ONZ

1 stycznia 1942 – Deklaracja Narodów Zjednoczonych / Deklaracja waszyngtońska, dokument

przygotowujący utworzenie powszechnej światowej organizacji;
Walka z faszyzmem, pierwszy raz sformułowanie Narody Zjednoczone (państwa koalicji
antyhitlerowskiej)
26 czerwca 1945r. – Karta Narodów Zjednoczonych, podstawa prawna Organizacji Narodów
Zjednoczonych, rozpoczęcie działania 24,10,1945
Cel ONZ: zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, współpraca narodów, prawa
człowieka
Pozytywy: dialog między blokiem zachodnim i sowieckim, operacje pokojowe, pomoc gospodarcza,
akcje humanitarne
Negatywy: sposób działania (5 stałych członków Rady Bezpieczeństwa ma prawo weta), bezradni w
wojnie zimowej, konfliktach religijnych itp. Po IIWŚ

Sposób działania:
 Zgromadzenie ogólne – główny organ, dyskusje, głosowanie;
Przyjmuje zalecenia, koordynuje prace innych organów, zwraca uwagę Rady Bezpieczeństwa,
przyjmuje nowych członków, wybory innych organów
 Rada Bezpieczeństwa – najważniejsza, inni się jej podporządkowują (Chiny, Francja, Rosja,
WB, USA + 10 innych krajów),
Bada sytuacje zagrażające pokojowi, decyduje o sankcjach i użyciu siły, misji pokojowych,
wybiera sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
 Rada Gospodarcza i Społeczna – dyskusje ekonomiczne, społeczne, kulturalne, etniczne,
większość głosów
Organizuje konferencje i powołuje komisje, badania, raporty i projekty dla Zgromadzenia,
koordynuje działanie innych organów
 Sekretariat – obsługa administracyjna i techniczna, Sekretarz Generalny na 5 lat
Reprezentuje ONZ, prezentuje działania, koordynuje działania, pomaga Radzie
Bezpieczeństwa, rozwiązywanie sporów, przestrzeganie praw człowieka
 Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości – sąd, 15 sędziów na 9lat
Spory międzynarodowe, ostateczne wyroki, opinie o innych organach ONZ
 Rada Powiernicza – kontrola nad obszarami powierniczymi, niepodległość ich, (WB, USA,
Chiny, Rosja, Francja)
 Inne organizacje takie jak: UNESCO, WHO, UNICEF, ICAO, IAEA

Koniec wojny
Granica strefy wpływów ZSRS – od zatoki Lubeckiej po Triest nad Adriatykiem; żelazna kurtyna;
Niemiecka Republika Demokratyczna,

Bezpośrednio włączone: Litwa, Łotwa, Estonia, wschodnie ziemie Polski i Finlandii, północno –
wschodnia część Rumunii, Ukrainy Zakarpackiej, obwód kaliningradzki

1955r. – Austria neutralna

Finlandia poza żelazną kurtyną, demokratyczna, własna gospodarka, polityka zagraniczna zależna od
ZSRS – finlandyzacja
Koniec wojny: nowe granice, przesiedlenia ludzi(zagrożeniem było dążenie narodów do własnych
państw, państwa jednolite narodowo były zwycięzcami tworzącymi „nowy świat”) – Polacy, Ukraińcy,
Białorusini, Rumuni, Węgrzy, Czesi, Słowacy, Niemcy
Repatriacja – przesiedlenie Polaków z włączonych do ZSRS Kresów Wschodnich, „powrót do
ojczyzny”
Reemigracja – powrót emigrantów do ojczyzny (więźniów wojennych, uchodźców)
Polacy byli przesiedlani do Polski jak i w głąb Rosji
Sowietyzacja – wprowadzenie sowieckiego modelu władzy, życia społecznego i gospodarczego i
kultury (w bloku wschodnim)
Podporządkowywanie państw przez Sowietów: rządy lokalnych komunistów, aparat przymusu,
terror, walka z przeciwnikami politycznymi, fałszywe procesy, fałszowane wybory, budowa
totalitarnego systemu „demokracji ludowej”
1947r. – Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominform), koordynacja władzy
nad partiami, centralne sterowanie blokiem wschodnim z Moskwy
1948r. – Ruch Obrońców Pokoju, integrowanie społeczeństwa, propaganda dla zachodu
1950r. – apel sztokholmski, odezwa do narodów, 550mln podpisów
1949r. – Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), integracja gospodarcza bloku wschodniego,
kontrola nad ich gospodarkami

PKWN
1944r., Moskwa – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, organ wykonawczy KRN, całkowita
kontrola przez Rosje, przewodniczący: Edward Osóbka-Morawski
22 lipca 1944r., Chełm – formalnie wtedy ogłoszono Manifest PKWN, program jej, rząd RP w
Londynie nie ma prawa decydować o Polakach, jedyne legalne przedstawicielstwo Polaków
Mit założycielski „Polski Ludowej” – że Manifest PKWN powstał na ziemiach polskich (w Chełmie) i to
tam go drukowano, 22lipca Narodowe Święto Odrodzenia Polski, sprawiedliwość społeczna
Mit założycielski – opowieść o wydarzeniu, które w jakiejś społeczności uznawane jest za
przełomowe, symboliczny początek czegoś, uproszczony i wyidealizowany obraz
PKWN Rząd Tymczasowy
Bolesław Bierut (KRN), Władysław Gomułka (Polska Partia Robotnicza) – na czele PKWN, sowietyzacja
społeczeństwa
Uzależnienie od Moskwy
- Nasilający się terror, represja – wyeliminowanie przeciwników komunizmu
- powstanie Resortu Bezpieczeństwa Publicznego  Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego
- Urzędy Bezpieczeństwa (UB, bezpieka) nasilanie terroru – funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej
(MO), która zastąpiła Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW) – walka z podziemiem w wojnie
- wsparcie milicji przez wojsko polskie
- donosiciele na usługach bezpieki
Ofiary: żołnierze, opozycja legalna, działaczy niepodległościowego podziemia: aresztowanie 16
przywódców Polskiego Państwa Podziemnego (Leopolda Okulickiego, Jana Jankowskiego, Kazimierza
Pużaka) podstępem - proces szesnastu czerwiec 1945r. (absurdalne zarzuty, więzienie)

Rzeczpospolita na uchodźstwie
Prezydent: Ignacy Mościcki -> Władysława Raczkiewicza
Wódz: Edward Rydz-Śmigły -> Władysław Sikorski
17 września 1939r. Polska -> 1940r. Francja -> WB
Wsparcie dla aliantów itp.
30 lipca 1941r. – układ Sikorski – Majski (porozumienie Polska – ZSRS)
Kwiecień 1943r. – zbrodnia katyńska ujawniona, koniec dobrych stosunków Polska – ZSRS
Polska nie była już ważna, znalazła się w sowieckiej strefie wpływów

Dualizm Władz
Czerwiec 1945r. – Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, komuniści z PPR, wicepremier: Stanisław
Mikołajczyk (reaktywował Polskie Stronnictwo Ludowe, stał na czele rządu RP w WB)
WB i USA cofnęły uznanie rządy RP i uznały TRJN (po demokratycznych wyborach). Okres formalno-
prawnego dualizmu władzy do 1990r. (rząd RP na uchodźstwie mało państw uznawało)

Sfałszowane wybory
Miały być wolne wybory (konferencja w Jałcie), komuniści chcieli powiększyć swoją władzę, a
opozycja wykazać słabość komunistycznego reżimu
1946r. – referendum ludowe komunistów, sprawdzenie poparcia, sfałszowane
1947r. – wybory do Sejmu Ustawodawczego, sfałszowane, legalizacja przejęcia władzy przez
komunistów
22 lipca 1952r. – Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL – nazwa państwa), ustawa na
wzór sowiecki, legalizowała totalitarne komunistyczne państwo typu sowieckiego, ustrój „demokracja
ludowa”, suwerenny jest „lud pracujący”, najważniejsza władza – jednoizbowy parlament (sejm),
prezydent -> Rada Państwa, wolność słowa itp. (nieprawda)
Realna władza  Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR), powstała w 1948r. (połączenie PPR i
PPS); ponad prawem, konstytucja tylko formalnie, brak opozycji legalnej, zostawiono „partie
sojusznicze” – Stronnictwo Demokratyczne (SD), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL)

Po wojnie
Druga okupacja sowiecka – obecność Armii Czerwonej na ziemiach polskich, komunistyczna władza
w Polsce, ułatwiały to czynniki społeczne (rozbicie tradycyjnych wspólnot i więzi w wyniku wojny)
Po wojnie konieczność odbudowy państwa: społeczności, bezpieczeństwa, budynków, nowe domy;
ustrój i władza schodziły na dalszy plan – sprzyjało to komunistom, którzy pokazywali się jako ci
którzy mogą odbudować Polskę
Polacy wybór: 1. Komunizm, władza totalitarna, całkowite posłuszeństwo 2. Opór, zaryzykowanie
wolności/życia, walka zbrojna 3. Brak walki i utożsamiania się z komunizmem – budowa życia mimo
nowej rzeczywistości
Legalna opozycja – komuniści sprawiali pozory że stosują się do ustaleń wielkiej trójki, ale eliminują
przeciwników, 1945-1947 – represje na opozycje legalne (łącznie z PSL z Stanisławem Mikołajczykiem
– najsilniejsza opozycja), komuniści zwalczali ją różnymi sposobami: szwadron śmierci – zabicie ludzi
powiązanych z PSL i AK przez Władysława „Rypy”; legalna opozycja zakończyła się klęską, dłużej
trwała nielegalna
Styczeń 1945r. - Leopold Okulicki rozwiązał AK, działanie kontynuowała zakonspirowana organizacja
„Niepodległość” (NIE) przywódca: August Emil Fieldorf „Nil”
AK Niepodległość Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (DSZ)  „Wolność i Niezawisłość”
Po konferencji poczdamskiej zmieniono walkę konspiracyjną. Powołano we wrześniu 1945r.
Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” („WiN”) – największa organizacja podziemia, propaganda
wyborcza, działalność informacyjna, ujawnianie zbrodni komunistów
Nasilenie się represji NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych rosyjski), aresztowania
rozbijały WiN, działalność przekształciła się w konspirację wojskową, partyzancką, stawiającą opór
terrorowi
Łukasz Ciepliński „Pług” – w dzień jego śmierci Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
Podziemie: największe -„WiN”, Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW) politycy i wojskowi
działający w czasie niemieckiej okupacji, Żołnierze Niezłomni byli zwalczani przez wiele służb i
mordowani, torturowani, przesłuchiwani; Witold Pilecki – organizował strukturę prowadzącą
działalność wywiadowczą; istniały też lokalne mniejsze (np.harcerstwo) wspomagające uwięzionych i
ich rodziny
Żołnierze Niezłomni / Żołnierze Wyklęci – żołnierze podziemia niepodległościowego, walczących z
komunistyczną władzą narzucona w Polsce, ZSRS starało się ich zdehumanizować , komuniści chcieli
ich wymazać z pamięci do 1989r.
Witold Pilecki, „Inka”
Walka na Kresach – zapoczątkowana przez żołnierzy AK, którzy nie dali się rozbroić po akcji „Ostra
Brama”, zakończyła się śmiercią/zesłaniem do łagrów uczestników, terror, Mocarstwa nie reagowały
Schyłek niepodległej konspiracji – po wyborach i wyeliminowaniu legalnej opozycji represje zostały
skierowane na walkę zbrojną z konspiracją, w lutym 1947r. amnestia – obiecanie Żołnierzom
podziemia którzy się ujawnią powrotu do domu, funkcjonariusze po przesłuchaniu tych osób zdobyli
namiary na inne; po 1948r. żołnierze głównie starali się przetrwać i pozostało ich niewielu, ale i tak
ZSRS ich prześladowało
Żołnierzy podziemia było ok. 120-180tys. / 80tys. Aresztowano

Sytuacja w Niemczech
- Niemcy podzielone na 4 strefy okupacyjne (USA, FRANCJA, WB, ZSRS)
- przebudowa niemieckiego społeczeństwa (zasada 4D)
 Demilitaryzacja – całkowita likwidacja armii oraz przemysłu zbrojeniowego
 Demokratyzacja – system polityczny z totalitarnego w demokratyczny (brak partii
nazistowskich)
 Denazyfikacja – wyeliminowanie z życia społecznego nazistowskich zasad ustrojowych,
ustawodawstwa i instytucji, odsunięcie od władzy i ukaranie osób powiązanych z nazizmem
 Dekartelizacja – rozbicie karteli, czyli dużych organizacji funkcjonujących w przemyśle i
podziału na mniejsze firmy
- w Niemczech były bardzo mocno zakotwiczone poglądy nazistowskie (przekonanie, że trzeba zabić
Żydów i Polaków itp. Dla dobra narodu)
- powołano Sojuszniczą Radę Kontroli – kontrola nad Niemcami, konflikt zachodu z sowietami, koniec
jej
- upadek III Rzeszy był szokiem, bardzo trudna sytuacja w Niemczech, najgorzej w sowieckiej strefie
wpływów, Armia Czerwona napadała na ludność, miasta zniszczone przez bombardowania
- w strefach państw zachodnich zaczęły powstawać partie (najsilniejsza chrześcijańska demokracja)
- u sowietów zaczęto przebudowywać system na wzór sowiecki
- niemożliwa odbudowa Niemiec jako jednego państwa
Chrześcijańska demokracja / chadecja -nurt polityczny inspirowany etyką chrześcijańską, nie miał
charakteru wyznaniowego, podkreślała znaczenie parlamentu, odwołuje się do zasad godności osoby
ludzkiej, poszanowania praw człowieka oraz solidaryzmu społecznego, własność prywatna
Dwa państwa Niemiec:
Bizonia – strefy okupacyjne WB i USA potem też Francji (Trizonia), aby sowieci nie mieli wpływu nad
całymi Niemcami, wspólna waluta – marka niemiecka
I kryzys berliński (1948r-1949r.) – blokada zachodniej części Berlina, Stalin zrobił, aby alianci nie
mogli zaopatrzać swojej części Berlina, ale oni zrobili most powietrzny, zniesienie blokady
Bizonia ->Trizonia->Republika Federalna Niemiec (RFN) (oficjalne scalenie, kanclerz Konrad
Adenauer)
1949r. – Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) – władza komunistów (np. z SED – Socjalistyczna
Partia Jedności Niemiec)

Europejski Program Odbudowy

1947r. – sekretarz stanu George Marshall przedstawił projekt Europejskiego Programu Odbudowy
(planu Marshalla), do wszystkich krajów Europy (Polski np.), czteroletni, dostawy produktów na
korzystny kredyt, realizacja od 1948r., powołano Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej
(OEEC) do koordynacji, skorzystało 16 państw (wzrost poziomu życia, odbudowa budynków, wzrost
produkcji, korzyści dla gospodarki USA, zacieśnienie współpracy z USA), blok wschodni musiał odrzuci
przez ZSRS
Niemiecki „cud gospodarczy” – Ludwig Erhard (chadecja) pomógł odbudować gospodarkę Niemiec,
społeczna gospodarka rynkowa (ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę, ochrona
najuboższych w walce z bezrobociem), Niemcy najsilniejszą gospodarką Europy
Zmęczona i zniszczona lekko gospodarczo WB i szybka chęć wojny USA sprawiła, że państwa te
zaakceptowały; proces izolacji społeczeństw bloku wschodniego (żelazna kurtyna)
Stalin chciał mieć pierwszoplanową rolę w polityce międzynarodowej, pomagał lokalnym komunistą
USA miały najsilniejszą pozycję, miały bombę atomową
1947r. – doktryna Trumana, udzielanie pomocy narodom, które walczą z ZSRS, powiązana z polityką
powstrzymywania (przeciwstawianie się ekspansji komunizmu, udzielanie pomocy wojskowej i
ekonomicznej państwom potrzebującym), plan Marshalla
1949r. – ZSRS ma bombę atomową, naprzeciw siebie są dwa atomowe supermocarstwa,
dwubiegunowy układ sił z dwoma blokami politycznymi: ZSRS i państwa satelickie; USA i powiązane z
nim demokratyczne państwa Zachodu
Supermocarstwo – państwo, którego siła polityczna, militarna i gospodarcza daje wyraźną przewagę
nad innymi państwami
Państwo satelickie – państwo należące do strefy wpływów innego państwa, podporządkowane mu
Zimna wojna – ideologiczna, polityczna i militarna rywalizacja powodująca napięcia w relacjach
międzynarodowych, rywalizacja gospodarcza Wschód-Zachód, wyścig zbrojeń (jak
najnowocześniejsza broń)
USA i ZSRS starało się powstrzymać otwartą wojnę jednak ZSRS starało się rozprowadzać ciągle
komunizm, a USA uniemożliwiać mu to  wojny zastępcze (branie udziału w mniejszych konfliktach
zbrojnych/wsparcie stron
Wojna Koreańska – 1945r. północna część Korei wojska Sowieckie, a południowa amerykańskie,
Południe demokratyczne wybory i powstanie w 1948r. Republiki Korei (Korea Południowa); północ
komunistyczna (Kim Ir Sen), 1949r. Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna (KRLD, Korea
Północna); oba chciały zjednoczyć Koree, 1950r. atak Północy wsparcie Chin, ale Południe wsparte
przez ONZ, 1953r. rozejm w Panmundżom

NATO i Układ Warszawski

1949r. – podpisanie paktu północnoatlantyckiego (USA, Kanada + 10 państw) -> Organizacja Traktatu
Północnoatlantyckiego (NATO), wspólna obrona w razie napaści zbornej, obawa [rzed wybuchem
trzeciej wojny światowej

1955r. – Układ Warszawski (militarny pakt łączący państwa bloku wschodniego), Albania, Bułgaria,
Czechosłowacja, Polska, Rumunia, Węgry, ZSRS, NRD; ZSRS ma jeszcze większą kontrolę nad siłami
zbrojnymi i polityką obronną [państw satelickich

Terror i sowiecka Polska

Terror – rabunki, gwałty, terror, bezkarność przez Armie Czerwoną, aparat represji dla Polaków,
skrytobójstwa przez bezpiekę, tortury, wyroki śmierci, pokazowe procesy, obozy pracy przymuszonej,
kształtowanie nowego człowieka kierującego się komunistyczną moralnością
Obława augustowska – 1947r., pacyfikacja obszaru Puszczy Augustowskiej (szlak powrotu Armii
Czerwonej), zlikwidowanie tam polskich oddziałów podziemia antykomunistycznego, aresztowania,
mordy, „mały Katyń”
1944r. – reforma rolna, rozparcelowano majątki ziemskie o powyżej 50ha i rozdawano je bezrolnym
chłopom; odbierano majątki, dwory, domy; ziemiaństwo jako warstwa społeczna przestało istnieć
Warstwa społeczna – kategoria ludzi wyodrębniona ze społeczeństwa na podstawie łączącej ich cechy
wspólnej
1948r. – kolektywizacja rolnictwa; łączenie indywidualnych gospodarstw chłopskich w
przedsiębiorstwa oparte na zbiorowej własności ziemi, chłopi mieli przystąpić do rolniczych
spółdzielni produkcyjnych (umożliwienie komunistą kontroli nad gospodarką), tworzenie
Państwowych Gospodarstw Rolnych
1946r. – nacjonalizacja przemysłu (państwo przejęło fabryki, kopalnie, huty i prywatne
przedsiębiorstwa)
Gospodarka Polski Ludowej miała być centralnie zarządzana i rozwijać się w rytmie planów
wieloletnich (trzyletni plan odbudowy 1947r.-1950r.; plan sześcioletni 1950-1955 przyśpieszona
industrializacja, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, zatrudnienie dać ludziom, Fabryka
Samochodów Osobowych, Huta im. Lenina pod Krakowem, elektrociepłownia na Żeraniu)
Reglamentacja zaopatrzenia – zaopatrzenie na kartki, wprowadzone podczas IIWŚ zostało też po
wojnie, kartki na większość produktów, ustalono maksymalne ceny artykułów
Reglamentacja – stałe lub czasowe ograniczenie obrotu pewnymi towarami wynikające z ich
niedostatku
1947r. – bitwa o handel, likwidacja prywatnych sklepów i upaństwowienie całego handlu
Reforma walutowa