Professional Documents
Culture Documents
Tekno Examen
Tekno Examen
Tekno Examen
ELEKTRIZITATEA
ERABILERA PRAKTIKOAK
https://www.tecno12-18.com/lm/mud/index.asp?tema=i
ns&mud=01&lengua=eus
SARRERA
Iluntzean etengailua sakatu eta bonbilla pizten dugu, edota goizean esnea
berotzen dugu mikrouhin labean. Badakigu guzti honen atzetik energia elektrikoa
dagoela, baina galdera asko sortzen zaizkigu fenomeno hau ulertu nahian.
Galdera hauei erantzuna emango diegu ikasturte honetako atal honetan. Atal hau
zazpi azpiataletan banatzen da:
A. Aurre-jakintza galdetegia
B. Korronte elektrikoaren sorrera
C. Garraioa.
● C1. Zentraletik azpiestazioraino
● C2. Aspiestaziotik gure etxebizitzaraino
● C3. Etxebizitza barnean
E. Instalazio elektrikoetako konexioak
Teknologia DBH3 1
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
A. AURRE-JAKINTZA GALDETEGIA
Erantzun itzazu koadernoan galdera hauek:
● Zer da energia?
● Zer da energia iturri bat?
● Elektrizitatea energia iturri bat al da?
● Zer da elektrizitatea?
● Zer da korronte elektrikoa? Zein korronte mota daude?
● Zer da energia elektrikoa?
● Nola sortzen da korronte elektrikoa?
● Zer da zirkuitu elektrikoa?
● Elektrizitateak, badu arriskurik?
● Non sortzen da korronte elektrikoa?
● Nola garraiatzen da?
Galderak erantzuten
● Zer da energia?
Gure ingurua alda dezakeen zerbait. Hau da, ingurua aldatzeko gaitasuna duena.
Adibidez: gauzak lekuz aldatu edo gauzak apurtu (hau da, lana egin) edo
temperatura aldatu edo ...
● Zer da energia iturri bat?
Energia eman dezakeena.
● Elektrizitatea energia iturri bat al da?
Bai. Elektrizitateak gure ingurua aldatzeko ahalmena duelako.
Jarri bi adibide.
Teknologia DBH3 2
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
● Zer da elektrizitatea?
Material guztien barnean dauden partikula batzuk (elektroiak, protoiak) duten
ezaugarri bat da.
Adibidea: gizaki baten ezaugarria, azkarra dela izan daiteke, hau da,
distantzia bat denbora gutxitan egin dezakeela.
Elektroien eta protoien ezaugarri hau (elektrizitatea izatea), honetan datza:
Partikula batzuk karga negatiboa (-) dute (elektroiak) eta beste batzuk positiboa
(+) (protoiak). Honengatik, aurkako karga duten partikulek erakarpen indarra
jasatzen dute eta karga berdina dutenak alderatze indarra. Kargarik ez duten
Teknologia DBH3 3
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
● Nola sortzen da korronte elektriko bat? Hau da, nola lor daiteke elektroiak
mugitzea?
Esperimentu baten bidez Oersted-ek ikusi zuen ipar-orratzak desbideratu egiten
zirela korrontea daraman hari eroale baten ondoan daudenean, eta korrontea
moztean ipar-orratzak berriro iparra markatzen zutela. Hemendik ondorioztatu
zen imanek (ipar-orratzak) eta korronte elektrikoek erlazio estua dutela.
BIDEOA!!
Iman bat eta kable eroalea bat behar ditugu korronte elektrikoa sortzeko.
Faraday-k eroale baten inguruan iman bat mugitu zuen eta korronte
Teknologia DBH3 4
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
elektrikoa sortu zen eroalean. Hau da, eroalearen barneko elektroiak mugitzen
zaio. BIDEOA!!
deitzen zaio.BIDEOA!!
Laburpena: BIDEOA!!
Teknologia DBH3 5
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
2. Zentral termikoa.
Zentral termikoa energia lektriko sortzeko instalazioa da eta bertan ikatza,
gasa, petroleoa edo beste erregairen bat erretzen da. Ura berotu eta
sortutako ur-lurrina hodi batzuetatik bideratzen da turbinaren
paletaraino, hauek biraraziz. Aurreko zentralean bezala turbinak sorgailua
Teknologia DBH3 6
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
3. Zentral nuklearra.
Zentral nuklearrek, erreakzio nuklearretatik sortzen den beroa erabiltzen
dute ura lurruntzeko. Ur-lurrun honek turbinaren palak biraraten ditu
eta honek sorgailua martxan jartzen du elektrizitatea sortzeko.
4. Zentral eolikoa.
Haizearen energia erabiliz, aerosorgailuaren palak mugitzen dira
sorgailua mugitzeko eta horrela korronte elektrikoa sortu.
Teknologia DBH3 7
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 8
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
BIDEOA!!
Teknologia DBH3 9
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 10
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Korrontea elektrikoa gure etxebizitzara sartzen denean zein elementutatik pasatuko den
aztertuko dugu.
C3.1 Aginte eta babes-koadro orokorra (ABKO)
Barneko instalazioaren abiapuntua da. Babes eta segurtasunerako hainbat aparatuk
osatzen dute:
Teknologia DBH3 11
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
BIDEOA!!
Teknologia DBH3 12
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
potentziak batu egiten dira, eta kontratatuta dugun potentzia gainditzen badute, PKE-k
korrontea mozten du.
Kontratatuta dugun potentzia zein den jakiteko argindarraren fakturan begiratu behar da.
Teknologia DBH3 13
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 14
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 15
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
https://youtu.be/b0bJhfCjhHk cade-simu
ARIKETAK
2.- Aipatu kaletik norberaren etxebizitzaren ateraino dauden elementuak.
3.- Azaldu zertarako erabiltzen diren kontagailuak .
4.- Bete ezazu azpialdeko kuadroa:
EAO
Teknologia DBH3 16
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
ED
PKE
EAT
5.- Etxeko faktura elektrikoa aztertu eta ulertu. Gehiegi ordaintzen ari gara?
Teknologia DBH3 17
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 18
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
● Etengailuak
Elementu honek zirkuitua zabaldu edo itxi egiten du.
● Konmutagailuak
Elementu honek, hiru kontaktu ditu, bata komuna eta beste biak
independenteak. Era honetara, bi konmutagailurekin, lanpara bat edo
gehiago maneiatu ditzakegu bi puntu ezberdinetatik.
Teknologia DBH3 19
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
● Gurutzatze konmutagailuak
Elementu honek sarrerako bi borne eta irteerako beste bi dauzka.
Teknologia DBH3 20
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
E.1. Sinboloak
Barne instalazioetan gehien erabiltzen diren sinboloak honako hauek dira:
Etengailua
Konmutagailua
Gurutze-konmutagailua
Sakagailua
Lanpara
Entxufeak
E.2 Eskemak
Eskema garrantzitsuenak honako hauek dira:
E.2.1 Eskema funtzionala: zirkuitu bateko irudirik sinpleena da. Osagaien arteko
konexioak adierazten ditu.
Teknologia DBH3 21
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
ARIKETAK
Teknologia DBH3 22
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
1. Plano honetan gehitu ezazu eskuineko horman lanpara bat. Osa ezazu eskema
funtzionala eta egin ezazu haribakarrekoa.
Teknologia DBH3 23
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 24
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Erantzuna:
AUTOEBALUAZIORAKO ARIKETAK
Teknologia DBH3 25
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
11.- Eguzki zentral termiko batean, zer izen dute eguzki izpiek bideratzen dituzten
elementuek?
12.- Zer izen dute errotarik behar ez duten zentral elektrikoak?
13.- Zer da transformadorea?
14.- Eta zertarako jartzen dira zentralen ondoan? Arrazoitu.
15.- Zein da gure etxeetan erabiltzen dugun elektrizitatearen tentsioa?
16.- Zer da azpiestazio bat?
17.- Zer da kontadore bat? Non kokatuta dago?
18.- Etxebizitza barruko instalazioa. Eman babes eta aginte elementuen izen osoa
eta betebeharra
Izena Izen osoa Betebeharra
PKE
EAO
ED
EAT
Teknologia DBH3 26
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
20. Plano honetako zirkuituaren sarrera, 1 deribazio-kaxatik gertatzen da. Egin itzazu
zirkuitu honen eskema funtzionala eta haribakarrekoa.
Teknologia DBH3 27
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 28
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
egin itzazu.
Teknologia DBH3 29
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
1.- Material guztien barnean dauden partikula batzuk (elektroiak, protoiak) duten
ezaugarri bat da. Partikula batzuk karga negatiboa (-) dute (elektroiak) eta beste
batzuk positiboa (+) (protoiak). Propietate honen ezaugarriak: aurkako karga duten
partikulek erakarpen indarra jasatzen dute eta karga berdina dutenak alderatze indarra.
Kargarik ez duten partikulei neutro deitzen zaie
2.- Korronte elektrikoa elektroien mugimendua da.
Korronte elektriko jarraia, elektroiak beti norantza berean mugitzen dira.
Korronte elektriko alternoa, elektroiak bi norantzatan, atzera-aurrera, alternatiboki
mugitzen dira.
3.- Mugitzen ari diren elektroiek lana egiteko edo ingurua aldatzeko duten gaitasuna.
4.- Sorgailua deitzen zaio
5.- Sorgailuetan, iman batzuk mugitzen dira (biratu) eroale baten inguruan (errota baten
antzera) eta orduan eroalean elektroiak mugitzen hasten dira korronte elektriko bat
sortuz.
6.- jarraia, dinamoa.
7.- alternoa, alternadorea
8.- Turbina.
9.- Ur lurrunak
10.- Erreakzio nuklear batetik. Hau da, atomoeen nukleoak apurtzen direnean.
11.- Heliostatoak
12.- Fotovoltaikoak
13.- Korronte elektrikoaren tentsioa igo ala jaitsi dezazkeen gailua.
14.- Korronte elektrikoaren tentsioa igotzeko, eta era horretara garraioan dauden
galerak murrizteko.
15.- 220 V
Teknologia DBH3 30
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
EAO Etengailu Automatiko Orokorra Etengailu magnetotermiko ere esaten zaio, eta gainkarga eta
zirkuitulaburren aurkako babesa da.
ED Etengailu diferentziala Egon daitezkeen deribazioetatik, eta honen ondorioz gertatu daitezkeen
deskarga elektrikoetatik pertsonak eta animaliak babesten ditu.
EAT Etengailu automatiko txikiak Etxebizitzako zirkuitu txiki ezberdinak gainkarga eta
zirkuitulaburren aurrean babesten ditu.
Teknologia DBH3 31
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
20. Plano honetako zirkuituaren sarrera, 1 deribazio-kaxatik gertatzen da. Egin itzazu
zirkuitu honen eskema funtzionala eta haribakarrekoa.
Teknologia DBH3 32
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 33
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 34
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 35
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 36
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 37
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 38
Aixerrota BHI Elektrizitatearen Erabilerak Teknologia Mintegia
Teknologia DBH3 39