Rapporteren volgens de SOAP-methode

De SOAP-methode structureert het rapporteren. Dit gee8 niet alleen een beter overzicht,
maar biedt ook veel mogelijkheden om beter te observeren, te analyseren en bijgevolg om
betere zorgplannen te maken. Rapporteren volgens de SOAP-methode is dan ook vooral erg
behulpzaam in: snel veranderende omstandigheden, situa2es waar veel onduidelijkheid is
over oorzaken van gedrag van een cliënt, complexe cliëntsitua2es.

Voorwaarden
Er zijn ook een aantal voorwaarden aan verbonden:
• Het is belangrijk dat iedereen methodisch werkt.
• Er wordt gewerkt met een zorgplan volgens probleem/vraag – doel – acHe –
evaluaHe.
• Het is belangrijk dat ieder volgens de SOAP-methode rapporteert.

Betekenis SOAP
De term SOAP is een samenvoeging van de eerste leIers van de elementen die in de
Htelwoorden zijn vervat. Deze zijn:
Subjec7ef: Wat de cliënt zegt over zijn eigen belevingen.
Objec7ef: De directe observaHe van de situaHe door de medewerker. Met
andere woorden: het gedrag van de cliënt zoals de medewerker dit waarneemt.
Analyse: Een conclusie getrokken uit de subjecHeve en objecHeve gegevens die
de medewerker hee8 verzameld.
Plan: Wat de medewerker vervolgens gaat doen.

Regels bij het rapporteren

Let op het volgende:
• Vermijd het gebruik van jargon/vaktaal (psycho-pathologische termen). Houd het zo
ongecompliceerd mogelijk.
• Voorzie iedere voortgangsaantekening van een datum en ondertekening en schrijf er
zo mogelijk ook de Hjd bij.
• Sla geen stap uit de SOAP-methode over, ook als je zaken niet weet. Het benadrukt
dan in ieder geval de behoe8e/noodzaak aan verder onderzoek.
• Schrijf je redenaHe op zodat anderen kunnen begrijpen waarom je hebt gehandeld
zoals je hebt gehandeld. De beste plek hiervoor is meestal bij de analyse.
• Schrijf één en ander zo spoedig mogelijk op.
Voorbeelden
Iedere keer als er op een van deze vier gebieden (SOAP) een verandering plaatsvindt, wordt
daarover gerapporteerd.

Voorbeeld 1
Mevrouw weigerde haar middag-medicijnen en zei dat ze deze niet meer
SubjecHef:
wilde hebben.
ObjecHef Werd onrusHg en raakte van streek.
Weigert in de regel geen medicijnen, maar ik heb pas kort geleden met
Analyse
mevrouw kennisgemaakt en ze kent me niet goed.
Ik zal wat Hjd samen met haar doorbrengen zodat ze meer vertrouwd raakt
Plan
met mijn gezelschap en vraag haar of zij de medicijnen later wil innemen.

De duidelijke verandering is hier dat mevrouw meestal haar medicijnen inneemt, maar ze
vandaag hee8 geweigerd. De medewerker concludeert uit haar gedrag dat het iets te maken
hee8 met de manier waarop zij de medicijnen hee8 gegeven en besluit de situaHe recht te
zeIen door eerst meer met mevrouw vertrouwd te raken. Later zal ze nog eens proberen of
ze haar medicijnen wil innemen.

AUankelijk van haar analyse zou haar plan er ook anders kunnen hebben uitgezien:
• Ze had een collega kunnen vragen mevrouw haar medicijnen te geven.
• Ze had kunnen concluderen het gedrag van mevrouw te wijten was aan het
ziektebeeld en meer Hjd kunnen besteden aan de bespreking van de oorzaken van
dat probleem.
• Ze had kunnen besluiten dat ze geen idee had waarom mevrouw haar medicijnen
weigerde en kunnen uitzoeken wat de reden was.

Voorbeeld 2
SubjecHef: Mijnheer liep om 23.00 uur op de afdeling en wilde naar huis.
Leek sterk onder invloed van alcohol; kon zonder steun nauwelijks rechtop
ObjecHef
staan; sprak onduidelijk en rook naar drank.
Hee8 dit al eerder gedaan (tweemaal in de afgelopen week), meestal nadat
Analyse hij bezoek hee8 gehad van zijn vrouw. Het is waarschijnlijk een reacHe op de
spanning die op deze bezoeken volgt.
1: Help hem zo spoedig mogelijk naar bed.
2: Ga gedurende de nacht met tussenpozen van een half uur kijken hoe het
Plan met hem gaat.
3: Vraag aan de collega van de dagdienst hem te confronteren met de
manier waarop hij met deze situaHe omgaat.

Het kan voorkomen dat je niet weet welke acHe je het best kunt ondernemen. Je kunt
besluiten dat je het zorgplan zoals dat is opgesteld blij8 volgen. Ook dat is een plan en moet
je dus vermelden in de rapportage.
Voorbeeld 3
Mevrouw Donkersloot zegt dat er steeds iemand haar kamer binnenkomt en
SubjecHef:
dat ze de reden daarvan niet begrijpt.
ObjecHef Ligt in bed en weigert tegen anderen te praten.
Het is haar nog steeds niet gelukt haar houding te bepalen tegenover haar
Analyse acHeve waansysteem. Ze aanvaardt de ziekenhuisomgeving niet voor wat
die is. Is waarschijnlijk angsHg door haar ervaringen.
Plan Doorgaan met het vastgestelde verpleegplan.

In al deze voorbeelden ligt er weinig Hjd tussen het moment dat de situaHe zich voordeed en
het moment dat het gebeurde werd vastgelegd.
Het is niet alHjd mogelijk onmiddellijk nadat zich iets hee8 voorgedaan te rapporteren wat je
hebt gezien. Het blij8 echter belangrijk om te rapporteren welke acHviteiten je met
betrekking tot de cliënt hebt ondernomen en hoe de cliënt hierop hee8 gereageerd.
SOAP is een methode om de voortgang van de cliënt vast te leggen.

In bovenstaande voorbeelden ging het steeds om losse voortgangsaantekeningen. In het

onderstaande voorbeeld gaat het om een reeks voortgangsaantekeningen zoals die
gerapporteerd zouden kunnen worden.
Het gaat in het voorbeeld om een illustraHe van het proces van verslaglegging (methodische
werkwijze) dat wordt gevolgd en niet in de ondernomen acHes.

Voorbeeld 4
19 – 11- 2005
S Mijnheer zegt dat wij allemaal tegen hem zijn.
O Schreeuwde in de huiskamer. Vloekte en schold tegen de vrouwelijke medebewoners.
A Kan of wil zijn gevoelens niet op een meer aanvaardbare wijze uiten.
1. Zie verpleegplan probleem 3.
P
2. Met hem praten over zijn gevoelens en zijn gedrag in de huiskamer.
W. Janssen

19 – 11- 2005 17.15 uur

S Mijnheer zegt dat hij erg kwaad is op het team.
Sloeg Hjdens theeHjd Ria in het gezicht, nadat ze hem had gevraagd haar na het eten te
O
helpen de tafels af te ruimen.
A Lijkt zich meer bedreigd te voelen door vrouwelijke dan door mannelijke medewerkers.
1. Zorg dat een mannelijke medewerker met hem praat.
P
2. Een mannelijke medewerker voor hem laten zorgen.
W. Janssen
20 – 11- 2005 12.00 uur
S Mijnheer weigert deel te nemen aan de groepsacHviteiten en zegt dat ze achterlijk zijn.
Liep om 11.00 uur schreeuwend en wild gebarend de huiskamer uit. Kwam Hen minuten
O
later terug en weigerde te spreken.
Vindt het nog steeds moeilijk op aanvaardbare wijze op zijn gevoelens te reageren, vooral
A
in voor hem bedreigende situaHes.
1. Ga door met verpleegplan probleem 3.
P
2. Moedig hem ertoe aan aan de groepsbijeenkomsten van deze middag mee te doen.
A. Vogel

20 – 11- 2005 17.15 uur

S Genoot van de groepsbijeenkomst in de huiskamer.
Deed de totale groepsbijeenkomst mee en werd niet al te nerveus als hij werd
O
aangesproken.
A Praten over gevoelens vind hij niet mannelijk.
1. Iedere keer als hij vijandig wordt, moet hij met de gevolgen van zijn gedrag worden
geconfronteerd.
2. Blijf hartelijk tegen hem.
P
3. Mijnheer bij voorkeur laten aanspreken en zeker laten verzorgen door een mannelijke
medewerker.
4. Ga door met het zorgplan, probleem 3, dat voor morgen op de evaluaHe staat.
L. Bouman

In dit geval verwijst probleem 3 van het zorgplan naar communicaHeproblemen waarbij de
doelstelling voor mijnheer is dat hij niet meer schreeuwt en gilt en daarop aangesproken kan
worden. Uit de voortgangsaantekeningen blijkt duidelijk dat dit (probleem)gedrag aanwezig
is en hoe dit tot uiHng komt. Ook wordt een mogelijke oorzaak duidelijk, namelijk zijn
verhouding tot vrouwen en dan met name vrouwen die hem vertellen wat moet en niet
moet. Duidelijk uit het voorbeeld wordt dat het systema7sch rapporteren een belangrijk
hulpmiddel is om beter inzicht te krijgen in de situa7e van de cliënt, zijn problemen, en zijn
reac7es daarop.