Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

Sanne Bekkema (https://www.frankwatching.com/archive/author/sanne-bekkema/)

van Frankwatching (https://www.frankwatching.com)

 2.4k 24 mei 2023 10 minuten lezen

Je hebt een geweldig onderwerp te pakken, onderzoek gedaan, bent

in de pen geklommen, en daar is het dan: je artikel. Trots als een
pauw wil je het ‘t liefst nu publiceren, maar dan vergeet je een
belangrijke stap: het redigeren van je tekst. Of je dit nu zelf doet of
aan een ander overlaat: in dit artikel deel ik 16 stappen voor het
secuur nalopen van een artikel. Klinkt als veel, valt mee. En het is
zeker de moeite waard!

Voordat je een artikel online slingert, is het aan te raden om je artikel te redigeren.
Het werkwoord ‘redigeren’ staat voor het bewerken en verbeteren van een tekst,
zodat deze beter leesbaar, begrijpelijker, nauwkeuriger en e�ectiever wordt. Het is
dus een check én verbeterslag in één. Maar waar begin je?

1 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

1. Opbouw
2. Spelling en grammatica
3. Leesbaarheid en zinsbouw
4. Jargon
5. Passief taalgebruik
6. Sluipwoorden
7. Consistentie
8. Leestekens
9. Hoofdletters
10. Witregels
11. Tussenkopjes
12. Links en bronnen
13. Eventueel: inhoudsopgave
14. Afbeeldingen
15. De titel
16. Nalopen

1. Opbouw

Allereerst is het belangrijk dat het artikel een logische opbouw heeft. Zolang dit
nog niet het geval is, is het artikel nog niet klaar voor eindredactie (puntjes op de i).
Vraag dus eerst iemand om mee te lezen met je draft. Een tip hiervoor is om dit via
een programma als Google Docs, Word of Pages te doen. De tegenlezer van je
artikel kan dan makkelijk suggesties en opmerkingen plaatsen.

2 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

(https://www.frankwatching.com
/archive/2023/05/24/redigeren-in-16-
(https://www.frankwatching.com stappen/opmerking-in-google-doc-
/archive/2023/05/24/redigeren-in-16- plaatsen/)
stappen/google-docs-suggesties-doen/)

Er zijn allerlei vormen mogelijk, maar voor houvast deel ik hieronder de ‘klassieke’
opbouw van een artikel:

• Inleiding: in de inleiding probeer je de aandacht van de lezer te trekken, door

beknopt te vertellen waar je in het artikel verder op in gaat. Hierbij kan het
goed werken om iets herkenbaars toe te voegen, zoals een nieuwsitem dat
aansluit bij jouw verhaal, of een probleem waar veel ‘doelgroep-lezers’
tegenaan lopen. Meer tips voor het schrijven van een goede inleiding, lees je
hier (https://www.frankwatching.com/archive/2020/05/05/pakkende-inleiding-
schrijven-blog-artikel/).
• Achtergrondinformatie: na de teasende inleiding, is het voor de lezer �jn om
meer achtergrondinformatie te krijgen over het onderwerp en waarom jij
daarover schrijft. Hier benoem je bijvoorbeeld hoe je aan de informatie in je
artikel bent gekomen, denk aan een onderzoek, boek of eigen constatering, of
een stukje geschiedenis, een uitwerking van de betekenis van het onderwerp
of de belangrijkste onderdelen die je in het artikel gaat behandelen.
• Hoofdgedeelte: hier kun jij je verhaal kwijt. Zorg ervoor dat je in dit deel de
rode draad niet uit het oog verliest. Hierbij kan het helpen om te werken met
gestructureerde tussenkopjes of opsommingstekens of -cijfers. Vermijd

3 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

onnodige ‘blabla’. Zeker als je artikel online wordt gepubliceerd. Vertel wat je
wil vertellen, zonder daarbij uit te wijden over rand-onderwerpen of in
herhaling te vallen.
• Conclusie: in de laatste alinea(‘s) kom je tot de kern van je boodschap. Hier vat
je de belangrijkste punten samen, deel je een conclusie of geef je een oplossing
voor het probleem.

Is de opbouw van het artikel logisch en duidelijk? Dan kun je verder met de
eindredactie.

2. Spelling en grammatica

Een belangrijk onderdeel: de spelling en grammatica van het artikel. Een foutje is zo
gemaakt, en je kunt de spellingcheckers in programma’s als Word, Google Docs en
WordPress (helaas) niet blindelings vertrouwen (https://www.frankwatching.com
/archive/2021/06/05/spellingcontrole-spelfouten/). Maar: het is wel een goed
startpunt. Loop de rode en blauwe kringeltjes onder woorden na en zet de
automatische checks in Docs aan.

Houd hierbij in je achterhoofd: dit zijn suggesties voor woorden of zinsdelen die
mogelijk fout zijn, maar dat is dus lang niet altijd zo. Automatische spellingcheckers
zijn bijvoorbeeld geen ster in samenstellingen (zie punt 8).

4 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

Voor het opsporen van de andere fouten, moet je de tekst aandachtig doornemen.

Tip: m’n collega Claire heeft een aantal veelvoorkomende fouten op een rij gezet
(https://www.frankwatching.com/archive/2023/03/29/woorden-die-verkeerd-
worden-uitgesproken/). Denk aan capuchino, onmidellijk, verassing, advocado en
wouden.

Twijfel je over de spelling van een woord? Check het dan via Google, een online
woordenboek, Onze Taal of een site als Woordenlijst.org
(https://woordenlijst.org/#/). Kom je er echt niet uit? Probeer de zin dan anders te
formuleren.

3. Leesbaarheid en zinsbouw

Leest het artikel lekker door? Zo niet, dan is de kans groot dat de schrijver (jij?) te
lange zinnen heeft geformuleerd. Af en toe een lange zin is geen probleem, maar
het artikel moet niet aan elkaar hangen van samengestelde zinnen met allerlei
opsommingen die je ook los kunt trekken.

Tip: staat er midden in de zin ergens een komma gevolgd door het woordje ‘dan’?
Dan is de kans groot dat je de komma kunt vervangen voor een punt, en bij ‘Dan’
een nieuwe zin kunt starten.

Voor de leesbaarheid van een artikel is het �jn om (af en toe) opsommingstekens te
gebruiken. Een opsomming leest makkelijker als die onder elkaar staat, dan als die

5 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

achter elkaar in een zin wordt benoemd.

4. Jargon

Of je jargon of vaktaal kunt gebruiken, hangt natuurlijk af van je doelgroep en het

onderwerp. Maar onnodig gebruik van jargon kun je het best verwijderen of
vervangen. Kijk bijvoorbeeld goed naar de Engelse termen in het artikel. Is het nodig
om al deze termen in het Engels te noemen, of kun je ze ook prima vertalen?

Als de tekst op B1-niveau is geschreven, begrijpt 80% van de bevolking het. Maar
dat is dus nog steeds niet iedereen. Janke Hiemstra deelt hierover een aantal
handige tips (https://www.frankwatching.com/archive/2022/01/03/begrijpelijk-taal-
tekst-lvb/). Houd in ieder geval in je achterhoofd: maak het niet ingewikkelder dan
nodig.

5. Passief taalgebruik

Wat is het verschil tussen een actieve en passieve zin? In een actieve zin, voert het
onderwerp een actie uit. Bijvoorbeeld:

• ‘Elsemieke legt de laatste hand aan een artikel.’

In deze zin is ‘Elsemieke’ het onderwerp, en zij ‘legt de laatste hand aan een artikel’.

Als we deze zin passief maken, wordt het (bijvoorbeeld):

• ‘Aan het artikel van Elsemieke wordt de laatste hand gelegd.’

6 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

In deze zin staat niet de persoon centraal, maar de status van een handeling. Een
passieve zin dus.

Passief taalgebruik maakt je tekst (onnodig) langer én actieve teksten lezen �jner.
Check vooral op ‘worden’, ‘zijn’, ‘zullen’ en voltooid deelwoorden. Meer over passief
en wollig taalgebruik lees je in dit artikel (https://www.frankwatching.com/archive
/2022/04/08/passief-taalgebruik-eindredactie/).

6. Sluipwoorden

Mijn sluipwoord (https://www.frankwatching.com/archive/2022/03

/18/sluipwoorden/) is ‘natuurlijk’. Ik ben geneigd om dit woord veel te vaak in mijn
artikelen te verwerken. Dit is goed om van jezelf te weten, want dan kun je aan het
einde van je schrijfproces even checken hoe vaak dit woord in het artikel voorkomt.
Valt het je tijdens het redigeren van een artikel op dat een woord vaak wordt
gebruikt? Schrijf dit dan even op, en check aan het einde met de zoekfunctie
(ctrl/cmd + F) hoe vaak het woord voorkomt.

Veel voorkomende sluipwoorden:

• daarnaast
• toch
• maar
• ook
• uiteraard
• bijvoorbeeld

Gebruikt iemand het woord ‘bijvoorbeeld’ vaak? Vervang het dan eens door ‘zoals’

7 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

of ‘denk aan’. Gebruikt iemand vaak ‘ook’? Wissel dan af met ‘tevens’ en ‘daarnaast’.

7. Consistentie

Zijn er speci�eke taal- of opmaak-keuzes gemaakt in het artikel? Check dan of deze
keuzes consistent worden gemaakt. Denk aan:

• u / jij
• wil / wilt
• kun, kunt / kan
• Engelse begrippen schuingedrukt
• verwijzingen naar afbeeldingen in de tekst (‘zie afbeelding 1’)
• dezelfde opmaak bij opsommingen
• tips in kaders
• afkortingen uitgeschreven (of niet)
• etc. �

8. Leestekens

De basisregels rondom leestekens zijn je vast bekend. Daarom deel ik hier een
aantal voorbeelden waarbij het vaak fout gaat.

Gebruik nooit een hoofdletter na een dubbele punt. Tenzij je een naam, feestdag
of ander begrip met hoofdletter noemt. Een dubbele punt is niet hetzelfde als een
punt. De zin gaat nog verder na de dubbele punt.

Citeer je iemand letterlijk? Gebruik dan dubbele aanhalingstekens om de zin te

openen en te sluiten. Is de quote niet het einde van de zin? Dan komt de komma ná

8 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

de afsluitende aanhalingstekens. Voorbeeld:

“Zo gebruik je de dubbele aanhalingstekens op de juiste manier”, zei Sanne streng.

Onze Taal (https://onzetaal.nl/taalloket/aanhalingstekens-dubbele-

aanhalingstekens) deelt een goed voorbeeld van het verschil tussen geschreven en
gesproken citaten. Let op de plaats van de punt!

• De Troonrede begint altijd met: “Leden van de Staten-Generaal”.

• Ze zei vanmorgen nog: “Ik kom op tijd naar huis.”

Citeer je iemand niet letterlijk? Dan gebruik je altijd enkele aanhalingstekens.

De spatie

En dan hebben we de spatie. O�cieel geen leesteken (het is een scheidingsteken)

maar ik noem ‘m toch even onder deze tussenkop. Woorden horen namelijk veel
vaker aan elkaar dan je denkt. Ik schreef hierover al eerder een artikel
(https://www.frankwatching.com/archive/2023/04/04/spatie-woorden-aan-elkaar-
samenstelling/). Zo heb je het niet over social media kanalen, maar zijn het toch
echt socialmediakanalen (of socialmedia-kanalen, voor de leesbaarheid).

Twijfel je of je 2 woorden wel of niet aan elkaar moet schrijven? Kies dan voor ‘wel’.
Dan is de kans groter dat je het juist hebt. Een paar tips voor samenstellingen die
vaak fout gaan:

• Samengestelde werkwoorden: gebruikmaken, verdergaan, bekendmaken

• Samenstellingen met Engelse woorden: lunchafspraak, managementassistent,
freelancecontract
• Samenstellingen met een ‘naam’ erin: Instagrampro�el, Rolexhorloge,

9 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

Utrechtspeler

Vergeet je een spatie, of plaats je juist een spatie te veel? Dan kan zelfs de betekenis
van je zin veranderen. Hier vind je een aantal (grappige) voorbeelden
(https://www.frankwatching.com/archive/2022/10/19/tekst-verschil-leesteken-
spatie/).

9. Hoofdletters

Check, check, dubbelcheck op het gebruik van hoofdletters. Afkortingen, namen,

merknamen, feestdagen, planeten… Weet je het niet zeker? Google is your friend.
Een paar basisregels:

• Aan het begin van een zin (ook als het om een afkorting gaat).
• Namen van personen, plaatsen, organisaties en merken (Google).
• Titels van boeken, �lms, liedjes en artikelen (Avatar).
• Bijvoeglijke naamwoorden die afgeleid zijn van eigennamen (Nederlandse).

Sommige merknamen hebben juist geen hoofdletter, of zelfs 2. Zo zien wij

bijvoorbeeld vaak ‘FrankWatching’ voorbijkomen, maar het is toch echt gewoon
‘Frankwatching’. Check vooral hoe een bedrijf de merknaam zélf schrijft. Nog een
paar voorbeelden: eBay, bol.com, easyJet, iPhone. Staan deze merknamen aan het
begin van de zin? Dan krijgen ze wel een hoofdletter.

10 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

Let op: soms hoort een lidwoord bij het merk, en soms niet. Het is niet ‘de Hema’
maar HEMA. Het is wel ‘de Volkskrant’ maar niet ‘de of het NRC’ (geen lidwoord).
Wat betreft feestdagen, schrijf je de o�ciële namen met hoofdletter (Kerstmis,
Hemelvaartsdag) en afgeleiden daarvan met een kleine letter (kerst,
hemelvaartvakantie).

10. Witregels

Zit er genoeg ‘lucht’ in het artikel? Bij het lezen van een online artikel is het �jn als
een alinea niet langer is dan 5 regels. En in elke alinea behandel je één onderwerp.
Zorg dus voor voldoende enters, maar wel op logische plekken.

11. Tussenkopjes

Net als bij het toevoegen van witregels, is het voor de lezer ook �jn als een tekst af
en toe wordt onderbroken door een tussenkop. Hierdoor wordt de tekst beter
scanbaar (en het werkt goed voor SEO (https://www.frankwatching.com/archive
/2021/07/27/tussenkoppen-schrijven-webteksten/)). Plaats boven ieder nieuw
hoofdonderwerp een tussenkop, maar vergeet ook de sub-tussenkoppen niet.

Meer informatie over hoe je de headings moet inrichten (H1, H2, H3 …) vind je hier
(https://www.frankwatching.com/archive/2023/01/12/html-headings-inrichten/).
Houd hierbij altijd in je achterhoofd: is deze tussenkop van toegevoegde waarde
voor de lezer?

12. Links en bronnen

11 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

Controleer de feiten die in het artikel worden genoemd en zorg ervoor dat ze
correct zijn. Zoek indien nodig aanvullende informatie om eventuele
onnauwkeurigheden te corrigeren. Zeker nu ChatGPT en andere AI-tools steeds
populairder worden, is het belangrijk om hier scherp op te zijn.

Naast de check of informatie ‘waar’ is, is het ook goed om te checken hoe oud de
bron is. Gaat het over een model, psychologische principes of bijvoorbeeld een
gebeurtenis uit het verleden? Dan maakt dit natuurlijk niet uit. Maar bronnen zijn al
snel achterhaald.

13. Eventueel: inhoudsopgave

Is het een lang artikel? Dan kan het voor de lezers �jn zijn om bovenaan het artikel
een inhoudsopgave terug te vinden. Dit verbetert de scanbaarheid van je artikel en
zo krijgt de lezer meteen een mooi overzicht van wat er in het artikel wordt
besproken.

14. Afbeeldingen

Wordt de tekst onderbroken door relevante afbeeldingen? Voor het vasthouden van
de aandacht van je lezer is dit (zeker in lange teksten) een �jne afwisseling. Wordt er
in het artikel een model genoemd? Voeg het model toe. Wordt er een
onderzoeksrapport aangehaald? Kijk of er een interessante tabel of infographic
over te vinden is. Fleur het artikel op met beeld.

Zorg ervoor dat je bij elke afbeelding:

12 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

• zeker weet dat je ‘m mag gebruiken (https://ondernemersplein.kvk.nl

/auteursrecht/),
• de juiste bronvermelding noteert,
• checkt of de afbeelding niet onnodig groot is (bestandsformaat),
• kijkt naar de bestandsnaam, titel en omschrijving en/of alt-tag voor
schermlezers, en
• indien nodig een onderschrift toevoegt.

15. De titel

De titel is een belangrijk onderdeel van het artikel, aangezien het merendeel van de
lezers op basis van de titel besluit om een artikel wel of niet te lezen. Ik noem dit
expres als laatste, omdat je na het doorlopen van alle voorgaande stappen
inmiddels een heel goed beeld hebt gekregen van het artikel. Dat helpt bij het
verzinnen van een passende titel.

Kom je er niet uit? Hieronder deel ik een aantal handige tips:

• Bevat het artikel een aantal tips of voorbeelden? Noem het aantal in de titel.
• Kies voor actiewoorden (ontdekken, scoren, verbeteren, beïnvloeden). Een
werkwoord maakt het verschil.
• Spreek een lezer persoonlijk aan.
• Kies een bijwoord (https://onzetaal.nl/taalloket/bijwoord) (heel, altijd, nu…) om
je titel speci�eker en krachtiger te maken.
• Kies voor een positieve of negatieve insteek: ‘altijd energie door…’ of ‘nooit
meer moe door’.
• Deelt het artikel voorbeelden van bekende producten of merken? Benoem
deze in de titel.
• Speel met alliteratie: top tools, sprekende social posts, fantastische feiten…

13 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

• Hou ‘m (indien mogelijk) kort en bondig.

• Optimaliseer voor search. Staan de belangrijkste zoektermen erin?
• Op zoek naar ‘krachtwoorden’ voor in je artikel? Bekijk dan eens deze lijst
(https://www.frankwatching.com/archive/2021/05/14/pakkende-titel-krachtige-
woorden/).

En nog een belangrijke laatste tip: brainstorm over de titel. Dit kan bijvoorbeeld met
ChatGPT (plak je artikel erin en vraag om een aantal titels), maar het kan ook met
collega’s of vrienden. Op de redactie van Frankwatching hebben we een apart Slack-
kanaal waar we titel-ideeën in de groep kunnen gooien. De een heeft nou eenmaal
soms meer inspiratie dan de ander. En soms heb je even die blik van buitenaf nodig
om tot een killertitel te komen.

16. Nalopen

Klaar met redigeren? Leg het artikel dan eventjes weg, strek je benen, loop een
rondje, en loop het daarna nog een keertje door. De kans is namelijk aanwezig dat
je tijdens je verbeterwerkzaamheden bijvoorbeeld een knip/plak-foutje hebt
gemaakt.

3 bonus-tips

1. Zoek (via ‘command’ of ‘ctrl’ + ‘F’) naar dubbele spaties. Deze zie je snel over het
hoofd.
2. Check bij het redigeren of (een bewerking van) de 2e alinea van het artikel
misschien beter als inleiding past dan de huidige inleiding. Wat veel schrijvers
(inclusief ikzelf) vaak doen, is eerst het artikel schrijven, en je daarna pas
buigen over de inleiding. Door deze werkwijze kan de huidige inleiding als
gekunsteld voelen.

14 of 15 5/30/23, 21:22
Redigeren kun je leren: check een artikel in 16 stappen - F... https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/24/rediger...

3. Lees het artikel hardop voor. Op die manier merk je snel welke zinnen niet
vloeiend lopen of waar je struikelt.

Zoals je merkt, kan dit hele proces, het �netunen van een artikel, best wat tijd in
beslag nemen. Dit kwam ook uit de poll van Nicol Tadema
(https://www.frankwatching.com/archive/2023/05/04/schrijfproces-fasen/) naar
voren. Zij vroeg haar volgers waaraan je bij het schrijven van een artikel de meeste
tijd besteedt. Na ‘voorbereidingen’ (52%) is ‘�netunen’ nummer 2 (27%). Een
belangrijk onderdeel van het schrijfproces.

Begin dus op tijd! En vergeet niet: we blijven mensen. Mensen maken…

© Frankwatching 2023 - Creative Commons licentie van toepassing

15 of 15 5/30/23, 21:22