Taller de Lengua Nativa: Quechua

Verbo kay:
tener, haber
Hamawt’a:

18/08/2020
 PROPÓSITO:

• Los estudiantes al concluir la actividad podrán conjugar

apropiadamente el verbo KAY diferenciando su uso en el
contexto de ser, estar y tener, para producir textos orales y
escritos.
VERBO KAY
 KAY = TENER, HABER
Kunan pachapi
wasiy Yo tengo casa / tengo mi casa
Noqaq Kan
Qanpa qolqeyki Kan
Paypa celularnin Kan
Noqanchispa Hatun alqonchis Kan
noqaykuq Puka qelqanayku Kan
Qankunaq Munay chukchaykichis Kan
paykunaq Askha pataranku kan
 KAY = TENER, HABER
Ñawpaq pachapi
Noqaq wasiy Karan Tenia casa / yo tenia mi casa

Qanpa qolqeyki Karan

Paypa celularnin Karan

Noqanchispa Hatun alqonchis Karan

noqaykuq Puka qelqanayku Karan

Qankunaq Munay chukchaykichis Karan

paykunaq Askha pataranku karan

 KAY = TENER, HABER
Hamuq pachapi
Noqaq wasiy kanqa Yo tendré mi casa

Qanpa qolqeyki kanqa

Paypa celularnin kanqa
Noqanchispa Hatun alqonchis kanqa
noqaykuq Puka qelqanayku kanqa
Qankunaq Munay chukchaykichis kanqa
paykunaq Askha pataranku kanqa
 KAY = TENER, HABER EN PROGRESIVO
SUTIQ RANTINTA ÑAUPAQ PACHA´PI KUNAN PACHAPI HAMUQ PACHAPI

Noqaq Kasharan Kashan kashanqa

Qanpa Kasharan Kashan kashanqa
Paypa Kasharan Kashan kashanqa
Noqanchispa Kasharan Kashan kashanqa
noqaykuq Kasharan Kashan kashanqa
Qankunaq Kasharan Kashan kashanqa
paykunaq kasharan kashan kashanqa
 Conjugaciones del verbo kay en su forma
simple: tener, haber
Sutiq rantin Simichaq Naupaq Kunan Hamuq
pacha pacha pacha
Noqaq Michiy ka
Qanpa Michiyki ka
Paypa Michin ka
Noqanchispa Michinchis
Noqaykuq Michiyku
ka
Ka
ran n nqa
Qankunaq Michiykichis Ka
Paykunaq Michinku ka
 DIALOGOS CON EL VERBO KAY
Antonia maymanta kanki? Noqa kani Sicuanimanta
Qan, maymantataq kankiri? Qosqomantan kani
Hayk’a watayoq kanki? Iskay chunka watayoq kani
Antonia taytamamayki kanchu? Ari kanmi
Kusa Añay
Antonia, aylluyuqñachu kanki?
Ari, Noqaqqa kanñan
Iskay wawayuqñan kani.
Antonia, Wasiykiri kanchu?
Hatunchu icha huch’uychu?
Kusa ñañay
Manaraqmi. Qanri?
Hayk’a wawayuqñan kanki?
Ari, wasiyqa kanmi
Hatunmi ñañay
añay ñañay
Antonia allillanchu kashanki? Allillanmi kashani ñañay
Qanri, allillanchu kashanki? Mana allinchu kashani ñañay
Imaraykun mana allinchu kashanki? Corona viruswanmi mamay onqosqa kashan

Akakallaw, anchata llakiysiyki Añay ñañay

Imakunawantaq hanpishankiri? qorakunallawanmi hanpishani
kusa, noqa hanpikamayuq kani, Anchata añanchakuyki ñañay
yanapasayki
 DIALOGOS CON EL VERBO KAY : TENER, HABER

Antonia celularniyki kanchu? Ari, kanmi. Qanpari?

Ari, noqaqpas kanmi.
Ñañaturaykikuna kanchu?
Manan kanchu, wañupunmi.
Payqa chunka isqon watayoqmi kan?
Tupananchiskama.
Ari, kanmi. Mamaykiq taytan kanraqchu?
Achachaw. Turayki, hayk’a watayoqmi kan?
Haa kusa. ripusaq.
 Llank’asunchis
Tapunakusunchis wasinchispi
imakunas kan?
¿Ima uywakunan kanchaykipi kan? Anaq wayk’una p’ititanpi ¿imakunan
kan?

Anaq wayk’una p’ititanpi kan iskay

Noqaq iskay kawalluy kan, iskay yana tiyana.
uya uwihaykuna kan.
¿imakuna yachanaykipaq kashan? ¿imakunan kay wayk’una p’ititapi kan?

Yachanaypaq computadoray kan Kay wayk’una p’ititapi kan, iskay

tiyanakuna, huk yuraq anqhas manka,
q’opa churana, theqtichina, hamp’ara
ima.