रयाल पाक नमाण तथा

यव थापन, व यज तु अवलोकन मचान नमाण तथा ममत लगायतका
पूवाधार नमाण ग रनेछ। सं रि त े भ ६ सय २१ कलो मटर
पयटक य माग नमाण तथा ममत सुधार ग रनेछ। पवत, या द र

38

 बा लु को उ र भाग समेट पयाͲपयटन र मगर सं कृ त पयटन े को
पमा वकास गन ो सा हत ग रनेछ।

191. ख ड लगायत पयटक य स भावना भएका मह वपूण े ह मा केवलकार

नमाण गन नजी े लाई ो सा हत ग रनेछ। पदया ा, पवतारोहण
लगायतका पयटक य सेवामा दइने अनुम तमा एक ार णाल लागु
ग रनेछ।

192. वराटनगर, भरतपुर, नेपालगंज र धनगढ वमान थलह को तरो त गर

े ीय वमान थलको पमा वकास ग रनेछ। कुमको चौरजहार , दाङको
टर गाउँ, उदयपुरको सगरमाथा, जु लाको खल ा लगायतका वमान थलको
तरो त ग रनेछ। दुगम े मा उडान भन हवाई क पनीलाई सहु लयत
दई हवाई यातायात सु वधालाई सहज र सुलभ बनाइनेछ।

193. नेपाल नाग रक उ यन ा धकरणलाई पुनसरचना गर नयामक र सेवा

दायक नकाय अलग अलग ग रनेछ।उडान सुर ालाई उ च ाथ मकतामा
राखी गुण तर य पूवाधार वकास तथा सेवा वाहमा सुधार गनुका साथै
नयामक य भू मकालाई सवल बनाइनेछ।

194. गौतम बु र पोखरा वमान थलबाट नय मत पमा अ तरा य हवाई सेवा

स ालन हुने यव था मलाइनेछ। यी वमान थलमा उडान भन अ तरा य
वायुसेवा क पनीह लाई ाउ ड ा डल शु कमा सहु लयत दइनेछ।
भ ुवन अ तरा य वमान थलको भौ तक सं रचना र या ु सेवामा सुधार
ग रनेछ। बौ माग लाई लुि वनीसँग य पमा जो न थाइ या ड,
ीलं का, चीन, भारत लगायतका रा सँग गौतमबु अ तरा य
वमान थलबाट सोझै उडान गन यव था मलाइनेछ।

195. नजगढ अ तरा य वमान थल आयोजनाको वातावरणीय भाव मू या न,

ब ती थाना तरण, मुआ जा वतरण, ज गा सं र ण लगायतका पूव
तयार का कायका ला ग बजेट छु ाएको छु । लगानी मोडा लट तय गर
यस वमान थलको नमाण काय अिघ बढाइनेछ।

39

196. नेपाल वायुसेवा नगमको पुनसरचना गर यव थापक य सुधारका काय अिघ
ु ह सँग हवाई
बढाइनेछ। हवाई स पकलाई व तार गन स भा य मुलक
सेवा स झौताको या अिघ बढाइनेछ।

197. सं कृ त͕ पयटन तथा नाग रक उ यन म ालय तफ . ११ अब ९६

करोड व नयोजन गरे को छु ।

िश ा͕ व ान तथा वध

198. गुण तर य िश ामा आम नाग रकको पहुँच बढाई िशि त र मया दत

समाजको वकास ग रनेछ। िश ालाई जीवनोपयोगी, आधु नक, व ान
व धमा आधा रत, यावसा यक र अनुस धानमुखी बनाइनेछ। ा व धक
िश ामा लगानी र गुण तर अ भवृ ग रनेछ।

199. आधारभूत तह वेशको आधारको पमा रहे को बालिश ालाई यवि थत र

पहुँचयो य बनाउन ारि भक बाल वकास के को न सा न गर पुन वतरण
ग रनेछ।

200. बालबा लकालाई व ालयमा “ याउने, सकाउने र टकाउने” काय मलाई

व तार गर कृ षज य योगा मक सकाइ दान गन बजेटको यव था
गरे को छु । दुगम तथा हमाल े का छा छा ालाई आवासीय छा वृि को
यव था ग रनेछ। मातृभाषामा आधारभूत िश ा दान गन काय मलाई
नर तरता दइनेछ।

201. हाल दान ग रदै आएको वप , द लत, सीमा तकृत लगायतका व ाथ लाई
लि त छा वृि ु भरका छा ालाई
तथा मुलक दान ग रदै आएको छा वृ त
काय मलाई नर तरता दएको छु । व ालय तह͕ ा व धक तथा उ च
िश ामा गर ३ अब २ करोड व नयोजन गरे को छु । यसबाट आगामी
वष क रव २६ लाख छा छा ाह लाभाि वत हुनेछन्। मुसहर, डोम र
चमार व ाथ लाई िच क सा तफको उ च िश ामा दान ग रदै आएको
छा वृि लाई नर तरता दएको छु ।

40

202. सामुदा यक व ालयमा स ा लत दवा खाजा काय मलाई नर तरता दन
. ८ अब ४५ करोड व नयोजन गरे को छु । दवा खाजामा ज फुड दन
नपाइने यव था ग रनेछ। थानीय तथा रै थाने कृ ष उपजबाट तयार
ग रएको पौ क आहार उपल ध गराइने यव था मलाइनेछ। यसबाट
क रव ३२ लाख व ाथ लाभाि वत हुनेछन्।

203. व ालय तहका छा ाह लाई नःशु क या नटर याड वतरण

काय मलाई नर तरता दई . १ अब ४२ करोड व नयोजन गरे को छु ।
यसबाट कर व १० लाख छा ा लाभाि वत हुनेछन्।

204. औपचा रक िश ा णाल मा आब नभएका गु कुल, मदरसा र गु वा

लगायतका पर परागत िश ालाई औपचा रक िश ा णाल मा जो डनेछ।
सा े तक भाषा र े ल ल पका पा पु तक नःशु क उपल ध गराइनेछ।

205. खु ला त पधाबाट धाना यापक छनौट गन थानीय तहलाई ो सा हत

ग रनेछ। शैि क गुण तरमा सुधारका ला ग व ालय ोत के लाई नयाँ
व पमा पुन थापना गर िश ण अवलोकन, नमुना िश ण, पुनताजगी
लगायतका काय म स ालन ग रनेछ।

206. शैि क श शु हुन ु अगावै सामुदा यक व ालयका सबै व ाथ का हातमा

नःशु क पा पु तक र व ालयमा पा म तथा पा ु ीय
पु तकको व त
त उपल ध गराइनेछ। यस काय मका ला ग . ३ अब ५८ करोड
बजेट छु ाएको छु ।

207. आधारभूत तहका शैि क यो यता पुगक

े ा िश कलाई मा थ लो तहको र
दरब द मा समायोजन र तरो त ग रनेछ। सामुदा यक व ालयका
िश कसँग थानीय तहले काय स पादन करार गर काय स पादन तरलाई
वृि वकाससँग आब गन यव था ग रनेछ। अ यापन अनुम त प को
पर ामा सबै वषय अ ययन गन यि सि म लत हुन पाउने कानुनी
यव था मलाइनेछ।

41

208. वषयगत र व ाथ अनुपातको आधारमा िश क दरब द पुनरावलोकन
ग रनेछ। दरव द नभएका मा य मक तथा आधारभूत व ालयमा अं ज
े ी,
गिणत र व ान वषय िश कको यव था गन . ३ अब ६९ करोड
व नयोजन गरे को छु ।

209. रा प त शैि क सुधार काय म अ तगत व ाथ , व ालय र िश क

स याको आधारमा व ालयको भौ तक पूवाधार वकासमा खच गन
थानीय तहलाई सशत अनुदान उपल ध गराइनेछ। व ाथ स या,
भौगो लक अवि थ त लगायतका मापद डका आधारमा व ालय गा न
थानीय तहलाई ो साहन ग रनेछ।

210. काठमाड मा रहेको बुढा नलक ठ कूल र पोखरामा रहे को ग डक बो डङ

कूलको स ालन मोडा लट अवल वन गर शैि क गुठ माफत धनकुटा,
ब दबास, तानसेन, सुखत र डडे धुरामा एक एकवटा नमुना आवासीय
सामुदा यक व ालय थापनाका ला ग स भा यता अ ययन र पूव तयार का
काय अगा ड बढाइनेछ।

211. व ालय भवनको भूक पप छको पुन नमाणका बाँक काय आगामी वष
स प ग रनेछ। ऐ तहा सक च कलेजको पून नमाण गन बजेट
छु ाएको छु । महे र या पस लगायत भूक पबाट त त ३८
वटा या पसह को पुन नमाण या अगा ड बढाइनेछ।

212. सबै थानीय तहमा ा व धक तथा यावसा यक िश ाको पहुँच व तार

ग रनेछ। ा व धक िश ा तथा यावसा यक ता लम प रष अ तगतका
ा व धक िश ालयह दे श सरकारबाट स ालन गन गर ह ता तरण
ग रनेछ। ा व धक िश ा तथा यावसा यक ता लम प रष लाई सीप
पर ण, ा व धक िश ाको पा म वकास, गुण तर र मापद ड
नधारणका कायमा केि त ग रनेछ।

213. ा व धक वषय तफ छा वृि मा उ च िश ा हा सल गरे का व ाथ लाई

सामुदा यक शैि क सं था वा थानीय तहमा अ नवाय पमा दुई वष सेवा
गन गर प रचालन ग रनेछ।
42

214. वदे श तथा वदे शमा सीप सकेको वघोषणा गरे को आधारमा जनशि को
सीप पर ण गर माणीकरण गन यव था मलाइनेछ। ा व धक
िश कह को द ता अ भवृ का ला ग ा व धक िश क अनुम त प
णाल काया वयनमा याइनेछ। ा व धक िश ा तथा यावसा यक ता लम
प रषद माफत आगामी आ थक वष ५० हजार जनाको सीपको पर ण गर
माणीकरण ग रनेछ।

215. व व ालय अनुदान आयोगको पुनसरचना एवं सु ढ करण गर उ च

िश ाको नयमन, गुण तर सु नि तता तथा यायन, रा य यो यता पर ण
र मापद ड नधारण तथा शैि क यो यताको मा यता एवं समक तास ब धी
कायमा केि त ग रनेछ। शैि क न तजा, िश ण सकाइ याकलाप, ोत
साधनको प रचालन लगायतका मापद डको आधारमा व व ालयलाई
अनुदान दान गन यव था मलाइनेछ। व व ालय अनुदान आयोगबाट
कडाईका साथ अनुगमन गर व व ालयको वा षक शैि क याले डर
पालना गराइनेछ।

216. मदन भ डार व ान तथा व ध व व ालय र योगमाया आयुव दक

व व ालय स ालनमा याइनेछ। नेपाल व व ालय स ब धी कानून
तजुमा या अगा ड बढाइनेछ।

217. लुि बनी दे शको बुटवल, मधेश दे शको व दवास र कणाल दे शको
सुखतमा मे डकल कलेज नमाण काय अगा ड बढाउन रकम व नयोजन
गरे को छु । स बि धत ादे िशक अ पतालको सहकायमा उ मे डकल
कलेजह स ालन गन या अगा ड बढाइनेछ। डडे धुरामा मे डकल
कलेज स ालन गन आव यक बजेट छु याएको छु ।

218. केशर पु तकालय, रा य पु तकालय र ड ल रमण क याणी रे मी मारक

पु तकालयको सु ढ करण तथा पु तकको डिजटलाईजेशन ग रनेछ।
सामुदा यक पु तकालयको थापना, स ालन र यव थापन गन दे श र
थानीय तहलाई ो सा हत ग रनेछ।

43

219. उ च िश ालाई अनुस धानमूलक बनाउन भ ुवन व व ालय अ तगतका
सेडा, से रड र सनास लगायतका अनुस धान र वकास सं थाह को मता
वकासका ला ग बजेट छु याएको छु ।

220. सं वैधा नक यव थाअनु प व ालय िश ा, उ च िश ा, ा व धक तथा

यावसा यक िश ा र सीप वकास ता लम तथा रा य यो यता ा प
स ब धी वषयह लाई यवि थत बनाउन सं घीय िश ा ऐन तजुमा ग रनेछ।

221. व ान व ध, इि ज नय र , कला, गिणत लगायतका वषयमा

व ालय तरदे िख नै अनुस धान र नव वतनको सोच र यािशलता वकास
ग रनेछ।

222. रे डयोधम पदाथको सुरि त योग, यव थापन, नयमन तथा अनुगमनको

ला ग नयमनकार नकाय थापना गन आव यक तयार ग रनेछ।
रासाय नक पदाथको सुरि त योग, नयमन तथा यव थापनका ला ग
आव यक कानूनी यव था ग रनेछ।

223. िश ा, व ान तथा वध म ालयतफ . १ खब ९७ अब २९ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

वा य तथा जनस या

224. गुण तर य वा य उपचार: जनताको अ धकार भ े नाराका साथ आधारभूत

वा य सेवालाई सवसुलभ र गुण तर य बनाइनेछ। विश कृत वा य
सेवामा नाग रकको पहुँच बढाइनेछ। वा य िश ा र जनचेतनाको
मा यमबाट नाग रकको व थ जीवनशैल व न ग रनेछ।

225. को भड-१९ लगायत स ामक रोगको रोकथाम, नय ण तथा

उपचारलाई ाथ मकतामा राखेको छु । महामार व जनचेतना अ भवृ ,
वा य मापद डको प रपालना, खोप सेवाको सु नि तता र उपचार सेवालाई
सम वया मक पमा काया वयन गन बजेटको यव था गरे को छु ।

226. डे ी रोग रोकथाम तथा नय णका ला ग पूव-मनसुन, मनसुन, र मनसुन

प ात “डे ी रोग सान लामखु े को लाभा र वास थान खोज र न गर

44

 अ भयान” स ालन ग रनेछ। डे ी, औलो, कालाजार, हा ीपाइले लगायतका
अ य मौसमी र कटज य रोगको रोकथाम गन आव यक रकम व नयोजन
गरे को छु ।

227. शु राज पकल तथा स वा रोग अ पताललाई तीन सय शैयामा व तार

ग रनेछ। पोखरा, सुखत, डोट र भरतपुरमा नमाणाधीन ादे िशक स वा
रोग अ पताल आगामी वष स प गर स ालनमा याइनेछ। स वा रोग
अ पताल नमाण एवं व तारका ला ग . ४६ करोड व नयोजन गरे को
छु ।

228. “ यरोग मु नेपाल अ भयान” अ तगत रोगीह को प हचान गन र नःशु क

औष ध उपल ध गराउन . १ अब १५ करोड व नयोजन गरे को छु ।

ु भरका ६ हजार ७ सय ४३ वडाका आधारभूत वा य सेवा के

229. मुलक बाट
९८ कारका औष ध, खोप लगायतका आधारभूत वा य सेवा नःशु क
उपल ध गराउन . १ अब २८ करोड व नयोजन गरे को छु । यस
काय म अ तगत वदे शमा नै उ पा दत औष ध ख रद गन ाथ मकता
दइनेछ।

230. बहुसं यक जनताले सेवा ा गन गर पायक पन थानमा आधारभूत

अ पताल नमाण तथा स ालन गन ाथ मकता दइनेछ। हाल ३२२
थानीय तहमा नमाणाधीन ५, १० र १५ शैयाका अ पताल नमाण कायका
ला ग . ८ अब व नयोजन गरे को छु । आगामी वष स प हुने १००
अ पतालमा वा य उपकरण ख रद गन . ८२ करोड व नयोजन गरे को
छु ।

231. मातृ मृ युदर र नवजात िशशु मृ युदर ब ढ भएका थान लि त गर आमा

र नवजात िशशु सुर ाका वशेष काय म स ालन ग रनेछ। मातृ तथा
नविशशु काय म र आमा सुर ा काय मलाई नर तरता दएको छु ।

45

232. या सर, मे द ड प ाघात र मृगौला यारोपण गरे का तथा डायलाइ सस
गराइरहे का बरामीलाई औषधी उपचार खच बापत ददै आएको मा सक .
५ हजारलाई नर तरता दएको छु ।

233. वप नाग रकलाई मुटु रोग, मृगौला रोग, या सर, पा क सन, अ जाइमस,
पाइनल इ जुर हेड इ जूर तथा सकलसेल ए न मयाको उपचारमा ददै
आएको अनुदानलाई नर तरता दन . २ अब ५० करोड व नयोजन
गरे को छु । सबै सं घीय अ पतालह बाट मृगौला यारोपण सेवा दान गन
यव था मलाइनेछ।

234. म हलाह मा दे िखने पाठे घरको मुखको या सर र तन या सरको

नःशु क शी प हचान र ारि भक उपचारलाई मशः ब तार ग रनेछ।
पाठे घरको या सर रोकथामका ला ग ९ दे िख १४ वषका बा लका लि त
एच.पी.भी. खोप काय मलाई ब तार ग रनेछ। सबै सं घीय अ पतालमा
बाँझोपन तथा नःस तान उपचार सेवा मश: व तार ग रनेछ।

235. शह द धमभ रा य मानव अ यारोपण के को मता वकास

ग रनेछ। शह द गंगालाल दय के मा अ याधु नक लड बक स ालनमा
याउन बजेटको यव था गरे को छु । भरतपुर या सर अ पतालमा पेट
यान मे सन तथा साइ लोटोन उ पादन गन मे सन ख रद गन आव यक
रकम व नयोजन गरे को छु ।

236. जे नाग रकका ला ग सरकार अ पतालमा स ालनमा रहे का जे रया क

वाडलाई भावकार बनाइनेछ। वसनी ब दै गएको बु ौल उमेरमा दे िखने
डमेि सया र अ जाइमस रोगको ि नङ गर निजकको विश ीकृत
अ पतालसँगको सम वयमा उपचारको यव था मलाइनेछ।

237. ए स तथा यौन रोग र कु रोग नय ण काय मलाई नर तरता दन

रकम व नयोजन गरे को छु ।

238. सबै नाग रकलाई यूनतम आधारभूत वा य सेवा सु नि त गन हाल

स ालनमा रहेका वा य बीमा लगायतका सामािजक सुर ाका

46

 काय मलाई नर तरता दएको छु । सरकार , सामुदा यक र सहकार
अ पतालबाट वा य बीमा काय म स ालन ग रनेछ। वा यसँग
स बि धत सामािजक सुर ाका काय म र वा य बीमाका बीच दोहोरोपन
नहुने गर चालु आ थक वष भ ै काय व ध तजुमा ग रनेछ। य ता सामािजक
सुर ाका काय मलाई मशः वा य बीमाको दायरामा याइनेछ।
वा य वीमा काय मलाई पुनसरचना गर दगो बनाइनेछ।

239. परोपकार सू त तथा ी रोग अ पतालमा नवजात िशशुका ला ग म क

बैक स ालन ग रनेछ। वी.पी. कोइराला या सर अ पताल, िज. प.
कोइराला रा य वास ास उपचार के , सुिशल कोइराला खर या सर
अ पताल, मनमोहन का डयोथोरा सक भा कुलर तथा ा स ला ट के ,
सुरेश वा ले मेमो रयल या सर के , रामराजा साद सं ह वा य व ान
त ान र भ पुर या सर अ पतालको आव यक पूवाधार वकास तथा
उपकरणका ला ग बजेट यव था गरे को छु ।

240. काठमाड को बीर अ पतालमा रहे को वन यु नटलाई तरो त गर सु वधा

स प वन से टरको पमा वकास गन आव यक बजेट छु याएको छु ।

241. नजामती अ पतालको तरो त गर सुपर पेिशया लट स हतको

अ पतालको पमा वकास ग रनेछ। ादे िशक अ पतालको सम वयमा
दे श तरमा नजामती अ पतालको सेवा व तार गर नजामती
कमचार ह ले सुलभ पमा उपचार सेवा ा गन यव था मलाइनेछ।

242. गेटा मे डकल कलेजलाई शह द दशरथ च द वा य व ान त ानको

पमा स ालन गन यव था मलाइनेछ। गेटा अ पताललाई एकसय
शै याको अ पतालको पमा वकास गन पूवाधार नमाण, उपकरण ख रद
र जनशि यव थापनका ला ग बजेटको यव था गरे को छु ।

243. रा ी वा य व ान त ानको सेवा व तार गन भौ तक पूवाधार वकासका

ला ग बजेटको यव था गरे को छु । कणाल वा य व ान त ान
अ तगत दै लेखको आठवीस नगरपा लका, राकममा एक सय शै याको
याटे लाइट अ पताल थापना गन या अिघ बढाइनेछ।
47

244. मान सक रोग अ पताल पाटनको मता व तार ग रनेछ। सबै सं घीय
अ पतालमा मान सक रोगीको ला ग अ तर सेवा स ालन ग रनेछ।

245. रा य मा से टरको मता वकासका ला ग बजेट यव था गरे को छु ।

कैलाल को ल क , प दे ह को सालझ डी, नवलपरासी पि मको वदघाट,
नवलपुरको गडाकोट, स धुल को भीमान र धा दङको बे खुमा निजकको
सरकार अ पतालसँगको सम वयमा ाथ मक मा केयर से टर थापना
गर स ालनमा याइनेछ।

246. सं घीय अ पतालमा रहे का जन वा य योगशालाको तरो त ग रनेछ।

रा य जन वा य योगशाला लगायतका योगशालाको भवन नमाणका
साथै उपकरण, पर ण क स, के मकल, रयजे ट लगायतका साम ी
ख रद गन बजेट छु याएको छु ।

247. सरकार अ पतालमा काम गन िच क सक तथा वा यकम लाई ो सा हत

गन सबै सं घीय अ पतालमा “ए
एक िच क सक/ वा यकम -एक वा य
सं था” काय म स ालन गन . २४ करोड व नयोजन गरे को छु ।

248. आयुव दक‚ हो मयो या थक‚ युनानी‚ अकुप चर‚ आ ची र ाकृ तक

िच क साज ता वैकि पक उपचार प तलाई ो साहन ग रनेछ।
बुढा नलक ठमा रा य आयुवेद प चकम योग सेवा के को भवन नमाण
काय स प गन बजेट यव था गरे को छु ।

249. नाग रकलाई शार रक यायाम, योग र आरो य सेवाको व तार तथा व छ
र स तु लत आहारमा जोड दई व थ जीवनशैल अपनाउन अ भ े रत
ग रनेछ। खुला योग तथा यायामशाला नमाण तथा उपकरण ख रदका
ला ग बजेट यव था गरे को छु ।

250. िच क सा व ान रा य त ान लगायत सबै सं घीय वा य व ान

त ानको स ालन र यव थापनमा एक पता कायम गन एक कृत
वा य व ान त ान ऐन तजुमा ग रनेछ। सबै सं घीय अ पताललाई

48

 विश ीकृत वा य सेवा दान गन स ने गर सुपर पे सया लट सु वधा
स हतको िश ण अ पतालको पमा वकास गद ल गनेछ।

251. सरकार छा वृि मा एम.डी. र एम.एस. गरे का वशेष िच क सकले

नि चत अव धस म काठमाड उप यका बा हरका सरकार अ पतालमा
अ नवाय पमा सेवा गनुपन यव था ग रनेछ।

252. वा य तथा जनस या म ालय तफ . ८३ अब ९९ करोड व नयोजन

गरे को छु ।

खानेपानी तथा सरसफाइ

253. सबै नाग रकलाई आधारभूत खानेपानी सेवाको पहुँच पु याई गुण तर य
खानेपानी सेवा व तार गद ल गनेछ। एक घर एक धाराको ल य ा गन
गर खानेपानी आयोजना तथा काय म स ालन ग रनेछ।

254. आगामी आ थक वष आधारभूत तरको खानेपानी सेवाबाट ९८ तशत,

उ च म यम तरको खानेपानी सेवाबाट ३० तशत र शोधन स हतको
ढल णाल सु वधाबाट ४.५ तशत जनस या लाभाि वत हुने गर
खानेपानी तथा सरसफाइ काय म अिघ बढाइनेछ।

255. पुराना र स ालनमा सम या रहे का खानेपानी आयोजनाको ममत र

पुन थापना कायका ला ग . १ अब ३१ करोड व नयोजन गरे को छु ।

256. मेल ची आयोजनाको अ थायी हेडव सको तरो त गर बा ै म हना

खानेपानी आपू त गन यव था मलाइनेछ। मेल ची जलाधारको भौगो लक
अ ययन तवेदनको सुझाबबमोिजम आयोजनाको दगो स ालन ग रनेछ।
यस आयोजनाको दो ो चरण अ तगत मेल चीमा या ी र लाक जो ने
गर सं रचना नमाण काय अिघ बढाइनेछ।

257. काठमाड उप यकाको खानेपानी आव यकताको दगो यव थापनका ला ग

मकवानपुरको स नेर र ठो ने खोला तथा भ पुरको महादे व खोलाबाट
पानी आपू तको स भा यता अ ययन लगायत पूव तयार का काय स प
ग रनेछ।

49

258. काठमाड उप यकाको च पथ भ नयाँ वतरण णाल माफत पानी
वतरण ग रनेछ। दो ो चरण अ तगत क तपुर, भ पुर, ठमी, जोरपाट ,
टोखा, कपन र पे सीकोला े मा पाइपलाईन नमाण काय शु ग रनेछ।

259. सु खा त े मा स ा लत जलवायु अनुकू लत खानेपानी आयोजना अ तगत

आगामी वष धा दङको गजुर , िचतवनको द यनगर र भ डारा, सुखतको
पंचपुर र दै लेखको महावु लगायतका आयोजना नमाण स प गन . २
अब ५ करोड व नयोजन गरे को छु । सु खा त े मा सामुदा यक
उपभो ा समूह ारा स चा लत खानेपानी आयोजनामा ु
योग हुने व त
महशुल तथा डमा ड शु कमा ५० तशत छु ट दने यव था मलाएको
छु ।

260. धरान र भरतपुरमा एक कृत खानेपानी तथा ढल यव थापन आयोजना शु

ग रनेछ। सुखत उप यकामा भेर पि पङ आयोजना अिघ बढाइनेछ।
नेपालग , जनकपुर, धनगढ , लुि बनी लगायतका शहरमा एक कृत
खानेपानी तथा ढल यव थापनको काय शु ग रनेछ।

261. शहर खानेपानी तथा सरसफाइ आयोजना अ तगत नमाणाधीन का क

े ो
पाँचखाल, भ पुरको द धकोट, सुनसर को झु का, रौतहटको कट रया,
भोजपुर बजार, स र को क न प र स कोशी तथा काठमाड को डाँछ
खानेपानी आयोजनाह आगामी आ थक वष भ स प ग रनेछ। यस
आयोजनाका ला ग . २ अब ८४ करोड व नयोजन गरे को छु ।

ु ासभाको चैनपुर, िचतवनको

262. सहलगानी खानेपानी आयोजना अ तगत सं खव
जुटपानी, बा लुङको बा लुङबजार, मोरङको टं क सनवार र झापाको
मेचीनगर लगायतका आयोजनाको नमाण स प गन . १ अब २६ करोड
व नयोजन गरे को छु ।

263. पानीको सतह तथा भू मगत ोतको सं र ण गद खानेपानी आपू तको दगो
यव था मलाइनेछ। थानीय तहसँगको सहकायमा काठमाड उप यकाका
वभ थानमा ढु ेधारा, इनार, पोखर लगायत पर परागत पानीको मूल
सं र ण ग रनेछ।
50

264. रा य अ भयानको पमा सरसफाइ र व छता काय म स ालन ग रनेछ।
पूण सरसफाइ यु नेपाल नमाणका ला ग लेदो यव थापन, फोहोर पानी
शोधन र सावज नक शौचालय नमाण काय अिघ बढाउन बजेटको यव था
गरे को छु । काठमाड को धो बघाट, हनुमानघाट तथा गोकणमा नमाणाधीन
फोहोर पानी शोधन के को नमाण स प गर स ालनमा याइनेछ।
झापाको दमक, भ पुरको कटु जे, ल लतपुरको िझकुवा महाल मी र
काठमाड को भ केपाट िचखुँ ढल नमाण तथा शोधन आयोजना स प
ग रनेछ।

265. आगामी वष थप एक सय थानीय तहको सरसफाइ गु योजना तयार

ग रनेछ। आगामी वषस म तीन सय थानीय तहको गु योजना
काया वयनमा ल गनेछ।

266. काठमाड उप यका खानेपानी यव थापन बोड, काठमाड उप यका

खानेपानी ल मटे ड र आयोजना काया वयन नदशनालयको पुनसरचना गर
स पि को दगो यव थापन र स ालन तथा भावकार नयमनको यव था
ग रनेछ। काठमाड उप यका खानेपानी ल मटे डको व ीय र ा व धक
मतामा सुधार गर खानेपानी सेवा वतरणमा गुण तर वृ ग रनेछ।

267. खानेपानी तथा सरसफाइ म ालयका ला ग . २८ अब १६ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

ु ा तथा खेलकुद 
यव

268. युवा जनशि ु को आ थक तथा सामािजक वकासमा प रचालन

लाई मुलक
ग रनेछ। युवाको मता वकास गर रोजगारयो य बनाइनेछ। उ मशीलता
वकास एवं व ीय ोत-साधनमा पहुँच अ भवृ गर युवालाई रा य
उ पादन णाल मा आब ग रनेछ। खेलकुदको मा यमबाट व थ, स म
र अनुशा सत जनशि तयार ग रनेछ।

269. आ थक वष २०८०/८१ लाई युवा उ मशीलता व न वषको पमा

मनाइनेछ। युवा पु तालाई उ मशीलता वकास र यवसाय स ालनमा

51

 ँ ी र
आक षत गन सीप, पुज व धमा पहुँच वृ ग रनेछ। युवा तथा साना
यवसायी वरोजगार कोषको लगानी मोडा लट प रवतन गर युवालाई
यवसाय गन सहु लयतपूण कजा उपल ध गराइनेछ। खेलाडीलाई
वरोजगार ब चाहे मा युवा वरोजगार कोष माफत सहु लयतपूण कजा
दान गन यव था मलाइनेछ।

270. रा य युवा प रष माफत वकास नमाण तथा समाज सेवामा युवा

वयं सेवक प रचालन ग रनेछ। युवाको े मा कायरत सं घ सं था प रचालन
गर आ थक, सामािजक र सां कृ तक जागरण अ भयान स ालन ग रनेछ।

271. ु न
भव व व ालय केट मैदानलाई अ तरा य तरको केट
रं गशालाको पमा वकास ग रनेछ। यस रं गशालामा लड लाईट रा े
काय स प ग रनेछ। मूलपानी केट रं गशालाको नमाण काय स प
ग रनेछ। वराटनगरको ग रजा साद कोइराला केट र शाला, वैतडीको
दशरथ च द केट र शाला, कैलाल को फा ला केट र शाला र
काठमाड को सुवणशमसेर केट र शाला नमाण काय अिघ बढाउन बजेट
यव था गरे को छु ।

272. नमाणाधीन धनगढ , इटहर , पोखरा र नेपालग को दे श रं गशाला र कभड

हल नमाण स प गन बजेट यव था गरे को छु । सावज नक नजी
साझेदार मा हाइअि ट युट े नङ से टरका साथै याि टङ, यानोइङ,
यारा लाई ड , रक लाईि बङ र अ ा याराथुन लगायतका साह सक
खेल पूवाधार नमाण ग रनेछ। खेलकुद पयटनलाई व न ग रनेछ।
खेलकुदका पूवाधार नमाण, यव थापन र तयो गता स ालनमा नजी
े लाई ो साहन ग रनेछ।

273. उ ाइस ए सयाल खेलकुद, दि ण ए सयाल खेलकुद र १० औ ं रा य

खेलकुदको तयार का ला ग खेलाडीलाई आव यक िश ण दन बजेट
यव था गरे को छु ।अ तरा य खेलकुद तयो गतामा पदक हा सल गन
खेलाडीलाई ो साहन र स मान ग रनेछ। युवाह लाई अनुशा सत र व थ

52

 बनाउन माशल आटस् खेललाई समुदाय तरस म व तार गन ो सा हत
ग रनेछ।

274. नेपाल ओलि पक क म ट, अिखल नेपाल फुटबल सं घ, नेपाल केट सं घ

लगायतका व भ खेल स ब सं घ सं थाको मता वकास गर खेलकुद
तयो गता स ालन गन ो सा हत ग रनेछ। थानीय तरमा खेलकुद
तयो गताह स ालन गन थानीय तहलाई सहयोग ग रनेछ।

म हला, बालबा लका र जे नाग रक

275. म हलाको समान अ सरता र नेत ृ वदायी भू मका था पत गद ोत, साधन,

अवसर तथा लाभमा समान पहुँच सु नि त ग रनेछ। ये नाग रकको
जीवन स मा नत, सुरि त र यवि थत बनाइनेछ। बालबा लकाको सव म
हत र सवा ीण वकासका साथै बाल अ धकारको स मान, सं र ण र व न
ग रनेछ। यौ नक तथा लै क अ पसं यकह लाई सामािजक
अ तरघुलनबाट मया दत जीवनयापन गन वातावरण बनाइनेछ।

276. म हलाको आ थक सशि करण वृ गन उ मशीलता व न ग रनेछ।

म हला व हुने सबै कारका हं सा, शोषण, वभेद र दु यवहारको अ य
ग रनेछ। कुर त, कु था र अ ध व ासबाट समाजलाई मु गन सामािजक
जागरण अ भयान एवं सचेतनामूलक काय म स ालन ग रनेछ।

277. रा प त म हला उ थान काय म अ तगत ा मण तथा दुगम े का

जोिखममा परे का गभवती तथा सु केर अव थाका म हलाको नःशु क
आपतकाल न हवाई उ ार ग रनेछ। यस काय म अ तगत वप म हला
लि त जी वकोपाजन सुधार र उ मशीलता वकासका ला ग ा व धक
सहयोग लगायतका काय मलाई नर तरता दएको छु ।

278. लै क हं सा पी डत तथा भा वत यि का ला ग दान ग रने कानूनी

सहायता, मनोसामािजक परामश लगायतका सेवालाई गुण तर य बनाइनेछ।
हं सा पी डत म हलाको पुन: थापना गन भ पुरको सूय वनायकमा म ला-
साहना पुन थापना के नमाण ग रनेछ।

53

279. सबै कारका बाल म र शोषणको अ य ग रनेछ। हाल स ालनमा रहे का
आठ वटा बाल सुधार गृहको ममत स भार तथा सं थागत मता अ भवृ
ग रनेछ। तनहुँको ढकालटारमा बालसुधार गृह नमाण ग रनेछ।

280. ये नाग रकको ान, सीप र अनुभवलाई नयाँ पु तामा ह ता तरण गराउन
जे नाग रक मलन के माफत अ तरपु ता तरण काय म स ालन
ग रनेछ। काठमाड को गोठाटारमा १ सय ६५ मताको वृ ा म र ४५
बेडस हतको ये नाग रक अ पताल नमाण गन बजेट यव था गरे को
छु ।

281. सावज नक सेवालाई अपा मै ी बनाइनेछ। अपा ता भएका यि का ला ग

आव यक सहायक साम ी वतरण ग रनेछ। कोशी, लुि बनी र कणाल
दे शसँगको सहकायमा अपा ता भएका यि को पुन थापनाको यव था
मलाउन बजेट छु ाएको छु ।

282. मानव बेच वखन तथा ओसारपसार नय णका ला ग हर र स ब सं घ

सं थासँगको सम वयलाई भावकार बनाइनेछ। मानव बेच बखन र म हला
हं सा व समुदायमा स ाल नमाण गर प रचालन ग रनेछ।

283. नेपालको सं वधानको धारा ४० मा यव था भए बमोिजम द लत समुदायको

समानुपा तक त न ध वको साथै सावज नक सेवा, रोजगार , िश ा, वा य
र सामािजक सुर ा, पर परागत पेशा तथा यवसायको सुर ा र वकास
सु नि त ग रनेछ। साथै, भू मह न र आवास वह न वप द लतह लाई भू म
र आवासको यव था ग रनेछ। यी अ धकारह सु नि त गन व भ
काय मह मा बजेट व नयोजन गरे को छु ।

284. समाज क याण प रष माफत गैर सरकार सं थाको ोत र साधनलाई

रा य आव यकता र ाथ मकताको े मा प रचालन गन यव था
मलाइनेछ। गैर सरकार सं थाको स ालनलाई यवि थत र पारदश
बनाउन नयमनलाई सु ढ ग रनेछ। अ तरा य गैर सरकार सं थाबाट
स ा लत काय मको अनुगमन तथा मू या नलाई भावकार बनाइनेछ।

54

सामािजक सुर ा

285. लोकक याणकार रा यको उ े य ा का ला ग कोखदे िख शोकस म

सामािजक सुर ा भ े नाराका साथ गभाव थादे िख मृ यु सं कारस म जीवन
च का सवै चरणमा सामािजक सुर ा याभूत ग रनेछ। िश ा, वा य,
ा व धक सीप, रोजगार को अवसर र वृ अव थामा ग रने सं र ण समेत
समेट सामािजक सुर ाको दायरा फरा कलो बनाउदै ल गनेछ।

286. चालु आ थक वषबाट ६८ वष उमेर पुगेका जे नाग रकलाई दान ग रदै

आएको मा सक ४ हजार पैयाँ भ ालाई नर तरता दएको छु । ६० वष
पूरा भएका द लत, एकल म हला, वप , सीमा तकृत वग र समुदाय तथा
बालबा लकालाई दइदै आएको सामािजक सुर ा भ ाका ला ग रकम
व नयोजन गरे को छु । छा वृ त, वा योपचार, वा य बीमा लगायतका
े मा दान ग रएको सामािजक सुर ाका काय मलाई नर तरता दएको
छु । ये नाग रक भ ा लगायत सामािजक सुर ाका काय मका ला ग
. १ खब ५७ अब ७३ करोड व नयोजन गरे को छु ।

287. सामािजक सुर ाका काय म स ालनका ला ग दगो ोत यव थापनको

नी त लइनेछ। हाल स ा लत सामािजक सुर ाका काय मलाई एक त
गर दोहोरोपन हटाइने र लि त वगमा केि त गर थप भावकार बनाउँदै
ल गनेछ। ोतको व तारसँगै सामािजक सुर ाको सु वधा र दायरा व तार
गद ल गनेछ।

288. शह दका प रवार एवं घाइतेलाई जीवन नवाह भ ा र जन आ दोलनका

शह दका स त तलाई छा वृि कायलाई नर तरता दएको छु ।

289. यि गत घटना दतालाई वडा तरबाटै व ु ीय णाल माफत प ीकरण

हुने यव था मलाइनेछ। सामािजक सुर ा सूचना ु ीय
णाल लाई व त
सरकार लेखा णाल र एकल खाता कोष णाल मा आब गर सामािजक
सुर ा भ ा सोझै लाभ ाह को बै खातामा जाने यव था ग रनेछ।

55

यातायात पूवाधार

290. नाग रक जीवनलाई सहज बनाउन तथा आ थक वकासको आधार तयार

गन तफलयु , सुलभ, सुरि त, गुण तर य र दगो यातायात पूवाधारमा
लगानी केि त ग रनेछ।

291. पूव पि म राजमागलाई चार लेनमा व तार गन कायलाई ती ता दइनेछ।

नारायणगढ-बुटवल र कमला-क नपुर ख डको व तार तथा तरो तको
काय आगामी आ थक वषमा स प ग रनेछ। कमला -ढ केवर-पथलै या,
वुटवल- गो स े, काकड भ ा- लौकह , पथलै या- नारायणगढ र लमह -
भालुवा सडक ख डको तरो त शु ग रनेछ। नारायणी नद र तनाउ
नद मा स नेचर पुल नमाण शु ग रनेछ। पूव-पि म राजमागको व तार
तथा तरो तका ला ग . ३१ अब २ करोड व नयोजन गरे को छु ।

292. म यपहाडी राजमाग अ तगत पाँचथर, रामेछाप, नुवाकोट, पवत, बा लुङ,

जाजरकोट लगायतका व भ १२ ख डको नमाण तथा तरो त गन .
३ अव ९६ करोड बजेट छु ाएको छु ।

293. हुलाक राजमाग अ तगत तराइ मधेशका व भ िज लाका आठ ख डको

सडक नमाण तथा तरो त गन . ३ अव ४९ करोड बजेट छु ाएको
छु ।

294. मदन भ डार राजमाग अ तगत इलाम, सुनसर , गु मी, रो पा, सुखत,
कैलाल र डडे धुरा ख डको नमाण तथा तरो तका ला ग . २ अव
४१ करोड व नयोजन गरे को छु ।

295. स वत् २०८३ भ स प गन गर काठमाड -तराई-मधेश तमागको

ु
नमाण काय अगा ड बढाइएको छ। आगामी आ थक वष ठे का ला न
बाँक ख डको ठे का यव थापन ग रनेछ। काठमाड -तराई मधेश तमाग
ु
आयोजनाका ला ग . २२ अव ५० करोड व नयोजन गरे को छु ।

296. रा य सडक स ालसँग जो डन बाँक हु ला िज लाको सदरमुकाम

स मकोटलाई याक खो ने काय स प गर सडक स ालमा जो डनेछ।

56

 कणाल को रडोर अ तगत खुलालुͲस लस ला ख ड र ह साͲ स मकोट ख ड
नमाणका ला ग ͘ ९७ करोड व नयोजन गरे को छु । बाढ प हरोबाट
त त कणाल राजमागलाई पुन थापना एवं तरो त ग रनेछ।

297. काल ग डक को रडोरको गडाकोट-रा द -बा लु ख ड र बेनी-जोमसोम-

कोरोला ख ड गर थप साठ कलो मटर सडक कालोप े गर तरो त
ग रनेछ। काल ग डक को रडोर सडक नमाणका ला ग . १ अव ५८
करोड बजेट यव था गरे को छु ।

298. कोशी को रडोरको नमाण तथा तरो तका ला ग ८० करोड छु ाएको

ु ा ख डको नमाण काय अिघ बढाउन
छु । अ ण को रडोरको चतराͲलेगव
बजेट यव था गरे को छु ।

299. महाकाल को रडोरको ब हदे वͲझुलाघाटͲदाच ुला र दाच ुला- ट र सडक

ख डको तरो तका ला ग ४५ करोड व नयोजन गरे को छु । सेती
राजमागको टकापुरͲलोडेͲचैनपुर र चैनपुरͲत लाकोट ख ड नमाण गन
३० करोड व नयोजन गरे को छु । खु टया- दपायल-चैनपुरͲउरै भ या
सडकलाई ाथ मकताका साथ अिघ बढाउन २५ करोड बजेट यव था
गरे को छु । दै जी- जोगबुढा- डडे धुरा सडक तरो तको ला ग ३०
करोड रकम छु ाएको छु ।

300. भेर को रडोर अ तगत जाजरकोट-दुनै ख डको नमाण तथा तरो त

कायलाई नर तरता दइनेछ। भेर को रडोर आयोजनाका ला ग . ५०
करोड व नयोजन गरे को छु ।

301. रा ी राजमागको दाङ-स यान- कुम ख डको तरो तलाई ती ता दन

९० करोड बजेट यव था गरे को छु । कोहलपुर-सुखत र बुटवल-पा पा-
पोखरा सडक ख डको तरो तका ला ग बजेट छु ाएको छु ।

302. ११ कलोͲ छे पेटारͲ भालु वाराͲ वारपाक सडक नमाण तथा तरो त गन
८० करोड व नयोजन गरे को छु । डु Ͳे बेसीशहरͲ चामे मनाङ सडक
तरो त गन ३४ करोड व नयोजन गरे को छु ।

57

303. लामो समयदे िख तरो त हुन नसकेको पासाङ हामु राजमागको तीन प ले-
रानीपौवा सडक ख डको ममत तथा तरो त काय आगामी वष स प
गन गर . ५० करोड व नयोजन गरे को छु । यस राजमागको रानीपौवा-
पपलटार सडक ख डको तरो त कायको ला ग बजेट यव था गरे को
छु ।

304. कटार Ͳ घुम सडकख ड तरो तका ला ग बजेट यव था गरे को छु ।

तमोर को रडोरको सुवाङ खोलाͲगणेश चोक र ओला च ुङगोलाͲ त तला
ख डको नमाण कायलाई नर तरता दन ͘ ८० करोड व नयोजन गरे को
छु ।

305. नागढुं गा सु ङमागको नमाण काय आगामी आ थक वषमा स प गन ͘

५ अब १३ करोड व नयोजन गरे को छु । नागढुं गा-नौ वसे सडकख डको
तरो त काय स प ग रनेछ। नौ बसे-मुि ल ख डको २५ कलो मटर
सडक नमाण तथा तरो तका ला ग ͘ २ अब १६ करोड छु याएको
छु । मुि ल -पोखरा सडक ख डको ५० कलो मटर सडक व तार काय
स प गन ͘ ५ अब ४२ करोड व नयोजन गरे को छु ।

306. भारतीय सीमासँग जोडने मुख यापा रक मागह को तरो त काय

अ तगत ६ लेनको बेल हया-बुटवल, बरगंज-पथलै या तथा मोहना-अ रया
ख डको बाँक काय स प गन ग रनेछ। रानी- वराटनगर- धरान
सडकको तरो त तथा व तार कायलाई नर तरता दइनेछ। यापा रक
माग सडक आयोजनाका ला ग रकम व नयोजन गरे को छु । च पुरͲगौर
सडक तरो त र व तार गन ͘ ७६ करोड व नयोजन गरे को छु ।

307. अ तरदे शीय यापा रक मागको पमा रहे को ग छ - शुल -बे ावती-मैल ु -
या ु वेशी-रसुवागढ सडक तरो त गन कायलाई नर तरता दइनेछ।
यसका ला ग . 51 करोड व नयोजन गरे को छु ।

308. राजमाग र रणनी तक सडक अ तगत १ सय ५० वटा पुल नमाण काय

स प ग रनेछ। पुल नमाणका ला ग . २ अब ८ करोड यव था गरे को
छु ।
58

309. सूय वनायक-धु लखेल सडक ख डको व तार काय अिघ बढाउन आव यक
रकम व नयोजन गरे को छु । काठमाड च पथको कलं क -बसु धरा
ख डको सडक व तार तथा नमाण कायलाई ती ता दन २ अब ७
करोड छु याएको छु ।

310. रा य राजमागमा आव यकतानुसार लाइओभर र अ डरपास नमाण

ग रनेछ। ल लतपुरको वाक मा लाईओभर नमाण काय आगामी आ थक
वषमा स प ग रनेछ। कोटे र, सातदोबाटो र एका तकुनामा लाईओभर
र अ डरपास नमाण काय शु वात ग रनेछ।

311. टोखा-छहरे सु ङ मागको स भा यता अ ययनको काय स प भएको छ।

व तृत आयोजना तवेदन र वातावरणीय भाव अ ययन स प गर नमाण
काय अगा ड बढाउन ͘ १ अब बजेट व नयोजन गरे को छु । स बाबा
सु ङ मागको नमाण कायलाई ती ता दइनेछ।

312. रा य राजमागलाई दु त रा क रव ३ सय ५० कलो मटर सडकको

आव धक ममत र तरो त गनका साथै क रब ७ हजार ८ सय कलो मटर
राजमागको नय मत ममत स भार गन आव यक बजेट यव था गरे को
छु ।

313. पूव पि म रे लमागको ब दवास- नजगढ ख डको नमाण कायलाई

नर तरता दइनेछ। वीरगंजͲकाठमाड रे लमाग र रसुवागढ - काठमाड
रे लमागको व तृत अ ययन तवेदन तयार ग रनेछ।

314. रा य राजमाग, ादे िशक राजमाग, रणनी तक सडक, शहर सडक र

थानीय तथा ामीण सडकको वग करण तथा मापद डलाई समयानुकूल
प रमाजन ग रनेछ।

315. सावज नक यातायात सेवालाई सवसुलभ, सुरि त, भरपद र वातावरणमै ी

बनाइनेछ। सुरि त सडक स ालको वकास गर दुघटना यूनीकरण गन
सडक सुर ा पर ण गन यव था मलाइनेछ। स भा वत दुघटना थल
प हचान गर घुि त तथा साँघरु ो सडकमा यास या रयरको नमाण

59

 ग रनेछ। काठमाड उप यका भ का य त ४४ वटा चोकमा माट
ा फक लाईट जडान ग रनेछ।

316. भौ तक पूवाधार तथा यातायात म ालयको ला ग . १ खब ३१ अब ५९

करोड व नयोजन गरे को छु ।

आवास तथा शहर वकास

317. सुरि त, व छ, यवि थत र आ थक पमा ग तशील शहर नमाणका

ला ग गुण तर य शहर पूवाधार सेवा तथा सु वधा उपल ध गराउने गर
शहर वकास तफको बजेट केि त गरे को छु ।

318. वस तपुर, खुक ट, चौरजहार , बैतडी-पाटन लगायतका नयाँ शहर

आयोजनाको पूवाधार नमाण कायका ला ग . २ अब १९ करोड व नयोजन
गरे को छु । सुखत िज लाको भेर गंगा उप यकाको एक कृत शहर वकासको
गु योजना तजुमा गर नमाण काय अगा ड बढाइनेछ।

319. सघन शहर वकास काय म अ तगत नमाणाधीन शहर पूवाधार आयोजना
स प गन . ८ अब ४ करोड व नयोजन गरे को छु । यस अ तगत सघन
व ती भएका नगर े मा सडक, ढल नमाण लगायतका पूवाधार वकासका
काय म स ालन ग रनेछ।

320. मु य पयटक य शहरह पोखरा, जनकपुर र लुि बनी को रडोरमा रहे का

नगरपा लकाह मा एक कृत शहर पुवाधार नमाण गन . १ अब १३
करोड व नयोजन गरे को छु । िचतवनको सौराहा े मा साईकल लेन
नमाण ग रनेछ।

321. जनता आवास काय म अ तगत अ त वप , द लत, लोपो मुख, समा तकृत
जनजा त र समुदायको ला ग घर नमाण गन . १ अब २६ करोड
व नयोजन गरे को छु । सुरि त नाग रक आवास काय म अ तगत दश
हजार आवासीय भवनको फुस, पराल र खरको छानालाई ज तापाता वा
अ य थायी साम ीले व थापन गन . ७९ करोड बजेट व नयोजन गरे को
छु ।

60

322. सं घीय सं सद भवनको नमाण काय आगामी आ थक वषमा स प ग रनेछ।
भवनको आ त रक पूवाधार लगायतका बाँक काम स प गन . १ अब
२२ करोड बजेट यव था गरे को छु ।

323. लागत साझेदार मा नमाण भइरहेका थानीय तहको शासक य भवन स प

गन . ५८ करोड व नयोजन गरे को छु ।

324. वागमती नद को शान, स यताको उ थान भ े सोचका साथ वागमती नद

सफाइ अ भयानलाइ नर तरता दइनेछ। काठमाड उप यकाको जलाधार
सं र ण एवं सु खा याममा समेत वागमती नद मा पानीको यूनतम बहाव
सु नि त गन िशवपुर रा य नकु े मा नागमती ामको नमाण काय
शु ग रनेछ। थानीय तहसँगको सम वयमा वा त वक सुकु बासीको
वैकि पक यव थापन गर बागमती र व णुमती लगायत नद कनारामा
रहेका अना धकृत बसोबास हटाइनेछ।

325. भूक पप छको पुन नमाणतफ सं हदरबार पि मी ख ड͕ बबरमहल͕

केशरमहल लगायत दश वटा पुराताि वक स पदाह को वल करण काय
स प ग रनेछ।

326. गोरखा͕नेपालगंज लगायत नौ थानमा नमाणाधीन सभाहलको नमाण काय

स प ग रने छ। नमाण स प सभाहललाई थानीय तहबाटै स ालन
हुने गर ह ता तरण ग रनेछ।

327. सरकार भवनको वा तुकला, व प, सं रचना र मापद डमा एक पता

कायम गन सरकार भवन नमाण मापद ड तजुमा गर काया वयनमा
याइनेछ। वीकृत मापद ड वप रत डजाइन ग रएका सरकार भवन
नमाणका ला ग बजेट व नयोजन ग रने छै न। नेपाल रा य भवन
सं हतालाई समयानुकूल प रमाजन गर तीनै तहको सरकारमा पूण पमा
प रपालना गन यव था मलाइनेछ।

328. काठमाड उप यकाको शहर वकासका ला ग वृहत गु योजना तयार

ग रनेछ। काठमाड उप यका भ यवि थत शहर करणका ला ग

61

 ल लतपुरको गोदावर तथा सुनाकोठ , काठमाड को तारके र तथा
इच ुनारायण र च ा गर नगरपा लकामा खुला े , ह रयाल पाक र
यवि थत पूवाधार स हतका आवासीय े वकास ग रनेछ।

329. नेपाल सरकारको ा व धक सहयोग एवं दे श र थानीय तहको साझेदार मा

फोहोर यव थापनका ला ग आव यक पूवाधार नमाण ग रनेछ।

330. शहर े को पुवाधार नमाणमा यु ट लट को रडोरको अवधारणा

काया वयन ग रनेछ। यसबाट तार, ख वा लगायतका पूवाधार अ यवि थत
ु ा साथै खचको दोहोरोपन हटाउन म त
पमा रहने सम या समाधान हुनक
पु ने छ।

331. लुि बनी दे शको राजधानीको पूवाधार वकास गन सहयोग ग रनेछ।

नवलपुर र कुम पूवको िज ला सदरमुकामको शास नक के मा एक कृत
कायालयह तथा शहर पूवाधारको नमाण काय शु ग रनेछ।

332. नगर वकास कोषलाई सं घ, दे श र थानीय तह एवं व ीय सं थाह को

समेत वा म व रहने गर पुनसरचना गर स ालन गन कानूनी व ध
मलाइनेछ।

ामीण वकास

333. शहर र ा मण अथत बीचको अ तरस ब धलाई ग तशीलता दान गन

आ थक स भा यताका आधारमा ामीण व तीलाई साना बजार के को
पमा वकास ग रनेछ।

334. हालस म प ी सडकबाट नजो डएका थानीय तहको के लाई आगामी तीन
वष भ स बि धत दे शको के वा निजकको रा य राजमागबाट प ी
सडकले जो डनेछ। सं घ, दे श र थानीय तहको लागत साझेदार मा
काया वयन हुने यस काय मका ला ग . २ अब १५ करोड व नयोजन
गरे को छु ।

335. दुगम ु
े मा आवागमन सहजता एवम् स भा यताका आधारमा झोलु ेपल
नमाण कायलाई अिघ बढाइनेछ। आगामी आ थक वषमा थप छ सय वटा

62

 झोलु े पुल नमाण स प ग रनेछ। यसका ला ग . ५ अब ८३ करोड
यव था गरे को छु ।

336. थानीय तथा ामीण सडक र वैकि पक राजमागह नमाण तथा तरो त
गन ͘ १ अब ५० करोड यव था गरे को छु ।

337. तराई मधेसका िज लाह मा सडक͕ ढल͕ खानेपानी͕ नद नय ण͕

सामुदा यक भवन लगायतका थानीय पुवाधार वकास गन उ े यले स ा लत
तराई मधेस समृ काय मलाई नर तरता दई ͘ ७० करोड व नयोजन
गरे को छु ।

338. उ च पहाडी र कणाल े को आ थक तथा सामािजक वकासलाई ग त

दन तथा ाकृ तक स भावनालाई पूण पमा उपयोग गन उ च पहाडी एवं
हमाल े समृ काय मलाई नर तरता दएको छु । कणाल समृ
काय मलाई नर तरता ददै ८७ करोड व नयोजन गरे को छु ।

339. शहर वकास म ालय तफ . ६६ अब १७ करोड व नयोजन गरे को

छु ।

सँचाइ

340. सँचाइमा लगानी, खेतबार मा पानी भ े नाराका साथ कृ ष े को उ पादन

र उ पादक व वृ का ला ग दगो र भरपद सँचाइ सु वधा उपल ध गराउन
ठू ला, जलाशययु र जलपथा तरण गन बहुउ े यीय आयोजना नमाणलाई
जोड दइनेछ। कृ षयो य भू ममा वषभ र भरपद सँचाइ उपल ध गराउन
सतह, भू मगत र नयाँ व धको सँचाइ णाल वकासलाई ाथ मकतामा
राखी आयोजना छनौट गरे को छु ।

341. स टा सँचाइ आयोजनाको पि म मूल नहरको नय मत ममत गर

स ालनलाई नर तरता दइनेछ। पूव मूल नहरतफको ३७ कलो मटर
नहर स ालनमा याई थप ५३ कलो मटरस मको नमाण कायको शु वात
ग रनेछ। यस आयोजनाको ला ग . ८० करोड व नयोजन गरे को छु ।

63

342. रानी जमरा कुल रया सँचाइ आयोजना अ तगत थम चरणको १४ हजार
३ सय हे टर सि त हुने शाखा नहर स ालन गर बा ै म हना सँचाइ
सु वधा उपल ध गराइनेछ। ल क मूल नहरको शाखा तथा शाखा
नहरबाट थप १ हजार ५ सय हे टर ज मनमा सँचाइ सु वधा व तार
ग रनेछ। यस आयोजनाका ला ग . २ अब ६३ करोड व नयोजन गरे को
छु ।

343. बबई सँचाइ आयोजनाको पि म मूल तथा शाखा नहरको व तार गर थप

१ हजार हे टर ज मनमा सँचाइ सेवा पु याइनेछ। यस आयोजनाको ला ग
. ६३ करोड छु ाएको छु ।

344. महाकाल सं चाइ आयोजना नमाण काय ती ग तमा अिघ बढाइनेछ।

क नपुर िज लाको हदे व े को २ हजार ९ सय हे टर ज मनमा सँचाइ
सु वधा पु याउन शाखा नहर नमाण काय अगा ड बढाइनेछ। यस
आयोजनाका ला ग . १ अब १७ करोड यव था गरे को छु ।

345. म य तराईको १ लाख २२ हजार हे टर ज मनमा वषभ र सँचाइ सेवा

उपल ध गराउन नमाण भइरहे को सुनकोशी-म रन डाइभसन बहुउ े यीय
आयोजनाको सु ङ नमाण काय स प ग रनेछ। आयोजनाको हेडव स
तफको काय ती ग तमा अिघ बढाइनेछ। यस आयोजनाका ला ग . ४
अब १७ करोड व नयोजन गरे को छु ।

346. भेर –बबई डाइभसन बहुउ ेशीय आयोजनाको हेडव स तथा पावर हाउसको
नमाण काय शी स प गर ब दया र बाँके िज लाको ५१ हजार हे टर
ज मनमा वषभ र सँचाइ उपल ध हुने यव था मलाइनेछ। यसका ला ग
. १ अब ७४ करोड बजेट छू ाएको छु ।

347. भू मगत जल ोतको उपयोग गर सलाह तथा रौतहट िज लाको २२ हजार

हे टर े का ला ग न वन याि क सं चाइ आयोजनाको नमाण काय
थालनी ग रनेछ।

64

348. दाङ िज लाको दे उखुर उप यकामा ग ा तथा वडकापथ सँचाइ
आयोजनाको मूल नहर व तारको कायलाई नर तरता दइनेछ। बृहत दाङ
उप यका सँचाइ आयोजनाको सँचाइ णाल पुन थापना एवं पुनः नमाणबाट
क रव ३ हजार हे टर तथा पोखर र डप ुववेल नमाण बाट थप क रव
६ सय हे टर ज मनमा सँचाइ सु वधा उपल ध गराइनेछ।

349. कणाल दे शका दशवटै िज लामा नद उप यका र टारमा सतह तथा

ल ट माफत सँचाइ सु वधा उपल ध गराउन एक कृत कणाल सँचाइ
वकास आयोजना स ालन ग रनेछ। यसबाट रै थाने बाल को सं र ण र
व तार गनुका साथै कणाल दे शमा कृ ष उ पादन वृ गन सघाउ पु ने
व ास लएको छु ।

350. सुनसर -मोरङ, च नहर, वागमती, नारायणी लगायतका ठू ला सँचाइ

णाल लाई पूण मतामा स ालन गन ममत-स भार तथा पुन थापनाका
ला ग रकम व नयोजन गरे को छु ।

351. आगामी आ थक वषमा स ालन हुने सँचाइ आयोजनाबाट थप १८ हजार

४ सय हे टर ज मनमा सं चाइ सेवा व तार ग रनेछ।

जलाधार सं र ण र नद नय ण 

352. दे शसँगको सहकायमा जोिखमयु नद तथा प हरोको भावकार नय ण

तथा लेदो यव थापन, बहाव े को सं र ण र ताल तलै या सं र णका
काय म स ालन ग रनेछ। नद नय ण तथा सं र ण काय मबाट
उकास भएको जमीनलाई उ पादनशील कायमा उपयोग ग रनेछ।

353. महाकाल , कणाल , नारायणी͕कोशी͕ युगा, कमला, रा ी, कयर, खाडो,

बबई, मोहना, खु टया, सुनसर , क काई͕ रतुवा-मावा लगायतका जोिखमयु
नद तथा प हरोको नय ण तथा यव थापन गन १ अब ६५ करोड
व नयोजन गरे को छु ।

65

354. जल ोतसँग स बि धत नेपाल र भारत बीचको प ीय सं य लाई थप
स य एवं भावकार बनाई सीमा े मा हुने कटान र डुवानस ब धी
सम यालाई कूटनी तक पहलबाट समाधान ग रनेछ।

355. नारायणी नद नय ण गर कनारको ज गामा आकषक उ ान नमाण र

सौ दय करण गन रकम व नयोजन गरे को छु ।

ऊजा े 

356. आगामी दुईवष भ शत तशत जनस ु को पहुँच पु याउने गर

यामा व त
रा य सारण लाइन नपुगेका दूगम े का घरधुर मा लघु तथा साना
ु र सौय तथा वायु ज ता नवीकरणीय ऊजा
जल व त व धको व तार
ग रनेछ। आया तत इ धनको प रमाणलाई उ ले य पमा घटाउने गर
त यि ु खपत वृ
व त गर ४५० कलोवाट घ टा पु याइनेछ।

ु
357. नेपाल व त ा धकरणबाट व त १११ मेगावाटको रसुवागढ , १०२
मेगावाटको म य भोटे कोशी, ४२.५ मेगावाटको सा जेन तथा नजी
ु र सोलार आयोजना स प न गर आगामी
लगानीकताबाट व त जल व त
ु राि य
आ थक वषमा क रव ९ सय मेगावाट व त सारण णाल मा थप
ग रनेछ। आगामी आ थक वषको अ यस म कुल व त
ु उ पादन ३ हजार
६ सय मेगावाट पु नेछ।

ु प रयोजना, सेती रभर ६,

358. रणनी तक मह व रहेको पि म सेती जल व त
ु आयोजनाको प रयोजना वकास स झौता
त लो अ ण लगायतका जल व त
गर नमाण काय अिघ बढाइनेछ।

ु माग स बोधन गन र जल व त
359. सु खा यामको व त ु नयात गन १ हजार
२ सय मेगावाट मताको बुढ ग डक र ६ सय ३५ मेगावाट मताको
दूधकोशी जलाशययु ु आयोजनाको लगानी मोडा लट तय गर
जल व त
नमाण काय अिघ बढाइनेछ।

360. सं घ, दे श र थानीय तहको सह लगानीमा १०६१ मेगावाट मताको

मा थ लो अ ण, २१० मेगावाट मताको चै नपुर सेती, १०६ मेगावाट

66

 मताको जगदु ला, ९९.९ मेगावाट मताको तामाकोशी पाँचौ, ७०.३
मेगावाट मताको स बुआ खोला तथा ७७.५ मेगावाट मताको घु सा
ु आयोजनाह को नमाण शु
खोला जल व त ग रनेछ।

361. सन् २०४५ भ खुद शु य कावन उ सजनको ल य हा सल गन

पर परागत ऊजा एवं आया तत इ धनलाई न सा हत गर ह रत ऊजा
उपयोग र व नलाई जोड दइनेछ। वायो यास, वायो डजेल, इथानोल,
सौय ऊजा, ु ीय च ुलो, सुधा रएको च ुलो लगायतका
व त व छ एवं
कफायती व धको व न गर व छ ऊजा व धको योगलाई ो सा हत
ग रनेछ। वैकि पक ऊजा व नका ला ग १ अब ७४ करोड व नयोजन
गरे को छु ।

ु ीय सवार साधनको
362. व त योगलाई ो साहन गर नजी े समेतको
लगानीमा चािज टे शनह को व तार ग रनेछ।

ु
363. राि य तथा अ तदशीय व त सारण लाइनको सु ढ करण, व तार एवं
तरो त गर वतरण णाल लाई भरपद र भावकार बनाइनेछ। ४००
के.भी. मताको यु बुटवल-गोरखपुर, ईन वा-पूिणया र दोधारा-वरे ल
अ तदशीय सारण लाइनको नमाण काय ार भ ग रनेछ।

364. नद बे सनमा आधा रत ४०० के.भी. कणाल को रडोर सारण लाइनको

नमाण कायलाई त ता दइनेछ। भेर को रडोर, पि चम सेती को रडोर र
अ ण को रडोर सारण लाइनको व ीय ोत यव थापन गर नमाण काय
ार भ ग रनेछ। ४०० के.भी. मताका बुटवल- लमह - दोधारा,
ल सीफेद - रातामाटे - हे टौडा र रातामाटे -दमौल -बुटवल सारण लाइनको
नमाण काय अिघ बढाइनेछ।

365. आ त रक तथा अ तरदे िशय शारण लाईन र वतरण णाल सुधार तथा
व तारका ला ग ३८ अब ३२ करोड व नयोजन गरे को छु ।

ु
366. नेपाल व त ु
ा धकरणको पुनसरचना काय अगा ड बढाइनेछ। व त
वकास र ु
सारणका ला ग नेपाल व त ा धकरणले यावसा यक सं था

67

 सरह ऋण प रचालन गन स ने गर कानूनी यव था ग रनेछ।
हाइ ोइलेि स ट इ भे मे ट ए ड डे भलपमे टक पनीको पुनसरचना गर
भावकार बनाइनेछ।

ु लाई नयात आयको मह वपूण

367. जल व त ोतको पमा वकास ग रनेछ।
नजी ु
े लाई समेत व त यापारमा सं लन गराउन स ने गर कानूनी
यव था ग रनेछ।

368. सँचाइ, जल ोत तथा ऊजा म ालय तफ . ८७ अब ४५ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

स चार तथा सूचना व ध

369. आधु नक जीवनको आधारः सूचना व ध र स चार को मा यतालाई

आ मसात गद नाग रकका ला ग सूचना व धको योगलाई सरल, सहज
र पहुँचयो य बनाइनेछ। नाग रकको सुसूिचत हुने हक सु नि त गद पूण
स
े वत ताको याभू त ग रनेछ।

370. उ च मताको अि टकल फाइबर माफत ई टरनेट ोड या ड सेवा सबै

थानीय तहका के , सावज नक व ालय एवं या पस र वा य सं थामा
ु भर
पु याइनेछ। मुलक तु ग तको इ टरनेटको पहुँच पु याउन फोरजी सेवा
व तार ग रनेछ।

371. डिजटल नेपाल े मवकलाई आव यक प रमाजनस हत काया वयनमा

ल गनेछ। डिजटल सा रता बढाई नाग रक एपको योग र पहुँच व तार
ग रनेछ। ल लतपुरको खुमलटारमा सूचना वध ानपाक थापना गन
काय अिघ बढाइनेछ।

ु ीय त या ह को सुर ा, भ डारण र उपयोगलाई

372. व त यवि थत बनाउन
ु ीय त या
व त सुर ा नी त तजुमा ग रनेछ। कोहलपुरमा डाटा से टर र
ल लतपुरमा इ टरनेट ए सचे ज से टरको नमाणलाई ती ता दन बजेट
यव था गरे को छु । धरानमा डाटा से टर र बुटवलमा इ टरनेट ए सचे ज
नमाणको सं भा यता अ ययन ग रनेछ।

68

373. रा य साइबर सुर ा के स ालनमा याइ साइबर सुर ाज य जोिखमलाई
यूनीकरण ग रनेछ। सामािजक स जाल तथा डिजटल लेटफम र डिजटल
म डया योगलाई यवि थत र मया दत बनाइनेछ। सामािजक स जालमा
आधा रत स ार मा यमलाई औपचा रक दायरामा आउन ो साहन गनुका
साथै नयमनका ला ग कानूनी यव थामा सुधार ग रनेछ।

374. हुलाक सेवालाई पुनसरचना गर एक थानीय तह एक हुलाकको अवधारणा

काया वयन ग रनेछ। अतर हुलाकलाई खारे जी गर कायरत
कमचार लाई सु वधास हत अवकाश दइनेछ। हाल स चालनमा रहे का
हुलाक वचत बै का खातालाई "क" वगका सरकार बै मा थाना तरण
गर हुलाक बचत बै खारे ज ग रनेछ।

375. दूरस चार पूवाधारको नमाण तथा योगलाई यवि थत र मत ययी बनाउन
दूरस चार पूवाधारको सह योगका ला ग आव यक नी तगत यव था
मलाइनेछ। दूरस चारस ब धी पूवाधार नमाण गदा भू मगत सं रचनामाफत
उ च मताको ड टको योग ग रनेछ।

376. नेपाललाई चलिच पयटनको आकषक ग त यको पमा वकास ग रनेछ।

सावज नक नजी साझेदार मा दोलखा र बनेपामा फ म सट र इ डोर
टु डयो नमाण या अिघ बढाइनेछ।

377. स ार मा यमलाई उपल ध गराइने लोकक याणकार व ापनलाई

नर तरता दएको छु ।

378. स चार तथा सूचना वध म ालयका ला ग ८ अब ७१ करोड

व नयोजन गरे को छु ।

जलवायु प रवतन तथा वपद यव थापन

379. ह रत अथत ͗ दगो वकासको म भ े मा यता अनुसार आयोजना

काया वयनका हरे क चरणमा वातावरण सं र ण र जलवायु प रवतन
अनुकुलन तथा यूनीकरणका याकलापलाई मूल वाह करण ग रनेछ।

69

 वप यव थापनका काय मलाई एक कृत गर जोिखम यूनीकरण तथा
रोकथामका उपाय अवल बन ग रनेछ।

380. सं घ, दे श र थानीय तहको सम वय र सहकायमा जलवायु प रवतन

यूनीकरण र अनुकूलनस ब धी रा य ल यह हा सल ग रनेछ। व भ
४३ थानीय तहमा नेपाल जलवायु नमुना काय म स ालन ग रनेछ।

381. जल तथा मौसम पूवानुमान तथा पूव-सूचना णाल लाई थप व सनीय र

भरपद बनाइनेछ। सुखत, पा पा र उदयपुरका तीन मौसमी राडार के लाई
पूण पमा स ालनमा याइनेछ।

382. जलवायु प रवतनको असरह को बै ा नक अ ययन-अनुस धान गन एवं हम

णाल को नर तर अनुगमन गन स ालनमा रहे का ९ वटा हम के ह लाई
पूण वचा लत र त कालको त या ा हुने गर तरो त ग रनेछ।

383. वप को समयमा त काल उ ार गन नेपाल सेना र सश हर बलको

मता वकास ग रनेछ। वप पूवतयार , खोज, उ ार, राहत र
पुन थापनामा थानीय समुदायको सहभा गता अ भवृ गन थानीय तरमा
वयं सेवक युरो गठन गर प रचालन ग रनेछ। वप तकायमा सं ल न
नकायलाई अ तरा य खोज तथा उ ार सहयोगी समुहको मा यता ा
गन सहजीकरण ग रनेछ।

384. वप जोिखम यूनीकरण गन वहु कोपीय पूवचेतावनी रा य णाल थापना

ँ लन गन
तथा बहु कोपीय जोिखम आक णाल थापना ग रनेछ। सूचना
व धको उपयोग गर वप जोिखम यूनीकरण गन पूवसूचना णाल
स चालन ग रनेछ।

385. बाढ प हरोज ता ाकृ तक कोपबाट जोिखममा रहे का ब तीको प हचान

गर व था पत भएका प रवारह लाई सुरि त थानमा थाना तरण
ग रनेछ।

70

कानून तथा याय 

386. न͗शु क कानूनी सहायतालाई थप भावकार बनाई यायमा पहुँच अ भवृ

ग रनेछ। एक कृत कानूनी सहायता नी त काया वयन गन यसस व धी
वधेयक सं घीय सं सदको यसै अ धवेशनमा पेश ग रनेछ। मौ लक हक तथा
मानव अ धकारको भावकार काया वयन गर शासन स ालनमा मानव
अ धकार सं कृ तको वकास ग रनेछ।

387. वेप ा पा रएका यि को छान वन आयोग र स य न पण तथा मेल मलाप

आयोग माफत शाि त याको बाँक काम स प ग रनेछ।

388. सुशासन व न गन वाथको द नय णस व धी कानून तजुमा ग रनेछ।

रा य सुर ा

389. नेपालको सावभौमस ा, रा य वत ता, भौगो लक अख डता, रा य

एकता र रा य हतको र ाको ला ग स म बनाउने गर नेपाल सेनाको
मता अ भवृ ग रनेछ। रा य सुर ा नी तको भावकार पले
काया वयन ग रनेछ।

ु का ला ग आव यक सुर ा तथा
390. मुलक तर ा साम ी उ पादनमा
आ म नभरता हा सल गद ल गनेछ।

391. नेपाल सेनाको बं करदे िख यारे क काय म͕ मास याजुय ट टमे ट

से टर नमाण र शैि क पूवाधार नमाण गन आव यक रकम व नयोजन
गरे को छु ।

392. रा य सेवा दल माफत रा य हत त सम पत, अनुशा सत र वफादार

युवा जनशि वकास कायलाई नर तरता दइनेछ। वपद तथा कोप
यव थापन र मानवीय सेवाका े ह मा रा य सेवा दलबाट द ि त युवा
प रचालन गन यव था मलाइनेछ।

71

393. सं य ु रा सं घको आ वानमा व शाि त थापना कायमा नेपालको भू मका
बढाउँदै ल गनेछ। पाँचखालि थत वीरे शाि त काय ता लम के लाई
से टर अफ एि सले सको पमा वकास गद ल गनेछ।

शाि त सुर ा तथा सीमा सुर ा

394. शाि त सु यव था कायम गन तथा अपराध अनुस धान णाल लाई व सनीय
र भरपद बनाउन सबै सुर ा नकायह लाई समयानुकूल, यावसा यक,
द , आधु नक र साधन ोत स प बनाउँदै ल गनेछ।

395. सं ग ठत अपराध, व ीय अपराध, आ मह या, हं सा, साइवर अपराध र लागु

औषधको अवैध ओसारपसार लगायत सबै कारका अपराधज य ग त व ध
नय णमा न वनतम व धको उपयोग ग रनेछ। डिजटल फोरे ि सक
यावलाई तरो त गर अ तरा य तरको बनाउन आव यक बजेट
यव था गरे को छु ।

396. सं घीय शासन णाल अनू प सं घ र दे शमा हर समायोजन काय अगा ड

बढाइनेछ।

397. सावज नक थलमा हुने म हला हं सा लगायतका सामािजक अपराध नय ण

गन वशेष सुर ा सं य प रचालन ग रनेछ।

398. नवीनतम् र आधु नक व धको योग गर अ यागमन सेवालाई सरल,

सहज र भावकार बनाइनेछ। अ यागमनमा ई-गेटको स भा यता अ ययन
गर या अिघ बढाइनेछ।

399. के य कारागार नुवाकोटको ते ो चरणको पूवाधार नमाण काय ार भ

ग रनेछ। े ीय कारागार नौव ता बाँकेको नमाण काय स प गर
स ालनमा याइनेछ। मोरङ, पाँचथर लगायत थप आठ वटा कारागार
भवनह को नमाण कायलाई नर तरता दइनेछ। पुराना कारागार
भवनह को ममत स भार ग रनेछ। कारागार भवनको नमाण तथा ममत
स भारका ला ग आव यक बजेट व नयोजन गरे को छु ।

72

अ तरा य स ब ध

400. नेपालको वत ता, सावभौमस ा, भौगो लक अख डता, वाधीनता र रा य

हतको र ा गद म रा ह सँगको स ब धलाई थप सु ढ तु याउन
सावभौ मक समानता, पार प रक लाभ र स मानमा आधा रत वत र
स तु लत अ तरा य स ब ध स ालन ग रनेछ।

401. अ तरा य े ीय तथा उप े ीय सं गठनह सँग साझेदार र सहकाय

भावकार बनाइनेछ। अ तरा य ु को
े मा मुलक त ा अ भवृ गन
तथा समसाम यक वषयमा नी त नमाण गन सघाउ पु याउने उ े यले
सगरमाथा स वाद र ोफेसर यदुनाथ खनाल वचन ृ ला आयोजना
ग रनेछ।

402. वैदेिशक लगानी, यापार सहजीकरण, पयटन व न, वकास सहायता

प रचालन, व ध ह ता तरण ज ता े मा आ थक कूटनी त प रचालन
ग रनेछ। वदे शि थत कूटनी तक नयोगको स या पुनरावलोकन ग रनेछ।

आ थक योजना तथा त या 

403. सं घ, दे श र थानीय तहमा नी त तथा योजना तजुमा र अनुगमन तथा

ु को त या ीय
मू या नका ला ग त या को उपयोग बढाइनेछ। मुलक
याकलापमा अ तर तह र नकायगत सम वय कायम गर रा य त या
सूचना णाल वकास ग रनेछ।

404. आव धक योजना तथा नी त तजुमा गदा हालै स प रा य जनगणना

२०७८ बाट ा न तजा एवं त यलाई उपयोग ग रनेछ। जनसा क
लाभको अ धकतम उपयोग गन जनसा क बनोटमा आएको प रवतनलाई
यानमा राखी योजना र काय म तय ग रनेछ। प योजनाको म याव ध
मू या नको आधारमा सो आव धक योजना तजुमा ग रनेछ।

405. भौगो लक, ल गक, सामािजक र वषय वशेषताका आधारमा खि डकृत

कृ तका त या स लन, शोधन र व ष
े णलाई बढावा दइनेछ। खुला

73

 त या स ब धी असल अ यासको अनुशरण गनुका साथै बग डाटालाई
व न ग रनेछ।

406. दगो वकास ल यको अ ाव धक सूचकका आधारमा आव यकता प हचान,

लागत अनुमान तथा व ीय रणनी त तयार गर सोह बमोिजम रा य वकास
काय मको छनौट तथा काया वयन ग रनेछ।

व ीय े सुधार

407. व ीय ु मा उपल ध व ीय साधनलाई

े लाई व थ एवं सवल बनाई मुलक
उ पादनशील े मा लगानी गन वातावरण सजना ग रनेछ। व ीय
ँ ीमा पहुँच सहज बनाइनेछ।
म य थता लागत कम गर लगानीको ला ग पुज
नयामक नकायह को मता वकास गर व ीय े को नयमनलाई सु ढ
बनाइनेछ।

408. शहरो मुख व ती, साना बजार के लगायत व ीय सेवाको पहुँच नपुगेका
थानमा पहुँच व तार ग रनेछ। अनलाइन बै ङ, मोबाइल बै ङ, व त
ु ीय
भ ु ानी णाल लगायत नयाँ व ध माफत व ीय कारोवारलाई व न
ग रनेछ। साना कसान, घरे ल ु तथा साना उ मी र टाटअप यवसायीलाई
सहज व ीय पहुँच पु याइनेछ। व ीय सा रता काय म स ालन
ग रनेछ।

409. व ीय े लाई आधु नक एवं ग तशील वनाउन र नयमन णाल लाई सु ढ

बनाउन नेपाल रा बै ऐन, बै तथा व ीय सं था स वि ध ऐन लगायत
व ीय े सँग स बि धत कानूनमा समसाम यक सुधार एवं प रमाजन
ग रनेछ। दो ो व ीय े वकास रणनी त काया वयनमा याइनेछ।

410. व ीय े को ोत साधन सी मत यि ͕ समूह वा भौगो लक थानमा

केि त हुन न दन समावेशी व को अवधारणाअनुसार बक͕ व ीय सं था͕
ँ ी वजारको सेवा बहुसं यक जनतास म पु याउने गर आव यक
वीमा र पुज
नी तगत सुधार ग रनेछ। सरकार वा म वका बक तथा व ीय सं थालाई
पुनसरचना गर थप सु ढ बनाइनेछ।

74

411. व ष
े ण आयलाई औपचा रक मा यमबाट भ याउन ो सा हत ग रनेछ। बै
खाता खोल व ष
े ण पठाएमा कि तमा एक तशत थप याज दने
सु वधालाई नर तरता दइनेछ। औपचा रक मा यमबाट व ष
े ण पठाउने
मकलाई सामािजक सुर ा कोषमा आब ग रनेछ।

412. म वीकृ त लई वैदेिशक रोजगार मा गएका नेपाल लाई लि त गर

रे म ा स व ड जार गर औपचा रक मा यमवाट व ष
े ण भ याउने र
यसर भ याइएको रकमलाई पूवाधार वकासमा उपयोग ग रनेछ।

413. उ पादन अ भवृ , आ त रक रोजगार व न, उ मशीलता वकास

लगायतका उ े य राखी सहु लयतपूण याजमा वाह भइरहे का कजाको
भावका रता अ ययनका आधारमा सहु लयतपूण कजाका ला ग याज
अनुदानस ब धी काय मलाई पुनसरचना ग रनेछ। यस काय म अ तगत
याज अनुदानका ला ग . ११ अब ५९ करोड व नयोजन गरे को छु ।

414. सामािजक ब क को अवधारणाअनु प काम गन गर लघु व व ीय

सं थाह लाई ब क पहुँच नभएका दुगम तथा ामीण े मा व ीय पहुँच
पु याउन प रचालन ग रनेछ। लघु व व ीय सं थालाई विश ीकृत
ादे िशक व ीय सं थाको पमा अगाडी बढाइनेछ। साना कसान वकास
लघु व ु का सबै
व ीय सं था माफत मुलक थानीय तहमा मशः साना
कसान उ म वकास काय म स ालन ग रनेछ।

415. बीमा े को नयमन तथा सुपर वे णलाई सु ढ र भावकार बनाइनेछ।

गुण त रय बीमा सेवा व तार गनुका साथै बीमा दावी यालाई
सरल करण गर भ ु ानी णाल मा शी ता याइनेछ।

416. ामीण र दुगम े मा बीमा क पनीको शाखा थापना गन ो साहन

ग रनेछ। बीमा ा धकरण, थानीय तह, वमक लगायत सरोकारवालासँगको
सहकायमा दूगम तथा ामीण े मा बीमा स ब धी सा रता अ भवृ
ग रनेछ।

75

 ँ ी वजारलाई पारदश र
417. पुज त पध बनाई लगानीकताको ह त सु नि त
ँ ी बजारमा सं थागत लगानीकतालाई
ग रनेछ। पुज ो सा हत ग रनेछ। गैर
आवासीय नेपाल लाई धतोप बजारमा सूचीकृत भएका जल व त
ु र अ य
वा त वक े का क पनीमा लगानी गन खुला गन यव था मलाइनेछ।
धतोप औजारह को व तार र व व धकरण ग रनेछ।

ँ ी बजारलाई सु ढ र ग तशील बनाउन धतोप स ब धी व मान कानुनी

418. पुज
यव थामा समयानुकूल सं शोधन ग रनेछ। आव यक पूवाधार तयार गर
कमोडी टज ए सचे ज माकट तथा एसएमईज लेटफम स ालनमा
याइनेछ।

419. नाग रक लगानी कोष माफत वरोजगारमा रहे का सवै नेपाल सहभागी हुने
गर नाग रक पे सन योजना स ालन ग रनेछ।

420. व ीय े को था य वलाई असर पु याउने गैर यवसा यक तथा उ छृ ल

ग त व ध नय ण गन भावकार कदम चा लनेछ। मटर याज पी डतका
गुनासो स बोधन ग रनेछ।

स पि शु ीकरण नवारण

421. आ थक तथा व ीय णाल को था य व र व छताको ला ग स पि

शु ीकरण, आतं कवाद याकलाप तथा आम वनासका हातह तयार नमाण
तथा व तारमा व ीय लगानी नवारणस ब धी कायलाई भावकार
बनाइनेछ।

422. पार प रक मू यांकनबाट ा सुझाव समेतका आधारमा सं थागत

सु ढ करण गनुका साथै स ब नी त र कानून प रमाजन ग रनेछ। स पि
शु ीकरण नवारणस ब धी नयाँ रा य रणनी त नमाण गर काया वयन
ग रनेछ।

व ीय सं घीयता

423. नेपालको सं वधानमा यव था भए बमोिजम राज व बाँडफाँट र व

ह ता तरणलाई भावकार बनाई व ीय सं घीयतालाई सवल बनाइनेछ।

76

424. दे श र थानीय तहमा समेत आयोजना बै र म यमकाल न खच सं रचना
सूचना णाल लागु गर आयोजना वकास र छनौट णाल लाई यवि थत
र पारदश बनाइनेछ।

425. दे श र थानीय तहमा सावज नक व यव थापनस ब धी मता

वकासका काय म स ालन ग रनेछ। िज ला सम वय स म तको मता
वकास गर दे श र थानीय तहमा स ा लत योजनाको अनुगमनलाई
भावकार बनाइनेछ।

426. दे श सरकारले स लन गर थानीय तहमा बाँडफाँट गन सवार साधन

कर र मालपोत कायालयले स लन गर दे श र थानीय तहमा बाँडफाँट
गन घरज गा रिज ेशन शु क हरे क म हना समा भएको म तले प दन
भ तत् तत् तहमा ज मा गनुपन यव था मलाइनेछ।

427. सं घ, दे श र थानीय तह बीच सम वय र सहजीकरणका ला ग अ तर-

दे श प रष , दे श सम वय प रष , अ तर-सरकार व प रष र वषयगत
स म तलाई स य र भावकार बनाइनेछ।

428. व ीय सं घीयता काय वयनको हालस मको अनुभवका आधारमा थानीय

सरकार स ालन ऐन, २०७४ र अ तरͲसरकार व यव थापन ऐन,
२०७४ मा आव यक प रमाजन ग रनेछ।

429. ढु ा͕ ग ͕ बालुवाको उ खनन् र ब वतरण लगायतका आय

ठे ास ब धी या र काय व ध प गन कानून तजुमा ग रनेछ। यसबाट
सं घ, दे श र थानीय तहमा आय ठे ा स ब धी यालाई यवि थत र
पारदश बनाउन सघाउ पु ने व ास लएको छु ।

सावज नक सं थान

430. सरकारले सं थानमा गन शेयर तथा ऋण लगानीलाई यवि थत र

तफलयु बनाउन लगानी नी त तजुमा गर लागू ग रनेछ। नेपाल
टे लकम, नेपाल वायुसेवा नगम लगायत सावज नक सं थानको नि त
तशत शेयर व नवेश गन नी त लइनेछ। नर तर घाटामा गएका र काय

77

 स पादन तर कमजोर रहेका सं थानमा रणनी तक साझेदार भ याई
यव थापन सुधार या शु ग रनेछ।

431. सावज नक सं थानमा स ालक तथा मुख कायकार नयुि गदा पारदश
या अवल वन गर यो य यि छनौट ग रनेछ। सं थानको स ालक
तथा कमचार को सेवा सु वधा लगायतका वषयमा एक पता कायम गर
यवि थत र पारदश बनाउन मापद ड बनाइनेछ।

432. सावज नक सं थानलाई क पनी ढाँचामा स ालन गन नी त लइनेछ।

सरकार वा म वका सं थानह को स ालन र यव थापनमा एक पता
याई यावसा यक र प रणाममुखी बनाउन होि डङ क पनी थापनाको
स भा यता अ ययन र पूव तयार का काय अगा ड बढाइनेछ। ब द तथा
खारे जीमा गएका सं थानलाई कानूनी पमा फरफारक गर राफसाफ गन
या स प ग रनेछ।

433. नजीकरण ग रएका सं थानमा लामो समयदे िख समाधान हुन नसकेका

ववादको न पण ग रनेछ। नजीकरण गदाका बखत वीकार ग रएका
स झौताका शत काया वयनमा जोड दइनेछ। स झौताको पालना नगन
क पनीका स ालक र लगानीकतालाई कारवाह को दायरामा याइनेछ।

वकास सहायता प रचालन

434. वकास सहायतालाई रा य हत, आव यकता र ाथ मकताको आधारमा

उ च तफल ा हुने े मा प रचालन ग रनेछ। वकास सहायतालाई
रा य बजेट णाल मा समावेश गद ल गनेछ। आ त रक ोतमा दे िखएको
यूनता प रपू त गन गर अनुदान र सहु लयतपूण ऋण प रचालनमा जोड
दइनेछ।

435. वकास सहायताको उपयोग माफत रा य मता अ भवृ गर मश:

सहायता तको नभरता घटाइनेछ। आ त रक मता अ भवृ गर
ा व धक सहायताको प रचालन कम गद ल गनेछ।

78

436. आयोजना वकासका स पूण तयार पुरा भएप छ मा वकास सहायताको
स झौता गन णाल वकास ग रनेछ।

437. जलवायु प रवतनको असर कम गद ह रत अथत वकास गन उपल ध

जलवायु कोष लगायतका वैदेिशक ोतको अ धकतम प रचालनका ला ग
आयोजनाको तयार मा गुण तर कायम गर त पध प रयोजनाको वकासमा
जोड दइनेछ।

शासक य सुधार

438. सं घीय नजामती सेवा ऐन तजुमा गर नजामती सेवालाई स म, सु ढ,

सेवामूलक र यावसा यक बनाइनेछ। सं घ, दे श र थानीय तहबीचको
शास नक सम वय र अ तरस ब धलाई सु ढ तथा यवि थत ग रनेछ।
सूचना व धको योग बढाई सेवा वाहलाई पारदश र भावकार
बनाइनेछ। उ च तर य तलव आयोगको सफा रश मश͗ काया वयन गद
ल गनेछ।

439. सावज नक शासनलाई छ रतो, मत ययी र प रणाममुखी बनाउन

उ च त रय शासन सुधार आयोग गठन गर सो आयोगको सुझावलाई
काया वयन ग रनेछ। न तजामा आधा रत कायस पादन णाल वकास गर
सावज नक शासनलाई जवाफदे ह र प रणाममुखी बनाइनेछ।

440. कागजर हत सरकारको अवधारणालाई मूत प दन नेपाल सरकारका सबै

सं घीय के य नकायमा मश͗एक कृत कायालय यव थापन णाल
काया वयनमा याइनेछ। सावज नक सेवा बापत बुझाउनुपन सवै द तुर र
सेवा शु क ु ीय मा यमबाट राज व खातामा
यू आर कोड लगायतका व त
ज मा गन स ने यव था मलाइनेछ।

441. रा य प रचय प , राहदानी, सवार चालक अनुम त प लगायतका सेवा

सहज पमा उपल ध गराउन आव यकतानुसार दुई िश टमा सेवा दान
गन यव था मलाइनेछ। रा य प रचय प , राहदानी, सवार चालक
अनुम त प , यि गत घटना दता, सामािजक सुर ा र अ यागमन

79

 लगायतका सेवा वाहकाला ग स ा लत ु ीय
व त णाल ह बीच
अ तरआब ता कायम गर सेवा वाहलाई सरल, सहज र व धमै ी
बनाइनेछ। व भ सरकार सेवाह को सूचना णाल लाई नाग रक एपसँग
आब ग रनेछ।

442. ाचारमा शू य सहनशीलताको नी त लइनेछ। ाचार, अ नय मतता तथा

सरकार स पि को दु पयोग गनलाई कानूनी कारबाह को दायरामा याइने
छ। सं वैधा नक नकायको भू मकालाई थप भावकार बनाइने छ।

443. रा य स पि को जगेना गन सरकार स पि को अ भलेख र यव थापनलाई

सु ढ पा रनेछ। भवन, ज गा, आयोजना लगायतका सरकार स पि लाई
मौ क करण ग रनेछ। यसबाट उपयोग नभएका र कम उपयोग भएका
सरकारको स पि बाट आय ा हुने र मू य सजना हुने अपे ा गरे को
छु ।

444. कमचार स चय कोषबाट स चा लत स चयकता वा योपचार काय मको

दायरा व तार गर स चयकताको प त वा प ी समेतलाई समावेश गन
यव था मलाइनेछ।

सं सद य े पूवाधार वकास काय म

445. नवाचन े का जनताले अपे ा गरे का वकास नमाणका थानीय

आव यकताह जन त न ध माफत स बोधन गन येक नवाचन े का
ला ग ͘ ५ करोड व नयोजन गन गर सं सद य े पूवाधार वकास
काय म ताव गरे को छु । यस काय म अ तगत एउटा आयोजनामा
यूनतम ͘ १ करोड व नयोजन हुने गर सडक, सँचाइ, खानेपानी, िश ा,
वा य͕ पयटन͕ खेलकुद लगायतका भौ तक पूवाधार नमाणका आयोजना
तथा काय म छनौट ग रनेछ। यस काय मका ला ग ͘ ८ अब २५
करोड व नयोजन गरे को छु ।

80

स माननीय सभामुख महोदय,
स माननीय अ य महोदय,

अब म मा थका े गत नी त तथा काय मह काया वयनका ला ग बजेट

व नयोजन र ोत यव थापनको अनुमान तुत गन अनुम त चाह छु ।

446. आगामी आ थक वषका ला ग कुल खच . १७ खब ५१ अब ३१ करोड

व नयोजन गरे को छु । कुल व नयोजनम ये चालुतफ . ११ खब ४१
अब ७८ करोड अथात् 65͘२० ँ ीगततफ
तशत, पुज . ३ खब २ अब
७ करोड अथात् १७͘२५ तशत र व ीय यव थातफ . ३ खब ७
अब ४५ करोड अथात् १७͘५५ तशत रहे को छ। यो खच अनुमान चालु
आ थक वषको व नयोजनको तुलनामा २͘३७ तशतले कम र सं शो धत
अनुमानको तुलनामा १६.३७ तशतले बढ हो। कुल व नयोजनमा दे श
र थानीय तहमा व ीय ह ता तरण तफ . ४ खब ८ करोड व नयोजन
रहेको छ।

447. आगामी आ थक वषका ला ग अनुमान ग रएको खच यहोन ोत म ये

राज वबाट . १२ खब ४८ अब ६२ करोड र वैदेिशक अनुदानबाट .
४९ अब ९४ करोड यहोदा . ४ खब ५२ अब ७५ करोड यून हुनेछ।
सो यून पू त गन वैदेिशक ऋणबाट . २ खब १२ अब ७५ करोड
जुटाइनेछ। राज व प रचालन र वैदेिशक सहायता प रचालन गदा नपुग हुने
खुद . २ खब ४० अब आ त रक ऋणबाट यहो रनेछ।

स माननीय सभामुख महोदय,

स माननीय अ य महोदय,

अब म आगामी आ थक वष २०८०/८१ को राज व प रचालनको नी त तथा

काय म तुत गन अनुम त चाह छु ।

स माननीय सभामुख महोदय,

स माननीय अ य महोदय, 

81

अब म आ थक वष २०८०/८१ को राज व नी त तथा काय म तुत गन
अनुम त चाह छु ः

448. कर णाल लाई आ थक र सामािजक यायका ला ग उपयोग गन नी त

लइनेछ। िश ा, वा य लगायतका आधारभूत सेवा सु वधामा लगानी वृ
एवम् नाग रकको पहुँच व तार गर जीवन तरमा सुधार ु को
याउन, मुलक
पूवाधार वकासका ला ग आव यक ोत जुटाउन र नाग रक हत एवम्
सामािजक-आ थक याय याभूत गन राज व प रचालनलाई दगो, भरपद ,
यवि थत र अनुमानयो य बनाउनु राज व नी तको मु य उ े य हुनेछ।
उपयु उ े य हा सल गन दे हायबमोिजमको राज व नी त अवल बन
ग रनेछ।

क) पैठार मा आधा रत राज व सं रचनाको पा तरण गर य कर र

आ त रक उ पादनमा आधा रत बनाउँदै जाने,

ख) राज व नी तको मा यमबाट उ मिशलता अ भवृ गन, आ त रक

तथा वा लगानी आक षत गन तथा वदे शी उ ोगको सं र ण
एवम् व न गन,

ग) ु को औ ो गक
कर नी तको सै ाि तक था य व सु नि त गर मुलक
एवम् यावसा यक वातारणमा सुधार गद जाने,

घ) कराधारको सं र ण गनुको साथै नी तगत छ को दु पयोग र सबै

क समका अनौपचा रक एवम् अवैध आ थक कारोबारलाई
न सा हत गद सबै करयो य कृयाकलापलाई करको दायरामा
याई कराधार व तार गन,

ङ) राज व णाल लाई व धमै ी, वचा लत, पारदश र करदातामै ी

बनाई वेि छक कर सहभा गता एवम् कर प रपालना अ भवृ गन,
र

82

 च) राज व च ुहावट नय णका ला ग आव यक कानूनी सुधार गद
िज मेवार नकायबीच भावकार सम वय कायम गर सबै कारका
ठगी, छल एवम् च ुहावट नय ण अ भयानलाई सश बनाउने।

कर णाल मा सुधार

449. व मान कर णाल सुधारका ला ग उ च तर य स म त गठन ग रनेछ।

450. आ थक कारोवारका सूचनाह लाई एक कृत गर उपयोग गन नकायगत

सूचना णाल बीच अ तरआव ता कायम गर वचा लत बनाइनेछ।

451. वयम् न काशन णाल अ तगत अ तःशु क ला दै आएका एक तहाई

व तुमा अ तःशु क खारे ज गर मू य अ भवृ कर छु टको सूचीलाइ
समयानुकूल प रमाजन गरे को छु ।

452. मू य अ भवृ करमा दता भइ वा षक एक करोड पैयाँस मको कारोबार

गन करदाताले हाल हरे क म हना कर र सोको ववरण पेश गन यव था
रहे कोमा अबदे िख चार चार म हनामा पेश गन यव था गर कर सहभा गता
लागत र समय घटाई साना करदातालाइ सु वधा दने यव था मलाएको
छु ।

453. सूचना णाल लाइ थप सु ढ बनाउँदै कारोबारको कृ तअनुसार कारोबार

रकमको यूनतम सीमा तोक अ नवाय ु ीय
पमा व त णाल माफत
बीजक जार गन यव था मलाइ वा षक प चीस करोड भ दा बढ रकमको
कारोबार गन करदातालाइ के य बीजक अनुगमन णाल मा आव
ग रनेछ।

औ ो गक एवम् यवसा यक वातावरण सुधार र लगानी व न

454. वदे शी उ ोगको सं र ण एवम् व नका ला ग राज व नी तमा समयानुकुल

सुधार ग रनेछ।

83

455. अ तरा य यापारमा ला ने समय र लागत घटाउन नेपाल रा य एक ार
णाल स ब सबै नकायमा व तार गर यसको दगोपना सु नि त
ग रनेछ।

456. लगानीमै ी कर नी त अवल वन गर वदे शी तथा वदे शी लगानीका ला ग

अनुकूल वातावरण नमाण गन एवम् राज व प रचालनलाई भावकार
बनाउन व मान कर छु ट सु वधाको भावको आधारमा पुनरावलोकन
ग रएकोछ।

457. रा य तथा थानीय यापार सहजीकरण सं य लाई प रचालन गद सीमा

नाकामा आपू त ृ ला यव थापनमा सं ल न नकायह बीच भावकार
सम वय, सहकाय र स ार णाल थापना ग रनेछ।

458. उ ोगले पैठार गन औ ो गक क चा पदाथको भ सार दर तयार

मालब तुको भ दा क तीमा एक तह कम गन गर केह क चा पदाथको
महसुल दरमा हेरफेर गरे को छु ।

नी तगत एवम् कानूनी सुधार

ु मा औ ो गक एवम् यवसा यक वातावरण नमाण गन तथा

459. मुलक यापार
सहजीकरणका ला ग भ सार महसुल लगाउने, महसुल नधारणका आधार
तो ने, भ सार महसुल दर तो ने वा हे रफेर गन लगायतका वषयलाई
पारदश , अनुमानयो य र अ तरा य असल अ यास अनुकुल हुनेगर नयाँ
भ सार ऐन तथा भ सार महसुल ऐन तजुमा गर काया वयनमा याइनेछ।

460. आ त रक राज व वभागको के य वजक अनुगमन णाल मा सुधार गर

करदाताले उ णाल बाटै व तु तथा सेवा ब को वजक जार गन स ने
यव था मलाइनेछ। यसबाट कारोबारको लेखा न सरल, यवि थत एवम्
ु ो साथै करदाताको कर सहभा गता लागतमा कमी आउने
व सनीय हुनक
अपे ा गरे को छु ।

84

461. मू य अ भवृ कर तथा अ तःशु क छु ट भएका व तु उ पादन गर नकासी
गन उ ोगले क चा पदाथ ख रदमा तरे को मू य अ भवृ कर तथा
अ तःशु क फता दने यव था मलाइएको छ।

462. वदे शी म दरा उ पादकले गुण तर य म दरा उ पादन गर अ तराि य

बजारमा नेपाल ा डका म दरा नयात व न गन 'ए ा यू ल
अ कोहल' ि टलाई र डि टलेसन गनस ने यव था मलाइनेछ।

463. वातावरण दुषण नय णमा सहयोग पु याउने हे त ु गु खा तथा सूत

उ ोगले अ तःशु क ला ने व तु या क गदा योग गन लाि टकज य
व तुको स ामा २०८१ वैशाख १ गते दे िख अ नवाय पमा जै वक पमा
सडेर जाने 'वायो ड ड
े ेवल' जै वक व तुमा या कङ गन यव था
मलाइनेछ।

464. गैरकर राज वका दरमा समयानुकूल पुनरावलोकन गर अनुगमन तथा

नयमनलाई भावकार बनाइनेछ। गैरकर राज वलाई लागत भावी,
पारदश , वै ा नक र यवि थत बनाउन गैरकर शासन स ब धी छाता
कानून तजुमा गर काया वयन ग रनेछ।

व ध, काय व ध एवम् शास नक सुधार

465. राज व शासनलाई व छ, पारदश , व धमै ी, यावसा यक र

करदातामै ी बनाई वेि छक कर सहभा गता एवम् कर प रपालना अ भवृ
ग रनेछ।

466. कर शासनबाट वाह हुने सेवालाइ वचा लत णाल मा आव गद लै जाने

नी तअनु प सबै करदातालाइ युआर कोड स हतको कर च ु ा माणप
वचा लत पमा उपल ध हुने यव था मलाइनेछ।

467. भ सारमा पेश गनुपन सबै क समका कागजात ु ीय मा यमबाट

मशः व त
पेश गन स ने यव था मलाई भ सार जाँचपास णाल लाई सरल र पारदश
ु ो जाँचपासमा आधु नक उपकरणको
बनाइनेछ। मालव तु तथा या क योग
बढाउँदै ल गनेछ।

85

468. स टाप व यज तु तथा वन प त, ओजोन तहलाई न गन पदाथ तथा
वातावरणलाई तकूल भाव पान तबि धत एवं हा नकारक व तु
नय णको ला ग य ता व तु पर ण गन स ने गर भ सार योगशालाको
मता अ भवृ ग रनेछ।

469. कुटनी तक नयोगले ा गन मू य अ भवृ कर फतास ब धी यव थालाइ

थप सरल कृत एवं भावकार बनाउन न यानलको मा यमबाट वचा लत
पमा बै खातामा कर फता हुने यव था मलाइनेछ।

470. वैि छक कर सहभा गता अ भवृ तथा कर च ुहावट नय णका ला ग कर

पर ु ीय
णलाइ अ तरा य अ यासअनु प व त णाल मा आधा रत 'इ-
एसेसमे ट प त' को शु वात ग रनेछ।

471. शैि क परामशदाता माफत वदे शमा अ ययन गन नो अ जे सन स ट फकेट

लँदा र वदे शी व व व ालयमा बै बाट वदे शी मु ा पठाउँदा स बि धत
शैि क परामश सं थाको थायी लेखा न बर अ नवाय पमा उ लेख गनुपन
यव था मलाइनेछ।

472. पेशा यवसायमा सं ल न यि को पेशागत माणप नवीकरण गदा

स बि धत नयामक नकायमा अ नवाय पमा थायी लेखा न बर र कर
चु ा माणप पेश गनुपन यव थाको भावकार काया वयन ग रनेछ।

473. थायी लेखा न बरलाइ रा य प रचय प सँग आव ता गर कराधार व तार

गद ल गनेछ। बै , व ीय सं था तथा सहकार सं थामा खाता स ालन
गदा थायी लेखा न बरलाइ अ नवाय गद ल गनेछ।

474. सं घ, दे श र थानीय तहका सबै सरकार नकायले थायी लेखा न बर

ु ीय मा यमबाट अ म कर क ीको ववरण दनु पन यव थालाइ
लइ व त
अ नवाय गर सोको भावकार काया वयन ग रनेछ। सरकार भ ु ानी
गदाकै बखत कर क ी भइ दािखल हुने वचा लत णाल को वकास गर
काया वयनमा याइनेछ।

86

राज व च ुहावट नय ण

475. आ त रक राज व वभागबाट कर शासनका ला ग स ालन भइरहे को

एक कृत कर णाल , भ सार वभागबाट मालव तु जाँचपास यव थापनका
ला ग योगमा रहे को आिशकुडा र राज व अनुस धान वभागबाट योग
भइरहे को मालव तु तथा ढु वानी साधनको अनुगमन णाल बीच स वत्
२०८० पुस मसा तस ममा अ तरआव ता कायम गर वचा लत पमा
सूचना आदान दान हुने यव था मलाई कराधार व तार तथा राज व
च ुहावट नय णलाई भावकार बनाइनेछ।

476. भ सार मू या नलाई कारोबारमा आधा रत बनाई यथाथपरक बनाउन

अनलाइन मू या न त या ाधार नमाण गर मू या न णाल मा आव
ग रनेछ।

477. राज व च ुहावट नय णसँग स बि धत नकायलाइ याशील बनाई

सम वया मक पमा प रचालन ग रनेछ। यापा रक छल र झु ा तथा
न ल बीजक योग नय ण गन आव यक कानूनी सुधार ग रनेछ। अथ
म ालय वा भ सार वभागले तोकेको अ धकृतको नेत ृ वमा सं य ु ग ती
प रचालन गर गैर भ सार नाकाबाट हुनस ने चोर नकासी पैठार
नय णलाई भावकार बनाइनेछ।

478. भ सार जाँचपास कायालयको पुनरसं रचना गर जाँचपास प छको पर ण

कायलाई भावकार बनाइनेछ।

479. म दरा र सू तज य उ ोगलाइ औ ो गक क रडोर वा औ ो गक े ह मा

मशः थाना तरण गन यव था मलाइनेछ।

480. ' ा सफर ाइ स ' को मा यमबाट कराधार यीकरण, मुनाफाको

थाना तरण तथा आयको ख डीकरणबाट हुन स ने कर छल नय ण
ग रनेछ।

87

छुट तथा सहु लयत

481. गुण तर कमसल भएका, न ल तथा अवैध पमा पैठार भएका मालव तुको
योगमा नय ण तथा न साहन गर उपभो ाको हत सं र णका ला ग
स वत् २०८० साउन १ गते पछ आयात भएका मालव तुको
याकेिजङमा आयातकता र बजार वतरकको लेबल लगाएर मा बजारमा
पठाउन पाउने यव था मलाएको छु ।

482. छु ट तथा सहु लयत यव थामा पुनरावलोकन गर कराधार व तार गन

उ े यले मू य अ भवृ करका १७० र अ तशु कका ३४० छु टका दरह
खारे ज गरे को छु ।

483. म वीकृ त लएर वैदेिशक रोजगार मा गई क तीमा लगातार छ म हना

काम गर फ कएका नेपाल नाग रकले स वत् २०८० जेठ १ गते दे िख
आफुले योग गरे को मोबाइल फोन सेट थान एक को अ त र थप एक
थान मोबाइल फोन सेट महसुल सु वधामा याउन पाउने यव था ग रएको
थयो। आगामी आ थक वष दे िख सामािजक सुर ा कोषमा आव भई
वैदेिशक रोजगारमा गई क तीमा लगातार बा म हना काम गर फकका
यि ले आ नो साथमा याएको एउटा जुनसुकै आकारको टे ल भजनमा
भ सार महसुल छु ट दएको छु ।

ु मा आ म नभर भएका औ ो गक व तुको वदे शी उ पादनलाई सं र ण

484. मुलक
गन केह व तुको आयातमा ला ने महसुल वृ गरे को छु । साथै, वदे शी
उ ोगको उ पादन व न गन स वत् २०८० ावण १ गते प छ स झौता
हुने आयोजनाका ला ग आव यक पन समे ट, फलामे ड डी, फलामे पाइप
ु ीय केवल ज ता वदे शमा पया
तथा लाि टकका पाइप, ज तापाता, व त
उपल ध हुने व तुको पैठार मा ला ने महसुल छु ट दने गर स झौता ग रने
छै न। वदे शी उ ोगले य ता व तु आयोजनालाई ब गदा ला ने मू य
अ भवृ कर र अ त:शु क छु ट दएर ब गन स ने यव था मलाएको
छु ।

88

485. लघु, घरे ल ु तथा साना उ ोगको सं र ण र व नका ला ग य ता उ ोगले
आ नो उ पादन योजनको ला ग पैठार गन घरायसी योजन हुने बाहे कका
मल/मेिशनर मा एक तशत मा भ सार महसुल ला ने यव था मलाएको
छु ।

486. स वत् २०८० साल जेठ १५ गते स म नेपालमा योगमा रहे का तर

नेपाल दूरस ार ा धकरणले काया वयनमा याएको मोबाइल डभाइस
यानेजमे ट णाल मा व भ कारणले दता हुन नसकेका मोबाइल फोन
स बि धत योगकताले एक पटकका ला ग स वत् २०८० साल असार
मसा तस ममा तो कएबमोिजम एकमु महसुल बुझाई दता गन स ने
यव था मलाएको छु ।

487. वा षक पचास लाख पैयाँ भ दा बढ आय भएका ाकृ तक यि लाई

ला दै आएको आयकरको दरमा सामा य वृ गरे को छु ।

488. सूचना व धमा वजनेश ोसेस आउटसो सङ, स टवेयर ो ा मङ, लाउड
क यु टङ ज ता सेवा नयात गर वदे शी मु ा आजन गन यि लाई
वदे शी मु ामा ा गरे को आयमा ला ने करमा पचास तशत छु ट दने
यव था मलाएको छु ।

ु ीय सेवा ब
489. नेपालमा व त गन गैरबा स दा यि लाई करको दायरामा
याउन स वत् २०८० साल जेठ मसा तस मको मू य अ भवृ कर स वत्
२०८० साल असार २५ गतेस म दािखला गरे मा सोमा ला ने शु क, याज
र थप द तुर मनाहा हुने यव था मलाएको छु ।

ु को कर
490. मा थ उि लिखत मुलक णाल मा ग रएका मह वपूण नी तगत,
कानूनी, ा व धक तथा शास नक सुधारह , औ ो गक तथा यवसा यक
ग त व ध अ भवृ गन लइएका पहलह , राज व च ुहावटका ला ग
चा लएका कदमह र आ थक व तार गद सम या यक समाज नमाण गन
दइएका सहु लयतह ले करको दायरा व तार गन तथा वप एवम् साना
यवसायीह लगायत सम आ थक े मा सं ल न सबैको मनोवल उका ने
व ास गरे को छु ।
89

स माननीय सभामुख महोदय,
स माननीय अ य महोदय,

491. आ थक वष २०७८/७९ को यथाथ खच‚ आ थक वष २०७९/८० को

सं शो धत अनुमान र आ थक वष २०८०/८१ को शीषकगत र ोत
स हतको यय अनुमान साथै पेश गरे को छु । अनुमा नत आय- ययको
ववरण अनुसूचीमा उ लेख गरे को छु । अ तरा य वकास साझेदारबाट
ा हुने ा व धक सहायता तथा अ तरा य गैरसरकार सं थाबाट प रचालन
हुने सहायतास ब धी ववरण समेत साथै तुत गरे को छु ।

492. आगामी आ थक वषको बजेट काया वयनबाट लगानी व तार भई

रोजगार का अवसर ब ने तथा अथत मा ग तशीलता आई दगो, फरा कलो
एवं समावेशी आ थक वृ हा सल गन सघाउ पु ने आशा गरे को छु ।

493. सावज नक व स ब धी सुधार तावबाट व अनुशासन कायम हुने र

ँ ीगत खचको
पुज भावका रता वृ ँ ी नमाण गन सघाउ
भई द घकाल न पुज
पु ने व ास लएको छु । साथै बजेटमा ता वत राज व नी तको
काया वयनबाट राज व णाल मा सुधार हुने, राज व शासनमा द ता
अ भवृ हुने र च ुहावट नय ण भई ल यअनुसार राज व प रचालन हुने
अपे ा गरे को छु ।

494. तुत बजेटमा उि लिखत नी त र काय मको काया वयनबाट आगामी

आ थक वषमा ६ तशतको आ थक वृ हा सल हुने अपे ा राखेको छु ।
मु ा फ त ६͘५ तशतमा सी मत हुने अनुमान रहेको छ। यस बजेटले
लएको उ े य ा गन सघाउ पु ने गर नेपाल रा बै ले मौ क नी त
तय गनछ।

495. बजेट तजुमाको ममा मैले स मा नत सं सद सम पेश गरे को बजेटका

स ा त र ाथ मकतामा गहन छलफल गर मागदशन गनु भएकोमा
त न ध सभा र रा य सभाका माननीय सद यह त कृत ता ापन
गदछु । साथै, बजेट नमाणका ममा सुझाव दान गन सं सद य स म त,
राजनी तक दल, अथ व , समाजशा ी, वकास व , व भ े का वषय
90

 व , रा सेवक कमचार , नजी े , सहकार े , नाग रक समाज, स चार
जगत, गैर आवासीय नेपाल ह तथा आम नेपाल नाग रक त हा दक
आभार र ध यवाद ापन गदछु । दे शको सम वकासमा योगदान पु याउने
करदाता, नजी े र नेपाललाई नर तर पमा सहयोग पु याउने
अ तरा य वकास साझेदारह मा हा दक ध यवाद य गदछु ।

496. आ थक तथा सामािजक वकास माफत समृ हा सल गन तथा सुशासन र

सामािजक याय याभूत गद समु त नेपाल नमाण गन येयका साथ
तुत ग रएको यस बजेटको काया वयनमा स ब सबै प बाट रचना मक
सहयोग ा हुने व ास लएको छु ।

ध यवाद !

जय नेपाल ! 

91

 









\“Ǖ Ǘ…Ȣ¡Ǿ


 D
D C
C

D 
 ;   
 B?9 > 
9 > 
(MN<,
MN<,

  
  


 
 

 
  

   "#$

!
! 
# %
 &'
 &' ()*)+,
()*)+, -*-+-. -
-+- +--.+- +--.+-  

 
-+-**- -+
-/.- *-.-+-
/ *-.-+-
/  

* 0 &' --/

+--
--/- --/-  

+

 12 +-.-+

*/-.-.    

. &'
. &'
3456476 --+-/ -*
-+- -*-
- -*-
-  

/ 
/  89
9 $:
$: ;
; #$<
#$< = (>.,
-/--* -+-- -+-/- -+-/-  

 
 # -+- *-+.-* +
-
+-*  +
-
+-* 

 
  89
9 
 &'
&'  # (/),
 (/), -*-+
-+ --+.-* -
-./-* -+-/- +
-
+-* 

<?

<? ()),
()), --.-
 *--*- +-+*-.-. -+-+-
/ +/-+-* -..-/-.

 ? .-+-+- /-+-*

-+ -+-/
- ---// .-.-+ .-
-.

4 9@
 !& -/--* -.-*+-.* *---++ -/*-
*-
 -/.- --+-*


A9 ='0 +-/--+ +-*-- +--- *-//-

-* -.-/ *--

* 3&
* 3&7
7 3?(>,
3?(>, 0B
0B(), (
>, -.-*-
+ -*--
+ -+.-
-.. >-*-+ >*-- -..-/-.

+
A9
+
A9
C' >-*-.- >-*--
+ >-+.-
-.. -*-+ *-- >-..-/-.

. D0E
. D0E

A9

A9 F!$A (/),
F!$A (/), /-.- +*-*-. -
- -+-.. *-- ./--*

/ &  ' % @9 +-*-+ *--

/-.
-/* --* -
- ./--*

  '  @9 .--+ --

/ +-**-+ *-*-+ -*- 

 3G
 3G

A9

A9 F!$A (
,
F!$A (
, 
-.. - *.- *.-  


"#$  @9 
-.. - *.- *.-  

 D0E
 D0E
#
H (),
#
H (), >-.-
- >-*
-- >.-++-/ >.-++-/  

 0  '=I37 % 12 >-*-/*-.. >-./-- >-+-- >-+--  

 9
 %!J 6 12 % 4 KL +-**- -/-- --..-+ --..-+  

* 3G
* 3G

A9

A9 #
H (+).,
#
H (+)., >--- >---
>--*-/ +-/-.  >--+-


+ "#$ % 12 >-*-/

-*/ >--.*-
+ >--+-
   >--+-


. "#$ %  KL9 

-+-.
+-.-. +-/-. +-/-.  

/ 3&
/ 3&7
7 3?(>,
3?(>, 0B
0B (), (*)+, >//--     

 
   DF#9 ())+,
DF#9 ())+, *-/--
. .-+-

- -.-*- +--/- +

-
+-* --+-


 
   <? (
).))).,
(
).)))., *--- .-+-

- -.-*- +--/- +

-
+-* --+-



 šȡ‡è ȡ \“Ǖ‘ȡ“ ĤȡǓƯ€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“
]Ǔ[€ Ÿ[ DBJB/JC
\“Ǖ Ǘ…Ȣ - D

(ǽ.›ȡ˜ȡ)

2078/79 €Ȫ DBI9/80 €Ȫ DBJB/JC €Ȫ €š ”ǐš[“ ȡ

žȢŸ[€ [˜ȡ“ ĮȪ–ȡŠ
™ȡ[  Ȳ €›“  Ȳ žȪǓ’ \“Ǖ˜ȡ“ ›ê™ Ĥžȡ Ǔ“€  Ǖ’ȡš–ȡŠ

€š 9843320 10496587 13054796 12185005 869793

ȱ Ȣ‚ ›ȡ—˜ȡ ›ȡʓȯ €š
]™,, ˜Ǖ“ȡ•ȡ ȡ ”Ǘ‡ 2521885 2816507 3502941 3111773 391168

f€›ȫŠȣ •˜[ ȡ ޙǔƠ‚ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 9 25044 939587 1168582 1076371 92211

11111-f€›ȫŠȣ •˜[ ȡ å™ǔƠ‚ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 299886 330862 411499 374464 37035

11112-”ȡǐšĮǓ˜€ €š 337162 391999 487537 448534 39003

ȱ Ȣ‚ ›ȡ— €š
11113-”Ǘ‡ 287996 216726 269546 253373 16173

Ǔ“€ȡ™€Ȫ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 1230135 1256697 1562977 1322962 240015

11121-Ǔ“€ȡ™€Ȫ ˜Ǖ“ȡ•ȡ˜ȡ ›ȡʓȯ €š- š€ȡšȣ  Ȳ èȡ“ 63459 80594 100237 89211 11026

11122-Ǔ“€ȡ™€Ȫ ˜Ǖ“ȡ•ȡ˜ȡ ›ȡʓȯ €š - ”ǔޛ€ Ǔ›Ǔ˜Šȯ Œ €à”“Ȣ 558831 573493 713263 584876 128387

11123-Ǔ“€ȡ™€Ȫ ˜Ǖ“ȡ•ȡ˜ȡ ›ȡʓȯ €š – Ĥȡ^—ȯŠ Ǔ›Ǔ˜Šȯ Œ €à”“Ȣ 479189 431692 536903 456368 80535

11124-Ǔ“€ȡ™€Ȫ ˜Ǖ“ȡ•ȡ˜ȡ ›ȡʓȯ €š – \ۙ  Ȳ èȡ 109263 157576 195981 176579 19402

ȱ Ȣ‚›ȡ— €š - Ǔ“€ȡ™
11125-”Ǘ‡ 19392 13342 16594 15930 664

›‚ȡ“Ȣ€Ȫ ]™ ȡ \ۙ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 366706 620223 771382 712439 58943

11131- à”ƣȢ, –¡ȡ› ȡ ”ʣȡ ȡ”€Ȫ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 31348 31841 39601 37621 1980

11132-å™ȡ‡˜ȡ ›ȡʓȯ €š 247216 480838 598027 550185 47842

11133-›ȡ—ȡȲž˜ȡ ›ȡʓȯ €š 63137 79517 98897 92469 6428

11134-›‚ȡ“Ȣ  à–Û’Ȣ \ۙ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 5392 1658 2062 1908 155

11135-]€ǔ蘀 ›ȡ— €š 2432 4196 5218 4749 470

11139-\ۙ ]™˜ȡ ›ȡʓȯ €š 17180 22172 27576 25508 2068

”ȡǐšĮǓ˜€˜ȡ ]’ȡǐš  ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ €š 78060 95072 118243 113514 4730

11211-”ȡǐšĮǓ˜€˜ȡ ]’ȡǐš  ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ €š 78060 95072 118243 113514 4730

 à”ǔƣ €š 2 2 2 2 2

\…›  à”ǔƣ˜ȡ ›ȡʓȯ €š 2 1 2 2 0

11311-å™ǔƠ‚  à”Ȣ˜ȡ ›ȡʓȯ –ȡǒŸ[€ €š 2 1 2 2 0

èǕ ȡ  ȯȡ˜ȡ ›ȡʓȯ ]’ȡǐš €š 5256336 5492480 6831097 6447572 383524

˜Ǘ㙠\Ǔ—–Ǚǒƨ €š (˜Ǘ.\..€..) 3142794 3424340 4258914 3988337 270577

11419-–ȡȱŒ•ȡȱŠ ¡Ǖ“ȯ –ȡ¡ȯ€ \ۙ İȪ –ȡŠ ĤȡƯ ˜Ǘ㙠\Ǔ—–Ǚǒƨ €š 517 381 473 440 33

33311-˜Ǘ. \. €š–`הȡ‘“ 379858 410763 510873 464895 45979

33312-˜Ǘ. \. €š-]™ȡ 1984371 2160258 2686752 2525547 161205

33313-˜Ǘ. \. €š -èǕ Ǔ–Đȧ š ǒšŽ 292925 315817 392787 373148 19639

33314-˜Ǘ. \. €š -”šȡ˜ž[ ȡ ‹ȯ ʞȡ 290216 291168 362131 340403 21728

33315-˜Ǘ. \. €š -”™[Š“  ȯȡ  Ȳ €›“ 12284 26133 32503 31040 1463

33316-˜Ǘ. \. €š - Ȳ …ȡš  ȯȡ, ǒ˜ȡ, ¡ȡ_ `Œȡ“ š \ۙ  ȯȡ  Ȳ €›“ 128019 147947 184004 169284 14720

33317-˜Ǘ. \. €š -–ȯ‘ȡ[ȡ›ȡ–ȡŠ ‚“ȶ  Ȳ €›“ 54604 71874 89391 83580 5810

\ۏȬžǕ〠1667813 1666123 2072187 1978501 93686

11422-\ۏ:žǕ〠]™ȡ 573015 415015 516162 495515 20646

11423-èȡè ‡Ȫǔ˜ €š 蝑ȯ ǔž `הȡ‘“ 62655 80780 100467 97453 3014

11424-èȡè ‡Ȫǔ˜ €š –Ȱ‘ȯǔž€ `הȡ‘“ 866 158 197 189 8

33331-\ۏ:žǕ〠- ǕǓ[‡Û™ ”‘ȡ[ 245659 306119 380725 367400 13325

33332-\ۏ:žǕ〠–˜Ǒ‘šȡ 303391 290012 360693 342658 18035


 2078/79 €Ȫ DBI9/80 €Ȫ DBJB/JC €Ȫ €š ”ǐš[“ ȡ
žȢŸ[€ [˜ȡ“ ĮȪ–ȡŠ
™ȡ[  Ȳ €›“  Ȳ žȪǓ’ \“Ǖ˜ȡ“ ›ê™ Ĥžȡ Ǔ“€  Ǖ’ȡš–ȡŠ

33333-\ۏ:žǕ〠–Ǔ–™š 309894 364011 452727 432354 20373

33334-\ۏ:žǕ〠-\ۙ kƭȪǓ‚€ `הȡ‘“ 172333 210029 261216 242931 18285

Ǔ–žȯŸ  ȯȡ˜ȡ ›ȡʓȯ €š 13246 22617 28129 25844 2284

11442-èȡèؙ ȯȡ €š 73 22 27 25 2

11443-ǔž¢ȡ  ȯȡ €š- žȰǔ¢€  Ȳ èȡ 782 978 1217 1113 103

11444-ǔž¢ȡ  ȯȡ €š- Ȱ‘ȯǔž€ \ڙ™“ 11626 20860 25943 23868 2075

11461-èǕ ȡ  ȯȡ˜ȡ ›ȡʓȯ \ۙ €š 765 757 942 838 104

”Ǖȡ[’ȡš  ȯȡ€Ȫ `”™Ȫ‚ ȡ  ȡšȣ  ȡ’“˜ȡ ›ȡʓȯ €š 432483 379401 471867 454891 16976

11451- ȡšȣ  ȡ’“ €š (  ȡ“ȡ  ȡšȣ ) 2 12 0 0 0

11452-”Ǖȡ[’ȡš  ȯȡ€Ȫ `”™Ȫ‚˜ȡ ›ȡʓȯ €š 8055 5304 6597 6399 198

11453- Œ€ ˜˜[ ȡ  Ǖ’ȡš ‘èǕš 113164 87875 109291 100548 8743

11454- Œ€ Ǔ“˜ȡ[Ž ȡ  à—ȡš ‘èǕš 70697 36800 45784 43953 1831

11455-”Ǘȡ[’ȡš€š 240566 249410 310195 303991 6204

Ȱ‘ȯǔž€ å™ȡ”ȡš˜ȡ ]’ȡǐš €š 1987032 2092522 2602510 2512142 90368

]™ȡ˜ȡ ›ȡʓȯ — ȡš ˜¡ Ǖ› 1873113 1968683 2448489 2362792 85697

11511-—Ȳ  ȡš ˜¡ Ǖ› - ]™ȡ 1873113 1968683 2448489 2362792 85697

—Û ȡš ˜¡ Ǖ› Ǔ“™ȡ[ 4006 5621 6991 6732 260

11521-—Ȳ ȡš ˜¡ Ǖ› -Ǔ“™ȡ[ 3807 4740 5895 5677 218

11522-Ǔ“™ȡ[  ȯȡ žǕ〠199 881 1096 1055 42

Ȱ‘ȯǔž€ å™ȡ”ȡš˜ȡ ]’ȡǐš \ۙ €š 109913 118218 147030 142619 4411

11561-€ǙǒŸ Ǖ’ȡš žǕ〠90641 105917 131731 127779 3952

11562-—Ȳ ȡš à–Û’Ȣ \ۙ ]™ 19272 12301 15299 14840 459

\ۙ €š 4 2 2 2 0

11691-\ۙ€š 4 2 2 2 0

\ۙ šȡ‡è (‚Ȱš€š ) 810116 941229 1170621 1123458 47163

 à”ǔƣȡŠ ĤȡƯ ]™ 260217 417130 512699 495497 17202

ޙȡ‡ 61887 66277 75117 72889 2 229

14111-ǒƣȢ™ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ޙȡ‡ 2294 1677 2085 2044 42

14112-å™ȡ”ȡǐš€ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ޙȡ‡ 0 2180 2711 2630 81

14113-kƭȪǓ‚€ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ޙȡ‡ 126 0 0 0 0

14114- ȯȡ˜Ǖ›€ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ޙȡ‡ 58800 61776 69520 67434 2086

14119-\ۙ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ޙȡ‡ 667 644 801 781 20

›ȡ—ȡȲ  95934 216686 275589 268129 7460

14121-ǒƣȢ™ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ›ȡ—ȡȲž 62721 140318 178172 174609 3563

14122-å™ȡ”ȡǐš€ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ›ȡ—ȡȲž 43 0 0 0 0

14124- ȯȡ˜Ǖ›€ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ›ȡ—ȡȲž 32684 76368 97417 93520 3897

14129-\ۙ Ǔ“€ȡ™–ȡŠ ĤȡƯ ›ȡ—ȡȲž 486 0 0 0 0

—ȡŒȡ š šȪ™ãŠȣ 100275 128119 154470 147183 7287

14151- š€ȡšȣ  à”ƣȢ€Ȫ ¡ȡ›–ȡŠ ĤȡƯ ]™ 2612 2575 3202 3138 64

14152-șȡǓ “Ȫ–ȡŠ ĤȡƯ šȪ™ãŠȣ 9311 11009 13692 13281 411

14159-\ۙİȪ–ȡŠ ĤȡƯ šȪ™ãŠȣ 35560 54440 67708 64999 2708


 2078/79 €Ȫ DBI9/80 €Ȫ DBJB/JC €Ȫ €š ”ǐš[“ ȡ
žȢŸ[€ [˜ȡ“ ĮȪ–ȡŠ
™ȡ[  Ȳ €›“  Ȳ žȪǓ’ \“Ǖ˜ȡ“ ›ê™ Ĥžȡ Ǔ“€  Ǖ’ȡš–ȡŠ

33361-“ ¢ȯğ€Ȫ šȪ™ãŠȣ 4129 6413 7976 7618 359

33362-ȡ“Ȣ ȡ Ǔ“‡  à–Û’Ȣ šȪ™ãŠȣ 12695 6721 8360 8025 334

33364-ǒƭǕ  à–Û’Ȣ šȪ™ãŠȣ 30579 35231 38943 35828 3115

33365-”[ȡšȪ¡Ž šȪ™ãŠȣ 5335 11698 14549 14258 291

33391-\ۙ –ȡȱŒ•ȡȱŠ ¡Ǖ“ȯ šȡ‡è  Ȳ €›“ 54 32 40 36 4

\ۙ žǕ〠2121 6048 7523 7297 226

14191-”™[Š“ žǕ〠593 1345 1673 1622 50

14192-”‘™ȡğȡ žǕ〠1528 4704 5850 5674 175

èǕ ȡ  ȯȡ ǒĐȧȡŠ ĤȡƯ š€˜ 329161 373175 467779 442598 25181

èǕ ȡ  ȯȡ ǒĐȧȡŠ ĤȡƯ š€˜ 115670 98854 124165 117370 6795

14211-€ǙǒŸ `הȡ‘“€Ȫ ǒĐȧ–ȡŠ ĤȡƯ š€˜ 1753 1748 2174 2108 65

14212- š€ȡšȣ  à”Ȣ€Ȫ ǒĐȧ–ȡŠ ĤȡƯ š€˜ 1555 4884 6074 5892 182

14213-\ۙ ǒĐȧ–ȡŠ ĤȡƯ š€˜ 2616 2680 3333 3266 67

14214-‘Ǘš Ȳ …ȡš  ȯȡ žǕ〠95509 74835 94292 88634 5658

14215-Šȯ Ǔ›•Ȫ“ èȡǓ˜×€Ȫ žǕ〠14208 14685 18264 17442 822

14217-“¡š ȡ €Ǖ›Ȫ `”™Ȫ‚ ȡ”€Ȫ žǕ〠22 16 20 20 1

14218-ǒƭǕ  ȯȡ žǕ〠7 7 8 8 0

Ĥžȡ Ǔ“€  ȯȡ žǕ〠177704 244323 3 06306 289679 16627

14221-ۙȡǒ™€ ‘èǗš 16869 17806 22146 21482 664

14222-¡Ǖ›ȡ€  ȯȡ žǕ〠2456 2947 3665 3372 293

14223-ǔž¢ȡ ¢ȯğ€Ȫ ]à‘ȡ“Ȣ 5729 8417 10469 9945 523

14224-”šȣ¢ȡžǕ〠10339 8896 11064 10688 376

14225-™ȡȡ™ȡ ¢ȯğ€Ȫ ]à‘ȡ“Ȣ 1071 1201 1494 1449 45

14226-]™ȡ Ǔ“™ȡ[ ^‡ȡ‡ ”ğ ‘èǗš 2036 1567 1949 1910 39

14227-šȡ¡‘ȡ“Ȣ žǕ〠71271 106481 133651 124964 8687

14228-Ǔ— ȡ žǕ〠20074 40717 50640 49628 1013

14229-\ۙ Ĥžȡ Ǔ“€  ȯȡ žǕ〠47858 56290 71227 66241 4986

\ۙ Ĥžȡ Ǔ“€ ‘èǕš¡ǽ 20462 16834 20936 19509 1427

14177-ƒš‡Ê‚ȡ šǔ‡ƶȯ ž“ ‘èǕš 630 505 628 616 13

14251-€à”“Ȣ šǔ‡ƶȯ ž“ ‘èǕš 16329 13963 17366 16150 1216

14252-f‡ȯÛ Ȣ šǔ‡ƶȯž“ ‘èǕš 52 48 59 57 2

14254-šȯ ǓŒ™Ȫ/ f•.f˜. ʶȡ›“ ‘èǕš 188 96 119 117 3

14255-Šȯ Ǔ›Ǔ—‡“  ʶȡ›“ ‘èǕš 2882 1863 2316 2131 185

14257-¡ȡ¡Ǔ™ȡš€Ȫ ^‡ȡ‡”ğ ‘èǗš 381 360 447 438 9

\ۙ Ĥžȡ Ǔ“€  ȯȡ žǕ〠15325 13164 16372 16040 333

14262-ǒƭǕ  à–Û’Ȣ ‘èǕš 14686 13043 16222 15898 324

14263-‡›İȪ  à–Û’Ȣ \ۙ ‘èǕš 0 0 0 0 0

14264-“ ¢ȯğ€Ȫ \ۙ ]™ 636 119 147 140 8

14265-\ۙ ¢ȯğ€Ȫ ]™ 3 2 3 3 0

‘ÖŒ ‡ǐšȡ“ȡ š ‡• 29104 33766 41996 40578 1418

‘ÖŒ ‡ǐšȡ“ȡ š ‡• 29104 33766 41996 40578 1418

14311-ۙȡǒ™€ ‘ÖŒ,‡ǐšȡ“ȡ š ‡• 4133 3165 3937 3791 146

14312-Ĥžȡ Ǔ“€ ‘ÖŒ,‡ǐšȡ“ȡ š ‡• 23681 28508 35456 34393 1064

14313-’šȫŠȣ  ‘šè™ȡ¡ȡ 1290 2093 2603 2394 208


 2078/79 €Ȫ DBI9/80 €Ȫ DBJB/JC €Ȫ €š ”ǐš[“ ȡ
žȢŸ[€ [˜ȡ“ ĮȪ–ȡŠ
™ȡ[  Ȳ €›“  Ȳ žȪǓ’ \“Ǖ˜ȡ“ ›ê™ Ĥžȡ Ǔ“€  Ǖ’ȡš–ȡŠ

\“Ǖ‘ȡ“ –ȡ¡ȯ€€Ȫ ¡èȡۏšŽ 0 2 2 2 0

…ȡ›Ǖ ¡èȡۏšŽ 0 2 2 2 0

14411-…ȡ›Ǖ ¡èȡۏšŽ 0 2 2 2 0

ǒǒ’ šȡ‡è 191634 117156 148145 144783 3363

…ȡ›Ǖ ‘ȡȢ ȡ \ۙ žǕ〠2 4 5 5 0

14511-–Ȣ˜ȡ‘ȡȢ ĤȡǓƯ 2 4 5 5 0

\ۙ šȡ‡è 191584 117014 147968 144611 3358

14521-Ĥ‘ǕŸŽ Ǔ“™ÛğŽ žǕ〠36967 32024 39828 38633 1195

14529-\ۙ šȡ‡è 154617 84990 108140 105977 2163

ȱ Ȣ‚ šȡ‡è
”Ǘ‡ 48 138 172 167 5

14531- š€ȡšȣƒš, ‡Ê‚ȡ, ‚ǕŒȢ› Ǔ–Đȧ–ȡŠ ĤȡƯ š€˜ 48 138 172 167 5

šȡ‡è ‡à˜ȡ 10653436 11437816 14225417 13308463 916956

0
ǒǒ’ ĤȡǓƯ 4 85049 360585 0 0 0

15111-–ȯǾ‡Ǘ 94821 45290 0 0 0

15112-Ǔ“€ȡ ȡ ǒ•ȡ[ 42483 36035 0 0 0
15113-\“Ǖ‘ȡ“ ǒ•ȡ[ 347745 279260 0 0 0

‡à˜ȡ((šȡ‡è /ĤȡǓƯ)): 11138485 11798401 14225417 13308463 916956

šȡ‡è –ȡȱŒ•ȡȱŠȬ 1278462 1398401 1739217 1643560 95657

 Ȳ ƒȢ™  [ ǔʶ €ȪŸ˜ȡ ‘ȡǔ›ȡ ¡Ǖ“ȯ šȡ‡è 9860023 10400000 12486200 11664904 821299


 :
F
F
3 
#

  

 7B8&
8&
NA+ LO
A+ LO

 

 

  

 
   
 
! 


"
"#
# $%&%''%$ (%'%(%$' )%(%((
%)%)&%*) &$+

,-,.#/.%.#01,#20
    

 

,-,.#/.%3 

  .#01 $*%&&%(
$*%&&%(
 
,#20
 

453 
 ! %*)%&* %*)%&*  

"# *%&%($ %&%()  &%**%**

3/,67"/
%
)%*

%
)%*
 

"3/,67#    

""/ .##    

"##"/ .# %&%

&
%&'%) )%&' 

""#    

"#8"9#:;<6=

%)%)

%
)%)

%& '*%))

#>?,#, %)'%$% %)'%$%  

.#6@!,,!A4B!"<

%)&%'%'
%
*%) $*%'
%$
%&%
(%

!",?

,C ')%&%(& ')%&%(&   &+)

2 ,C '$%**% '$%**%  

:D,,C $%(( $%((  

,C8"9#:<6= (%** (%**  

#

0"

0",C )
%%& )
%%&   (+)

!,-# '%&%&$ '%&%&$  

E"9?#

%)*
%)*  

"  *%)%' *%)%'  

,:, &%%)
&%%)
 

#
0",C    

#
0",C"/ .# (% (%  

#
0",C8"9#:<6= $%%) $%%)  

3 
   &%*%*$%*$ &%$%&%

$%)%)

(%
'%( +&

"3 
 %FGD,,H    

"3 
 %FGD,,H 
'%)%

%&$% %&' &%$%$&

<.%#%IG  0
,

%
%*%
(
%%*%
 )%%(( (%

%'

<.%#%IG   BJ    

J"/ K '&%*

%(
'&%%
 )%( $&%*

L%KIG ?

%&*%(%$

%&%%&
&%)&%( (%$%($


)%'&%

%($%(( '%$%$ 

 B, )%(%)) )%(%))  

"KM:!A '%)%(( (%)'%) 

%%$$

"/ .#83 
   %))%*$ %))%*$  

  8"9#:<6=

3  &)%
%'
&)%
%'
 

  8"9#:<6=

3     


  

 

  

 
   
!
  


##,?
##,? ,C? %'*%'$ )%%$' &(%
 &$%
+(*

P!,2 F# G
%
%&'
%
%&'  

Q F# G
%)%$
%)%'

2.#.#.#/,678 ,C?

%%)
%%)  

"/ .#G#,? ,C?

&%('
&%('  

##,? ,C?8"9#:<6= (%%&$ &%')%'$ &&%** &$%

3#
3# 
.
..#/ $$%%$ '(%&%)' $%(%*$ '%&%
' &+))

3#.# &&%(%

%)%$ %&&%
* %(%(

..# %&)%(' )(%$ 

%$%))

LG $%$*%(* 
%%)$ (%)%))
%&%*$

3# ..#/8"9KR L &%()%)

&%()%)
 
6=

#S
%%)$%*' $)%*)%* $%'% %)&%* '+)

T/KIG%KG,? T,

%(%) (%
) &)%($
*%*

#.!, U# %$%)$ )%($%

$ )
%
('%'*

G # &)%

% *%$%'
&%**%() &%'%


##S# (&%

'%)&
%(*%
)'%$ &%*%$

"/#    

#S"/#

%)%&(
%
)%
% &%('

#S8"9#:<6= %

%& %
%&  

% <
, %  
/ $%$$%
* '%$%&& &*%$& (%& +&

, I,L #!A %)(%&'

%*(%(* &*%$& (%&

<# %')%$) %')%$)  

,? 
#

%%*
%%*  

"/ .#% <,/    

,  < /"/  '%) '%)  

.#

0
C
%*)%))%'' ')%&%( (%$$%*$
%&'%%
*

+*

G7#  , 0
C )$%%'

%&%  )(%
%)

V0
C %$

%)'   %$
%)'

!#:<!0
CNWGBD,0
CO ()%((%&'

%))%$' (%$$%*$ (%**%)(

0
C :!#!A '%$)%&* '%$)%&*  

0
C8"/.# %)%*$ %)%*$  

0
C8"/.#    

0
C8"9#:<6= *&%$ *&%$  

0
C8"9#:<6=    

0
0,C %
*%('%( %
)%
%  %((%&(
+'&

GD,#,,0

R?

%
%  

4,:, %&%)* '%((  %&&%&'

0#

%(
%(  

0,C8"/ .#

&%$ %) 
%**

0,C8"9#:<6= %

$%*
%&& %
$%*
%&&  

 

)%'
%&
%

&%'
%%'

%'%$%$ %*'%%



 4B
4BN
NQ
Q !
!N 
R
R
6
 :
: <

: *#7#7"
 GS&
S&
Q.)-R
.)-R

  

 

   
 

  
  ! 


"#"
$%
 "&'#( "&'#( "&'#( # # # #)#"

"#*
+$%
 ('#& ('#& ('#& # # # #)##

"#,
 -. *"'#/ *"'#/ *"'#/ # # # #)#"

*#*
   "'**',/ "'**',/ "'**',/ # # # #)#0

*#&
 0'(0'"" 0'(0'"" 0'(0'"" # # # #)&,

*#1
23$.45 "'(,'#" "'(,'#" "'(,'#" # # # #)#/

6

*#7
-$89: 1,'0/ 1,'0/ 1,'0/ # # # #)#&

*"#
 6 7('0* 7('0* 7('0* # # # #)#(

*"*

 :6 1#'07 1#'07 1#'07 # # # #)#,

*"&
$% 
5$6 *7'&* *7'&* *7'&* # # # #)#*

*"7
4;$<= ('"/ ('"/ ('"/ # # # #)##

**#
$%>
? ! /',# /',# /',# # # # #)#"

6

***
$%6 /'*, /'*, /'*, # # # #)#"

**&
$%
6 ,'&* ,'&* ,'&* # # # #)##

**1
$% 6 ,',# ,',# ,',# # # # #)##

**7
6@   
6 ,'&* ,'&* ,'&* # # # #)##

*,#
56 ,'(" ,'(" ,'(" # # # #)##

*,*
A6 &',, &',, &',, # # # #)##

*,&
26 &'*, &'*, &'*, # # # #)##

,#"
54B24B;$<C ('1#'*# ('1#'*# ('1#'*# # # # #),*

:

,#(
:4B &0'*0'1( &0'*0'1( &#'##'1* 0'*0'#, # # *)0#

,#0
+D' 2EF6G
: /'&('/1 7'&,',# 7'",'7# */'(# # "'#*'11 #)(&

4B

,#7
+ :' ?
 H 70'&('#& 7"'/&'&# *7'("'7, (,'&*'(0 &'7,'*7 10',1 &)//
4B

,""
G'4 8 00'(1 00'(1 00'(1 # # # #)#&


4B

,"*
><4IJ  (7'/7'*" (&'#/'"" (#'(/'"" ,'(#'## "'#,'** ,'7('77 ,),0

4B

,",
-4B *7'"('(1 *,'#('#0 ",'&&',# /'1#'00 ,'00'(, "',*'/1 ")1"

,"&
>4B "'/&'"1'(, "'/,'(1'01 "'/,'(1'01 # # (/'00 "")#/

,*(
 >
':K;$ ""'/1'*1 ""'/1'*1 (',*'*1 1'1&'## # # #)17

+L4B

,*1
$$%4B 1'#*'(0 1'#*'(0 1'#*'(0 # # # #),&

,*/
  $E4B "('(('70 "*'*,'", "*'""'", "*'## *'0,'17 (/'#1 #)7/

,,1
MG
N '$8 0'*&'11 0'",'10 0'",'10 # # "#'// #)&"

;$O
 $E4B

,,0
MP
G :5$ "',&',/'/1 "',"'0/'17 "',"'(/'17 *#'## *'1#'*7 # 0)10

4B


   

 

   
 

  
  ! 


,&#
OO
 T "'(0'1* "'(0'1* "'(0'1* # # # #)#/

;$4B

,&,
 -G4B *'70'(/ *'#0'0, *'#0'0, # ,/'1, &#'*, #)"1

,&(
$94B (7'7&'&1 (7'7&'&1 (7'7&'&1 # # # ,),1

,&0
$8 4B 11'"0'(( &0'0#'*# &1'&/'*# "'*"'## 7'&1'(/ "#'##'01 ,)07

,(#
29' U
5 "'/0'*/'(( (1'7*'&# (1'7*'&# # &'11'/1 "',('7#'"/ "")*0

4B

,(7
V$G
5 7'0"'10 7'0"'10 7'0#'10 "'## # # #)(#

4B

,1(
 
4 /'/1'1* ('10'// ('10'// # /('&* ,',,'*" #)(0
4B

,0#
 W  34B 7,'//'"7 &/'7#'(& &/'7#'(& # 1'#('77 *7'"*'01 &)7#

,0"
X'$ $2  7'#7'*0 *'#,'/& *'#,'/& # *',( 1'#"'/7 #)&1

$94B

,/"
$% 6 *,',/ *,',/ *,',/ # # # #)#"

(#*
:4BS64;$YE *'0('07'0& *'0('07'0& /,'*,'## "'7*'(('0& # # "()0(

M Z

(#,
:4BS [2YE &"'*0'#( &"'*0'#( 7'*"'/7 ,,'#('#0 # # *),1

M ZQO9R

(#&
:4BS [2YE ",'(#'*7 ",'(#'*7 ,'/,'1# /'(1'17 # # #)00

M ZQ@\9R

1#"
:4BS:$8 5 "'",'##'## "'",'##'## "'",'##'## # # # 1)&(

>  5
 
 

1#*
: 4BS  5 01'1/'7" 01'1/'7" 01'1/'7" # # # &),7

0#"
  1/'("'71 # # # 1/'("'71 # ,)/0

7#"
 "'#,'"&'*" # # # # "'#,'"&'*" ()7/



 "0'("',"'*" ",'("'**'(" "#'&,'00'"( ,'#0'&(',1 "'#('#1'17 *'/('#*'#* "##






N%%
N%%E  J
 J
  5366K
 536 6K
3 


 .,),4)+
E OP
PQ
Q
JRS
K
RS
K

  


 "# 
 

  
 !


   
$%

$%



 &'()')&'*& +',)'-+'./ /.'-.'). ++'.&'*0')( +.',-'// ++'-+'*)'-+

.++,,
123
.++,, 1234
4
56 +'*+'**'-- , 0'(& +'*+')+'+0 - +'*+')+'+*

.++++
1237 +'.-')*'** , .'*) +'.-'&,'// , +'.-'&,'//

.+++.
1231367 .'&&'*0 , , .'&&'*0 , .'&&'*0

.++.+
1 /'+.',, , * /'+.',* , /'+.',*

.++..

89 +/'),'-0 , , +/'),'-0 , +/'),'-0

.++.0
:6;1
 +,'0+'+( , , +,'0+'+( , +,'0+'+(

.++0+
 %< +'&0'.& , +, +'&0'0& , +'&0'0&

.++0.
$=
< ('&-'&. , +0 ('&/',/ , ('&/',/

.++00
5>?@< +'.* , , +'.* , +'.*

.++0-
7AB< ..',, , /0 ..'/0 - ..'/*

.++0/
7CD$ 1  0&'., , , 0&'., , 0&'.,

.++0(
"#< &+'*& , , &+'*& , &+'*&

.++0&
E%< +'()',) , ) +'()'+( , +'()'+(

.++-+
1367AB< *'.- , , *'.- , *'.-

.++-.
1367E%3A6 -/'.+ , , -/'.+ , -/'.+

.++-&
1367E%< 0'0/ , , 0'0/ , 0'0/

.+.,,

.+.,, 7
7#
#F
F
 .'(.'/& , & .'(.'() , .'(.'()

.+.++
#F
 + , , + , +

.+.+.
%
 63 G!;1 +'.+'+, , - +'.+'+- , +'.+'+-



.+.+0
%
 6A
 +'0,')0 , / +'0,')) , +'0,'))

.+.+&
E%#F
 0/ , , 0/ , 0/

.+...
1367%
 6 * , , * , *
3 G!;1 


.+..0
1367%
 6A +,'.0 , , +,'.0 , +,'.0



..+,,
"
..+,, "
$ 0'(/'+* , .')& 0'()',( &. 0'()'&)

..+++
1 3A7 .'-/'./ , +'0, .'-('// ), .'-*'0/

..++.
= $ +'+&'&. , +'/& +'.+'/+ +. +'.+'(0

H 

...,,
1
...,, 1 
1#<
1#<=  
 

 *'//'&+ , +.'(, *'()'/+ .'+& *'*,'*,

...++
I6 J1367K +*',/ , , +*',/ , +*',/

...+.
I6 J%%C% K 0'+0'/* , /'0/ 0'+)'&. 0& 0'+&'0+

...+0
76 
 +'(-'*( , 0'*- +'()'/, *) +'(&'.)

...+-
 !
 *,'&+ , *. *+'(0 /( *.'+&

....+
"# 7: (*',+ , +'&( ()'&* * (&',-

L 


...0+
3 33 1#< 0)'+. , /, 0)'(. 0 0)'(/



...&+
E%1#<$M=   )-'-& , 00 )-'). 0( )/'+)





  


 "# 
 

  
 !


   
$%

$%



..0,,
%
..0,, %%
% 
 
"$M -',0',0 , +-',0 -'+*',( .')/ -'+&'&+

..0++
%%T .')-'+& , )'*& .'&.'&) .'/- .'&/'/.

..0+.
11=F$M$ +*'-/ , , +*'-/ , +*'-/

..0+0
1 T
 -',. , .. -'.- , -'.-

..0+-
I6 PE%C% .-',) , ./ .-'00 , .-'00

..0+/
1U13U'V1WO C 
 (0'.0 , -'0+ (*'/- 0, (*')-

..0+&
E%%%=  
 +,',( , -( +,'/. + +,'/0

..-,,
"
..-,, "

1
 )'*)'-- , +',(',. &')-'-( +')*'*/ ++'*.'.+

..-++
"1
 ).')/ , **'(, +'(,'-/ +')/'0( 0'-/')+

..-+.
O C!7XY"%=  
 0/'// , &'(- -/'+& . -/'.+

..-+0
"? ('(*',* , +.'*& ('*&')( ., ('),',(

..-+&
E%"? &.'&* , /'&& &)'&( .'+* +',+'+0

../,,
%
../,, %Z
6
6
$M +0'/,',0 , -',0'(0 +*'/0'(( /'.)'). ..').'-)

../++
73
 +',/')- , +*',- +'..')) +')* +'.-'*/

../+.
15 " 3 )0'-- , /('/) +'-,',. +&'+* +'/&'+&

[A6


../.+
;D1 T4"
 &0'.+ , 0( &0'/* , &0'/*

../..
%Z
 &'+&'&/ , 0'.&'-- +.'-&'0& /',*'*) +*'/*'+*

../.&
556%Z
 +'-*'/& , .+ +'-*'), , +'-*'),

..(,,
E 
..(,, E 
 '
 'O?%=  \!

\! .'()'(, , +)',+ .')('(+ /'). .'&.'-0

..(++
E 
 'O?%= 
 +',/'-& , +,')+ +'+('0, .'*- +'+&',-

..(+.
\!
 +'--'*( , *'., +'/+'&( 0',) +'//',-

..(+0
5#]N%#C33 36^@\! ++'.) , , ++'.) , ++'.)



..(+&
E%\!
 *',* , , *',* , *',*

..*,,
556
..*,, 556

 +'//'(/ , 0'/. +'/&'+* 0& +'/&'/(

..*++
556
 +'//'(/ , 0'/. +'/&'+* 0& +'/&'/(

.-+,,

.-+,, "#
 !
!N% +.'+/'/) , , +.'+/'/) , +.'+/'/)

.-+++
"# !N% +.'+/'/) , , +.'+/'/) , +.'+/'/)

.-.,,

.-.,, 
 !
!N%' "
N%'" ?
 &0'.0',, , , &0'.0',, , &0'.0',,
A_3

.-.++
 !N% &0'.0',, , , &0'.0',, , &0'.0',,

./+,,

./+,, 3 
3 =  $MW
 $MW$% )+'(- , , )+'(- , )+'(-

./+++

`5<%=  $MW$% -)'., , , -)'., , -)'.,

H 
$%
./++.

`5<%=  $MW1O .&'-- , , .&'-- , .&'--

./+.+
5<%=  $M aI$% -',, , , -',, , -',,

./.,,
N%%$MW
./.,, N%%$MW
$% +,'+( , +'&/ +.'++ , +.'++

./.++

`5<%N%%$MW$% (( , +'&/ .'(+ , .'(+

H 

./.+.

`5<%N%%$MW1O &'/, , , &'/, , &'/,
$%

./0,,
E%
./0,, E%
$% .'(0 , , .'(0 , .'(0

./0+/
E%$% .'(0 , , .'(0 , .'(0

.(.,,
E
.(.,, E5b%
b%= $MW
$MWE  /,'/& , , /,'/& , /,'/&

.(.++
E5b% %?$%
/,'/& , , /,'/& , /,'/&



  


 "# 
 

  
 !


   
$%

$%



.(0,,
E%
.(0,, E%
$
$$MW
$MWE  0'+)'/-'/- -*'*-')- 00'.&'0- 0'&&'/)'*. -&'&) -',,',)'*,

.(00+
3 !E  +'-(',.',- , , +'-(',.',- , +'-(',.',-

.(00.
E  JK +'(('(/'0/ , .+'-.'0- +'))',*'(& .0'-) +'))'0+'+*

.(000
5"E  JK .'00')& , , .'00')& , .'00')&

.(00-
1E  , +0'.('*0 , +0'.('*0 , +0'.('*0

H 
K
.(00(
E  J1 0'/0'.( .0'(0'/. ++')*',, 0&',0'*) .('/, 0&'0,'.)

H 
K
.(00*
5"E  J1 , +,')-'/& , +,')-'/& , +,')-'/&

.(-,,
#
.(-,, #
"
E  -0'*(')/ (,'(('-+ ++'-,'&) +'+/')-'.- +'&/'+0 +'+*'*&'0*

.(-++
73 %'33c=A@$MW 0(',+ , , 0(',+ , 0(',+

3 dE 

.(-+.
73 %'33c=A@$MW .('0-')( /+').'0- -'0+'). ).'-&',. //'(0 )0',-'(/

E 

.(-+0
E%= WE  e .'*/',, .'00')) /'(.'*/ +,'*+'(0 -+'0/ ++'+.'&)

H 

.(-..
73 %'33'A@f1 +0'.+'(( ('+0'&* &.')- .,'.)'-* &)'+/ .+'.('(.
E 

H 
E 
.(-.0
E%= W1 +',&'0. 0('.. /0'/* +'&&'++ , +'&&'++

.*+,,
#
.*+,, #
F +'-.'&)')& , , +'-.'&)')& , +'-.'&)')&

.*+++
#F +'+)'&-',- , , +'+)'&-',- , +'+)'&-',-

.*++.
E%#F .-',-')/ , , .-',-')/ , .-',-')/

.*.,,
#
.*.,, #
$% 0'&&'(. , +',,'.0 -'&&')/ .'.0'-) *'.0'00

.*.++
VUG#< */'0( , ..')) &)'.- , &)'.-

.*.+.
;g'$1 1 
 +*'.( , , +*'.( , +*'.(

.*.+0
:6

 0',*',, , **'0/ 0')-'0/ .'.0'-) (',*')0

.*0,,

.*0,, 7
7#
#
A#6
A#6
 +',)'/('/* , -, +',)'/('&* , +',)'/('&*

.*0++
3 G#<!EG#< )0',&'*, , , )0',&'*, , )0',&'*,

.*0+.
;1 .'-&'-- , -, .'-&')- , .'-&')-

.*0+0
"3 G<= #5 +-'+,'+/ , , +-'+,'+/ , +-'+,'+/

.*0+-
"3 G<:6;1 *')*'+) , , *')*'+) , *')*'+)

.*0+/
G756$% +',,'+, , , +',,'+, , +',,'+,

.)+,,
1#<
.)+,, 1#<
6
6
 .'0('-/ , /'-- .'-+')& /')) .'-*'**

.)+-+
h
@ +'-, , , +'-, , +'-,

.)+-.
i@ .'+/'(( , -'-+ .'.,',* -'-/ .'.-'/.

.)+-0
76 "# :@ &'(( , )+ +,'-* +'-0 ++'&,

.)+-&
E%@ &'*0 , .. &'&/ , &'&/

.).,,
5>
.).,, 5>
 +'.&'+* , , +'.&'+* , +'.&'+*

.).++
 5> /0'+/ , , /0'+/ , /0'+/

.).+.
%5%5> .(',. , , .(',. , .(',.

.).+&
E%5> /,',, , , /,',, , /,',,

.)&,,

.)&,, 17
7; "
 .-'0*'.- , +',,',, ./'0*'.- +'0, ./'0)'/-

.)&++
17; "
 .-'0*'.- , +',,',, ./'0*'.- +'0, ./'0)'/-

H 

1 -*'*&'.. +'+('+-'*, +',0'*0',) .'(*'(*',, 0-'-,'-- 0',.',*'--

0++,, # 
0++,,
# 1#<
1#<C3j
C3j
 00'*0'&, +'++',0'.+ +',.'/('&, .'-*'0-',+ 0-'0)')- .')+'*.')/

0++++
3% 3 !4
 0,',, +/'(& , -/'(& , -/'(&

0+++.

% 3 !4
 &'+)'-+ +-'*0'// +0'/+'-& 0*'-0'-/ +',+'*. 0)'-/'+*



  


 "# 
 

  
 !


   
$%

$%



0+++0
3 3 =  D6
 +',/ +.'., +'0/ +-'(, , +-'(,

0+++-
h
3A% , -'&( , -'&( , -'&(

0++.+
76 /',, 0')/ *'.& +('+- +'), +*'&-

0++..
"# 7: +'0('0) /'&+'.- /'/&'0. +.')('&- 0('*0 +0'.0'(*

0++.0
>3 5>k +,'*( )0'(. +*'/+ +'++')& -. +'+.'0+

0++0+
16 A
 5
 , -'.( +'+- /'-, , /'-,

0++0.
E 6 5A#6
 , /'&( /'** ++'*0 +'/) +0'0+

0++0-
l%YXY"%3 !
7
 +.'*& ),'(* +.'+* +',/'(0 +'-/ +',*',)

H 
1
0++0/
1 ), /')('/* (',,',) ++')*'-/ 0'0&'.) +/'.('*0

0++-+
FC!7;1!C3j
 , .',-'*/ +*',, .'.+'*/ , .'.+'*/

0++/+
@1O3 ! -'/.')( -,'.+'(* //'.0',( &&'&*'/& .+'-('/0 +'.+'--'+.

0++/.
" 
$W 3 ! , +',0'+/ +'*.',& .'*/'.- , .'*/'.-

0++/0
58=  3 ! -,',, (0'.- +'-,'0- .'-0'/) /'0('-- *'),',.

0++/-
YA6AH63 ! , 0'-)')- .'&-'0) ('-0'.. +-'() ('/*'&,

0++//
3= W=  3 ! +,',, ('0/'&0 ('(.'&& +0',)'&. , +0',)'&.

0++/(

 "1 =  3 ! ., ('0('+& +'*/',( )'++'-/ ).'*( )'&-'.+

0++/*
 != F! , --'), //'(- +',,'-- ..'++ +'..'//

0++/)
>W=  3 ! , +'*/'*- )('/& .'(.'00 +'/+'&, -'+-'.0

0++/&
E%3 3 ! +*'/+'*) +('+-'(+ /'-('*/ 0&'+0'+- -- 0&'+0'/)

0++(+
3 3 =  D6
 0',, *)'0) &'0* &,'*/ , &,'*/

H 
6
3 3 !
0++*+
1O )* 0'+0'0- +*'/+ 0'0+'*. +',, 0'0.'*.

0+-,, CG3
0+-,,
C 31#< (',)',, /'+,'0/ +'+('+) +.'0-'/0 +'(, +.'0('+0

0+-++
h
C3j
 (',)',, /',&'(- +'+('+) +.'00'). , +.'00').

0+--+
7I"
C3j
 , *+ , *+ +'(, .'0+

0+/,,

0+/,, 17 H 

7; "1 *'&*'0. +'+- , *'&)'-( , *'&)'-(

H 

0+/++
17; "1O *'&*'0. +'+- , *'&)'-( , *'&)'-(

5<%
5<%N%  .'0+'&.'&& +/'--',/ *'-.'-0 .'/-'*&'-* /.'(/')& 0',*'-/'0(

0.+,,

0.+,, 
5<%
5<%1#< ('*/'/, +/',&',/ *'-.'-0 .&'.('&) /.'(/')& )+'&.')*

0.+-.
3 =   !

  +',&'0, *'*.',+ *'-.'-0 +('.0'*- /+'0/')& (*'/&'(0

0.+/+
=  "%
  /'(('., *'0*',- , +0',0'.- +'0,',, +-'00'.-

0..,,
Am
0..,, Am
5<%
5<%1#< , 0/',, , 0/',, , 0/',,

0../+
"#"%
  , 0/',, , 0/',, , 0/',,

00+,,

00+,, 
5%D +').'//'*- , , +').'//'*- , +').'//'*-

00+&/
!1U>Cj !H   +').'//'*- , , +').'//'*- , +').'//'*-

00.,,
Am
00.,, Am
5<%
5<%5%D -.'(+'*/ , , -.'(+'*/ , -.'(+'*/

00.-.
"# !=   -.'(+'*/ , , -.'(+'*/ , -.'(+'*/



 +.'-)'(.',, .'-,',,',, +'(0'/)'00 +('/.'.,'00 &&'+,')) +*'/+'0+'.+


 
:
:L
L2,*
M0 


 

2 ,N&#
#
O7$'%*P
7$'%*P




 


 


    


    !!" # $"

%&#'()*+,-*.   ! !  #$ "

/ &'01*%& ! !! !" #$

!
&',2,3   " #"$!

(456*2,3 !   # $

"(4567
2,3 " ! "$

(456
.2,3 ! !! $

  " " #$

9 :%&
8, !! " ! #$"

9 :2,3

8,  ! !  # $!

9 :(':

8, "   #"$!!

(456
2,3 ! ! ! #!$

(456
.2,3 !  " # $

(456*8, !"  !! #$

; 
; /
0 <) ,=
0<   !!  $!

!; /0<) ,=   !!  $!

,'
'>*  !!! "! #$!

 ?@#
.2,3ABCDECF3. +%:GH, IJK E


 
1
1 I
I  J
 J0#<
0#<
I#=
I#= 0>K
0>K
G 
 #

  

 L M 
 M 
JNOK
NOK





  


 
 
 #$%&


   
  !
! ""

% '(

 )*+),)- )+,),)+ )+) )+ )),)+ -)) , ), )


!."/
 !."/



0# ),)) ) )-*) )+)+,) * )+)+), ),- )+-


!."/

 !."/
0# ),-)-) ) *),)+ )) ) )))++ ),+ ),


1%
 1%
2%3 !."/
!."/ " 0# )*),) )+ ),)  ))) )) )*  )


!."/ "4 )+)*)- )+-),) )+))** )+) )  )


!."/ !%"4 )-), ) )-* )), )),  


&56
 &56 #
# &56
&56 #!
#! "4
"4 2%3 )- )* +)) ,),)-- ,),)* + ,
!."/
!."/ 0#


!
 +))* -)+,) *)) *)) + ,


78 -) ) * )*), *) )+, *) )+,  

,
9 :!"   )- *) )-* ),)- ),)-  

, "4
,
 "4 ;< )) ) -)+ ))+, ))** +, +*

,
= ;< *)- ),)- ),), ),) 

,
> 1 ;< *)*)* -) +) -)*)* -)+) *

,,
0?@A ;< ), ) ) )  

,+
"4 B$C ;< -) + )+ )* )  

,*
"4 DE>  !"=" -),+ )* ,) ,)  

,-
#$%&
 ;<  ), -)* ) )  

,
6 ;< )-) )+) )- )- )- )  -

+
!%"4
+ !%"4
;<
;< 
 6
6 0# ++)  +,), **)  **)   

+
!%"4 B$C ;< +)  -), )+ )+  

+
!%"4 6 B ,) ,+)* +*) +*)  

+
!%"4 6 ;< )  )- ,),* ,),*  



 "4
"4 &5 F 
&5 "F )) +)*)* )-)- )-)*  



 "4
"4 &5
&5 "F
F  )) ,)+*), )*), )*)  


&5 "F        


1% G." #H;"(  *-)+- )-+)- ))+ ))  ,

:!%  

,
1% G." B   )), ) )*+ ),) ),) ,  +

+
"4 @(   -    


6 &5 "F  )* ) ,* ,*  


!%"4
 !%"4
&5
&5 "F
F   ) , ), ),  


!%"4 1% G."  *    

#H;"(  :!%  

,
!%"4 1% G." B  ) ), ),  

 



 

 #
# :!1 +)+)+ *),) , *+)--) +)-) , ) )* ))+



 #
# > ) ) ,))* ,)- ) ,)-*) )++ ),



 #
# > ) ) ,))* ,)- ) ,)-*) )++ ),


!  B54 )-) )+)-* )+),* )+*)*  )


 



  


 
 
 #$%&

  
 
  !
! ""

% '(


 " > ,), ))  ))-, )) +- )*

P 1

!
 !5 1 Q!&<
Q!&<  
 " Q;"
Q;"  -),)- ),), )) )**) *)- )


#"4
 #"4

  
 
 Q;"
Q;"  *)+) *)-,) *)) , *)--) +)- -)


36 J!%"4K )+ +) )* )*  


36 J D5K ) +)- ,),,) ,)), ,),)* )- ,)

,
#"4    ) )* )**)*+ )-) )-+)- )- ),-

+
#  #"(  *), *) ) )  *



 &
"4
&
"4  95"  
 95"  
 Q;" -), -), -)+ -) *+ )+



&
"4  95"  Q;"  -), -), -)+ -) *+ )+
R 

,

,  #5
 Q!&<
Q!&<  ;"
"  ++), , ) , )-* , )  ,-

,
 #5 Q!&<  ++), , ) , )-* , )  ,-

Q;" 


6
 6
Q!&<>S
Q!&<>S  
 
 Q;" )* - ) *) +)+ ,- ,,



6 Q!&<>S    Q;" )* - ) *) +)+ ,- ,,


,

, 
 
 
 #>S ,) -) * ,)**)+, +)) +),), )- )

,

, 
 
 
 #>S ,) -) * ,)**)+, +)) +),), )- )

,
6%   T )-*),* )+-)*, )*)* ) +) *)* -)

,
!
!F>S G>" ) ,) )+* )+*  

,,
!=  T  ,)+ +)+ +)+ +) + 

,+
36 M 6 D5 ,) )  +),, +)  ,

,*
!U!U) V!W  L D
 -,)* *) - -) + -,), )-+ )



,
6     ) ) )*, )- + -

+ #
+
# 
 !"
  )-) )- ) )) ) )++ )) -+)

+
!"

+ !"
 
 6
6 #
#
@ )-) )- ) )) ) )++ )) -+)

+
# " !"
  )+) ,))- ,)+*)  ) * ),) ,)

+
L D(4  XY#"   +), ,*)-* +*) ,*)** , ),+


+,
"" #
@ *) ), *)) -) )- -)-) )* )+

+
6 #
@ ) )* )+)- )), ) ,), *),

*

* Z Q#6 >S
 Q#6 ) )+  )*), ) )+ ,)*), ),-)- )*)-

*

* 

 1[ ,)-) *))* ) ,)+ ) ) -+) ,)*-

*
"4   ),* ),) )+)* )*) + ) )

*
! 0#  5   )+)  +)-) )*) ,)++ *+), )++
1[ QB6 

*
:E!%
* :E!%
T)
T) 
#
# 
 6
6 Z ) )+ )*), ) )*+ )-)* -))-- )-*),


*
:E!% T
#  ),) )- ,)* ,)  -

*
Z  )*)  *) ) )*) ))* -))+- )-+)-

*
0#0# Z  *)*), -)+)+ )+)  )+)*  

- 1)
-
 )L@
 " \(
\(  ,)*-), ,)*)+ ))+, )- )- -), )*,


 



  


 
 
 #$%&

  
 
  !
! ""

% '(

-

- 1)
)L@
 " \(
\(  ,)*-), ,)*)+ ))+, )- )- -), )*,

-
1) L@  ),), )) ))+ )*)+ ) + *)

-
\(  ),)- )++)+ )**)+ )++)- )+- ) 

-,
0#&
] I&^  D _A *)* )- ) )  

\( 

-
6 \(  *)  *)+ ) )  


0#0#
 0#0#
 ),) ) ,)- )*)*- )**)-* )*, ),


0#0#
 0#0#
 ),) ) ,)- )*)*- )**)-* )*, ),


0#0#  ),) ) ,)- )*)*- )**)-* )*, ),

+ I5))#
+
I5 #
@
 
 B` 
 +*))- -)-)** )*), )* )*), )*  

+
#$
+ #$%&

&
 '(
'( I5 )*+) ) )  )*)* )*)*  

+
#$
+ #$%&

&
 '(
'( I5 )*+) ) )  )*)* )*)*  

+
#$%&
 '( I5 )*+) ) )  )*)* )*)*  

+ G6."
+
G6." '(
'( I5)
I5) 
#  
#
@ ,)- )* *,),)+ ,),) ,),)  
B` 

+
G6."
+ G6."
'(
'( I5)
I5) 
#
#
@
  ,)- )* *,),)+ ,),) ,),)  
B` 

+
G6." '( I5 ,)- )* *,),)+ ,),) ,),)  

*
>
* > )**) *  ), -), +)+, )*+ +

*
#
* #5
  =>SW
>SW > )+)- -+)* )-+ )-+  

* 1$a 0#<

*
1$ 0#<  =>SW
>SW > )+)- -+)* )-+ )-+  

*
1$a 0#<  =>SW  > )),, +)* + ) + )  

P 1
*
1$a 0#<  =>SW !L5 ,)+, ,)+, )++ )++  
>

*
0#<  =>S" b3
* 0#< b3 >   +) +)  

*
0#<  =>S" b3  >   +) +)  

*
I#>SW
* I#>SW
> ,), ) ) )- )*+ +

*
1$
* 1$a 0#<
0#< I#>SW
I#>SW > ,), ) ) )- )*+ +

*
1$a 0#< I#>SW  +)+, ,)-, )- -- )*+ +

>

P 1
*
1$a 0#< I#>SW !L5 )* )*- )* )*  
>

*,
6
*, 6
> )- ) )-, )-,  

*,
6
*, 6
&5
&5  =W
W > )- ) )-, )-,  

*,*
6 > )- ) )-, )-,  

-

- % +),)++), *)+)*), *) ), )-- +)),), ,)-,)* ,,)*)

-
6"
- 6"0c
c  =>SW
>SW % ) +),, *)* *)*  

- 6"0c
-
6"0c %=
%=
@
 
 >1 ) +),, *)* *)*  

-
6"0c %=
@  >1 ) +),, *)* *)*  

-,
6
-, 6
>
> "">SW
"">SW % +)-))+ +),)) +)) ) ,)--)), )*)- ,) )

-,,
G6."
-,, G6."
% +)-))+ +),)) +)) ) ,)--)), )*)- ,) )

-,,
"( % )*)*)+- )*)+) , )+-))+ )+-))+  

-,,

 % J K ) *)+,) * ))*+)+ ) ),) )--)-*),* ))+* ), ),

-,,,
0#
 % J K ) ))- ),,)  ),,)   


 



  


 
 
 #$%&


   
  !
! ""

% '(

-,,+
!" % )+)+ )) ,)-), ,)-),  

P 1K
-,,-

 % J !5 + )),, *,)*)++ ,),) )-) ),) )),,

P 1 K
-,,
0#
 % J!5 ) ,)+ ))- ) +)* ) +)*  

-+
&5
-+ &5
#
# % )+)+ ))) ))), )+)+,)- ,))*, ),)*

-+

-+  % -) ,) *)+,) +)*,)-+ ,)-) ) ) ) ,)**

-+
""4 )  d# BA>SW ,)-+ ), ,-) ,-)  

e
  %

-+
""4 )  d# BA>SW *))- -*) ), ,)+)-*  )) *) +))*

  %

-+,
6  =W %f 
 )*)* )+)* )) *) ) ),) +))

P 1
-+
!
-+ !5 1 % -),)- *)--)- ,)*), ) ) )+)*, )+),

P 1
-+
""4 ) ) BA g !5 -) +)     
e
 %

P 1
-+
""4 ) ) BA g !5 )), ))* )-)- ),*)-,  ), )-

 %

P 1 %
-+,
6  =W 
 !5 -)- ), )*) )) )+*)*+ -)* +)+


&5
 &5
"F )*),), )+))+ )* )) )**)**) ),+)-+ )+


&5
 &5
"F )+)*)+- )*) )*, )+) )  )+) )   


&5
 &5
"F )+)*)+- )*) )*, )+) )  )+) )   


&5 "F )-)+ ) )  ) )+)+ ) )+)+  


6 &5 "F -))+ *)*) +)+) * +)+) *  


&5
 &5
> +))  +)-) ),),, ,))- ),+)+ )


&5
 &5
> +))  +)-) ),),, ,))- ),+)+ )


VU#H&< ) )*)  )+ *),- )+ +)+


:h") ">  !=!  ) ,  ) )- )-  

,
9 ."%  ),) ) ) -)) , ,)) )-) +)*

,

, "4
"4 &5
&5 ;
; QB&6
QB&6  -)-) ,),)+ ) )*-) ) )*-)* * *

,

, #
# #H< 0#>S -)-) ,),)+ ) )*-) ) )*-)* * *

,
#H&< ;"(  
^ #H&< -+)-)- * ) ) ,)) ,))  

,
:!% -), ),,)  )+) + )+)++ * *

,,
# #H<  & 0#% )*) )-+)-- +))* +))*  

,+
# #H< 9 :!" )) )),, ) ) ) )  

,*
H "4 0#  > -)+ )) ))  

 
6
  6
 ,)*)-* +)-)+ )*)+  )) - )+* ),)

 
Q!&<
  Q!&<
Q#6
Q#6  ) -)+ )-),- )+) ),-)+* )* ,)

 + ;A
 +
;A ) -)+ )-),- )+) ),-)+* )* ,)

 +
5i1 ;A  ) )+ )+  

 +
j" ;A ))  )) + )+)* )*)-- -) )

 +,
#"4   &
" 95" ;A --) + -)+ ) )-- ) -

 +
6 ;A -)- )+ )* ),  

 
0?
  0?  )* ,)+- )) ))  

 
0?
  0?  )* ,)+- )) ))  

 
"5=# 0? ), +-),, *,)* *,)*  

 
60 0? +) )* -) -)  


 



  


 
 
 #$%&


   
  !
! ""

% '(

 
6 0? ,), ,*) *) *)  

 
;$
  ;$!"4
"4 G:    ))-* *), )*+ +),)+ ), ))

 
;$
  ;$!"4
"4 G:    ))-* *), )*+ +),)+ ), ))

 
;$!"4 G:    ))-* *), )*+ +),)+ ), ))

P 1
!5 )-)), )* ),+)*, ,)))++ )-,),) )-*) ))+ ),

,
P 1
, !5 1  )-)), )* ),+)*, ,)))++ )-,),) )-*) ))+ ),

,
&="
, &="
Q!&<
Q!&< Dk
Dk  ))+) )+-)*), ) )) * )++)) )-,)- )-),),

,
;#
, ;#

  " ,) )* ,)) ,))+ +)**) - *)+) ))-+

,
G# ;# (

."% ), ,-) +*)- +*)-  

,
1$" G# ;# (

."% ,)+)+ ,-),-)-- , )+*) ,))- *)+) ))

,,
 ;#  "E "  )+ , )  +)- ,)*  ),*

,+
5i1 B   *)+ +)- +)-  

,
#"4
, #"4

 
 &
"4
&
"4 95" )), ))-+ +)*,) ),) * ))  *))*

,
#"4  )-)+, ),),* )+ ) * ) 

,
&
"4  95" ) ,) ))+* ,),)- ))- ), *),)

,,
?"  0?l ))+ )) + )), +),  ),

,,
6
,, 6 P 1
!5 1  )+) )-)+* -)*)* -))* )-)+ -) *)+,

,,
!
  B1# 0#  ) ,)- *)+ +)-  )+

,,
6  0# QB&6  ) +)  ,), *)- *), )*

,,+
QmY" XY#" (  "4% -*)* )-)*, )) ,)+- )-- )-


P 1 !"

,,*
!5 -)*)+ )*)* *)-), *) ), )-) -))

,+

,+ "F
F :!"( ) )* ))*, ))* )+)*  )

,+
"F D(4  :!"( Dk  ) )* ))*, ))* )+)*  )

,* #5
,*
#  ( )+) ) )))-, )*))  )) ),-), +)*),

,*
A  !L ( ))  ))),* ))++) ++)+)*, ,))  ,)- )

,*
"1  >#W $% ( )+) )+ ) )*)+ ),)*  ))

,*,
0#7  " ( ,*), )) * ) ) ),)+ *),-)++ )+),+

,*+
YB6  BP ( )*,)+ )+,)+ -)*) ,)+ ) + +) )+)

,**
 W  " ( )*-) ))* ,) ) -)+*),  -)-)

,*-
!  " ( )**)+ )*), )+) -),-),  )*) 

,*
#  ##"(  "F( ),* ,)* ))** ++)  ,)- +)*

,*
"?W  " ( ,)+)+ ,)* )-, +)+), )*)+ )+ ) )

,*
6 #5 ( ),)+ *)), ,),)* ,,)--), )), +)*) 

,-

,-   " " 
 " +),, +)+, )* ),  )

,-
 ;#  "E "  +),, +)+, )* ),  )

P 1
,
!
, !5 1 "
"  )-) ,)-,)-+ ,),) ,)+) -) )*

P 1 "  #5 (

,
!L5 )-) ,)-,)-+ ,),) ,)+) -) )*

,+ DH
,+
D  Q!&< ,) ) )+), ),-), ) ),* )- )-)

,+
5i1
,+ 5i1
Dk ,) ) , )+)** ),,)  ))-+  )-)

,+
5i1 Dk  ,) ) , )+)** ),,)  ))-+  )-)

,++
no Q!<
,++ no Q!< Dk
Dk  ) ) ),  )- 


 



  


 
 
 #$%&


   
  !
! ""

% '(

,++
"" 45  36 ."% Dk ) ) ),  )- 


,*
;$
,* ;$!"4 P 1
"4 G: !5  -)* ) )+- ) )+-  

,*
;$
,* ;$!"4 P 1
"4 G: !L5  -)* ) )+- ) )+-  

P 1
,*
;$!"4 G: !L5  -)* ) )+- ) )+-  

0#<
0#< I#= ),)+) ),)-) ,))+*),- )+),)+ ,)) *-) ),

,
0#<
, 0#<
Q!&< -)), +,)+)* ))  ))** ,)) *-) ),

, G6."
,
G6." 0#<
0#< Q!&< -)*) +,),)* ))  ) +)** ,)) *-) ),

,+
L
,+ L % '(
'( 1 +),)+ ,)) -)*)-, ) ), )) *-) ),

,+
#5  = '( 1 +),)+ ,)) -)*)-, ) ), )) *-) ),

,*
L
,* L %
"
" 1 *))+ ))- +),,)+ ,),)+ ),) 

,*
 =
" 1 *))+ ))- +),,)+ ,),)+ ),) 

,
Bp
, Bp
0#<
0#< Q!&< )** ) ,*) ,*)  

,* L % #$%&

,*
L &

"
" 1 )** ) ,*) ,*)  

,*
#$%&

" 1 )** ) ,*) ,*)  

,,
%0E#
,, %0E# -)*), )*),)* )*))+ )*))+  

,,
G6."
,, G6."
%0E# +),,) )-) ) ) )**)+ ) )**)+  

,,
L
,, L % G6."
G6." '( +),,) )-) ) ) )**)+ ) )**)+  

,,*
'(!U ? Dk '( P# ; ^ +),,) )-) ) ) )**)+ ) )**)+  

,,
Bp
,, Bp
0#<
0#< %0E# )+)* +)*)* +)-)* +)-)*  

,,+ L % #$%&

,,+
L &
 '( )+)* +)*)* +)-)* +)-)*  

,,+
#$%&
 '( # ; ^ )+)* +)*)* +)-)* +)-)*  

5Q
5Q  ,))) *)+)) )*),) +) )-) +)+), ))+)


 -

-
 A
A 
# 
 (

  

 B C
 C
D8EF
8EF





  


 
 
 !
! ""

""
()*+


   
 
 #$%"
#$%" &' * &'

",
", -  ./ .0 . .  

",! 0. 1. 0./ 0./  

 . . .2/ .2/  

3 5
!4 .  .1 .0 .0  

6!",! 0./ 0.1 /.0 /.0  

 0.1 0.1 0. 2 0. 2  

3 5
!4      

 ()
 578 .0.20 ./.12 1.1 .0 1.1 .0  

-*


-78 /./  . . .  

 /. .  .0 .0  

3 5
!4 01 1/ 2 2  

 9
  * ./. .2. ..1 ..1  

 ..2 .1.2 ..  ..   

3 5
!4 0. .11 ./ ./  

* ./ ./ /..1/ ./. ./.  

 0./1. 0./.22 /..  /..   

3 5
!4 1./. / .0 .2 .10. .10.  

+:"
+:" *8!5
!5 $
$ #5 .1 .. ./1. ./1.  

 1. .1. .0./ .0./  

3 5
!4 0.10 .2/ . 2 . 2  

7
 !";<
!";<  /.  /0. 0 21. 21.  

 0.0/ /.2 2.2 2.2  

3 5
!4 /.1/ .0 . .  


 (
( #5 2.1/ .21 /. /.  

 0.  . 0.1 0.1  

3 5
!4 .1 ./1    

(
 #5 /./.1 ./.1/ 2. 2.  

 /.0.  2. /.10 /. /.  

3 5
!4 . 1. ./ ./  

"=, (
"=, ( "
" #5 ./ 1.0  .0  .0  

 ./ 1.0  .  .  

3 5
!4 11 / 1 1  

$
$ !%"> 0. 0.1 /. /.  

 0./ 0. /.0 /.0  

3 5
!4  1 / /  

"=, -?
"=,  
 
 =(@
=(@ #5 /.0 .2 .1 .1  

 /.1 . .1 .1  

3 5
!4  /    

"=,
"=, =7
=7 #5 2. .12 .1 .1  


 



  


 
 
 !
! ""

""
()*+


   
 
 #$%"
#$%" &' * &'

 2.2/ . . .  

3 5
!4   1 1  

"=,
"=, *
* #5 . . 1.0 1.0  

 . . / 1.11 1.11  

3 5
!4     

"=,
"=, (


 #5 ./ ./ 1.1 1.1  

 . 1 .22 1. 1.  

3 5
!4   1 1  

#G*(
#G*( 44
44 #5 . .  1.0 1.0  

 .  . 1.1 1.1  

3 5
!4     




 #5 1. 1.0 1./ 1./  

 1.0 1. 1.0/ 1.0/  

3 5
!4 2 0 2 2  

H
H #5 /.1 1.2/ 0.11 0.11  

 1. 1./ 0. 0.  

3 5
!4 .2 /    

+I
I #5 1.1 1.0/ 0.1 0.1  

 1. 1. 0. 0.  

3 5
!4      

$J 2.11.. 2.20.0 .2 .1/..01 /.2.. 2 12.1.2 ../. 

-$J
-$J 
 +$J!%"K
+$J!%"K  1./0.0 0./. /.2. /.02./ 1.21 

 1..12 1./.0 /..1 0. .  1.1 

3 5
!4 0.0 2./ /. / . / 

 $J .2.1 /.0./ 0..2 1.//. . .2 2.

 . /. ../1 ..10 .2. .. 0./

3 5
!4 .. /.0. . 1. ./. ./.2 0. 1

6L5.
6L5. (+'M
(+'M

 #!B $J 2..1 .2.  .1.  2./. 2.0 0.01

 0.01. 0.11./ 0. 0./0 0.. / 2. 0.2

3 5
!4 ./.2 1. 1./2 1..2 .10. /.11 . 

64. 4
. 4

  N
N $J 10.. 1..01  ./. 1 2..2 .2. .2./

 1.0 ./ 0..2 1.0.22 ./.1 . . 

3 5
!4 1.0. / 2.2.0 /.0. 1.0.2 . .2/.1

B. $
. $

  *;
*; 
 $J 11. 0.0 ./2 ./2  

 1. 0/.2 2.2 2.2  

3 5
!4 .1 .2/    

?=
= 
 !
!$OP
$OP =(
=( $J 1.0. 0./.1 /./. 01..0/ .11. /.. 

  .//.1 1./. 02. 1.11 0.. .11.2 1./. 

3 5
!4 . 0.  . .2/ 1./. .0.22  ./.

!
! $J 0..2 2..0 1.00.1 ./.  //.0 1.1.

 2/. 1./ .1.0 /. /.22 .

3 5
!4 1.0.0 /. . .1. 1 .. .2 1..12

5?7 $J . .0 ./ .2/.. 2 .1./2.2 ..2. .2.2 1.


 



  


 
 
 !
! ""

""
()*+


   
 
 #$%"
#$%" &' * &'

 .1./2. ./ ./.0 . 0../1 . 0..  .1

3 5
!4 ../ ..  .1/.1 .2./ .2.2 .0

 I?.
. !
!Q
 
 5%"
5%" 6R
6R $J 0./. 1 /.1. /.1.2 /.2.2 2. 

 1.1.21 ./. .20.1/ .20.1/  

3 5
!4 .0. ..1 .2. .2. 2. 

!"",
!"", $J /..1 /.12. 2../ 2../  

 0..00 0.1.0 /.2.1 /.2.1  

3 5
!4 .2 0. 0.10 0.10  

(
( 
 (("'
(("' $J .22.  .22.1 ..1 . .  .1.  .11

 2./.2 .1. . .0 ..2 ./1.1 1.

3 5
!4 1./. 1.2.2 1.1.  ..0 ..2 /.0

SB
 A(I.
A(I. 7";
7";

 5%"T
5%"T ("'
("' $J /.//./ /.1./ .1.2 2.21.2 /. 

 0.11.00 /.0./ /..10 /..10  

3 5
!4 ..2 . .2.11 22.11 /. 

SU
SU !B("
" 
 
 $J 0..1 .. . .1./.2 0 .0/./ . . 2 ./.

 .. ..  ..0 2.. .2 ..

3 5
!4 /.0.  .0./. .1. ./0 0.2 .2 .2.  ./.

=7
=7 TT
TT 
 4V
V 5%"
5%" $J 0/./ .. ./.2 . . 0 . 

 0.0 1./ .. 0.1 1/./ 

3 5
!4 0.2 2.0 1. 0.0 1.1 

(  B*

  * $J .1.2 .0/.1/ ..1 ..1  

 ..2 . .00 .10.1 .10.1  

3 5
!4 . 21. .  .   

"<
"< $J /1. . /../0 / . 0.02 / . 0.02  

 0 ./. 0/.2. /1..0 /1..0  

3 5
!4 0.1. /.2.10 /.22. /.22.  

7";

7"; =(
=( $J ./. 0.0. 02.0. 1.10.2 1./. . ./

 . .  1.20.1 0.2 .2 1.2.  .0 .0.

3 5
!4 .1.  1 ./.2 0. ./ ..0 1.. . 0. 

+
<.
+
<. =(W
=(W

 -=(
-=( $J 0.2.2 /./. /2. .0 0.10.2 ./1.2 0.0.

 0.0/.  02.2.0 /.22.0 0.. .1.  .12./

3 5
!4 /.  2.0.11 /.2.2 .1.2 ..  ./.

X"
X" 
 B
 -=(
-=( $J 2../ ..2 ..2 ..2  ./.

 0..0/ 0. .0 2.0./ /.20.2  2./

3 5
!4 .1.0 .1./0 .1.2 ./2.0  1./

 9
 
 
 $
$ -

-
 $J .2. . .1 /.2. 1.21.0 .0./ 

 1./.1 ../2 /.00.// 1./.1 . /. 

3 5
!4 2./.  /.2 1.00 0.1 .0 

I(IY
I(IY 
 4 :
 $J 2.1./0 /0./ .2 0. ./0 1/. ./ 2../ .1.10

 0 .. 2 0././2 1./.2 1.2.0 0../ .2./

3 5
!4 0..2 1..0 .0. 1./. 1 ./. /..

Z.
Z. "45"
"45"

 +4
+4 "<
< $J .. . ./ .1.0 . /1. /.10

 ././ ..1 ./. ./ /1.1 /.10


 



  


 
 
 ! ""

! ""
()*+


   
 
 #$%"
#$%" &' * &'

3 5
!4 2.1 .1 .2 /.21 11 .

"=,
"=, 4
4 #5 1.2.1 2.2 1.1 . 1.0 

 1..02 .2 .2 .1 1.0 

3 5
!4 2.1 /.02    

"=,
"=, !' -"' ..     

 2./.1     

3 5
!4 1.2.2     

 $JC
$JC=(+@
=(+@ A(I
A(I  &' S [
 &' . 0.2. .20. .// 0.. 1.0 1././.2 1.. /2. .1

 $JC
$JC =(@
=(@
A(I 2..1 01.0./ ..  ..// 1.. /2. .1

=(@ A(I 2..1 01.0./ ..  ..// 1.. /2. .1

 $JC
$JC #$%"
#$%" &' S [
&' /.. ...0 ./. .0 ./. .0  

 1.2 ./ /1.1.0 1.1. 1.1.  

=(@ A(I 0.11. .2. . . .//.0 . .//.0  

 $JC
$JC ()
()*+
 &' S [ D
+
 &' [ DT7
T7!<F
<F 1.02./ 1..2 0../ 0../  

 2./. 2./.2 .. ..  

=(@ A(I 1.2.// 1./. 11./. 11./.  

 $JC
$JC ()
()*+
 &' S [ D
+
 &' [ DG\!<
G\!<FF 2.0 .1 ..  1./. 1./.  

 .1.  .1. 1.1.2 1.1.2  

=(@ A(I /.0/.0 ./2.2 ./2.2 ./2.2  

 T4Q 2 .2.0 ./0. . / . .2.  . 2.2.   1..

 $JC
$JC 
";
"; =(
( 
 ((? =( 22..0/ .2./.1/ .1.. .1..  

 22..0/ .2./.1/ .1.. .1..  

 $JC
$JC =(=(
=(=( ..1 1 .1./ 2.2.  1.2.   1..

 0.1 11./. 0 0. .1 1 .1.1  ./.

3 5
!4 .0. /..22 1/. ./ 1/.1./  /.

-*
..1. ... ./.2.2 /.//.0 1../ 2.1.

-*
..1. ... ./.2.2 /.//.0 1../ 2.1.

 ..1. ... ./.2.2 /.//.0 1../ 2.1.

I
I 7 ..1.0 .. . ./.. ..1. .1. 2..

I
I 7 ..1.0 .. . ./.. ..1. .1. 2..

 ..1.0 .. . ./.. ..1. .1. 2..

4]
4]  1... /.0.. ./.1. 0. .2. 0.0.1 ..0.



P
/
/ >)
>) M !&.
. L
L !
2
 5
5 6:

5 3Q3
 !&G7) R %
) R %
S$T
"U
$T
"U

 

 

  



   



   


 !"#$   % %


&' () &' &   % %



  ** **

+
,-  !$./ !&01 2./    

3
#
" 4. 5
   +*% +*%



. &6 2./ 3*   3*



657 2./   +*3 +*3


8 6 
1 2./ 3   3

3
0 9:;   % %


8 <
 =.  86> 2./   % %


8 8#
 2./ %   %


8 

2./    


+
8 &6 ) 2./    

3
2?6&) 
2./    


1 ) 2./    


@ 2./    


!,
 2./    


10A)  ,0A9:B. 5

   + +


5 0A
 % 3%* *3* +

*
C./D 6,EF  2G
5 0A

 %%3 % +%% %++

3
5D 
=. 
&' 7H 0A
 %* + ++ *


GD 0  &' &4 


 0A
   * **+


<8:   
! 0IJ 86& 0A
 + 3+%  3


") 0A
 %* +*  3*%


/<# 0A
 %%+% 3+ * %+


&' <
D 5  /9 K 0A

 % %3* *+ +

+
 0A
  %3 3% +*

%
6  6 6E 0A

 * *++ ++ 3*

+
G
 L6D &#4  /9M)
6E 0A

 % 3 3% *++

*
N
 G651    0A

 +%+% **+3 +% %%+


8#
 M
M

  O /9 0A
 *+   *+


!6  "
G 0A
 %* +3  3*%

 

 

  


 0A
  ++* *+ 33+

*
#4 86& 0A

  %  +%+


, D 86V  86
1 0A

 %%* +*3  %*%

3
&W  &G7 86
1 0A

  %3 +% 3*+*

+
&' () 


  &0  & 0A
 + +3+  %%++

*
6X  &' - 0A

 *% %33  3%%3

*
YD ./  &, &! 0A

 %   33*

%
8 . 2./  %  %


5 0A
R 86>) L6 +** %3  3*3*


5 0A
R 20 9 ZE  ![)   **3* **3*


5 0A
R 6\,  ZE ![) SM#!)U   * *


5 0A
R 6\,  ZE ![) S?])U   3 3

+
5 0A
R 574 &!861  &6
6< &!861   * 

+
5 0A
R 86861 3 *33 + *++%3

*
 +%3+   +%3+

3
) #    


 "75 *D3DD*% D++D++D* D+DD% *DDD

&' 
P
/
/ >)
>) M  


 
 *3*% T+

 
 ++++* T+

  +% T3

^_L `
^_L `
\

\ 8a
a >)
>) M I! bHc
bHc 21#$
M  8d

\ 8a e8_
   0!" I 

fg
/5
!& 6/hE /9c. I `
U 8#

H ij 
6 &. 0 Mk4
 !l 8d
 
" U 8#

H mj 
6 &. 0 
  ij 
0 
 !l 8d
 
/ U 8#

H mj 
0 0!
 !l 8d
 

.[!& 

n  # 8d

#$. &G7#$ !n' 21 o #! 
 6.,
\ 8a M
H 6/hE
dT
dT &T
P
/
/ >)
>) M 

 . !
5   506 8#
. &#
/  

 8#
#$.   
6<8p 

 5d 8#
#$.

/
 
0AE
! ,7  0
, 6/5 5d & 

 8#
#$. ./4  2 25 
6<8p 

 8#
#$. &. ./ /!E &!1  5M.q ) 

 
 
6! 96 5 M !&.
. L
L !
2
 5
5 6:

5 PQRQSRT
 !&G7) U TQ
) U TQ
V$W
"X
$W
"X

 

 

  



   



   


 !"#$   % %


&' () &' &   % %



  ** **

+
,-  !$./ !&01 2./    

3
#
" 4. 5
   +*% +*%



. &6 2./   3* 3*



657 2./   +*3 +*3


8 6 
1 2./   3 3

3
0 9:;   % %


8 <
 =.  86> 2./   % %


8 8#
 2./   % %


8 

2./    


+
8 &6 ) 2./    

3
2?6&) 
2./    


1 ) 2./    


@ 2./    


!,
 2./    


10A)  ,0A9:B. 5

  3* *** +


5 0A
  3* %+ +

*
C./D 6,EF  2G
5 0A

 *%  3% %++

3
5D 
=. 
&' 7H 0A
 + * %* *


GD 0  &' &4 


 0A
   **+ **+


<8:   
! 0IJ 86& 0A
 ** ++ *3 3


") 0A
 3 +++3  3*%


/<# 0A
  %3%3 3+* %+


&' <
D 5  /9 K 0A

   3%* +

+
 0A
   +* +*

%
6  6 6E 0A

 **** **  3*

+
G
 L6D &#4  /9M)
6E 0A

   *++ *++

*
N
 G651    0A

 ++ + *+** %%+


8#
 M
M

  O /9 0A
  + + *+


!6  "
G 0A
   3*% 3*%

 

 

  


 0A
   33+ 33+

*
#4 86& 0A

 **%3 +%  +%+


, D 86Y  86
1 0A

  +**3 %* %*%

3
&Z  &G7 86
1 0A

   3*+* 3*+*

+
&' () 


  &0  & 0A
  + *+ %%++

*
6[  &' - 0A

  **+ *+ 3%%3

*
\D ./  &, &! 0A

  *%  33*

%
8 . 2./   % %


5 0A
U 86>) L6 % +3 % 3*3*


5 0A
U 20 9 ]E  !^)   **3* **3*


5 0A
U 6_,  ]E !^) VM#!)X   * *


5 0A
U 6_,  ]E !^) V?`)X   3 3

+
5 0A
U 574 &!861  &6
6< &!861    

+
5 0A
U 86861 **+ ++** ++ *++%3

*
  +%3+  +%3+

3
) # *3 *+  


 "75 DD
D3D
3D3 DD
D%D
%D D
DD
DD
D *D
*DD
DD
D

&'  
6! 96 5 M  


 
 33 aWbc

 
 % PbWbQ

   cdWTd

 
2 ;
; 

 
 
5
4/ ;
;@

 #%+%6+*
 HG8**
8**
:ID7J<
ID7J<


 

  
  

 
 
 

   

 !" #$%%$&'$() *#$&+$%( #$*%$,' #$*&$+# +$,-$', % *$+-$&-$(* '($*#$%+ '($-*$)- +*$*($-,

./0
/0 ++$(%$+* #$))$#* % ,'$-+ *$-+$)( % +'$+,$,% *($-#$*( )-$+,$&* #)$#-$',

./01 -)$&%$(- #$*($+# % ,'$-+ *$)+$%) % -#$-,$'' ,#$%+ )-$+,$&* #)$#-$',

2.3145 (%$(& (%$(& % % (%$(& % % % % %

./01611 *($*%$%' % % % % % *($*%$%' *($*%$%' % %

.781.3
.

49
490
0.:0
:0 -&$,($,& *$%*$&- % *%$)% &*$'- % -+$,*$-# #+$,&$)' #$+)$', )-$%-$-*
;<

49/0. )-$)*$%& *'$-% % % *'$-% % )-$#'$(& % #$+)$', ))$)%$+(

=0;8>? *$)-$,' +,$#- % *%$)% -'$+- % ,*$(+ % % ,*$(+

;@

4A/0. #$%'$'% % % % % % #$%'$'% % % #$%'$'%

A 5.
;2
13545

49/0.6/0 *($*%$%% % % % % % *($*%$%% *($*%$%% % %

1/8.3
35

0;8B"C ($%%$%% % % % % % ($%%$%% ($%%$%% % %

0D0DED

49/0.6/0 *#$'&$)' % % % % % *#$'&$)' *#$'&$)' % %

1/8.3
49./

49
49.
..3 -$#%$'% % % % % % -$#%$'% -$#%$'% % %

49..36 -$#%$'% % % % % % -$#%$'% -$#%$'% % %

9/.3

E2; '$*+ % % % % % '$*+ % % '$*+

E130 '$*+ % % % % % '$*+ % % '$*+

". ($+'$+) ($+'$+) #$*%$,' *$(&$'* ('$,+ % % % % %

"./0 ($*+ ($*+ % ($*+ % % % % % %

".9 *$+( *$+( % *$+( % % % % % %

"..31. *$%' *$%' +% #' % % % % % %

"/23 *-$,* *-$,* )$'% *($** % % % % % %

".8
A *$%,$'* *$%,$'* '&$*) )-$(- % % % % % %
.3

0F7.GE #)$(( #)$(( % #)$(( % % % % % %

0F7.3 ('$,+ ('$,+ % % ('$,+ % % % % %

/.3 *$&'$,' *$&'$,' *$),$#* )&$)) % % % % % %

4A30 '$%#$#) ',$*) % )$*( '#$%* % )$),$*% ($'%$%% % &,$*%

4A30 '$%#$#) ',$*) % )$*( '#$%* % )$),$*% ($'%$%% % &,$*%

.D4AD4AD1D ($%%$%% % % % % % ($%%$%% % ($%%$%% %

.D4AD4AD1D ($%%$%% % % % % % ($%%$%% % ($%%$%% %

.DAD.DD *($+-$%+ '$%&$+- % % '$%&$+- % +$--$#* % % +$--$#*


 
 

  
  

 
 
 

   

.DAD.DD *($+-$%+ '$%&$+- % % '$%&$+- % +$--$#* % % +$--$#*

KL!" ')$#'$+* (*$&*$#% '$%)$)& #*$+%$&( '$%'$-+ % ##$()$,* % *+$&-$&) ($(,$,-

G '$)'$+% #$)'$+% % #$)'$+% % % ($%%$%% % ($%%$%% %

G #$)'$+% #$)'$+% % #$)'$+% % % % % % %

G8. B
 ($%%$%% % % % % % ($%%$%% % ($%%$%% %
M;

13="N0 )&$&( )&$&( % )&$&( % % % % % %

13="N08 )&$&( )&$&( % )&$&( % % % % % %

 ;@
 "

 *$)($+' *$)($+' % *$)($+' % % % % % %

8;2.3 *$)($+' *$)($+' % *$)($+' % % % % % %
0F="

5 *#$#'$** '$'+$(' #$*#$#, -($%% #$-($%& % ,$,,$-, % ,$,,$-, %

5 '$(($(' '$(($(' #$*#$#, )+$%% #$-($%& % % % % %

58. B
 ,$&*$-, #'$%% % #'$%% % % ,$,,$-, % ,$,,$-, %
M;

 -$+-$+% #$),$%% ,$%% #$)%$%% % % '$)*$+% % ($,,$*+ *$-'$,#

 )$%%$%% % % % % % )$%%$%% % #$))$'+ *$''$)#

8
9; ($+*$+% #$)%$%% % #$)%$%% % % *$)*$+% % *$#*$,% #%$#%

8;245 ,$%% ,$%% ,$%% % % % % % % %
O

;21;@ *-$)' % % % % % *-$)' % % *-$)'

;@

;2;@ *-$)' % % % % % *-$)' % % *-$)'

P )'$%% )'$%% % )'$%% % % % % % %

P )'$%% )'$%% % )'$%% % % % % % %

Q
5="N0 ($&#$)) ($&#$)) #$()$*) *$'+$(% % % % % % %

Q
5="N08 ($&#$)) ($&#$)) #$()$*) *$'+$(% % % % % % %
.0

R
S
R
S1; *$)($,% % % % % % *$)($,% % % *$)($,%
;@

R
S;@ *$)($,% % % % % % *$)($,% % % *$)($,%

27" *$)'$&# *$)'$&# % )#$%% *$%($&# % % % % %

27" *$)*$,- *$)*$,- % )#$%% &&$,- % % % % %

27"8.3/ )$#' )$#' % % )$#' % % % % %

/0E

"H.
.. *($**$+# *($**$+# % **$+($%' *$#+$-- % % % % %

"..0 )$)+$-+ )$)+$-+ % ($#%$%* *$#+$-- % % % % %

//7/" +$,($%) +$,($%) % +$,($%) % % % % % %

T"72U

;V52 "H.
.

"51"
1""/" ,$*-$%& '#$%& '#$%& % % % '$,'$%% % '$,'$%% %

"51""/" '#$%& '#$%& '#$%& % % % % % % %

"51" '$,'$%% % % % % % '$,'$%% % '$,'$%% %

AU2C2UCM;

 ;@
 " -$)+$%, '$%'$%- -+$,( % *$+'$-# #$)%$-# #$)#$&& % % #$)#$&&


 
 

  
  

 
 
 

   

 ;@
 " ',$#) ',$#) ($#& % % '#$&' % % % %

23"C ',$#) ',$#) ($#& % % '#$&' % % % %

 #$''$'+ #$''$'+ ,-$+* % % *$+-$-- % % % %

 #$''$'+ #$''$'+ ,-$+* % % *$+-$-- % % % %



.W3
W3.
. *#$)- *#$)- % % *#$)- % % % % %

.W3. *#$)- *#$)- % % *#$)- % % % % %


20 G=X2  *) *) *) % % % % % % %

2
 G=X2  *) *) *) % % % % % % %

94A
4A.3 -$(& -$(& -$(& % % % % % % %

94A.3 -$(& -$(& -$(& % % % % % % %

; 

; " )$*,$#) *$-($#' % % *$-($#' % #$)#$&& % % #$)#$&&
;@



; " )$*,$#) *$-($#' % % *$-($#' % #$)#$&& % % #$)#$&&
;@

;7
7
 #$,#$,&$#* )&$&)$(% -$&($-- #)$%%$-' *'$'&$%, #$)%$-# #$*#$-)$&* '($*#$%+ -#$,&$)* +,$&($)#



9
9'

'

)-<L"

-<L"
'D2)=
'D2)=)
/ 
<6

 

 ?"M
"M
NOPQ
OPQ

  
  

  
 
 

 





 !"# !"#
 !&  !"#$%
!"# !&  !&
$% $%

 '(        , ,
)*+



 )-.
-' 0,  0,    1  1
/
#

, $23" 89  89 09  09 91  91

4235)67



,1
23
,9, 89 8098 ,9 9 91,9 988 9  98,

, :;#9 918910  918910 99,, 918 99 98,9 , 19 989 

<4=>

/?
23

, :!9!@ 99,8  99,8 9,,980  9,,980 919  919

 A
23

, ?92

19  19 ,9  ,9 0911  0911
 *


23

, %-6 99  9 989 991 9819 ,91,9  ,09098 8,9 ,1919
2BC
-<
23

,, (" ,8  ,8 19,,  19,, ,91 9 ,91

23

,0 #%'23
90910 1 9091 ,981 ,9  ,91,  ,98

,1  D%9 0,9 99, 90,9, ,91 91981 9,90 ,,9,8 8980 9,9


E
#5)
:F


23

,8 )). 91 9  ,9 98 9 ,9 8 90 98, 09

23

, < 98 ,9 ,98 9 , 908 9 19 91 1,9,8

<<)=
23

,,8 G?H
<D9 9 191 89,, 9 910 90 98 9,8 98
')*
#5)I"
<)=
23

,, GJ 09 8909 899 191 19,9, 19, 91 91  91
?<)



23

,0 -' 90 9 90 0981  0981 ,9  ,9

II
!(K
#5)
23


   
  

  
 
 

 





 !"# !"#
 !&  !"#$%
!"# !&  !&
$% $%

,0,
< 9  9 ,90 0 09 89 , 89
(?
23

,01 )+23
91, , 988 9, 8 9 911 98

,0 ')*-< 91 ,,911 098 1988 9091 99, ,09  998 9809,

23

,1 4+9-<R 099 8 1909 9089 ,  99  099 919, 1990, ,9,98 99
$-<
23

,1 S)  9 1 9 919, 9 19 91 ,90 9 9090

?$-<
23

,81  T"
 991 190 9 9  ,9089 9019  199 9, 90 9 98 ,901910
2

$
23

,  D<DU
  99 098090 90 98 89 90 8919 ,9 098 9988 9 098 8909
!

23

, )-.
 19098 19098      
=
$)=

8
 90  90 91 9 9 91 090190 9 19 898 9 0909

23
M
-<-<

 $(  8991 ,990 99,9 09,898 ,89,19, 99 9 ,9191, ,9091 919898

 D"
' 9899 ,1991 9 9,90 919890 098898 999 98,991 ,9,901 9199


!& 09909, 0919 1 09099 09989 9,909, 191998 09,9 1911  9190 199,190





 
 


 89
89 1/
1/ 
8. ;
; J

; KLMLNMO
& 0 *> P
 P !
QR"DS
R"DS





 
   



 
    ! "#$

% &'( !#!$! ")

# *' +,  $ "#$

! --. / )) "$

 0-, 12 $$ $$ "!

 3 4  ## ")

)
 5 6 .  57  #)! "

 890 :/; 6<0=>  !"!

  8.; ?@ . ;
  !$# !"

$ ABC  D/  6*;9 )$) $"$

 &  '* !)) )"

 <  -<E !$  )"

! /0 6; &00 )# "))

 +* < F A6 ! ")

) 1'6*C; '6* ;  G / ## "#!


    H, $!) "#

0
 /I C
C C! C# 


 “ȯ”ȡ›  š€ȡš›ȯ Ǔ›f€Ȫ bŽ ȡ Ǒ‘f€Ȫ ‡˜ȡ“€Ȫ ǒšŽ
]Ǔ[€ Ÿ[ 2080/81
\“Ǖ Ǘ…Ȣ - 1 4

(ǽ.€šȪŒ˜ȡ)
2078/79 €Ȫ ™ȡ[ 2079/80 €Ȫ  Ȳ žȪǓ’ \“Ǖ˜ȡ“ 2080/81 €Ȫ ›ê™
‡à˜ȡ
Ǔ .“Ȳ. bŽ€Ȫ Ĥ€ȡš ‡à˜ȡ ǒǓ“˜™ ޙȡ‡ …[ š ‡à˜ȡ ǒǓ“˜™ ޙȡ‡ …[ š ޙȡ‡ …[ š
žǗǽ ˜ȫϑȡ bŽ ĤȡƯȢ  ȡȱȡ ǒ•ȡ[ \ǔۏ˜ ˜ȫϑȡ žǗǽ ˜ȫϑȡ bŽ ĤȡƯȢ  ȡȱȡ ǒ•ȡ[ \ǔۏ˜ ˜ȫϑȡ žǗǽ ˜ȫϑȡ bŽ ĤȡƯȢ  ȡȱȡ ǒ•ȡ[ ǒǓ“˜™ \ǔۏ˜ ˜ȫϑȡ
(“ȡ•ȡ)/ƒȡŠȡ €Ǔ˜ž“ (“ȡ•ȡ)/ƒȡŠȡ €Ǔ˜ž“ €Ǔ˜ž“
(“ȡ•ȡ)/ƒȡŠȡ
1 ]ۏǐš€ bŽ 80294.17 2 3263.55 4733.78 0 .00 3 767.89 9 8744.94 9 8744.94 2 5600.00 1 1680.00 0 .00 6 703.00 1 12664.94 1 12664.94 2 4000.00 1 8255.74 0 .00 9 323.00 1 18409.20

Ěȯ ‡šȣ ǒ› 27959.15 10524.90 2900.00 0.00 1072.17 35584.05 35584.05 15000.00 5200.00 0.00 3000.00 45384.05 45384.05 5500.00 10905.74 0.00 3600.00 39978.31

ǒ€ȡ  bŽ”ğ 51394.70 12450.00 1800.00 0.00 2623.36 62044.70 62044.70 10000.00 6400.00 0.00 3600.00 65644.70 65644.70 17900.00 7350.00 0.00 5600.00 76194.70

“ȡ‚ǐš€ …”ğ 659.59 282.98 28.56 0.00 59.10 914.01 914.01 500.00 60.00 0.00 80.00 1354.01 1354.01 500.00 0.00 0.00 100.00 1854.01
–Ȱ‘ȯǔž€ šȪ‡‚ȡš

…”ğ 18.57 5.67 5.22 0.00 1.85 19.02 19.02 100.00 20.00 0.00 10.00 99.02 99.02 100.00 0.00 0.00 10.00 199.02

€Ǔ˜ž“ 0.00 0.00 0.00 0.00 11.41 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 13.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 13.00 0.00

\ۏšȡǒƶ™ ˜Ǖġȡ €ȪŸ

˜Ǘ㙠 ˜ȡ™Ȫ‡“ 262.16 0.00 0.00 0.00 0.00 183.16 183.16 0.00 0.00 0.00 183.16 183.16 0.00 0.00 0.00 0.00 183.16
2 –Ȱ‘ȯǔž€ bŽ 93469.52 1 3069.36 2941.59 (1251.57) 7 54.00 1 02345.72 1 02345.72 1 7053.94 4251.75 5 127.58 9 61.00 1 20275.49 1 20275.49 2 1274.91 4261.75 0.00 1 215.58 1 37288.65

ǒƨ”ǔ¢™ 11269.75 2797.82 545.03 - 103.80 13522.54 13522.54 3175.50 956.68 - 200.00 15741.36 15741.36 3556.56 956.68 - 393.60 18341.24

–¡Ǖ”ǔ¢™ 82199.77 10271.54 2396.56 - 650.20 90074.75 90074.75 13878.44 3295.07 - 761.00 100658.12 100658.12 17718.35 3305.07 - 821.98 115071.40
‡à˜ȡ ǒǓ“˜™
(“ȡ•ȡ)/ƒȡŠȡ 0.00 0.00 0.00 (1251.57) 0.00 (1251.57) (1251.57) 0.00 0.00 5127.58 0.00 3876.01 3876.01 0.00 0.00 0.00 0.00 3876.01
3 ‡à˜ȡ 1 73763.69 3 6332.91 7 675.37 -1251.57 4 521.89 2 01090.66 2 01090.66 4 2653.94 1 5931.75 5 127.58 7 664.00 2 32940.43 2 32940.43 4 5274.91 2 2517.49 0 .00 1 0538.58 255697.85

F ‡˜ȡ“ 3400.00 0.00 0.00 0.00 0.00 3400.00 3400.00 0.00 0.00 0.00 0.00 3400.00 3400.00 0.00 0.00 0.00 0.00 3400.00

“ȯ”ȡ› ȡ™Ǖ ȯȡ Ǔ“‚˜€Ȫ D Šȡ ƒ””‘™ „‘†› ¡ȡ_‡¡ȡ‡ 320-200 ǐš‘€ȡ ›ȡǓ‚ “ȯ”ȡ›  š€ȡš, ˜ǔÛğ”ǐšŸ‘–ȡŠ Ǔ˜Ǔ DBHK/CB/DK ˜ȡ “ȯ”ȡ›  š€ȡš ‡˜ȡ“ –è“ȯ ‚ǐš Ǔ“Ž[™ —f€Ȫ@


“ȯ”ȡ› ȡ™Ǖ ȯȡ Ǔ“‚˜€Ȫ D Šȡ ƒ””‘™ „‘†› ¡ȡ_‡¡ȡ‡ 3E0-200 ǐš‘€ȡ ›ȡǓ‚ “ȯ”ȡ›  š€ȡš, ˜ǔÛğ”ǐšŸ‘–ȡŠ Ǔ˜Ǔ DBIF/BC/BI €Ȫ Ǔ“Ž[™ –˜Ȫǔ‡˜ “ȡ‚ǐš€ ›‚ȡ“Ȣ €ȪŸ–ȡŠ Ĥȡ¡ ¡Ǖ“ȯ bŽ š€˜˜ȡ “ȯ”ȡ›  š€ȡš ‡˜ȡ“ –è“ȯ ‚ǐš Ǔ“Ž[™ —f€Ȫ@
 ]Ǔ[€ Ÿ[ 2080/81 €Ȫ –‡ȯŠ€ȡ \”ȯǔ¢ `”›ǔޒ€ȡ  Ǘ…€¡Ǿ
\“Ǖ Ǘ…Ȣ - C5

]Ǔ[€ Ÿ[ ]Ǔ[€ Ÿ[

Đ. Ȳ . ¢ȯğ‚ €ȡ™[И `”¢ȯğ‚ €ȡ™[И ^€ȡ_ 2079/80 2080/81

 à˜€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“ €Ȫ \Ûי˜ȡ ¡Ǖ“ȯ

Ĥ˜Ǖ ȡƭȡۓ `הȡ‘“ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 10632 10965

’ȡ“ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 5500 5751
˜€Ȱ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 2832 2889
C €ǙǒŸ
‚¡Ǖȱ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 2300 2325
]›Ǖ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 3600 3745
`Ǖ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 4000 4165
‘Ǘ ’ Ǔ›Šš (¡‡ȡš) 2600 2647
2 ”žǕ”Û†Ȥ ˜ȡ†ȡ ˜ȯ.Š“ 112 114
˜ȡ Ǖ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) 518 541
Ǔ Ȳ …ȡ_  Ǖǒ’ȡ ( Ȳ ƒȢ™ 菚˜ȡğ) ¡ȯȊš (¡‡ȡš) 1552 CGIF
‹Ǘ ›ȡ ȡ ˜ˆȫ›ȡ “‘ȣ˜ȡ Š–Û’ Ǔ“˜ȡ[Ž ǒ€.˜Ȣ CEEG CEJG
Ǔ Ȳ …ȡ_/ “‘ȣ Š–Û’ Ǔ“˜ȡ[Ž–ȡŠ ‡Ê‚ȡ `€ȡ  ¡ȯȊš CECJD CEHJD
E
Ǔ“™ÛğŽ šȡŒš €ȯÛġ èȡ”“ȡ š  Ȳ …ȡ›“ ‚ȪŠȡ E E
‡› ˜ȡ”“ €ȯÛġ 蝅ȡǓ› –“ȡ`“ȯ €ȡ™[ ‚ȪŠȡ CGG CHG
˜ȫ ˜ ˜ȡ”“ €ȯÛġ 蝅ȡǓ› –“ȡ`“ȯ €ȡ™[ ‚ȪŠȡ EBC ECG
ǒǾȡ `הȡ‘“, ǐš‘, ǒšŽ (ȡǒŸ[€) ‚ȪŠȡ (¡‡ȡš) DGBBB 30000
“ ¢ȯğ–ȡŠ \“Ǖ˜ȡǓ“ šȡ‡è š€˜ Ǿ. (\–[) 4.5 6
șǗ. ǒ•Š
€ȡ‹€Ȫ `הȡ‘“ 250 300
(›ȡ)
”ȡ“Ȣ ˜Ǖ¡ȡ“, ”Ȫšȣ  Ȳ š¢Ž š Ǔ ˜ ȡš ¢ȯğ
F –“  Ȳ əȡ 275 275
ޙèȡ”“
ƒȡȱ ȯ ˜Ȱ‘ȡ“ 噝èȡ”“ ¡ȯȊš 2000 1033
ž¡šȣ ¡ǐš `ƭȡ“ Ǔ“˜ȡ[Ž ȡ ޙèȡ”“  Ȳ əȡ 55 90
‚ã†Ȥ/¡šȯ /”ǒ¡šȪ Ǔ“™ÛğŽ ȡ šȪ€ȡ˜  Ȳ əȡ 240 250
“ ¢ȯğ–ȡŠ šȪ‡‚ȡšȣ Ǔ ‡[“ȡ ‡“ȡ (¡‡ȡš) 35 27
ǔ‡ã›ȡ  ‘š˜Ǖ€ȡ˜˜ȡ –ȡŠȪ ”Ǖʓȯ  Ȳ əȡ 76 77
ǒ”…  Œ€ ”Ǖ‚ȯ€Ȫ ǔ‡ã›ȡ  Ȳ əȡ 72 73
€ȡ›Ȫ ”ğȯ  Œ€ ( Œ€ Ǔ–—ȡ‚ \ۏ‚[ èȡ“Ȣ™
ǒ€.Ǔ˜. 17822 18602
G  Œ€  Œ€  ˜ȯ)
Ǔ“™Ǔ˜ š ”Š€ȯ  Œ€ ˜˜[ ǒ€.Ǔ˜. 8254 7821
]Ǔ’€  Œ€ ˜˜[ ǒ€.Ǔ˜. 456 441
”Ǖ› Ǔ“˜ȡ[Ž  Ȳ əȡ  Ȳ əȡ 3223 3428


 ]Ǔ[€ Ÿ[ ]Ǔ[€ Ÿ[
Đ. Ȳ . ¢ȯğ‚ €ȡ™[И `”¢ȯğ‚ €ȡ™[И ^€ȡ_ 2079/80 2080/81
 à˜€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“ €Ȫ \Ûי˜ȡ ¡Ǖ“ȯ

€ȡ›Ȫ”ğȯ  Œ€ ǒ€.Ǔ˜. 4753 4903

Ēȡ˜ȢŽ  Œ€ ”Ǖ› Ǔ“˜ȡ[Ž ˜ȢŠš 683 713
èȡ“Ȣ™ 菚€ȡ  Œ€ ”Ǖ‚ȯ€Ȫ ‚ȡ.”ȡ./“‚š”ȡǓ›€ȡ €ȯÛġ  Ȳ əȡ 732 732
H
 Œ€ ”Ǖ› ”ʞȢ  Œ€ ”Ǖ‚ȯ€Ȫ ‚ȡ.”ȡ./“‚š”ȡǓ›€ȡ €ȯÛġ  Ȳ əȡ 532 534
Ĥžȡ €ȧ™ —“ Ǔ“˜ȡ[Ž —f€Ȫ èȡ“Ȣ™ ¡  Ȳ əȡ 334 369
ˆȪ›ǕǍȯ ”Ǖ›  Ȳ əȡ 10367 11097
‡›ǒƭǕ `הȡ‘“ ¢˜ȡ ˜ȯ.ȡ. 3001 3600
Ĥ ȡšŽ ›ȡ^“ Ǔ“˜ȡ[Ž (HH €ȯ.—Ȣ.—Û‘ȡ –ȣ)  .ǒ€.Ǔ˜. 5441 6202
EE €ȯ.—Ȣ. Ĥ ȡšŽ ›ȡ^“ ǒèȡš ǒ€.Ǔ˜. 6620 7344
šȡǒƶ™ ǒƭǕ ĤŽȡ›ȣ–ȡŠ ǒƭǕ˜ȡ ”¡Ǖȱ… Ĥȡ܏ ‚“ȶ
ĤǓž 95 98
‡“ Ȳ əȡ
ĤǓ å™ǔƠ ǒƭǕ ” ǒ€.ȡ. ƒÖŠȡ 400 450
I `‡ȡ[
ǒƭǕ … Ǖ¡ȡŠ (ĤžȡšŽ š ǒšŽ) ĤǓž 14.5 13
›ƒǕ ȡ  ȡ“ȡ ‡›ǒƭǕ ]™Ȫ‡“ȡ–ȡŠ ǒƭǕ
˜ȯ‚ȡȡŠ 39 42
`הȡ‘“

 ȫ™[ ǒƭǕ–ȡŠ ǒƭǕ `הȡ‘“ ( ȫ™[ Ǔ˜Ǔ“ ĒȢŒ,

˜ȯ‚ȡȡŠ 48 52
 Ȳ èȡ‚  ȫ™[ ĤŽȡ›ȣ š ƒšȯ › Ǖ  ȫ™[ `‡ȡ[)

ƒšȯ › Ǖ  ȫ™[ `‡ȡ[ ĤŽȡ›ȣ ‡Œȡ“ ‡“ȡ (¡‡ȡš) KKB CBBB

 Ǖ’ȡǐšf€Ȫ •›ȡ˜ȯ … Ǖ›Ȫ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 150 155
ƒšȡ™ Ȣ ȡ™Ȫʙȡ  ܛȡۊ Ǔ“˜ȡ[Ž  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 447 454
J Ȱ€ǔ㔀 `‡ȡ[  Ȳ èȡ‚,  ȡ˜Ǖ‘ȡǒ™€ š 噝 ȡǒ™€ –ȡȱ™Ȫʙȡ 
 Ȳ əȡ 368 388
ܛȡۊ ‡Œȡ“
 Ǖ’ȡǐšf€Ȫ ”ȡ“Ȣ ƒʣ  Ȳ əȡ 11279 11279
ǒƭǕȢ™ … Ǖ›Ȫ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 30 100
^ۊš“ȯŠ Ēȡ¡€€Ȫ ƒ“ם ĤǓž 130.64 134
ǓŒǔ‡Š› Šȯ Ǔ›Ǔ—‡“ ”¡Ǖȱ… ĤǓž 72 82
˜Ȫ–ȡ^› Šȯ Ǔ›•Ȫ“€Ȫ Ēȡ¡€  Ȳ əȡ ‡“ȡ (›ȡ) 360 365
˜Ȫ–ȡ^› ĦȪŒå™ȡ֌  ȯȡ ǒèȡš ĤǓž 93.18 95
4
/ Ĥ™Ȫ‚€ȡ[ ĤǓž 65.64 67
ǒ•ÈèŒ ĦȪŒå™ȡ֌  ȯȡ ǒèȡš ĤǓž 37.46 38
 ʶȡš ȡ  Ǘ…“ȡ
K šȯ ǓŒ™Ȫ€Ȫ šȡǒƶ™ ”¡Ǖȱ… Ǚǒƨ ĤǓž 92 94
ĤǒǓ’
\ǔ܊€› •ȡ^–š ǒèȡš ǒ€.Ǔ˜. 14316 14500

f€ȧ€Ǚ ȯ— ȡ_Š ĤŽȡ›ȣ ›ȡ‚Ǖ —f€ȡ €ȡ™ȡ[›™  Ȳ əȡ 30 50


 ]Ǔ[€ Ÿ[ ]Ǔ[€ Ÿ[
Đ. Ȳ . ¢ȯğ‚ €ȡ™[И `”¢ȯğ‚ €ȡ™[И ^€ȡ_ 2079/80 2080/81
 à˜€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“ €Ȫ \Ûי˜ȡ ¡Ǖ“ȯ

›ȡ_“ Ȳ əȡ
  ȯȡ ǒèȡš 5.3 6.5
›ȡ˜ȡ

 ›ȡ‚Ǘ —f€ȡ  š€ȡšȣ €ȡ™ȡ[›™  ȯȡ€Ȫ  Ȳ əȡ 27 50
”Ǘ [ ĤȡǓ˜€ ǔž¢ȡ˜ȡ  ¡‡Ȱ ‘ȯ ǔ“ȯ —“ȡ[ ‘š ĤǓž 94.9 96
”[ ĤȡǓ˜€ ǔž¢ȡ€Ȫ \“Ǖ—  ǒ¡ €¢ȡ C ˜ȡ ĤǓž 76.7 78.5

—“ȡ[ ¡Ǖ“ ]`“ȯ ǒƭȡǓ[

Ǖ‘ —“ȡ[ ‘š
€) ]’ȡš—Ǘ ¡ (€¢ȡ C–J) ĤǓž 96.1 97.5
) ˜ȡڙǓ˜€ ¡ €¢ȡ (K–CD) ĤǓž 57.4 59
`ͅ ǔž¢ȡ€Ȫ €Ǖ› —“ȡ[‘š ĤǓž 19 20
ǒŠ€ȡ` ‘š
CB ǔž¢ȡ €) ]’ȡš— Ǖ ǔž¢ȡ (€¢ȡ 1 ‘ȯ ǔ J  à˜) ĤǓž 85.7 87.9
ĤǓž
) ˜ȡڙȡǓ˜€ ǔž¢ȡ (€¢ȡ K ‘ȯ ǔ CD  à˜) 35.6 37.8

›ɇ ǒǍ€  ˜ȡ  Ǘ…€ (]’ȡš—Ǘ ¡€Ȫ Ǖ‘ —“ȡ[ \“Ǖ”ȡ

0.99 0.99
‘š€Ȫ ]’ȡš˜ȡ)
›ɇ ǒǍ€  ˜ȡ  Ǘ…€ (˜ȡڙǓ˜€ ¡€Ȫ Ǖ‘ —“ȡ[ \“Ǖ”ȡ
1 1
‘š€Ȫ ]’ȡš˜ȡ)
 ȡ¢šȡ ‘š (5 Ÿ[ ˜ȡǓ) ĤǓž 76.3 78.5
 ȡ¢šȡ ‘š CG–DF Ÿ[ `˜ȯš  ˜Ǘ¡€Ȫ ĤǓž 92.2 95
Ǒ‘ȡ ȡ‡ȡ Ĥȡ܏ ‚“ȶ ǒƭȡȸ (€¢ȡ 1 ‘ȯ ǔ 7  Ȳ əȡ (›ȡ) 37.11 40.67

 à˜)
 ȡ˜Ǖ‘ȡǒ™€ ǒƭȡ›™€ȡ †ȡğȡ›ȡ_ Ǔ“ȬžǕ〠èȡ“Ȣ™ ¡ 753 753

è™ȡǓ“Ššȣ ܙȡŒ ǒšŽ (€¢ȡ 6 ‘ȯ ǔ 12  à˜)

^ۊš“ȯŠ  Ǖǒ’ȡ ”Ǖ‚ȯ€Ȫ ǒƭȡ›™ ( ȡ˜Ǖ‘ȡǒ™€) ĤǓž 52.8 56
“™ȡȱ €¢ȡ €Ȫ‹ȡ Ǔ“˜ȡ[Ž (šȡƶ”Ǔ žȰǔ¢€  Ǖ’ȡš  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 118.869 121.369
€ȡ™[И €ȡ™ȡ[۝™“)
`ͅ ǔž¢ȡ˜ȡ —“ȡ[ ‘š (€Ǖ›) ĤǓž 19 20
 Ȣ” ˜Ǘ›€ ȡǓ›˜ (†ȪŠȪ \Ǔ’)  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 558.86 570.26
˜ȡڙǓ˜€ ǔž¢ȡ˜ȡ ĤȡǒǓ’€ ǒŸ™€Ȫ \ڙ™“ ĤǓž 16 17
CC ǔž¢ȡ
‚“ȶ ǒƭȡȸ€Ȫ \“Ǖ”ȡ
ĤȡǒǓ’€ ǔž¢ȡ Ĥǔž¢Ž  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 583.6 617.3
ĤȡǒǓ’€ ǔž¢ȡ ȡ 噝 ȡǒ™€ ȡǓ›˜€ȡ ›ȡǓ‚  Ȳ əȡ (¡‡ȡš)
Ĥǔž¢€ Ĥǔž¢Ž 15.7 18.9

‚ǕŽèš  ǕǓ“ǔ慏ȡ ȡ Ĥיȡ™“ Ĥȡ܏ șȡà”   Ȳ əȡ 97 120

噝 ȡǒ™€  Ȣ” ”ǐš¢Ž  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 501.854 551.854


 ]Ǔ[€ Ÿ[ ]Ǔ[€ Ÿ[
Đ. Ȳ . ¢ȯğ‚ €ȡ™[И `”¢ȯğ‚ €ȡ™[И ^€ȡ_ 2079/80 2080/81
 à˜€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“ €Ȫ \Ûי˜ȡ ¡Ǖ“ȯ

Ĥ‘ȯ ž ¡˜ȡ ǒǓ’ ǒ£ȡ“ Ĥ™Ȫ‚žȡ›ȡ ǒèȡš  Ȳ əȡ (Ĥ‘ȯ ž) 4 5

žȡ¢šȡ ƒȪŸŽȡ —f€ȡ ǔ‡ã›ȡ¡ǽ  Ȳ əȡ 62 70
`ͅ ǔž¢ȡ˜ȡ ĤȡǒǓ’€ ǒŸ™€Ȫ \ڙ™“ ‚“ȶ ĤǓž 20.72 22

ǒƭȡȸ€Ȫ \“Ǖ”ȡ
èȡèؙ  Ȳ èȡ–ȡŠ Ĥ ǕǓ  ȯȡ Ǔ›“ȯ ĤǓž 79 82

”ǐšȡš Ǔ“™Ȫ‡“€Ȫ ]’ǕǓ“€  ȡ’“ Ĥ™Ȫ‚€ȡ[ ‘š ĤǓž 43 45

‚—[Ȣ \èȡ˜ȡ …ȡš ”Š€ à˜ èȡèؙ

ĤǓž 81 84
 Ȳ èȡ–ȡŠ ‡ȡȱ… ‚“ȶ
‘¢ èȡèؙ€˜ȸƮȡšȡ Ĥ ǕȢ  ȯȡ Ĥȡ܏ ‚“ȶ ĤǓž 80 83
CD èȡèؙ Ǔ—ŠȡǓ˜“ f Ĥȡ܏ ‚“ȶ  Ǖ׀ȯšȣ ˜ǒ¡›ȡ ĤǓž 98 98

Ȫǒ€f –˜Ȫǔ‡˜€ȡ  –Ȱ Ȫ” ”ȡ`“ȯ –ȡ›–ȡǓ›€ȡ ĤǓž 75 90

–ȡ› ˜ǙיǕ‘š (G Ÿ[ ˜ǕǓ“€Ȫ) ĤǓ ¡‡ȡš 33 31

“‡ȡ ǔžžǕ ˜ǙיǕ‘š ĤǓ ¡‡ȡš 21 20
Ǔ“ȬžǕ〠˜ǕŠǕ šȪ‚ `”…ȡš  ȯȡ ”ȡ`“ȯ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 4.8 5
Ǔ“ȬžǕ〠kŸ’Ȣ `”›Þ’ȡ Ĥ€ȡš 98 98
]’ȡš—Ǘèš€Ȫ ȡ“ȯ”ȡ“Ȣ  ȯȡ–ȡŠ ›ȡ—ȡǔ۝
ĤǓž 97 99
‡“ Ȳ əȡ
`ͅ ˜Ú™˜èš€Ȫ ȡ“ȯ”ȡ“Ȣ  ȯȡ–ȡŠ ›ȡ—ȡǔ۝
ȡ“ȯ”ȡ“Ȣ ȡ ĤǓž 30 40
CE ‡“ Ȳ əȡ
 š •ȡ_
]’ȡš—Ǘèš€Ȫ  š •ȡ_  ȯȡ ĤǓž 100 100
ĤžȪ’“  ǒ¡€Ȫ › ĤŽȡ›ȣ  Ǖǒ’ȡ–ȡŠ
ĤǓž 4.5 5
›ȡ—ȡǔ۝ ‡“ Ȳ əȡ
ž¡šȣ  Œ€ 菚ȪǏǓ ǒ€.˜Ȣ. 2080 2200
ž¡šȣ  Ǖǒ’ȡ `”—Ȫ‚ ‚“ȶ ‡“ Ȳ əȡ ĤǓž 66.17 66.2
CF ž¡šȣ ǒ€ȡ   Ǖšǔ¢ “ȡ‚ǐš€ ]ȡ  Ǔ“˜ȡ[Ž ¡‡ȡš 100 120
–  ”ȡ€[ Ǔ“˜ȡ[Ž  à”Ǐ ‚“ȶ  Ȳ əȡ 34 50
 š€ȡšȣ —“ Ǔ“˜ȡ[Ž ( —ȡ¡›  ˜ȯ)  Ȳ əȡ 102 125
”™[Š€ ]‚˜“  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 373 1000
”™[Š€€Ȫ – ȡ^ \Ǔ’ Ǒ‘“ 15.5 15
ĤǓ ”™[Š€ ĤǓǑ‘“ …[ \˜ȯǐš€ȧ Œ›š 40 65
CG ”™[Š“ ”™[Š“ ¢ȯğ–ȡŠ ” šȪ‡‚ȡšȣ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) CEB JE
€Ǖ› ‚ȡ¡[è `הȡ‘“˜ȡ ”™[Š“€Ȫ ™Ȫ‚‘ȡ“ ĤǓž 1.65 4
]ۏǐš€ ǒ˜ȡ“萛€Ȫ 菚ȪǏȢ  Ȳ əȡ EI FD
Ǖ
ǒƨ”¢Ȣ™ ¡ȡ_  àˆȫȡ —f€ȡ ˜Ǖ›€  Ȳ əȡ 41 45


 ]Ǔ[€ Ÿ[ ]Ǔ[€ Ÿ[
Đ. Ȳ . ¢ȯğ‚ €ȡ™[И `”¢ȯğ‚ €ȡ™[И ^€ȡ_ 2079/80 2080/81
 à˜€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“ €Ȫ \Ûי˜ȡ ¡Ǖ“ȯ

‡ȯƵ “ȡ‚ǐš€ (68 –Ÿ[ ˜ȡǓ) ‡“ȡ 1269140 1615491

‡ȯƵ “ȡ‚ǐš€ ‘Ǔ›/€Žȡ[›ȣ (60 –Ÿ[ ˜ȡǓ) ‡“ȡ 215610 165093
f€› ȡ ǒ’ȡ ˜ǒ¡›ȡ ‡“ȡ 639945 569020
”ǗŽ[ \”ȡǍ ‡“ȡ 61774 65341
\Ǔ \žƠ \”ȡǍ ‡“ȡ 124765 136804
 ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ
›Ȫ”ȪۘǕ ‡“‡ȡǓ ‡“ȡ 22637 22281
‘Ǔ› –ȡ›–ȡǓ›€ȡ ‡“ȡ 394375 373682
CH –ȡ›  Ȳ š¢Ž \“Ǖ‘ȡ“ ‡“ȡ 772140 802641
–Ɇ ǒ€Ǎ ĤŽȡ›ȣ ˜ȡ•[  ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ —ƣȡ
 Ȳ əȡ
ǒšŽ ‚“ȶ èȡ“Ȣ™ ¡ 753 753
 Ȣ˜ȡ  Ǖš¢ȡ Ǔ–.j.ǒ”.  Ȳ əȡ 254 254
 Ȣ˜ȡ  Ǖš¢ȡ Ǔ–.j.ǒ”. —“ Ǔ“˜ȡ[Ž  Ȳ əȡ CDD CEK
“ȡ‚ǐš€ȡ ĤȡƯ
šȡǒƶ™ ”ǐš…™”ğ šȡǒƶ™ ”ǐš…™”ğ€Ȫ ›ȡǓ‚ ǒšŽ  Ȳ €›“ ‡“ȡ (›ȡ) CDD
 Ȱ “ȡ‚ǐš€€Ȫ
ǒ”ɮ 噝èȡ”“ ǔ‡ã›ȡ ]”€ȡ›ȣ“ €ȡ™[ ʶȡ›“ €ȯÛġ ǔ‡ã›ȡ II II
‹Ǘ ›ȡ, ˜ˆȫ›ȡ  ȡ“ȡ ƒšȯ › Ǖ fȲ ›ƒǕ `ƭ˜Ȣ Ǔ ‡[“ȡ
¡‡ȡš DEB DFB
€ȡ™[И–ȡŠ ” šȪ‡‚ȡšȣ Ǔ ‡[“ȡ
‹Ǖ ›ȡ `ƭȪ‚ ‘ȡ[  Ȳ əȡ 80 100
˜ˆȫ›ȡ `ƭȪ‚ ‘ȡ[  Ȳ əȡ 85 100
CI `ƭȪ‚
ƒšȯ › Ǖ ȡ  ȡ“ȡ `ƭȪ‚ ‘ȡ[  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 75 80
›ƒǕ `ƭ˜Ȣ€Ȫ 菚ȪǏȢ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 18 25
›ƒǕ `ƭ˜Ȣ Ǔ ‡[“ȡ ›‚ȡ™€ȡ \ۙ €ȡ™[И–ȡŠ
 Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 80 90
šȪ‡‚ȡšȣ Ǔ ‡[“ȡ
Ȫǒ€f€Ȫ ‘Ǖ‚˜
[ ǔ‡ã›ȡ˜ȡ ȡƭȡۓ Ǖ ȡ“Ȣ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) DD DE

šȡǒƶ™ ȡƭ  Ǖš¢ȡ –ɇ€˜ȡ ȡƭȡۓ ˜ȫϑȡ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) DG DG

CJ ]”ǗǓ[  ȡ€[ ȡƭ  Ǖš¢ȡ ɇ€˜ȡ ȡƭȡۓ ˜ȫϑȡ ˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) J J

Ȫǒ€f€Ȫ ‘Ǖ‚˜
[ ǔ‡ã›ȡ¡ǽ˜ȡ ]™ȪǓŒ“™ǕƠ “Ǖ“
˜ȯ.Š“ (¡‡ȡš) ID.IHB IG.FKE
Ǖ ȡ“Ȣ
Ǔ“€ȡ Ȣ˜ȡ Ǚǒƨ Ǿ. \–[ -14 25
CK ȡǔŽÏ™ Ǔ“™ȡ[ ]™ȡ \“Ǖ”ȡ \“Ǖ”ȡ 1:9.7 1:6.8
€Ǖ› ‚ȡ¡[è `הȡ‘“˜ȡ Ǔ“€ȡ Ȣ€Ȫ \“Ǖ”ȡ \“Ǖ”ȡ 3;5 4;5
 ȯȡĒȡ¡ȣ›ȯ ƒš–ȡŠȰ ȡ “ǔ‡€Ȱ€Ȫ  ȯȡ €ȯÛġ–ȡŠ
‡Ê‚ȡ  à–Û’Ȣ €ȡšȪȡš ‚“[  È“ȯ ĤǒǓ’€Ȫ  Ȳ əȡ 126 126
20 —ǗǓ˜ 噝èȡ ǒ€ȡ 


 ]Ǔ[€ Ÿ[ ]Ǔ[€ Ÿ[
Đ. Ȳ . ¢ȯğ‚ €ȡ™[И `”¢ȯğ‚ €ȡ™[И ^€ȡ_ 2079/80 2080/81
 à˜€Ȫ \“Ǖ˜ȡ“ €Ȫ \Ûי˜ȡ ¡Ǖ“ȯ

“ȡ” “È ȡ ȡ —ǗǓ˜ 噝èȡ”“ ȡǓ›˜ ĤȡƯ

‡“ȡ 9500 10000
 Ȳ əȡ
 ¡€ȡšȣ –‡ȡš èȡ”“ȡ  Ȳ əȡ 10 0
 ¡€ȡšȣ  Ȳ ƒ  Ȳ èȡ  Ȳ əȡ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 31 31.5
 ¡€ȡšȣ  Ȳ ƒ  Ȳ èȡ€Ȫ €Ǘ›  ‘è™  Ȳ əȡ ›ȡ 74 75
 ¡€ȡšȣ  Ȳ èȡ€Ȫ €Ǖ› Ǔ“¢ȯ”  Ȳ €›“ Ǿ. (\–[) 478 480
 ¡€ȡšȣ˜ȡ•[ Ĥי¢ šȪ‡‚ȡšȣ ‡“ȡ (¡‡ȡš) 93 94
DC  ¡€ȡšȣ  ¡€ȡšȣ ¢ȯğ–ȡŠ €‡ȡ[ Ĥȡ¡ Ǿ. (\–[) 427 428
ȱ Ȣ
 ¡€ȡšȣ  Ȳ ƒ  Ȳ èȡ€Ȫ žȯ™š ”Ǖ‡ Ǿ. (\–[) 94.16 94.2
 ĤŽȡ›ȣ  Ȳ …ȡ›“ —f€ȡ  ¡€ȡšȣ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 15 18
 ¡€ȡšȣ ȡǓ›˜ ĤȡƯ ‡“ Ȳ əȡ  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 51 51.5
‚ǐš– ƒš”ǐšȡš ”ǒ¡…ȡ“€ȡ ›ȡǓ‚ ĤȡƯ Ø™ȡNj
ǔ‡ã›ȡ 77 77
ĤžȪ’“
Ĥ’ȡ“˜ÛğȢ šȪ‡‚ȡš €ȡ™[Șȡ•[ šȪ‡‚ȡšȣ
 Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 86 86
Ǔ ‡[“ȡ (ȡǒŸ[€)
 ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ €ȪŸ˜ȡ ]ƨ ¡Ǖ“ȯ ĮǓ˜€€Ȫ
 Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 550 1000
 Ȳ əȡ
 ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ €ȪŸ˜ȡ  Ǘ…Ȣ€Ǚ šȪ‡‚ȡš‘ȡȡ€Ȫ
 Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 20 30
 Ȳ əȡ
Į˜ ȡ 噝 ȡǒ™€ ȡ  Ȣ” ǒ€ȡ  ȡǓ›˜ Ǔ›“ȯ€Ȫ
DD  Ȳ əȡ (¡‡ȡš) 30 30
 ȡ˜ȡǔ‡€  Ǖš¢ȡ  Ȳ əȡ (ĤǓŸ[)
ĤǓƵȡ“ Ǔ“šȣ¢Ž (Į˜ €ȡ“Ǘ“€Ȫ ”ǐš”ȡ›“ȡ, 
ĤǓƵȡ“  Ȳ əȡ 2500 3000
 ˜ȯ)
–ȡ›Į˜ Ǔ“šȣ¢Ž (ĤǓŸ[) ĤǓƵȡ“  Ȳ əȡ 2500 3000
Į˜ \ǓŒŠ ĤǓƵȡ“  Ȳ əȡ 5000 5000
èȡ“Ȣ™ ¡€Ȫ
–ȡ›˜ǕƠ èȡ“Ȣ™ ¡ ƒȪŸŽȡ 39 70
 Ȳ əȡ
DE ™Ǖȡ ™Ǖȡ 蝚Ȫ‡‚ȡš €ȪŸ–ȡŠ 蝚Ȫ‡‚ȡš Ǔ ‡[“ȡ ¡‡ȡš 12 12
å™ȡ‡ \“Ǖ‘ȡ“–ȡŠ Ǔ ‡[“ȡ ¡Ǖ“ȯ šȪ‡‚ȡšȣ  Ȳ əȡ ¡‡ȡš 150 152
DF \[  ȡ“ȡ ǒ€ ȡ“ ǒ€ȡ  ›ƒǕ ǒƣ  Ȳ èȡ˜ȡ ‚šȯ €Ȫ
¡‡ȡš 115 115
›‚ȡ“Ȣ–ȡŠ šȪ‡‚ȡšȣ Ǔ ‡[“ȡ


 ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ͕‚ȡǓ—“ȯ͕”Ǖ“ ɍš…“ȡ ‚ǐš“ȯ š ¡èȡۏšŽ ‚ǐš“ȯ Ǔ“€ȡ™¡Ǿ

\“Ǖ Ǘ…Ȣ CH

€͘ ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ ȡ ‚ȡǓ—“ȯ Ǔ“€ȡ™¡Ǿ

Ǔ ͘“Ȳ͘ ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ ȡ ‚ȡǓ—“ȯ Ǔ“€ȡ™ €Ȱǒ•™

1. €”ȡ  ǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ@
2. šȡǒƶ™ ‘Ǖʒ ǒ€ȡ  ȪŒ[ ȡšȯ ‡ ‚šȣ  à–ǔے ˜Ûğȡ›™–ȡŠ
™   à–Û’Ȣ €ȡ™[  à”ȡ‘“ ¡Ǖ“ȯ@
3. ǒ•›ȡŠȯ Ǔ›€ ȡ ǒŠ€Š ȡšȯ ‡ ‚šȣ ¡Ǖ›ȡ€  ȯȡ ǒ—ȡ‚–ȡŠ
噝èȡ”“ €ȡ™ȡ[›™ €ȡ™[  à”ȡ‘“ ¡Ǖ“ȯ@
4. €ȯǔÛġ™ ’“ȡ‘ȯ ž €ȡ™ȡ[›™ ȡšȯ ‡ ‚šȣ ¡Ǖ›ȡ€  ȯȡ ǒ—ȡ‚–ȡŠ
€ȡ™[  à”ȡ‘“ ¡Ǖ“ȯ@
5. \ǓǐšƠ ¡Ǖ›ȡ€ €ȡ™ȡ[›™ ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ@
6. –Ǖȣ‚ÖŒ€ȧ ‡› ǒƭǕ ȡšȯ ‡ ‚šȣ ™   à–Û’Ȣ €ȡ˜
]™Ȫ‡“ȡ͕ ȡȡšŽ͕ ˜Ǖ]އȡ –Ǖȣ‚ÖŒ€ȧ ‡›ǒƭǕ €à”“Ȣ–ȡŠ
ǒšŽ͕”Ǖ“ȡ[ ȡ ”Ǖ“èȡ[”“ȡ  à”ȡ‘“ ¡Ǖ“ȯ@
^€ȡ^
7. ˜ǒ¡›ȡ ȡ –ȡ›–ȡǓ›€ȡ ǒ—ȡ‚ ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ@
8. “ȯ”ȡ› ǒƳǒƭȡ›™ ”Ǘȡ[’ȡš ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ@
™ȡšȣ ǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ
9. ǒǓ—Ǐ ˜ȯǓŒ€› €›ȯ‡ ”Ǘȡ[’ȡš ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ@
ǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ
10. ǔ‡ã›ȡ Ǔ“ȡ[…“ €ȡ™ȡ[›™¡Ǿ ȡšȯ ‡ ‚šȣ ǔ‡ã›ȡ Ĥžȡ “ €ȡ™ȡ[›™˜ȡ
Ǔ“ȡ[…“ ^€ȡ^ š¡“ȯ@
11. Ø™ȡNj €ȡ™ȡ[›™¡Ǿ ȡšȯ ‡ ‚šȣ èȡ“Ȣ™ ¡–ȡŠ Ø™ȡNj
 Nj›“ ‚ǐš“ȯ š  ˜Û™€ȡ ›ȡǓ‚
Ĥȡ‘ȯ ǔž€ 菚˜ȡ €ȡ™ȡ[›™ èȡ”“ȡ
‚“ȶ@



Ǔ ͘“Ȳ͘ ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ ȡ ‚ȡǓ—“ȯ Ǔ“€ȡ™ €Ȱǒ•™
12. ǒǓ—Ǐ ȡ›  Ȳ š¢Ž ǒ€ȡ  ȡšȯ ‡ ‚ǐš“ȯ@
 Ǔ˜Ǔ
13. —ǓǕ ˜‚ ‡›İȪ ǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ ȡšȯ ‡ ‚šȣ \“Ǖ Û’ȡ“  à–Û’Ȣ €ȡ™[
‡› ȡ žǔƠ ]™Ȫ‚–ȡŠ š ”Ǘȡ[’ȡš
 à–Û’Ȣ €ȡ™[ ‡›İȪ ȡ Ǔ Ȳ …ȡ^
ǒ—ȡ‚–ȡŠ ¡Ǖ“ȯ@
14. ‡›İȪ \“Ǖ Û’ȡ“ ȡ ǒ€ȡ  ȡšȯ ‡ ‚šȣ \“Ǖ Û’ȡ“  à–Û’Ȣ €ȡ™[
€ȯÛġ ‡› ȡ žǔƠ ]™Ȫ‚–ȡŠ š ”Ǘȡ[’ȡš
 à–Û’Ȣ €ȡ™[ ‡›İȪ ȡ Ǔ Ȳ …ȡ^
ǒ—ȡ‚–ȡŠ ¡Ǖ“ȯ@
15. šȯ ãȯ –ȪŒ[ ȡšȯ ‡ ‚šȣ –ȪŒ[€Ȫ €ȡ™[ šȯ › ǒ—ȡ‚›ȯ
‚“ȶ@
16. ǒ€Š‡Û™ šȪ‚ \“Ǖ Û’ȡ“ ȡ ȡšȯ ‡ ‚šȣ èȡèؙ  ȯȡ ǒ—ȡ‚€Ȫ
ȡ›ȣ˜€ȯÛġǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ ^ǒ”ŒȯǓ˜™Ȫ›Ȫ‡Ȣ ˜¡ȡžȡȡ \ۏ‚[
 ʶȡ›“ ‚ǐš“ȯ@
17. šȡǒƶ™  Ǘ…“ȡĤǒǓ’ €ȯÛġ ȡšȯ ‡ ‚šȣ ™   à–Û’Ȣ €ȡ™[  Ǘ…“ȡ
ĤǒǓ’ ǒ—ȡ‚›ȯ ‚“ȶ@
18. šȯ ǓŒ™Ȫ “ȯ”ȡ› š “ȯ”ȡ› Šȯ Ǔ›Ǔ—‡“ ‘ǕȰ Ǔ“€ȡ™ ‚ȡ—Ȣ fǒ€€Ǚ  ȡ[‡Ǔ“€
ĤžȡšŽ  Ȳ èȡ ‚‹“ ‚ǐš“ȯ@
19. “ȯ”ȡ› ^ۊš˜ȪŒȯ› ™ȡȡ™ȡ ȡšȯ ‡ ‚šȣ  Ǔ˜Ǔ›ȯ ‚ǐš]f€Ȫ €ȡ™[
ǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ “ȯ”ȡ› ”ȡš¡“ ȡ ‚Ȫ‘ȡ˜ 噝èȡ”“
€à”“Ȣ Ǔ›Ǔ˜Šȯ Œ›ȯ ‚“ȶ@
20. ”[Ȣ™ Ĥǔž¢Žǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ “ȯ”ȡ› ”™[Š“ ȡ ¡ȪŠ›噝èȡ”“
ĤǓƵȡ“˜ȡ ‚ȡǓ—“ȯ@



͘”Ǖ“ ɍš…“ȡ ‚ǐš“ȯ Ǔ“€ȡ™

Ǔ ͘“Ȳ. ”Ǖ“ ɍš…“ȡ ‚ǐš“ȯ Ǔ“€ȡ™

1.  Ȣ˜ȡ “ȡ€ȡȝȡšȯ ۊȡ^“ €ȡ™ȡ[›™͕”žǕ ȝȡšȯ ۊȡ^“ €ȡ™ȡ[›™ ȡ ȡƭ
]™ȡ Ǔ“™ȡ[ ȡ ‚ǕŽèš Ĥ˜ȡŽȢ€šŽ€ȡ™ȡ[›™›ȡ_ ‚ȡ—Ȣ f`ŠȰ €ȡ™ȡ[›™
–“ȡ_ ȡƭ ĤǒǓ’ ȡ ‚ǕŽ Ǔ“™ÛğŽ ǒ—ȡ‚ ˜ȡ¡  ʶȡ›“˜ȡ ã™ȡ`“ȯ@
2. €ǙǒŸ ȡ ”žǕ  à–Û’ȢĤ™Ȫ‚žȡ›ȡ͕•ȡ˜[ €ȯÛġ š İȪ€ȯÛġ›ȡ_ Ĥ‘ȯ ž
¡˜ȡ ¡èȡۏšŽ ‚“ȶ@
3. ǔ‡ã›ȡ ¡Ǖ›ȡ€ €ȡ™ȡ[›™ š ^›ȡ€ȡ ¡Ǖ›ȡ€ €ȡ™ȡ[›™›ȡ_”Ǖ“ ɍš…“ȡ ‚šȣ
f€ èȡ“Ȣ™ ¡ f€ ¡Ǖ›ȡ€ šȡơȯ@
4. ǒžȯŸ ]Ǔ[€ ¢ȯğĤȡǓ’€šŽ š kƭȪǓ‚€ ¢ȯğ 噝èȡ”“ Ǔ›Ǔ˜Šȯ Œ›ȡ_
‚ȡ—Ȣ fǒ€€Ǚ  Ȳ š…“ȡ–“ȡ`“ȯ@
5. ˜ȡ›”Ȫ š “ȡ”Ȣ €ȡ™ȡ[›™¡Ǿ ]æ™€ȡ \“Ǖ ȡš ИžȬ f€ȧ€Ǚ ‚ǐš
f€Ʈȡš–ȡŠ ‡Ê‚ȡ Ĥžȡ “  à–Û’Ȣ  ȯȡ `”›å’ ‚šȡ`“ȯ@

‚. Ĥ‘ȯ ž ȡ èȡ“Ȣ™ ¡˜ȡ ¡èȡۏšŽ ‚ǐš“ȯ Ǔ“€ȡ™

Ǔ ͘“Ȳ. Ǔ“€ȡ™ ¡èȡۏšŽ ¡Ǖ“ȯ ¡

C. ”™[Š“Ĥƨ[“ ǒ€ȡ   Ǔ˜Ǔ¡Ǿ  à–ǔے Ĥ‘ȯ ž/èȡ“Ȣ™ ¡