რეფერატი

• სარეფერატო თემა : მთლიანი შიდა

პროდუქტი

• პრეზენტატორი : ანი შუკაკიძე

• საგანი : სტატისტიკა ეკონომიკასა და

ბიზნეში

• ლექტორი : გოგიტა თოდრაძე

 მთლიანი შიდა პროდუქტი

ეროვნულ ანგარიშთა სისტემის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ეკონომიკურ

მაჩვენებელს მთლიანი შიდა პროდუქტი წარმოადგენს, რომელიც ქვეყნის
ტერიტორიაზე წარმოებული საქონლისა და მომსახურების საბაზრო ფასებში
გამოხატული მთლიანი ღირებულებაა.

მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ-ის) დეფლატორი არის ფასების ინდექსი,

რომელიც გვიჩვენებს, თუ რამდენად გაიზარდა ფასები ადგილობრივი წარმოების
საქონელსა და მომსახურებაზე. დეფლატორს ქვეყნების სტატისტიკის სახელმწიფო
სამსახურები ითვლიან, ძირითადად კვარტალურად და წლიურად. მაგალითად,
წლიური დეფლატორი გვიჩვენებს ბოლო ერთ წელიწადში საშუალოდ რამდენით
გაძვირდა ადგილობრივი წარმოების საქონელი და მომსახურება. 2020 წელს
საქართველოში მშპ-ის დეფლატორი 7.3% იყო.

მიუხედავად იმისა, რომ დეფლატორი ფასების ზრდას უჩვენებს, მას ინფლაციის

დონის დასადგენად არ იყენებენ. ამის მთავარი მიზეზი არის ის, რომ მასში
იმპორტირებულ საქონელზე ფასების ცვლილება არ შედის. ამ დროს, ნებისმიერი
ქვეყნის მოსახლეობა თავისი შემოსავლის მნიშვნელოვან ნაწილს იმპორტირებულ
საქონელსა და მომსახურებაზე ხარჯავს. შესაბამისად, როდესაც გვინდა, გავიგოთ
ფასების ზრდის (ინფლაციის) ტვირთი მოსახლეობაზე, იმპორტირებულ
პროდუქციაზე ფასების  ზრდაც უნდა დავითვალოთ და ამის შემდეგ დავადგინოთ
ინფლაციის მაჩვენებელი.

 ნომინალური მშპ არის ფულადი ღირებულებაყოველთვის

მიმდინარე საბაზრო ფასებით, ერთი წლის განმავლობაში
წარმოებული ქვეყნის საქონლისა და მომსახურებით. ამ გზით, ის
ასახავს ცვლილებებს, რომლებიც შეიძლება მოხდეს ფასების
ზრდის ან შემცირების თვალსაზრისით.
 რეალური მშპ განსხვავდება წინა რადგან ფულადი ღირებულება,
რომელიც გათვალისწინებულია, მუდმივ ფასებშია.
 და ბოლოს, მშპ ერთ სულ მოსახლეზე მოსახლეობას უკავშირდება. ეს
შეიძლება განისაზღვროს, როგორც მშპ-ს დაყოფა მოსახლეობის
რაოდენობის მიხედვით, რომელიც ქვეყანას აქვს წელიწადში.

როგორ გამოვთვალოთ მშპ

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მომენტი, რომელიც უნდა
გაითვალისწინოთ, თუ რა არის მშპ, არის მისი გამოანგარიშების
სხვადასხვა გზა. ყველა კარგად არის და ეს მოგცემთ ზუსტ
მნიშვნელობას, თუ სად არის ქვეყანა. მაგრამ ისინი ძალიან
განსხვავებულად გამოითვლება. ამრიგად, სამი მეთოდი გამოიყენება:

ხარჯების მეთოდი
კერძოდ, ფორმულაა:

მშპ = C + I + G + X - მ

ასე ჩანს, არაფერი არ იცით, არა? ეხება დაამატეთ მოსახლეობისა და

ეკონომიკური აგენტების ყველა ხარჯიასევე ინვესტიციები, სახელმწიფო
ხარჯები და ექსპორტი; მაგრამ თქვენ უნდა მოაკლოთ იმპორტი.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ ვსაუბრობთ მთლიანი მოსახლეობის

მიერ მოცემულ პერიოდში საქონლისა და მომსახურების ხარჯების ჯამზე,
რომელსაც ემატება კაპიტალის მთლიანი ფორმირება და ექსპორტი.
მთლიანი ეს ღირებულება იმპორტიდან გამოკლებულია მშპ-ს
მისაღებად.

შემოსავლის მეთოდი
შემოსავლის მეთოდად ცნობილი, ეს ფორმულა შემდეგია:

მშპ = RA + EBE + (გადასახადები - სუბსიდიები)

მასთან ერთად თქვენ გეცოდინებათ ქვეყნის შემოსავლის ან შემოსავლის

ჯამი. ამრიგად, ვხვდებით, რომ უნდა დავამატოთ მშრომელთა
შემოსავალი (RA) და მთლიანი ოპერაციული ზედმეტი (EBE), რომელსაც
ემატება სხვაობა გადასახადებსა და სუბსიდიებს შორის.

დამატებული ღირებულების მეთოდი

ფორმულა შემდეგია:

მშპ = GVA + გადასახადები - სუბსიდიები

Აქ, ჩვენ გვაქვს, რომ GVA არის ქვეყნის მთლიანი დამატებული

ღირებულება. ამ ფორმულის საშუალებით დაემატება პროდუქციისა და
მომსახურების გაყიდვები, რაც ყოველთვის ნედლეულის ან სხვა
ელემენტების ხარჯზე ხდება, რომლებიც გამოყენებულია მათი
წარმოებისთვის

როგორ გამოვიყენოთ მშპ მონაცემები?

 ქვეყნების უმეტესობა აქვეყნებს მშპ-ს მონაცემებს ყოველთვიურად და
კვარტალში. შეერთებულ შტატებში, ეკონომიკური ანალიზის ბიურო
(BEA) აქვეყნებს კვარტალური მთლიანი შიდა პროდუქტის წინასწარ
გამოქვეყნებას კვარტალის დასრულებიდან ოთხი კვირის შემდეგ და
საბოლოო გამოცემას კვარტალის დასრულებიდან სამი თვის შემდეგ. BEA
გამოშვებები ამომწურავია და შეიცავს უამრავ დეტალს, რაც საშუალებას
აძლევს ეკონომისტებს და ინვესტორებს მიიღონ ინფორმაცია და
შეხედულებები ეკონომიკის სხვადასხვა ასპექტზე.

მთლიანი შიდა პროდუქტის ბაზრის გავლენა ზოგადად

შეზღუდულია, რადგან ის ჩამორჩენილია და კვარტლის ბოლოსა და მშპ-
ს მონაცემების გამოქვეყნებას შორის უკვე გავიდა მნიშვნელოვანი დრო.
თუმცა, მშპ-ს მონაცემებს შეიძლება ჰქონდეს გავლენა ბაზრებზე, თუ
რეალური რიცხვები მნიშვნელოვნად განსხვავდება მოლოდინებისგან.

იმის გამო, რომ მშპ პირდაპირ მიუთითებს ეკონომიკის

ჯანმრთელობასა და ზრდაზე, ბიზნესებს შეუძლიათ გამოიყენონ მშპ,
როგორც სახელმძღვანელო თავიანთი ბიზნეს სტრატეგიისთვის.
სამთავრობო უწყებები, როგორიცაა აშშ-ის ფედერალური ფედერალური
ბანკი, იყენებენ ზრდის ტემპს და მშპ-ს სხვა სტატისტიკას, როგორც
გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, რათა განსაზღვრონ, თუ რა ტიპის
მონეტარული პოლიტიკის განხორციელება უნდა მოხდეს.

თუ ზრდის ტემპი შენელდება, მათ შესაძლოა გაატარონ

გაფართოებული მონეტარული პოლიტიკა ეკონომიკის გაძლიერების
მიზნით. თუ ზრდის ტემპი ძლიერია, მათ შესაძლოა გამოიყენონ
მონეტარული პოლიტიკა, რათა შეანელონ მოვლენები ინფლაციის
თავიდან ასაცილებლად.

რეალური მშპ არის ის მაჩვენებელი, რომელიც ყველაზე მეტს ამბობს

ეკონომიკის სიჯანსაღეზე. მას ფართოდ მოსდევს და განიხილავს
ეკონომისტები, ანალიტიკოსები, ინვესტორები და პოლიტიკოსები.
უახლესი მონაცემების წინასწარ გამოქვეყნება თითქმის ყოველთვის
გადაადგილებს ბაზრებს, თუმცა ეს გავლენა შეიძლება შეზღუდული
იყოს, როგორც ზემოთ აღინიშნა.

მონაცემთა მანიპულირება
2022 წლის ოქტომბერში ჟურნალში Political Economy-ში
გამოქვეყნებულმა რეფერენტულმა კვლევამ აჩვენა ეკონომიკური ზრდის
სტატისტიკით მანიპულირების ნიშნები ქვეყნების უმრავლესობაში.
კვლევის მიხედვით, ეს ძირითადად ეხებოდა ქვეყნებს, რომლებიც
იმართებოდნენ ნახევრად ავტორიტარული/ავტორიტარული ან არ
ჰქონდათ ძალაუფლების ფუნქციონალური გამიჯვნა. კვლევამ აიღო
ღამით განათების სიკაშკაშის წლიური ზრდა, რაც გაზომეს
თანამგზავრების მიერ და შეადარე ის ოფიციალურად დაფიქსირებულ
ეკონომიკურ ზრდას. ავტორიტარულ სახელმწიფოებს მშპ-ს მშპ-ს
მუდმივი ზრდა ჰქონდათ უფრო მაღალი, ვიდრე მათი ზრდა ღამის
განათებაზე ვარაუდობდა. ეფექტი, რომელიც ასევე არ შეიძლება აიხსნას
სხვადასხვა ეკონომიკური სტრუქტურით, სექტორის შემადგენლობით ან
სხვა ფაქტორებით. ზრდის არასწორ სტატისტიკას ასევე შეუძლია
გააყალბოს ისეთი ინდიკატორები, როგორიცაა მშპ ან მშპ ერთ სულ
მოსახლეზე.