1.

Sljedeća četiri zadatka su uzorak kakve bi težine i obima mogao biti prvi zadatak na
parcijalnom ispitu. Oni su nekada bili ispitni zadaci. Zadatke 1A i 1B imate urađene na
predavanjima, a 1C i 1D su ovdje urađeni.

Zadatak 1A. Tačka mase m je iz položaja A

ispaljena u vertikalnoj ravni, pod uglom β=600.
Kolika mora biti v 0 početna brzina v0 tačke, da b
bi ona udarila u tačku C na vertikalnom zidu, kao C
na slici. Otpor vazduha zanemariti.

v0 b

 = 600
B

Zadatak 1B. Na slici je dat početni položaj sabijene

opruge, krutosti c, čija je dužina u neopterećenom
stanju 2L. Opruga iz tog položaja počinje djelovati
na kuglicu M, mase m, zanemarljivih dimenzija. B
Kuglica počinje kretanje bez početne brzine po cijevi M
AB, dužine 2L, koja se nalazi u vertikalnoj ravni, pri L
čemu je sila otpora pri kretanju kroz cijev: mg/10, (g
- ubrzanje Zemljine teže). Odrediti koliko će 600
A b
vremena trebati kuglici da nakon izlaska iz cijevi u
položaju B udari u vertikalni zid na rastojanju b od
podnožja cijevi. Otpor vazduha zanemariti.

Zadatak 1C
Uže zanemarljive mase, na čijem kraju se nalazi kuglica mase m,
namotava se na nepomični vertikalni štap zanemarljivog prečnika.
Na početku posmatranog intervala je poznat radijus R1 putanje 
kuglice i brzina v1 kuglice. Kada se radijus R smanji 3 puta u odnosu v
na početni radijus R1, odrediti u tom trenutku silu zatezanja S u O
R
koncu, pod uslovom da putanja kuglice ostaje stalno u M
nepokretnoj horizontalnoj ravni.

Zadatak uraditi u opštim brojevima, kao i za slučaj kada je:

m=2 kg, v1=2 m/s, R1=9 m.
 


dL 0
= M oFi
dt



L 0 = m OM, v = const.
z
L 0 = m  OM  v  sin 900 = m  R  v = const. 
Lo
R  v = const. 
 v
R 1  v1 = R 2  v 2 S

R v O
v 2 = 1 1 = 3v1 R
R2  M
   mg
ma = mg + S
na (z)
0 = S  sin  − mg , S  sin  = mg (1)
na (n )
v 22
ma n = S  cos , = S  cos 
m (2)
R
Kvadriranjem (1) i (2) i sabiranjem dobijenog slijedi:
2
 v2  v 42
= (mg ) +  m 2  , S2 = m g 2 +
2
S 22
 R2  R 22

S2 = m g + 2 (3v1 )4 = m g2 +
36  v14
2
 R1  R 12
 
 3 

Za zadane konkretne podatke je:

36  2 4
S2 = 2 g 2 + = 2 g 2 + 32  16 = 2 g 2 + 144 N
92

Zadatak 1D.
Glatka cijev ABCD savijena je dijelom
BCD u kružni luk poluprečnika r. Kroz C
otvor A u cijev je ubačena kuglica M,
mase m, početnom brzinom v0 = 8rg B
,gdje je g ubrzanje Zemljine teže. r
Odrediti:
a) pritisak kuglice u najvišoj tački cijevi;
b) jednačine kretanja kuglice kad ona
napusti cijev u tački D. (Otpor zraka x vD
zanemariti);
c) horizontalno rastojanje kuglice od v0 D
y r
tačke D kad ona padne na horizontalnu
ravan koja prolazi kroz tačku A. Kolika A
je brzina kuglice u tom trenutku? M0 K
Rješenje
C
vC
B
r
mg
NC

vD
x

v0 D
y r
A mg

M0 K

a) Radi određivanja reakcije u položaju C moramo odrediti brzinu u položaju C

E kc − E kA = A(mg
A,C )

1 1
mv c2 − mv 02 = −mg  3r
2 2
1 2 1
v −  8rg = − g  3r
2 c 2
v C = 2rg

Drugi Njutnov zakon u položaju C:

Nema trenja, znači da ne postoji sila otpora u pravcu tangente na putanju. Postoji težina mg i
normalna sila NC . Smjer sile NC pretpostavljamo kako mi hoćemo. Pretpostavit ćemo smjer
prema dole:
ma c = mg + N c

Projektovat ćemo ovaj izraz na glavnu normalu, a ona se u položaju C poklapa sa osom y

ma cn = mg + Nc
v C2
m = mg + Nc
r
2rg
m = mg + Nc
r
NC = mg

b) Da bismo odredili jednačine kretanja kuglice kad ona napusti cijev u tački D, moramo odrediti
brzinu u položaju D. To ćemo uraditi preko zakona o promjeni kinetičke energije, u intervalu kog
mi odaberemo. Uzet ćemo interval od položaja A do D:
 E kD − E kA = A(mg
A,D )

1 1
mv D2 − mv 02 = −mg  r
2 2
1 2 1
v −  8rg = − g  r
2 D 2
v D2 = 6gr

Kosi hitac D-K (I ovdje će se objasniti svi koraci vezani za određivanje početnih uslova. Ako nešto
slično dođe na ispitu, vi ne morate detaljno komentarisati sve korake, kao što je urađeno u
narednom djelu zadatka, ali ih svakako morate pravilno uvrstiti. Na taj način će rješavanje zadatka
biti puno kraće nego što je to ovdje slučaj, gdje je detaljno prikazan svaki komentar).
ma = mg

Projekcija na osu x:

mx = 0
x =0
x = C1 (a)
Početni trenutak (sa slike): t = 0 , x 0 = v D . Te početne uslove uvrštavamo u (a), slijedi: v D = C 1 ,
Opšti polažaj: x = v D = 6gr
x = 6gr  t + C 2 (b)
Početni trenutak (sa slike): t = 0 , x 0 = 0 . Početne uslove uvrštavamo u (b), slijedi: 0 = C 2 ,
Opšti položaj: x = 6gr  t (c)

Na analogan način 2. N. zakon projektujemo na osu y:

my = mg
y =g
y = gt + C 3 (d)
Početni trenutak (sa slike): t = 0 , y 0 = 0 . Te početne uslove uvrštavamo u (d), slijedi: 0 = C 3 ,
Opšti položaj: y = gt
t2
y =g +C4 (e)
2
Početni trenutak (sa slike): t = 0 , y 0 = 0 . Početne uslove uvrštavamo u (e), slijedi: 0 = C 4 ,
t2
Opšti položaj: y = g  (f)
2

Eliminacijom parametra t iz izraza (c) i (f) dobijamo jednačinu trajektorije tačke na intervalu
DE
x
t=
6gr
t2 g x 2
y =g = 
2 2 6gr
 x2
y = (g)
12r

c) Horizontalno rastojanje xD:

U izraz (g) uvrštavamo uslov: y=r

x2
r = D
12r
x D = 12  r 2 = 2 3  r

Brzina tačke neposredno prije udara u podlogu

E kK − E kA = A(mg
A,K )

1 1
mv K2 − mv 02 = 0
2 2
1 2 1
v −  8rg = 0
2 K 2
v K = 8rg

2. Sljedeća dva zadatka su uzorak kakve bi težine i obima mogao biti drugi zadatak na
parcijalnom ispitu. Oni su nekada bili ispitni zadaci. Zadatak 2A je urađen na
predavanjima, a 2B je ovdje urađen.

Zadatak 2A. Pravougaona ploča se obrće oko

z
vertikalne ose z konstantnom ugaonom brzinom . Iz
položaja A je kroz žlijeb na ploči ispaljena tačka mase
m početnom brzinom u0. Kolika mora biti ugaona B

brzina , da bi relativna brzina tačke, kada ona dođe 
do položaja B, bila jednaka u0. Odrediti silu kojom 
u0 b
žlijeb djeluje na tačku neposredno prije nego što tačka A y
napusti žlijeb u položaju B. Osa x je okomita na ravan 2b
ploče. Trenje zanemariti. x
 B
Zadatak 2B. Glatka cijev CED, oblika polovine kružnice 
poluprečnika r, zavarena je tačkom E za vertikalnu C D
osovinu AB, koja se obrće konstantnom ugaonom O r
brzinom . Kuglica M puštena je u cijev na mjestu E sa
početnom brzinom v 0 . Odrediti relativnu brzinu kuglice 
M
M u odnosu na cijev za proizvoljan ugao  . Odrediti
reakciju u pravcu glavne normale MO, za proizvoljan v0 E
ugao  . Poprečne dimenzije osovine i cijevi zanemariti.
A
Rješenje

1 1 Fpin
mv 2r − mv 2r0 = A(mg 0,1)
+ A( 0,1)
2 2
A( 0,1) = −mg  ( r − r  cos  ) = mgr ( cos  − 1)
mg z

(1) rsin 
B
Fin
A( 0,1
p
) =
in
(
 Fp  dsr  cos Fp , dsr =
in
)  Fpin  dy = y C
( 0) 0
O D
rsin  2 rsin  
y m r sin 
2 2 2
N1
= 
0
m2 y  dy = m2
2
=
2
v dsr
0
M
in
F dy
1 2 1 2 sin 2  p

mv r − mv r0 = mgr ( cos  − 1) + m2 r 2 mg

2 2 2
vr = vr0
2
+ 2gr ( cos  − 1) + 2 r 2 sin 2  A
Reakcija u proizvoljnom položaju u pravcu glavne normale:
ma r = mg + N1 + N 2 + Fpin + Fcor
in
(a)
(a) na normalu (OM):
v 2r
m = −mg  cos  + N1 − Fpin  sin 
r
v2
N1 = m r + mg  cos  + Fpin  sin 
r
Fp = m2 r sin 
in

v 2r0 + 2gr ( cos  − 1) + 2 r 2 sin 2 

N1 = m + mg  cos  + m2 r sin 2  =
r
v 2r0
=m + 3mg  cos  − 2mg + 2m2 r sin 2 
r

3. Sljedeća dva zadatka su uzorak kakve bi težine i obima mogao biti treći zadatak na parcijalnom
ispitu. Oni su nekada bili ispitni zadaci. Zadatak 3A je urađen na predavanjima, a 3B je ovdje
urađen.
 M1

Zadatak 3A. Polazeći iz stanja mirovanja,

raketa se kreće uz nepomičnu strmu ravan
nagiba 450 ubrzanjem konstantnog
intenziteta a = g 2 (g - ubrzanje Zemljine
teže). Relativna brzina isticanja gasova je H
konstantnog intenziteta u. Koeficijent trenja u
između rakete i strme ravni je  = 1 / 4 .
Odrediti potrošnju goriva do trenutka kada
raketa dođe na visinu H, ako je početna
masa rakete (zajedno sa gorivom) m0. 450

M0

Zadatak 3B. Raketa u početku kretanja ima masu M,

uključujući i gorivo. Odrediti konstantnu brzinu izgaranja
goriva  (kg/s), tako da raketa ima brzinu v1 u trenutku t1, pri vr v
čemu raketa počinje kretanje iz stanja mirovanja. Kretanje je
jednoliko ubrzano. Gorivo izgara relativnom brzinom vr .

dv dm
m =  Fs + v r
dt dt
m = M −t
dm
= −
dt
ma = − v r (−  )
v
a= 1
t1
v
m 1 = vr
t1

(M − t ) v1 = v r 
t1
 v  v
 v r + t 1  = M 1
 t1  t1
v Mv1
M 1
t1 t1 Mv1
= = =
v1 v r t1 + tv1 v r t1 + tv1
vr + t
t1 t1