TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER

 Türk edebiyatında ilk edebi yazılı metin: Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri) (8. yüzyıl)

 Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri) (8. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk nutuk (söylev): Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri) (8. yüzyıl)

 Türk dilinin gelişmiş bir dil olduğunu ortaya koyan ilk metin: Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri) (8. yüzyıl)

 Orhun Yazıtlarından ilk söz eden: İranlı tarihçi Cüveyni (13. yüzyıl)

 Orhun Yazıtlarını bulup dünyaya ilk duyuran: İsveçli Strahlenber adlı bir botanikçi

 Orhun Yazıtlarını ilk okuyup çözümleyen: Danimarkalı dil bilimci W. Thomsen (1893)

 Türk edebiyatında Orhun Abidelerinden ilk söz eden Türk: Necip Asım (İkdam gazetesi 200. sayı)

 İlk kullandığımız alfabe: Göktürk Alfabesi (38 harften oluşmaktadır)

 Orhun Yazıtlarının kısmen de olsa tercümesinin yer aldığı ilk roman: Ahmet Hikmet Müftüoğlu “Gönül Hanım”

 Türk edebiyatında bilinen ilk Türk yazar: Yoluğ Tigin (8. yüzyıl)

 Türk edebiyatında bilinen ilk Türk şair: Aprinçur Tigin (8. yüzyıl-Uygur edebiyatı)

 Türk edebiyatında bilinen ilk lirik şair ve eseri: Aprinçur Tigin “Sevgili” (8. yüzyıl-Uygur edebiyatı)

 Türk edebiyatında bilinen ilk Türk destanı: Alp Er Tunga Destanı (Saka Türklerine ait)

 Türk edebiyatında bilinen sagu türünün ilk örneği: Alp Er Tunga Sagusu (Saka Türklerine ait)

 Dünyanın halen yaşayan en uzun Türk destanı: Kırgız Türklerine ait olan “Manas Destanı”

 Türk edebiyatında ilk İslami Türk destanı: Satuk Buğra Han Destanı

 Türkçeyi resmi dil ilan eden ilk Türk Devleti: Karahanlılar

 Türkçeyi resmi dil ilan eden ilk Türk Beyliği: Karamanoğulları

 İslam etkisinde ilk ürünler: Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügati’t Türk, Atabetül Hakayık, Divanı Hikmet

 İlk sözlüğümüz ve yazarı: Kaşgarlı Mahmut “Divan-ı Lugati’t Türk” (1073-1077)

 İslamiyet etkisiyle yazılan ilk eser ve yazarı: Yusuf Has Hacib “Kutadgu Bilig” (1069-1070)

 Mesnevi şeklinde yazılmış ilk eser ve şairi: Yusuf Has Hacib “Kutadgu Bilig” (1069-1070)

 Aruz vezninin kullanıldığı ilk eser ve yazarı: Yusuf Has Hacib “Kutadgu Bilig” (1069-1070)

 Siyasetname özelliği taşıyan ilk eserimiz: Yusuf Has Hacib “Kutadgu Bilig” (1069-1070)

 İlk mutasavvıf şair ve eseri: Hoca Ahmet Yesevi “Divan-ı Hikmet”

 Dede Korkut Hikâyelerinden ilk bahseden: “Camiü’t- Tevarih” adlı yapıtında ünlü tarihçi Reşidüddin

 Dede Korkut Hikâyelerini Arap harfleriyle ilk neşreden: Kilisli Muallim Rıfat Bilge

 Dede Korkut Hikâyelerini Yeni harflerle ilk neşrini yapan: Orhan Şaik Gökyay

 Divan edebiyatının kurucusu ve ilk şairi: Hoca Dehhani (13. yüzyıl)

 Türk edebiyatında divan sahibi ilk şairimiz: Yunus Emre (13. yüzyıl)

 Divan edebiyatında tuyuğ nazım şeklini ilk kullananlar: Kadı Burhanettin ve Nesimi

 Türk edebiyatında ilk hamse sahibi şairimiz: Ali Şir Nevai (15. yüzyıl)

1
MEHMET SOYTÜRK
 Türk edebiyatında Anadolu sahasında hamse sahibi ilk şairimiz: Hamdullah Hamdi (15. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk ve tek mensur hamseyi yazan sanatçı: Nergisi

 Türk edebiyatında ilk tezkire yazarı ve eseri: Ali Şir Nevai “Mecalis-ün Nefais” (15. yüzyıl)

 Türk edebiyatında Anadolu sahasında yazılan ilk tezkire yazarı ve eseri: Edirneli Sehî Bey “Heşt Behişt”

 Türk edebiyatında güvenilir ve alfabetik ilk tezkire yazarı ve eseri: Latifi “Tezkiret’ül Şuara” (16. yüzyıl)

 Türk edebiyatında Anadolu’da ilk aşk mesnevisi: Şeyyad Hamza “Yusuf u Züleyha” (13. yüzyıl)

 Türk edebiyatında Anadolu’da ilk mersiye: Ahmedi (14. yüzyıl)

 Türkçe ilk manzum mevlit metnini yazan: Ahmedi (14. yüzyıl)

 Türkçe ilk mevlit yazan: Süleyman Çelebi “Vesiletü’n-Necat” (15. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk mahlas kullanan şair: Gülşehri (14. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk fabl çevirisi: Gülşehri (14. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ahilik hakkında bilgi: Gülşehri (14. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk manzum fıkıh kitabı yazarı ve eseri: Gülşehri “Kuduri Tercümesi” (14. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk te’lif mesnevi yazarı ve eseri: Âşık Paşa “Garipname” (14. yüzyıl)

 Anadolu Türkçesiyle yazılan ilk eser: Ahmet Fakih’in yazdığı “Çarhname” (13. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk inşa yazarı ve eseri: Ahmedi Dai “Tererssül”

 Türk edebiyatında ilk sakiname yazarı: Ahmedi Dai

 Türk edebiyatında ilk şehrengiz: Mesihi

 Türk edebiyatında ilk siyer yazarı ve eseri: Erzurumlu Darir “Siretü’n Nebi” (14. yüzyıl)

 Türk edebiyatında Türkçe yazılan ilk fütüvetname yazarı: Haliloğlu Yahya Burgazi (13. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk akrostişli şair: Mihri Hatun

 Divan edebiyatının bilinen ilk kadın şairi: Zeynep Hatun (15. yüzyıl)

 Divan edebiyatında mesnevi yazan ilk ve tek Türk kadın şair: Hubbi Hatun

 Türk edebiyatında ilk şehir kasidesi yazarı ve eseri: Ahmedi (Bursa) (14. yüzyıl)

 Divan edebiyatında çocuklar için yazılan ilk eser ve yazarı: Nabi “Hayriye” (1642-1712)

 Türk edebiyatında çocuk ele alınarak yazılan ilk nasihatname yazarı ve eseri: Ahmedi Dai “Nuşirevan”

 Sebk-i Hindi tarzının ilk şairi: Naili

 Sebk-i Hindi tarzının en önemli temsilcisi: Şeyh Galip

 Divan edebiyatında mahallileşme akımının ilk temsilcisi: Nedim (?-1730)

 Türk edebiyatında ilk şarkı örnekleri: Naili

 Türk edebiyatında en meşhur şarkı yazarı: Nedim (?-1730)

 Türki-i Basit akımının öncüsü: Aydınlı Visali (15. yüzyıl)

 Türki-i Basit akımının en güçlü temsilcileri: Edirneli Nazmi ve Tatavlalı Mahremi

 Hikemi tarzı ilk şairi: Nabi (1642-1712)

2
MEHMET SOYTÜRK
 Türk edebiyatında ilk bibliyografya yazarı ve eseri: Kâtip Çelebi “Keşfu’z-Zünun”

 Divan edebiyatında süslü nesrin ilk temsilcisi ve eseri: Sinan Paşa (1437-1486) “Tazarurname” (15. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk hatıra (anı) yazarı ve eseri: Babür Şah “Babürname” (16. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk fabl yazarı ve eseri: Şeyhi “Harname” (15. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk edebi mektup ve yazarı: Fuzuli “Şikâyetname” (16. yüzyıl)

 Türk edebiyatında ilk gezi yazarımız ve eseri: Seydi Ali Reis “Miratü’l Memalik” (16. yüzyıl)

 Matbaada basılan ilk kitap ve yazarı: Vani Efendi’nin “Vankulu Lügati”

 Şiir yazan ilk padişah: II. Murat

 İlk defa mahlas kullanan padişah: Fatih Sultan Mehmet (Avni)

 En çok şiir söyleyen padişah: Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbi) (Kanuni’den sonra III. Murat)

 Divan sahibi ilk Osmanlı padişahı: III. Murat

 Divan Edebiyatı ifadesini ilk kullananlar: Ömer Seyfettin ve Ali Cani Yöntem

 İlk resmi gazetemiz: Takvim-i Vekayi (1831)

 İlk yarı resmi gazetemiz: Ceride-i Havadis (1840) (İngiliz Churchill tarafından çıkarılmıştır.)

 İlk özel gazetemiz: Tercüman-ı Ahval (1860) (Şinasi ve Agâh Efendi birlikte çıkarmıştır.)

 İkinci özel gazetemiz: Tasvir-i Efkâr (1862) (Şinasi çıkarmış ve daha sonra Namık Kemal’e devretmiştir.)

 Yurt dışında çıkan ilk Türk gazetesi: Hürriyet (1868) (Namık Kemal ve Ziya Paşa çıkarmıştır.)

 İlk defa muhabir gönderen, ilk defa gazeteyle birlikte ek yayın veren gazete: Ceride-i Havadis

 İlk resimli gazetemiz: Ayine-i Vatan (1866) (Mehmet Arif Bey tarafından çıkarılmıştır.)

 Fotoğraflı yayınlanan ilk gazetemiz: Musavver (1872)

 Ticari ilanlara ilk defa yer veren gazete: Muhbir

 Promosyon uygulaması başlatan ilk gazete: Hadika (Tohum ve toprak vermiştir.)

 Türk edebiyatında ilk mizah dergisi: Teodor Kasap’ın çıkardığı “Diyojen”

 Türk edebiyatında ilk Türkçe aylık bilim dergisi: Münif Paşa’nın çıkardığı “Mecmua-i Fünun” (1831)

 Türk edebiyatında ilk resimli dergi: Mustafa Refik’in çıkardığı “Mirad” (1862)

 Türk edebiyatında ilk çocuk dergisi: Mümeyyiz (1869-1870)

 Türk edebiyatında ilk meslek dergisi: Vakayi-i Tıbbiye

 Türk edebiyatında en uzun süreli edebiyat dergisi: 1933 yılında çıkmaya başlayan “Varlık” dergisi

 Türk edebiyatında ilk roman çevirisi: Yusuf Kamil Paşa “Fenelon adlı yazarın Telemak adlı romanı” (1859)

 Türk edebiyatında ilk yerli roman ve yazarı: Şemseddin Sami “Taaşşuk-ı Talat ü Fitnat” (1872)

 İlk edebi roman ve yazarı: Namık Kemal “İntibah” (1876)

 İlk tarihî roman denemesi ve yazarı: Ahmet Mithat Efendi “Yeniçeriler”

 İlk tarihi roman ve yazarı: Namık Kemal “Cezmi” (1880) (Türk - İran savaşları anlatılır)

 Romantizmden realizme geçişin ilk örneği: Samipaşazade Sezai “Sergüzeşt”

3
MEHMET SOYTÜRK
 İlk realist roman ve yazarı: Recaizade Mahmut Ekrem “Araba Sevdası” (1896)

 İlk köy romanı ve yazarı: Nabizade Nazım “Karabibik” (1890)

 İlk psikolojik roman denemesi ve yazarı: Nabizade Nazım “Zehra” (1896)

 İlk psikolojik roman ve yazarı: Mehmet Rauf “Eylül” (1901)

 İlk natüralist roman ve yazarı: Nabizade Nazım “Zehra” (1896)

 İlk tezli roman ve yazarı: Nabizade Nazım “Zehra” (1896)

 Türk edebiyatının ilk korku romanı ve yazarı: Hüseyin Rahmi Gürpınar “Gulyabani”

 İlk polisiye roman ve yazarı: Ahmet Mithat Efendi “Esrar-ı Cinayet”

 Türk edebiyatında ilk kadın polisiye roman yazarı ve eseri: Fahriye Şükrü “Pembe Evin Esrarı”

 Bilinç akışı tekniğinin ve iç konuşmanın kullanıldığı ilk roman: Recaizade Mahmut Ekrem “Araba Sevdası” (1896)

 Resimlenen ilk romanımız: Ressam Halil Paşa tarafından resimlenen “Araba Sevdası”

 Yabancı dile çevrilen ilk Türk polisiye roman: Ahmet Ümit “Sis ve Gece”

 Batılı anlamda ilk roman ve yazarı: Halit Ziya Uşaklıgil “Mai ve Siyah” (1897)

 İlk kadın romancımız: Ahmet Cevdet Paşa’nın kızı Fatma Aliye Hanım (1862-1924) “Muhadarat” (1892)

 Yanlış Batılılaşmayı işleyen ilk defa roman ve yazarı: Ahmet Mithat Efendi “Felatun Bey ve Rakım Efendi”

 Türk romancılığında ilk alafranga tip: Ahmet Mithat Efendi’nin roman kahramanı olan “Felatun Bey”

 Türk edebiyatında ilk macera romanı: Ahmet Mithat Efendi “Hasan Mellah ve Hüseyin Fellah”

 Kurtuluş Savaşı’na değinen ilk roman ve yazarı: Yakup Kadri Karaosmanoğlu “Yaban”

 Cumhuriyet dönemi köy romancılığının ilk örneği: Yakup Kadri’nin “Yaban”

 Kurtuluş Savaşı’nı doğrudan ilk işleyen roman ve yazarı: Halide Edip Adıvar “Ateşten Gömlek”

 İlk otobiyografik roman: Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”

 Dünya roman tarihinde kahramanın adı verilmeyen ilk roman: Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”

 Post-modern tarzda verilen ilk eser ve yazarı: Oğuz Atay “Tutunamayanlar”

 İç monolog tarzda yazılan ilk roman ve yazarı: Adalet Ağaoğlu “Bir Düğün Gecesi”

 İlk nehir roman örnekleri: Yakup Kadri Karaosmanoğlu

 Dış Türkleri konu alan ilk roman ve yazarı: Ahmet Hikmet Müftüoğlu “Gönül Hanım”

 Unesco’nun 2014 yılında anma programına aldığı ilk Türk kadın yazar: Halide Edip Adıvar

 Türkiye’de yeraltı edebiyatının ilk roman örneği ve yazarı: Metin Kaçan “Ağır Roman”

 Türk edebiyatında pastiş tekniğini bütüncül bir genişlikte romanda kullanan ilk kişi: Latife Tekin

 Türk edebiyatında iki yazarın birlikte yazdığı ilk roman: Fatma Aliye Hanım ve Ahmet Mithat Efendi “Hayal ve Hakikat”

 İlk çocuk romanı: Mahmut Yesari’nin “Bağrı Yanık Ömer”

 Ülkemizdeki ilk çocuk çizgi romanı: Kara Maske (1943)

 İlk yerli çizgi roman karakteri: Köroğlu (1953)

 İlk TDK roman ödülü: “Suçumuz İnsan Olmak” (1957) adlı yapıtıyla Oktay Akbal

4
MEHMET SOYTÜRK
 İlk hikâye denemesi ve yazarı: Emin Nihat Bey’in “Müsameretname”si

 İlk hikâye ve yazarı: Ahmet Mithat Efendi “Letaif-i Rivayat” (25 cüz) (1871-1896)

 Batılı anlamda ilk hikâye ve yazarı: Samipaşazade Sezai “Küçük Şeyler” (1890)

 Türk edebiyatında kölelik sorununun ilk defa ele alındığı eser: Ahmet Mithat Efendi “Esaret” adlı uzun hikâyedir.

 Konuşma diliyle yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfettin

 Hikâyede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen: Refik Halit Karay

 Cumhuriyet Dönemi’nde korku türünde örnekler veren ilk hikâyeci: Kenan Hulusi Koray

 Hikâye kavramı yerine öykü kavramını öneren ilk kişi: Nurullah Ataç

 İlk tiyatro oyunu çevirisi yapan yazarımız: Ahmet Vefik Paşa (Moliere’den çeviriler yapmıştır)

 İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa

 İlk yerli tiyatro oyunu yazarımız ve eseri: Şinasi “Şair Evlenmesi” (1859)

 Sahnelenen ilk tiyatro oyunu ve yazarı: Namık Kemal “Vatan yahut Silistre”

 Dram türünde yazılan ilk tiyatro ve yazarı: Abdülhak Hamit “Afife Anjelik”

 Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri ve yazarımız: Abdülhak Hamit “Eşber”

 Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri ve yazarımız: Abdülhak Hamit “Nesteren”

 Yabancı ülkede geçen (egzotik) bir macerayı anlatan ilk tiyatro yapıtı: Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Finten”i

 İlk karakter komedileri ve yazarı: Direktör Ali Bey “Kokana Yatıyor”, “Geveze Berber”, Misafir-i İstiklal”

 Türk edebiyatında ilk operet yazarı ve eseri: Direktör Ali Bey “Letafet”

 Türk edebiyatının ilk trajedi yazarı: Ali Haydar Bey

 Türk edebiyatında epik tiyatronun kurucusu ve eseri: Haldun Taner “Keşanlı Ali Destanı” (1964)

 İlk kabare tiyatrosu: Haldun Taner’in “Devekuşu Kabare Tiyatrosu” (1962)

 İlk yerli tiyatro binası: Naum Tiyatrosu (1844)

 İstanbul’da temsil vermek üzere kurulan ilk tiyatro: Gedik Paşa Tiyatrosu

 İlk Türk tiyatrosu: Osmanlı Tiyatrosu Güllü Agop

 Yurt dışında profesyonel sahnede oynanan ilk Türk oyunu: Cevat Fehmi Başkut “Paydos”

 İlk Müslüman kadın tiyatro oyuncusu: Afife Jale (Hüseyin Cahit’in yazdığı “Yamalar” adlı oyunda oynamıştır.)

 İlk kadın opera sanatçısı: Semiha Berksoy

 Batı etkisindeki Türk edebiyatında bilinçli ilk temsilcisi: Şinasi

 İlk makale ve yazarı: Şinasi “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi”

 İlk fabl çevirisi yapan yazarımız: Şinasi, La Fontaine’den çeviriler yapmıştır.

 Edebiyatımızda Batılı anlamda ilk fabl örneği: Şinasi “Eşek İle Tilki Hikâyesi”

 Türk edebiyatında noktalama işaretini ilk kullanan yazarımız ve eseri: Şinasi “Şair Evlenmesi”

 İlk çeviri şiirler ve şairi: Şinasi “Tercüme-i Manzume”

 Türk edebiyatında başlık kullanılan ilk şiir ve şairi: Şinasi “Arz-ı Muhabbet”

5
MEHMET SOYTÜRK
 Edebiyat sözcüğünü bizde ilk kullanan: Şinasi

 İlk atasözleri kitabı ve yazarı: Şinasi “Durub-i Emsal-ı Osmaniye” (1863)

 İlk özdeyiş örneklerini veren: Direktör Ali Bey “Lehçet’ül Hakayık”

 Batılı anlamda ilk günlük ve yazarı: Direktör Ali Bey “Seyahat Jurnali”

 Batılı anlamda ilk gezi yazısı ve yazarı: Ahmet Mithat Efendi “Avrupa’da Bir Cevelan”

 Batılı anlamda ilk anı yazısı ve yazarı: Akif Paşa “Tabsıra”

 İlk edebi tartışma: Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur.

 Batılı anlamda ilk eleştiri yazısı: Namık Kemal “Lisan-ı Osmanî Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazat-ı Şamildir”

 İlk eleştiri kitabı (yapıtı) ve yazarı: Namık Kemal “Tahrib-i Harabat” (yazılış 1874, basılış 1885)

 Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan: Recaizade Mahmut Ekrem

 İlk edebiyat teorisi yapıtı: Recaizade Mahmut Ekrem’in “Talim-i Edebiyat”ı

 İlk antoloji yazarı ve eseri: Ziya Paşa “Harabat Antolojisi” (üç cilt) (1874)

 Edebiyat tarihi adıyla yazılan ilk eser: Abdülhalim Memduh’un “Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye”

 Türk edebiyatında ilk mülakat yazarı ve eseri: Ziya Paşa “Rüya”

 Uyaksız ilk şiir ve şairi: Abdülhak Hamit Tarhan “Validem”

 Pastoral ilk şiir ve şairi: Abdülhak Hamit Tarhan “Sahra” (1879)

 Tanzimat’tan sonraki edebiyatımızın ilk kadın şairi: Nigar Hanım

 Edebiyatımızda günlük terimini ilk kullanan: Falih Rıfkı Atay

 Edebiyatımızda ilk edebi topluluk: Servetifünun

 Edebiyatımızda ilk Türkçe edebi dergi: Servetifünun

 Edebiyatımızda ilk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk: Fecriati Topluluğu

 Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler Dergisi

 İlk çocuk şiirleri ve şairi: Tevfik Fikret “Şermin”

 Şiirde noktalama işaretini kullanan ilk şair: Tevfik Fikret

 Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret

 Serbest müstezadı aruzla deneyen ilk şair: Tevfik Fikret

 Türk edebiyatında terza-rima nazım şeklinin kullanıldığı ilk şiir: Tevfik Fikret “Şehrâyîn”

 Türk edebiyatında anjambmanı ilk kullanan şair: Tevfik Fikret

 İlk köy şiiri ve şairi: Muallim Naci “Köylü Kızların Şarkısı”

 Edebiyatımızda mensur şiirin ilk örneklerini yazan şair: Halit Ziya Uşaklıgil “Mensur Şiirler”

 Sone nazım biçimini ilk kez kullanan şair: Süleyman Nesip

 İlk tarih ve coğrafya ansiklopedi yazarı ve eseri: Şemsettin Sami “Kamus’ul Alam” (4 cilt) (1889-1898)

 Türkçe adının kullanıldığı ilk dil bilgisi kitabı ve yazarı: Süleyman Paşa “Sarf-ı Türki” (1876)

 İlk Türkçe sözlük ve yazarı: Şemsettin Sami “Kamus-i Türki”

6
MEHMET SOYTÜRK
 İlk kez Anadolu’yu işleyen yazarımız: Refik Halit Karay (1888-1965)

 İlk edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi (1866-1904)

 Batılı anlamda ilk edebiyat tarihçimiz: Mehmet Fuat Köprülü (1890-1966)

 Cumhuriyet Dönemi’nde yazılan ilk edebiyat tarihi kitabı: İsmail Habip Sevük “Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi”

 İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim (1864-1932)

 İlk Türk sosyoloğu: Ziya Gökalp (1875-1924)

 Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler

 Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul

 Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan şair: Mehmet Emin Yurdakul

 Serbest vezni kullanan ilk şair: Nazım Hikmet

 Basamaklı şiirin ilk örneğini veren şair: Nazım Hikmet “Açların Gözbebekleri”

 İlk fütürist (gelecekçi) sanatçımız: Ercüment Behzat Lav

 Türk edebiyatında işçileri anlatan ilk şair: İlhami Bekir Tez

 İlk TDK şiir ödülü: “Delice Böcek” şiiriyle Fazıl Hüsnü Dağlarca

 Batı nazım şekillerini ilk defa kullanan şairimiz: Edip Ayel (1894-1957)

 Yazıya geçirilen ilk masallar: Billur Köşk Masalları

 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında kurulan ilk edebi topluluk: Yedi Meşaleciler

 Edebiyatımızda yayımlanan ilk ortak kitap: Yedi Meşale

 Edebiyatımızda yayımlanan ikinci ortak kitap: Garip

 Türk edebiyatında Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilen ilk erkek yazar: Yaşar Kemal

 Türk edebiyatında Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilen ilk kadın yazar: Leyla Erbil

 Türk edebiyatında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk ve tek kişi: Orhan Pamuk

 Türk Edebiyatında ilk defa realizm ve natüralizmden bahseden ve bu akımlar hakkında bilgi veren sanatçı: Beşir Fuat

 Türk edebiyatının ilk pozitivist ve materyalist sanatçısı: Beşir Fuat

 Türk edebiyatında işçi-patron münasebetlerini ele alan ve işçi haklarını savunan ilk eser: Refik Halit Karay “Hakkı Sükût”

 Türk edebiyatında âşık edebiyatı üzerine ilk çalışmayı yapan sanatçı: Fuat Köprülü

 Türk edebiyatında verem temasının ilk defa işlendiği eser ve yazarı: Namık Kemal “Zavallı Çocuk” adlı tiyatro

 İlk felsefi çeviri eseri ve yazarı: Münif Paşa “Muhaverât-ı Hikemiyye”

 Türk edebiyatında kadın haklarının savunulduğu ve kadın sorunlarının işlendiği ilk eser: Ahmet Mithat Efendi “Felsefe-i
Zenan” adlı eserdir. Aynı zamanda mektup türünde yazılan ilk eserdir.

 Türk edebiyatında üst kurmaca metinleri ilk defa yazan: Ahmet Mithat Efendi “Müşahedat” adlı romanıdır.

 Türk edebiyatında köyden şehre göçü ilk kez işleyen: Orhan Kemal

 Türk edebiyatında felsefe üzerine eser veren ilk kadın yazar: Fatma Aliye Hanım

 Batılı anlamda Türk edebiyatında bir kadın kaleminden çıkan ilk şiir kitabı: Nigar Hanım “Efsus” (Bu kitapta nesir
yazıları da vardır.)

7
MEHMET SOYTÜRK
 DÜNYA EDEBİYATINDA İLKLER

 Dünya edebiyatında ilk roman örneği ve yazarı: Rebelais “Gargaunta”

 Dünya edebiyatında ilk modern roman ve yazarı: Migel de Cervantes (1547-1616) “Don Kişot” (1605)

 Dünya edebiyatında ilk realist roman ve yazarı: Gustave Flaubert “Madam Bovary”

 Dünya edebiyatında ilk psikolojik içerikli roman ve yazarı: Madame de La Fayatte “La Princesse de Cleves”

 Dünya edebiyatında ilk tarihi roman: Walter Scott’un “Waverley” (1814)

 Dünya edebiyatında sosyal roman türünün ilk örneği: Victor Hugo “Sefiller”

 Dünya edebiyatında Nihilist tarzda yazılmış ilk roman: Turgenyev “Babalar ve Oğullar”

 Dünyadaki ilk özgün çizgi roman: New Fund (1935)

 Dünya edebiyatında ilk özgün çizgi roman hikâyesi: Chester Gould “Dick Tracy”

 Dünya edebiyatında ilk kadın romancı: Afraben (Afrahat)

 Dünya edebiyatında daktilo ile yazılan ilk roman ve yazarı: Mark Twain “Tom Sowyer” (1876)

 Dünya edebiyatında ilk hikâye ve yazarı: Giovanni Boccocio (1313-1375) “Decameron”

 Dünya edebiyatında olay öyküsünün öncüsü: Guy de Maupassant

 Dünya edebiyatında durum/kesit öyküsünün öncüsü: Anton Çehov

 Dünya edebiyatında bilinen ilk doğal destan: Sümerlilere ait olan “Gılgamış Destanı”

 Dünya edebiyatında komedi türünün ilk büyük ustası: Aristophanes (Aristofan) (MÖ 450-380)

 Dünya edebiyatında trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskhylos (MÖ 525-456)

 Dünya edebiyatında ilk tarih yazarı: Heredetos (MÖ 484-420) (tarihin babası olarak adlandırılır)

 Dünya edebiyatında deneme türünün kurucusu: Fransız Edebiyatından “Montaigne” (1533-1592)

 Dünya edebiyatında ilk anı yazarı ve eseri: Eski Yunanlı Ksenhop “Anabasis”

 Dünya edebiyatında ilk biyografi yazarı: Eski Yunanlı Plutarkhos

 Dünya edebiyatında ilk özdeyiş yazarı: La Rochefaucault

 Dünya edebiyatında ilk lirik şair: Sappho

 Dünya edebiyatında pastoral şiirin kurucusu: Theokritos

 Dünya edebiyatında didaktik şiirin kurucusu: Hesiodos

 Dünya edebiyatında ilk mensur şiir: Baudelaire “Küçük Mensur Şiirler”

 Dünya edebiyatında klasisizmin kuramcısı: Boileau “Şiir Sanatı”

 Dünya edebiyatında romantizmin kuramcısı: Victor Hugo “Cromvell” yapıtının ön sözü

 Dünya edebiyatında dramın kurallarını belirleyen: Victor Hugo

 Dünya edebiyatında natüralizmin kuramcısı: Emile Zola

 Dünya edebiyatında en eski ve ünlü hatipler: Demosthenes, Çiçero, Bousset

 Türk masallarını ilk derleyen: Macar Bilim Adamı İgnacz Kunoş

 Yunan edebiyatında bilinen ilk kadın tiyatro yazarı: Hrotsvit

8
MEHMET SOYTÜRK
 Dünya edebiyatında ilk fabl örneği ve yazarı (Doğu): Beydaba’nın Hint edebiyatından Arapçaya “Kelile ve Dimne” adıyla
çevrilen “Pança Tantra” adlı eser

 Dünya edebiyatında ilk fabl örneği ve yazarı (Batı): Aisopos (Ezop) “Fabllar”

 Dünya edebiyatında noktalama işaretlerini dünyada ilk kez kullanan: MÖ 450-380 yılları arasında antik Yunanlı
Aristophanes tarafından kullanıldığı sanılıyor.

9
MEHMET SOYTÜRK