Starożytność.

Poddział pierwszy: starożytny Egipt. Najważniejsze informacje.

Egipt – położony nad Nilem. Nil służył jako szlak transportowy i był wyjątkowo ważną częścią tamtejszej gospodarki.

Ustrój w Egipcie – monarchistyczny, władzę miał faraon. Faraon uważany był za praktycznie boga i wraz z urzędnikami
organizował pracę państwa. Faraonowi składano daniny.

Hierarchia w państwie:

Faraon – król Egiptu, dowódca wojskowy, najwyższy kapłan. Uważany za syna boga Ra (bóg słońca).

Wezyr – najwyższy urzędnik

Kapłani – zajmują się nauką, głównie astronomią i medycyną. Byli bardzo zamożni.

Urzędnicy – szkoleni przez kapłanów, byli wykształceni, zarządzali prowincjami

Rzemieślnicy – wytwarzali narzędzia i różne przedmioty

Żołnierze – walczyli na wojnach prowadzonych przez faraona

Chłopi – uprawiali ziemie i byli największą częścią Egipcjan

Niewolnicy – jeńcy wojenni, osoby kupione na targu niewolników

Pismo egipskie – hieroglify. Powstało około 3000 lat przed naszą erą

Egipcjanie wyznają politeizm (politeizm – wielu bogów, monoteizm – jeden bóg). Ich bogowie mają zwierzęce głowy
(antropomorfizm).

Najważniejsi bogowie:

Ra – bóg słońca, stwórca świata. Ma ptaka zamiast głowy, ale nie ten z zakrzywionym dziobem, to Thot

Anubis – głowa szakala. Opiekun grobów, kojarzony ze śmiercią.

Ozyrys – sędzia umarłych. Kiedyś został zabity przez swojego brata Seta, a jego siostra Izyda złożyła go z powrotem – tak
powstala pierwsza mumia.

Izyda – opiekunka rodzin, przedstawiana z tronem na głowie

Thot – bóg mądrości, uczonych i pisarzy. W ręce trzyma krzyż anhk ----->

Ważne budowle: piramida Cheopsa, powstała w XXVI wieku.

O przebiegu sądu Ozyrysa (król podziemia) decydowała Księga zmarłych. Aby dusza mogła stanąć przed sądem ciało musiało
zostać nienaruszone (dlatego tworzono mumie).
Biblia – święta księga żydów i chrześcijan. Dzieli się na Stary i Nowy Testament. Żydzi uznają Stary.

Menora – siedmioramienny świecznik, kojarzony z Żydami.

Gwiazda Dawida – symbol religii żydowskiej.

Na przełomie IX i X wieku Izraelici utworzyli w Palestynie królestwo Izraela. Ważni królowie: Dawid, Salomon.

Po śmierci Salomona królestwo podzieliło się na dwie części – jedną z nich była Juda. Babilończycy opanowali Judę. Dopiero
w 539 roku p.n.e Żydzi wrócili do Palestyny która stała się częścią Persji.

Judaizm – religia monoteistyczna. Główne zasady określa Dekalog. Pierwsze 5 ksiąg Biblii nazywa się Tora. W judaizmie Tora
jest najważniejsza.

Poddział drugi: starożytna Grecja

W Grecji istniało wiele państw – miast nazywanych polis. Jednak, Grecy uważali się za jeden lud – nazywali się Hellenami.

Jednym z najważniejszych polis były Ateny – ojczyzna demokracji.

Zgromadzenie ludowe: mogli brać w nim udział wszyscy wolni mężczyźni, którzy mieli rodziców Ateńczyków. Razem
podejmowano decyzje o najważniejszych rzeczach w państwie.

Rada pięciuset: tworzyło ją 500 Ateńczyków, losowanych na jeden rok ze wszystkich chętnych podanych. Zajmowali się
codziennymi sprawami polis.

Sąd ludowy: 6 tysięcy sędziów. Decydowali o winie lub niewinności oskarżonego w tajemnym głosowaniu.

Ostracyzm – raz w roku Ateńczycy pisali na glinianych skorupkach kto może zagrażać państwu. Ten którego wskazało
najwięcej osób musiał opuścić Ateny na dziesięć lat.

Jedną trzecią polis stanowili niewolnicy. Ateńczycy mieli więcej praw niż Atenki.

BOGOWIE OLIMPIJSCY: część mitologii greckiej (politeizm).

Zeus – władca świata i innych bogów, dziecko Kronosa i Rei, jego symbole to piorun i orzeł.

Posejdon – brat Zeusa, bóg i pan mórz. Jego symbole to konie, trójząb.

Hades – brat Zeusa, pan podziemi. Kojarzony z cerberem (pies).

Hera – żona i siostra Zeusa, bogini małżeństw. Kojarzona z gruszą i pawiem.

Atena – bogini strategii i mądrości, patronka Aten, córka Zeusa. Jej atrybuty to tarcza.

Hefajstos – bóg kowali i ognia.

Afrodyta – bogini piękna, zrodzona z morskiej piany.

Apollo – bóg piękna, muzyki, wróżb. Brat Artemidy, kojarzony z łukiem i lirą.

Artemida – bogini księżyca i dzikich łowów, patronka łowczyń.

Herosi – dzieci bogów, mające w sobie krew ludzi i człowieka. Popularne przykłady to Herakles, Tezeusz.

Delfy – miejsce z rzekomą wyrocznią Apolla, do której chodzili Greccy.

Ważna data: 776 rok przed naszą erą – pierwsze starożytne Igrzyska olimpijskie

Igrzyska miały charakter religijny (ku czci Zeusa). Grecy organizowali je w Olimpii co cztery lata. Przerwa między Igrzyskami
jest nazywana olimpiadą. W Igrzyskach startowali mężczyźni od 12 roku życia. Zwycięzca nie otrzymywał medalu, a wieniec
oliwny.

Dyscypliny olimpijskie: lekka atletyka: biegi na dystansie jednego stadionu, biegi na dłuższy dystans, skok w dal, rzut
oszczepem, rzut dyskiem. Ciężka atletyka: zapasy, boks, pankration

Architektura w Grecji – na Akropolu w Atenach znajduje się Partenon (świątynia Ateny).

Rzeźbiarze: Fidiasz – wyrzeźbił posąd Zeusa w Olimpii

Teatr grecki – oglądano komedie i tragedie. Sofokles jest jednym z najważniejszych dramatopisarzy.

Ważne dzieła literackie: Odyseja, Iliada

Filozofia: Sokrates – zajmował się działaniami człowieka, dobrem i złem

Poddział trzeci: starożytny Rzym.

Królestwo  republika  cesarstwo

753 rok przed naszą erą – początek Rzymu

476 rok przed naszą erą – upadek cesarstwa zachodnio rzymskiego.

Łuki architektoniczne – budowa rzymska

Łuki triumfalne – upamiętnianie zwycięstw, pomnik

Amfiteatr rzymski – ogranizowanie walk, gladiatorzy. Przykład amfiteatru: Koloseum.

Circus Maximum – cyrk, wyścigi rydwanów.

Rzymianie słynęli z wybitnego prawa jak i niezwykłych dróg.

Autorzy rzymscy: Wergiliusz – Eneida.

Język: łaciśnki.

Arystokrata – bogacze ważni w państwie, z decydującymi głosami

Proletariusze – najbiedniejsza część państwa, żywiona przez państwo

Niewolnicy – podstawa państwa rzymskiego (jak w Egipcie). Niewolnik mógł stać się wyzwoleńcem, jednak nie miał
wówczas prawa do głosowań.

Władze republiki rzymskiej:

Zgromadzenie ludowe – arystokraci mieli decydujące głosy, przez co nie była to demokracja (jak w Grecji).

Urzędnicy państwowi – wybierani przez zgromadzenie, każdy urząd pełniło dwóch urzędników.
Senat – zarządal finansami republiki, jej zagraniczną polityką i doradzał urzędnikom.

Wyjątkowy urząd: trybun ludowy. Chronił ludzi przed niesprawiedliwością innych urzędników. Przysługiwało mu prawo weta
– co oznaczało możliwość zablokowania nowego prawa lub działań danego urzędnika.

W 49 roku przed naszą erą republikę obalił Juliusz Cezar. Pierwszym cesarzem był natomiast Oktawian August, po wojnie
domowej w Imperium Rzymskim. Oktawian ograniczył władzę zgromadzeń ludowych, urzędników i senatu. Teraz to on
rządził państwem.

Religia Rzymian była politeistyczna, z bogami podobnymi do Greckich (uwaga: niektórzy byli nazywani nazwami obecnych
planet, przez co w tekście latwo zorientować się o kogo chodzi), z ograniczoną tolerancją religijna. Z wyjątkiem Żydów każdy
składał ofiary bogom i oddawał cześć posągowi cesarza.

Około 6 roku przed naszą erą na świat przyszedł Jezus Chrystus. Datę te przyjęto jako 1 rok naszej ery, ale wiemy, że
pomylono się w obliczeniach. Jezus zmarł około 30 lat później.

Chrześcijanie byli prześladowani w Rzymie, jednak liczba chrześcijan z czasem wzrosła - chrześcijaństwo gwarantowało życie
po śmierci i jasno określało co jest dobre a co złe.

313 rok – cesarz Konstanty zezwolił na swobodne wyznawanie chrześcijaństwa

380 rok – chrześcijaństwo religia państwową Imperium Rzymskiego.