Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica

Paper van :
Sebastien, TISON
Datum van het interview: 06/11/2017
Tijdstip van het volledige gesprek: van 13u30 tot 15u15

Inhoud
1 Beschrijving van de huidige job ......................................................................................................................... 2
1.1 Functie-omschrijving.................................................................................................................................. 2
1.2 ICT-ondersteuning in de job ....................................................................................................................... 2
2 Blik op ICT .......................................................................................................................................................... 8
2.1 Bespreking van de tabel, discussie rond automatisering ........................................................................ 10
2.1.1 Uitgetypte discussie in dialoogvorm ................................................................................................ 10
2.1.2 Conclusies van dit interview ............................................................................................................ 16
3 Deze job anno 2030 ......................................................................................................................................... 16
4 Referenties ....................................................................................................................................................... 18

1
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
1 Beschrijving van de huidige job

1.1 Functie-omschrijving
De anonieme respondent heeft een klein bedrijf dat actief is in de bank- en verzekeringssector. Het kantoor
bestaat uit slecht 3 personen: de respondent (eigenaar), de man van de respondent (mede-eigenaar) en een
bediende. De respondent is:
- Een vrouw
- Leeftijd: 44 jaar
- Hogeschool opgeleid: bedrijfsmanagement met doorstroomoptie accountancy-fiscaliteit.
De job van de respondent omvat de volgende taken
➢ Klantenonthaal (ongeveer 15% van haar tijd)
Er wordt een gesprek gevoerd met de nieuwe klanten. Dit kan variëren van een zichtrekening met
bankkaart openen tot verzekeringen tot een woonkrediet aanvragen. Indien de nieuwe klant iets wenst
wat niet meteen binnen de respondent haar terrein ligt stuurt ze de klanten dan door naar een van haar
collega’s.
➢ Beleggingsgesprekken en analyseren van eventuele beleggingen (ongeveer 55% van haar tijd)
Het kantoor van de respondent heeft 3 beleggingsproducten die worden aangeboden (net zoals de
meesten banken): de spaarrekening, een kasbon en een beleggingsfonds. Als een klant een vermogen
wil gaan beleggen zal de respondent eerst deze 3 producten uitleggen aan de klant. Aan de hand van
een 1Mifid-profiel kan de respondent een goed advies geven van wat de klant met zijn vermogen zou
mogen en kunnen doen.
➢ Uitleg over pensioenopbouw, zowel voor particulieren als zelfstandigen (ongeveer 15% van haar tijd)
Hier wil de respondent kijken hoe een particulier op een fiscaalvriendelijke manier aan kapitaal voor zijn
latere pensioen kan opbouwen. Er moet hiervoor een gesprek plaatvinden met de klant die een goed
inzicht moet geven op de financiële situatie van de klant. Daarna kan de respondent kijken welk
pakket/methode het gunstigst zou zijn voor de particulier. Ook voor zelfstandigen en vennootschappen
bestaan er fiscaalvriendelijke manieren op pensioenkapitaal op te bouwen, maar hiervoor heeft de
verzekeraar inzicht nodig in de resultaten (balans, resultatenrekening en toelichting) van de
onderneming, samengaand met nog een gesprek. Hieruit leidt de respondent dan af wat gunstig is voor
de zelfstandige of vennootschap.
➢ De algemene werking van het kantoor (ongeveer 15% van haar tijd)
Hiervoor volgt de respondent 2commissies op, bekijkt ze de toekomstplannen van het kantoor en
probeert die uit te stippelen, volgt ze de wetgeving op en nog een aantal andere kleinere taakjes die
ervoor zorgen dat het kantoor goed blijft draaien.

1.2 ICT-ondersteuning in de job

In het bank- en verzekeringskantoor zijn er een aantal programma’s die worden gebruikt in het kader van de
activiteiten van de onderneming.
➢ Bankprogramma en SOPRA
Er wordt binnen het bankgedeelte van het kantoor gewerkt met twee programma’s:
- Een programma dat aangeleverd is door de bank waarvoor het kantoor werkt. Dit is een beveiligd
netwerk waarbij bankinformatie kan worden uitgewisseld tussen het kantoor en de hoofdzetel. Het
programma heeft geen exacte naam.

1
MIFID is een Europese regelgeving. Elke klant die wenst te beleggen moet beschikken over een ‘MIFID-profiel’. O.b.v. een
vragenlijst moeten de bankiers polsen naar de kennis, ervaring, financiële situatie, belegginsobjectieven en
beleggingshorizon. Het resultaat hiervan bepaald welke beleggingsproducten al dan niet mogen worden voorgelegd.
2
De inkomsten en uitgaven die we van de bank en verzekeringsmaatschappijen ontvangen

2
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
- Een programma dat is aangeleverd door ‘SOPRA’. Het is een online database van al de
klantengegevens van het kantoor en de bank.
Momenteel is er een overgangsfase met betrekking tot het gebruik van de 2 programma’s. Het is de
bedoeling dat het bankprogramma volledig wordt vervangen door het programma aangeleverd door
SOPRA. Het huidige databasesysteem zou door SOPRA aangevuld moeten worden in verschillende fases.
Hoe dit zou gebeuren zou volgend de respondent niet duidelijk gemaakt zijn door de hoofdzetel.

• SOPRA-programma
Dit programma wordt gebruikt om een nieuwe klant aan te maken via het inlezen van een eID. De
nieuwe klant wordt automatisch geregistreerd in de database van het kantoor en de bank. Het
programma kan ook gebruikt worden om wijzigingen aan bestaande klanten te maken. Voorbeelden
hiervan zijn het wijzigen van een adres, het wijzigen van beroep, ... Het bestand waarin de klant
wordt opgeslagen is een XML-bestand zoals we in de lessen gezien hebben, de respondent wist mij
dit te melden.

Nadat de klant geregistreerd is, wordt een klantenprofiel aangemaakt dat een duidelijk beeld
geeft van wat de klant allemaal doet bij de bank. Via enkele kliks kan de respondent zo goed al
alles te weten komen over de financiële situatie van een klant. Ook wordt snel duidelijk welke
4
producten de klant allemaal heeft bij de bank.

3
Schermafdruk 1: de registratie van een klant in SOPRA.
4
Openen van een zichtrekening, bankaart aanvragen, geld storten en afhalen, online banking activeren, beleggingen
intekenen, vreemde munten aan- of verkopen, cheques innen, overschrijvingen, woningkrediet ingeven, …

3
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

Het zou dus na verloop van tijd, de bedoeling zijn dat dit ene programma (SOPRA) uiteindelijk
het gehele bankgedeelte van de kantoren van de bank zou moeten kunnen ondersteunen. De
respondent wist mij te zeggen dat ze hoopt dat dit snel zal gebeuren, want doordat er nu met
twee programma’s moet worden gewerkt, er veel mankementen en miscommunicaties zijn. Dit
zorgt ervoor dat er nog veel te veel automatiseerbare taken met de hand moeten worden
gedaan.

• Programma aangeleverd door de bank

Eens de klant een profiel heeft in het klantenbestand, kunnen er producten aangemaakt worden. Dit
gebeurt via het programma dat is aangeleverd door de bank. Hieronder wordt een schermafdruk
gegeven. Een kleine aanvulling bij wat er allemaal staat op de schermafdruk kan handig zijn. Als er
een product moet worden aangebracht bij een klant kan de respondent via een zoekbalk de klant
opzoeken, indien het een nieuwe klant is moet die eerst aangemaakt worden via het programma
van SOPRA. De respondent komt vervolgend uit bij het profiel van de klant. Het profiel heeft 2
onderdelen: Costumer en Administration.

In het onderdeel costumer is opnieuw verdeelt in onderdelen, per onderdeel is er een andere
vorm van info over de klant te vinden:
- CMR: vermelding van de naam, het adres en de leden van het gezin.
- Overview: overzicht van de verschillende producten en de mogelijkheid om hiervan een
rapport af te drukken.
- Kyudo: dit is het onderdeel dat het meest gebruikt wordt. Hier worden bankkaarten
aangevraagd, rekeningen geopend, geld gestort en afgehaald, beleggingen geregistreerd, …
- Creops: dient om eventuele woningkredieten in te geven.

5
Schermafdruk 2: voorbeeld van het profiel van een geregistreerde klant.

4
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
- MIFID: hier vind de respondent het MIFID-profiel van de klant. Ik verwijs naar voetnoot 1
voor de uitleg hierover.
- Craydon: op basis van een ondernemingsnummer kan hier de bedrijfsinformatie opgezocht
worden.
- Simple-e-file: database waarin alle documenten met betrekking tot een woningkrediet
worden bewaard.

Het onderdeel Administration wordt gebruikt voor klantenlistings en voor de aanvraag van
duplicaten van rekeninguittreksels en voor een overzicht van de documenten op klantenbasis.

Als er dus wijzigingen moeten gebeuren, dan worden deze wijzigingen via de bovenstaande
programma’s ingevoerd. In een XML-bestand worden deze wijzigingen dan opgeslagen in zowel
een online database van de bank als in een persoonlijke database van het kantoor.

➢ PORTIMA AS/WEB
PORTIMA is een programma dat gebruikt wordt voor de taken die gerelateerd zijn aan het
verzekeringsgedeelte van het kantoor. Het is een beveiligd netwerkt die de respondent toelaat
gegevens tussen de verschillende verzekeringsmaatschappijen (Fidea, AXA, AG insurance, …) en het
kantoor uit te wisselen. AS/Web is het bijbehorende softwareprogramma. Met AS/Web kunnen een
groot aantal verzekeringsverrichtingen die vroeger op papier gebeurden online verwerkt worden. Vanuit
AS/WEB is er een onmiddellijke toegang tot de modules van de aangesloten maatschappijen die u
hiervoor toestemming gegeven hebben. Via deze modules kunnen de
verzekeringstransacties rechtstreeks doorgestuurd en onmiddellijk afgewerkt worden.

5
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

Het gebruik van PORTIMA AS/WEB heeft wel een aantal voordelen. Er wordt veel tijd gewonnen omdat
via de computer het dossierbeheer veel vlotter verloopt dan als het via papier gebeurt. Het zou volgens
de producenten ook een onafhankelijk product zijn met optimale beveiliging.

Het programma wordt binnen het kantoor gebruikt om:

- Offertes voor een bepaalde verzekering te maken
- Een verzekeringspolis op te maken
- Een wijziging aan een bestaande verzekeringspolis in te voeren
- …
Omdat het kantoor van de respondent verzekeringen afsluit voor haar klanten bij verschillende
verzekeringsmaatschappijen is dit een heel handig programma, omdat bijvoorbeeld alle in te vullen
dossiers voor het opmaken van een bepaalde verzekering direct beschikbaar zijn op dit platform. Op de
site van 6PORTIMA wordt er ook gezegd dat deze documenten beschikbaar zijn, in onder andere de
vorm van XML-documenten, via een online database.

➢ SIGURA
Sigura is een online beheerprogramma dat specifiek ontwikkeld is voor de verzekeringssector. Het wordt
beschreven als een online beheerpakket voor de moderne verzekeringsmakelaar. Voorheen werkte de
respondent met een ander programma, maar omwille van de kostprijs en het gebruiksgemak zijn ze
overgestapt op Sigura.

6
http://www.portima.com/tabid/68/language/nl-NL

6
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

Sigura is een alles-in-één applicatie die zorgt voor de communicatie tussen klant, kantoor en
maatschappij. Binnen het kantoor van de respondent wordt Sigura gebruikt voor volgende
verzekeringsdoeleinden:
- Agendabeheer op kantoorniveau.
- Per klant een overzicht van hun verschillende verzekeringspolissen bij de verschillende
verzekeringsmaatschappijen.
- Overzicht van de schadegevallen per klant.
- Mails sturen naar de klanten en naar de verzekeringsmaatschappijen. De mails worden dan
automatisch aan de juiste klant/polis gekoppeld.
- Historiek opzoeken van afspraken uit het verleden, verzekeringspolissen die niet meer actief zijn, …

Sigura werkt volgens de bediende van het kantoor (meer kennis van ICT), helemaal zeker is ze het niet
en er valt ook niet zo veel informatie over te vinden, ook met XML-documenten die dan vertaald
worden, met XSLT, naar webpagina’s (met HTML).

Het is de bedoeling dat het kantoor in de nabije toekomst zal overstappen naar een volledig paperless
systeem. De klant zal zijn polissen via ‘Mysigura’ kunnen raadplegen. Hierdoor kan de klant met behulp
van inloggegevens en een wachtwoord zijn persoonlijke data in verband met de verzekeringspolissen
van de klant raadplegen. De respondent zal dan kunnen bepalen welke informatie de klant al dan niet
kan zien.

7
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
2 Blik op ICT

8
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

9
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
Duidt de juiste optie aan door een ‘X’ te plaatsen:
: Ik heb de respondent eerst het filmpje getoond en daarna de tabel laten invullen.
X : Ik heb de respondent eerst de tabel laten invullen en daarna pas het filmpje getoond.

2.1 Bespreking van de tabel, discussie rond automatisering

2.1.1 Uitgetypte discussie in dialoogvorm

Interviewer: vet Respondent: cursief

*Interview vindt plaats vanaf 25min na het begin van het gesprek*

Dus, u heeft het filmpje bekeken. Het gaat er dus duidelijk over dat de evolutie van de ICT-systemen zodanig
rap zal gaan dat veel jobs in gevaar zullen komen. Een voorbeeld in dit filmpje waren de truckers in de VS, die
met 3 miljoen zijn, die hun job waarschijnlijk zullen verliezen vanaf het moment dat de zelfrijdende auto
volledig ontwikkeld is.
Als ik u nu opnieuw zou moeten vragen, na het zien van dit filmpje, wat uw gevoel is op dit eigenste moment,
wat zou u daar dan nu op antwoorden?
Ik denk nog altijd hetzelfde.
Als u dan terugdenkt aan de verschillende aspecten van uw job zoals we in het begin besproken hebben, zijn
er dan specifieke taken waarvan u denkt dat die zouden kunnen geautomatiseerd worden in de pakweg
komende 15 jaar?
Zeker! Zeker in onze business verandert er heel veel. Het is nu een goede 20 jaar dat ik in de bankensector werk
en in het begin was een van de hoofdtaken geld ontvangen van de mensen en geld meegeven met de mensen.
Op vandaag de dag is dit een minimum van wat ik doe. Door de ICT-systemen die zijn opgekomen gaan mensen
nu gewoon geld gaan afhalen van de geldautomaat. Die evolutie is de is de laatste jaren ook enorm veel
versnelt. Dit is ook iets wat je merkt aan grootbanken, die gaan hun kantoren gewoon inkrimpen. Er is ook meer
specialisatie. Dus de computer neemt sowieso al heel veel taken over en voor ons is de concurrentie met
grootbanken eigenlijk ook echt van belang, omdat wij net zelfstandigen zijn. Grootbanken gaan alles zodanig
gaan specialiseren, bijvoorbeeld hadden wij vroeger het voordeel van altijd bereikbaar te zijn, gaan zij nu ook op
die manier na hun werkuren ook de mogelijkheid gaan geven aan de klanten om online te gaan chatten met de
persoonlijke belegger van de klant om zaken af te sluiten. Ook qua verzekeringen, heel veel grotere spelers
hebben ook al internetverzekeringen in hun aanbod, dus dat je u gewoon moet inloggen en beslissen welk type
verzekering je wilt aangaan. Dit alles kan tegenwoordig al gebeuren zonder een tussenkomst van ‘ons’. Maar op
dat vlak denk ik dat wij als zelfstandige speler toch nog altijd een meerwaarde kunnen bieden naar bijvoorbeeld
afhandeling van schadegevallen, persoonlijk contact en toch meer ons advies gaan afstellen op de klant. Dat is
zowat mijn idee.
Zijn er dan dingen waarvan dat u denkt van, dus eerder specifieke voorbeelden, dat voor die taak men altijd
een persoon zouden nodig hebben. Dus taken die volgens u nooit machinaal of computergestuurd zullen
kunnen gebeuren?
Ja, ik denk bijvoorbeeld aan woningkredieten, je kan dat online al eens gaan ingeven, maar fiscaal gezien kan
ook een ander voorstel gaan doen. Wij kunnen echt wel naar de klant toe informatie gaan verlenen en ons
voorstel gaan personaliseren, er bestaan nooit 10 gelijke woningkredieten. Dus ik denk op dat vlak dat wij wel
een voordeel zijn.

10
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

Als ik u dan zeg dat in het filmpje gezegd werd dat de computersystemen meer en meer in staat worden om
evengoed te redeneren zoals mensen en eventueel in de toekomst zelf beter dan mensen. Er werd gezegd dat
dit binnen 5 jaar, wat misschien een positieve schatting is, dus laat ons nu nog binnen 10 jaar nemen, volledig
mogelijk zal zijn. Denkt u dan niet da die computer, die eigenlijk slimmer is dan de mensen, beter deze taak
zal kunnen afhandelen?
Thoh, ik denk het niet. Ik weet het eigenlijk niet.
Ik ben er natuurlijk absoluut geen expert in, maar bijvoorbeeld kan een computer alle data van over het hele
land, of zelf de hele wereld enorm snel verzamelen en verwerken, terwijl dat het voor een mens vaak enkele
uren zou duren om info te verzamelen en te verwerken. Deze info zou dan ook nog niet half zoveel zijn als
wat een computer in enkele seconden zou kunnen.
Euh, ja dat is best mogelijk. Maar ik denk dat in onze sector, het is misschien ook wishfull-thinking hé, maar
geldzaken zijn ook altijd vrij gevoelig bij mensen en ik denk dat mensen nooit hun geldtaken 100% aan een
computer toevertrouwen. Dat is mijn idee. Want het is wel zo, dat zie ik toch, dat het een uitdaging wordt voor
onze sector, laat het mij zo zeggen.
Een voorbeeld daarvan, zijn de algoritmes die worden toegepast op de beurzen, vooral in de VS. Die
algoritmes anticiperen nu vaak al beter op wat er met een koers van een aandeel kan gebeuren dan mensen.
Ze zijn ook veel sneller in het reageren om aandelen te kopen en te verkopen op de juiste momenten dan
mensen, denkt u niet dat mensen in dit soort gevallen hun geldzaken sneller zouden laten uitvoeren door
computers?
Ja dat klopt, maar er zit nog altijd een vorm van sentiment in geldzaken. Ook als je kijkt naar beursevolutie.
Bijvoorbeeld als de beurzen dalen voor een relatief lange tijd, dan heerst er gewoon een negatief sentiment, niet
alleen op de beurs, maar we voelen dat ook bij onze klanten. Die komen zelf dan nooit achter beleggingen
vragen, ondanks dat het op dat moment eigenlijk het moment is om er in te stappen, omdat alles dan een heel
stuk lager staat. Maar als we merken dat maanden aan een stuk alles beter presteert, dan gaan mensen zelf
komen van ‘ik heb nog wat geld op mijn spaarrekening staan, zou ik dat niet beter gaan beleggen?’ En dat is iets
waarvan ik denk dat een algoritme niet kan voorspellen. Want in de jaren 80 was er een beurscrash, ik denk 20%
op een dag, niemand heeft dat kunnen voorspellen.
Wij merken dat ook in beleggingsfondsen, we hebben er namelijk ook een aantal die op algoritmes werken, die
zelf zeggen van kijk als de economie zo evolueert zal dit het resultaat worden. En ze geven zo 3 soorten
parameters in en de computer analyseert dan wat er kan gaan gebeuren. Nu op het einde komen de
fondsenbeheerders wel nog eens samen om te gaan bespreken welk scenario dat er het meest haalbaar is en
wat er het meest verwacht wordt. Daarop wordt er dan bepaald of er aandelen gekocht of verkocht worden. Zelf
merk ik dat dat eigenlijk niet de beste beleggingen zijn. Ik denk niet dat we helemaal gaan kunnen weggecijferd
worden.

Als u het nu voor het zeggen zou hebben op basis van wat zou u beslissen dat een bepaald deel van uw job
geautomatiseerd zou mogen of moeten worden? Hiermee bedoel ik dat je ook naar de toekomst toe mag
kijken; iets wat nu nog niet technisch mogelijk is kan dat binnen 5 jaar bijvoorbeeld wel zijn.
Ik denk dat de op de dag van vandaag voor ons al technisch heel veel mogelijk is, want geldafhalingen en
geldstortingen is een taak die ik het minst graag doe, want het is eigenlijk een beetje apenwerk. Het is gewoon
geld aannemen en geld meenemen, dat is al geautomatiseerd. Persoonlijk doe ik nog altijd het liefst de taken
waar ik echt een advies kan in geven, waar ik voel van mezelf dat ik een meerwaarde ben voor de klant. Op
vandaag de dag kan dat advies nog steeds niet geautomatiseerd worden. Het enige wat de hoofdbanken, onze
grootste concurrentie en ook een beetje degene die voor de evolutiezorgen binnen onze markt, doen is proberen
na de kantooruren ook bereikbaar te zijn om advies te geven.

11
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
Maar bijvoorbeeld het aangaan van een verzekering, vaak zijn dat vooraf samengestelde pakketten, maar
toch komen mensen nog vaak naar de bank zelf om advies te krijgen hierover, zou dit dan niet gemakkelijk
kunnen geautomatiseerd worden door bijvoorbeeld ze aan te bieden op een website en daar dan telkens
uitlegvideos bij te zetten? Want het lijkt me logisch dat u voor iedere klant die eenzelfde verzekering wilt
eigenlijk telkens dezelfde uitleg daarrond geeft.
Ja daar kan ik, denk ik, inkomen. Weet je wat het ook wel is? We zitten nu nog in een overgang. We hebben nu
nog een ganse generatie van klanten die daar eigenlijk totaal niet mee vertrouwd zijn, dit zijn klanten die altijd
naar de agent of de verzekeringsmakelaar moesten langskomen. Maar ik denk dat de jongere generatie
misschien iets sneller via internet iets zal gaan opzoeken. Of ze daarmee het best bediend zijn ben ik niet zeker.
Want zolang er geen schadegeval is heb je geen probleem, want uiteindelijk kan iedereen een verzekering
afsluiten, maar het is op het moment dat je een schadegeval hebt dat de makelaar echt wel nog een
meerwaarde geeft in het regelen van de zaak. Vaak kunnen wij nog zaken uit de brand slepen, want als dat een
standaard dossier is gaat de maatschappij gaan zeggen van ‘kijk dat is uw schadebedrag dat je krijgt’ en de klant
zal hiermee akkoord moeten zijn. Terwijl wij vaak nog eens naar iets kunnen zoeken om de klant te helpen.
Geeft u daarmee aan dat u denkt dat, doordat computers waarschijnlijk volledig volgens het boekje zouden
werken, dat mensen net hierdoor nog een meerwaarde hebben?
Ja ik denk van wel.
Oké. Volgende vraag dan. Waarom is het belangrijk voor u dat u werk hebt? Dat is een redelijk simpele vraag
waarom je natuurlijk kunt zeggen dat het voor het geld is. Maar ik heb u al regelmatig horen zeggen dat u het
ook wel graag advies geeft. Zijn er eventueel nog andere dingen waarvoor u zegt van ‘hierdoor doe ik mijn
werk graag’ of ‘hierdoor wil ik in deze sector werken’?
Euh, ja, ik denk dat iedereen werkt omdat hij vooral geld moet verdienen. Voor ons is dat nu wel niet echt de
hoofdzaak. Voor mij is de hoofdzaak vooral als ik werk dat ik bijvoorbeeld een goede dag kan hebben als ik merk
dat ik klanten goed heb kunnen adviseren en ze op weg hebben kunnen helpen. Dat gaat dan zowel om klanten
met een groot vermogen, maar dat kunnen evengoed klanten zijn die het wat moeilijker hebben. We hebben dat
wel al af en toe gehad, dat we mensen die het moeilijk hadden erbovenop hebben gekregen. Dat geeft voor ons
een goed gevoel, soms zijn we eigenlijk een beetje sociaal werken in feite. De meerwaarde die wij kunnen bieden
aan de mensen en het goed gevoel dat daarbij gepaard gaat. Dat zorgt ervoor dat wij graag werken.
Zou ik dat mogen verwoorden als een soort van moedergevoel dat u heeft ten opzichte van uw klanten?
Ja dat klopt wel eigenlijk. Ik denk dat onze sector we eigenlijk een beetje sociale werkers zijn. We zien veel van de
mensen en weten veel van de mensen.
Hangt dat dan niet ook een beetje af van persoon tot persoon, want ik kan mij evengoed inbeelden dat
iemand anders volledig op de winst zou gericht zijn en minder op het welzijn van de mensen?
In onze sector zal je dat zeker vinden. Ik merk dat ook als ik met bepaalde collega’s spreek dat ik dikwijls hoor dat
die mensen echt over lijken gaan of bepaalde beslissingen nemen die ik niet onmiddellijk zou nemen. Ik denk ook
wel dat er een groot verschil is tussen zelfstandigen en iemand die in loondienst werkt. Zeker als loondiensten; ze
veranderen regelmatig van kantoor en veel gewetensproblemen kunnen die mensen niet hebben, want 5 jaar
later zitten ze toch in een ander kantoor.
U geeft ook aan dat u zich nuttig voelt op uw werk.
Ik hoop toch dat ik hier nuttig ben.
U vindt het dus belangrijk dat u werk heeft, maar vindt u dan ook dat u respect verdient voor hetgeen u doet
in de onderneming? Ik vermoed van wel?
Dat klopt.
Heeft het zien van het filmpje een eventuele impact op uw mening hierover?

12
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
Niet onmiddellijk, omdat ik echt wel overtuigd ben, zeker in onze sector, dat alles heel snel aan het evolueren is,
maar ik denk dat je de menselijke factor nooit zal kunnen uitsluiten. Het is ook zo, dat er nog zoveel technologie
op ons zal mogen afkomen, die technologie zal ook wel weer mensen nodig hebben. Er zijn altijd mensen die met
nieuwe ideeën zullen moeten komen.
Maar als ik daar even op zou mogen inspelen… In het filmpje werd er gezegd dat op het moment dat de ICT-
systemen ‘slimmer’ worden dan de mensen, dat die systemen zichzelf zullen kunnen verder ontwikkelen.
Ik hoop dat ik dat niet meer zal moeten meemaken.
Dan nog een klein opvolgvraagje: denkt u dat u dan binnen 15 à 20 jaar nog even waardevol zal zijn op uw
werk?
Ik denk en hoop het ergens. Maar in onze sector … Nu in andere sectoren is het gewoon die schaalvergroting die
van belang zal zijn. Je ziet dat ook aan onze sector evolueren. Vroeger had je de schoolmeester die na zijn uren
wat bankverrichtingen deed, die kon daar echt goed zijn boterham mee verdienen. Op vandaag de dag bestaat
dat niet meer. Ten eerste naar kennis toe, die mensen kunnen niet meer mee en ook het mag ook wel niet meer.
Je moet aan bepaalde normen voldoen en een voldoende opleiding hebben om dat te kunnen doen, maar
vroeger kon iedereen bankier worden. Als je schoolmeester was of gelijk wat, er zijn heel veel mensen zo
begonnen. Dus die evolutie wordt alleen maar sneller en sneller en die schaalvergroting, denk ik, gaat wel van
belang gaan zijn. Dus dat we gewoon groter en groter gaan moeten zijn om hetzelfde te verdienen. Wij merken
dit nu al, we zijn in 2008 gestart, maar echt vanaf 0. We hebben dit kantoor opgestart zonder klanten. Ik denk
dat op vandaag de dag dat we dit niet meer zouden kunnen. En dat is puur door die evolutie en we spreken
amper van 9 jaar geleden.
Dus de evolutie gaat eigenlijk te snel?
Ja, eigenlijk wel.
Dan nog een volgend vraagje: vindt u in het algemeen dat mensen die werken die werken, meer waardevol
zijn dan mensen, van de zelfde leeftijd, die niet werken of nog nooit gewerkt hebben?
Thoh, nooit gewerkt, het hangt er natuurlijk ook vanaf welke leeftijd je hebt.
Maar stel dat iemand van uw eigen leeftijd, bijvoorbeeld een vriendin van u. U werkt al lang, heel u leven zelf
al. Stel dat u dan een schoolvriendin heeft die heel haar leven nog niet gewerkt heeft, die in principe zou
kunnen werken en dus bewust niet werkt. Hoe zou u daar dan over denken?
Het is moeilijk, in die zin dat het ook door andere redenen kan zijn dat een persoon niet werkt. Stel dat die
vriendin dan gehuwd is en een gezin heeft met 3-4 kinderen en haar man werkt of is zelfstandig. Als het dus
bijvoorbeeld om gezinssituaties gaat, kan ik er wel inkomen. Maar stel dat het gewoon iemand is die alleen is en
bewust niet werkt, gewoon om een werkloosheidsuitkering te ontvangen en niet willen werken, daar heb ik dan
wel heel veel problemen mee.
Dus het filmpje dat u daarnet heeft gezien behandelde de werkloosheid die eventueel kan opkomen door de
verbeterde ICT-systemen. Als ik u nu nog eens herinner aan wat er in dit filmpje gezegd werd, zou u dan uw
mening hierover aanpassen?
Neen, niet echt, want ik denk… Ik kan het mij echt niet inbeelden dat we door die grote evolutie dat er heel veel
jobs gaan verloren gaan, denk ik nog altijd niet. Ik ben er nog altijd van overtuigd dat er altijd jobs gaan nodig
zijn, om altijd nieuwe zaken te ontdekken of te ontwikkelen. Ze gaan nog altijd mensen nodig hebben. Dus nee,
mijn oordeel zal niet veranderen.
Oké, geen probleem. Verschillende studies zeggen dat computer momenteel in staat zijn om bijna 50% van de
taken die door de mensen gebeuren op het werk uit te voeren en dat we effectief toegaan naar een
samenleving waarin er minder behoefte is aan menselijke arbeid. Dat is bewezen en zit er dus ook aan te
komen. U heeft net gezegd dat u niet gelooft in zo’n studies, of …

13
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
Die studies zullen er wel zijn en dat zal waarschijnlijk wel ergens waar zijn, maar ik denk nog altijd dat er
bijkomende jobs gaan gecreëerd worden. Want gewoon in mijn job ook is er al zoveel verandert en zoveel
geautomatiseerd, maar er zijn nog altijd veel mensen die in mijn sector werken en inderdaad er gaan
waarschijnlijk heel veel mensen zijn die op pensioen geweest zijn die niet gaan vervangen geweest zijn in onze
sector, maar als we kijken naar de werkeloosheidscijfers binnen België valt het eigenlijk al bij al wel mee. Er zijn
al heel veel jobs verloren, maar er zijn er ook steeds weer opnieuw gecreëerd.
Stel dan, puur hypothetisch, dat u binnen x aantal jaar niet meer zou moeten komen werken, dat uw job dus
volledig geautomatiseerd is. Wat zou u dan doen om eventueel toch een nieuwe job te krijgen, of wat zou
eventueel niet doen?
Moest mijn spaarboek het toelaten zou ik waarschijnlijk veel reizen en nog genieten van het leven. Maar ik zou er
echt geen probleem mee hebben. Ik heb het ook al tegen mijn man gezegd dat stel dat het hier morgen gedaan
is, dan ga ik mij gewoon gaan omscholen en een andere job gaan zoeken. Ik ben ervan overtuigd dat ik wel werk
zal vinden. Iemand die wil werken, niet persé in dezelfde richting, maar ik denk wel dat er altijd wel iets uit de
bus kan komen vallen. We hebben onze ervaring, waar we toch wel al een stapje verder mee zouden moeten
kunnen geraken.
Dan had ik eigenlijk bij de eerste vraag, helemaal in het begin nog een kleine aanvullen. Heeft het filmpje dat
ik u heb laten zien een impact op uw gevoel?
Niet echt, ik heb al laten vallen dat ik er vrij gerust in ben dat alles wel op zijn pootjes terecht zal komen. Gerust
is misschien een groot woord. Ik kan me echt wel zorgen maken in het feit van die evolutie, maar wij proberen
daar dan ook op in te spelen. Wij zijn nu een klein kantoor, maar niets weerhoudt ons om te gaan samenwerken
met een ander kantoor. Om dan zo onze impact te vergroten en om de kennis samen te bundelen. Het is best
mogelijk dat we in de toekomst in die richting verder gaan uitkijken. Om te zeggen dat ik niet ongerust ben zou
niet kloppen. Wanneer moet je ongerust zijn? Als je gewoon denkt van uzelf dat je goed bezig bent op vandaag
de dag en dat je het wel zal redden met de situatie op vandaag de dag. Dat zal niet gaan lukken. Je moet
gewoon meegaan met die evolutie. Het verandert of je het nu wilt of niet. We moeten er dus als ondernemer ook
op gaan inspelen. Ik mag dus niet zeggen dat ik niet ongerust ben. Maar we kijken wel hoe we ons kunnen
aanpassen aan wat er komt.
Oké. Nu, stel dat de concurrent heel succesvol wordt doordat hij heeft geïnvesteerd in een volledig
geautomatiseerd systeem, waardoor hij geen lonen meer zou moeten betalen en de taken dus eigenlijk
allemaal veel beter, sneller, kortweg efficiënter en productiever zou gaan doen dan jullie. Hierdoor kan die
concurrent jullie dan uitgroeien, terwijl dat jullie blijven werken met de huidige manier van werken. Wat
denk je dan van de concurrent en van je eigen onderneming?
Het komt eigenlijk een beetje neer op hetgeen wat ik daarnet gezegd heb, moesten wij gewoon zeggen van kijk:
wij vinden van onszelf dat we goed bezig zijn en we vinden onszelf te goed om te moeten verbeteren of aan te
passen aan de huidige situatie, dan zitten we met een probleem denk ik. Onze concurrent zal dan goed bezig zijn
en geen probleem hebben. Die is wel bezig en mee met die evolutie en in onze sector is er heel veel concurrentie
en iedereen werkt anders. Daar heb ik absoluut geen afgunst van. Ik probeer eigenlijk met ons bedrijf om
voldoende omzet te draaien, zodanig dat we ons wedde allemaal kunnen uitbetalen, maar dat we ook naar de
toekomst kijken van hoe kunnen we inspelen op die technologische evoluties. Voor mij staat dit echter los van
wat mijn concurrent doet.
Ja, oké. De volgende vraag was van wat u van plan bent om in de toekomst de informaticatechnologie en
evoluties op te volgen, maar u heeft al een aantal keer laten vallen dat u van plan bent om dit goed op te
volgen.
Ik ben daar eigenlijk allemaal geen specialist in, de assistent is daar allemaal veel beter in, hij is dan ook een
stukje jonger dan ons. Het is wel van belang, we merken wel dat we een aantal goede systemen moeten hebben.
Verzekeringstechnisch vind ik dat we een goed systeem hebben, banktechnisch hangen we toch af van de bank.
We moeten nemen wat ze ons aanbieden, soms is dat goed, soms is dat niet zo goed. Er zal zeker nog veel
veranderen, maar daarin hangen we af van de bank.

14
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
Weet u genoeg van informatica om uw job, een proces en een organisatie volledig te herdenken rond de
mogelijkheden van nieuwe informatica?
Ik ken te weinig van informatica. Het gemak is dat we heel wat systemen hebben en die systemen worden stap
voor stap worden stap voor stap geïntegreerd en leren we er toch mee werken. Zoveel soorten zijn er ook niet in
onze sector. Moesten we een industrieel bedrijf zijn kan ik mij inbeelden dat dat iets totaal anders is en zou het
voor mij ook veel moeilijker zijn. Bij ons is het echter maar 1 bankprogramma en naar verzekeringen toe zijn er
maar een beperkt aantal spelers en hetgeen dat wij hebben is heel gebruiksvriendelijk. Voor mij is het allemaal
voldoende.
Wat zijn de belangrijkste vaardigheden en kennis die wij, de jeugd moeten leren om klaar te zijn voor de
samenleving van morgen, denkt u zelf?
Leuke vraag! Ik denk dat je als jongere voldoende moet opstaan voor de kennis van uw toekomstige collega’s op
het werk. En elk heeft wel zijn specialiteit, het mag nog in de toekomst de meest ambetante collega zijn, ik denk
dat die mens ook wel zijn capaciteiten of specialisatie zal hebben. Ik denk dat je gewoon met een open geest en
een open mind moet kijken van ‘wat kan ik bijleren’. De grootste fout dat je zou kunne maken als student die net
afgestudeerd is en je zoekt een job is gaan solliciteren en gaan zeggen van: ‘ik wil een hospitalisatieverzekering,
een groepsverzekering, een bedrijfswagen, ik wil dat van wedde, ik wil dat dat dat…’ voor dat je weet wat uw
eigen capaciteiten gaan zijn. Mensen zijn eigenlijk sponsen die informatie absorberen en zo ga je eigenlijk verder
groeien in uw carrière eigenlijk. Dat is mijn mening.
Dan heb ik nog een klein laatste vraagje, dat eigenlijk een beetje losstaat van uw bedrijf. U heeft daarnet in
de video een klein fragmentje gezien van de zelfrijdende auto. Die auto zou veel beter anticiperen op het
verkeer dan een mens zelf zou kunnen. Nu, zal en mag de zelfrijdende auto binnen 40 jaar nog meer kosten
dan een voor de rest vergelijkbare auto vandaag de dag. Er is hier ook wel een insteek bij, namelijk dat een
chauffeur die ouder wordt, ieder jaar opslag krijgt en dus duurder wordt; terwijl we van technologie
verwachten dat die, als die een vaardigheid van de mens overneemt, steeds goedkoper zal worden.
Ik denk het niet, als je spreekt over 40 jaar, dat is een gigantische tijdspanne. Ik denk niet dat dat duurder zal
zijn, want als ze dat en masse zullen moeten gaan produceren, zal dat wel goedkoper worden. Nu is dat
waarschijnlijk nog enorm duur omdat het nog een prototype zal zijn, maar die prijs zal wel dalen. Het is
vergelijkbaar met de elektrische wagens van 20 jaar geleden. Toen hadden er ook maar weinig gedacht dat een
auto puur elektrisch zou kunnen rijden terwijl het vandaag de dag wel zo is. Ik denk dus niet dat het duurder zal
zijn.
Dan misschien nog kort even een vraagje waar ik zelf net bijkom: vindt u dat door automatisering zelf enige
vermindering in vaardigheden krijgt. Bijvoorbeeld, een te simpel voorbeeld waarschijnlijk, moest ik u nu
vragen om een bankverrichting, dus het opvragen en storten van geld, nog eens op papier uit te schrijven. Zou
u het er dan moeilijker mee hebben nu dan bijvoorbeeld 10 jaar geleden, toen dat nog vaker gebeurde?
Ja dat zou moeilijker zijn denk ik. Ja he, want nu is het de computer die taken overneemt, waardoor wij minder
moeten gaan nadenken. Ja ik denk dat dat moeilijker zou zijn.
Dat waren mijn vragen, voor de rest denk ik dat het zo goed als afgerond is.

Duidt de gekozen optie aan door een ‘X’ te plaatsen:

X : Ik heb het interview opgenomen en daarna woord voor woord uitgetikt.
__ : Ik heb het interview niet opgenomen maar uitgetikt wat ik me herinnerde.

Dit deel van het interview duurde 35 minuten.

15
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR

2.1.2 Conclusies van dit interview

Over het algemeen valt te concluderen dat de persoon die ik interviewde vooral hoopt dat het niet tot een punt
komt dat de computers haar job zullen kunnen overnemen. Ze erkent er wel de mogelijkheid van, maar
betwijfelt of de hele sector wel zou kunnen worden geautomatiseerd. Ze gelooft er dus in dat ze haar job niet
direct zal verliezen. De respondent vindt dat er in geldzaken altijd een bepaald sentiment zal zitten die
computers niet zullen kunnen verstaan, laat staan erop inspelen. Hierdoor zal een tussenpersoon altijd nodig
blijven. Ook denkt ze dat sommige taken van haar job zelf nooit geautomatiseerd zullen kunnen worden, want
een persoon kan in zeker mate niet volledig ‘volgens het boekje’ werken, waardoor er voor iedere klant een
persoonlijke aanpak kan komen. Bijvoorbeeld bij een schadegeval zal een computersysteem bepalen hoeveel
schadevergoeding je moet krijgen, maar een persoonlijke verzekeringsmakelaar zal proberen om wat extra uit
het vuur te halen voor zijn klanten.
Indien de respondent haar job toch zou verliezen, bijvoorbeeld omdat al haar taken geautomatiseerd zijn, zou ze
zich waarschijnlijk omscholen om een nieuwe job te vinden. Ze gelooft er namelijk niet in dat ooit alle jobs door
computers/robots zullen kunnen worden uitgevoerd en dat er ook steeds jobs zullen blijven gecreëerd worden.
Het filmpje beïnvloedde haar mening over bepaalde zaken niet echt, ze blijft erbij dat de menselijke factor nooit
volledig zal kunnen worden uitgesloten. Echter, ze schreef mij dit in een latere mail, kwam ze, door het
interview en het filmpje, wel meer tot het besef van het belang van het goed opvolgen van wat er allemaal
mogelijk is met de ICT-systemen in haar sector.

3 Deze job anno 2030

In het interview dat ik afnam wist de respondent mij te vertellen dat haar job nu helemaal anders is dan haar job
wanneer ze startte in de financiële sector zo’n 20 jaar geleden. Dit doordat grote delen van de job
geautomatiseerd zijn. Quasi niemand gaat nog naar het loket om geld af te halen, de geldautomaat doet nu het
werk van de bediende achter het loket van 20 jaar geleden. Vroeger bestond de job van de respondent, in haar
eerste jaren althans, puur uit het aannemen en geven van geld aan mensen die hun dagelijkse verrichtingen
kwamen doen. Haar oorspronkelijke job is dus eigenlijk door de geldautomaat ingenomen. De digitalisering
heeft de bankenwereld al stevig aangepast, het is een van de key transforming powers van de sector. Bedrijven
die erop inspelen zullen ook direct een stap voor hebben op het vlak van kostenefficiëntie.
Persoonlijk vermoed ik dat de financiële – en verzekeringssector rond het jaar 2030 enorm veel meer
geautomatiseerd zal zijn dan het nu al is. Een bank zal niet zozeer meer bestaan uit enkele kantoren, maar zal
vooral opereren via internet op een online platform, met daarnaast nog een kleiner aantal kantoren. Het aantal
kantoren zal dus ook verminderen, aangezien men waarschijnlijk tegen dan voor alle vragen terecht zal kunnen
bij een online bankier. Die online bankier bestaat nu al, maar het concept zal nog verder uitgebreid worden
waardoor er steeds minder nood zal zijn aan werknemers in kantoren. Niet alle kantoren zullen echter
verdwijnen. Tegen 2030 zullen er nog altijd mensen zijn die niet volledig mee zijn met de digitalisering en dus
liever ‘in het echt’ praten met hun bankier. Natuurlijk zullen er ook mensen zijn, bijvoorbeeld grote vermogens
aangezien het dan over grote bedragen zal gaan, die liever over hun kapitaal praten met een bankier dan tegen
een scherm. Die mensen zullen dan de bestaansreden vormen van de kantoren.
Er zullen, naar mijn idee, dus steeds minder mensen gaan werken in de financiële sector, omdat er steeds meer
en meer taken, die nu nog manueel gebeuren, geautomatiseerd zullen worden. We kunnen de dag van vandaag
zonder naar het bankkantoor te gaan onze rekeningen beheren en transacties uitvoeren. Soms moeten we
echter toch nog eens naar een kantoor gaan. Bijvoorbeeld toen ik, enkele maanden geleden, een nieuwe

16
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
betaalkaart nodig had, omdat mijn vorige aan vervanging toe was, moest ik daarvoor speciaal naar een kantoor
gaan. Via de site was dit bij mijn bank nog niet mogelijk. In het kantoor heb ik eigenlijk enkel mijn naam moeten
geven en een officiële aanvraag moeten ondertekenen. Dit is een taak van de bediende die zeker
geautomatiseerd zou kunnen worden, met behulp van bijvoorbeeld een online handtekening. Dit is een klein
voorbeeld, maar zo zijn er een aantal kleine zaken die wel een groot geheel vormen. Ik vermoed dat als al de
kleinigheden geautomatiseerd zullen worden dat dit zal werken als een optelsom, waardoor er minder mensen
actief zullen zijn in de sector.
Het is in zeker mate ook nodig om efficiënter te worden en dus te gaan automatiseren. Digitalisatie brengt niet
alleen manieren om minder mensen aan het werk te zetten, het brengt ook nieuwe concurrenten met zich mee.
Tegenwoordig krijgen banken ook te maken met concurrentie uit andere sectoren. Apple Inc. introduceerde
Apple Pay in 2014. Hiermee kan je zelf al geld versturen via sms-berichten! Geld dat je ontvangen hebt op Apple
Pay kan je direct gaan gebruiken, dit terwijl je bij sommige banken nog steeds een aantal uren moet wachten
vooraleer gestort geld op de bankrekening komt. Ook via Android kan je tegenwoordig ook al veel gemakkelijker
betalingen doen met de gsm dan met een betaalkaart. Innovatie en digitalisering van systemen zal in e sector
dus nodig zijn om te blijven overleven. Ook denk ik dat we steeds meer gaan evolueren naar een samenleving
waar steeds minder met chartaal geld gewerkt zal worden. Dit is ook waarop deze nieuwe concurrenten op
inspelen. Het is nu al mogelijk om zo goed als overal met een kaart of zelf smartphone te betalen. Veel mensen
zijn al afgestapt van altijd chartaal geld op zak te hebben. Een betaalkaart is ook een stuk veiliger dan cash geld
op zak te hebben, omdat je een betaalkaart kan blokkeren indien nodig. Ik vermoed dus dat cash geld stillaan uit
de maatschappij zal gaan verdwijnen. Misschien nog niet tegen 2030, maar het zit er aan te komen.
Volledig geautomatiseerd zal de financiële sector nog niet zijn tegen 2030. De gewone dagdagelijkse financiële
verrichtingen zullen niet meer via het klassieke bankkanaal verlopen, maar zullen volledig geautomatiseerd
worden. Het aantal mensen die actief zullen zijn in de financiële sector zal verder inkrimpen. Dit zal, naar mijn
mening, niet gebeuren via ontslagen, maar eerder via werknemers die op pensioen gaan en niet vervangen
worden door een nieuwe werknemer. De bankiers die overblijven zullen nog meer adviseur moeten zijn. Men
zal zich moeten specialiseren in beleggings- en kredietadvies en de job zal er grotendeels uit bestaan om uitleg
op maat en het goede advies te geven. Er zal verwacht worden van bankiers dat ze alles (beurzen, intrestvoeten,
…) keurig opvolgen om, wanneer nodig, een goed advies te geven aan te klanten. Enkel door doorgedreven
focus op advies zullen enkelen het beroep nog kunnen uitoefenen. Bankiers in kantoren zullen tegen dus 2030
aan het uitsterven zijn. Er zullen ook steeds minder persoonlijke bankiers, die via callcenters zullen werken,
bestaan. Dit omwille van het feit dat de computersystemen steeds beter worden en ze ooit een punt zullen
bereiken waarom ze zelfstandig zullen kunnen gaan nadenken. Als het ooit zover komt, zullen al snel ook hier
veel bankiers hun job aan verliezen.

17
Paper Grondslagen van de Beleidsinformatica Sebastien TISON, 1ste fase HIR
4 Referenties
(sd). Opgehaald van Portima: http://www.portima.com/NL/Netwerkproducten/AS-Web/AS-Web-
productinformatie/Productinformatie
(sd). Opgehaald van Sigura: https://sigura.be/
(sd). Opgehaald van Sopra: https://www.soprabanking.com/welcome
Dhondt, M. (2017, November 28). Wat kunnen de banken ons leren over digitale attidue? . Opgehaald van
https://www.reference.be/nl-be/blog/mathieudhondt/2014/wat-de-banken-ons-kunnen-leren-over-
digitale-attitude
Hendrickx, J. (sd). Wien De Geyter over de digitale revolutie in de financiële sector. Opgehaald van
Iedereenonderneemt: http://www.iedereenonderneemt.be/financien/wien-de-geyter-over-de-digitale-
revolutie-in-de-financiele-sector
Hoe ziet de toekomst van de financiële sector er op de lange termijn uit? (sd). Opgehaald van febelin: http://3-3-
4.febelfin.be/nl/hoe-ziet-de-toekomst-van-de-financi%C3%ABle-sector-er-op-de-lange-termijn-uit
Jurgen Ingels: Dit is hoe de bancaire sector zal evolueren in de komende 10 jaar. (sd). Opgehaald van
Newsmonkey: http://newsmonkey.be/article/66377

18