ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ
ΜΔΡΟ΢ ΠΡΧΣΟ
ΣΜΖΜΑ Η
ΣΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ ΚΑΗ Ζ ΓΗΔΘΝΖ΢ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ
1. Γηεζλέο δίθαην: Δίλαη ην λνκηθφ ζχζηεκα πνπ δηέπεη ηε δηεζλή θνηλφηεηα, δειαδή, φιν ην θάζκα
ησλ ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνπλ ζηε κεηαμχ ηνπο επηθνηλσλία ηα θξάηε θαη νη δηεζλείο νξγαληζκνί. Σα
θπξηφηεξα αληηθείκελα ξχζκηζεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ παξακέλνπλ ε εμαζθάιηζε εηξήλεο, ε εηξεληθή
επίιπζε δηαθνξψλ, ε απνθπγή ρξήζεο βίαο, ε πξνζηαζία ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ.
2. Κσδηθνπνίεζε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: ΢εκαίλεη ηελ αθξηβέζηεξε δηαηχπσζε θαη ζπζηεκαηνπνίεζε
ησλ θαλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ, ζηνπο ηνκείο πνπ ππάξρεη απμεκέλε θξαηηθή πξαθηηθή. Ζ πξψηε
δηαθξαηηθή θσδηθνπνηεηηθή πξνζπάζεηα έγηλε κε ηηο ΢πλδηαζθέςεηο ηεο Υάγεο (1899, 1907) ζηνλ
ηνκέα ηνπ πνιέκνπ· αθνινχζεζαλ νη δηπισκαηηθέο ζπλδηαζθέςεηο ηεο Γελεχεο, ελψ θχξην ξφιν
παίδεη ην λνκνζεηηθφ έξγν ηνπ ΟΖΔ, ράξε ζηελ ίδξπζε ηεο Δπηηξνπήο Γηεζλνχο Γηθαίνπ (βι. ζρέδηα
ζπλζεθψλ + θσδηθνπνίεζε ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο θαη ησλ δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ).
3. Ζ δηεζλήο θνηλφηεηα: Δίλαη απνθεληξσκέλε θαη απνηειείηαη απφ 200 θξάηε θαη θάπνηνπο δηεζλήο
νξγαληζκνχο, πνπ αιιειεπηδξνχλ κέζσ ηεο δηεζλνχο δσήο. Πεξηθιείεη αληίθαζε κεηαμχ ηεο έλλνηαο
ηεο 'θνηλφηεηαο' (=> εληαία ζπκθέξνληα θαη ζηφρνπο) θαη ηεο 'θξαηηθήο θπξηαξρίαο'. Σα θξάηε
ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε θνηλψλ πξνβιεκάησλ, ράξε ζην δηεζλέο δίθαην, πνπ απνηειεί
ζπλδεηηθφ θξίθν.
4. Γηακφξθσζε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: ΢ηελ αξραηφηεηα, ππήξραλ πνιινί ζεζκνί πνπ ξχζκηδαλ ηηο
ζρέζεηο ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ (π.ρ. ζπκκαρίεο, ακθηθηηνλίεο, αζπιία, πξέζβεηο), ελψ ζηε ξσκατθή
επνρή ην ius gentium. ΢ην Μεζαίσλα αλαπηχρζεθε έλα ππνηππψδεο δηεζλέο δίθαην κε ειάρηζηνπο
θαλφλεο γηα ηε δηπισκαηηθή απνζηνιή, ηηο ζπλζήθεο θαη ην έζηκν, θαζψο θαη ζενινγηθνχο
εζσηεξηζκνχο γηα ην πνηνο είλαη δίθαηνο πφιεκνο <Pax Christiana=ηζνδπλακία Πάπα θαη
απηνθξάηνξα>.
5. Θεσξεηηθέο ελαηελίζεηο απφ ηελ Αλαγέλλεζε (16νο αηψλαο): Έγηλαλ πξνζπάζεηεο απνρσξηζκνχ
ηεο λνκηκφηεηαο ηεο δηεζλνχο ζπκπεξηθνξάο ησλ θξαηψλ απφ ηε ζενινγία, κε δηαηππψζεηο φπσο:
φινη νη ιανί κπνξνχλ λα δηεθδηθνχλ ίζα δηθαηψκαηα ζηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο, αλ έρνπλ απηνηειή
πνιηηηθή εμνπζία. ΢εκαζία απέθηεζαλ νη αξρέο ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ ιαψλ θαη ηεο
θαηαθηήζεσο. Ο Grotius αλαθέξζεθε ζην δηθαίσκα ηεο ειεπζεξνπινΐαο ζηε ζάιαζζα, ππνγξάκκηζε
φηη ην δηεζλέο δίθαην είλαη νξζνινγηθφ (-> επηδέρεηαη ζπζηεκαηηθήο αλάιπζεο θαη κεζνδνινγηθήο
λνκνηέιεηαο) θαη ζηεξίρζεθε ζην 'θπζηθφ δίθαην'.
6. ΢πλάξηεζε πξνο ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο κεηαβνιέο απφ ην 16ν σο ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα:
Ζ αλάπηπμε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ έγηλε ζε κηα ηζηνξηθή δηαδξνκή απφιπηα ζπλδεφκελε κε ην
ζχγρξνλν θξάηνο. ΢ηαδηαθά, απνηέιεζε φξγαλν δηαλνκήο ηνπ θφζκνπ, ελψ ην 18ν-19ν αηψλα
ζενπνηήζεθε ην θπξίαξρν θξάηνο (ραξαθηεξηζηηθά, ν Vattel ηφληζε φηη θάζε θξάηνο είλαη θξηηήο ηνπ
εαπηνχ ηνπ θαη ην θπζηθφ δίθαην δελ εκπνδίδεη ηελ απφιπηε θπξηαξρία ηνπ). Ο ζεηηθηζκφο ηνπ 19νπ
αηψλ αληηκεηψπηζε ην δηεζλέο δίθαην σο απνθιεηζηηθά εζειεκέλν. Όκσο, γηα ηνπο ζεσξεηηθνχο ην
δηεζλέο δίθαην είλαη απφξξνηα ηεο απηνδέζκεπζεο ηνπ θξάηνπο θαη φρη ηεο επηβνιήο κηαο θνηλσληθήο
δπλακηθήο. Σέινο, ζεκειηψζεθε ην δηεζλέο δίθαην κε βάζε ηε 'ζχκπησζε' ησλ βνπιήζεσλ ησλ
θξαηψλ.
ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 1

7. Θεκειηαθή αιιαγή κε ηνλ Α' Παγθφζκην Πφιεκν: Δπηθξάηεζε ν ππνρξεσηηθφο ραξαθηήξαο ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ θαη θπξηάξρεζαλ δχν αληηηηζέκελεο ζεσξεηηθέο θαηεπζχλζεηο: α) Κνηλσληνινγηθφο
αληηθεηκεληζκφο: Σν δηεζλέο δίθαην δεκηνπξγείηαη απφ ηηο θνηλσληθέο αλάγθεο, ζηηο νπνίεο ηα θξάηε
πξέπεη λα αληαπνθξηζνχλ δηαηππψλνληαο θαη ηεξψληαο θαλφλεο. / β) Ννξκαηηβηζκφο: Ζ 'θαζαξή
ζεσξία' (ηνπ Kelsen) έδσζε ζπλνιηθή ππφζηαζε ζηε δηθατθή ηάμε, εληάζζνληαο ζε απηή ην δηεζλέο
θαη ην εζσηεξηθφ δίθαην (=> ζχλνιν θαλφλσλ ηεξαξρεκέλσλ θαη αιιειεμαξηεκέλσλ ππφ κνξθή
ππξακίδαο).
8. Πνιηηηθέο ξήμεηο πνπ επεξέαζαλ ην δηεζλέο δίθαην: α) ε νθησβξηαλή επαλάζηαζε ησλ

κπνιζεβίθσλ ζηε Ρσζία (1917), πνπ νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία θνκκνπληζηηθψλ θξαηψλ, πξνο
εδξαίσζε ελφο 'ζνζηαιηζηηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ' (δφγκα Μπξέδληεθ -> αλ έλα ζνζηαιηζηηθφ θξάηνο
παξεθθιίλεη ηεο θνηλήο γξακκήο, ηα άιια κπνξνχλ λα ην επαλαθέξνπλ κε έλνπιε παξέκβαζε) θαη
ηνπ θπξίαξρνπ θξάηνπο. Γεληθά, ε νθησβξηαλή επαλάζηαζε ελίζρπζε ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο
απηνδηάζεζεο ησλ ιαψλ θαη γελίθεπζε ην ζρέδην πεξί εηξεληθήο ζπλππάξμεσο ιαψλ κε δηαθνξεηηθφ
θαζεζηψο. / β) θαηάξξεπζε ηεο απνηθηνθξαηίαο θαη δεκηνπξγία πνιιψλ λέσλ θξαηψλ, πνπ
απνηεινχλ, ζήκεξα, ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. ΢εκεηψλεηαη φηη ην δηεζλέο δίθαην έρεη ππνζηεί ηξεηο
κεηαβνιέο: γεσγξαθηθή, κεηά ηελ αλεμαξηεζία ησλ θξαηψλ ηεο Ακεξηθήο, ηδενινγηθή, κε ηνπο
κπνιζεβίθνπο θαη νηθνλνκηθή, κε ηελ εκθάληζε ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ. Άξα, πέληε είλαη ηα
βαζηθά ζηνηρεία ηεο αλαθαηαλνκήο ηεο εμνπζίαο ζηνλ θφζκν: 1) ε πιεζψξα θξαηψλ θαη δηεζλψλ
νξγαληζκψλ, 2) ε ηδενινγηθή δηαθνξνπνίεζε θαη ε δεκηνπξγία λέσλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ,
3) ε αθχπληζε ησλ απνηθηαθψλ ιαψλ θαη 4) ε άληζε νηθνλνκηθή αλάπηπμε.
9. Φάζεηο εμέιημεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: α) δίθαην ηεο ακνηβαίαο απνρήο => ζεβαζκφο εδαθηθήο
αθεξαηφηεηαο θαη εδαθηθήο αλεμαξηεζίαο / β) δίθαην ζπλεξγαζίαο θαη ζπληνληζκνχ / γ) δίθαην
αιιειεγγχεο => θνηλή δξάζε.
10. ΢χγρξνλνο ξφινο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: Σν δηεζλέο δίθαην είλαη ην λνκηθφ ζχζηεκα πνπ δηέπεη
νξγαλσηηθά ηε δηεζλή θνηλφηεηα, δηαλέκεη ηηο αξκνδηφηεηεο θαη πεξηιακβάλεη πιήζνο θαλφλσλ, πνπ
εληάζζνληαη ζην εζσηεξηθφ δίθαην ησλ θξαηψλ. Έηζη, δηεπξχλνληαη νη ηνκείο πνπ δηέπνληαη απφ ην
δηεζλέο δίθαην θαη επηδεηείηαη ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ πεξηζζφηεξσλ ζεζκψλ ηνπ, ψζηε λα
ζηνηρεηνζεηείηαη έλα δηεζλέο πνηληθφ πιαίζην, κε ηελ εμεηδίθεπζε θαλφλσλ ηεο δηεζλνχο επζχλεο.
Γίλεηαη δηάθξηζε κεηαμχ α) γεληθνχ (πεξηιακβάλεη θαλφλεο πνπ ηζρχνπλ γηα ην ζχλνιν ηεο δηεζλνχο
θνηλφηεηαο. Απφ απηνχο άιινη ηζρχνπλ έλαληη πάλησλ θαη άιινη επηδέρνληαη παξεθθιίζεσλ) θαη
εηδηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ (=ην δίθαην πνπ έρεη απηνλνκεζεί απφ ην γεληθφ θαη ην ζχλνιν ησλ
θαλφλσλ πνπ δηέπνπλ ηα θξάηε ζηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο. Δθθξάδεηαη κε ηε ιεηηνπξγία
πεξηθεξεηαθψλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ).
11. Αβξνθξνζχλε θαη δίθαην: Σν δηεζλέο δίθαην ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε δηεζλή εζηκνηππία ή
αβξνθξνζχλε. Έηζη, ππάξρνπλ πνηθίιεο δηεζλείο πξάμεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ακεηάβιεηα, ρσξίο
λα ζπλδένληαη κε λνκηθέο ππνρξεψζεηο.
12. Πνηθηιία λνκηθήο έληαζεο ησλ δηεζλψλ θαλφλσλ: Σν δηεζλέο δίθαην δελ απνηειείηαη κφλν απφ
ππνρξεσηηθνχο θαλφλεο. Πνιιέο δηαξζξσηηθέο εθδειψζεηο, φπσο ηα Φεθίζκαηα, δε ζεζπίδνπλ
θαλφλεο. Δμάιινπ, νχηε ηα θξάηε έρνπλ ηηο ίδηεο αμηνινγηθέο θαηαβνιέο, θαη ε επίθιεζε ηνπ δηεζλνχο
δηθαίνπ απφ απηά δε ζεκαίλεη θαη ζεβαζκφ ησλ θαλφλσλ ηνπ.
13. Δπηηεχγκαηα θαη αλαηξνπέο ζην δήηεκα ηεο απαγφξεπζεο ρξήζεο βίαο: Ζ απαγφξεπζε ηεο
παξάλνκεο ρξήζεο βίαο εμαγγέιιεηαη απφ ην άξζξν 2 ηνπ Υάξηε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ. Κάπνηε

γίλεηαη ιφγνο πεξί πξνιεπηηθήο ρξήζεο βίαο, θαηαζηάζεσλ αλάγθεο θαη λφκηκεο άκπλαο ιφγσ
επηθείκελεο επίζεζεο. Ύζηεξα, ππάξρεη θαη ην επηρείξεκα ηεο λφκηκεο επεκβάζεσο, πξνθεηκέλνπ λα
πξνζηαηεπζνχλ ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη νη άκαρνη ή λα εμαζθαιηζηεί ε ζπιινγηθή αζθάιεηα.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΑ ΚΑΗ 'ΥΡΖ΢ΣΔ΢' ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ
1. Γεληθά: Σν θξάηνο (= θνηλσληθή, πνιηηηθή θαη λνκηθή πξαγκαηηθφηεηα, πνπ επηβάιιεηαη ζηα,
ππαγφκελα ζηελ αξκνδηφηεηά ηνπ, πξφζσπα) θαη νξηζκέλνη δηεζλείο νξγαληζκνί έρνπλ δηεζλή λνκηθή
πξνζσπηθφηεηα. Καη νη ηδηψηεο (θπζηθά θαη λνκηθά πξφζσπα), πνπ είλαη νπσζδήπνηε ρξήζηεο ησλ
θαλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ, έρνπλ ππφ πξνυπνζέζεηο δηεζλή λνκηθή πξνζσπηθφηεηα θαη ηελ ηδηφηεηα
ηνπ ππνθεηκέλνπ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. Ννκηθή πξνζσπηθφηεηα είλαη θάζε θνξέαο πνπ εκθαλίδεη
δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα, δειαδή, πνπ έρεη δπλαηφηεηεο πξνβνιήο δηθαησκάησλ θαη αλάιεςεο
ππνρξεψζεσλ θαηά ην δηεζλέο δίθαην. Σα ππνθείκελα ηεο έλλνκεο ηάμεο πξέπεη λα δηαζέηνπλ ηε
λνκηθή ηθαλφηεηα λα αζθήζνπλ δηθαηψκαηα θαη λα εγείξνπλ απεπζείαο απαίηεζε ζεβαζκνχ απηψλ.
Έηζη, έλαο δηεζλήο νξγαληζκφο κπνξεί λα έρεη δηεζλή λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, έζησ θη αλ απηφ δελ
πξνβιέπεηαη απφ ηηο ηδξπηηθέο ζπλζήθεο.
§1. ΣΟ ΚΡΑΣΟ΢ Χ΢ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΟ ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ
1. Κπξηαξρία ηνπ θξάηνπο: Σν (θπξίαξρν) θξάηνο είλαη ν πξσηνγελήο ζεζκφο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ.
Ζ έλλνηα θξαηηθή θπξηαξρία ππήξμε (γηα ην δηεζλέο δίθαην) ηδηφηεηα κε αξλεηηθή θαη ζεηηθή
ππφζηαζε -> Σν θπξίαξρν θξάηνο δελ ππάγεηαη ζε θαλέλα άιιν θνξέα εθηφο απφ ηνλ εαπηφ ηνπ θαη
έρεη ηελ 'αξκνδηφηεηα ηεο αξκνδηφηεηαο'. Σν θξάηνο είλαη θπξίαξρν επεηδή ππάγεηαη ζην δηεζλέο
δίθαην θαη εμαζθαιίδεη εδαθηθή αθεξαηφηεηα, ηζφηεηα, ηήξεζε ζπκθσληψλ, κε επέκβαζε ζηηο
εζσηεξηθέο ππνζέζεηο, αλάιεςε ππνρξεψζεσλ θαη δπλαηφηεηα κεηαβνιήο ησλ θαλφλσλ πνπ δηέπνπλ
ηηο δηεζλείο ζρέζεηο. Βέβαηα, ε αλάγθε εμαζθάιηζεο απνηειεζκαηηθήο δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο, ε
παγθνζκηνπνίεζε θαη ε ηδησηηθνπνίεζε θάκπηνπλ ηελ θπξηαξρία ησλ θξαηψλ, αθνχ ηα φξγαλα
παξαρσξνχλ ζπληαγκαηηθά θαζηεξσκέλε δξαζηεξηφηεηα ζε φξγαλα δηεζλψλ νξγαληζκψλ.
2. Κξάηνο θαη δεκνθξαηία: Σν θξάηνο πνπ κεηέρεη ζηε δηεζλή θνηλφηεηα πξέπεη λα είλαη
δεκνθξαηηθφ γηα ηελ πιεξέζηεξε πξνζηαζία ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ. Βέβαηα, απηφ αληηβαίλεη
ζηα άξζξα 1 θαη 2 ηνπ Υάξηε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, πνπ αλαγλσξίδνπλ ηελ πνιηηηθή αλεμαξηεζία.
Δμάιινπ, πνιιά θξάηε έρνπλ πνιηηεηαθέο κνξθέο δηαθνξεηηθέο ηεο δεκνθξαηίαο.
3. Κξάηνο θαη παγθνζκηνπνίεζε: Παγθνζκηνπνίεζε είλαη ε απμαλφκελε νηθνλνκηθή αιιειεμάξηεζε

ηνπ ζπλφινπ ησλ ρσξψλ ηνπ θφζκνπ, πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ αχμεζε ησλ δηαζπλνξηαθψλ
ζπλαιιαγψλ. Ζ απνςίισζε ηεο ιατθήο θπξηαξρίαο νθείιεηαη ζε ηζρπξνχο κε θξαηηθνχο παξάγνληεο
ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο-π.ρ. πνιπεζληθέο επηρεηξήζεηο. Σν δηεζλέο δίθαην είλαη απφ ηε θχζε ηνπ
παγθνζκηνπνηεκέλν, άξα, ην εξψηεκα είκαη αλ ε ηάζε πξνο ηδησηηθνπνίεζε ηεο παγθφζκηαο
νηθνλνκίαο νδεγεί ζε κεηαβνιέο ηνπ ξφινπ ηνπ θξάηνπο θαη ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ.
Πάλησο, φπσο δηακνξθψλεηαη ε δηεζλήο δσή, επλνείηαη ε ζρεηηθνπνίεζε ησλ ζπλφξσλ θαη ε θάκςε
ηεο θξαηηθήο θπξηαξρίαο, κε απνηέιεζκα λα είλαη απαξαίηεηε ε ελίζρπζε ζρεκάησλ δηεζλνχο
θαλνληζηηθήο δξάζεσο κε εγγπήζεηο λνκηκφηεηαο. Σν δήηεκα, ινηπφλ, είλαη λα εληζρπζεί ην θξάηνο
δηθαίνπ ζε παγθφζκηα θιίκαθα.
4. Αλεμαξηεζία ηνπ θξάηνπο: ΢εκαληηθή αξρή κε ηξία ζηνηρεία -> ηελ απνθιεηζηηθφηεηα, ηελ
απηνλνκία θαη ηελ πιεξφηεηα αξκνδηνηήησλ. Αξρέο πξνζηαζίαο ηεο αλεμαξηεζίαο είλαη ε κε
επέκβαζε ηξίησλ ζηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο άιισλ θξαηψλ θαη ε απαγφξεπζε ρξήζεο βίαο.

΢εκεηψλεηαη φηη ην αλεμάξηεην θξάηνο ππνδειψλεη ηελ έιιεηςε εμάξηεζεο θαη πνιηηηθήο ππαγσγήο
ζε άιινπο νκνεηδείο θνξείο.
5. Αξρή ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ ησλ θξαηψλ: Έρεη ζπληαγκαηηθφ ραξαθηήξα θαη αλαθέξεηαη ζηελ
ηππηθή ηζφηεηα. Γηα παξάδεηγκα, ζηε Γεληθή ΢πλέιεπζε ηνπ ΟΖΔ ηζρχεη ην 'θάζε θξάηνο-κέινο κία
ςήθνο', αιιά ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο ηα πέληε κφληκα κέιε έρνπλ δηθαίσκα veto.
6. Απηνδηάζεζε ησλ ιαψλ: Πξφθεηηαη γηα ηελ παξνρή απηνδηνίθεζεο θαη ηε δέζκεπζε γηα ηελ
αλεμαξηεζία ησλ ιαψλ, ψζηε λα απνιακβάλνπλ ηηο ζεκειηψδεηο ειεπζεξίεο ηνπο.
§2. ΟΗ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΟΡΓΑΝΗ΢ΜΟΗ: Με ηελ αλάπηπμε ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ, ππνθείκελα ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ είλαη νη πεξηζζφηεξνη δηεζλείο νξγαληζκνί (θνξείο εηδηθψλ αξκνδηνηήησλ γηα
νξηζκέλνπο ζηφρνπο). Απηνί απνβιέπνπλ -κε δηαθνξεηηθνχο κεραληζκνχο- ζε πνηθίινπο ζθνπνχο
(εηξήλε, αζθάιεηα, δηαθξαηηθή ζπλεξγαζία, εθπαηδεπηηθά ζέκαηα, εκπφξην, νηθνλνκία), έρνπλ
κνληκφηεηα, δηαζέηνπλ φξγαλα μερσξηζηά απφ εθείλα ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη ηνπο αλαγλσξίδεηαη
δηεζλήο πξνζσπηθφηεηα, πνπ ηνπο επηηξέπεη λα πξνβάιινπλ απαηηήζεηο δηεζλψο θαη λα ππέρνπλ
δηεζλή επζχλε. Κάζε δηεζλήο νξγαληζκφο ηδξχεηαη κε δηεζλή ζπλζήθε αλάκεζα ζηα θξάηε, πνπ
θαζνξίδεη ηνπο ζθνπνχο, ηε δηάξζξσζε θαη ηηο αξκνδηφηεηέο ηνπ. Οη δηθαηνπξαμίεο ζηηο νπνίεο
πξνβαίλνπλ απνξξένπλ α) απφ ηνπο ζθνπνχο ηνπο θαη β) απφ ηηο δπλαηφηεηεο δξάζεο θαη ηελ
δηάξζξσζή ηνπο.
§3. ΣΑ ΑΣΟΜΑ, ΟΗ ΗΓΗΧΣΔ΢: Σν εξψηεκα είλαη θαηά πφζν ηα άηνκα κπνξνχλ λα έρνπλ ηελ
ηδηφηεηα ππνθεηκέλνπ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ -> π.ρ. γηα ελέξγεηεο πνπ εκπίπηνπλ ζην δηεζλέο πνηληθφ
δίθαην (πεηξαηεία) πξάμεηο αληίζεηεο ζηα δηεζλή λφκηκα (δνπιεκπφξην), απαηηήζεηο απνδεκηψζεσλ γηα
ηελ παξάλνκε αθαίξεζε πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ απφ πνιίηεο νπδέηεξσλ θξαηψλ θαη γηα εγθιήκαηα
θαηά ηεο αλζξσπφηεηαο (γελνθηνλία, θπιεηηθνχ ρσξηζκνχ, θαηάιεςε αεξνζθάθνπο) ηα άηνκα
ππάγνληαη απεπζείαο ζε θαλφλεο δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ απηέο ηηο πξάμεηο θαη ηηο
ηηκσξνχλ. Παξάιιεια, είραλ δεκηνπξγεζεί δχν εηδηθά Γηεζλή Πνηληθά Γηθαζηήξηα γηα εγθιήκαηα
πνπ δηαπξάρζεθαλ ζηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβία θαη ζηε Ρνπάληα, ελψ ππάξρνπλ δηεζλείο ξπζκίζεηο
πνπ αλαθέξνληαη ζηε δηεζλή πξνζηαζία ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ. Φπζηθά, ζπγθξνηνχληαη
δηεζλείο κεραληζκνί πνπ ειέγρνπλ ηελ θαιή εθαξκνγή ησλ δηεζλψλ ζπκβαηηθψλ θαλφλσλ, θαζψο θαη
ε Κνηλσλία ησλ πνιηηψλ, ράξε ζηηο δηεζλείο πξσηνβνπιίεο κε θπβεξλεηηθψλ νκάδσλ θαη ζηηο
παξεκβάζεηο απφ ηηο κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο. ΢ήκεξα, ππάξρνπλ ηδησηηθνί θνινζζνί πνπ -είηε
δηέπνληαη είηε φρη απφ ην δηεζλέο δίθαην- αζθνχλ δηεζλή πνιηηηθή.
΢πλεπψο: α) ην θξάηνο είλαη θαηεμνρήλ ππνθείκελν δηεζλνχο δηθαίνπ / β) θαη νη δηεζλείο
νξγαληζκνί είλαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ππνθείκελα δηεζλνχο δηθαίνπ / γ) ην άηνκν, ππφ
πξνυπνζέζεηο, βξίζθεηαη ζε άκεζε ζρέζε ππαγσγήο, επίθιεζεο θαη ειέγρνπ απέλαληη ζε έλα
ζεζκφ ή θαλφλα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ
΢ΥΔ΢ΔΗ΢ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΚΑΗ Δ΢ΧΣΔΡΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ
1. Γεληθά: Βαζηθφ εξψηεκα είλαη ε αθξηβήο ζέζε ηνπ δηεζλνχο θαη ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ ζηελ
έλλνκε ηάμε (πνην έρεη ηα πξσηεία θαη πνην θαηηζρχεη). ΢εκεηψλεηαη φηη αλ ζθνπφο ηνπ δηθαίνπ είλαη
ε εμαζθάιηζε εηξήλεο, ειεπζεξίαο θαη δηθαηνζχλεο, ηφηε βξίζθνληαη ζε αξκνλία.
2. Γπαδηζκφο θαη κνληζκφο
Α. Γπαδηζκφο: Σν δηεζλέο θαη ην εζσηεξηθφ δίθαην απνηεινχλ ηζνδχλακα θαη αλεμάξηεηα λνκηθά
ζπζηήκαηα, πνπ δηαθξίλνληαη ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ πεγψλ, ππνθεηκέλσλ θαη ζεζκηθήο ηνπο
δηάξζξσζεο. ΢πλεπψο, γηα λα έρεη απνηειεζκαηηθφηεηα ν θαλφλαο ηνπ ελφο ζπζηήκαηνο ζην άιιν,
πξέπεη λα απνρσξηζηεί απφ ην γεληθφ πιαίζην ζην νπνίν αλήθεη, κε ηελ παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο (π.ρ.
ελζσκάησζε κε ζέζπηζε παξάιιεινπ θαλφλα). Σα φξγαλα ηνπ θξάηνπο έιθνπλ ηελ αξκνδηφηεηά ηνπο
απφ ην εζσηεξηθφ δίθαην θαη δξνπλ θαη' επηηαγή ηνπ. Αλ ζπκπίπηεη κε ην δηεζλέο δελ ππάξρεη
πξφβιεκα· δηαθνξεηηθά, ηα φξγαλα ηνπ θξάηνπο ελεξγνχλ κε βάζε ην ηειεπηαίν, κε ηεθκήξην φηη: α)
ε πνιηηεία πξέπεη λα πινπνηεί ηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο θαη β) ε παξερφκελε ζε απηά
δηαθξηηηθή επρέξεηα πξνυπνζέηεη ηελ άζθεζή ηεο ζχκθσλα κε ηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηνπ
θξάηνπο.
Αληηξξήζεηο: 1. δελ ππάξρεη δηαθνξά κεηαμχ ησλ πεγψλ ηνπ εζσηεξηθνχ θαη ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ,
αθνχ είλαη δεκηνπξγήκαηα ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο / 2. ε δηαθνξά δηάξζξσζεο δηεζλνχο θαη
εζσηεξηθνχ δηθαίνπ δελ είλαη ζεκειηψδεο / 3. ε δηαθνξά ππνθεηκέλσλ είλαη θαλεξή θαη ζην
εζσηεξηθφ δίθαην, αθνχ απνδέθηεο κπνξεί λα είλαη θαη ην θξάηνο, εθηφο απφ ηνπο ηδηψηεο·
εμάιινπ, ην θξάηνο είλαη αλχπαξθην, ρσξίο ηνπο πνιίηεο.
Β. Μνληζκφο: α. Σν ζχζηεκα: Ζ έλλνκε ηάμε είλαη εληαία θαη νη θαλφλεο δηθαίνπ ππάγνληαη ζε
ηεξαξρηθά δηαβαζκηδφκελεο επάιιειεο λνκηθέο θαηεγνξίεο, απφ ηνλ ηεξαξρηθά αλψηαην αθεξεκέλν
θαλφλα σο ηνλ ηεξαξρηθά θαηψηαην ζπγθεθξηκέλν (-> ηα αξκφδηα φξγαλα εθαξκφδνπλ αλψηεξν
θαλφλα θαη δεκηνπξγνχλ ππνδεέζηεξν). Έηζη, δελ ππάξρεη ζχγθξνπζε εζσηεξηθνχ θαη δηεζλνχο
δηθαίνπ, αιιά ηα πξσηεία αλήθνπλ ζην ηειεπηαίν γηαηί νξίδεη ηηο πξνυπνζέζεηο ζπλχπαξμεο ησλ
θξαηψλ. Αληηξξήζεηο: 1. νδεγεί ζηελ θαηάξγεζε ηεο απζππαξμίαο ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ / 2.
αληίθεηηαη ζηελ ηζηνξηθή εμέιημε, αθνχ ην εζσηεξηθφ πξνεγείηαη ρξνληθά / 3. ζε πεξίπησζε
ζχγθξνπζεο επηθξαηεί ην εζσηεξηθφ δίθαην ζηελ εζσηεξηθή θαη ην δηεζλέο ζηε δηεζλή πιεπξά ηεο
έλλνκεο ηάμεο· άξα, γηα ηα θξαηηθά φξγαλα ην εζσηεξηθφ δίθαην είλαη πξσηνγελέο.
β. Θεηηθή φςε ηνπ κνληζκνχ: Βνεζά λα θαηαλνήζνπκε ηελ εμέιημε ζηηο ζρέζεηο δηεζλνχο θαη
εζσηεξηθνχ δηθαίνπ. Σν δηεζλέο δίθαην, ινηπφλ, δελ είλαη κφλν ηξφπνο νξγάλσζεο ησλ ζράζεσλ
κεηαμχ θξαηψλ θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ, αιιά θαη ζχζηεκα θαλφλσλ πνπ δηέπνπλ ζρέζεηο αθφκε θαη
κεηαμχ αηφκσλ. Απφ ηελ άιιε, ζεκεηψλεηαη ε άκεζε επηθνηλσλία κεηαμχ επξσπατθνχ θαη
εζσηεξηθνχ δηθαίνπ -> ην πξψην επηθαιχπηεη, ηξνπνπνηεί, θαηαξγεί ή ζπκπιεξψλεη ην άιιν.
3. Οη δηαθνξεηηθέο φςεηο ηνπ ίδηνπ πξνβιήκαηνο
Α. ΢ρέζεηο δηεζλνχο θαη εζσηεξηθνχ δηθαίνπ απφ ηελ άπνςε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: Σα θξάηε, αθνχ
αλαιακβάλνπλ ππνρξεψζεηο θαηά ην δηεζλέο δίθαην, ππνρξεψλνληαη λα νξγαλψλνπλ αλάινγα θαη ηελ
εζσηεξηθή ηνπο λνκνζεζία (=ιήςε κέηξσλ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ ζπλζεθψλ πνπ ηα δεζκεχνπλ) ->
έλα θξάηνο δε κπνξεί λα επηθαιεζηεί ην εζσηεξηθφ ηνπ δίθαην γηα λα δηθαηνινγήζεη ηε κε εθαξκνγή

κηαο ζπλζήθεο. Καηά ηελ πην κεηξηνπαζή εθδνρή, ηα θξάηε κπνξνχλ λα έρνπλ λνκνζεζία πνπ δελ
αληαπνθξίλεηαη ζηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο, αιιά δε κπνξνχλ λα ηελ εθαξκφζνπλ, ρσξίο λα
αλαιακβάλνπλ έηζη δηεζλή επζχλε. ΢ηελ Διιάδα, έγηλαλ νη εμήο αιιαγέο: 1. νη απνθάζεηο ηνπ
Γηεζλνχο Γηθαζηεξίνπ ηεο Υάγεο πνπ ηελ αθνξνχλ κεηαθξάδνληαη ζηα ειιεληθά, 2. νη αξκφδηεο
αξρέο ζπκκνξθψλνληαη ζηηο απνθάζεηο ηνπ ΓΓΥ, παίξλνληαο άκεζα ηα θαηάιιεια κέηξα θαη 3. ζε
πεξίπησζε απφθιηζεο ηεο πνηληθήο δίθεο απφ ηελ Δπξσπατθή ΢χκβαζε, λα επαλεμεηάδεηαη ε
ππφζεζε απφ ηα ειιεληθά δηθαζηήξηα.
Β. ΢ρέζεηο δηεζλνχο θαη εζσηεξηθνχ δηθαίνπ απφ ηελ άπνςε ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ: Σν ΢χληαγκα
αλαθέξεηαη πεξηέρεη δηαηάμεηο πνπ αλαθέξνληαη άκεζα ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο ηεο Διιάδαο θαη έκκεζα
ελδηαθέξνπλ ην δηεζλέο δίθαην:
 Σν άξζξν 2 παξ. 2: Πεξηιακβάλεη α) ζπκκφξθσζε πξνο ην δηεζλέο δίθαην (= ζαθήο
επηηαγή) θαη β) πνιηηηθή επηδίσμε γηα εηξήλε, δηθαηνζχλε θαη θηιηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ιαψλ θαη
θξαηψλ (=πξνθαζνξηζκέλε πνιηηηθή επηινγή).
 Σν άξζξν 28: Απνηειεί ζεκέιην γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ρψξαο ζηε δηαδηθαζία ηεο επξσπατθήο
νινθιήξσζεο. Αλαγλσξίδεη ηελ ππεξνρή ηνπ ζπκβαηηθνχ θαη ηνπ εζηκηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ απέλαληη
ζηνλ εζσηεξηθφ λφκν. Γηα ην ζπκβαηηθφ δηεζλέο δίθαην, ην ΢χληαγκα απαηηεί γηα λα θαηηζρχζεη ηνπ
λφκνπ, λα έρεη θπξσζεί δηα λφκνπ. Τπάξρνπλ, φκσο ζπλζήθεο (=ζπκθσλίεο απινπνηεκέλεο κνξθήο)
πνπ δελ θπξψλνληαη κε λφκν, αιιά εληάζζνληαη ζην εζσηεξηθφ δίθαην κε δηάηαγκα ή απφθαζε =>
δελ θαηηζρχνπλ ηνπ λφκνπ.
Εήηεκα απνηειεί ην αλ ε ΢πλζήθε ηεο Ρψκεο ππέξθεηηαη ηνπ ΢πληάγκαηνο, αθνχ ε ηδηφηεηα ηεο
Διιάδαο σο πιήξνπο κέινπο ηεο ΔΟΚ έρεη δεκηνπξγήζεη ηδηφηππν λνκηθφ θαζεζηψο.
Υαξαθηεξηζηηθά, αλ θαη ην κε πηνζεηεζέλ Δπξσπατθφ ΢χληαγκα αλαγλψξηδε ηα πξσηεία ηνπ
θνηλνηηθνχ δηθαίνπ, ε ΢πλζήθε ηεο Ληζαβφλαο νξίδεη φηη ην ηειεπηαίν θαηηζρχεη ηνπ εζληθνχ ππφ
ηνπο φξνπο ηεο λνκνινγίαο. Πάλησο, νη ΢πλζήθεο πεξί ηεο ΔΟΚ θαη ηεο ΔΔ θαηηζρχνπλ επί ησλ
εζληθψλ ΢πληαγκάησλ, επεηδή δεκηνχξγεζαλ θαη πξνσζνχλ ηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε. ΢εκεηψλεηαη
φηη ζηελ ΔΔ, κέξνο ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο παξέρεηαη ζην ΢πκβνχιην ησλ Τπνπξγψλ (βι.
θαλνληζκνί πνπ εληάζζνληαη απηφκαηα κε ηζρχ λφκνπ ζην εζληθφ δίθαην ησλ θξαηψλ-κειψλ), ε
δηθαζηηθή δεζκεχεηαη λα απεπζχλεη πξνδηθαζηηθά εξσηήκαηα ζην Γηθαζηήξην ηεο ΔΔ θαη ε
εθηειεζηηθή εμνπζία πεξηνξίδεηαη, αθνχ ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή θξνληίδεη γηα ηελ εθηέιεζε ησλ
ηεζεηκέλσλ θαλφλσλ.
Γηα λα εμππεξεηεζεί ζπνπδαίν εζληθφ ζπκθέξνλ θαη λα πξναρζεί ε δηαθξαηηθή θπξηαξρία, κπνξνχλ
λα αλαγλσξηζηνχλ κε ζπλζήθε ή ζπκθσλία, ζε φξγαλα δηεζλψλ νξγαληζκψλ αξκνδηφηεηεο πνπ
πξνβιέπνληαη απφ ην ΢χληαγκα (απαηηείηαη πιεηνςεθία ησλ 3/5 ηνπ ζπλφινπ ησλ βνπιεπηψλ) =>
ζεβαζκφο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ αλζξψπνπ, ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο ηεο ηζφηεηαο θαη ηεο
ακνηβαηφηεηαο.
΢πκπεξαζκαηηθά, α) ν δηεζλήο θαλφλαο ππεξηζρχεη ηνπ εζσηεξηθνχ λφκνπ, ηνπ δηαηάγκαηνο ή ηεο
απφθαζεο, αιιά φρη ηνπ ΢πληάγκαηνο. Έηζη, ν κεηαγελέζηεξνο θαλφλαο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ
θαηηζρχεη ηνπ πξνγελέζηεξνπ ηππηθά φκνηνπ θαλφλα θαη φισλ ησλ ππνδεέζηεξσλ θαλφλσλ
εζσηεξηθνχ δηθαίνπ. / β) πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη αξκνλία κεηαμχ εζσηεξηθνχ θαη δηεζλνχο
δηθαίνπ. / γ) Οη θαλφλεο πνπ έρνπλ εληαρζεί ζην εζσηεξηθφ δίθαην θαη' εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 28
θαηηζρχνπλ θαη ηνπ κεηαγελέζηεξνπ λφκνπ. / δ) Καλφλαο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, εζηκηθφο ή
ζπκβαηηθφο, δελ κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί απφ θαλέλα λφκν· κφλν κε ηνλ ηξφπν πνπ παξάρζεθε.
Τπνζηεξίδεηαη, επίζεο, ε άπνςε φηη νη δηεζλείο θαλφλεο πνπ δηέπνπλ φιν ην ζχζηεκα ηνπ δηεζλνχο
δηθαίνπ κπνξνχλ λα θαηηζρχζνπλ θαη ηνπ ΢πληάγκαηνο, εθφζνλ έρνπλ ζπλαθζεί κε βάζε ην άξζξν 28
ή ελζσκαηψλνπλ 'θαλφλα γεληθήο αλαγλψξηζεο' -> πξνζθξνχεη ζην άξζξν 28. Αλ, ηέινο, δηεζλήο

ζπλζήθε επηθπξσκέλε θαη θπξσκέλε κε λφκν αληίθεηηαη ζην ΢χληαγκα ηη ζα ζπκβεί; -> είηε ζα
ηξνπνπνηεζεί ην ΢χληαγκα, είηε ζα πάςεη ε εθαξκνγή ηεο ζπληαγκαηηθήο δηάηαμεο.
 Σν άξζξν 5 παξ. 2: Πξνβιέπεη ηελ πξνζηαζία ηεο δσήο, ηεο ηηκήο θαη ηεο ειεπζεξίαο γηα
φινπο, ρσξίο δηάθξηζε εζληθφηεηαο, θπιήο, γιψζζαο θαη ζξεζθεπηηθψλ ή πνιηηηθψλ πεπνηζήζεσλ.
Δμαηξέζεηο επηηξέπνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ην δηεζλέο δίθαην -> 1. Γελ ππάξρεη
εμαίξεζε σο πξνο ηελ πξνζηαζία ηεο δσήο θαη ηεο ηηκήο· 2. ζρεηηθά κε ηελ εμαίξεζε σο πξνο
ηελ ειεπζεξία επηηξέπνληαη πεξηνξηζκνί κφλν σο πξνο ηνπο ερζξνχο ππεθφνπο. Γηαζηαιηηθά
εξκελεπφκελε, αλαθέξεηαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο ειεπζεξίαο ζχκθσλα κε ην γεληθφ δηεζλέο δίθαην
(π.ρ άζθεζε επαγγεικάησλ απφ αιινδαπνχο πνιίηεο ηξίησλ ρσξψλ εθηφο ΔΔ) ή ζε απηνχο πνπ
επηηξέπεη ε Δπξσπατθή ΢χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ. 3. Απαγνξεχεηαη ε έθδνζε
αιινδαπνχ (ζε ρψξα πνπ θηλδπλεχεη λα ππνζηεί βαζαληζκφ ή ηαπεηλσηηθή κεηαρείξηζε) πνπ δηψθεηαη
γηα δξάζε ππέξ ηεο ειεπζεξίαο. 4. Ζ ειεπζεξία λνείηαη εδψ σο απηνδηάζεζε, απνηίλαμε μέλνπ
δπγνχ, απειεπζέξσζε απφ νινθιεξσηηθφ θαζεζηψο θ.ά. ΢εκεηψλεηαη φηη σο 'δξάζε' δε κπνξεί λα
λνεζεί ε ρξήζε βίαο, εθφζνλ ζε έλα θξάηνο ππάξρνπλ πξφζθνξεο δηαδηθαζίεο γηα ηελ εμαζθάιηζε
πνιηηηθψλ θαη αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ. Δμάιινπ, ππάξρνπλ θείκελα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ
ηξνκνθξαηία -> έγθιεκα δηεζλέο θαη θαηά ηεο αλζξσπφηεηαο.
Έκκεζεο δηαηάμεηο ζην ΢χληαγκα: Όιεο φζεο θαηνρπξψλνπλ ηα αηνκηθά, πνιηηηθά, νηθνλνκηθά θαη
θνηλσληθά δηθαηψκαηα (άξζξα 2 θαη 4-25). Φπζηθά, νη δηεζλείο ζπκβάζεηο (πνπ έρνπλ απμεκέλε
ηππηθή ηζρχ) θαη ην ΢χληαγκα αιιεινζπκπιεξψλνληαη ζην ζέκα ηεο πξνζηαζίαο ησλ αλζξψπηλσλ
δηθαησκάησλ.
ΣΜΖΜΑ ΗΗ
ΓΗΑΜΟΡΦΧ΢Ζ ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ (ΠΖΓΔ΢)
ΣΜΖΜΑ ΠΡΧΣΟ
Ζ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗ ΣΧΝ ΠΖΓΧΝ
1. Γεληθά: Γηα ηελ εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ είλαη απαξαίηεηε ε γλψζε ησλ
πεγψλ ηνπ -> πνιχπινθν, επεηδή ζηε δηεζλή θνηλφηεηα ε λνκνζεηηθή εμνπζία είλαη απνθεληξσκέλε
θαη ε ηεξάξρεζε ησλ θαλφλσλ είλαη ιηγφηεξν ζπλεθηηθή. ΢πλήζσο γίλεηαη δηάθξηζε κεηαμχ ηππηθψλ
(απφ απηέο ν θαλφλαο αληιεί ηελ ηζρχ ηνπ=ηξφπνο παξαγσγήο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ) θαη νπζηαζηηθψλ
πεγψλ (εηζθέξνπλ ην πιηθφ πνπ απνηειεί ηνλ θαλφλα=πεξηερφκελν ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ). Κνηλφ
ζεκείν αλαθνξάο σο πξνο ηηο πεγέο είλαη ην άξζξν 38 παξ. 1 ηνπ Καηαζηαηηθνχ ΓΓΥ: 'Σν
δηθαζηήξην, πνπ εθδηθάδεη κε βάζε ην δηεζλέο δίθαην, εθαξκφδεη: α) ηηο γεληθέο ή εηδηθέο δηεζλείο
ζπλζήθεο, β) ην δηεζλέο έζηκν, γ) ηηο γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ, δ) ηηο δηθαζηηθέο απνθάζεηο θαη
ηηο γλψκεο ησλ πην δηαθεθξηκέλσλ δεκνζηνιφγσλ, σο κέζα γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ θαλφλσλ
δηθαίνπ.
Αληηξξήζεηο: 1. ε δηεζλήο θνηλφηεηα δε ζα κπνξνχζε ηξφπνπο δηεζλνχο λνκηθήο δέζκεπζεο,
δηαθνξεηηθνχο απφ ηηο ζπλζήθεο θαη ην έζηκν / 2. ν ΟΖΔ θαη άιινη δηεζλείο νξγαληζκνί, κε κε
δεζκεπηηθέο δηαδηθαζίεο (π.ρ. ςεθίζκαηα), δηακνξθψλνπλ ηνπο θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ.
2. Ζ ζεκαζία ηεο λνκνινγίαο ησλ δηεζλψλ δηθαζηεξίσλ: Σν ΓΓΥ θαη ηα άιια δηεζλή δηθαζηήξηα
ζπκβάιινπλ απνθαζηζηηθά ζηελ επηβεβαίσζε θαη ζηαζεξνπνίεζε ησλ θαλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
ΣΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΔΘΗΜΟ
§1. ΣΟ ΓΔΝΗΚΟ ΚΑΘΔ΢ΣΧ΢ ΣΟΤ ΔΘΗΜΟΤ
1. Οξηζκφο: Γηεζλέο έζηκν είλαη ε γεληθή, ζηαζεξή θαη νκνηφκνξθε πξαθηηθή (=εμσηεξηθφ ζηνηρείν)
πνπ γίλεηαη δεθηή σο θαλφλαο δηθαίνπ (=> πεπνίζεζε φηη αληαπνθξίλεηαη ζε νξηζκέλε λνκηθή
ππνρξέσζε ή δηθαίσκα).
2. Ζ ζέζε ηνπ εζίκνπ ζην δηεζλέο δίθαην: Γηακφξθσζε ην πξψην ζεζκηθφ πιαίζην ζπκπεξηθνξάο
κεηαμχ ησλ θξαηψλ, ελψ -πιένλ- ζπλππάξρεη κε ηηο ζπλζήθεο.
3. Θεσξεηηθή ζεκειίσζε ηεο ππνρξεσηηθφηεηαο ηνπ εζίκνπ: ΢ηελ αξρή ζπλδεφηαλ κε ην θπζηθφ
δίθαην. Έπεηηα, ππνζηεξίρζεθε φηη ην έζηκν δελ πεξηέρεη φια ηα ζηνηρεία ηεο δηεζλνχο ζπλζήθεο,
αιιά απνηειεί ζησπεξή ζπκθσλία, ζηελ νπνία πξέπεη λα ζπλαηλνχλ φια ηα θξάηε. Ζ βαζηθή
αληίξξεζε ζε απηφ είλαη φηη ε βνπιεηηθή εξκελεία αδπλαηεί λα εμεγήζεη πψο ηα λέα θξάηε ππάγνληαη
ζην δηεζλέο δίθαην απφ ηε ζηηγκή ηεο δεκηνπξγίαο ηνπο, ρσξίο λα εθθξάζνπλ θακία ζρεηηθή βνχιεζε.
Έηζη, ην Γηαξθέο Γηθαζηήξην Γηεζλνχο Γηθαηνζχλεο ζεκείσζε ην βνπιεηηθφ ζηνηρείν ζε ζπλδπαζκφ
κε ηελ έλλνηα ηεο θξαηηθήο θπξηαξρίαο. Σν έζηκν (=γεληθφ δηεζλέο δίθαην) είλαη ππνρξεσηηθφ, επεηδή
απνηειεί έθθξαζε κηαο αλαγθαηφηεηαο.
4. Γηακφξθσζε ηνπ δηεζλνχο εζίκνπ
Α. Πξαθηηθή: Ζ πξαθηηθή ελφο θξάηνπο κπνξεί λα ζεσξεζεί πεξίπησζε δεκηνπξγίαο εζίκνπ (π.ρ.
Μεγάιε Βξεηαλία -> δίθαην ηεο ζάιαζζαο). Φπζηθά, ζηε δηακφξθσζε ηνπ δηεζλνχο εζίκνπ
κεγαιχηεξε βαξχηεηα έρνπλ ηα θξάηε πνπ ζπλδένληαη πεξηζζφηεξν κε ην αληηθείκελν ηεο ξχζκηζεο.
΢ην δηκεξέο επίπεδν, αλ έλα θξάηνο ελεξγεί κε νξηζκέλν ηξφπν απέλαληη ζε άιιν πνπ δελ αληηδξά -αλ
θαη επεξεάδεηαη- ππάξρεη δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εζίκνπ.
α. Θεηηθή πξαθηηθή: Αλαθνξά ζε δχν ππνζέζεηο πνπ θξίζεθαλ απφ ην ΓΓΥ ->
 Τπφζεζε ηεο αιηείαο κεηαμχ Ννξβεγίαο θαη Μ. Βξεηαλίαο: Ζ Ννξβεγία είρε νξηνζεηήζεη
ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηεο κε επζείεο γξακκέο βάζεσο, ρσξίο λα αληηδξάζεη ε Μ. Βξεηαλία, πινία ηεο
νπνίαο αιίεπαλ ζηελ πεξηνρή => δεκηνπξγία εζίκνπ.
 Τπφζεζε ηνπ δηθαηψκαηνο δηέιεπζεο κεηαμχ Ηλδίαο θαη Πνξηνγαιίαο ζηελ ηλδηθή
ρεξζφλεζν: Ζ Πνξηνγαιία θαηείρε απνηθίεο ζηελ ηλδηθή ρεξζφλεζν, γηα ηελ πξνζπέιαζε ζηηο νπνίεο
έπξεπε λα πεξάζεη απφ ηλδηθφ έδαθνο. Μεηά ηελ αλεμαξηεζία, νη ηνπηθνί πιεζπζκνί αληηζηάζεθαλ
θαη ε Ηλδία εκπφδηζε ηε δηέιεπζε ζηελ Πνξηνγαιία => φκσο, ππήξρε έζηκν, ην νπνίν (θαηά ην ΓΓΥ)
αθνξνχζε κφλν ηα εκπνξεχκαηα, ηνπο πνιίηεο θαη ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο.
β. Αξλεηηθή πξαθηηθή: Με ηελ απνζεηηθή ζπκπεξηθνξά κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί έζηκν ->

 ΢χγθξνπζε πινίσλ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα: Έλα εκπνξηθφ πινίν κε γαιιηθή ζεκαία (Lotus)
ζπγθξνχζηεθε κε έλα ηνπξθηθφ ζην Β. Αηγαίν, ην νπνίν βπζίζηεθε παξαζχξνληαο θαη κέιε ηνπ
πιεξψκαηνο. Ο ππνπινίαξρνο ηνπ Lotus ζπλειήθζε απφ ηηο ηνπξθηθέο αξρέο θαη θαηαδηθάζηεθε απφ
ηα ηνπξθηθά δηθαζηήξηα γηα αλζξσπνθηνλία εμ ακειείαο. Ζ Γαιιία ακθηζβήηεζε ηελ αξκνδηφηεηα
ησλ μέλσλ δηθαζηεξίσλ, αιιά ην ΓΓΥ ππνζηήξημε φηη δελ ππάξρεη δηεζλήο θαλφλαο πνπ λα
απαγνξεχεη ηελ πνηληθή δηθαηνδνζία ελφο θξάηνπο έλαληη μέλνπ πινίνπ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα, ζε

πεξίπησζε πνπ ππήθνφο ηνπ έρεη ππνζηεί δεκία. Πιένλ, αλαγλσξίδεηαη απνθιεηζηηθή αζηηθή θαη
πνηληθή δηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο γηα πξάμεηο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα.
 Ζ απνηξνπή σο εζηκηθφο θαλφλαο δηεζλνχο δηθαίνπ: Σν ΓΓΥ είρε λα αληηκεησπίζεη ηνπο
ηζρπξηζκνχο ησλ ππξεληθψλ δπλάκεσλ φηη ην ππξεληθφ φπιν είλαη φξγαλν πνιηηηθήο απνηξνπήο ηνπ
ππξεληθνχ νιέζξνπ θαη δελ απαγνξεχεηαη απφ ην δηεζλέο δίθαην => εμέηαζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ
δηακνξθψλνπλ έζηκν σο πξνο ηε ρξήζε ππξεληθψλ φπισλ.
γ. Μαθξνρξφληα ή βξαρπρξφληα πξαθηηθή: Ζ δηάξθεηα δείρλεη ζπλέπεηα εθαξκνγήο θαη επαιήζεπζε

ηεο αμίαο ηνπ εζηκηθνχ θαλφλα. Ζ έληαζε ηνπ εζίκνπ εμαξηάηαη ιηγφηεξν απφ εθείλνλ πνπ ην
πξνθάιεζε θαη πεξηζζφηεξν απφ εθείλνπο πνπ ην επηθαιέζζεθαλ ζε δηαδνρηθέο θάζεηο. Βέβαηα, φια
εμαξηψληαη απφ ην αληηθείκελν ηεο ξχζκηζεο θαη ηελ θνηλσληθή αλάγθε πνπ ππεξεηεί.
Β. Ννκηθή πεπνίζεζε (=ζπλαίζζεζε λνκηθήο ππνρξέσζεο): Γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο

δηακφξθσζεο ηνπ εζίκνπ -> πξέπεη νη πξάμεηο λα ηεινχληαη έηζη ψζηε λα απνδεηθλχνπλ ηελ
πεπνίζεζε φηη απηή ε πξαθηηθή είλαη ππνρξεσηηθή, επεηδή ππάξρεη θαλφλαο δηθαίνπ πνπ ηελ απαηηεί.
Απηφ ην ςπρνινγηθφ ζηνηρείν είλαη δχζθνιν λα εληνπηζηεί ηδίσο ζηε θάζε ζρεκαηηζκνχ ηνπ εζίκνπ,
δηφηη, ζηελ ηειηθή θαζηέξσζή ηνπ, ηα θξάηε πνπ αθνινπζνχλ ηνπο πξσηνπφξνπο έρνπλ φλησο ηελ
πεπνίζεζε φηη ζπκκνξθψλνληαη ζε λνκηθή ππνρξέσζε· δηαθνξεηηθά, έζηκν δελ ππάξρεη. Γχν βαζηθέο
ππνζέζεηο -> α. ΢ηελ ππφζεζε ησλ (παξα)ζηξαηησηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ ΖΠΑ ζηε
Νηθαξάγνπα (βι. παξαθάησ) θαη β. ΢ηελ ππφζεζε ηεο λνκηκφηεηαο ηεο απεηιήο ή ηεο ρξήζεο
ππξεληθψλ φπισλ -> Σν ΓΓΥ αλαδήηεζε απηνηειή ζρεηηθφ εζηκηθφ θαλφλα, ρσξίο απνηέιεζκα. Σα
αληηηηζέκελα θξάηε επηθαιέζζεθαλ φηη απφ ην 1945 δελ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ππξεληθά, άξα ππάξρεη
ζησπεξή ζπλαίλεζε, πνπ εληζρχεηαη απφ ηα ςεθίζκαηα ηνπ ΟΖΔ. Γηα ην πξψην, ην ΓΓΥ ζεψξεζε φηη
δελ απνηειεί έθθξαζε λνκηθήο πεπνίζεζεο, δηφηη ηα θξάηε δηαθσλνχλ γηα ην αλ ε κε ρξήζε απνηειεί
opinio iuris πεξί απαγφξεπζεο. Γηα ηα ςεθίζκαηα, εμέηαζε ηηο πεξηζηάζεηο γηα λα δηαπηζηψζεη αλ
απηά απνηεινχλ opinio iuris ησλ θξαηψλ.
5. Γηαπίζησζε, απφδεημε ηνπ δηεζλνχο εζίκνπ: Υξεζηκνπνηνχληαη απνθάζεηο δηεζλψλ θαη

εζσηεξηθψλ δηθαζηεξίσλ, δηπισκαηηθή αιιεινγξαθία ή πξαθηηθά ζπλεδξηάζεσλ, γλσκνδνηήζεηο ηνπ
Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ ησλ θξαηψλ, δηεζλείο ζπλζήθεο, εζσηεξηθή λνκνζεζία θαη ηελ πξαθηηθή
δηεζλψλ νξγαληζκψλ.
6. Γεληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ ή ηνπηθφ έζηκν: Οξηζκέλα ηνπηθά έζηκα εμαθνινπζνχλ λα ηζρχνπλ γηα
ιφγνπο πνπ αλάγνληαη ζηηο εηδηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ελδηαθεξφκελσλ θξαηψλ νξηζκέλεο πεξηνρήο.
Ο δηάδηθνο πνπ ηα επηθαιείηαη πξέπεη λα απνδείμεη φηη ζρεκαηίζηεθε θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα είλαη
ππνρξεσηηθφ γηα ηνλ αληίδηθν. Παξαδείγκαηα: 1. Τπφζεζε γηα ην Πνιηηηθφ Άζπιν ζηε Λαηηληθή
Ακεξηθή -> Ο έθπησηνο πξφεδξνο ηνπ Πεξνχ θαηέθπγε ζηελ πξεζβεία ηεο Κνινκβίαο, ε νπνία ηνπ
έδσζε άζπιν θαη δήηεζε απφ ηε λέα πεξνπβηαλή θπβέξλεζε λα ηνλ νδεγήζεη έμσ απφ ην έδαθνο ηνπ
Πεξνχ. Σν Γηεζλέο Γηθαζηήξην αζρνιήζεθε κε ην αλ ππάξρεη πεξηθεξεηαθφ έζηκν ρνξήγεζεο
πνιηηηθνχ αζχινπ απφ ηηο μέλεο πξεζβείεο θαη αλ ε Κνινκβία κπνξεί λα ραξαθηεξίζεη σο πνιηηηθφ ην
αδίθεκα -> αξλεηηθή απάληεζε. / 2. Τπφζεζε Barcelona Traction -> Οη πνιιέο δηκεξείο ζπλζήθεο,
πνπ ζε πεξίπησζε απαιινηξίσζεο πεξηνπζίαο μέλσλ ππεθφσλ πξνβιέπνπλ απνδεκίσζε, δελ
ζηνηρεηνζεηνχλ έζηκν.
7. Ο επίκνλνο αληηξξεζίαο: Ο εζηκηθφο θαλφλαο ηζρχεη γηα φια ηα θξάηε, αθνχ δηαπηζησζεί ε χπαξμή
ηνπ. Αλ έλα θξάηνο εθθξάζεη αληίξξεζε ζηε θάζε δεκηνπξγίαο ηνπ εζίκνπ, έζησ θη αλ είλαη επίκνλνο
αληηξξεζίαο (=ελαληηψλεηαη ζπζηεκαηηθά) ζα ππνρσξήζεη. ΢εκεηψλεηαη φηη ε θαζηέξσζε θαη γεληθή
ηζρχο ηνπ εζίκνπ δελ απαηηεί νκνθσλία· αξθεί ε εθηεηακέλε θαη αληηπξνζσπεπηηθή ζπκκεηνρή θαηά

ηελ απνδνρή ηνπ. Ζ άπνςε φηη φπνηνο δελ δέρεηαη εζηκηθφ θαλφλα δελ δεζκεχεηαη απφ απηφλ δελ
ηζρχεη πηα => γεληθφο θαη αλαγθαζηηθφο θαλφλαο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (ius cogens) πνπ ηζρχεη θαηά
πάλησλ.
§2. ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΔΘΗΜΟΤ
1. Παξάιιειε ηζρχο δηεζλνχο εζηκηθνχ θαη ζπκβαηηθνχ θαλφλα: βι. Τπφζεζε ηεο Νηθαξάγνπα ->
Ζ Νηθαξάγνπα πξνζέθπγε θαηά ησλ ΖΠΑ, επεηδή παξαβίαδαλ ηηο αξρέο ηεο κε ρξήζεο βίαο θαη ηεο
κε επεκβάζεσο ζηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο ησλ θξαηψλ. ΟΗ ΖΠΑ ππνζηήξημε φηη ην ΓΓΥ δελ είρε
αξκνδηφηεηα λα θξίλεη ηελ ππφζεζε, αλ θαη είραλ πξνζρσξήζεη ζηε ξήηξα ππνρξεσηηθήο
δηθαηνδνζίαο ηνπ- κε ηελ επηθχιαμε φηη νη εμεηαδφκελεο δηαθνξέο δε ζα αθνξνχζαλ ηηο πνιπκεξείο
ζπλζήθεο ζηηο νπνίεο κεηέρνπλ. Σν Γηθαζηήξην επηδίσμε λα απνδείμεη ηελ ηζρχ θαλφλα εζηκηθνχ
δηθαίνπ παξάιιεινπ κε εθείλν ηνπ ζπκβαηηθνχ δηθαίνπ. Έηζη, αλαδήηεζε ηελ επξχηεξε αλαγλψξηζε
ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο κε βάζε ηελ opinio iuris ηνπο, πνπ πξνθχπηεη απφ ηε ζηάζε ηνπο ζηηο
ςεθνθνξίεο. => Σειηθά, νη ΖΠΑ θαηαδηθάζηεθαλ γηα ηελ ελίζρπζε ησλ contras θαηά ηεο λφκηκεο
θπβέξλεζεο ηεο Νηθαξάγνπα, σο παξάβαζε ηνπ εζίκνπ ηεο κε επέκβαζεο / γηα ηελ πφληηζε λαξθψλ
ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηεο, σο παξαβίαζε ηεο αξρήο ηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ θξαηψλ θαη
ηνπ δηεζλνχο αλζξσπηζηηθνχ δηθαίνπ.
2. Ρφινο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ ζηε δηακφξθσζε θαη δηαπίζησζε ηνπ εζίκνπ:
Α. Γηακφξθσζε απφ ηελ πξαθηηθή ησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ: Δπηηπγράλεηαη ζην κέηξν πνπ ελεξγνχλ
γηα ηελ πξαγκάησζε ησλ έλλνκσλ ζρέζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ ηηο ηδξπηηθέο ηνπο ζπλζήθεο. Πάλησο,
ε δηνηθεηηθή πξαθηηθή ησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ δελ έρεη απνθαζηζηηθή ζεκαζία γηα ηε δεκηνπξγία
θαλφλα· ζα είρε αλ ππήξρε αλάινγε πξαθηηθή θαη απφ ηελ πιεπξά ησλ θξαηψλ.
Β. Γηαπίζησζε θαη δηακφξθσζε απφ ηε Γεληθή ΢πλέιεπζε ηνπ ΟΖΔ: Ζ Γ.΢. επαλαβεβαίσζε
πξνυπάξρνληεο εζηκηθνχο θαλφλεο θαη ηνπο ελέηαμε ζην ηδενινγηθφ πιαίζην ηεο εηξεληθήο
ζπλχπαξμεο, ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ησλ θηιηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ. ΢εκεηψλεηαη φηη βαζηθφ
ξφιν παίδνπλ ηα Φεθίζκαηα (-> θαλνληζηηθή αμία) θαη νη Γηαθεξχμεηο (=ζπζηάζεηο πξνο ηα θξάηε-
κέιε).
3. Έζηκν κέζα απφ θσδηθνπνηεηηθή ζπλζήθε: Σν Γηεζλέο Γηθαζηήξην δηέθξηλε ηξεηο πεξηπηψζεηο ->
απνθξπζηάιισζε εζηκηθνχ θαλφλα πνπ ηζρχεη ήδε / δεκηνπξγία εζηκηθνχ θαλφλα κεηά ηε
ζχλαςε ηεο ζπλζήθεο, ν νπνίνο ιεηηνπξγεί αλεμάξηεηα απφ απηή / ζπκβνιή ηεο ζπλζήθεο ζηελ
de lege ferenda ξχζκηζε νξηζκέλεο ζπκπεξηθνξάο. Δηδηθά ζηηο δχν πξψηεο πεξηπηψζεηο, ν εζηκηθφο
θαλφλαο ηζρχεη ζε φια θξάηε, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ε θσδηθνπνηεηηθή ζπλζήθε έρεη ηεζεί ζε ηζρχ ή
πεξηιακβάλεη νξηζκέλν αξηζκφ θξαηψλ. Παξάδεηγκα: Ζ ππφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηεο Βφξεηαο
Θάιαζζαο -> Ζ Γαλία θαη ε Οιιαλδία, πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε ΢χκβαζε ηεο Γελεχεο, ράξαμαλ ηα
φξηα ηεο πθαινθξεπίδαο ζε ζρέζε κε ηελ ηφηε Γπηηθή Γεξκαλία, κε θξηηήξην ηελ 'ίζε απφζηαζε'
(άξζξν 6). Ζ ηειεπηαία ελαληηψζεθε σο κε ζπκβαιιφκελν κέξνο ηεο ΢χκβαζεο => ην Γηθαζηήξην
έθξηλε φηη ηα άξζξα 1-3 ηεο ΢χκβαζεο θαηέζηεζαλ εζηκηθφ δίθαην κε ηελ πηνζέηεζή ηεο, αιιά θαη φηη
ην άξζξν 6 δελ απνηειεί έζηκν.
4. Καηάξγεζε εζίκνπ απφ έιιεηςε ιεηηνπξγηθφηεηαο: Οη θχξηεο πεγέο ηνπ δηθαίνπ είλαη ηζνδχλακεο
κεηαμχ ηνπο· γη' απηφ κεηαγελέζηεξε ζπλζήθε θαηαξγεί έζηκν, ζε ζρέζε πξνο ηα ελδηαθεξφκελα
θξάηε. Δπίζεο, ηνπηθφ ή πεξηθεξεηαθφ έζηκν παξακεξίδεη ην γεληθφ ζηελ πεξηνρή πνπ ηζρχεη.
Αληίζεηα, έλαο εζηκηθφο θαλφλαο κπνξεί λα πάςεη λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο θνηλσληθέο αλάγθεο γηα ηηο

νπνίεο δεκηνπξγήζεθε. Δπηπιένλ, ε άξλεζε εθαξκνγήο εζίκνπ κεηά ηελ εδξαίσζή ηνπ δελ έρεη
έλλνκα απνηειέζκαηα· βέβαηα, αλ έλα θξάηνο δελ είρε ηελ επθαηξία αληηξξήζεσλ ζηε θάζε ηεο
δηακφξθσζεο, κπνξεί κε άιια θξάηε λα αγσληζζεί γηα λα ην αλαηξέςεη. Παξάδεηγκα: Σν δήηεκα
ηεο απαιινηξίσζεο ηεο πεξηνπζίαο αιινδαπψλ -> Θεσξήζεθε λφκηκε ε απαιινηξίσζε, αιιά
κφλν αλ γηλφηαλ γηα δεκφζην ζπκθέξνλ θαη ε απνδεκίσζε ήηαλ πιήξεο, ηαρεία θαη απνηειεζκαηηθή.
Αξγφηεξα, θξίζεθε φηη απηφο ν θαλφλαο έπξεπε λα αλαηξαπεί γηαηί ήηαλ αλαγθαίν λα αλαδεηνχληαη νη
πξνυπνζέζεηο θάησ απφ ηηο νπνίεο έγηλαλ μέλεο επελδχζεηο ζηα θξάηε ηνπ ηξίηνπ θφζκνπ θαη θαηά
πφζν ππήξμε εθκεηάιιεπζε ηνπ εζληθνχ πινχηνπ.
5. Έζηκν θαη ζχγρξνλεο αληηιήςεηο: ΢ήκεξα, ην -εμειηγκέλν ιφγσ ηνπ επεθηαηηζκνχ- εζηκηθφ δίθαην
δε κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο ηεο δηεζλνχο αιιειεγγχεο. Σα αληηθείκελα ηνπ δηεζλνχο
δηθαίνπ είλαη ηφζν δπλακηθά πνπ απαηηείηαη γξαπηφο ηχπνο, π.ρ. πνιπκεξείο ζπλζήθεο θαη φρη έζηκα.
Πάλησο, ην έζηκν (-> πξνζαξκνζηηθφηεηα) απνηειεί φξγαλν γηα ηελ πξνζαξκνγή ηεο θσδηθνπνίεζεο
ζε ηπρφλ κεηαγελέζηεξεο αλάγθεο, αθνχ ε αλαζεψξεζε ησλ ζπλζεθψλ είλαη δχζθνιε => γέθπξα
κεηαμχ ηνπ 'φληνο' θαη ηνπ 'δένληνο'.
6. Έζηκν πνπ παξάγεηαη θαη ηζρχεη απφ θαη γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Έηζη,
ππάξρεη ζήκεξα ην εζσηεξηθφ εζηκηθφ δίθαην ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ.
ΟΗ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΤΝΘΖΚΔ΢
§1. ΔΗ΢ΑΓΧΓΗΚΑ
1. Καηαιπηηθφο ξφινο ησλ δηεζλψλ ζπλζεθψλ: Απνηεινχλ ηελ θαηεμνρήλ δηθαηνπξαμία γηα ηε
ξχζκηζε ζρέζεσλ ζην πιαίζην ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο (π.ρ. γηα ζχλαςε εηξήλεο ή ζπκκαρίαο
πξνζηαζία αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ θ.ά.). Δλζσκαηψλνπλ θαλφλεο ζχλλνκνπο, ζχκθσλνπο πξνο ην
δηεζλέο δίθαην, θαη πνηέ παξάλνκνπο: ΢ην δίθαην ησλ δηεζλψλ ζπλζεθψλ είλαη θαηαιπηηθή ε
παξέκβαζε δηεζλψλ νξγαληζκψλ (-> πξσηνβνπιία, δηαπξαγκάηεπζε, πηνζέηεζε, εθαξκνγή
ζπλζεθψλ).
2. Κσδηθνπνίεζε ηνπ δηθαίνπ ησλ ζπλζεθψλ: Σν δίθαην ησλ ζπλζεθψλ είλαη θαηά βάζε εζηκηθψλ. Ζ
πην απνηειεζκαηηθή πξνζπάζεηα γηα ηελ θσδηθνπνίεζή ηνπ έγηλε απφ ηελ Δπηηξνπή Γηεζλνχο Γηθαίνπ
-> ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο πεξί ηνπ δηθαίνπ ησλ ΢πλζεθψλ (1969) + λέεο ξπζκίζεηο. Υξεζηκνπνηήζεθε
σο ζεκείν αλαθνξάο απφ ην ΓΓΥ γηα πνηθίιεο ππνζέζεηο: α) εδαθηθή δηαθνξά Ληβχεο/Σζάλη, β)
ζαιάζζηα νξηνζέηεζε θαη εδαθηθά δεηήκαηα Μπαρξέηλ/Καηάξ, γ) ζρέδην Gabcikovo
Nagymaros Οπγγαξίαο-΢ινβαθίαο. Ζ ΢χκβαζε απηή είλαη ηδηαίηεξα επέιηθηε, θαζψο
ζπκπιεξψλεηαη απφ ην δηεζλέο έζηκν θαη αθήλεη πεξηζψξην ζηα θξάηε λα δξάζνπλ δηαθνξεηηθά.
3. Οξηζκφο: ΢πλζήθε είλαη θάζε ζπκβαηηθή ζρέζε, πνπ ζπλάπηεηαη κεηαμχ ππνθεηκέλσλ ηνπ δηεζλνχο
δηθαίνπ θαη απνζθνπεί ζηελ παξαγσγή έλλνκσλ απνηειεζκάησλ. Άιινη ηαπηφζεκνη φξνη είλαη:
ζπκθσλία, πξσηφθνιιν, δηαθήξπμε, θαηαζηαηηθφ, Υάξηεο θ.ά. Καηά ηε ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο ηνπ
1969, ζπλζήθε είλαη θάζε δηεζλήο ζπκθσλία πνπ ζπλάπηεηαη κεηαμχ θξαηψλ κε έγγξαθν ηχπν θαη
δηέπεηαη απφ ην δηεζλέο δίθαην. Βέβαηα, νη ζπλζήθεο κπνξεί λα είλαη θαη πξνθνξηθέο, π.ρ. Τπφζεζε
ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ηεο Αλαηνιηθήο Γξνηιαλδίαο -> κία δήισζε ηνπ Ννξβεγνχ Τπνπξγνχ
Δμσηεξηθψλ ζηνλ πξέζβε ηεο Γαλίαο δέζκεπζε ηε Ννξβεγία θαη επέηξεςε ζηε Γαλία λα θαηαιάβεη
νιφθιεξε ηε Γξνηιαλδία / Τπφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ Αηγαίνπ -> ην θνηλφ αλαθνηλσζέλ ζα
κπνξνχζε λα είλαη δηεζλήο ζπλζήθε, αλ ηέηνηα ήηαλ ε βνχιεζε ησλ κεξψλ, ε θχζε ηεο πξάμεο θαη νη

ζπλζήθεο θαηάξηηζήο ηεο / Τπφζεζε Καηάξ-Μπαρξέηλ -> ηα πξαθηηθά ηεο ζπλάληεζεο ησλ
αξκφδησλ εθπξνζψπσλ ησλ δχν θξαηψλ ζρεηηθά κε ηε κέζνδν επίιπζεο ηεο δηαθνξάο απνηεινχζαλ
δηεζλή ζπλζήθε. Σέινο, ε ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο δε ζεσξεί ζπλζήθεο ηηο ζπκθσλίεο πνπ ζπλάπηνληαη
κεηαμχ θξαηψλ θαη αιινδαπψλ ηδησηψλ, π.ρ. εθρψξεζε δηθαησκάησλ εθκεηάιιεπζεο κεηαμχ ηνπ
Ηξάλ θαη ηεο Anglo-Iranian Oil Company / ζχκβαζε εθκεηάιιεπζεο πεηξειαίνπ κεηαμχ Ληβχεο
θαη Texaco-Calasiatic.
4. Σχπνη δηεζλψλ ζπλζεθψλ: α) Γηάθξηζε κε βάζε ησλ αξηζκφ θαη ηελ ηδηφηεηα ησλ
ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ ή ηεο δηαδηθαζίαο ζχλαςεο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο -> δηκεξείο θαη
πνιπκεξείο ζπλζήθεο ή ζπλζήθεο πνπ ζπλάπηνπλ θξάηε ή εθείλεο ζηηο νπνίεο κεηέρνπλ θαη δηεζλείο
νξγαληζκνί. β) Γηάθξηζε κεηαμχ ζπλζεθψλ-λφκσλ (=ζέηνπλ θαλφλεο δηθαίνπ γηα κειινληηθέο
δηεζλείο ζρέζεηο) θαη ζπλζεθψλ-ζπκβνιαίσλ (=δηκεξείο ζπλζήθεο πνπ αληηζηαζκίδνπλ παξνρέο-
αληηπαξνρέο, αθνχ ν θάζε ζπκβαιιφκελνο αλαιακβάλεη ππνρξεψζεηο δηαθνξεηηθνχ πεξηερνκέλνπ).
§2. ΢ΤΝΑΦΖ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
1. Έλλνηα: ΢χλαςε ή ζπλνκνιφγεζε δηεζλνχο ζπλζήθεο ζεκαίλεη κηα ζεηξά απφ δηαδηθαζίεο πνπ
θαηαιήγνπλ ζηελ ηειηθή έθθξαζε ηεο βνχιεζεο ησλ θξαηψλ => δηαπξαγκάηεπζε, επεμεξγαζία θαη
δηαηχπσζε ηνπ θεηκέλνπ, ππνγξαθή (ή απνδνρή ή έγθξηζε) θαη επηθχξσζε. Τπφ ζηελή έλλνηα, είλαη ε
ηειηθή ελέξγεηα κε ηελ νπνία ηα θξάηε αλαιακβάλνπλ δεζκεχζεηο απφ ηε ζπλζήθε.
2. Γηαπξαγκάηεπζε
Α. Γεληθά: Γηαπξαγκάηεπζε είλαη ε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία εθαξκφδεηαη ην δηεζλέο δίθαην θαη
επηιχνληαη εηξεληθά νη δηεζλείο δηαθνξέο -> πξνβνιή ησλ εθαηέξσζελ ζέζεσλ, ζχληαμε θαη
ηξνπνπνίεζε θεηκέλνπ, ζχληαμε ζηηο επηζπκεηέο απφ ηα κέξε γιψζζεο θαη έγθξηζε απφ ηνπο
αληηπξνζψπνπο. Ζ έθβαζή ηεο εμαξηάηαη απφ ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηελ ηερληθή ηνπ δηαπξαγκαηεπηή ->
γλψζεηο, ςπρξαηκία, ππνκνλή, ελαιιαγή πξνηάζεσλ, δηνξαηηθφηεηα, θαιή πίζηε θαη ππνρξέσζε ησλ
κεξψλ λα θαζηζηνχλ εκθαλή ηε δηάζεζε πξνο ζπλελλφεζε.
Β. Σερληθά δεηήκαηα: άξζξν 7 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο (1969) -> Γεληθφ ηεθκήξην εθπξνζψπεζεο
έρνπλ νη αξρεγνί θξαηψλ, πξφεδξνη θπβεξλήζεσλ θαη ππνπξγνί εμσηεξηθψλ. Δπίζεο, νη αξρεγνί
ησλ δηπισκαηηθψλ απνζηνιψλ έρνπλ ηεθκήξην εθπξνζψπεζεο γηα ηελ πηνζέηεζε ηνπ θεηκέλνπ ηεο
ζπλζήθεο. Σέινο, νη αληηπξφζσπνη πνπ είλαη δηαπηζηεπκέλνη απφ ηα θξάηε ζε δηεζλή νξγαληζκφ ή
ζπλδηάζθεςε έρνπλ ηεθκήξην εθπξνζψπεζεο κφλν γηα ηελ πηνζέηεζε ηνπ θεηκέλνπ ηεο ζπλζήθεο
πνπ δηαηππψλεηαη απφ ηε ζπλδηάζθεςε ή ηνλ δηεζλή νξγαληζκφ. ΢χλαςε ζπλζήθεο απφ κε
εμνπζηνδνηεκέλν πξφζσπν δελ επηθέξεη έλλνκα απνηειέζκαηα, εθηφο αλ κεηαγελέζηεξα επηβεβαησζεί
απφ ην θξάηνο (άξζξν 8). Οη αληηπξφζσπνη ζπλήζσο πξέπεη λα θαηαζέηνπλ ηα πιεξεμνχζηά ηνπο. Ο
Αξρεγφο ηνπ θξάηνπο ή ν Τπνπξγφο Δμσηεξηθψλ δηεπθξηλίδνπλ ηα φξηα ηεο εμνπζηνδφηεζεο πξνο ηνλ
εθπξφζσπν, αιιά αλ ηειηθά ε ζπλζήθε ζα ππνβιεζεί ζε επηθχξσζε πξέπεη λα αλαθέξεηαη ξεηψο φηη
νη ελέξγεηεο ηνπ αληηπξνζψπνπ γίλνληαη ππφ ηελ επηθχιαμε ηεο επηθχξσζεο ή άιιεο ζπληαγκαηηθά
πξνβιεπφκελεο δηαδηθαζίαο.
Γ. Πνιπκεξήο δηαπξαγκάηεπζε: α. ΢εκαζία: Ζ πηνζέηεζε θαλφλσλ εληάζζεηαη ζηελ

θνηλνβνπιεπηηθή δεκνθξαηία, ε νπνία ιεηηνπξγεί κέζα ζηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο θαη απνβιέπεη
ζηε κεγαιχηεξε δπλαηή ζπκκεηνρή θξαηψλ ή θαη εθπξνζψπσλ ΜΚΟ.
β. Φεθνθνξίεο γηα ηελ πηνζέηεζε ηνπ θεηκέλνπ: Οη πνιπκεξείο ζπλζήθεο δηακνξθψλνληαη θαη
πηνζεηνχληαη είηε ζε εηδηθή δηεζλή ζπλδηάζθεςε, είηε θαηά ε ζπλήζε ιεηηνπξγία ελφο δηεζλνχο

νξγαληζκνχ. ΢πλήζσο απαηηείηαη ε ζεηηθή ςήθνο ησλ 2/3 ησλ κεηερφλησλ, ελψ αθνινπζεί ε
ππνγξαθή ή κνλνγξαθή ηνπ θεηκέλνπ.
γ. Τηνζέηεζε ελφο θεηκέλνπ κε consensus: Δίλαη ςεθνθνξία πνπ θέξεη ην ηεθκήξην ηεο ζπλαίλεζεο,
ηεο γεληθήο απνδνρήο ελφο θεηκέλνπ απφ ηνπο κεηέρνληεο. Απφ ηε κία, είλαη κηα δηαδηθαζία ζεηηθή,
θαζψο εμαζθαιίδεηαη ε ζχγθιηζε απφςεσλ -> ηα θξάηε δέρνληαη φιεο ηηο δηαηάμεηο ηνπ ππφ θξίζε
θεηκέλνπ, ην νπνίν εληζρχεηαη έηζη σο ζχλνιν θαη ηειηθά πηνζεηείηαη. Απφ ηελ άιιε, ε αξλεηηθή
πιεπξά είλαη φηη ηα κηθξφηεξα θξάηε θαηαπηέδνληαη απφ ηα κεγαιχηεξα, ψζηε εμαθαλίδνληαη νη
απφςεηο ηνπο. Σέινο, άιινη ηξφπνη πηνζέηεζεο πνιπκεξνχο θεηκέλνπ είλαη ε απνδνρή α) δηα βνήο, β)
κε θαηαγξαθή ησλ ςήθσλ ππέξ, θαηά θαη απνρψλ ή γ) ρσξίο ςεθνθνξία.
δ. Ηδηάδνπζα ζέζε ησλ Γηεζλψλ ΢πκβάζεσλ Δξγαζίαο: Τηνζεηνχληαη απφ ην θχξην ζπιινγηθφ
φξγαλν ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο (ΓΟΔ), ηε Γεληθή Γηάζθεςε ηνπ Οξγαληζκνχ. Ζ
επεμεξγαζία ηνπο παξνπζηάδεη ηα εμήο βαζηθά γλσξίζκαηα: 1. ζηε δηαπξαγκάηεπζε κεηέρνπλ
ηζφηηκα αληηπξφζσπνη θξαηψλ, εξγνδνηψλ θαη εξγαδνκέλσλ / 2. ε ςεθνθνξία γίλεηαη θαηά
αληηπξφζσπν θαη φρη θαηά εθπξνζσπνχκελν θνξέα ή θξάηνο / 3. κεηά ηελ πηνζέηεζή ηνπο ηα
θξάηε-κέιε νθείινπλ κέζα ζε 18 κήλεο λα ηα εηζάγνπλ πξνο ςήθηζε ή έγθξηζε απφ ηα αξκφδηα
εζσηεξηθά φξγαλα· δηαθνξεηηθά, πξέπεη λα εμεγήζνπλ ηνπο ιφγνπο γηα ηε κε πξνψζεζε ησλ
θεηκέλσλ ζηα αξκφδηα φξγαλα.
3. Τπνγξαθή: α) είηε απνηειεί ηελ πξψηε θάζε πξνο ηε δηεζλή δέζκεπζε θαη ζπλίζηαηαη ζηελ
αλαγλψξηζε ηεο απζεληηθφηεηαο ηνπ θεηκέλνπ θαη ζηελ ππφζρεζε φηη ην θξάηνο ζα εμεηάζεη
εληφο εχινγνπ ρξφλνπ ηε δπλαηφηεηα επηθχξσζεο / β) είηε εθθξάδεη ηε βνχιεζε ησλ
ζπκβαιινκέλσλ λα δεζκεπηνχλ άλεπ εηέξνπ απφ ην θείκελν ηεο ζπλζήθεο, νπφηε αξθεί ε ππνγξαθή
θαη, άξα, δελ ππφθεηηαη ζε επηθχξσζε. Έρεη σο ζπλέπεηα φηη ην θξάηνο, ν αληηπξφζσπνο ηνπ νπνίνπ
ππέγξαςε ην θείκελν, ππνρξενχηαη λα απέρεη (ψζπνπ λα επηθπξψζεη ηε ζπλζήθε ή λα εθδειψζεη
αληίζεηε βνχιεζε) απφ πξάμεηο πνπ ζα απνζηεξνχζαλ ηε ζπλζήθε απφ ην αληηθείκελν θαη ην ζθνπφ
ηεο. Ζ ππνγξαθή κπνξεί λα είλαη θαη ad referendum, κε ηελ επηθχιαμε πεξαηηέξσ επηβεβαίσζεο απφ
ηελ θπβέξλεζε ηνπ ελδηαθεξφκελνπ θξάηνπο, ή κε ηε κνξθή 'ηειηθήο πξάμεο', ρσξηζηήο απφ ην
θείκελν ηεο ζπλζήθεο. Όηαλ πξφθεηηαη γηα δηκεξή ζπλζήθε πνπ έρεη ηε κνξθή αληαιιαγήο
επηζηνιψλ, ε ππνγξαθή βξίζθεηαη ζε έλα απφ ηα αληίγξαθα ηεο ζπλζήθεο θαη έπεηηα γίλεηαη
αληαιιαγή εγγξάθσλ.
4. Δπηθχξσζε: Δίλαη ε εθδήισζε ηεο ζεηηθήο βνχιεζεο ηνπ αξκφδηνπ θξαηηθνχ νξγάλνπ γηα λα
δεζκεπηεί ην θξάηνο δηεζλψο. Ζ βνχιεζε απηή δηαηππψλεηαη απφ ηνλ θάζε ζπκβαιιφκελν ζε έλα
έγγξαθν πνπ ιέγεηαη 'φξγαλν επηθχξσζεο' -> αληαιιάζζεηαη κεηαμχ ησλ θξαηψλ ή θαηαηίζεηαη ζε
έλα ζεκαηνθχιαθα (π.ρ. Γξακκαηεία ηνπ ΟΖΔ). Σα θξάηε έρνπλ δηαθξηηηθή επρέξεηα λα επηθπξψζνπλ
ή φρη κηα ζπλζήθε -> ε επηθχξσζε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί αξγφηεξα απφ ηελ ππνγξαθή, ππφ
φξνπο ή λα κε γίλεη πνηέ. ΢ε δχν πεξηπηψζεηο ε επηθχξσζε είλαη απαξαίηεηε, φηαλ α) απηφ
πξνβιέπεηαη απφ ην ίδην ην θείκελν ηεο ζπλζήθεο θαη β) πξνθχπηεη απφ ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ.
5. ΢πζηήκαηα επηθχξσζεο: α) Απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο -> ν

Αξρεγφο ηνπ θξάηνπο έρεη πιήξε αξκνδηφηεηα λα δεζκεχεη ην θξάηνο δηεζλψο (π.ρ. Ηζιαλδία,
΢νπεδία). β) Απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο -> π.ρ. Δ΢΢Γ, Βνπιγαξία,
Ρνπκαλία. γ) Μηθηή αξκνδηφηεηα -> Σν λνκνζεηηθφ φξγαλν παξέρεη ηε ζπγθαηάζεζή ηνπ γηα ηε
ζχλαςε ηεο ζπλζήθεο θαη ν Αξρεγφο ηνπ θξάηνπο πξνρσξεί ζηελ επηθχξσζε. ΢ε απηφ ην ζχζηεκα
είηε 1. πξνβιέπεηαη ππνβνιή απφ ηελ θπβέξλεζε γηα ζπγθαηάζεζε απφ ην Κνηλνβνχιην
νξηζκέλσλ ζεκαληηθψλ θαηεγνξηψλ ζπλζεθψλ είηε 2. ε Κπβέξλεζε ππνρξεψλεηαη λα θαηαζέζεη
ζηε Βνπιή φιεο ηηο ζπλζήθεο ησλ νπνίσλ επηδηψθεη ηε ζχλαςε, αιιά ε ζπγθαηάζεζε κπνξεί λα
δίλεηαη ξεηά ή ζησπεξά. Πξσηνηππίεο ζην πιαίζην ηνπ κηθηνχ ζπζηήκαηνο παξνπζηάδεη ε πξαθηηθή

ησλ ΖΠΑ, φπνπ ν Πξφεδξνο ζπλάπηεη ηηο ζπλζήθεο χζηεξα απφ ζχκθσλε γλψκε ηεο Γεξνπζίαο (κε
πιεηνςεθία ησλ 2/3 ησλ παξφλησλ). ΢εκεηψλεηαη φηη ηα εθηειεζηηθήο θχζεσο ζχκθσλα
(δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο ζπλζήθεο) ζπλάπηνληαη κφλν απφ ηνλ Πξφεδξν. ΢ε κεξηθά νκνζπνλδηαθά
θξάηε, αξκφδηα φξγαλα γηα ηε ζχλαςε ζπλζεθψλ είλαη θαη ηα ηνπηθά φξγαλα (π.ρ θαληφληα), πνπ
δεζκεχνπλ δηεζλψο ην θξάηνο ζηνλ ηνκέα αξκνδηφηεηαο πνπ ηνπο αλαγλσξίδεη ην νκνζπνλδηαθφ
ζχληαγκα. Σέινο, ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο πξνυπφζεζε γηα ηε ζχλαςε ζπλζήθεο είλαη ην
δεκνςήθηζκα.
6. Έλαξμε ηζρχνο: Αλαθέξεηαη ζην θείκελν ηεο ζπλζήθεο -> κπνξεί λα αξρίδεη απφ ηελ ππνγξαθή
ηεο, κεηά απφ θάπνην ρξφλν χζηεξα απφ ηελ θαηάζεζε ησλ 'νξγάλσλ επηθχξσζεο' ή απφ ηελ
αληαιιαγή επηζηνιψλ κεηαμχ ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ. Αλ ε ζπλζήθε δελ πεξηέρεη δηάηαμε γηα
ηελ έλαξμή ηεο, ηφηε απηή γίλεηαη α) φηαλ είλαη δηκεξήο -> απφ ηελ ακνηβαία αληαιιαγή ησλ
'νξγάλσλ επηθχξσζεο' / β) φηαλ είλαη πνιπκεξήο -> απφ ηελ θαηάζεζε νξηζκέλνπ αξηζκνχ
επηθπξψζεσλ ζε ζεκαηνθχιαθα.
7. Πξνζρψξεζε: Γπλαηφηεηα κεηαγελέζηεξεο ζπκκεηνρήο, κεηά ηελ έλαξμε ηζρχνο ηεο ζπλζήθεο,
ελφο θξάηνπο πνπ δελ ππέγξαςε θαη δελ επηθχξσζε ηε ζπλζήθε. => α) θιεηζηέο (=κε ην πεξηερφκελφ
ηνπο ή ξεηά απνθιείνπλ ηε ζπκκεηνρή θη άιισλ θξαηψλ- Benelux) / β) αλνηθηέο (=ε πξνζρψξεζε
πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ έγθξηζε ησλ ζπκκεηερφλησλ θξαηψλ ή κε ηελ έγθξηζε κέξνπο απηψλ ή κε
ηελ θαηάζεζε ηνπ 'νξγάλνπ πξνζρψξεζεο' απφ ην ηξίην θξάηνο. / γ) εκη-θιεηζηέο -> γηα ηελ
πξνζρψξεζε άιισλ θξαηψλ πξνυπνζέηνπλ πξφζθιεζε εθ κέξνπο ησλ ήδε ζπκβαιιφκελσλ· ζπλήζσο
είλαη πεξηθεξεηαθνχ ελδηαθέξνληνο (π.ρ. Βνξεηναηιαληηθφ ΢χκθσλν).
8. Πξσηνθφιιεζε θαη δεκνζίεπζε: Παιαηφηεξα, νη ζπλζήθεο έπξεπε λα πξσηνθνιινχληαη, αιιηψο

ζεσξνχληαλ άθπξεο. Με ην άξζξν 102 ηνπ Υάξηε ηνπ ΟΖΔ, ζεσξείηαη φηη έλα θξάηνο δε κπνξεί λα
επηθαιεζζεί ελψπηνλ ησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ κηα ζπλζήθε, παξά κφλν αλ απηή έρεη πξσηνθνιιεζεί
ζηε Γξακκαηεία ηνπ ΟΖΔ. Ζ δεκνζίεπζε ησλ ζπλζεθψλ, ηέινο, γίλεηαη απφ ηνλ ΟΖΔ, ζε πεξηνδηθά
ηνπ θιάδνπ, ζηε ΦΔΚ θαη ζηελ Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο ΔΔ.
§3. ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢ΔΗ΢ ΓΗΑ ΣΖ ΢ΤΝΑΦΖ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ ΚΑΣΑ ΣΟ

ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ
1. Αξκνδηφηεηεο ΠηΓ θαη ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο: Ο ΠηΓ εθπξνζσπεί ην θξάηνο δηεζλψο =>
θήξπμε πνιέκνπ (σο άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο λφκηκεο άκπλαο) θαη ζχλαςε ζπλζεθψλ (εηξήλεο,
ζπκκαρίαο, νηθνλνκηθήο ζπλεξγαζίαο θαη ζπκκεηνρήο ζε δηεζλείο νξγαληζκνχο ή ελψζεηο). Γηα ην
ηειεπηαίν απαηηείηαη πξνζππνγξαθή ηνπ αξκφδηνπ Τπνπξγνχ θαη δεκνζίεπζε ζηε ΦΔΚ. ΢εκεηψλεηαη
φηη ην ΓΓΥ, ζηελ Τπφζεζε ηεο εθαξκνγήο ηεο ζπκβάζεσο πεξί γελνθηνλίαο, ηφληζε πσο ν αξρεγφο
ηνπ θξάηνπο θαηά ηεθκήξην κπνξεί λα ελεξγεί ζην φλνκα ηνπ θξάηνπο ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο.
2. Πφηε είλαη απαξαίηεηε ε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο: Οη ζπλζήθεο γηα εκπφξην, θνξνινγία,
νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία θαη ζπκκεηνρή ζε δηεζλείο νξγαληζκνχο ή ελψζεηο, θαη φζεο άιιεο πεξηέρνπλ
παξαρσξήζεηο γηα ηηο νπνίεο ηίπνηα δε κπνξεί λα νξηζηεί ρσξίο λφκν, ή νη νπνίεο επηβαξχλνπλ
αηνκηθά ηνπο Έιιελεο, ΓΔΝ Η΢ΥΤΟΤΝ ΥΧΡΗ΢ ΣΤΠΗΚΟ ΝΟΜΟ ΠΟΤ ΝΑ ΣΗ΢ ΚΤΡΧΝΔΗ (άξζξν
36§2 ηνπ ΢πληάγκαηνο). Αιιά ζηε ζρέζε ΠηΓ θαη Βνπιήο ππάξρεη αλαθνινπζία -> ε §1 ηνπ άξζξνπ
36 αλαθέξεηαη ζε νξηζκέλεο ζπλζήθεο, ηηο νπνίεο ν ΠηΓ κπνξεί λα ζπλάςεη κφλνο θαη έπεηηα λα ηηο
αλαθνηλψζεη ζηε Βνπιή γηα λα ηζρχζνπλ. Δπνκέλσο, ε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο απαηηείηαη γηα ηε
ζχλαςε φισλ ησλ ζπλζεθψλ πνπ ην αληηθείκελφ ηνπο αλαθέξεηαη ζην άξζξν 36§2 θη απηφ

αλεμάξηεηα απφ ην αλ γίλεηαη ξεηή κλεία ησλ ίδησλ ζπλζεθψλ ζηελ §1. Δμάιινπ, ε δπλαηφηεηα ηνπ
Αξρεγνχ ηνπ θξάηνπο λα ζπλάπηεη απηνηειψο νξηζκέλεο ζπνπδαίεο ζπλζήθεο αληίθεηηαη ζηα άξζξα
35 θαη 36§2 ηνπ ΢πληάγκαηνο, αλ φρη θαη ζηελ ίδηα ηε δηάηαμε πνπ ηελ εμαγγέιιεη, αθνχ απηή απαηηεί
δεκνζίεπζε θαη γηα ηηο ζπλζήθεο πνπ δελ αλαθνηλψλνληαη ζηε Βνπιή. Δλ πάζε πεξηπηψζεη, ν ΠηΓ,
φηαλ πξνβαίλεη γεληθψο ζηε ζχλαςε ζπλζεθψλ δελ ελεξγεί κφλνο. Σν πξάηηεη σο φξγαλν ηεο
εθηειεζηηθήο εμνπζίαο κε επζχλε ηεο θπβέξλεζεο (βι. πξνζππνγξαθή), αθνχ ε ηειεπηαία θαζνξίδεη
θαη θαηεπζχλεη ηε γεληθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, ζχκθσλα κε ηνπο λφκνπο θαη ην ΢χληαγκα (άξζξν 82§1
ηνπ ΢πληάγκαηνο).
3. Μπζηηθέο θαη θαλεξέο ζπλζήθεο: Καηά ην ΢χληαγκα κπνξεί λα εηζαρζεί πξνο ςήθηζε απφ ηε
Βνπιή ζρέδην θπξσηηθνχ κηαο ζπλζήθεο λφκνπ, αιιά λα κελ αλαθέξνληαη ζην θείκελν ηεο
εηδηθφηεξεο δηαηάμεηο πνπ θαηά ηελ θξίζε ηεο θπβέξλεζεο πξέπεη λα ηεξεζνχλ κπζηηθέο ->
πξνυπφζεζε είλαη νη δηαηάμεηο απηέο λα αθνξνχλ ζε ιεπηνκεξέζηεξεο ξπζκίζεηο ησλ δεηεκάησλ, γηα
ηα νπνία δίλεηαη ε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο.
4. Σν άξζξν 44§1 ηνπ ΢πληάγκαηνο: ΢ε έθηαθηεο πεξηπηψζεηο εμαηξεηηθά επείγνπζαο θαη

απξφβιεπηεο αλάγθεο, ν ΠηΓ κπνξεί λα εθδίδεη πξάμεηο λνκνζεηηθνχ πεξηερνκέλνπ (-> επηθχξσζε
δηεζλψλ ζπλζεθψλ), κεηά απφ πξφηαζε ηνπ ππνπξγηθνχ ζπκβνπιίνπ. Οη πξάμεηο απηέο ππνβάιινληαη
ζηε Βνπιή ζε 40 κέξεο απφ ηελ έθδνζή ηνπο· δηαθνξεηηθά, απνβάιινπλ ηελ πεξαηηέξσ ηζρχ ηνπο.
5. ΢χλζεζε ηεο Βνπιήο θαη πιεηνςεθίεο γηα ηε ζπγθαηάζεζε: Γηα ηελ αλαγλψξηζε αξκνδηνηήησλ
θπξηαξρηθήο θχζεσο, απαηηείηαη θαηά ην ΢χληαγκα (άξζξν 28§2) ε ζεηηθή ςήθνο ησλ 3/5 (180) ηνπ
ζπλφινπ. Πξνθεηκέλνπ λα ζπλνκνινγεζεί ζπλζήθε πνπ πεξηέρεη 'πεξηνξηζκνχο ζηελ άζθεζε ηεο
εζληθήο θπξηαξρίαο' θαη θάησ απφ ηνπο φξνπο ηνπ άξζξνπ 28§3, απαηηείηαη ε απφιπηε πιεηνςεθία
(151) ηνπ ζπλφινπ. Βέβαηα, κεξηθνί κπνξεί λα ππνζηεξίμνπλ φηη, αθνχ φιεο νη ζπλζήθεο πεξηέρνπλ
πεξηνξηζκνχο ζηελ άζθεζε εζληθήο θπξηαξρίαο, ηφηε ε απφιπηε πιεηνςεθία πξέπεη λα απνηειεί ηνλ
θαλφλα γηα ηηο ππφινηπεο.
6. ΢πγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο γηα ηε δηέιεπζε ή παξακνλή μέλεο ζηξαηησηηθήο δχλακεο:

Πξνυπνηίζεηαη χπαξμε δηεζλνχο ζπκθσλίαο πνπ θαηαηίζεηαη ζηε Βνπιή γηα ηε ζπγθαηάζεζή ηεο κε
λφκν (-> απαηηεί απφιπηε πιεηνςεθία ηνπ ζπλφινπ- άξζξν 27§2 ηνπ ΢πληάγκαηνο). Γηα ηε
ζπγθαηάζεζε απηή απαηηνχληαη ηα εμήο: α) πξνθεηκέλνπ λα δηέιζεη μέλε ζηξαηησηηθή δχλακε απφ
ειιεληθφ έδαθνο, γηα λα πξνειάζεη ζε άιιν / β) πξνθεηκέλνπ λα εγθαηαζηαζεί 'βάζε' (=ηκήκα
ηνπ ειιεληθνχ εδάθνπο, ηνπ νπνίνπ έλα μέλν θξάηνο έρεη πάξεη ηε ρξήζε γηα ζηξαηησηηθνχο ζθνπνχο
απφ ην θξάηνο, ζην νπνίν ην έδαθνο αλήθεη) / γ) αλ 'ζηαζκεχζεη' επί ειιεληθνχ εδάθνπο, ρσξίο ηελ
εγθαηάζηαζε 'βάζεο'. ΢εκεηψλεηαη φηη είλαη επηηξεπηή ε δηέιεπζε ρσξίο λφκν απφ ειιεληθά ιηκάληα
ή ηελ αηγηαιίηηδα δψλε μέλεο λαπηηθήο κνλάδαο => εμαζθάιηζε αβιαβνχο δηέιεπζεο γηα φια ηα μέλα
πινία, εθηφο αλ βξίζθνληαη ζε πνιεκηθφ ζρεκαηηζκφ. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηελ ππεξπηήζε
πνιεκηθψλ αεξνζθαθψλ.
§4. ΢ΤΜΦΧΝΗΔ΢ ΑΠΛΟΠΟΗΖΜΔΝΖ΢ ΜΟΡΦΖ΢
1. Γηθαηνινγεηηθνί ιφγνη: Τπάξρνπλ δηεζλείο ζπλζήθεο πνπ ζπλάπηνληαη κε ζπλνπηηθέο δηαδηθαζίεο,

δειαδή κε ηελ ππνγξαθή Τπνπξγνχ Δμσηεξηθψλ ή άιινπ εμνπζηνδνηεκέλνπ θαηά ην εζσηεξηθφ
δίθαην Τπνπξγνχ ή ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ -> δελ απαηηείηαη νχηε ε επηθχξσζε κε ηε
ζπκκεηνρή ηνπ Αξρεγνχ ηνπ θξάηνπο, νχηε ε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο (π.ρ. ζπκθσλία ηνπ Μνλάρνπ
-> παξαρψξεζε ηεο πεξηνρήο ησλ ΢νπδεηψλ ζηε Γεξκαλία, ζπκθσλίεο Παξηζίνπ γηα ην Βηεηλάκ).
Δηδηθά ζηελ Διιάδα, ν ΠηΓ δε ζπκκεηέρεη ζηε ζχλαςε ηεο ζπκθσλίαο, αιιά γηα ηελ έληαμή ηεο ζην

εζσηεξηθφ δίθαην απαηηείηαη πξνεδξηθφ δηάηαγκα. Σέινο, ζεκεηψλεηαη φηη ε λνκηκφηεηα ζχλαςεο
ζπκθσληψλ απινπνηεκέλεο κνξθήο είλαη θάπνηνο γεληθφο θαλφλαο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ ή ε ζησπεξή
ζπλαίλεζε ηνπ Αξρεγνχ ηνπ θξάηνπο.
2. Αληηθείκελν: α) ηερληθά θαη δηνηθεηηθά ζέκαηα δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο (π.ρ. πξσηφθνιια

εηήζηαο εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο, ξπζκίζεηο νδεγηθέο ή ηαρπδξνκηθέο) / β) ζηξαηησηηθά ζχκθσλα,
πνπ ζπλάπηνληαη ζην πεδίν ηεο κάρεο (π.ρ. εθερεηξία, αλαθσρή) / γ) ιεπηνκέξεηεο εθαξκνγήο
θαλνληθά επηθπξσκέλσλ δηεζλψλ ζπλζεθψλ, φηαλ ηα κέξε απνθαζίδνπλ λα αλαζέζνπλ ζε
δηππνπξγηθέο επηηξνπέο ηελ επεμεξγαζία επηκέξνπο ιχζεσλ ή ηε ζχληαμε εηήζησλ πξαθηηθψλ
ζπλεξγαζίαο, εθφζνλ νη βαζηθέο αξρέο ηεο ζπκθσλίαο έρνπλ ζεζπηζηεί κε ηππηθή ζπλζήθε.
3. Αξκνδηφηεηα ζχλαςεο θαηά ην εζσηεξηθφ δίθαην: Οη ζπκθσλίεο απινπνηεκέλεο κνξθήο γηα λα

ηζρχζνπλ, πξέπεη λα είλαη λφκηκεο απφ ηελ άπνςε ηεο αξκνδηφηεηαο θαηά ην εζσηεξηθφ δίθαην ηνπ
νξγάλνπ πνπ ηηο ζπλάπηεη- π.ρ. ΢πκθσλίεο Πνιίηε-Καιθψθ γηα ηηο ειιελνβνπιγαξηθέο
κεηνλφηεηεο -> ζπλάθζεθαλ ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο / Τπφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ
Αηγαίνπ -> δελ ήηαλ απινπνηεκέλεο κνξθήο, αιιά ζπλάθζεθε ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζε ηεο
Βνπιήο.
4. άξζξν 36§4 ηνπ ΢πληάγκαηνο 1975/1986/2001: Ζ θχξσζε ησλ δηεζλψλ ζπλζεθψλ δε κπνξεί λα
απνηειέζεη αληηθείκελν λνκνζεηηθήο εμνπζηνδφηεζεο θαηά ην άξζξν 43§2,4. Ζ απαγφξεπζε
λνκνζεηηθήο εμνπζηνδφηεζεο αθνξά κφλν ζηηο ζπλζήθεο γηα ηηο νπνίεο απαηηείηαη ε ζπγθαηάζεζε ηεο
Βνπιήο (άξζξν 36§2). Γεληθφηεξα, ε ειιεληθή πξαθηηθή ζχλαςεο ζπκθσληψλ απινπνηεκέλεο
κνξθήο δελ πεξηνξίδεηαη ζηελ έθδνζε πξνεδξηθψλ δηαηαγκάησλ· πεξηιακβάλεη θαη ηε δεκνζίεπζε
ππνπξγηθψλ απνθάζεσλ ζηε ΦΔΚ. Σα θξηηήξηα ζηα νπνία ζηεξίδεηαη ε πξαθηηθή δέζκεπζεο ηεο
ρψξαο κε ζπκθσλίεο απινπνηεκέλεο κνξθήο εμαξηψληαη απφ ηηο πξνζέζεηο ηνπ Τπνπξγείνπ
Δμσηεξηθψλ ή απφ ηελ αξκφδηα Δηδηθή λνκηθή ππεξεζία ηνπ- π.ρ. ΢πκθσλία κεηαμχ αλσλχκσλ κε
ηε FYROM πνπ είρε σο αληηθείκελν ηηο ελζηάζεηο ηεο Διιάδαο γηα ηε ρξήζε ηνπ φξνπ
Μαθεδνλία -> δελ έηπρε επηθχξσζεο απφ ηελ Διιάδα, αιιά ζπλάθζεθε κε απινπνηεκέλε κνξθή.
΢εκεηψλεηαη φηη ην πξφζζεην ζηε ΢χκβαζε πεξί Βηνεζηθήο Πξσηφθνιιν γηα ηελ απαγφξεπζε
θισλνπνίεζεο αλζξψπηλσλ φλησλ θπξψζεθε κε θνηλή απφθαζε ησλ Τπνπξγείσλ Δμσηεξηθψλ θαη
Τγείαο, ρσξίο λα εηζαρζεί ζηε Βνπιή ή λα εθδνζεί πξνεδξηθφ δηάηαγκα.
§5. ΔΝΣΑΞΖ ΣΧΝ ΚΑΝΟΝΧΝ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ ΢ΣΟ ΢Τ΢ΣΖΜΑ ΣΟΤ

Δ΢ΧΣΔΡΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ
1. Έληαμε ηνπ εζηκηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ: Απνηειεί κέξνο ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ ζρέζεσλ
δηεζλνχο θαη εζσηεξηθνχ δηθαίνπ -> απφ ηε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη εμαξηάηαη ε ζέζε ηνπ
δηεζλνχο θαλφλα κεηαμχ απηψλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ.
Α. Σξφπνη έληαμεο: Σν εζηκηθφ δηεζλέο δίθαην εληάζζεηαη θαηά ηξφπν ζπλνιηθφ, αλεμάξηεηα απφ ηε
λνκνινγηαθή ή ζπληαγκαηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ δεηήκαηνο. Άιινη ζεσξνχλ φηη ε έληαμε γίλεηαη κε
άηππε αλαγλψξηζε. ΢ηελ Διιάδα, ην ΢χληαγκα ηνπ 1975/1986 αλαθέξεη ηα εμήο: 'νη γεληθά
παξαδεδεγκέλνη θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (-> θαιχπηνπλ νπσζδήπνηε ην έζηκν) θαη νη δηεζλείο
ζπκβάζεηο, απφ ηελ θχξσζή ηνπο κε λφκν θαη ηε ζέζε ηνπο ζε ηζρχ, απνηεινχλ αλαπφζπαζην ηκήκα
ηνπ εζσηεξηθνχ ειιεληθνχ δηθαίνπ θαη ππεξηζρχνπλ ησλ λφκσλ (άξζξν 28§1).
Σν άξζξν 100 ηνπ ΢πληάγκαηνο: 'Ζ άξζε ηεο ακθηζβήηεζεο γηα ην ραξαθηεξηζκφ θαλφλσλ ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ σο γεληθά παξαδεδεγκέλσλ ππάγεηαη ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ΑΔΓ'. -> θαθή

δηαηχπσζε, δηφηη ην πξφβιεκα είλαη λα αξζεί ε ακθηζβήηεζε γηα ηελ χπαξμε/πεξηερφκελν ελφο
δηεζλνχο εζηκηθνχ θαλφλα. ΢εκεηψλεηαη φηη νη δηάδηθνη κπνξνχλ λα απαηηήζνπλ ηελ παξαπνκπή ηνπ
εξσηήκαηνο ζην ΑΔΓ, αλ ν Άξεηνο Πάγνο θαη ην ΢πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο έρνπλ αληηηηζέκελε
άπνςε. Υαξαθηεξηζηηθέο ππνζέζεηο: δηαηήξεζε ησλ ηεισλεηαθήο θχζεο πξνλνκίσλ ηνπ ζηαζκνχ
αλακεηάδνζεο ηεο American Voice ζηε Ρφδν, κεηά ηε ιήμε ηεο ζρεηηθήο ζπκθσλίαο /
εηεξνδηθία θξάηνπο επί πξνζθπγψλ αζηηθήο θχζεσο εγθιεκάησλ πνπ δηαπξάρζεθαλ απφ ηηο
έλνπιεο δπλάκεηο ηνπ ζηνλ Β' Παγθφζκην Πφιεκν.
2. Ζ έληαμε ηνπ δηεζλνχο ζπκβαηηθνχ δηθαίνπ
Α. Οη έλλνηεο θχξσζε θαη δεκνζίεπζε: 1) Γηαδηθαζίεο πνπ απνζθνπνχλ ζην λα εληαρζεί ν

ζπκβαηηθφο θαλφλαο ζην εζσηεξηθφ δίθαην, κεηά ηε ζχλαςε ηεο δηεζλνχο ζπλζήθεο. Κχξσζε
είλαη θάζε ξεηή πξάμε (λφκνο, δηάηαγκα, απφθαζε -> αλάινγα κε ην αληηθείκελν ηεο ζπλζήθεο θαη
ηελ αλάγθε ηεξάξρεζήο ηεο ζην εζσηεξηθφ δίθαην) ησλ αξκφδησλ νξγάλσλ ηνπ θξάηνπο, πνπ
πεξηιακβάλεη ην θείκελν ηεο ζπλζήθεο (ή επαλαιακβάλεη ην πεξηερφκελφ ηεο κε άιιε κνξθή) θαη
απνδίδεη ζ' απηφ πιήξε ηζρχ λφκνπ. Γεκνζίεπζε απνηειεί ε θαηαρψξεζε ηεο πξάμεο ζε επίζεκε
εθεκεξίδα ηνπ θξάηνπο. ΢πλήζσο αθνινπζείηαη ην ζρεδίαζκα επηθχξσζε- θχξσζε- δεκνζίεπζε.
Βέβαηα, παξαηεξνχληαη θαη νη εμήο κεηαβνιέο -> επηθχξσζε θαη δεκνζίεπζε, ρσξίο θχξσζε/
θχξσζε κε δηαθνξεηηθή ζεκαζία απφ ηελ θαζηεξσκέλε/ παξακέξηζε θχξσζεο θαη επηθχξσζεο,
κε εθαξκνγή απινπζηεπκέλσλ δηαδηθαζηψλ/ πηνζέηεζε άιισλ κεζφδσλ δεκνζίεπζεο, δηάθνξσλ
ηεο ΦΔΚ.
Β. Γηθαηνινγεηηθέο βάζεηο ηεο θχξσζεο: Ζ θχξσζε πεξηιακβάλεη δχν ελέξγεηεο -> εμνπζηνδφηεζε
ζηνλ αξρεγφ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο θαη επηηαγή εθηέιεζεο ηεο ζπλζήθεο ζην εζσηεξηθφ
δίθαην, πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη uno actu. Ζ δηθαηνιφγεζε ηεο θχξσζεο ζηεξίδεηαη ζε ηζηνξηθνχο
ιφγνπο, αθνχ ζηα επξσπατθά θξάηε ε αξκνδηφηεηα ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο
ήηαλ απφιπηε θαη ε ζχλαςε ζπλζεθψλ δελ απαηηνχζε έγθξηζε ησλ θνηλνβνπιίσλ. ΢ήκεξα, ην
πξφβιεκα ηεο θχξσζεο αθνξά ζηελ ηεξάξρεζε ηνπ δηεζλνχο θαλφλα κεηαμχ ησλ εζσηεξηθψλ.
΢εκεηψλεηαη φηη ε θχξσζε είλαη ρσξίο αληηθείκελν, αλ ην ΢χληαγκα πξνβαίλεη ζηελ ηεξάξρεζε κε κία
γεληθή δηάηαμε, θαη φηη ππάξρεη ζχγρπζε κεηαμχ θχξσζεο θαη επηθχξσζεο.
Γ. ΦΤ΢Ζ ΣΟΤ ΢ΤΜΒΑΣΗΚΟΤ ΚΑΝΟΝΑ ΠΟΤ ΔΝΣΑ΢΢ΔΣΑΗ ΢ΣΟ Δ΢ΧΣΔΡΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ:
α. Θεσξία ηεο κεηαηξνπήο: Ζ έληαμε κε ηελ θχξσζε θαη δεκνζίεπζε ηνπ δηεζλνχο εζηκηθνχ θαλφλα
ζην εζσηεξηθφ δίθαην, έρεη σο ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία λένπ θαλφλα πνπ αλακνξθψλεηαη ζην πιαίζην
ηεο εζσηεξηθήο δηθαηνηαμίαο· έηζη, κπνξεί λα δηαθέξεη σο πξνο ηνπο απνδέθηεο, ηελ έθηαζε ηεο
ηζρχνο θαη ην πεξηερφκελφ ηνπ => απνθνπή ηνπ θαλφλα απφ ην πξσηνγελέο πιαίζηφ ηνπ, αθνχ ζα
πθίζηαηαη ηφζεο κεηαηξνπέο φζεο θαη ηα θξάηε πνπ κεηέρνπλ ζηε ζπλζήθε. ΢εκεηψλεηαη φηη ε
κεηαηξνπή δπζρεξαίλεη ηε ινγηθή εμήγεζε ζεζκψλ θαζηεξσκέλσλ ζην δηεζλέο δίθαην, φπσο νη
επηθπιάμεηο θαη ε αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο, γηαηί ε εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο εμαξηάηαη απφ νξηζκέλε
ζπκπεξηθνξά ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ.
β. Θεσξία ηεο πξνζαξκνγήο: Κάζε θξάηνο ππνρξεψλεηαη λα βξεη ηξφπνπο, κε ηνπο νπνίνπο ε
εζσηεξηθή ηνπ λνκνζεζία ζα γίλεη παξάιιειε πξνο ην πεξηερφκελν ησλ δηεζλψλ δεζκεχζεσλ ηνπ
θξάηνπο.
γ. Θεσξία ηεο εθηέιεζεο: Κάζε θξάηνο κπνξεί λα θαζνξίδεη ειεχζεξα ηνπο ηξφπνπο έληαμεο θαη ηε
ζρέζε ηεξάξρεζεο ησλ θαλφλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ ζην εζσηεξηθφ ηνπ δίθαην. Απαηηείηαη ζπλήζσο

θάπνηα εηδηθή πξάμε ηνπ ηειεπηαίνπ, ε νπνία έρεη κφλν έλα ζθνπφ θαη έλα έλλνκν απνηέιεζκα ->
επηηάζζεη θαη πξαγκαηνπνηεί ηελ εθαξκνγή ηνπ δηεζλνχο θαλφλα ζην εζσηεξηθφ δίθαην, ρσξίο λα
κεηαβάιιεη ηελ αηηία παξαγσγήο ηνπ πξψηνπ, ηνπο απνδέθηεο ηνπ ή ηε ζπζηεκαηηθή ηνπ ζρέζε ζην
πιαίζην ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (=επηηαγή εθηέιεζεο).
3. Κχξσζε ησλ ζπλζεθψλ θαηά ην ειιεληθφ δίθαην: Σν ΢χληαγκα ηεο Διιάδαο απαηηεί ηππηθφ λφκν
γηα ηε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο, αιιά ε επηζηήκε αλαγλσξίδεη φηη κπνξεί λα γίλεηαη θαη κε απιή
απφθαζε. Ζ επηζηήκε έρεη επηζεκάλεη, επίζεο, κηα ζεηξά 'αηφπσλ' πνπ ζπλδένληαλ κε ηελ έθδνζε
λφκσλ -> 1) θνηλφο λφκνο ςεθίδεηαη θαη' άξζξν θαη ζην ζχλνιν, αθνχ ππνβιεζεί ζρέδην ή
πξφηαζε ζηε Βνπιή, επαθνινπζήζεη δηαδηθαζία θαη ζπδήηεζε. Γηα ηε δηεζλή ζπλζήθε δε κπνξεί
λα ζπκβεί απηφ, θαζψο ε Βνπιή ηελ εγθξίλεη ή ηελ απνξξίπηεη in globo, ελψ γηα λα ηελ ηξνπνπνηήζεη
απεπζχλεηαη ζηελ Κπβέξλεζε / 2) λφκνο πνπ ςεθίδεηαη απφ ηε Βνπιή δεκνζηεχεηαη ζε ηαθηή
πξνζεζκία. Αλ ν Αξρεγφο ηνπ θξάηνπο δελ πξνρσξήζεη κέζα ζηηο ζπληαγκαηηθέο πξνζεζκίεο ζηελ
θχξσζε θαη ζηε δεκνζίεπζε, ηφηε πξέπεη ε ζπλζήθε λα ζπδεηεζεί θαη λα ςεθηζηεί εθ λένπ.
Ζ ζπλζήθε επηζπλάπηεηαη ζε ζρέδην λφκνπ κε εηζήγεζε ηνπ αξκφδηνπ Τπνπξγείνπ, ηνπ Τπνπξγείνπ
Δμσηεξηθψλ θαη κε Έθζεζε ηνπ Γεληθνχ Λνγηζηεξίνπ. Γηαβηβάδεηαη ζηε Γξακκαηεία ηνπ Τπνπξγηθνχ
ζπκβνπιίνπ θαη απφ εθεί ζηελ Κεληξηθή λνκνπαξαζθεπαζηηθή επηηξνπή πξνο γλσκνδφηεζε. Έπεηηα
ζηέιιεηαη ζηε Βνπιή θαη ζηελ θνηλνβνπιεπηηθή Δπηηξνπή Δμσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ θαη Άκπλαο, ε
νπνία είηε ζπδεηά θαη' αξρήλ θαη απνθαζίδεη ηελ παξαπνκπή ζηελ Οινκέιεηα, είηε ζπδεηά θαη
ςεθίδεη ην ζρεηηθφ λνκνζρέδην. Καηά ην άξζξν 72§1 ηνπ ΢πληάγκαηνο ζπδεηνχληαη θαη ςεθίδνληαη
απφ ηελ Οινκέιεηα ηα λνκνζρέδηα θαη πξνηάζεηο λφκσλ πνπ αλαθέξνληαη ζην άξζξν 28§2 θαη 3,
θαζψο θαη λνκνζρέδηα θαη πξνηάζεηο εθηειεζηηθψλ ηνπ ΢πληάγκαηνο λφκσλ γηα ηα αηνκηθά
δηθαηψκαηα, ηελ απζεληηθή εξκελεία ησλ λφκσλ θαη γηα ζέκαηα γηα ηε ξχζκηζε ησλ νπνίσλ
απαηηείηαη εηδηθή πιεηνςεθία. Καηά ην άξζξν 72§2, ε ζπδήηεζε θαη ςήθηζε φισλ ησλ άιισλ
λνκνζρεδίσλ ή πξνηάζεσλ λφκνπ κπνξεί λα γίλεηαη απφ ηελ αξκφδηα θνηλνβνπιεπηηθή επηηξνπή,
θαηά ηηο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 70, ή απφ ην ηκήκα δηαθνπήο εξγαζηψλ, φπσο νξίδεη ην άξζξν 71.
΢εκεηψλεηαη φηη ε ςήθηζε νξηζκέλσλ δηεζλψλ ζπλζεθψλ γίλεηαη απφ ηελ Οινκέιεηα, ελψ γηα ηηο
άιιεο ε ζπδήηεζε θαη ςήθηζε γίλεηαη απφ ηελ αξκφδηα θνηλνβνπιεπηηθή επηηξνπή. Μάιηζηα, ην
ηκήκα δηαθνπήο εξγαζηψλ ςεθίδεη φιεο ηηο δηεζλείο ζπλζήθεο πνπ εηζάγνληαη ζε απηφ ππφ ηε κνξθή
θπξσηηθνχ λφκνπ.
΢εκαληηθφ είλαη θαη ην δήηεκα ηεο έλαξμεο ηεο ηζρχνο ηεο ζπλζήθεο· έρεη ζπκβεί λα ηζρχεη ζπλζήθε
δεκνζηεπκέλε ζηε ΦΔΚ κε ηε κνξθή λφκνπ, ρσξίο λα έρεη επηθπξσζεί (γη' απηφ πξνβιέπεηαη
αλαγγειία κεηαγελέζηεξεο έλαξμήο ηεο). Λνγηθά ζα έπξεπε λα ζπκβαίλεη ην αληίζεην, αιιά ππήξραλ
πεξηπηψζεηο ζπλζεθψλ πνπ θπξψζεθαλ θαη δεκνζηεχζεθαλ, ρσξίο λα επηθπξσζνχλ· άιιεο πάιη
ίζρπζαλ πνιχ πξηλ θπξσζνχλ κε λφκν. Απφ ηελ άπνςε ηνπ ζπγθξηηηθνχ δηθαίνπ -> ζηε Γεξκαλία,
φπνπ ε ζπλαίλεζε ηεο Βνπιήο δίλεηαη κε λφκν, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα απνδνζεί ζε απηή ε επηηαγή
εθηέιεζεο. ΢ηελ Ηηαιία απαηηείηαη εγθξηηηθφο λφκνο θαη επηηαγή εθηέιεζεο. ΢ηελ Αγγιία, φπνπ ε
ζπλνκνιφγεζε ζπλζεθψλ είλαη πξνλφκην ηνπ ΢ηέκκαηνο, φηαλ κηα ζπλζήθε ζπλεπάγεηαη
ηξνπνπνίεζε ηεο εζσηεξηθήο λνκνζεζίαο, εθδίδεηαη πάληα λφκνο. ΢ηε Γαιιία, αξθεί ε δεκνζίεπζε
(ρσξίο θχξσζε) γηα λα ηζρχζεη ε ζπλζήθε δηεζλψο θαη ζην εζσηεξηθφ. Σέινο, ζηελ Οιιαλδία ε
Βνπιή δίλεη ηε ζπγθαηάζεζή ηεο κε λφκν, αλ θαη κπνξεί λα ππάξμεη ζησπεξή ζπλαίλεζε· ε έληαμε
πξαγκαηνπνηείηαη κε δεκνζίεπζε ηεο ζπλζήθεο ζε εηδηθή ζπιινγή.
4. Έληαμε ζην εζσηεξηθφ δίθαην ππνρξεσηηθψλ πξάμεσλ ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Σν δήηεκα
ηέζεθε απφ ηε δξάζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο. Πάλησο, νχηε ηα θξάηε ηεο ΔΔ αληηκεησπίδνπλ κε
ηνλ ίδην ηξφπν ην ζέκα απηφ, παξά ην φηη ε ΢πλζήθε ηεο Ρψκεο δεκηνχξγεζε ακεζφηεηα κεηαμχ ησλ
πξάμεσλ ΔΟΚ-εζσηεξηθνχ δηθαίνπ θαη ην φηη γηα φινπο ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο ε δηθαηνινγεηηθή
βάζε ηεο έληαμεο βξίζθεηαη ζηελ επηθπξσζείζα ηδξπηηθή ηνπο ζπλζήθε -> άιια θξάηε εληάζζνπλ

άλεπ εηέξνπ ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ηνπο ηηο πξάμεηο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ / άιια
δηαθξίλνπλ κεηαμχ ππνρξεσηηθψλ θαη κε πξάμεσλ / άιια απαηηνχλ ηελ έθδνζε πξάμεσλ
εζσηεξηθνχ δηθαίνπ = εθηειεζηηθά δηαηάγκαηα γηα α) πξάμεηο πνπ ιακβάλνληαη απφ ην ΢πκβνχιην
Αζθαιείαο θαηά ην άξζξν 41 ηνπ Υάξηε θαη β) άιιεο απνθάζεηο θαη ςεθίζκαηα ηνπ ΢πκβνπιίνπ
Αζθαιείαο θαη ηεο Γ΢, γηα νπνίεο ε Κπβέξλεζε ζεσξεί φηη πξέπεη λα εληαρζνχλ ζην εζσηεξηθφ
δίθαην γηα λα ππάξρνπλ δηαδηθαζίεο δέζκεπζεο ησλ ηδησηψλ (ΑΝ 92/1967, πνπ εθαξκφζηεθε ζε ηξεηο
δηεζλείο θξίζεηο: Νφηηα Ρνδεζία, επίζεζε Ηξάθ θαηά Κνπβέηη, δηάιπζε Γηνπγθνζιαβίαο).
5. Πξαγκάησζε κε ηε δεκνζίεπζε ζην εζσηεξηθφ ηνπ θξάηνπο: Ζ δηθαηνινγεηηθή βάζε ηεο

δεκνζίεπζεο είλαη φηη ελεκεξψλνληαη επίζεκα νη πνιίηεο γηα ηα δηθαηψκαηα/ππνρξεψζεηο ηνπο θαη
παξέρεηαη ε εγγχεζε γηα ηελ ηήξεζε ηεο αξρήο ηεο θαλεξήο δξάζεο ησλ αξκφδησλ νξγάλσλ ηεο
πνιηηείαο. Ζ λνκνινγία ησλ θξαηψλ παξνπζηάδεη δηαθνξέο σο πξνο ηα έλλνκα απνηειέζκαηα ηεο
δεκνζίεπζεο, αιιά απηφ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ αθνινπζνχκελε ζε θάζε πεξίπησζε δηαδηθαζία ->
είηε κε κφλε ηε δεκνζίεπζε, είηε κε επηηαγή εθηέιεζεο κε κνξθή λφκνπ, δηαηάγκαηνο ή
απφθαζεο. ΢ηελ πξψηε πεξίπησζε, ε δεκνζίεπζε απνηειεί νπζηαζηηθή πξνυπφζεζε, πνπ αλ δελ
ηεξεζεί, ν εζσηεξηθφο δηθαζηήο αγλνεί ηε ζπλζήθε· ζηε δεχηεξε, φκσο, πεξίπησζε ε δεκνζίεπζε
ρξεζηκεχεη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο επηηαγήο εθηέιεζεο. Σν δήηεκα ηεο δεκνζίεπζεο
θαηά ην εζσηεξηθφ δίθαην είλαη δηαθνξεηηθφ απφ ηελ πξσηνθφιιεζε. Αλ ε πξσηνθφιιεζε έρεη ηε
δηθαηνινγία ηεο ζηελ επηζπκία λα θαηαπνιεκεζνχλ νη κπζηηθέο ζπλζήθεο, απηή έρεη ζπγθεθξηκέλα
έλλνκα απνηειέζκαηα θαηά ην άξζξν 102 ηνπ Υάξηε. Πάλησο, κηα ζπλζήθε κε πξσηνθνιιεκέλε
κπνξεί λα ηζρχζεη ηφζν δηεζλψο (εθηφο απφ ηελ πεξίπησζε ηνπ άξζξνπ 103 ηνπ Υάξηε) φζν θαη ζην
εζσηεξηθφ δίθαην (εθφζνλ δεκνζηεχζεθε κε ηνπο πξνβιεπφκελνπο ηχπνπο). Βέβαηα, ηα εζσηεξηθά
δηθαζηήξηα εμαξηνχλ απφ ηε δεκνζίεπζε ηελ εθαξκνγή απφ απηά ηεο ζπλζήθεο, θαη κάιηζηα φηαλ
απηή αληηηάζζεηαη ζε ηδηψηεο. Απηφ ζπκβαίλεη εηδηθά: α) θξίλεηαη έκκεζα ε ηζρχο ζπλζήθεο κε
δεκνζηεπκέλεο, δειαδή φπνηε αληηκεησπίδεηαη ε ηζρχο ηεο ζπλζήθεο απφ άπνςε δηεζλνχο
δηθαίνπ γηα λα εμαξηεζεί απφ απηή ε λνκηκφηεηα κηαο πξάμεο εζσηεξηθνχ δηθαίνπ / θαη ηδίσο β)
φηαλ ηδηψηεο επηθαινχληαη δηθαηψκαηα απφ ζπλαθζείζα αιιά κε δεκνζηεπζείζα ζπλζήθε.
§6. ΔΠΗΦΤΛΑΞΔΗ΢ ΢ΣΗ΢ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΤΝΘΖΚΔ΢
1. Πεξηερφκελν θαη δηθαηνιφγεζε ηνπ ζεζκνχ ησλ επηθπιάμεσλ: Δπηθχιαμε είλαη ε κνλνκεξήο
δήισζε βνπιήζεσο ζηελ νπνία πξνβαίλεη έλα θξάηνο θαηά ηελ ππνγξαθή, ηελ επηθχξσζε, ηελ
πξνζρψξεζε ή ηελ έγθξηζε κηαο ζπλζήθεο, θαη κε ηελ νπνία επηδεηεί λα ηξνπνπνηήζεη ή λα εμαηξέζεη
σο πξνο απηφ ηα έλλνκα απνηειέζκαηα νξηζκέλσλ δηαηάμεψλ ηεο. Ο ζεζκφο ησλ επηθπιάμεσλ
δηθαηνινγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη είλαη δπλαηφ κέζα ζην ζχλνιν κηαο ζπλζήθεο νξηζκέλεο δηαηάμεηο
λα κε κπνξνχλ λα γίλνπλ απνδεθηέο απφ ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε. Ζ επηθχιαμε δηαηππψλεηαη είηε
επεηδή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαπξαγκάηεπζεο θαη επεμεξγαζίαο έλα θξάηνο δε κπφξεζε λα πεηχρεη λα
γίλεη δεθηή ε άπνςή ηνπ ζε ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ηεο ζπλζήθεο, είηε επεηδή ε ζχλαςε έρεη πεξαησζεί
ρσξίο ηε ζπκκεηνρή ηνπ θξάηνπο πνπ πξνζρσξεί ζε έλα θείκελν ήδε ηζρχνλ. Ο ζεζκφο ησλ
επηθπιάμεσλ δελ ππάξρεη ζηηο δηκεξείο ζπκβάζεηο, δηφηη ηφηε έρνπκε πξφηαζε αλαδηαπξαγκαηεχζεσο.
Έηζη, δηακνξθψζεθε ην θαζεζηψο ησλ κεηαβιεηψλ δεζκεχζεσλ, πνπ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηελ
αξρή ηεο απφιπηεο αθεξαηφηεηαο (=γηα λα ηζρχζεη ε επηθχιαμε ελφο θξάηνπο έπξεπε λα γίλεη
απνδεθηή απφ φια ηα ππφινηπα ζπκβαιιφκελα κέξε). Αληίζεηα, ζην πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ
Ακεξηθαληθψλ θξαηψλ είρε πηνζεηεζεί κηα πην πξαθηηθή ιχζε -> αλ έλα θξάηνο δηαηχπσλε επηθχιαμε
σο πξνο νξηζκέλεο δηαηάμεηο κηαο ζπλζήθεο, ηφηε κπνξνχζε θαη πάιη λα γίλεη ζπκβαιιφκελν κέξνο
κφλν ζε ζρέζε κε ηα θξάηε πνπ ζα απνδέρνληαλ ηελ επηθχιαμε.

2. Θέζε ηνπ ΓΓΥ πξηλ ηελ θσδηθνπνίεζε ηνπ 1969: Με γλσκνδφηεζε ζηελ Τπφζεζε ησλ
επηθπιάμεσλ ζηε ΢χκβαζε πεξί γελνθηνλίαο, ππνζηήξημε φηη κε ην λα κπνξεί έλα θξάηνο λα αξλεζεί
επηθχιαμε δηαηππσκέλε απφ άιιν ήηαλ ζαλ λα δηαηεξεί δηθαίσκα αξλεζηθπξίαο απέλαληη ζην ζχλνιν
ηεο δηεζλνχο ζπλζήθεο. Σφληζε, επίζεο, φηη κηα επηθχιαμε δε κπνξεί λα αληίθεηηαη ζην αληηθείκελν
θαη ζην ζθνπφ ηεο ζπλζήθεο, δηφηη ηφηε ην θξάηνο πνπ ηε δηαηππψλεη δε κπνξεί λα ζεσξεζεί
ζπκβαιιφκελν κέξνο. Δμάιινπ, αλ έλα ζπκβαιιφκελν κέξνο δηαηππψλεη αληίξξεζε ζηελ επηθχιαμε
θαη ζεσξεί φηη αληίθεηηαη πξνο ην αληηθείκελν θαη ην ζθνπφ ηεο ζπλζήθεο, ηφηε κπνξεί λα ζεσξήζεη
φηη σο πξνο ην ζπγθεθξηκέλν θξάηνο δελ απνηειεί ζπκβαιιφκελν κέξνο (θαη αληηζηξφθσο).
3. Άξζξα 19-23 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο: Ζ βαζηθή γξακκή πνπ αθνινπζεί είλαη -> α) δίλεη
πξνβάδηζκα ζηε βνχιεζε ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα
αληηκεησπίζνπλ ηηο επηθπιάμεηο. Αλ ε βνχιεζε δελ έρεη εθδεισζεί κε εηδηθέο δηαηάμεηο πεξί
επηθπιάμεσο κέζα ζηελ ίδηα ηε ζπλζήθε, ηφηε ηζρχνπλ ηα άξζξα 31-33 ηεο ΢χκβαζεο. / β) παξέρεη
ην δηθαίσκα ζηα ζπκβαιιφκελα κέξε λα δηαηππψζνπλ απαγφξεπζε επηθπιάμεσλ ζην φιν
θείκελν ηεο ζπλζήθεο ή ζε κεξηθέο ξεηά αλαθεξφκελεο δηαηάμεηο. / γ) Οη επηθπιάμεηο δελ πξέπεη
λα είλαη αζπκβίβαζηεο πξνο ηνλ ζθνπφ θαη ην αληηθείκελν ηεο ζπλζήθεο. ΢ε πεξίπησζε ζπλζήθεο
κε πεξηνξηζκέλν αξηζκφ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ θαη φηαλ ην αληηθείκελν θαη ν ζθνπφο δείρλνπλ φηη
δε κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ε ζπλζήθε ρσξίο ηελ απνδνρή φισλ ησλ ζπκβαιιφκελσλ, ηφηε
απνθιείεηαη ε δηαηχπσζε επηθπιάμεσλ. / δ) επηηξέπεη ζε έλα θξάηνο πνπ δηαηππψλεη επηθχιαμε λα
ζεσξεζεί ζπκβαιιφκελν κέξνο, έζησ θη αλ ε επηθχιαμή ηνπ έρεη γίλεη δεθηή κφλν απφ έλα
αληηζπκβαιιφκελν.
Αλ ε επηθχιαμε επηηξέπεηαη ξεηά απφ ηε ζπλζήθε σο πξνο ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε, ηφηε δελ
επηβάιιεηαη απηή λα γίλεηαη δεθηή απφ ηα ζπκβαιιφκελα. Μάιηζηα, ε ΢χκβαζε δέρεηαη φηη θαη
ζησπεξή απνδνρή κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζπκβαηηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ θξάηνπο πνπ δηαηππψλεη ηελ
επηθχιαμε θαη ησλ άιισλ θξαηψλ.
4. Δηδηθφηεξα ζέκαηα ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ: Όηαλ έλα θξάηνο δηαηππψλεη
επηθχιαμε απέλαληη ζε κηα δηάηαμε ηεο ζπλζήθεο θαη ε επηθχιαμε απηή ζπλαληά αληίξξεζε άιινπ
ζπκβαιιφκελνπ, απηφ δε ζεκαίλεη πσο ηα δχν απηά θξάηε δε δεζκεχνληαη απφ ην ππφινηπν
πεξηερφκελν ηεο ζπλζήθεο- π.ρ. ζηε Γηαηηεζία γηα ηελ πθαινθξεπίδα ησλ Αγγινλνξκαλδηθψλ
λεζηψλ, ην Γηαηηεηηθφ Γηθαζηήξην ζεψξεζε πσο δελ ππάξρεη ζπκβαηηθφο δεζκφο κεηαμχ ησλ δχν
ρσξψλ κφλν σο πξνο ηε κέζνδν νξηνζέηεζεο, γηα ηελ νπνία επηθπιάρζεθε ε Γαιιία.
5. Έιεγρνο λνκηκφηεηαο ησλ επηθπιάμεσλ: Σν ΓΓΥ θαιείηαη λα εξκελεχζεη ην πεξηερφκελν κηαο

επηθχιαμεο γηα λα θαζνξίζεη ηελ αξκνδηφηεηά ηνπ (π.ρ. Τπφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ Αηγαίνπ,
Τπφζεζε Νηθαξάγνπα). Δμάιινπ, ε δηεζλήο θνηλφηεηα δελ είλαη ηφζν ζπγθξνηεκέλε, ψζηε λα
ππάξρεη απηφκαηνο ηξφπνο ειέγρνπ ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ θξαηψλ. Χζηφζν, α) ζε φ,ηη αθνξά ζηηο
ηδξπηηθέο ζπλζήθεο δηεζλψλ νξγαληζκψλ, νξίδεηαη φηη ε επηθχιαμε πξέπεη λα ηχρεη απνδνρήο
απφ ηα αξκφδηα φξγαλα ηνπ νξγαληζκνχ, αιιηψο δε κπνξεί λα ηζρχζεη (άξζξν 20§3 ηεο ΢χκβαζεο).
Δπίζεο, β) νινέλα απμάλνπλ ηα δηεζλή φξγαλα ειέγρνπ εθαξκνγήο ησλ δηεζλψλ ζπκβάζεσλ πεξί
πξνζηαζίαο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ -> θξίλνπλ σο πξνο ηε λνκηκφηεηα. Έηζη, ην
Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ θ.ά. θαζνξίδνπλ ηα αληηθεηκεληθά φξηα ησλ
επηθπιάμεσλ.
6. Σξφπνη δηαηχπσζεο επηθπιάμεσλ: Ζ επηθχιαμε πξέπεη λα δηαηππψλεηαη γξαπηψο θη αλ

επηηξέπεηαη ζησπεξή απνδνρή ηεο, ε δηαηχπσζε αληίξξεζεο σο πξνο ηελ επηθχιαμε πξέπεη λα γίλεηαη
κέζα ζε 12 κήλεο απφ ηε δηαηχπσζε ηεο επηθχιαμεο (άξζξν 23 ηεο ΢χκβαζεο). Αλάθιεζε, πάλησο,
ησλ επηθπιάμεσλ/αληηξξήζεσλ κπνξεί λα γίλεη νπνηεδήπνηε. Σέινο, φηαλ δηαηππσζεί κηα επηθχιαμε

θαη γίλεη απνδεθηή απφ ην άιιν ζπκβαιιφκελν θξάηνο, ηφηε ηξνπνπνηνχληαη αληίζηνηρα γηα ην
επηθπιαζζφκελν θξάηνο ζηηο ζρέζεηο ηνπ κε ην άιιν νη δηαηάμεηο ζηηο νπνίεο αθνξά ε επηθχιαμε
απηή. Όηαλ έλα θξάηνο πνπ δηαηχπσζε ηελ αληίξξεζε δελ αληηηάζζεηαη ζηε ζέζε ζε ηζρχ ηεο
ζπλζήθεο κεηαμχ απηνχ ηνπ θξάηνπο θαη ηνπ επηθπιαζζφκελνπ θξάηνπο, νη δηαηάμεηο ζηηο νπνίεο
αθνξά ε επηθχιαμε δελ εθαξκφδνληαη κεηαμχ απηψλ ησλ δχν θξαηψλ ζηελ έθηαζε πνπ πξνβιέπεη ε
επηθχιαμε.
7. Δξκελεπηηθέο δειψζεηο: Δθθξάδνπλ ην πψο ην ζπγθεθξηκέλν θξάηνο ζπκβαιιφκελν κέξνο

αληηιακβάλεηαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ απέλαληη ζηε ζπλζήθε· ζπλνδεχνπλ ηε ζεηηθή βνχιεζε ησλ
θξαηψλ γηα ηε ζχλαςε ζπλζήθεο. Ζ εξκελεπηηθή δήισζε ππνδειψλεη ηελ πνιηηηθή θαηεχζπλζε πνπ
έλα ζπκβαιιφκελν κέξνο πξνζαλαηνιίδεηαη λα δψζεη ζην θείκελν. Αξθεηά θξάηε κεηέξρνληαη ηεο
κεζφδνπ ηνπ 'βαπηίζκαηνο' κηαο επηθχιαμεο ζε εξκελεπηηθή δήισζε· ε ηχρε κηαο ηέηνηαο ελέξγεηαο
θξίλεηαη απφ ηηο αληηδξάζεηο ησλ άιισλ ζπκβαιιφκελσλ (θξάηε ή δηεζλείο νξγαληζκνί) ή απφ δηεζλή
δηθαηνδνηηθά θαη άιια φξγαλα. ΢ηελ ηειεπηαία απηή πεξίπησζε, κηα εξκελεπηηθή δήισζε πνπ
παξνπζηάδεη ηα ραξαθηεξηζηηθά επηθχιαμεο, εξκελεχεηαη σο ηέηνηα θη αλ είλαη αλεπίηξεπηε, ηφηε
παξακεξίδεηαη- π.ρ. Τπφζεζε Λντδίδνπ, φπνπ ε Σνπξθία είρε θάλεη εξκελεπηηθή δήισζε πεξί
εθαξκνγή ηεο επξσπατθήο ΢χκβαζεο κφλν ζην ηνπξθηθφ έδαθνο (θαη φρη ζηα θαηερφκελα θππξηαθά)
θαη κε βάζε ην ηνπξθηθφ ΢χληαγκα. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ε ΢χκβαζε ηνπ ΟΖΔ γηα ην δίθαην ηεο
ζάιαζζαο απαγνξεχεη ηηο επηθπιάμεηο.
8. Δπηθχιαμε ζε δηάηαμε πνπ απνθξπζηαιιψλεη έζηκν: Γελ είλαη δπλαηή, γηαηί ε ζχκβαζε ζηελ
νπνία πξνζρσξεί ην θξάηνο πνπ δηαηππψλεη ηελ επηθχιαμε δελ είλαη δεκηνχξγεκα λέσλ θαλφλσλ ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ, αιιά απιψο δηαηππψλεη ζε γξαπηφ ηχπν έλαλ γεληθά παξαδεδεγκέλν θαλφλα. Κη
επεηδή ε ηξνπνπνίεζε ησλ θαλφλσλ ηνπ εζηκηθνχ δηθαίνπ δηέπεηαη απφ πνηθίιεο δηαδηθαζίεο, ην
γεληθφ δηεζλέο δίθαην κπνξεί λα κελ ηζρχζεη απέλαληη ζε έλα θξάηνο, φηαλ ζηε γέλεζή ηνπ ν εζηκηθφο
θαλφλαο ζπλαληά ηελ αληίξξεζε απηνχ ηνπ θξάηνπο.
9. Αξκφδην φξγαλν θαη ειιεληθή πξαθηηθή ζην ζέκα ησλ επηθπιάμεσλ: Δπηθπιάμεηο δηαηππψλεη ν
Αξρεγφο ηνπ θξάηνπο θαηά ηελ επηθχξσζε ή ην αξκφδην φξγαλν ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο θαηά ηε
ζχλαςε ηεο ζπλζήθεο, αλ απηή δελ απαηηεί επηθχξσζε. Οη επηθπιάμεηο ππνβάιινληαη ζηε Βνπιή
καδί κε ηελ θαηάζεζε ηνπ ζρεδίνπ θπξσηηθνχ ηεο ζπλζήθεο λφκνπ. ΢ην ζεκείν απηφ ε πξαθηηθή δελ
είλαη ζπλεπήο, αθνχ νη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο ζπρλά αγλφεζαλ ηε Βνπιή θαη δηαηχπσζαλ ηελ
επηθχιαμε θαηά ηε θάζε ζχληαμεο ησλ επηθπξσηηθψλ εγγξάθσλ (≠ άξζξν 36§2 ηνπ ΢πληάγκαηνο).
Πάλησο, ε αλάθιεζε επηθπιάμεσλ γίλεηαη παγίσο θαη λφκηκα απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, ρσξίο
ηελ παξέκβαζε ηεο Βνπιήο. Γεληθά, ε Διιάδα είλαη θεηδσιή ζηε δηαηχπσζε επηθπιάμεσλ, εθ ησλ
νπνίσλ ηηο πεξηζζφηεξεο ηηο έρεη αλαθαιέζεη (π.ρ. ζηηο δηαηάμεηο γηα ηελ εθπαίδεπζε ηνπ
΢πκπιεξσκαηηθνχ Πξσηνθφιινπ ηεο Δπξσπατθήο ΢χκβαζεο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ).
Σέινο, ε Διιάδα έρεη θαηαζέζεη δήισζε επξχηαηεο απνδνρήο ηεο δηθαηνδνζίαο ηνπ ΓΓΥ κε ηελ
επηθχιαμε φηη απνθιείεη απφ ηελ αξκνδηφηεηά ηνπ φιεο ηηο δηαθνξέο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε ιήςε
ζηξαηησηηθψλ κέηξσλ γηα ηελ εζληθή άκπλα. Μάιηζηα, ζηελ Τπφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ
Αηγαίνπ, ην ΓΓΥ έδσζε εξκελεία αληίζεηε απφ απηή πνπ ππνζηήξηδε ε ειιεληθή πιεπξά ζε
επηθχιαμε πνπ απνζθνπνχζε ζηελ εμαίξεζε ηνπ εδαθηθνχ θαζεζηψηνο απφ ηε Γεληθή Πξάμε πεξί
δηεζλνχο δηαηηεζίαο ηεο Γελεχεο.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ
ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
1. ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ ΜΔΣΑΞΤ ΣΧΝ ΢ΤΜΒΑΛΛΟΜΔΝΧΝ
1. Ο ππνρξεσηηθφο ραξαθηήξαο ησλ ζπλζεθψλ: Ζ αξρή 'pacta sunt servanda' (=νη ζπκθσλίεο
πξέπεη λα ηεξνχληαη) ζεσξήζεθε ζεκειηψδεο αξρή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. Βέβαηα, πνιιέο θνξέο
αλαδεηήζεθε απφ ηε ζεσξία ε ζεκειίσζε ηνπ ππνρξεσηηθνχ ραξαθηήξα ησλ ζπλζεθψλ ->
α) Καηά ηνλ 19ν αηψλα ππνζηεξίρζεθε φηη ηα θξάηε κε ηε ζχλαςε ηεο ζπλζήθεο
απηνπεξηνξίδνληαη, θαη ζπλεπψο ζην κέηξν πνπ έρνπλ ζπκθσλήζεη γηα ηελ παξαγσγή έλλνκσλ
απνηειεζκάησλ είλαη ππνρξεσκέλα λα ηα ζεβαζηνχλ. / β) ζχκπησζε ηεο βνχιεζεο φισλ ησλ
θξαηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε ζπλζήθε, ψζηε απηή λα είλαη ππνρξεσηηθή / γ) ην Γηαξθέο
Γηθαζηήξην Γηεζλνχο Γηθαηνζχλεο ππνζηήξημε φηη ε ζχλαςε ζπλζεθψλ απνηειεί 'ζπλέπεηα ηεο
ηδηφηεηαο ηνπ θξάηνπο'. => Οη ζπλζήθεο είλαη ππνρξεσηηθέο επεηδή ην ζέιεζαλ ηα ζπκβαιιφκελα
θξάηε. Μηα άιιε ζεηξά, φκσο, απφ ζεσξεηηθέο θαηαζθεπέο ζεκειίσλε ηνλ ππνρξεσηηθφ ραξαθηήξα
ζε πξνυπάξρνληα θαλφλα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. Γη' απηφ ε αξρή 'pacta sunt servanda' άιινηε
αληηκεησπίζηεθε σο αλαπφδεηθην ππνζεηηθφ δεδνκέλν πνπ ζηεξίδεη ην δηεζλέο δίθαην θαη άιινηε σο
κηα θνηλή εζηκηθή αξρή ηνπ γεληθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ θαη ησλ επηκέξνπο εζσηεξηθψλ ζπζηεκάησλ.
΢ήκεξα, ην άξζξν 26 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο δηαηππψλεη ηελ αξρή 'pacta sunt servanda' σο εμήο ->
Κάζε ζπλζήθε πνπ ηζρχεη δεζκεχεη ηα ζπκβαιιφκελα κέξε θαη πξέπεη λα ηεξείηαη κε θαιή πίζηε. =>
θαλφλαο ηνπ ζεβαζκνχ ησλ ζπκπεθσλεκέλσλ -> πεξηέρεη γεληθφ ηεθκήξην θαηά ηεο κνλνκεξνχο
ιήμεο ηεο ηζρχνο ησλ ζπλζεθψλ.
2. Ζ αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο
Α. Γεληθά: Ζ ακνηβαηφηεηα απνηειεί ζπλέπεηα ηεο λνκηθήο ηζφηεηαο κεηαμχ ησλ θξαηψλ.
Δκθαλίδεηαη ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο κε ηξεηο κνξθέο -> α) σο δηπισκαηηθή ακνηβαηφηεηα, πνπ
πξνβιέπεηαη απφ δηεζλή ζπλζήθε / β) σο λνκνζεηηθή ακνηβαηφηεηα, πνπ πξνβιέπεηαη απφ
θαλφλα εζσηεξηθνχ δηθαίνπ / γ) σο πξαγκαηηθή ακνηβαηφηεηα, πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ πξαθηηθή
ησλ θξαηηθψλ νξγάλσλ. Ζ ακνηβαηφηεηα εθθξάδεηαη σο ίζε κεηαρείξηζε, ε νπνία κπνξεί λα αθνξά
δηαθνξεηηθνχο γηα θάζε πνιηηεία ηνκείο. Σέινο, ζηηο πεξηπηψζεηο πνιπκεξψλ ζπλζεθψλ, ε
ακνηβαηφηεηα είλαη δηάρπηε ζην φιν ζχζηεκα.
Β. Ακνηβαηφηεηα θαηά ην ειιεληθφ ΢χληαγκα: Σν ΢χληαγκα (άξζξν 28§1,3) αλαθέξεηαη ζηελ αξρή
ηεο ακνηβαηφηεηαο, ε νπνία απνηειεί ζπλέπεηα ησλ πξσηείσλ πνπ αλαγλσξίδνληαη ζην δηεζλέο δίθαην.
Σν άξζξν 28§1 αλαθέξεη φηη ε εθαξκνγή ηφζν ησλ θαλφλσλ ηνπ εζίκνπ, φζν θαη ησλ θαλφλσλ πνπ
απνξξένπλ απφ ηηο δηεζλείο ζπκβάζεηο απέλαληη ζηνπο αιινδαπνχο, ηειεί ππφ ηνλ φξν ηεο
ακνηβαηφηεηαο. Δμάιινπ, ε §3 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ αλαθέξεη φηη ε ρψξα πξνβαίλεη ζε πεξηνξηζκνχο
ζηελ άζθεζε ηεο εζληθήο θπξηαξρίαο ηεο θάησ απφ πέληε πξνυπνζέζεηο, εθ ησλ νπνίσλ ε ηειεπηαία
είλαη ε ακνηβαηφηεηα. Ζ δηάηαμε απηή αθνξά ηφζν ζηνλ δηαπξαγκαηεπηή θαη ζηνλ ζπλάπηνληα ηε
ζπλζήθε φζν θαη ζηε Βνπιή. Σν ειιεληθφ ΢χληαγκα δελ επηηάζζεη γεληθή ακνηβαηφηεηα ζηηο
εμσηεξηθέο ζρέζεηο ηεο Διιάδαο. Πεξηέρεη ζπγθεθξηκέλεο δηαηάμεηο γηα ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο.
Έηζη, ην άξζξν 28§1,3 εξκελεχνληαη κε βάζε ην φηη νη θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ είλαη ην έζηκν,
ελψ νη δηεζλείο ζπκβάζεηο πξνυπνζέηνπλ δέζκεπζε ηεο πνιηηείαο ππήθννο ηεο νπνίαο είλαη ν
αιινδαπφο. Μάιηζηα, ππνζηεξίδεηαη ζπρλά φηη δελ είλαη έξγν ηνπ εζληθνχ δηθαζηή λα αζρνιείηαη κε
ηελ ακνηβαηφηεηα, αθνχ ε κε ζπκκφξθσζε κηαο πνιηηείαο ζηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο δεκηνπξγεί
δηεζλή επζχλε θαη, άξα, ην πξφβιεκα θαζίζηαηαη θπβεξλεηηθφ. Δπίζεο, ππάξρεη ακθηηαιάληεπζε

κεηαμχ ηεο αλάγθεο απηεπάγγειηεο απφ ην δηθαζηήξην εμέηαζεο ηεο χπαξμεο ακνηβαηφηεηαο θαη
εμέηαζεο χζηεξα απφ αίηεζε ηνπ δηαδίθνπ.
Γ. Γηαπίζησζε ηεο χπαξμεο ακνηβαηφηεηαο: Μέζνδνη -> 1) Σν εζληθφ δηθαζηήξην ζα κπνξεί λα

πιεξνθνξεζεί κε θάζε κέζν βνεζνχκελν θαη απφ ηνπο δηαδίθνπο. / 2) Σν δηθαζηήξην ζα ζέηεη ην
εξψηεκα ζε αξκφδην θπβεξλεηηθφ φξγαλν, ζπλήζσο ζην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ / 3) Σν
δηθαζηήξην θάζε θνξά πνπ ζα αληηκεησπίδεη κηα ππφζεζε ζηελ νπνία αλαθχπηεη ζέκα
ακνηβαηφηεηαο ζα ελεκεξψλεη ην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ. Αλ ζε νξηζκέλε πξνζεζκία ην
ππνπξγείν δε δψζεη ζηνηρεία, ην δηθαζηήξην ζα ζεσξεζεί πσο ππάξρεη ακνηβαηφηεηα θαη ζα εμεηάδεη
ηελ ππφζεζε -> απαηηείηαη εηδηθή λνκνζεηηθή ξχζκηζε.
΢ηελ ειιεληθή πξαθηηθή, ν ελδηαθεξφκελνο απεπζχλεηαη ζηελ Δηδηθή Ννκηθή Τπεξεζία ηνπ
ππνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ, ε νπνία εθδίδεη πηζηνπνηεηηθφ ακνηβαηφηεηαο. Ζ Τπεξεζία δελ αλαθέξεη αλ
ππάξρεη πξαγκαηηθή ακνηβαηφηεηα, παξά κφλν δηπισκαηηθή ή λνκνζεηηθή. Δλδερνκέλσο μαλαζηέιλεη
ηνλ αιινδαπφ ελδηαθεξφκελν ζην θξάηνο ηεο ηζαγέλεηάο ηνπ γηα λα θέξεη ζηνηρεία πνπ λα
απνδεηθλχνπλ φηη ε ακνηβαηφηεηα εθαξκφδεηαη θαη ζηελ πξάμε.
Γ. Ακνηβαηφηεηα σο πξνο ηνπο αιινδαπνχο: Ακνηβαηφηεηα δε κπνξεί λα απαηηεζεί πξνθεηκέλνπ λα

πξνζηαηεπζνχλ ζεκειηψδε αλζξψπηλα δηθαηψκαηα (άξζξν 60§5 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο). Σα
ειιεληθά δηθαζηήξηα δέρνληαη φηη ν 'φξνο ηεο ακνηβαηφηεηαο', ε εθπιήξσζε ηνπ νπνίνπ ηίζεηαη απφ
ην ΢χληαγκα σο πξνυπφζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ησλ φξσλ ηεο δηεζλνχο ζπκβάζεσο θαη ζηνπο
αιινδαπνχο, δελ πεξηιακβάλεη κφλν ηε λνκνζεηηθή ακνηβαηφηεηα αιιά θαη ηελ πξαγκαηηθή ππφ ηελ
έλλνηα φηη ηα φξγαλα ηνπ θξάηνπο, ηνπ νπνίνπ ηελ εζληθφηεηα έρεη ν αιινδαπφο, εθαξκφδνπλ ζηελ
πξάμε ηε δηεζλή ζχκβαζε σο πξνο ηνπο Έιιελεο. Ζ έξεπλα ηνπ ηειεπηαίνπ δεηήκαηνο ελαπφθεηηαη
ζηνλ ελδηαθεξφκελν δηάδηθν, ν νπνίνο πξέπεη λα δεηήζεη απφ ην δηθαζηήξην είηε α) ηε κε εθαξκνγή
δηεζλνχο ζχκβαζεο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ππνζηεξίδνληαο φηη δελ πθίζηαηαη
πξαγκαηηθή ακνηβαηφηεηα είηε λα β) πξνζθνκίζεη ζην δηθαζηήξην απνδείμεηο πεξί πξαγκαηηθήο
ακνηβαηφηεηαο.
Δ. Ακνηβαηφηεηα ζην πιαίζην ηεο ΔΔ: Ζ κε εθπιήξσζε απφ έλα θξάηνο-κέινο ησλ ππνρξεψζεψλ
ηνπ δελ απαιιάζζεη ηα ινηπά κέιε απφ ην λα εθαξκφζνπλ ηηο δηθέο ηνπο ππνρξεψζεηο. Μάιηζηα,
ππάξρνπλ εηδηθέο δηαδηθαζίεο γηα ηνλ έιεγρν ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη ζε πεξίπησζε
παξαβίαζεο επηβάιινληαη 'θνηλνηηθέο' θπξψζεηο. Σν δήηεκα ηεο ακνηβαηφηεηαο ηίζεηαη θαηά ηξφπν
γεληθφηεξν ζηηο πνιπκεξείο ζπλζήθεο. ΢πκβαίλεη, φκσο, πνιπκεξείο ζπλζήθεο, φπσο ην Καηαζηαηηθφ
ηνπ ΓΓΥ, λα εμαξηνχλ ηελ εθαξκνγή ηνπο απφ ηελ απνδνρή ηνπο απφ φινπο ηνπο δηαδίθνπο.
3. Γηαηάμεηο απηνδχλακεο εθαξκνγήο
Α. Γεληθά: Γηαηάμεηο απηνδχλακεο εθαξκνγήο είλαη νη θαλφλεο εθείλνη ηεο εληαρζείζαο ζην δίθαην
ζπλζήθεο, νη νπνίνη σο πιήξεηο θαη λνκηθά άξηηνη δε ρξεηάδνληαη ζπκπιεξσκαηηθέο ελέξγεηεο ηεο
λνκνζεηηθήο ή εθηειεζηηθήο εμνπζίαο γηα λα εθαξκνζηνχλ απφ ηα εζληθά δηθαζηήξηα. Παιαηφηεξα,
ππήξρε ε εληχπσζε φηη ε δηεζλήο ζπλζήθε δεκηνπξγεί δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο κφλν κεηαμχ
θξαηψλ, άξα απεπζχλεηαη κφλν ζηα φξγαλα ηνπ θξάηνπο. Πάλησο, είρε δηαπηζησζεί φηη νη ηειηθνί
απνδέθηεο ησλ θαλφλσλ δηθαίνπ κπνξνχζαλ λα είλαη θαη νη ηδηψηεο. Δμάιινπ, θαη ηα εζληθά
δηθαζηήξηα ζεσξνχζαλ φηη ε ζπλζήθε ήηαλ κφλν εζσηεξηθφ δίθαην, ιφγσ ηεο ζεσξίαο ηεο
κεηαηξνπήο. Δίλαη, επίζεο, ραξαθηεξηζηηθφ φηη ηα εζληθά δηθαζηήξηα αλαγλψξηδαλ ηηο ζπλζήθεο σο
θπβεξλεηηθέο πξάμεηο θαη έηζη δελ ηηο εξκήλεπαλ. Σέινο, ε Γλσκνδφηεζε ηνπ Γηαξθνχο Γηθαζηεξίνπ
Γηθαηνζχλεο (1928) ππνζηήξημε φηη ην αληηθείκελν κηαο δηεζλνχο ζπλζήθεο κπνξεί λα είλαη θαηά ηε
βνχιεζε νξηζκέλσλ θξαηψλ ε πηνζέηεζε νξηζκέλσλ θαλφλσλ πνπ δεκηνπξγνχλ δηθαηψκαηα θαη

ππνρξεψζεηο γηα ηνπο ηδηψηεο θαη κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ απφ ηα εζληθά δηθαζηήξηα.
Β. Πξνέιεπζε: Τπάξρεη δηάθξηζε κεηαμχ δηαηάμεσλ απηνδχλακεο θαη κε απηνδχλακεο εθαξκνγήο -
> ην θξηηήξην ήηαλ φηη νη πξψηεο είλαη εθείλεο πνπ δελ έρνπλ αλάγθε απφ πεξαηηέξσ λνκνζεηηθέο
πξάμεηο γηα λα εθαξκνζηνχλ ζην εζσηεξηθφ δίθαην. ΢ηελ Τπφζεζε Sei Fujii vs California, ην
πεξηθεξεηαθφ δηθαζηήξην έθξηλε φηη έλαο ηνπηθφο λφκνο πνπ απαγφξεπε ηελ θηήζε αθίλεηεο
πεξηνπζίαο απφ πξφζσπα πνπ δε κπνξνχζαλ λα θαηαζηνχλ Ακεξηθαλνί ππήθννη ήηαλ αληίζεηνο κε ην
Υάξηε ηνπ ΟΖΔ. Καη, βέβαηα, ν Υάξηεο είλαη ηζρπξφηεξνο απφ ηνπηθφ λφκν.
Γ. Αλαδήηεζε θξηηεξίσλ: Μεγάιε είλαη ε θξνληίδα λα θαζνξηζηνχλ θξηηήξηα ηθαλά λα απνδείμνπλ

πνηεο δηαηάμεηο ή πνηεο ζπλζήθεο είλαη απηνδχλακεο εθαξκνγήο. ΢χκθσλα κε κηα άπνςε ζεκαζία
έρεη ε βνχιεζε ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ. Καηά άιιε άπνςε, απηνδχλακεο εθαξκνγήο είλαη
ε δηάηαμε πνπ δελ απεπζχλεηαη ζηε λνκνζεηηθή ή εθηειεζηηθή εμνπζία ησλ ζπκβαιιφκελσλ.
Μηα ηξίηε άπνςε ππνζηεξίδεη φηη ζε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα αλαδεηεζεί αλ δεκηνπξγνχληαη
απφ ηε ζπλζήθε ππνθεηκεληθά δηθαηψκαηα πνπ κπνξνχλ λα πξνζηαηεπζνχλ απφ ηα εζσηεξηθά
δηθαζηήξηα. Μία άιιε ζεσξία αλαδεηεί ηε θχζε θαη ηε ζπζηεκαηηθή ζρέζε ηεο δηάηαμεο κέζα
ζην λνκηθφ πιαίζην πνπ δεκηνπξγεί ε ζπλζήθε. Σέινο, κία ζεσξία εμαξηά ηηο δηαηάμεηο
απηνδχλακεο εθαξκνγήο απφ ην εζσηεξηθφ δίθαην θάζε θξάηνπο. ΢εκεηψλεηαη φηη ππάξρνπλ
νξηζκέλεο θαηεγνξίεο ζπλζεθψλ, νη νπνίεο πξνθαλψο πεξηέρνπλ δηαηάμεηο απηνδχλακεο εθαξκνγήο-
π.ρ. ε Δπξσπατθή ΢χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ νξίδεη φηη ηα πςειά ζπκβαιιφκελα
κέξε ηεο αλαγλσξίδνπλ ζε θάζε πξφζσπν, πνπ ππάγεηαη ζηε δηθαηνδνζία ηνπο, δηθαηψκαηα θαη
ειεπζεξίεο. Δπίζεο, δηαηάμεηο απηνδχλακεο εθαξκνγήο έρνπλ θαη νη Γηεζλείο ΢πκβάζεηο Δξγαζίαο
πνπ ζπλάπηνληαη ππφ ηελ αηγίδα ηεο ΓΟΔ. ΢ηελ ίδηα θαηεγνξία εληάζζνληαη θαη νη ζπλζήθεο πνπ
πεξηέρνπλ ηελ άλεπ φξσλ ξήηξα ηνπ κάιινλ επλνκνχκελνπ θξάηνπο (π.ρ. ζπλζήθεο πεξί εθδφζεσο,
αιηείαο θ.ά). Σέινο, κηα ζπλζήθε, αλάινγα κε ην αληηθείκελν, ην ζθνπφ ή ην πεξηερφκελν ηεο, κπνξεί
λα πεξηέρεη δηαηάμεηο πνπ απεπζχλνληαη κφλν ζηα φξγαλα ηνπ θξάηνπο.
Γ. Γηαηάμεηο απηνδχλακεο εθαξκνγήο θαη ΔΔ: Οη δηαηάμεηο ηεο ΢πλζήθεο ηεο Ρψκεο, νη νπνίεο
πξνβιέπνπλ ξεηά θάπνηα ζπκπιεξσκαηηθή ελέξγεηα ησλ νξγάλσλ ησλ θξαηψλ-κειψλ γηα λα
εθαξκνζηνχλ ζηνπο ηδηψηεο, θξίζεθαλ σο απηνδχλακεο εθαξκνγήο ρσξίο λα έρνπλ κεζνιαβήζεη
απηέο νη ελέξγεηεο, επεηδή ζεσξήζεθε φηη ε εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ ηεο Κνηλήο Αγνξάο δελ πξέπεη λα
πξνζθξνχεη ζηελ ακέιεηα ησλ θξαηηθψλ νξγάλσλ. Αλ, δειαδή, παξέιζεη άπξαθηε πξνζεζκία, ρσξίο
λα εθδνζνχλ νη πξνβιεπφκελεο πξάμεηο εθαξκνγήο, ηφηε ε δηάηαμε απφ κφλε ηεο αλαβαζκίδεηαη ζην
θαζεζηψο ηεο απηνδχλακεο εθαξκνγήο ζηηο ζρέζεηο ηδηψηε-θξάηνπο κέινπο.
§2 ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ Χ΢ ΠΡΟ΢ ΣΟΤ΢ ΣΡΗΣΟΤ΢
1. Ο θαλφλαο: Ηζρχεη ην δφγκα 'pacta tertiis nec nocent nec posunt'. ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο -> Οη
δηεζλείο ζπλζήθεο δε ζπλεπάγνληαη νχηε ππνρξεψζεηο νχηε δηθαηψκαηα γηα ηνπο ηξίηνπο, ρσξίο ηεο
ζπγθαηάζεζή ηνπο (άξζξν 34). Τπνρξεψζεηο δεκηνπξγνχληαη γηα ηξίην θξάηνο απφ ζπγθεθξηκέλεο
δηαηάμεηο κηαο ζπλζήθεο, αλ ηα κέξε ελλννχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ λνκηθή δέζκεπζε κε ηελ θξίζηκε
δηάηαμε θαη αλ ην ηξίην θξάηνο δέρεηαη ξεηά θαη εγγξάθσο απηή ηελ ππνρξέσζε (άξζξν 35). Σν
άξζξν 36 πξνβιέπεη φηη έλα δηθαίσκα δεκηνπξγείηαη κε ζπλζήθε ππέξ ηξίηνπ θξάηνπο, αλ ηα κέξε
ελλννχζαλ λα ην δεκηνπξγήζνπλ θαη αλ ην ηξίην θξάηνο ζπκθσλεί (-> εμππαθνχεηαη αλ δελ ππάξρεη
αληίζεηε έλδεημε ή δελ πξνβιέπεηαη άιιε δηαδηθαζία γηα ηελ έθθξαζή ηεο). Φπζηθά, ην ηξίην θξάηνο
πνπ αζθεί δηθαίσκα θαη' εθαξκνγή κηαο ζπλζήθεο- ζηελ νπνία δε κεηέρεη- ππνρξεψλεηαη θαηά ηελ
εθαξκνγή ηνπ λα ζεβαζηεί ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ απηή πξνβιέπεη. Σν άξζξν 37 αλαθέξεη φηη κηα
ππνρξέσζε δε κπνξεί λα θαηαξγεζεί ή λα ηξνπνπνηεζεί, παξά κε θνηλή ζπλαίλεζε ησλ κεξψλ θαη ηνπ

ηξίηνπ θξάηνπο, εθηφο αλ πξνβιέπεηαη άιιε δηαδηθαζία. Σέινο, έλα δηθαίσκα δελ θαηαξγείηαη,
εθφζνλ ε θχζε ηνπ είλαη ηέηνηα, ψζηε απηφ λα επηηπγράλεηαη κφλν κε ηε ζπλαίλεζε ηνπ
ελδηαθεξφκελνπ θξάηνπο.
2. Οη εμαηξέζεηο: α) ΢ε κηα δηεζλή ζπλζήθε πνπ εθθξάδεη πξντζρχνλ εζηκηθφ δίθαην θαη
δεκηνπξγεί εζηκηθφ θαλφλα, ε αξρή ηεο ζρεηηθφηεηαο δελ έρεη ιφγν πξνβνιήο (άξζξν 38). / β) Οη
ζπλζήθεο πνπ δεκηνπξγνχλ αληηθεηκεληθέο θαηαζηάζεηο, ιφγσ ηνπ αληηθεηκέλνπ ηνπο
(απνζηξαηηθνπνίεζε, νπδεηεξνπνίεζε θ.ά.), αληηηάζζνληαη ππέξ θαη ζε βάξνο ηξίησλ, ρσξίο ηε
ζπγθαηάζεζή ηνπο. / γ) Άιιε βαζηθή εμαίξεζε είλαη λα ρξεζηκνπνηείηαη ε ζπλζήθε σο κέζν γηα
ηελ νξγάλσζε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο. Δηδηθφηεξα, ηα άξζξα 2§6, 34 θαη 35 ηνπ Υάξηε ηνπ ΟΖΔ
αλαθέξνληαη ζηε δηαηήξεζε ή απνθαηάζηαζε ηεο δηεζλνχο εηξήλεο θαη αζθάιεηαο θαη δε δηαθξίλνπλ
κεηαμχ κειψλ θαη κε ηνπ ΟΖΔ => έρνπλ εμσζπκβαηηθά αληαλαθιαζηηθά απνηειέζκαηα, δειαδή,
αληηηάζζνληαη θαη ζηα θξάηε κε κέιε ηνπ ΟΖΔ. Έηζη γίλεηαη δηάθξηζε κεηαμχ: α) ζπλζεθψλ
'ζρέζεσλ' κεηαμχ θξαηψλ, ζηηο νπνίεο ε ζρεηηθφηεηα είλαη δεδνκέλε θαη β) ζπλζεθψλ
'νξγάλσζεο' ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο, ζηηο νπνίεο πξέπεη λα αλαδεηείηαη ην αληηθείκελν ηεο
ξχζκηζεο -> Αλ απηφ μεπεξλάεη ην ζηελφ θχθιν ησλ ζπκβαιιφκελσλ θαη ζηνρεχεη ζην λα
αληηθαηαζηήζεη ηελ αλχπαξθηε 'λνκνζεηηθή' θαη 'εθηειεζηηθή' εμνπζία κε θάπνην δεκνθξαηηθφ
νξγαληθφ πιαίζην, ηφηε δελ αληηηάζζεηαη ε ζπλζήθε, αιιά ε δσληαλή πξαγκαηηθφηεηα- π.ρ. ΢ηελ
Τπφζεζε ησλ Διεπζέξσλ Εσλψλ ηνπ Gex, ην Γηαξθέο Γηθαζηήξην Γηεζλνχο Γηθαηνζχλεο έθξηλε
πσο δηάηαμε ζπλζήθεο εηξήλεο, πνπ παξαρσξνχζε ηεισλεηαθά δηθαηψκαηα ζηε ζπγθεθξηκέλε
πεξηνρή ζηελ Διβεηία, δελ θαηαξγήζεθε απφ άιιε, εθφζνλ ε Διβεηία δελ ήηαλ κέξνο ζηε
κεηαγελέζηεξε ζπλζήθε ησλ Βεξζαιιηψλ νχηε θαη ζπλαίλεζε αξγφηεξα.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV
ΔΡΜΖΝΔΗΑ ΣΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
Δξκελεία είλαη ε δηαλνεηηθή δηεξγαζία πνπ απνζθνπεί ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζπλζήθεο, ηνλ
θαζνξηζκφ ηεο έλλνηάο ηεο θαη ηε ράξαμε ησλ νξίσλ εθαξκνγήο ηεο.
1. Πνηνο εξκελεχεη: α) Σα θξάηε πνπ ζπλνκνιφγεζαλ ηε ζπλζήθε κπνξνχλ κε κεηαγελέζηεξε

ξεηή πξάμε ηνπο λα δηεπθξηλίζνπλ ην πεξηερφκελφ ηεο (=απζεληηθή εξκελεία) / β) Σα δηεζλή
φξγαλα, είηε είλαη δηθαηνδνηηθά (δηεζλή δηθαζηήξηα ή φξγαλα δηεζλνχο δηαηηεζίαο => λνκηθή
αληηκεηψπηζε), είηε δηνηθεηηθά ή θαη πνιηηηθά (=> ιακβάλνπλ ππφςε εμσγελείο παξάγνληεο). / γ) Σα
εζσηεξηθά φξγαλα, είηε είλαη δηθαζηηθά (κε ηελ επθαηξία δηαθνξψλ πνπ εκπίπηνπλ ζηελ
αξκνδηφηεηά ηνπο) είηε αλήθνπλ ζηελ εθηειεζηηθή εμνπζία (π.ρ. Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ). Αλ ε
δηεζλήο ζπλζήθε αθνξά ζε 'ηδησηηθά ζπκθέξνληα', ηφηε ηα δηθαζηήξηα ζεσξνχληαη αξκφδηα λα
πξνρσξήζνπλ κφλα ηνπο ζε εξκελεία. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ ζηελ ΔΔ, κάιηζηα,
ζπλέβαιε ζηελ αλαζεψξεζε ηεο αληίιεςεο φηη ην δηθαίσκα εξκελείαο πξέπεη λα δηαθπιάζζεηαη ππέξ
ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο. Κάζε θξάηνο κπνξεί λα πξνβαίλεη ζε κνλνκεξή εξκελεία ησλ
ζπκβαηηθψλ ηνπ ππνρξεψζεσλ (=> απηνδέζκεπζε), ε νπνία- φκσο- δε δεζκεχεη ηα άιια θξάηε. Αλ
ην θξάηνο ζπκπεξηθεξζεί αληίζεηα πξνο ηελ εξκελεία πνπ έρεη θάλεη, ηφηε δεκηνπξγείηαη δηεζλήο
επζχλε. ΢ε πεξίπησζε δέζκεπζεο ηνπ θξάηνπο δηεζλψο κε κνλνκεξή εξκελεία ζε ηξφπν πνπ αληίζεηε
ζπκπεξηθνξά ηνπ λα ζπλεπάγεηαη δηεζλή επζχλε ηνπ, νδεγεί ζην ζεζκφ ηνπ estoppel.
2. Μέζνδνη εξκελείαο: Γλσξίδνληαο πψο ζα εξκελεπζεί κηα ζχκβαζε, ηα κέξε δηαηππψλνπλ

αλαιφγσο ην θείκελν θαηά ηε δηαπξαγκάηεπζε. Δηδηθά γηα ηελ Διιάδα, ην άξζξν 28 ηνπ ΢πληάγκαηνο
επηβάιιεη ζην δηθαζηή λα ιάβεη ππφςε ηνπ ηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο ησλ άξζξσλ 31-33 ηεο
΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο, πξνθεηκέλνπ λα εξκελεχζεη κηα δηεζλή ζπλζήθε. Οη κέζνδνη εξκελείαο, φπσο

πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξαθηηθή ησλ δηθαηνδνηηθψλ νξγάλσλ, είλαη: α) ε αλαδήηεζε ηεο αιεζηλήο
βνχιεζεο ησλ κεξψλ (-> δχζθνιν λα δηεξεπλεζεί φηαλ ππάξρεη έλα ζαθέο θείκελν) / β) ε
γξακκαηηθή, πνπ βαζίδεηαη ζηε θπζηθή έλλνηα ησλ ιέμεσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ (-> κπνξεί λα
κελ απνδψζεη ηε ζεκαζία πνπ επεδήηεζαλ ηα κέξε) / γ) ε ηεινινγηθή, πνπ ζηεξίδεηαη ζην ζθνπφ
θαη ην αληηθείκελν ηεο ζπλζήθεο (-> κπνξεί αλ νδεγήζεη πην καθξηά απφ φ,ηη ε ζπλζήθε είρε
πξνβιέςεη). Γεληθά, γηε θάζε πξνζπάζεηα εξκελείαο πξέπεη αλ ππάξρεη βαζηθή θαηεπζπληήξηα
γξακκή.
3. Θέζεηο ηνπ ΓΓΥ ζην δήηεκα ηεο εξκελείαο: Σα δηεζλή δηθαηνδνηηθά φξγαλα ή δελ θάλνπλ
δηαθνξνπνηήζεηο αλάινγα κε ηηο ζπλζήθεο ή έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη φιεο ηηο κεζφδνπο εξκελείαο.
Έηζη, ζηελ Τπφζεζε ηεο εξκελείαο ησλ ζπλζεθψλ εηξήλεο (1947), ην Γηθαζηήξην αξλήζεθε λα
πξνρσξήζεη ζηελ εθαξκνγή ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο ζπλζήθεο, δειαδή λα νδεγεζεί πέξα απφ
φ,ηη είρε ζπλνκνινγεζεί. Αληίζεηα, ζηελ Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο Κέξθπξαο αθνινχζεζε
εξκελεπηηθή δηαδηθαζία πνπ είρε πξαθηηθφ απνηέιεζκα σο πξνο ηελ εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο. Σέινο,
ρξεζηκνπνίεζε ηελ ηεινινγηθή κέζνδν γηα λα πξνζδηνξίζεη, κέζα απφ θείκελα πνπ αθνξνχλ ζε
δηεζλείο νξγαληζκνχο, ηηο αθαλείο αξκνδηφηεηεο πνπ -αλ θαη δελ έρνπλ εληαρζεί ζηε βαζηθή ζπλζήθε-
είλαη απαξαίηεηεο γηα λα κπνξέζεη ν Οξγαληζκφο λα πξαγκαηνπνηήζεη ηνπο ζθνπνχο ηεο ιεηηνπξγίαο
ηνπ- π.ρ. Τπφζεζε ησλ επαλνξζψζεσλ γηα δεκίεο πνπ πξνθιήζεθαλ ζηελ ππεξεζία ηνπ ΟΖΔ,
Τπφζεζε ησλ δαπαλψλ ηνπ ΟΖΔ, Γλσκνδνηήζεηο γηα ηε Ννηηνδπηηθή Αθξηθή.
4. Ζ εξκελεία θαηά ηε ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο: Σα άξζξα 31-33 ζεσξήζεθαλ σο επηηπρία ηεο
θσδηθνπνηεηηθήο ΢πλδηάζθεςεο ηεο Βηέλλεο θαη έγηλαλ νκφθσλα απνδεθηά.
Α. Καιή πίζηε θαη ζπλήζεο έλλνηα ησλ φξσλ (άξζξν 31): Ζ θαιή πίζηε μεθηλά απφ ηε
δηαπξαγκάηεπζε θαη νινθιεξψλεηαη κε ηελ εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο. Θεηηθά θαιή πίζηε ζεκαίλεη
ην ζεβαζκφ ησλ ζπκπεθσλεκέλσλ θαη ηελ αθξηβή εθαξκνγή ηνπο. Αξλεηηθά ππνιακβάλεη ηελ
απνθπγή εμαπάηεζεο θαη δφινπ ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ζπκβαιιφκελσλ. Καηά ηε ζχλαςε ηεο ζπλζήθεο
πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε ην πψο ελλννχκε απηφ πνπ γξάθνπκε (π.ρ. Τπνζέζεηο ηεο Αιηείαο ζηηο
επεηξσηηθέο αθηέο ηνπ Αηιαληηθνχ, ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ηεο Αλ. Γξνηιαλδίαο θαη ηεο
εδαθηθήο δηαθνξάο Ληβχεο-Σζάλη)· αλ, δειαδή, θάπνηνο επηθαιεζζεί δηαθνξεηηθή ζεκαζία απφ ηε
ζπλήζε έλλνηα, ζα πξέπεη λα ηελ απνδεηθλχεη. Παξάιιεια, πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε θαη ηα
ζπκθξαδφκελα -> θπξίσο θείκελν, πξννίκην, παξαξηήκαηα, ελδερφκελε ζπκθσλία πνπ έγηλε κε
αθνξκή ηε ζπλζήθε θαη θάζε ζρεηηθφ έγγξαθν. Δπίζεο νη δηάθνξεο ζπζηάζεηο πνπ ςεθίδνληαη απφ
θπβεξλεηηθέο ζπλδηαζθέςεηο, αθνχ απνδερηνχλ ην θείκελν ηεο ζπλζήθεο θαη ην πξνσζήζνπλ πξνο
ππνγξαθή ζηα ζπκκεηέρνληα θξάηε, απνηεινχλ ηκήκα ηεο ζπλζήθεο γηα ηελ εξκελεία ηνπ θεηκέλνπ.
Φπζηθά, πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε α) θάζε κεηαγελέζηεξε ζπκθσλία κεηαμχ ησλ
ζπκβαιιφκελσλ πνπ αθνξά ζηελ εξκελεία ή ζηελ εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο / β) θάζε
κεηαγελέζηεξε πξαθηηθή πνπ αθνινπζνχλ ηα κέξε θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο / γ) φινη νη ζρεηηθνί
θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ εθαξκφδνληαη ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπκβαιιφκελσλ.
Ζ ζπλζήθε πξέπεη λα εξκελεχεηαη κε βάζε ην αληηθείκελν θαη ην ζθνπφ ηεο (=ratio legis, φζα
επηδίσμαλ νη ζπκβαιιφκελνη ρξεζηκνπνηψληαο ηα κέζα πνπ θαζφξηζαλ ζην ζπκβαηηθφ θείκελν).
Έηζη, πεξηνξίδεηαη ε ηεινινγηθή εξκελεία θαη επηηπγράλεηαη ην 'ρξήζηκν απνηέιεζκα', πνπ ζεκαίλεη
φηη επηιέγεηαη ε εξκελεία πνπ ηνπ δίλεη απνηειεζκαηηθφηεηα (-> ρσξίο λα αληηθάζθεη ην γξάκκα πξνο
ην πλεχκα ηνπ θεηκέλνπ). ΢ηελ Τπφζεζε ηνπ λεζηνχ Kasikili/Sedudu, ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην -παξά
ην γεγνλφο φηη νη δηάδηθνη δελ είραλ πξνζρσξήζεη ζηε ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο- εθήξκνζε ηηο ζρεηηθέο
δηαηάμεηο ηεο σο εζηκηθφ δίθαην. Έηζη, εμέηαζε ηνπο φξνπο 'centre of the main channel' θαη 'thalweg'
θαη πξνέβε ζε εξκελεία κε βάζε ηε ζπλήζε έλλνηά ηνπο -> αλαγλψξηζε φηη αηηία ησλ κεξψλ ήηαλ ε
εμαζθάιηζε ηεο λαπζηπινΐαο· εληνχηνηο δελ ήηαλ ν κφλνο ζθνπφο. Απφ ηελ άιιε, ζηε Γηαηηεζία πεξί

ηεο Θαιάζζηαο νξηνζεηήζεσο Γθηλέαο-Γθηλέαο Μπηζάνπ, ην Γηαηηεηηθφ Γηθαζηήξην, αθνχ

αλαθέξζεθε ζηα άξζξα 31-32 ηεο ΢πλζήθεο ηεο Βηέλλεο, εμέηαζε αλ νη φξνη 'ζχλνξν' θαη 'φξην' ηεο
ζπλζήθεο Γαιιίαο-Πνξηνγαιίαο έρνπλ ηελ ίδηα ζεκαζία. Δπεηδή νη δηάδηθνη δηαθσλνχζαλ θαη επεηδή
επξφθεηην πεξί δηαδνρήο θξαηψλ, άξα ε ζπλαίλεζε ησλ λέσλ θξαηψλ ήηαλ απαξαίηεηε, θξίζεθε φηη
δελ είλαη ην ίδην πξάγκα.
Β. Εεηήκαηα δηαρξνληθνχ δηθαίνπ: Σν ζέκα πνπ ηέζεθε θαηά ηελ επεμεξγαζία ηεο δηάηαμεο πεξί
ηζρχνο ησλ θαλφλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ είλαη δηαρξνληθφ. Γη' απηφ είρε πξνζηεζεί ζην άξζξν 31 ηεο
΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο φηη 'ην δηεζλέο δίθαην πνπ απαηηείηαη γηα ηελ εξκελεία ηεο ζπλζήθεο είλαη απηφ
πνπ ίζρπε θαηά ηε ζηηγκή ηεο ζχλαςήο ηεο'. Αληίζεηα, είρε πξνηαζεί λα ηεζνχλ νη ιέμεηο 'πνπ ίζρπε ηε
ζηηγκή ηεο εθαξκνγήο ηεο ζπλζήθεο'. Σειηθά, ην άξζξν 31 δελ πεξηιακβάλεη θαλέλαλ δηαρξνληθφ
ραξαθηεξηζκφ. Παξαδείγκαηα -> 1) ζηελ Τπφζεζε ηεο θπξηαξρίαο ζηα λεζηά Palmas, ζεσξήζεθε
φηη κηα δηθαηνπξαμία πξέπεη λα θξίλεηαη κε βάζε ην δίθαην ηεο επνρήο πνπ έιαβε ρψξα / 2) ζηελ
Τπφζεζε αιηείαο ζηηο επεηξσηηθέο αθηέο ηνπ Αηιαληηθνχ, ην Γηαξθέο Γηαηηεηηθφ Γηθαζηήξην
Γηεζλνχο Γηθαηνζχλεο αξλήζεθε λα εξκελεχζεη ηνλ φξν 'θφιπνο' κε ηελ έλλνηα πνπ είρε 109 ρξφληα
αξγφηεξα / 3) ζηε δηαηηεζία γηα ηα πεηξέιαηα ηνπ Abu Dhabi, ε ζρεηηθή ζπλζήθε δελ εξκελεχζεθε
κε βάζε ην θξηηήξην ηεο πθαινθξεπίδαο πνπ δελ ππήξρε ηελ επνρή πνπ είρε ζπλαθζεί. / 4) Αληίζεηα,
ην ΓΓΥ ππνζηεξίδεη φηη έλα δηεζλέο ζπκβαηηθφ θείκελν πξέπεη λα εξκελεχεηαη-εθαξκφδεηαη
κέζα ζην ζπλνιηθφ λνκηθφ ζχζηεκα πνπ πξνέρεη θαηά ην ρξφλν ηεο εξκελείαο -> ζηε
Γλσκνδφηεζε γηα ηελ Τπφζεζε ηεο Namibia, εξκήλεπζε ην ΢χκθσλν ηεο ΚηΔ ζε ζπλάξηεζε κε ην
Υάξηε ηνπ ΟΖΔ θαη ην πεξαηηέξσ εζηκηθφ δίθαην πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί σο ζήκεξα. / 5) ΢ηελ
Τπφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ Αηγαίνπ, εξκήλεπζε ηελ έλλνηα ηεο 'απνθιεηζηηθήο αξκνδηφηεηαο'
κε ηα θξηηήξηα ηεο επνρήο πνπ δηαηππψζεθε ε ειιεληθή επηθχιαμε πεξί εδαθηθνχ θαζεζηψηνο, ελψ
δέρηεθε ηελ εμειηθηηθή πνξεία απηνχ ηνπ ζεζκνχ σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ηεο πθαινθξεπίδαο.
Γ. Πξνπαξαζθεπαζηηθέο εξγαζίεο: Πεξηζηαηηθά πνπ πεξηβάιινπλ ηε ζχλαςε ηεο ζπλζήθεο (π.ρ.

αιιεινγξαθία, ξεκαηηθέο δηαθνηλψζεηο, ππνκλήκαηα, πξαθηηθά) θαη ιεηηνπξγνχλ σο
ζπκπιεξσκαηηθά κέζα εξκελείαο => 1) επηβεβαίσζε ηεο έλλνηαο πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ
εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 31 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο / 2) πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηεί ε έλλνηα,
αλ ε εξκελεία θαηά ην άξζξν 31 αθήλεη αζάθεηεο. Οη πξνπαξαζθεπαζηηθέο εξγαζίεο πξέπεη λα
ρξεζηκνπνηνχληαη κε θαιή πίζηε (≠ Τπφζεζε Καηάξ-Μπαρξέηλ -> εμαζθάιηζε πιεηνςεθίαο). Οη
πξνπαξαζθεπαζηηθέο εξγαζίεο α) πνπ νδήγεζαλ ζηελ πηνζέηεζε ηεο ΢πλζήθεο ηεο Ρψκεο πεξί
ηεο ΔΟΚ είλαη αζαθείο θαη κε ειάρηζηε λνκηθή επεμεξγαζία· κάιηζηα, ην Γηθαζηήξην ησλ
Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ζεψξεζε φηη δελ πξνζθέξνληαη γηα ηελ εξκελεία ηεο ηδξπηηθήο ζπλζήθεο
ηεο ΔΟΚ / β) ζηηο ηέζζεξηο ζπκβάζεηο πεξί ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο (1958) είλαη αμηφινγεο θαη
ζπλδπάδνληαη κε ηηο εξγαζίεο πνπ έγηλαλ απφ ηελ Δπηηξνπή Γηεζλνχο Γηθαίνπ θαη απφ ηηο πξνηάζεηο
θαηά ηε ΢πλδηάζθεςε ηεο Γελεχεο / γ) γηα ηελ Σξίηε ΢πλδηάζθεςε ηνπ ΟΖΔ είλαη ειιηπείο. =>
δηαθνξέο πνηφηεηαο.
Γ. Θεσξία ηνπ ζαθνχο θεηκέλνπ: Γηα λα απνθεπρζεί ε ζπλήζεηα λα παξαπέκπνληαη ζηελ εθηειεζηηθή
εμνπζία ηα ζέκαηα εξκελείαο ησλ ζπλζεθψλ, ζεσξήζεθε φηη ην θείκελν ήηαλ φζν ζαθέο έπξεπε. ΢ην
πιαίζην ηεο ΔΔ, ε ζεσξία ηνπ ζαθνχο θεηκέλνπ έρεη επηηξέςεη ζηα εζσηεξηθά δηθαζηήξηα λα κελ
παξαπέκπνπλ πξνδηθαζηηθά -θαη' άξζξν 234 ηεο ΢πλζήθεο ηεο Ρψκεο- ηελ εμέηαζε δεηεκάησλ πνπ
αλαθχνληαη σο πξνο ηε ΢πλζήθε ζην έδαθνο ησλ θξαηψλ-κειψλ.
Δ. Απζεληηθφ θείκελν ηεο ζπλζήθεο. Γιψζζα: Όηαλ ε ζπλζήθε είλαη δηαηππσκέλε ζε πεξηζζφηεξεο
γιψζζεο, ηφηε ην θείκελν ζεσξείηαη απζεληηθφ θαη ζηηο δχν, εθηφο αλ νξίδεη δηαθνξεηηθά ε ζπλζήθε ή
ε ζπκθσλία ησλ κεξψλ. Όηαλ είλαη δηαηππσκέλν ζε γιψζζα δηαθνξεηηθή απφ εθείλε πνπ

επηθπξψζεθε, ζεσξείηαη απζεληηθφ κφλν αλ πξνθχπηεη απφ ηε ζπλζήθε ή ηε ζπκθσλία ησλ κεξψλ
(άξζξν 33 ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο). Σν πξφβιεκα κε ηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε έρεη σο εμήο -> Ζ
ζπλζήθε, κε ηελ θχξσζε θαη ηε δεκνζίεπζή ηεο ζηε ΦΔΚ, εληάζζεηαη ζηελ έλλνκε ηάμε κε δχν
θείκελα· ην μέλν, πνπ ζεσξείηαη απζεληηθφ, θαη ην ειιεληθφ, πνπ απνδίδεη ηε ζπλζήθε. Σν πξφβιεκα
δελ ηίζεηαη γηα ηηο ζρέζεηο Διιάδαο-ΔΔ, επεηδή ηα ειιεληθά είλαη επίζεκε γιψζζα ηεο Κνηλφηεηαο,
αιιά ζε άιιεο => νη πεξηζζφηεξεο κεηαθξάζεηο πεξηέρνπλ ιάζε θαη αζπλέπεηεο (π.ρ. λέα ΢χκβαζε
ΟΖΔ γηα ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο). Μεξηθά ειιεληθά δηθαζηήξηα πξνζθεχγνπλ ζην μελφγισζζν σο
απζεληηθφ, θαζψο ην θείκελν πνπ δεκνζηεχεηαη ζηε ΦΔΚ απνηειεί κεηάθξαζε. Κάπνηε ν θπξσηηθφο
λφκνο αλαθέξεη πσο ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο ειιεληθνχ-μελφγισζζσλ θεηκέλσλ, θαηηζρχεη έλα
μελφγισζζν. Αλ ν λφκνο θαη ε θπξνχκελε ζπλζήθε ζησπνχλ, εθαξκφδεηαη ε γεληθή αξρή ηνπ
ζεβαζκνχ ησλ ζπκπεθσλεκέλσλ, πνπ πεξηιακβάλεη θαη ην αιεζέο πεξηερφκελφ ηνπο (άξζξν 2§2 ηνπ
΢πληάγκαηνο).
ΚΔΦΑΛΑΗΟ V
ΛΖΞΖ Ζ' ΑΝΑ΢ΣΟΛΖ ΣΖ΢ Η΢ΥΤΟ΢ ΣΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
1. Γεληθά: ΢χκθσλα κε ηα άξζξα 54-63 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο, ε ιήμε ηεο ηζρχνο ησλ ζπλζεθψλ
πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ εθηέιεζε ησλ ζπκβαηηθψλ δεζκεχζεσλ ή κε έλαλ απφ ηνπο παξαθάησ
ηξφπνπο -> α) ΢πλαηλεηηθή θαηάξγεζε: Ζ ζπκθσλία εθδειψλεηαη είηε θαηά ηε ζχλαςε ηεο
ζπλζήθεο, φηαλ δηαηππψλεηαη δηάηαμε γηα ηε ιήμε κεηά ην πέξαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, είηε κε ηελ
θνηλή βνχιεζε ησλ κεξψλ. / β) ΢ησπεξή θαηάξγεζε, αλαζηνιή εθαξκνγήο: Tα θξάηε κε ηε
ζπκπεξηθνξά ηνπο ππνδειψλνπλ ηελ θαηάξγεζε κηαο ζπλζήθεο. Δίλαη εθηθηή ε ζησπεξή θαηάξγεζε
ή αλαζηνιή εθαξκνγήο απφ κεηαγελέζηεξε ζπλζήθε πνπ έρεη ην ίδην πεξηερφκελν κε αληίζεηεο
ξπζκίζεηο- π.ρ. Τπφζεζε Oscar Chinn -> Σν Γηαξθέο Γηθαζηήξην Γηεζλνχο Γηθαηνζχλεο δελ δέρηεθε
φηη δηάηαμε πξνγελέζηεξεο ζπλζήθεο, πνπ δε κεηαθέξζεθε ξεηά ζε επφκελε επί ηνπ ίδηνπ
αληηθεηκέλνπ κεηαμχ ησλ απηψλ κεξψλ, εμαθνινπζνχζε λα ηζρχεη. Γηα ηελ αλαζηνιή πνιπκεξψλ
ζπλζεθψλ κεηαμχ νξηζκέλσλ κφλν ζπκβαιινκέλσλ ζεκεηψλνληαη ηα εμήο: Ζ αλαζηνιή πξέπεη λα
επηηξέπεηαη απφ ηε ζπλζήθε, δελ πξέπεη λα βιάπηεη ηα δηθαηψκαηα ηξίησλ ζπκβαιιφκελσλ νχηε λα
αληίθεηηαη ζην αληηθείκελν θαη ζην ζθνπφ ηεο ζπλζήθεο. Σέινο, κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ
ζπκβαιιφκελσλ, έζησ θαη ζε αξηζκφ κηθξφηεξν απφ εθείλνλ πνπ απαηηείηαη γηα ηελ έλαξμε ηεο
ηζρχνο ηεο ζπλζήθεο, δε ζπλεπάγεηαη ηελ θαηάξγεζή ηεο. / γ) Καηαγγειία ησλ ζπλζεθψλ:
Πεξηιακβάλεη ηε κνλνκεξή εθδήισζε αξλεηηθήο βνχιεζεο. Μπνξεί λα είλαη ->
Νφκηκε -> Πξνβιέπεηαη απφ ηε ζπλζήθε θαη ε πξνζεζκία γηα ηελ πξαγκάησζή ηεο δελ
πξέπεη λα είλαη κηθξφηεξε απφ 12 κήλεο.
Σν δεηνχκελν ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο είλαη ε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ησλ θξαηψλ ζηηο ζπλζήθεο (κε
δηπισκαηηθέο ελέξγεηεο, παξεκβάζεηο ΜΚΟ, θ.ά.). Σν πξφβιεκα ηεο θαηαγγειίαο έγθεηηαη ζην φηη ηα
θξάηε επηζπκνχλ λα απνθεχγνπλ ηηο δεζκεχζεηο πνπ δεκηνπξγνχλ δαπάλεο ή φπνπ δελ ππάξρεη
δπλαηφηεηα θαηάξγεζεο ηεο ζπκβαηηθήο ζρέζεο. Έηζη, ππάξρνπλ ζπλζήθεο πνπ ηελ απαγνξεχνπλ,
π.ρ. πεξί ζπλζεθψλ, δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ, αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ (πάλησο, νξηζκέλεο απφ ηηο
ηειεπηαίεο πεξηέρνπλ ξήηξα πεξί κνλνκεξνχο θαηαγγειίαο ηνπο). Αλ ε θαηαγγειία αθνξά ζε δηκεξή
ζπλζήθε, ηελ θαηαξγεί. Αλ αθνξά ζε πνιπκεξή, ηφηε ην θαηαγέιινλ κέξνο απνζχξεηαη απφ ηε
ζπλζήθε, πνπ εμαθνινπζεί λα ηζρχεη κεηαμχ ησλ άιισλ ζπκβαιιφκελσλ.
Παξάλνκε -> Όηαλ ε ζπλζήθε δελ πξνβιέπεη ηξφπνπο/δηθαίσκα θαηάξγεζεο θαηαγγειίαο ή
δελ ζπληξέρνπλ εηδηθνί ιφγνη => δεκηνπξγία δηεζλνχο επζχλεο.
2. Δπέιεπζε εμσηεξηθψλ γεγνλφησλ. ΢πλέπεηεο ηνπ πνιέκνπ: Ζ ξήμε ησλ δηπισκαηηθψλ θαη
πξνμεληθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ζπκβαιιφκελσλ δελ επηδξά ζηηο κεηαμχ ηνπο έλλνκεο ζρέζεηο πνπ
απνξξένπλ απφ ηε ζπλζήθε, εθηφο αλ νη πξψηεο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο.

3. Έλνπιε ζχξξαμε: A. Γηκεξείο ζπλζήθεο: Ζ έλνπιε ζχξξαμε κπνξεί λα θαηαξγεί ηηο κεηαμχ ησλ
εκπνιέκσλ δηκεξείο ζπλζήθεο -> φρη απηφκαηε αλαζηνιή ή θαηάξγεζε. ΢ην κεζνπφιεκν έγηλε
πξνζπάζεηα λα πεξηνξηζηεί ε απνιπηφηεηα απηήο ηεο αξρήο, ελψ κε ην Β’ Παγθφζκην Πφιεκν
έπαπζαλ λα ηζρχνπλ νη δηκεξείο ζπλζήθεο πνπ ζπλάθζεθαλ πξηλ απφ απηφλ. / Β. Πνιπκεξείο
ζπλζήθεο: H εκπφιεκε θαηάζηαζε κπνξεί λα αλαζηείιεη ηε ζπλζήθε κεηαμχ ησλ εκπιεθφκελσλ ζε
απηή θξαηψλ. Γελ ηελ αλαζηέιιεη ζηηο ζρέζεηο θαζελφο απφ απηά κε ηα ππφινηπα νχηε θαη ζηηο
ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κε εκπφιεκσλ. / Γ. Δμαηξέζεηο: O πφιεκνο δελ αλαηξέπεη ηα έλλνκα
απνηειέζκαηα πξνγελέζηεξσλ ζπλζεθψλ πνπ αθνξνχλ ζηε δεκηνπξγία αληηθεηκεληθψλ θαηαζηάζεσλ
θαη έρνπλ ήδε πξαγκαηνπνηεζεί (π.ρ. εδαθηθέο κεηαβνιέο). Δπίζεο, δελ επηδξά ζηηο ζπλζήθεο πνπ
έρνπλ σο αληηθείκελν ηε ξχζκηζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ θξαηψλ ζε πεξίπησζε έλνπιεο ζχξξαμεο-
π.ρ. ΢πκβάζεηο ηεο Γελεχεο πεξί αηρκαιψησλ, άκαρνπ πιεζπζκνχ, ηξαπκαηηψλ θαη αζζελψλ /
΢χκβαζε πεξί γεληθήο απαγφξεπζεο ησλ ρεκηθψλ φπισλ.
4. Λήμε ή αλαζηνιή εθαξκνγήο ησλ ζπλζεθψλ πνπ γίλεηαη απφ αδπλακία εθηέιεζεο: H αδπλακία
πξέπεη λα είλαη απνηέιεζκα νξηζηηθήο εμάιεηςεο/θαηαζηξνθήο ελφο ζηνηρείνπ απαξαίηεηνπ γηα ηε
ζπλζήθε. Αλ ε αδπλακία είλαη πξνζσξηλή, ηφηε ε εμάιεηςε αλαζηέιιεη κφλν ηελ εθαξκνγή γηα φζν
ππάξρεη απηή ε αδπλακία. Σν ζπκβαιιφκελν κέξνο δε κπνξεί λα επηθαιεζηεί αδπλακία πνπ
πξνθιήζεθε απφ δηθή ηνπ παξαβίαζε, είηε παξαβίαζε πνπ αθνξά ηελ ίδηα ηε ζπλζήθε, είηε είλαη
απφξξνηα νπνηαζδήπνηε άιιεο δηεζλνχο ππνρξέσζεο απέλαληη ζε άιιν ζπκβαιιφκελν ζηε ζπλζήθε.
5. Έλζηαζε ηεο κε εθπιήξσζεο παξνρήο: Γηα λα αλαζηαιεί ή λα ιήμεη ε εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο
πξέπεη λα ππάξρεη νπζηψδεο παξαβίαζή ηεο -> α) απφξξηςε ζπλζήθεο, φηαλ ε ιχζε ηεο ζπκβαηηθήο
ζρέζεο δελ πξνβιέπεηαη απφ ηε ΢χκβαζε πεξί ζπλζεθψλ ηνπ 1969 / β) ε παξαβίαζε κηαο δηάηαμεο
νπζηψδνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ θαη ηνπ ζθνπνχ ηεο ζπλζήθεο. Αλ ε
ζπλζήθε είλαη δηκεξήο, ηφηε θαζέλα απφ ηα κέξε κπνξεί λα επηθαιεζζεί ηελ παξαβίαζε, ελψ αλ είλαη
πνιπκεξήο, ηφηε απαηηείηαη νκφθσλε απφθαζε ησλ ζπκβαιιφκελσλ. Αλ έλα κέξνο ζε πνιπκεξή
ζπλζήθε έρεη ζηγεί εηδηθά απφ ηελ παξαβίαζε, ηφηε κπνξεί λα ηελ επηθαιεζζεί σο ιφγν αλαζηνιήο, ν
νπνίνο ζα αληηπαξαβιεζεί κφλν ζηηο ζρέζεηο ηνπ κε ην παξαβηάζαλ θξάηνο. Σέινο, νπνηνδήπνηε
κέξνο, πιελ ηνπ παξαβηάζαληνο, κπνξεί λα επηθαιεζζεί ηελ παξαβίαζε σο ιφγν αλαζηνιήο κεξηθά ή
νιηθά, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ε ζπλζήθε είλαη ηέηνηαο θχζεο, ψζηε κηα νπζηψδεο παξαβίαζε ησλ
δηαηάμεσλ ηεο λα κεηαβάιιεη ξηδηθά ηε ζέζε φισλ (π.ρ. ζπλζήθε ζπκκαρίαο). Παξαδείγκαηα: Ζ
θαηαγγειία απφ ην Ηξάλ ηεο δηκεξνχο ζπλζήθεο κε ην Ηξάθ ζρεηηθά κε ηα ζηελά ηνπ Οξκνχδ, κε
ηε δηθαηνιφγεζε φηη ην Ηξάθ δελ ζεβάζηεθε ηελ αξρή ηεο ειεπζεξνπινΐαο, πνπ απνηεινχζε ζεκέιην
ηεο ζπλζήθεο / ΢ηελ ππφζεζε Gabcikovo-Nagymaros, ην ΓΓΥ ηφληζε φηη ηα άξζξα 61-62 ηεο
΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο εθθξάδνπλ εζηκηθφ δίθαην θαη πξέπεη λα εξκελεχνληαη ζπζηαιηηθά. Έθξηλε δε,
φηη νχηε νη πνιηηηθέο κεηαβνιέο ζηελ θεληξηθή Δπξψπε, νχηε ε κε απνδνηηθφηεηα ηεο θαηαζθεπήο
ηνπ επίδηθνπ πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ, νχηε νη πξφνδνη ησλ γλψζεσλ πεξί πξνζηαζίαο ηνπ
πεξηβάιινληνο απνηεινχζαλ απξφβιεπηεο πεξηζηάζεηο (βι. άξζξν 62).
ΚΔΦΑΛΑΗΟ VI
ΜΔΣΑΒΟΛΔ΢, ΑΝΑΘΔΧΡΖ΢Ζ ΚΑΗ ΑΚΤΡΟΣΖΣΑ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
1. Σν δήηεκα: Αλ κεηαβιεζεί ην πνιηηηθννηθνλνκηθφ θαη λνκηθφ πιαίζην κηαο ζπλζήθεο, ηφηε νη

αληηζπκβαιιφκελνη ζα πξέπεη λα κπνξνχλ λα δηαιχζνπλ ηε ζπκβαηηθή ζρέζε. Τπνζηεξίρζεθε,
κάιηζηα, φηη ν φξνο 'rebus sic stantibus' είλαη ζησπεξά δηαηππσκέλνο ζε φιεο ηηο δηεζλείο ζπλζήθεο.
Αλ γίλεη δεθηφο, ηφηε ζα είλαη λφκηκε -ζε νπνηαδήπνηε ζηηγκή- ε κνλφπιεπξε εθηίκεζε ηεο
ελδερφκελεο αιιαγήο ησλ πεξηζηάζεσλ θαη ε κνλνκεξήο θαηαγγειία ηεο ζπλζήθεο. Γηα λα

δηθαηνινγεζεί απηή ε ζεσξία ππνζηεξίρζεθε φηη ηζρχεη κφλν γηα ζπλζήθεο πνπ ζπλάπηνληαη ρσξίο
ρξνληθφ πεξηνξηζκφ.
2. Γηεζλήο πξαθηηθή: Καηαλνεηέο κνλνκεξείο θαηαγγειίεο κε ην επηρείξεκα ηεο απξφβιεπηεο

κεηαβνιήο ησλ πεξηζηάζεσλ είλαη απηή απφ ηνπο Ρψζνπο γηα ηηο ζπλζήθεο πνπ είρε ζπλάςεη ε
ηζαξηθή θπβέξλεζε θαη απφ ηνπο Αηγχπηηνπο γηα ηελ Αγγιναηγππηηαθή ζπλζήθε θηιίαο. ΢πλήζσο ε
επίθιεζε ηεο απξφβιεπηεο κεηαβνιήο ζεκαίλεη πξφηαζε γηα αλαζεψξεζε ηεο ζπλζήθεο- π.ρ. επεηδή
ε Σνπξθία ζεψξεζε φηη ε ζπλζήθε ηεο Λσδάλεο γηα ηα ΢ηελά είρε μεπεξαζηεί, νδήγεζε ζηελ
ππνγξαθή ηεο ζπλζήθεο ηνπ Montreux / ην ίδην θαη ε ΢νβηεηηθή Έλσζε γηα ηε κεηαβνιή ηνπ
θαζεζηψηνο λαπζηπινΐαο ζην Γνχλαβε. Οη πην επαίζζεηεο ζηελ απξφβιεπηε κεηαβνιή είλαη απηέο
πνπ έρνλ ηδηαίηεξν πνιηηηθφ πεξηερφκελν, νη νπνίεο θάπνηε πεξηέρνπλ θαη ξεηή κλεία γηα ηε
δπλαηφηεηα απνρψξεζεο (π.ρ. ζπλζήθε πεξί απαγφξεπζεο ππξεληθψλ δνθηκψλ). Υαξαθηεξηζηηθφ
παξάδεηγκα ιχζεο ζπκβαηηθψλ δεζκψλ πνπ πεξηείραλ βάξνο γηα έλα ζπκβαιιφκελν θξάηνο είλαη ε
δήισζε ηεο Ηηαιίαο φηη -ιφγσ ησλ ζπλζεθψλ- έπαπζε λα δεζκεχεηαη απφ ηηο πξάμεηο πεξί
απνζηξαηηθνπνίεζεο ησλ λεζηψλ ηεο Αδξηαηηθήο. Ζ δηεζλήο δηθαηνζχλε αζρνιήζεθε 4 θνξέο κε ην
ζέκα ηεο ξήηξαο 'rebus sic stantibus' -> Γηαηάγκαηα ηζαγέλεηαο ζην Μαξφθν / ππνζέζεηο ηεο
ειεχζεξεο δψλεο ηνπ Gex, γηα ηελ αξκνδηφηεηα αιηείαο θαη Gabcikovo-Nagymaros. Σν ΓΓΥ
ζεκείσζε φηη ιήμε ησλ ζπλζεθψλ ιφγσ απξφβιεπηεο κεηαβνιήο δελ είλαη απηφκαηε· πξέπεη λα έρεη
θαηαζηήζεη ηφζν βαξηέο ηηο ελαπνκέλνπζεο ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο, ψζηε λα θαζίζηαληαη
δηαθνξεηηθέο απφ ηηο ζπκθσλεκέλεο.
3. ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο πεξί ησλ ΢πλζεθψλ (1969)
Α. Ζ δηακφξθσζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ άξζξνπ 62: ΢ηελ πεξίπησζε πνπ ζπληξέρνπλ ζσξεπηηθά νη
πξνυπνζέζεηο απξφβιεπηεο κεηαβνιήο πνπ ζέηεη, ηφηε ε ζπκβαηηθή ζρέζε κπνξεί λα ιπζεί κεηά απφ
νξηζκέλε δηαδηθαζία. Αλ δελ ππάξμεη αληαπφθξηζε απφ ηνπο αληηζπκβαιιφκελνπο ζην αίηεκα γηα
θάπνηα δηαδηθαζία επίιπζεο ηεο δηαθνξάο, ηφηε δηθαηνχηαη ην ελδηαθεξφκελν λα ζεσξήζεη φηη ιχεη ηε
ζπκβαηηθή ζρέζε. Γπλαηή είλαη, επίζεο, ε πξνζσξηλή αλαζηνιή ηεο.
Β. Πξνυπνζέζεηο εθαξκνγήο ηνπ άξζξνπ 62: Γηα λα γίλεη δεθηή ε κεηαβνιή ησλ πεξηζηάζεσλ
πξέπεη α) λα αθνξά ζε ζεκειηψδε δηάηαμε ηεο ζπλζήθεο (=ζεκέιην ηεο ζπλέλσζεο ησλ
ζπκβαιιφκελσλ ηελ ψξα ζχλαςεο ηεο ζπλζήθεο => ππνθεηκεληθφ ζηνηρείν) θαη λα είλαη β) ξηδηθή
θαη απξφβιεπηε (=> αληηθεηκεληθφ ζηνηρείν):
 Ρηδηθή κεηαβνιή -> ΢ηηο ππνζέζεηο γηα ηελ αξκνδηφηεηα ηεο αιηείαο, ε Ηζιαλδία ππνζηήξημε
φηη ε κεηαβνιή ηεο ηερληθήο ηεο αιηείαο είρε πξνθαιέζεη ηελ αλάγθε επέθηαζεο ηεο απνθιεηζηηθήο
δψλεο αιηείαο ηεο θαηά 50 κίιηα.
 Απξφβιεπηε κεηαβνιή -> Ζ ίδηα ε ζπλζήθε θαη νη πεξηζηάζεηο θάησ απφ ηηο νπνίεο έρεη
ζπλαθζεί κπνξνχλ λα ππνδειψζνπλ πνηα ήηαλ ε νπζηαζηηθή αηηία γηα ηελ νπνία δεζκεχηεθαλ ηα
θξάηε θαη, άξα, ην αλ ππάξρεη κεηαβνιή. Ζ κεηαβνιή πξέπεη λα έρεη απμήζεη ην βάξνο ησλ
ππνρξεψζεσλ ελφο θξάηνπο, ζε ηέηνην ζεκείν ψζηε λα θαζηζηά ηελ εθαξκνγή δηαθνξεηηθή απφ ηελ
ππνρξέσζε πνπ αλέιαβε ην θξάηνο.
Γ. Πφηε δελ επηηξέπεηαη επίθιεζε ξηδηθήο κεηαβνιήο: α) Ζ ξήηξα 'rebus sic stantibus' δελ αθνξά
ζε ξπζκίζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην παξειζφλ / β) έλα ζπκβαιιφκελν κέξνο δε κπνξεί λα
επηθαιεζηεί ηελ εθ κέξνπο ηνπ παξαβίαζε ηεο ζπλζήθεο γηα λα απαιιαγεί απφ ηελ ππνρξέσζε

εθαξκνγήο ηεο. Δπίζεο, δε κπνξεί λα ζεκειηψζεη αλάινγν αίηεκα ζηελ παξαβίαζε κηαο άιιεο
ζπκβαηηθήο ζρέζεο σο ιφγν γηα ηε κεηαβνιή ησλ πεξηζηάζεσλ σο πξνο ηελ πξψηε ζπλζήθε.
§2. ΑΝΑΘΔΧΡΖ΢Ζ ΣΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
1. Γεληθά: Ζ αλαζεψξεζε είλαη δηαδηθαζία κε ηελ νπνία επέξρεηαη αληηθαηάζηαζε κέξνπο

(=ηξνπνπνίεζε) ή νιφθιεξνπ ηνπ θεηκέλνπ κηαο ζπλζήθεο.
2. Γηκεξείο θαη πνιπκεξείο ζπλζήθεο: Οη ζπλζήθεο πεξηιακβάλνπλ δηαηάμεηο πνπ νξίδνπλ ηξφπνπο
γηα ηελ αλαζεψξεζή ηνπο, νπφηε ηζρχεη ε βνχιεζε ησλ κεξψλ. Γηα ηηο δηκεξείο ζπλζήθεο, ε
ζπλαίλεζε ησλ ζπκβαιιφκελσλ νδεγεί νπνηεδήπνηε ζηελ αλαζεψξεζε, αλεμάξηεηα απφ ην αλ
πξνβιέπεηαη ξεηά. Γηα ηηο πνιπκεξείο, πξαγκαηνπνηείηαη αλαζεψξεζε, χζηεξα απφ πξφηαζε ελφο ή
πεξηζζφηεξσλ ζπκβαιιφκελσλ, κε ηε ζπλαίλεζε ηεο πιεηνςεθίαο (ζε άιιεο απαηηείηαη νκνθσλία).
΢πλήζσο, ε αλαζεψξεζε δελ κπνξεί λα θηλεζεί πξηλ παξέιζεη νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα. Βέβαηα,
άιινηε πξνβιέπεηαη φηη θαηά ηαθηά δηαζηήκαηα ηα κέξε ζα εμεηάδνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο ζπλζήθεο
θαη ζα απνθαίλνληαη γηα ην ελδερφκελν αλαζεψξεζήο ηεο. ΢ε νξηζκέλεο πνιπκεξείο ζπλζήθεο, ε
ηξνπνπνίεζε κπνξεί λα είλαη ππνρξεσηηθή, αθφκε θη αλ ηα κέξε δελ εθδειψλνπλ ηε βνχιεζε λα
εγθαηαιείςνπλ ην ζπκβαηηθφ θχθιν. Δπίζεο, δηεζλείο νξγαληζκνί επηηπγράλνπλ αιιεπάιιειεο
ηξνπνπνηήζεηο, κε ηελ πηνζέηεζε ζπκπιεξσκαηηθψλ απνθάζεσλ πνπ δελ απαηηνχλ επηθχξσζε,
επεηδή απνηεινχλ πξάμεηο Οξγαληζκψλ πνπ έρνπλ απνθαζηζηηθή γηα ηα θξάηε-κέιε αξκνδηφηεηα.
Άιινηε, πάιη, κε αίηεζε ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ζπκβαιιφκελσλ, ζπλέξρεηαη δηεζλήο ζπλδηάζθεςε πνπ
απνθαζίδεη ζρεηηθά κε ηελ αλαγθαηφηεηα θαη ην πεξηερφκελν ηεο αλαζεψξεζεο. Έηζη, ζπλάπηεηαη λέα
ζπλζήθε πνπ δεζκεχεη κφλν φζνπο ζα κεηάζρνπλ ζε απηή. Αλ κεηάζρνπλ φινη θαη ε αλαζεψξεζε
αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ηεο πξψηεο ζπλζήθεο, ηφηε απηή θαηαξγείηαη. Αλ, φκσο, δε ζπκβεί απηφ, ηφηε
νη κε κεηέρνληεο ζηε λέα ζχκβαζε εμαθνινπζνχλ λα δηέπνληαη απφ ηελ πξνγελέζηεξε. Αλ κία
ζπλζήθε δελ έρεη πξνλνήζεη γηα ηε δπλαηφηεηα/κεζφδνπο αλαζεψξεζήο ηεο, ηφηε ε πξφηαζε
αλαζεψξεζεο πξέπεη λα θνηλνπνηείηαη ζε φινπο ηνπο ζπκβαιιφκελνπο, αθφκε θη αλ αθνξά κεξηθνχο
κφλν απφ απηνχο.
3. Παξέκβαζε δηεζλψλ ζπλδηαζθέςεσλ ή νξγαληζκψλ ζηηο δηαδηθαζίεο αλαζεψξεζεο: Αξθεηέο

πνιπκεξείο ζπλζήθεο πξνβιέπνπλ ηε ζπκκεηνρή δηεζλψλ νξγαληζκψλ ζηε δηαδηθαζία ζχγθιεζεο
ζπλδηαζθέςεσλ γηα αλαζεψξεζε. Δμάιινπ, νη ηδξπηηθέο ζπλζήθεο δηεζλψλ νξγαληζκψλ, είηε
αλαθέξνληαη ζηε δπλαηφηεηα αλαζεψξεζεο ησλ ζπλζεθψλ γεληθψο, είηε θαη ζηε δηαδηθαζία
αλαζεψξεζεο απηψλ ησλ ηδξπηηθψλ ζπλζεθψλ. Γηα ηελ πξψηε πεξίπησζε, ην άξζξν 19 ηνπ
Καηαζηαηηθνχ ηεο ΚηΔ παξείρε αξκνδηφηεηα ζηε ΢πλέιεπζε ηεο ΚηΔ λα θαιεί ηα θξάηε-κέιε ζε
επαλεμέηαζε ησλ αλεθάξκνζησλ ζπλζεθψλ ή εθείλσλ πνπ έζεηαλ ζε θίλδπλν ηελ εηξήλε. Γηα ην
δεχηεξν, είηε ζπγθαιείηαη ad hoc ζπλδηάζθεςε ησλ θξαηψλ-κειψλ είηε απνθαζίδνπλ θαηεπζείαλ ηα
φξγαλα ηνπ Οξγαληζκνχ- π.ρ. ην άξζξν 108 ηνπ Υάξηε ηνπ ΟΖΔ αλαθέξεηαη ζε ηξνπνπνηήζεηο πνπ
κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ κε απφθαζε ησλ 2/3 ησλ κειψλ ηεο Γ΢ θαη αθνχ επηθπξσζνχλ απφ ηα
2/3 ησλ κειψλ ηνπ ΟΖΔ. Τπάξρεη, ηέινο, ε άπνςε φηη αλαζεψξεζε κπνξεί λα γίλεη θαη ζησπεξψο
(π.ρ. δηαηηεηηθή απφθαζε ζε δηαθνξά Γαιιίαο-ΖΠΑ γηα ηελ εξκελεία δηκεξνχο ζπκθσλίαο πεξί
κεηαθνξψλ), αλ θαη δελ πξνβιέπεηαη απφ ηε ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο. ΢ησπεξή αλαζεψξεζε ησλ
ηδξπηηθψλ ζπλζεθψλ ησλ νξγαληζκψλ πξαγκαηνπνηείηαη θαη απφ ηα φξγαλα απηψλ. Αλ νη ζπλζήθεο ην
πξνβιέπνπλ, ε αλαζεσξεηηθή πξσηνβνπιία πξνέξρεηαη θαη πξαγκαηψλεηαη απφ ηηο νινκέιεηεο ησλ
αξκφδησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ· θαηά πξνηίκεζε, δηαηππψλνληαη ζπκπιεξσκαηηθά πξσηφθνιια ζηε
βαζηθή ζχκβαζε, ηα νπνία έρνπλ ππνρξεσηηθή ηζρχ αιιά κπνξνχλ λα επηθπξσζνχλ απφ φια ή κεξηθά
κφλν κέξε => πνιπεπίπεδεο λνκηθέο ζρέζεηο (π.ρ. ε ΢χκβαζε ηεο Βαξζνβίαο ηνπ 1929 γηα ηελ
ελνπνίεζε θαλφλσλ ζρεηηθψλ κε ηηο δηεζλείο αεξνκεηαθνξέο ηξνπνπνηήζεθε κε 2 πξσηφθνιια, 5

ζπκπιεξσκαηηθά θαη κία ζχκβαζε).
§3. ΛΟΓΟΗ ΑΚΤΡΟΣΖΣΑ΢ ΣΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ
1. Γεληθά: ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο (1969) -> Έλα θξάηνο δε κπνξεί λα επηθαιεζζεί ην γεγνλφο φηη ε
ζπλαίλεζή ηνπ λα δεζκεπζεί κε ζπλζήθε δφζεθε θαηά παξαβίαζε δηάηαμεο ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπ
δηθαίνπ, πνπ αθνξά ζηελ αξκνδηφηεηα λνκνζεηήζεσο. Μπνξεί λα ην θάλεη αλ ε παξαβίαζε ήηαλ
παζηθαλήο (=πξνθαλήο γηα θάζε θξάηνο, θαηά ηε ζπλήζε πξαθηηθή θαη ηελ θαιή πίζηε). Δπίζεο,
φηαλ ε αξκνδηφηεηα ηνπ αληηπξνζψπνπ γηα ηελ έθθξαζε ηεο ζπλαίλεζεο ηνπ θξάηνπο λα δεζκεπζεί
κε ζπλζήθε ηέζεθε θάησ απφ εηδηθφ πεξηνξηζκφ, ζα πξέπεη ην θξάηνο λα απνδείμεη φηη ν πεξηνξηζκφο
γλσζηνπνηήζεθε ζηα άιια δηαπξαγκαηεπφκελα ζε ρξφλν πξνγελέζηεξν ηεο έθθξαζεο ηεο
ζπλαίλεζεο.
2. Πιάλε: Γηα λα γίλεη επίθιεζε ηεο πιάλεο σο ζηνηρείνπ αθχξσζεο, ηφηε πξέπεη λα αλαθέξεηαη ζε
θαηάζηαζε πνπ ην θξάηνο ζεψξεζε φηη πθίζηαηαη θαηά ην ρξφλν ζπλνκνιφγεζεο ηεο ζπλζήθεο θαη
απνηεινχζε νπζηψδε βάζε ηεο ζπλαίλεζήο ηνπ λα δεζκεπζεί ζπκβαηηθά. Αλ ην θξάηνο κε ηε
ζπκπεξηθνξά ηνπ ζπλέβαιε ζηελ πιάλε, ηφηε δε κπνξεί λα ηελ επηθαιεζηεί. Δπίζεο, ε πιάλε πνπ
αθνξά κφλν ζηε δηαηχπσζε ηνπ θεηκέλνπ ηεο ζπλζήθεο δε ζίγεη ηελ εγθπξφηεηά ηεο. Παξάδεηγκα:
Τπφζεζε Preah Vihear ζρεηηθά κε ην αλ ε Κακπφηδε θαη φρη ε Σαυιάλδε έπξεπε λα απνζχξεη
ηνπο έλνπινπο θξνπξνχο απφ ην λαφ -> φηαλ θαζνξίζηεθε ε ζπλνξηαθή γξακκή κε βάζε ηελ θνίηε
ηνπ πνηακνχ, ε πεξηνρή βξηζθφηαλ ππφ γαιιηθή θαηνρή. Μηα κηθηή γαιιν-θακπνηδηθή επηηξνπή
επεμεξγάζηεθε ράξηε πνπ ηνπνζέηεζε ην λαφ ζηελ Κακπφηδε. Απηφο δελ έγηλε δεθηφο απφ ηελ
επηηξνπή, αιιά ε Κακπφηδε ζηεξίρζεθε ζε απηφλ, ελψ ε Σαυιάλδε ππνζηήξημε φηη είρε έλα ηππηθφ
ιάζνο. Έηζη, θαηά ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην, ην θχξνο ησλ πξνζψπσλ ηεο επηηξνπήο θαη ην γεγνλφο φηη
ε Σαυιάλδε είρε ζπληειέζεη ζηελ πιάλε ηεο απαγφξεπαλ λα ηελ επηθαιεζηεί.
3. Απάηε: Αξθνχζε ε δηακφξθσζε κηαο γεληθήο απαγφξεπζεο πνπ ζα άθελε ηελ αθξηβέζηεξε
νξηνζέηεζή ηεο λα πξνθχςεη απφ ηελ πξαθηηθή/απνθάζεηο δηεζλψλ δηθαζηεξίσλ. Ζ ΢χκβαζε ηεο
Βηέλλεο παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζην θξάηνο πνπ επηθαιείηαη ηελ απάηε λα θηλεζεί γηα ηελ αθπξφηεηα
ηεο ζπλζήθεο, έζησ θη αλ γλψξηδε ηελ απάηε- αιιά φρη αλ ζπλέβαιε ζε απηή.
4. Γσξνδνθία αληηπξνζψπνπ: Πξέπεη λα είλαη άκεζε ή έκκεζε γηα λα ζεσξήζεη ην θξάηνο αλελεξγφ
ηε ζπλαίλεζή ηνπ λα δεζκεχεηαη απφ ηε ζπλζήθε. Βέβαηα, κηα θαιή πεξηπνίεζε ή δψξα κηθξήο αμίαο
γηα ιφγνπο αβξνθξνζχλεο δε ζεσξνχληαη δηαθζνξά· πξέπεη λα πξφθεηηαη γηα πξάμεηο πνπ απνβιέπνπλ
λα αζθήζνπλ απνθαζηζηηθή επηξξνή πάλσ ζηε δηάζεζε ηνπ αληηπξνζψπνπ λα ζπλάςεη ηε ζπλζήθε.
5. Υξήζε βίαο: Ζ απεηιή ρξήζεο βίαο ή ε ρξήζε βίαο ζε βάξνο ηνπ θξάηνπο (θαηά παξαβίαζε ησλ
αξρψλ ηνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ πνπ ελζσκαηψλνληαη ζην Υάξηε ηνπ ΟΖΔ) ή ηνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ.
Παξάδεηγκα απεηιήο ρξήζεο βίαο έρεη απνηειεί ε ππνγξαθή ηεο ζπλζήθεο ηνπ Μνλάρνπ, πνπ
παξαρσξνχζε ην έδαθνο ησλ ΢νπδεηψλ ζην Γ' Ράηρ θαη επηβιήζεθε ζηελ Σζερνζινβαθία απφ
ηηο Γεξκαλία, Γαιιία, Αγγιία, Ηηαιία. Χο παξάδεηγκα απεηιήο ή ρξήζεο βίαο θαηά ηνπ αληηπξνζψπνπ
θξάηνπο αλαθέξεηαη ν πξφεδξνο Γηάρα ηεο Σζερνζινβαθίαο, πνπ ππέγξαςε κε ηε Γεξκαλία ηε
ζπκθσλία πξνζάξηεζεο ηεο πεξηνρήο ησλ ΢νπδεηψλ. Σέινο, ηα άξζξα 51-52 ηεο ΢χκβαζεο ηεο
Βηέλλεο ηνλίδνπλ φηη θάζε κνξθή βίαο πνπ απνβιέπεη ζην λα ππνρξεψζεη έλα θξάηνο λα πξνβεί ζε
πξάμε ζρεηηθή κε ηε ζχλαςε κηαο δηεζλνχο ζπλζήθεο, θαηά παξαβίαζε ησλ αξρψλ ηεο ηζφηεηαο θαη
ηεο ειεχζεξεο έθθξαζεο ηεο βνχιεζεο κεηαμχ ησλ θξαηψλ, είλαη παξάλνκε.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ VII
ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΤΜΦΧΝΗΔ΢ ΝΟΜΗΚΧ΢ ΜΖ ΓΔ΢ΜΔΤΣΗΚΔ΢ ΚΑΗ ΑΛΛΔ΢
ΠΟΤ ΜΠΟΡΔΗ ΝΑ ΠΔΡΗΔΥΟΤΝ ΓΔ΢ΜΔΤ΢ΔΗ΢
1. ΢πκθσλίεο θαζαξψο πνιηηηθέο ή ζπκθσλίεο κε δεζκεπηηθέο: ΢πκθσλίεο ησλ νπνίσλ νη
κεηέρνληεο δε ζέινπλ λα είλαη δεζκεπηηθέο θαη, άξα, λα παξάγνπλ λνκηθψο θαηνρπξσκέλα
δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο- π.ρ. Σειηθή πξάμε ηνπ Διζίλθη, ζπκθσλίεο ηεο Γηάιηα θαη ηνπ
Πφηζδακ. Οη ζπκθσλίεο απηέο παξνπζηάδνπλ επέιηθην ραξαθηήξα, είλαη εχζξαπζηεο, δελ ππάγνληαη
ζηνλ θαλφλα pacta sunt servanda θαη, επεηδή δεζκεχνπλ πνιηηηθψο θαη φρη λνκηθψο ηα κέξε, ε
παξαβίαζή ηνπο α) δελ επηζχξεη δηεζλή επζχλε θαη β) δε λνκηκνπνηεί ηε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ
εθηέιεζή ηνπο. Σν θείκελν κηαο θαζαξψο πνιηηηθήο ζπκθσλίαο άιινηε α) κπνξεί λα πεξηέρεη
επαλαβεβαίσζε ήδε ηζρπφλησλ θαλφλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, νπφηε ε δεζκεπηηθφηεηα ππάξρεη
ιφγσ απηνχ ηνπ θαλφλα θαη β) άιινηε ην πεξηερφκελν απνηειεί πξνάγγειν λένπ δηεζλνχο θαλφλα
πνπ δελ έρεη αθφκα θαζηεξσζεί. Σέινο, σο πξνο ην soft law ζεκεηψλεηαη φηη δελ απνηειεί ζεηηθφ
δίθαην, αιιά πξννησλίδεη αλαβάζκηζε, φηαλ ζπληξέμνπλ νη απαξαίηεηεο γηα ηε λνκηθή εδξαίσζή ηνπ
πξνυπνζέζεηο. Με άιια ιφγηα, απνηειεί δήισζε πξνζέζεσο.
2. Μλεκφληα ζπλελλφεζεο: Δίλαη δηκεξείο ή πνιπκεξείο ζπκθσλίεο πνπ δελ είλαη λνκηθά δεζκεπηηθέο
θαη αθνξνχλ δεηήκαηα ηερληθήο θχζεο αιιά θαη νπζηαζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ
κεξψλ. Γηα λα δηαπηζησζεί αλ έλα κλεκφλην είλαη ή φρη λνκηθά δεζκεπηηθφ, πξέπεη λα αλαδεηεζεί ε
βνχιεζε ησλ κεξψλ, ην πεξηερφκελν ηεο ζπλαπηφκελεο ζπκθσλίαο θαη ε δηαηχπσζε ηνπ θεηκέλνπ.
Σν κλεκφλην ραξαθηεξίδεηαη απφ ανξηζηία, αθνχ κπνξεί λα είλαη λνκηθά δεζκεπηηθφ γηα έλα θξάηνο
αιιά φρη γηα έηεξν, ή ην έλα θξάηνο λα ππνρξεψλεηαη απφ ην ΢χληαγκά ηνπ λα ην εηζαγάγεη ζηε
Βνπιή πξνο έγθξηζε, ελψ ην άιιν θξάηνο λα κελ πξνζεγγίδεη κε ηνλ ίδην ηξφπν ηε δηεζλή ζπκθσλία-
π.ρ. Memorandum of Paris on Port State Control γηα ηε δηεζλή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ιηκεληθψλ
αξρψλ ησλ ζπκβαιιφκελσλ, ηελ άζθεζε ειέγρνπ ζε φια ηα εκπνξηθά πινία, ηελ αζθάιεηα ηεο
λαπζηπινΐαο.
3. ΢πκθσλίεο θπξίσλ: Δίλαη δεπηεξεπνχζεο ζεκαζίαο κε εζηθή θαη φρη λνκηθή δέζκεπζε.
Πξαγκαηνπνηνχληαη απφ Αξρεγνχο θξαηψλ, Πξσζππνπξγνχο ή άιια κέιε ηεο θπβέξλεζεο,
δηπισκαηηθνχο αληηπξνζψπνπο. Παξάδεηγκα, ε ξχζκηζε ηεο ζεηξάο αλάιεςεο ηεο πξνεδξίαο ζην
΢πκβνχιην Αζθαιείαο ηνπ ΟΖΔ ή ε ζπλελλφεζε θαηά ηε δηάξθεηα ζπλδηάζθεςεο λα κε γίλεη
πξνζθπγή ζε ςεθνθνξία πξηλ εμαληιεζεί θάζε δπλαηφηεηα γηα ιήςε απφθαζεο κε consensus. Aλ ηα
κέξε δε ραξαθηεξίζνπλ ηε ζπκθσλία ηνπο σο 'Gentleman's Agreement', πξέπεη λα εμεηαζηνχλ νη
πεξηζηάζεηο ζχλαςήο ηεο, ην πεξηερφκελν ησλ ζπκθσλεζέλησλ θη ε κεηαγελέζηεξε ζπκπεξηθνξά ησλ
κεξψλ, γηα λα πξνζδηνξηζηεί ν αθξηβήο λνκηθφο ραξαθηήξαο ηεο.- π.ρ. είλαη δχζθνιν λα νξηζηεί ν
ραξαθηήξαο ηεο Σειηθήο πξάμεο ηνπ Διζίλθη (ξηδηθή αλακφξθσζε ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ
Αλαηνιήο-Γχζεο), ζηελ νπνία αλαθέξεηαη ξεηά φηη δελ απαηηείηαη πξσηνθφιιεζε.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ VIII
ΟΛΟΚΛΖΡΧ΢Ζ ΣΖ΢ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ΢ ΣΟΤ ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΟ΢ ΓΗΔΘΝΟΤ΢
ΓΗΚΑΗΟΤ
§1. ΕΖΣΖΜΑΣΑ ΗΔΡΑΡΥΗΑ΢ ΣΧΝ ΚΑΝΟΝΧΝ ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ,
ΑΝΑΓΚΑ΢ΣΗΚΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ (ius cogens) ΚΑΗ ΤΠΟΥΡΔΧ΢ΔΗ΢ ΚΑΗ
ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΑ ERGA OMNES
1. Γεληθά: Ζ ζπλζήθε θαη ην έζηκν αλήθνπλ ζηνπο ηξφπνπο παξαγσγήο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, ην
νπνίν εθθξάδεη κηα έληνλα απνθεληξσκέλε θνηλφηεηα. Απνηέιεζκα ηεο ηδηνκνξθίαο απηήο είλαη ν
πξνβιεκαηηζκφο σο πξνο ηελ ηεξαξρία κεηαμχ ησλ θαλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ. Μεξηθνί θαλφλεο εθ
ηεο θχζεο ηνπο έρνπλ ηέηνηα ζεκαζία, ψζηε δεζκεχνπλ ηνπο πάληεο θαη δε κπνξνχλ λα
παξακεξηζηνχλ απφ θακία ζπκθσλία (=ππέξηεξνη θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ) -> έθθξαζε ηεο
δηεζλνχο δεκφζηαο ηάμεο θαη ηεο αξρήο ηεο αιιειεγγχεο ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο. Μάιηζηα, ν Υάξηεο
ηνπ ΟΖΔ νξίδεη φηη θαηέρεη ηα πξσηεία απέλαληη ζε φιεο ηηο ζπκβαηηθέο δεζκεχζεηο ησλ θξαηψλ-
κειψλ ηνπ ΟΖΔ (άξζξν 103). Γεληθά, ε ηεξαξρία ησλ θαλφλσλ εθδειψλεηαη κε ην ζεζκφ ηνπ ius
cogens, πνπ αλήθεη ζην γεληθφ δηεζλέο δίθαην.
2. Σν πξφβιεκα ηνπ ius cogens: ΢ην παξειζφλ, ππνζηεξηδφηαλ φηη νη θαλφλεο ηνπ θπζηθνχ δηθαίνπ
δε κπνξνχζαλ λα παξακεξηζηνχλ απφ ηε ζπκθσλία ησλ θξαηψλ. Αξγφηεξα, ηνλίζηεθε φηη νη
ζπλζήθεο δε κπνξνχλ λα αληηηίζεληαη ζε νξηζκέλνπο βαζηθνχο εζηκηθνχο θαλφλεο -> δηάθξηζε
αλάκεζα ζε ius cogens (=θαλφλεο απαξαβίαζηνη) θαη ius dispositivum (=θαλφλεο πνπ επηηξέπνπλ
απνθιίζεηο θαηά ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ).
3. Πξνηάζεηο ηεο Δπηηξνπήο Γηεζλνχο Γηθαίνπ ηνπ ΟΖΔ: Γέρηεθε νκφθσλα φηη ππάξρνπλ
νξηζκέλεο αξρέο θαη θαλφλεο απφ ηνπο νπνίνπο δελ επηηξέπεηαη απφθιηζε κε ζπκθσλία ησλ θξαηψλ,
δηφηη δηαθνξεηηθά επέξρεηαη αθπξφηεηα (π.ρ. αθπξφηεηα ζπλζεθψλ πνπ πξνβιέπνπλ παξάλνκε ρξήζε
βίαο, άζθεζε δνπιεκπνξίνπ, πεηξαηείαο, γελνθηνλίαο). Σειηθά, ην άξζξν 66 ηεο ΢χκβαζεο ηεο
Βηέλλεο 1969 πξνβιέπεη πξνζθπγή ζην Γηεζλέο Γηθαζηήξην, αλ δελ ηειεζθνξήζνπλ νη άιιεο
δηαδηθαζίεο εηξεληθνχ δηαθαλνληζκνχ πνπ πξνβιέπεη ην άξζξν 33 ηνπ Υάξηε.
4. Ζ ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο πεξί ησλ ζπλζεθψλ θαη ην ius cogens: ΢ηελ θσδηθνπνηεηηθή (γηα ηε
΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο) ζπλδηάζθεςε ηνπ ΟΖΔ πξνηάζεθε καθξά απαξίζκεζε θαλφλσλ ηνπ
αλαγθαζηηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ, κε ηελ ηδέα λα εληαρζνχλ απηνί ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ θαζηζηνχλ
άθπξεο ηηο αληίζεηεο δηεζλείο ζπλζήθεο (π.ρ. κε επίζεζε, κε επέκβαζε ζηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο
άιισλ θξαηψλ, θπξίαξρε ηζφηεηα, απηνδηάζεζε). Ζ πξφηαζε απηή δελ έγηλε δεθηή, αιιά ςεθίζηεθαλ
δχν δηαηάμεηο πνπ ελζσκαηψλνπλ ηελ αληίιεςε γηα ηελ χπαξμε δηεζλψλ θαλφλσλ αλαγθαζηηθνχ
δηθαίνπ. Σν άξζξν 53 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο αλαθέξεη φηη είλαη άθπξε θάζε ζπλζήθε πνπ ηε
ζηηγκή ηεο ζχλαςήο ηεο βξίζθεηαη ζε ζχγθξνπζε κε έλαλ αλαγθαζηηθφ θαλφλα δηεζλνχο δηθαίνπ
(=απνδεθηφο θαη αλαγλσξηζκέλνο απφ ηελ θνηλφηεηα ησλ θξαηψλ ζην ζχλνιφ ηεο σο θαλφλαο απφ
ηνλ νπνίν δελ επηηξέπεηαη θακία εμαίξεζε θαη πνπ δε κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί παξά κε έλαλ θαλφλα
ίδηνπ ραξαθηήξα). Δμάιινπ, ην άξζξν 64 πξνβιέπεη φηη, αλ δεκηνπξγεζεί λένο αλαγθαζηηθφο θαλφλαο
γεληθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ, θάζε ζπλζήθε, πνπ ήδε ππάξρεη θαη βξίζθεηαη ζε ζχγθξνπζε κε απηφλ, ζα
θαζίζηαηαη άθπξε θαη ζα ιήγεη ε ηζρχο ηεο. Γχν παξαηεξήζεηο -> α) δελ απαηηείηαη φια ηα θξάηε
λα έρνπλ δερηεί έλαλ θαλφλα σο ius cogens γηα λα ζεσξεζεί σο ηζρχσλ απέλαληη ζηνπο
ππφινηπνπο / β) ε εμαγγειία πεξί χπαξμεο θαλφλσλ αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ θαιχπηεη ην
ζπκβαηηθφ θαη ην εζηκηθφ δηεζλέο δίθαην, κε ηελ έλλνηα φηη ηνπηθφ ή πεξηθεξεηαθφ έζηκν δε κπνξεί

λα αληίθεηηαη ζε αλαγθαζηηθνχο θαλφλεο ηνπ γεληθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ.
5. Θέζε ηνπ ΓΓΥ: ΢ηελ Τπφζεζε Barcelona Traction, δέρηεθε φηη ππάξρνπλ εζηκηθνί θαλφλεο πνπ
δελ επηηξέπνπλ απφθιηζε κε ζπλζήθε (π.ρ. παξαβίαζε ζεκειησδψλ αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ).
Δπηπιένλ, ππνζηήξημε φηη πξέπεη λα γίλεηαη κηα βαζηθή δηάθξηζε κεηαμχ ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ
θξαηψλ απέλαληη ζηε δηεζλή θνηλφηεηα θαη ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη ζε ζρέζε κε έλα
άιιν θξάηνο ζην πιαίζην ηεο δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο. Απφ ηε ζεκαζία ησλ δηθαησκάησλ ζηα
νπνία αθνξνχλ νη πξψηεο, φια ηα θξάηε κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ φηη έρνπλ έλλνκν ζπκθέξνλ =>
ππνρξεψζεηο erga omnes. Έηζη, ε παξαβίαζε εζηκηθψλ θαλφλσλ πνπ απνηεινχλ ius cogens κπνξεί λα
λνκηκνπνηήζεη κηα παξέκβαζε νπνηνπδήπνηε θξάηνο ζε έλα δηεζλέο φξγαλν γηα ηελ θαηάπαπζε ηεο
παξαλνκίαο -> ζχλδεζε κε ηελ έλλνηα ηνπ δηεζλνχο εγθιήκαηνο ή ηε ζηαζηαδφκελε έλλνηα ηνπ
εγθιήκαηνο ηνπ θξάηνπο. ΢ηελ Τπφζεζε ηνπ Αλαηνιηθνχ Σηκφξ, δέρηεθε ην επηρείξεκα ηεο
Πνξηνγαιίαο φηη ν ιαφο ηνπ Σηκφξ ζηελ πξνζθπγή ηεο θαηά ηεο Απζηξαιίαο είρε ην erga omnes
δηθαίσκα ηεο απηνδηάζεζεο, αιιά φηη απηφ δελ έδηλε απηφκαηα δηθαηνδνζία ζην Γηθαζηήξην. Πάλησο,
ην Γηεζλέο Πνηληθφ Γηθαζηήξην γηα ηελ ππφζεζε Furundzija επηβεβαίσζε φηη ε απαγφξεπζε ησλ
βαζαληζηεξίσλ απνηειεί ius cogens.
6. Καλφλεο ius cogens θαη ππνρξεψζεηο erga omnes: Οη θαλφλεο ηνπ αλαγθαζηηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ
δεκηνπξγνχλ ππνρξεψζεηο πξνο πάζα θαηεχζπλζε (=erga omnes). Κάζε θξάηνο δεζκεχεηαη λα ηνπο
ηεξεί θαη θάζε θξάηνο, δηεζλήο νξγαληζκφο ή ε δηεζλήο θνηλφηεηα ζην ζχλνιφ ηεο έρεη δηθαίσκα λα
απαηηεί ηελ ηήξεζή ηνπο. Ζ άπνςε απηή μεθηλά απφ δχν εζθαικέλεο αληηιήςεηο: 1) ην γεληθφ
δηεζλέο δίθαην δελ επηδέρεηαη ζην ζχλνιφ ηνπ απνθιίζεηο· φκσο, ην ΓΓΥ ζηελ ππφζεζε Barcelona
Traction αλέθεξε ην ζεζκφ ηεο δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο σο θαλφλα γεληθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ
δελ είλαη ius cogens. / 2) Ζ ηζρχο erga omnes ησλ δηεζλψλ δεζκεχζεσλ απνηειεί απνθιεηζηηθή
ζπλέπεηα ηεο χπαξμεο θαλφλσλ αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ· αιιά φπσο έδεημε ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην
ζηηο Γλσκνδνηήζεηο πεξί ππξεληθψλ δνθηκψλ ηεο Γαιιίαο, ε δήισζε ηνπ Πξνέδξνπ ηεο δέζκεπζε ηε
ρψξα erga omnes, ρσξίο λα απνξξέεη απφ θαλφλα αλαγθαζηηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ. ΢εκεηψλεηαη φηη ν
θαλφλαο ius cogens έρεη ηέηνηα έληαζε ψζηε θάζε αληίζεηε δηθαηνπξαμία είλαη άθπξε. Απηφ δε
ζπκβαίλεη πάληα κε ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο erga omnes. ΢πλεπψο, α) νη θαλφλεο ius
cogens είλαη θαλφλεο πνπ ηπγράλνπλ γεληθήο εθαξκνγήο θαη είλαη άθπξε θάζε δηθαηνπξαμία πνπ
ηνπο παξαβηάδεη / β) ε ηζρχο δηεζλψλ erga omnes θαλφλσλ έρεη ηξηπιή πξνέιεπζε -> άιινηε
απνηειεί πινπνίεζε ηεο χπαξμεο θαλφλσλ ius cogens ζην ζπκβαηηθφ δηεζλέο δίθαην· άιινηε εθθξάδεη
επηηαγή γεληθήο εθαξκνγήο πνπ δηέπεη ηηο δηεζλείο ζρέζεηο· άιινηε, ηέινο, είλαη δεκηνχξγεκα
κνλνκεξψλ θαη δηκεξψλ δεζκεχζεσλ επί νξηζκέλνπ δεηήκαηνο πνπ ζπλεπάγνληαη ππνρξεψζεηο έλαληη
πάλησλ.
§2. ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ 'ΓΔΝΗΚΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ' ΚΑΗ 'ΓΔΝΗΚΔ΢

ΑΡΥΔ΢ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ
1. Αξρέο θαη θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: Γεληθέο αξρέο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ είλαη ζεκειηψδεηο
θαλφλεο πνπ δηέπνπλ φιν ην ζχζηεκα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (π.ρ. ζηελ Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο
Κέξθπξαο γίλεηαη ιφγνο γηα ηε γεληθή αξρή πνπ δηέπεη ηελ ειεχζεξε επηθνηλσλία ζηε ζάιαζζα·
Αξρέο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ εμαγγέιιεη θαη ν Υάξηεο ηνπ ΟΖΔ -> ηζφηεηα, αλεμαξηεζία,
απηνδηάζεζε, κε επέκβαζε). Πξφθεηηαη, δειαδή, γηα ην γεληθφ εζηκηθφ δίθαην, κε ηελ επηπιένλ
δηεπθξίλεζε φηη απηφ είλαη θάπνηε δηαηππσκέλν ζε θσδηθνπνηεηηθέο ζπλζήθεο. Οξηζκέλνη δηαθξίλνπλ
αλάκεζα ζε 'αξρέο' (=γεληθφο θαλφλαο· απαληάεη ζην εξψηεκα 'γηαηί ηζρχεη;') θαη 'θαλφλεο'
(=εμεηδηθεπκέλνο θαλφλαο πνπ πξνθχπηεη απφ ηνλ γεληθφ· απαληά ζην εξψηεκα 'ηη ηζρχεη;'). Πάλησο,

ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην δελ πξνρψξεζε ζε δηαρσξηζκφ ζηηο Τπνζέζεηο ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ
Αηγαίνπ θαη ηεο νξηνζέηεζεο ηνπ θφιπνπ ηνπ Maine. Τπάξρεη, φκσο, θαη ε άπνςε πνπ δηαθξίλεη
κεηαμχ ηεο δηθαζηηθήο ιεηηνπξγίαο θαη ησλ δηαθεξχμεσλ ησλ θξαηψλ. ΢ηελ πξψηε πεξίπησζε, νη
γεληθέο αξρέο απνηεινχλ ηελ αμησκαηηθή βάζε ηεο δηθαληθήο ζθέςεο θαη ηελ έθθξαζε ηεο χπαξμεο
δηεζλνχο λνκηθήο ηάμεο (π.ρ. Τπφζεζε Νηθαξάγνπα -> ην δηθαζηήξην πξνζέδσζε απηφλνκε
ππφζηαζε ζηελ αξρή κε ρξήζεο βίαο). ΢πκπεξαζκαηηθά, νη φξνη 'δηεζλέο έζηκν, γεληθέο αξρέο/γεληθνί
θαλφλεο δηεζλνχο δηθαίνπ θαη γεληθφ δηεζλέο δίθαην' απνηεινχλ ηαπηνινγία.
Σα άξζξα 2§2 θαη 28§2 ηνπ ΢πληάγκαηνο σο πξνο ην ππφ θξίζε δήηεκα: Αλαθέξνληαη ζηνπο
γεληθά αλαγλσξηζκέλνπο / γεληθά παξαδεδεγκέλνπο θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ = γεληθέο αξρέο ή
θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, δειαδή ηνπ δηεζλνχο εζίκνπ. Παξάδεηγκα, ζηελ ππφζεζε ΢χξκνπ ν
Άξεηνο Πάγνο δέρηεθε φηη, 'κε βάζε αλακθηζβήηεηε αξρή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ επέρεη ζέζε
λφκνπ ηνπ θξάηνπο', ν πξέζβεο εθπξνζσπεί ην θξάηνο απνζηνιήο ζην θξάηνο δηαπηζηεχζεσο. Δίλαη
βέβαηα ε πξψηε θνξά πνπ ην ΢χληαγκα αλαθέξεηαη ζην κε ζπκβαηηθφ δίθαην· φκσο, απηφ δε ζεκαίλεη
φηη ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηελ έλλνκε ηάμε θαλφλεο δηαθνξεηηθνί απφ ηνπο εζηκηθνχο. Σέινο,
ζεκεηψλεηαη φηη, αλ ην ΢χληαγκα είρε ρξεζηκνπνηήζεη ζηα πξναλαθεξζέληα άξζξα ηελ έθθξαζε
'γεληθέο αξρέο', ηφηε ζα ελίζρπε ηελ άπνςε φηη μεπεξλνχλ ην έζηκν.
§3. ΔΠΗΚΟΤΡΗΚΔ΢ ΠΖΓΔ΢
1. Οη γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ ησλ πνιηηηζκέλσλ εζλψλ (άξζξν 38§1 ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηνπ
ΓΓΥ): Δίλαη δηαθνξεηηθέο απφ ηηο γεληθέο αξρέο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην
δηθαζηήξην σο ηξίηε επηθνπξηθή πεγή, εθφζνλ δελ ππάξρεη ζπλζήθε, έζηκν, πξνθεηκέλνπ λα
απνθεπρζεί ε αξλεζηδηθία. Ζ έλλνηα 'γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ, αλαγλσξηζκέλεο απφ ηα πνιηηηζκέλα
έζλε' κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί απφ δχν δηαθνξεηηθά νπηηθά πεδία: α) γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ,
αλαγλσξηζκέλεο απφ ηα θξάηε θαη β) γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ αλαγλσξηζκέλεο απφ ηα
πνιηηηζκέλα θξάηε:
 1ε εξκελεπηηθή κέζνδνο ->
Θεσξείηαη φηη ην άξζξν 38§1 αλαθέξεηαη ζε κεξηθέο αξρέο ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ πνπ ηζρχνπλ in
foro domestico θαη κπνξνχλ λα αλαρζνχλ ζην εζσηεξηθφ δίθαην γηα λα βνεζήζνπλ ζηελ επίιπζε κηαο
δηεζλνχο δηαθνξάο => γεληθεπκέλεο αξρέο (π.ρ. ζεβαζκφο ησλ ζπκπεθσλεκέλσλ, θαιή πίζηε,
ππνρξέσζε επαλφξζσζεο δεκίαο). Σν πξψην εξψηεκα είλαη αλ ν δηεζλήο δηθαζηήο ππνρξενχηαη λα
ζεσξήζεη σο πεγή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ απηέο ηηο αξρέο. Καηά κία άπνςε, επεηδή ην άξζξν 38
εληάζζεη ηηο γεληθψο παξαδεδεγκέλεο αξρέο ηνπ δηθαίνπ ησλ πνιηηηζκέλσλ θξαηψλ σο ηξίηε πεγή ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ, απηέο έρνπλ ήδε θαηαζηεί πεγή ηνπ γεληθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ. Καη' άιιε φκσο
άπνςε, απνηεινχλ πεγή δηθαίνπ κφλν γηα ηελ επίιπζε ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ πνπ
απεπζχλνληαη ζην ΓΓΥ. Πεξαηηέξσ ηίζεηαη θαη δεχηεξν εξψηεκα: φιεο νη γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ
ελφο θξάηνπο κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πεγή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ; Μφλν αλ νη θνηλσληθνί
παξάγνληεο πνπ πξνθάιεζαλ ηελ νκνηνκνξθία ησλ ιχζεσλ ζην εζσηεξηθφ δίθαην, πθίζηαληαη θαη ζηε
δηεζλή έλλνκε ηάμε.
 2ε εξκελεπηηθή κέζνδνο -> ΢εκαζία πξέπεη λα δνζεί ζηνλ φξν 'πνιηηηζκέλσλ εζλψλ'.
Πξφθεηηαη γηα παιαηφηεξε δηάηαμε, ε νπνία γξάθηεθε ζε κία επνρή φπνπ ππήξραλ ηα θξάηε ηεο
επεηξσηηθήο Δπξψπεο, νη αγγινζάμσλεο θαη νη 'άιινη' (=κε πνιηηηζκέλνη). ΢ήκεξα, ε δηάηαμε έρεη
απνδπλακσζεί επεηδή α) ν θφζκνο παξνπζηάδεηαη πνιπεδξηθφο απφ ηελ άπνςε ηεο θνηλσληθήο
νξγάλσζεο θαη ηεο νπζηαζηηθήο δηαθνξνπνίεζεο / β) νη ζπγγξαθείο ζπγρένπλ ηηο αξρέο ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ κε απηέο ηνπ εζσηεξηθνχ. Βέβαηα, ππάξρεη ε άπνςε φηη ιφγσ ηεο δηεχξπλζεο ηνπ
θχθινπ ησλ αληηθεηκέλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ ζα πξνθχςεη αλάγθε επξχηεξεο άληιεζεο θαλφλσλ
δηεζλνχο δηθαίνπ απφ ηα εζσηεξηθά ζπζηήκαηα. Σειεπηαίν εξψηεκα: Μήπσο ηα άξζξα 2§2 θαη 28§1

ηνπ ΢πληάγκαηνο πεξηιακβάλνπλ θαη ηηο γεληθέο αξρέο ηνπ δηθαίνπ ησλ πνιηηηζκέλσλ θξαηψλ; Όρη,
δηφηη έηζη ζα πξνζηίζεην δπζβάζηαθην εξκελεπηηθφ βάξνο. Σειείσο δηαθνξεηηθφ είλαη ην δήηεκα ηεο
απνδνρήο ησλ αξρψλ ηνπ δηθαίνπ ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο ΔΔ (-> ζηφρνο ε ελνπνίεζε). Δθεί ηνλ
Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ δηαθήξπμε φηη εκπλέεηαη απφ ηηο γεληθέο ηνπ δηθαίνπ ησλ
θξαηψλ-κειψλ.
2. Άιια επηθνπξηθά κέζα γηα ηε δηακφξθσζε θαη ηε δηαπίζησζε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ -> Α. Οη
δηεζλείο δηθαζηηθέο απνθάζεηο: Γελ απνηεινχλ θαζ' απηέο πεγή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, έζησ θη αλ
θαηαηάζζνληαη ζηηο επηθνπξηθέο πεγέο. Δμαζθαιίδνπλ ηελ απφδεημε ηεο χπαξμεο θαη ηεο ηζρχνο
θαλφλσλ εζηκηθνχ δηθαίνπ, ελψ κπνξνχλ θαη λα επεξεάζνπλ ζεηηθά ζηε δηακφξθσζε λέσλ θαλφλσλ.
Απηφ ηζρχεη ηφζν γηα ηηο απνθάζεηο ηνπ ΓΓΥ φζν θαη γηα ηηο αληίζηνηρεο δηεζλείο δηαηηεηηθέο. / Β. Ζ
επηζηήκε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: Δπεξεάδεη ηε δηακφξθσζε ησλ θαλφλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (ζην
παξειζφλ -> α) Grotius, Vattel, β) αλαδήηεζε ηεο λνκηθήο ζεκειίσζεο ελφο δίθαηνπ θαη
εηξεληθνχ θφζκνπ). ΢ήκεξα, πξνζπαζνχλ λα ιχζνπλ πξνβιήκαηα δηεζλνχο δηθαίνπ. Ο ξφινο ηεο,
φκσο, σο επηθνπξηθήο πεγήο δελ πξέπεη λα ππεξεθηηκάηαη επεηδή: 1) νη δηεζλνιφγνη είλαη
πνιπάζρνινη, ψζηε δελ έρνπλ ηελ άλεζε λα αληηκεησπίδνπλ λεθάιηα ηα κεγάια πξνβιήκαηα / 2)
πνιινί ζπλερίδνπλ ηε ζηελά εζληθηζηηθή αληηκεηψπηζε ηεο δηεζλνχο δσήο => επδηάθξηηεο νη
ζθνπηκφηεηεο / 3) ππάξρεη ηάζε απνδφκεζεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ απφ αθξαίεο ζεσξήζεηο: είηε
επεηδή ηνπ απνδίδνληαη απνηθηνθξαηηθέο θαηαβνιέο, είηε επεηδή ζεσξείηαη θαηψηεξν ηεο πνιηηηθήο.
§4. Ο ΝΟΜΗΚΟ΢ ΥΑΡΑΚΣΖΡΑ΢ ΣΧΝ ΠΡΑΞΔΧΝ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΟΡΓΑΝΗ΢ΜΧΝ
1. Πξάμεηο απαξαίηεηεο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Σν πξψην δήηεκα πνπ ηίζεηαη
σο πξνο ηηο πεγέο είλαη αλ ε δξάζε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ εληάζζεηαη ζηελ απαξίζκεζε ηνπ
άξζξνπ 38§1 -> ε ζησπή ηνπ νθείιεηαη ζηελ αβεβαηφηεηα. Ζ παξαδνζηαθή ζέζε είλαη φηη ηα θξάηε
δεζκεχνληαη κφλν απφ αξρέο θαη θαλφλεο· άξα, νη απνθάζεηο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, πνπ δελ είλαη
δεζκεπηηθέο, δελ απνηεινχλ πεγέο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (θαη' εμαίξεζε, κφλν αλ ηα θξάηε δέρνληαη
απφ ηελ ηδξπηηθή ζπλζήθε φηη έρνπλ ππνρξεσηηθή ηζρχ). Ο αληίινγνο βαζίδεηαη ζην φηη, φηαλ ηα
θξάηε βξίζθνληαη ζε πνιπκεξέο πιαίζην, είλαη αδχλαην λα αγλνήζνπλ ηελ αμία ησλ ελεξγεηψλ ησλ
δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Γεληθά, ε λνκηθή πνηφηεηα ησλ πξάμεσλ ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ εμαξηάηαη
απφ: α) ηε δπλαηφηεηά ηνπο λα αλαιακβάλνπλ απηνηειή δξάζε / β) ην αλ ε δξάζε απηή δεζκεχεη
αλαγθαζηηθά ηα θξάηε / γ) ην αλ ε ζρέζε κεηαμχ ησλ θξαηψλ-κειψλ ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ
πεξηνξίδεηαη κφλν ζην δηαθξαηηθφ πεδίν ή εηζρσξεί θαη ζην εζσηεξηθφ δίθαην. Οπσζδήπνηε,
ζεκαζία έρεη ν νπζηαζηηθφο ραξαθηεξηζκφο ησλ πξάμεσλ, επεηδή ππάξρεη πνηθηιία νλνκαζηψλ πνπ
δπζθνιεχεη ηελ εληαία θαηάηαμε- π.ρ. ηα regulations ηεο ΢πλζήθεο ηεο Ρψκεο πεξί ΔΟΚ δηαθέξνπλ
απφ ηα αληίζηνηρα ησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ.
2. Καηάηαμε πξάμεσλ αλάινγα κε ηηο λνκηθέο ηνπο ζπλέπεηεο: Οη δηεζλείο νξγαληζκνί δηαζέηνπλ
εμνπζηαζηηθή δχλακε θαη κνληκφηεηα. A. Πξάμεηο πνπ δεκηνπξγνχλ θαλφλεο δηθαίνπ
ππνρξεσηηθνχο γηα ηα θξάηε -> ΢ην πιαίζην ηνπ ΟΖΔ θαη ζε ζπλδπαζκφ ηνπ άξζξνπ 25 κε ην
θεθάιαην VII ηνπ Υάξηε, ζε πεξίπησζε απεηιήο ή δηαηάξαμεο ηεο εηξήλεο, ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο
κπνξεί λα ιάβεη κέηξα, πνπ είηε ζπλεπάγνληαη είηε φρη ρξήζε βίαο. Οη πξάμεηο απηέο ραξαθηεξίδνληαη
απφ δεζκεπηηθφηεηα θαη σο πξνο ηα ηξίηα θξάηε κε κέιε ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ. Αθνξνχλ ζηηο
δηαθξαηηθέο ζρέζεηο, αιιά πξέπεη λα εληαρζνχλ ζην εζσηεξηθφ δίθαην γηα λα δεζκεχζνπλ ηνπο
ηδηψηεο ησλ θξαηψλ-κειψλ => ζηελ Διιάδα παξαζρέζεθε εμνπζηνδφηεζε έληαμεο ελφςεη ησλ
θπξψζεσλ θαηά ηεο Νφηηαο Ρνδεζίαο. / Β. Πξάμεηο πνπ δεζκεχνπλ ηα θξάηε-κέιε ηφζν ζηηο
δηαθξαηηθέο ηνπο ζρέζεηο φζν θαη ζην εζσηεξηθφ δίθαην -> Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα, νη

πξάμεηο ηεο ΔΔ: α) Καλνληζκνί -> Αθνχ εθδνζνχλ απφ ηα αξκφδηα φξγαλα θαη κεηά ηελ παξέιεπζε
20 κεξψλ απφ ηε δεκνζίεπζή ηνπο ζηελ Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο ΔΔ, ηζρχνπλ ζην έδαθνο θαη ησλ 27
κειψλ ζην επίπεδν ηνπ λφκνπ, ρσξίο θακία παξέκβαζε ησλ εζσηεξηθψλ νξγάλσλ. Μάιηζηα,
θαηηζρχνπλ νπνηαζδήπνηε πξνγελέζηεξεο ή κεηαγελέζηεξεο δηάηαμεο εζσηεξηθνχ λφκνπ. / β)
Απνθάζεηο ηεο Δπηηξνπήο ηεο Κνηλφηεηαο -> Ηζρχνπλ απεπζείαο ζην εζσηεξηθφ δίθαην θαη
δεζκεχνπλ ηνπο απνδέθηεο ηνπο. / γ) Οδεγίεο -> Γεζκεχνπλ ηα θξάηε-κέιε σο πξνο ην πεξηερφκελν,
αιιά παξέρεηαη ζηηο θπβεξλήζεηο ε δπλαηφηεηα λα επηιέμνπλ ηα θαηάιιεια κέζα, πνπ ζα θάλνπλ
εθηθηή ηελ πξαγκαηνπνίεζή ηνπο ζην εζσηεξηθφ δίθαην. Ζ κε έγθαηξε ιήςε κέηξσλ πξνζαξκνγήο
ζην εζσηεξηθφ δίθαην δελ εκπνδίδεη ηελ ηζρχ θαη ηελ επίθιεζε απφ κέξνπο ησλ ηδησηψλ ηνπ
πεξηερνκέλνπ ησλ Οδεγηψλ. / Γ. Πξάμεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ηνπο -> Ο
δηεζλήο νξγαληζκφο εθδειψλεη ηε βνχιεζή ηνπ κε πξάμεηο πνπ ζηνηρεηνζεηνχλ ή ζπκπιεξψλνπλ ην
εζσηεξηθφ δίθαην. Απηέο αθνξνχλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ δηαθφξσλ νξγάλσλ ηνπ θαη ηηο ζρέζεηο
κε ηνπο ππαιιήινπο ηνπ. ΢πληζηνχλ, δειαδή, έλα λνκηθφ πιαίζην ελεξγεηψλ πνπ αληηθεηκεληθά έρνπλ
επίπησζε ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη είλαη δεζκεπηηθέο, αλεμάξηεηα απφ ην αλ
αλαθέξεηαη ζηελ ηδξπηηθή πξάμε. ΢εκεηψλεηαη φηη ε αλάγθε εμαζθάιηζεο αθαλψλ αξκνδηνηήησλ γηα
ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ θχξησλ ζηφρσλ ηνπ νξγαληζκνχ ππνιακβάλεη δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα έλαληη
ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη ησλ απνθάζεσλ εθείλσλ πνπ ζπλεπάγνληαη δαπάλεο. Τπάξρνπλ θαη πξάμεηο
πνπ απεπζχλνληαη απφ έλα φξγαλν ζε άιιν κέζα ζηνλ ίδην νξγαληζκφ θαη πνπ έρνπλ έλλνκεο
ζπλέπεηεο γηα ηνλ απνδέθηε. ΢πλέβε, κάιηζηα, εζσηεξηθήο θχζεο πξάμεηο νξγάλσλ δηεζλψλ
νξγαληζκψλ λα θαηαιήμνπλ ζηε δεκηνπξγία δηεζλψλ (π.ρ. UNCTAD) ή επηθνπξηθψλ νξγάλσλ (π.ρ.
Δπηηξνπή Γηεζλνχο Γηθαίνπ) κε κεγάιε ζεκαζία. / Γ. Πξάμεηο κε ηηο νπνίεο ν δηεζλήο νξγαληζκφο,
σο απηνηειέο κέινο ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο, δεκηνπξγεί δηκεξή ζρέζε κε ηα θξάηε-κέιε ηνπ ->
Παξαδείγκαηα απνηεινχλ ε Γηεζλήο Σξάπεδα θαη ην ΓΝΣ, ησλ νπνίσλ ηα κέιε δε κπνξνχλ λα
δηαπξαγκαηεπηνχλ ρσξηζηά κεξηθνχο πξνθαηαξθηηθνχο φξνπο. Σα θξάηε-κέιε είηε ζα πξνζρσξήζνπλ
ζηνπο φξνπο πνπ είλαη θνηλνί γηα φινπο φζνπο δαλεηνδνηνχληαη ή δε ζα ζπλάςνπλ θαζφινπ
ζπκθσλία. / Δ. Πξάμεηο κε ππνρξεσηηθνχ πεξηερνκέλνπ γηα ηα θξάηε-κέιε -> Όινη νη δηεζλείο
νξγαληζκνί απνηεινχληαη απφ ζπιινγηθά φξγαλα θαη εθδίδνπλ δηάθνξεο πξάμεηο πνπ νλνκάδνληαη
ςεθίζκαηα ή ζπζηάζεηο => πξνηξέπνπλ έλα θξάηνο-κέινο λα πηνζεηήζεη νξηζκέλε ζπκπεξηθνξά θαη
δεζκεχνπλ ηνλ Οξγαληζκφ.
3. Τπέξβαζε πξνο ηε λνκηθνπνίεζε: Μήπσο νη πξάμεηο ηεο έθηεο θαηεγνξίαο (βι. αλσηέξσ) θαη
ηδίσο φζεο θέξνπλ ην ραξαθηεξηζκφ ηεο Γηαθήξπμεο ηεο Γ΢ ηνπ ΟΖΔ έρνπλ άιια έλλνκα
απνηειέζκαηα; Ζ ζεσξία δέρεηαη φηη νη ζπζηάζεηο δε βαίλνπλ πέξα ησλ φζσλ πξνβιέπεη ε ηδξπηηθή
ζπλζήθε. Δδψ, φκσο, πξέπεη λα γίλεη κηα νπζηαζηηθή δηάθξηζε -> νξηζκέλεο εθθξάδνπλ απιψο επρή,
πηνζεηνχληαη ίζσο ρσξίο πξνεγνχκελε ζνβαξή κειέηε θάησ απφ πνιηηηθέο πηέζεηο, ελψ θαη νη
αληηπξφζσπνη κπνξεί λα ςεθίδνπλ ρσξίο λα πάξνπλ νδεγίεο ηεο θπβέξλεζήο ηνπο. Δθείλν πνπ έρεη
ζεκαζία είλαη ε επαλάιεςε, πνπ ζεκαίλεη φηη ππάξρεη ζεηηθή βνχιεζε· φκσο, δε δεκηνπξγείηαη
εζηκηθφ δίθαην, γηαηί ιείπεη ε opinio iuris. Έηζη, γίλεηαη δηάθξηζε ησλ κε ππνρξεσηηθψλ πξάμεσλ ηεο
Γ΢ ηνπ ΟΖΔ σο εμήο: α) πξάμεηο πνπ δελ έρνπλ σο αληηθείκελφ ηνπο ηελ εμαγγειία ή ηε
δηαηχπσζε θαλφλσλ ζπκπεξηθνξάο ησλ θξαηψλ -> εληάζζνληαη ζηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ηνπ
δηεζλνχο νξγαληζκνχ θαη είλαη δεζκεπηηθέο γη' απηφλ, αιιά φρη γηα ηα θξάηε-κέιε. / β) πξάμεηο πνπ
επηβεβαηψλνπλ (=απνθξπζηαιιψλνπλ) ηελ χπαξμε εζηκηθνχ θαλφλα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ -> π.ρ.
Γηαθήξπμε ηεο Γ΢ πεξί ησλ θαλφλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ δηέπνπλ ηηο θηιηθέο ζρέζεηο θαη ηε
ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θξαηψλ. / γ) πξάμεηο πνπ απνβιέπνπλ ζηε δηακφξθσζε λέσλ θαλφλσλ ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ -> π.ρ. Γηαθήξπμε πεξί ρνξήγεζεο αλεμαξηεζίαο ζε ρψξεο θαη ιανχο ππφ
απνηθηαθφ θαζεζηψο.

4. Σν πξφβιεκα ηνπ Soft Law: Γελ είλαη ζεηηθφ δίθαην, αιιά ππνδειψλεη ξπζκίζεηο πνπ πεξηέρνληαη
ζε θείκελα λνκηθψο κε δεζκεπηηθά, αιιά πνπ πξννησλίδνπλ αλαβάζκηζε ζε λνκηθνχο θαλφλεο, φηαλ
ζπληξέμνπλ νη απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο => δήισζε πξνζέζεσο. Πξηλ ηνλ Β' Παγθφζκην Πφιεκν, ην
πξφβιεκα ησλ αληζνηήησλ ζηελ θαηαλνκή ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζηνλ θφζκν δελ είρε θαλεί· ε
θηιειεπζεξνπνίεζε πνπ αθνινχζεζε, φκσο, ην θαηέζηεζε δπζρεξέζηεξν. Έηζη, ν ΟΖΔ, κέζα απφ
νξγαλσηηθέο δηαδηθαζίεο, πξνρψξεζε ηε δηαηχπσζε λέσλ θαλφλσλ δηθαίνπ, επεηδή δελ ππήξραλ
θαλφλεο γηα ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα ή νη παιαηφηεξνη ήηαλ αλεθάξκνζηνη. Σα θξάηε ηνπ ηξίηνπ
θφζκνπ, επεηδή ζεσξνχλ φηη είλαη βξαδχηαηε ε δηαδηθαζία πηνζέηεζεο δηεζλψλ ζπλζεθψλ,
επεδήηεζαλ κε ζπκβαηηθά κέζα γηα λα εθδειψζνπλ ηε βνχιεζή ηνπο. Ζ Γ΢ ηνπ ΟΖΔ απνηειεί
πξφζθνξν forum εμαγγειίαο ελφο λένπ δηεζλνχο δηθαίνπ. Έηζη, ηα αλαπηπζζφκελα θξάηε
πξνζπάζεζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ έλα λέν λνκηθφ δηάγξακκα πνπ λα επηηξέπεη ηελ νκαιή αλάπηπμε
θαη ηε ζηαζεξή εμαζθάιηζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπο. Μέζα απφ ηε δηαηηεηηθή απφθαζε γηα ηελ
ππφζεζε Ληβχε vs Texaco/Calasiatic, δηαπηζηψζεθε φηη νη ζρεηηθέο απνθάζεηο δελ εθθξάδνπλ αθφκε
ηζρχνλ δίθαην, επεηδή ηα εκπνξηθά ηζρπξά θξάηε αληηηάρζεθαλ ή απέζραλ απφ ηελ ςήθηζή ηνπο. Απφ
άπνςε λνκνινγίαο, ην ΓΓΥ ππνγξάκκηζε φηη ε Γηαθήξπμε πεξί ρνξήγεζεο αλεμαξηεζίαο ζε
απνηθηαθνχο ιανχο θαη ην ςήθηζκα ηεο Γ΢ ηνπ ΟΖΔ πεξί νξηζκνχ ηεο επηζέζεσο δελ ήηαλ λνκηθψο
ππνρξεσηηθά, αιιά δεκηνπξγνχζαλ εζηκηθφ δίθαην κε ζπλέπεηεο erga omnes. ΢εκεηψλεηαη φηη νη
Γηαθεξχμεηο ηνπ Γ΢ ηνπ ΟΖΔ απνηεινχλ επί ηνπ παξφληνο Soft Law θαη έρνπλ ηηο εμήο λνκηθέο
ζπλέπεηεο -> α) ηα θξάηε πνπ ζπκκνξθψλνληαη ζε απηέο δξνπλ ζχλλνκα / β) ζε πεξίπησζε
ζπκβαηηθήο ξχζκηζεο, ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε, πνπ ελεξγνχλ κε γλψκνλα ηηο απνθάζεηο ηεο
Γ΢, κπνξνχλ λα έρνπλ ηελ εμαζθάιηζε φηη ηα ζπκθσλεζέληα δε ζα ακθηζβεηεζνχλ αξγφηεξα /
γ) ηα φξγαλα ηνπ ΟΖΔ θαη άιινη εμεηδηθεπκέλνη νξγαληζκνί ηνπ πξέπεη λα ζπληάζζνπλ ηε δξάζε
ηνπο κε ηηο Γηαθεξχμεηο ηεο Γ΢. Σέινο, λένη ζεζκνί, φπσο ε θήξπμε εηδηθψλ θαζεζηψησλ ηνπ
εμσαηκνζθαηξηθνχ δηαζηήκαηνο, γηα ηνπο νπνίνπο -αξρηθά- ρξεζηκνπνηήζεθε soft law, εμειίρζεθαλ
κε δηεζλείο ζπκβάζεηο ζε ζεηηθφ δηεζλέο δίθαην.
§5. ΑΛΛΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ΢
1. Μνλνκεξείο δηθαηνπξαμίεο ησλ θξαηψλ: Με απηέο εθδειψλεηαη ε θξαηηθή βνχιεζε ζηε δηεζλή
θνηλφηεηα -> ππνρξεσηηθφο ραξαθηήξαο θαη ξπζκίδνπλ αηνκηθέο θαηαζηάζεηο. Γηαθξίλνληαη ζε ηξεηο
θαηεγνξίεο: εθείλεο πνπ α) δεκηνπξγνχλ λέεο ππνρξεψζεηο (π.ρ. ππνζρέζεηο) / β) επηβεβαηψλνπλ
έλα δηθαίσκα (π.ρ. θνηλνπνηήζεηο) / θαη γ) απνμελψλνπλ έλα θξάηνο απφ θάπνην δηθαίσκα (π.ρ.
παξαηηήζεηο). Γχζθνια εληάζζνληαη ζηηο γεληθήο εθαξκνγήο πεγέο δηεζλνχο δηθαίνπ. Πάλησο, έλαο
δηεζλήο θαλφλαο κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ ηε ζπκπεξηθνξά νξηζκέλνπ θξάηνπο -> Γηαθήξπμε
Σξνχκαλ: αθνξνχζε ηελ εμαγγειία δηθαησκάησλ ησλ παξάθηησλ θξαηψλ πάλσ ζην έδαθνο θαη ζην
ππέδαθνο ηνπ βπζνχ έμσ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε. Πξνο ηηο κνλνκεξείο δηθαηνπξαμίεο ζπλαξηάηαη
θαη ν δηθνλνκηθφο ζεζκφο ηνπ estoppel = απνθιείεη ηα θξάηε απφ ην λα πηνζεηνχλ αληηηηζέκελεο
ζέζεηο. Αλ έλα ιάβεη νξηζκέλε ζέζε ζε ζπγθεθξηκέλν ζέκα θαη έλα άιιν ζηεξίρζεθε ζε απηή ηε ζέζε
γηα λα πξνβεί ζε θάπνηα ελέξγεηα, ηφηε ην πξψην θξάηνο δε δηθαηνχηαη πιένλ λα αληηηάμεη ζην
δεχηεξν κεηαβνιή ζηάζεσο ρσξίο απηφ λα ηνπ δεκηνπξγήζεη δηεζλή επζχλε.
2. Ζ επηείθεηα ή επζπδηθία σο παξάγνληαο νινθιήξσζεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: Ζ έλλνηα ηεο

επηείθεηαο είλαη ζπλπθαζκέλε πξνο ηε ιεηηνπξγία ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ θαη δηαδξακαηίδεη ξφιν
δηνξζσηηθφ, φηαλ νη γεληθνί θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ θηάλνπλ ζηε θάζε ηεο εμαηνκίθεπζεο θαη
πξέπεη λα αληαπνθξίλνληαη ζηελ ηδέα ηεο δηθαηνζχλεο (≠ equity=ζεζκφο ηνπ αγγινζαμσληθνχ
δηθαίνπ, πνπ ιεηηνπξγεί κέζα ζην ζχζηεκα ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ σο ζπκπιήξσκα ηνπ θνηλνδηθαίνπ).
Ζ θεληξηθή δηακάρε ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν θαη ηελ εθαξκνγή ηεο πεξηζηξέθεηαη ζην αλ ε

επηείθεηα: α) έρεη δηνξζσηηθφ ραξαθηήξα θαη ιεηηνπξγεί γηα ηηο αλάγθεο απφδνζεο δηθαηνζχλεο
ζε νξηζκέλε πεξίπησζε (infra legem) / β) επηηξέπεη ζην δηεζλή δηθαζηή λα θηλείηαη πέξα ηνπ
ηζρχνληνο δηθαίνπ γηα λα απνδψζεη δηθαηνζχλε (praeter legem) / γ) επηηξέπεη ζην δηεζλή
δηθαζηή λα κεηαβιεζεί ζε λνκνζέηε θαη λα απνθαίλεηαη contra legem, φηαλ ην απαηηνχλ νη
πεξηζηάζεηο. Σν άξζξν 38§3 ηνπ Καηαζηαηηθνχ ηνπ Γηεζλνχο Γηθαζηεξίνπ νξίδεη φηη νη δηάδηθνη
κπνξνχλ λα δεηήζνπλ απφ ην Γηθαζηήξην λα θξίλεη ex aequo et bono -> Παξαηεξήζεηο: 1) ε
δπλαηφηεηα πνπ παξέρεηαη ζην δηεζλή δηθαζηή λα θξίλεη ex aequo θαηφπηλ εηδηθήο
εμνπζηνδφηεζεο ησλ δηαδίθσλ, ηνπ δίλεη πιήξε ειεπζεξία θηλήζεσλ γηα λα απνθαλζεί σο πξνο ην
επίδηθν αληηθείκελν / 2) απνηειεί κία ηδηαίηεξα επηθίλδπλε ειεπζεξία. Ζ επηείθεηα, ινηπφλ, δελ
απνηειεί πεγή δηθαίνπ, αιιά εληάζζεηαη ζηε ζπλήζε απνζηνιή ηνπ δηθαζηή λα απνδψζεη δηθαηνζχλε
(ρξεζηκνπνηήζεθε ζηε ράξαμε ησλ νξίσλ ηεο πθαινθξεπίδαο). Γεληθά, ην πξφβιεκα ησλ θξηηεξίσλ
ηεο επηείθεηαο πνπ εθαξκφδεη ν δηθαζηήο γηα λα θαηαιήμεη ζε δίθαηα απφθαζε παξακέλεη άιπην (βι.
αδπλακία θξαηψλ λα εθθξάζνπλ ζπκβηβαζηηθή ιχζε γηα ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο- π.ρ. Τπνζέζεηο ηεο
πθαινθξεπίδαο ηεο Βφξεηαο Θάιαζζαο, Ληβχεο-Σπλεζίαο, Ληβχεο-Μάιηαο θ.ά.). Μάιηζηα,
ηέινο, έρεη γίλεη ιφγνο γηα ηελ επηείθεηα σο έθθξαζε δηεζλνχο δηαλεκεηηθήο δηθαηνζχλεο.
ΜΔΡΟ΢ ΓΔΤΣΔΡΟ
ΣΜΖΜΑ Η
ΣΟ ΚΡΑΣΟ΢ ΚΑΗ ΣΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ. ΑΛΛΔ΢ ΠΔΡΗΟΥΔ΢
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
ΣΑ ΢Τ΢ΣΑΣΗΚΑ ΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢ ΑΠΟ ΣΖΝ ΑΠΟΦΖ ΣΟΤ
ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ
§1. ΠΧ΢ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΕΔΣΑΗ ΣΟ ΚΡΑΣΟ΢ ΑΠΟ ΣΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ: Σν θξάηνο

απνηειεί ηελ πξσηαξρηθή έθθξαζε ηεο αηνκηθφηεηαο ζηε δηεζλή θνηλφηεηα· βέβαηα, νχηε ην γεληθφ
δηεζλέο δίθαην νχηε ηα ζπκβαηηθά νξίδνπλ επαθξηβψο ηελ έλλνηα 'θξάηνο'. Ζ δεκηνπξγία θαη ε χπαξμε
ηνπ θξάηνπο απνηειεί πξαγκαηηθφ γεγνλφο κε αλάινγεο λνκηθέο ζπλέπεηεο. Έηζη, ην δηεζλέο δίθαην
επηρεηξεί λα απαληήζεη ζηελ αλαγθαηφηεηα ζπιιεηηνπξγίαο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ κνλάδσλ ηεο
δηεζλνχο θνηλφηεηαο κε πξψην παξάγνληα ην θξάηνο.
1. Απφπεηξεο νξηζκνχ ηνπ θξάηνπο απφ ην δηεζλέο δίθαην: Ζ ζεηηθηζηηθή ζρνιή ππνζηήξηδε φηη
θξάηνο είλαη θάζε νληφηεηα πνπ αλαγλσξίδεηαη απφ ηα άιια θξάηε σο θξάηνο. Ζ ζέζε, φκσο, απηή
δελ απαληά ζην πνηνο έρεη ην δηθαίσκα, πξνβαίλνληαο ζηελ αλαγλψξηζε, λα δεζκεχζεη ηε δηεζλή
θνηλφηεηα σο πξνο ηελ ηδηφηεηα ηεο αλαγλσξηδφκελεο νληφηεηαο. Πιένλ γίλεηαη ιφγνο γηα ην
ζπλδπαζκφ ηεο έλλνηαο ηνπ θξάηνπο κε ηε δηαθήξπμε ηεο απαίηεζεο απηνδηάζεζεο γηα νξηζκέλν ιαφ
απφ ηε Γ΢ θαη ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο ηνπ ΟΖΔ θαη ηελ εηζδνρή λένπ θξάηνπο σο κέινπο ηνπ ΟΖΔ.
Πάλησο, θάπνηε ν ΟΖΔ αξλήζεθε λα αλαγλσξίζεη ζε κηα νληφηεηα ηελ ηδηφηεηα ηνπ θξάηνπο, παξά
σο πξνο ηε ζεηηθή απνδνρή ηεο ηδηφηεηαο ηνπ θξάηνπο (Νφηηα Ρνδεζία, Φνξκφδα, Bantoustans)·
αληηζηξφθσο, επέηξεςε λα κεηάζρεη θξάηνο πνπ ζε ζπγθεθξηκέλε ζηηγκή δελ παξνπζίαδε ζπξξνή ησλ
παξαδνζηαθψλ ζηνηρείσλ (Κνλγθφ κεηά ηελ απνρψξεζε ησλ Βέιγσλ -> έιιεηςε απζππφζηαηεο
πνιηηηθήο εμνπζίαο). Πέξα απφ ηε ζπξξνή ησλ παξαδνζηαθψλ ζηνηρείσλ απαηηνχληαη: α) λνκηκφηεηα
ζηε θάζε ζχζηαζεο ηνπ θξάηνπο / β) ηθαλφηεηα δεκηνπξγίαο ζρέζεσλ κε άιια θξάηε

(θπξηαξρία-απζππφζηαηε πνιηηηθή εμνπζία), πνπ είρε πεξηιεθζεί ζηε ΢πλζήθε ηνπ Montevideo, ε
νπνία δελ εμειίρζεθε ζε εζηκηθφ δίθαην.
2. Ο ιαφο: Δίλαη ε δσληαλή δχλακε πνπ εθθξάδεηαη κε ηε ζεηηθή βνχιεζε νξηζκέλνπ αξηζκνχ
αηφκσλ λα δήζνπλ ζην πιαίζην κηαο νξγαλσκέλεο θνηλσλίαο (=> αιιειεγγχε). Τπάξρεη δηαρσξηζκφο
απφ ηνπο θαηνίθνπο= ην ζχλνιν ησλ θπζηθψλ πξνζψπσλ πνπ δηακέλνπλ κφληκα ζε νξηζκέλν έδαθνο
γηα νξηζκέλνπο ιφγνπο -> α) πνιίηεο (φζνη έρνπλ δηθαίσκα εθιέγεηλ-εθιέγεζζαη θαη ηελ ηζαγέλεηα
ηνπ θξάηνπο, δει. κφληκν λνκηθφ δεζκφ πνπ ζπλεπάγεηαη δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο. Ζ ηζαγέλεηα
παξέρεηαη θαη ζε λνκηθά πξφζσπα, ελψ ην θξάηνο νξίδεη ηηο πξνυπνζέζεηο απψιεηάο ηεο) / β)
αιινδαπνί (απνιακβάλνπλ έλα ειάρηζην φξην πξνζηαζίαο [=θαηάζηαζε αιινδαπψλ] θη έρνπλ
εμεηδηθεπκέλεο δπλαηφηεηεο δξάζεσο ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο πνπ νξίδνληαη απφ δηκεξείο ζπλζήθεο)
/ γ) πξφζθπγεο (φζνη έρνπλ εγθαηαιείςεη ην θξάηνο ηεο ηζαγέλεηαο ή ηεο δηακνλήο ηνπο γηα ιφγνπο
πνιηηηθνχο, νηθνλνκηθνχο θ.ά.) / δ) αληζαγελείο (αιινδαπνί πνπ γηα δηάθνξνπο ιφγνπο δελ έρνπλ
ηζαγέλεηα είηε μέλνπ θξάηνπο, είηε ηνπ θξάηνπο δηακνλήο). Ζ έιιεηςε νκνηνγέλεηαο δελ έρεη ζρέζε κε
ηελ χπαξμε ηνπ ιανχ (βι. πξνζηαζία κεηνλνηήησλ), ελψ ην κέγεζνο ηνπ ηειεπηαίνπ είλαη αδηάθνξν
γηα ηε ζπγθξφηεζε ηνπ θξάηνπο. Σέινο, πιένλ γίλεηαη πξνζπάζεηα γηα ηε δηεζλή δέζκεπζε ηνπ
θξάηνπο απέλαληη ζηα πξφζσπα πνπ βξίζθνληαη ζην έδαθφο ηνπ θαη γηα ηε δεκηνπξγία δηεζλψλ
νξγάλσλ ειέγρνπ ηεο παξερφκελεο πξνζηαζίαο.
3. Σν έδαθνο (επηθξάηεηα): Δίλαη ε πεξηνρή ζηελ νπνία βξίζθεηαη εγθαηεζηεκέλνο ν ιαφο, αζθνχληαη
νη εμνπζίεο ηνπ θξάηνπο (εδαθηθή αξκνδηφηεηα), νξγαλψλνληαη θαη εθδειψλνληαη νη πνηθίιεο
δξαζηεξηφηεηεο ησλ θαηνίθσλ θαη ζπλερίδνληαη νη παξαδφζεηο ηνπο. Έρεη ραξαθηεξηζηεί θη σο ε
ζθαίξα πνπ θαζνξίδεη ηελ έθηαζε ηεο ηζρχνο ηεο θξαηηθήο έλλνκεο ηάμεο· θάπνηε ην θξάηνο αζθεί
αξκνδηφηεηεο θη έμσ απφ ην έδαθφο ηνπ. Σν έδαθνο απνηειείηαη απφ: α) ηε ρεξζαία εδαθηθή
πεξηνρή (+ πνηάκηα, ιίκλεο) / β) ηα ζαιάζζηα εζσηεξηθά χδαηα θαη ηελ αηγηαιίηηδα δψλε / γ) ηνλ
ππεξθείκελν ηνπ ρεξζαίνπ θαη ζαιάζζηνπ εδάθνπο ελαέξην ρψξν. Γελ απνηεινχλ έδαθνο νη
πεξηνρέο φπνπ ην θξάηνο αζθεί εηδηθέο ιεηηνπξγηθέο αξκνδηφηεηεο πνπ είηε θαινχληαη 'θπξηαξρηθά
δηθαηψκαηα' (πθαινθξεπίδα), είηε 'έιεγρνο θαη δηθαηνδνζία' (ΑΟΕ, ζπλνξεχνπζα θαη αιηεπηηθή
δψλε). Δμσεδαθηθφηεηα, απφ ηελ άιιε, είλαη ε εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο ελφο θξάηνπο εθηφο ηνπ
εδάθνπο ηνπ, φηαλ απηφ πξνβιέπεηαη απφ ην δηεζλέο δίθαην. Αλ ιείπεη ν αθξηβήο θαζνξηζκφο ηεο
εδαθηθήο πεξηνρήο (ζχλνξα), δελ επεξεάδεηαη ε ηδηφηεηα ηνπ θξάηνπο (βι. έληαμε Αιβαλίαο ζηελ
ΚηΔ, Ηζξαήι-κέινο ΟΖΔ)· αξθεί ην έδαθφο ηνπ λα έρεη επαξθή ππφζηαζε. Δπίζεο, δελ είλαη
απαξαίηεην ην έδαθνο ηνπ θξάηνπο λα παξνπζηάδεη γεσγξαθηθή ελφηεηα (βι. αλαηνιηθφ
(απνζρίζηεθε ζε Bangladesh) θαη δπηηθφ Παθηζηάλ θαη αλάκεζα ε Ηλδία). Σέινο, ην θξάηνο κπνξεί λα
είλαη κφλν επεηξσηηθφ (Διβεηία), κφλν λεζησηηθφ (Ηλδνλεζία) ή επεηξσηηθφ θαη λεζησηηθφ (Διιάο).
4. Ζ απζππφζηαηε πνιηηηθή εμνπζία: Όηαλ λνκηθά δελ ππάγεηαη ζηελ επηξξνή ή ζηελ θπβέξλεζε
άιινπ θξάηνπο => απνηειεζκαηηθή άζθεζε εμνπζίαο ζην έδαθφο ηνπο + ππαγσγή ησλ πξνζψπσλ
ζηελ έλλνκε ηάμε πνπ έρνπλ ζεζπίζεη. Τπάξρνπλ θαη ηα κηθξν-θξάηε πνπ αλ θαη έρνπλ ηα παξαπάλσ,
ακθηζβεηείηαη ην αλ κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηνπο, αθνχ βξίζθνληαη
ππφ ηελ πξνζηαζία άιινπ θξάηνπο (Ληρηελζηάηλ <θαίηνη ε άκπλα θαη νη εμσηεξηθέο ζρέζεηο ηνπ
ππάγνληαη ζηελ Διβεηία έρεη θξαηηθή ηδηφηεηα θαη είλαη κέινο ηνπ ΢πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο> ,
Μνλαθφ, Αλδφξα, Αγ. Μαξίλνο -> θαηάινηπα πξνηεθηνξάησλ). ΢εκεηψλεηαη φηη γηα ην δηεζλέο δίθαην
είλαη απαξαίηεην λα ππάξρεη πνιηηεηαθή νξγάλσζε, πνπ λα επηηξέπεη ην ζεβαζκφ ησλ θαλφλσλ ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ θαη ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηνπο. Ζ κνξθή ηνπ πνιηηεχκαηνο είλαη
αδηάθνξε.
§2. Ζ ΔΓΑΦΗΚΖ ΚΤΡΗΑΡΥΗΑ: Δίλαη ην ζχλνιν ησλ αξκνδηνηήησλ πνπ ην θξάηνο αζθεί ζην
έδαθφο ηνπ. Δθδειψλεηαη θαη σο ε απφιπηε, πιήξεο, απνθιεηζηηθή εμνπζία ηνπ θξάηνπο λα ειέγρεη,

ράξε ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε, ηα πξφζσπα θαη ηα πξάγκαηα πνπ βξίζθνληαη ζην έδαθφο ηνπ (->
δηνηθεηηθή, λνκνζεηηθή, δηθαζηηθή). Γχξσ απφ απηή έρεη αλαπηπρζεί πιέγκα θαλφλσλ πνπ αληαλαθιά
ηελ επηζπκία γηα αζθάιεηα, εηξεληθή ζπλχπαξμε θαη ζπλεξγαζία ησλ θξαηψλ. Ζ εδαθηθή θπξηαξρία
ιεηηνπξγεί σο ηεθκήξην θαη θάκπηεηαη ελψπηνλ ζπγθεθξηκέλσλ δηεζλψλ ππνρξεψζεσλ. Σέινο,
ζπλεπάγεηαη ηε κφληκε θπξηαξρία θαη ην δηθαίσκα ηνπ θξάηνπο ζηελ απνθιεηζηηθή εθκεηάιιεπζε
ησλ πινπηνπαξαγσγηθψλ ηνπ πφξσλ.
1. Δδαθηθή αθεξαηφηεηα: Δίλαη ε λνκηθή εμαζθάιηζε ηεο αλεμαξηεζίαο ησλ θξαηψλ ζε ζρέζε πξνο
ην έδαθφο ηνπο (Υάξηεο ΟΖΔ- άξζξν 2§4). Ο ζεβαζκφο ηεο εδαθηθήο αθεξαηφηεηαο ζεσξείηαη βάζε
ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ, θαζψο απαγνξεχεη ηελ πξνζάξηεζε εδαθψλ κε ηελ παξάλνκε ρξήζε βίαο (=>
κφλν εζειεκέλα θαη εηξεληθά κέζα).
2. Σα ζχλνξα: Σν ζεκείν ζην νπνίν ηειεηψλεη ην έδαθνο ηνπ θξάηνπο. Μπνξεί λα είλαη είηε α) κφλν ε
γξακκή πνπ ρσξίδεη ην έδαθνο δχν ή πεξηζζφηεξσλ θξαηψλ ή ην έδαθνο ελφο θξάηνπο θαη ηελ
αλνηθηή ζάιαζζα, είηε β) κηα νιφθιεξε δψλε, ζηελ νπνία αζθνχλ ζπλεξγαζία ηα φκνξα θξάηε.
Γηεζλέο ζχλνξν είλαη ε γξακκή πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ηε δηαδνρή ησλ αθξαίσλ ζεκείσλ ηεο πεξηνρήο
ρσξηθήο ηζρχνο ησλ θαλφλσλ ηεο θξαηηθήο έλλνκεο ηάμεο. (΢ηελ αξραηφηεηα ζήκαηλε γξακκή ή
δψλε, ελψ ζηε Ρψκε -> limes: ζεκείν επαθήο κε ηνπο μέλνπο, αληαιιαγήο πξντφλησλ, θξνχξην). Σα
ζχλνξα ηνπ θξάηνπο είλαη ρεξζαία, ζαιάζζηα θαη ελαέξηα, ελψ ραξάζζνληαη κεηά απφ πνιηηηθέο
δηαπξαγκαηεχζεηο κε ζηφρν ηελ ηζνξξνπία. Τπάξρνπλ 4 ηχπνη: α) νξνγξαθηθά ή θπζηθά (π.ρ
πνηάκηα) / β) γεσκεηξηθά πνπ νξίδνληαη κε επζείεο γξακκέο / γ) αζηξνλνκηθά, γεσγξαθηθνί
παξάιιεινη / δ) κεηθηά (νξνγξαθηθά + γεσγξαθηθά). ΢ην παξειζφλ ε ράξαμε γηλφηαλ ψζηε λα
εμαζθαιίδνληαη ηα 'θπζηθά ζχλνξα' (= έληαμε ζην θξάηνο εδαθψλ πνπ λα δπζρεξαίλνπλ ηελ
πξνζπέιαζε/επίζεζε μέλεο δχλακεο) ή ηα 'ζηξαηεγηθά' (=εμαζθαιίδνπλ πιενλεθηήκαηα ζε
πεξίπησζε πνιέκνπ). Σα πξνο ην δηάζηεκα ζχλνξα ηνπ ελαέξηνπ ρψξνπ ραξάδνληαη θαηά θάζεηε
πξνέθηαζε πξνο ην ρεξζαίν θαη ην ζαιάζζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο· ην εμσαηκνζθαηξηθφ δηάζηεκα,
πάιη, αξρίδεη απφ ην θαηψηαην ζεκείν πνπ θηλνχληαη κφλν δηαζηεκφπινηα. Σέινο, ν θαζνξηζκφο ησλ
ζπλφξσλ γίλεηαη κε δηεζλήο ζπλζήθεο θαη πεξηιακβάλεη: α) νξηνζέηεζε (θαζνξηζκφο ησλ ζπλφξσλ
ζην ράξηε-> βι. αζάθεηα: θξίζε Ηξάθ-Κνπβέηη) / θαη β) ηε ζήκαλζε (ηνπνζέηεζε επί ηφπνπ
πηλαθίδσλ-> βι. αλαληηζηνηρία ζπκθσλίαο θαη νξηνζεηήζεσο: ππφζεζε Taba κεηαμχ Αηγχπηνπ
θαη Ηζξαήι).
3. Σν απαξαβίαζην ησλ ζπλφξσλ: ΢πλεπάγεηαη ξεηή δέζκεπζε (βι. Σειηθή Πξάμε ηνπ Helsinki).
Μεηά ην ηέινο ηνπ Β' Παγθφζκηνπ Πνιέκνπ νη πξψελ ζπλαζπηζκέλεο δπλάκεηο ησλ Ζλ. Δζλψλ
ζπλήςαλ ζπλζήθεο εηξήλεο κε νξηζκέλεο δπλάκεηο ηνπ Άμνλα, εθηφο ηεο Γεξκαλίαο. Απαξαβίαζην
ζεκαίλεη, επίζεο, θαη ηελ απνδνρή ησλ ζπλφξσλ απφ ηξίηνπο. Σν ζχλνξν έρεη αληηθεηκεληθή
ππφζηαζε θαη, ζην κέηξν πνπ έρεη ραξαρζεί θαηά ην δηεζλέο δίθαην, ηζρχεη έλαληη πάλησλ (erga
omnes).
4. Ζ αξρή uti possidetis iuris: Δίλαη ην δφγκα ηεο δηαηήξεζεο ησλ δηνηθεηηθψλ ζπλφξσλ πνπ είρε
ραξάμεη ε παιηά απνηθηαθή δχλακε σο ζχλνξα ησλ λέσλ αλεμάξηεησλ θξαηψλ (π.ρ. θξάηε Λαηηληθήο
Ακεξηθήο-> αλεμαξηεηνπνίεζε απφ Πνξηνγάινπο θαη Ηζπαλνχο / Αθξηθή). Ζ κέζνδνο απηή έρεη ην
πιενλέθηεκα φηη απνηξέπεη ηηο ακθηζβεηήζεηο θαη ηηο έλνπιεο ζπγθξνχζεηο. Χζηφζν, ζηελ Αθξηθή
νδήγεζε ζην λα αγλννχληαη γεσθπζηθά (π.ρ. ελαιιαγή μεξαζίαο θαη βξνρνπηψζεσλ πνπ
αλαγθάδνπλ ηνπο πιεζπζκνχο λα κεηαθηλνχληαη -> ΢νπδάλ-Σζάλη) θαη εζλνινγηθά ζηνηρεία
(έληαμε ηεο θπιήο Ένπε ζε δχν θξάηε -> Νηγεξία-Γθάλα / θξίζε Darfur, θαίηνη νθείιεηαη
κάιινλ ζε θπιεηηθή θαη ζξεζθεπηηθή κηζαιινδνμία).

§3. Ζ ΝΟΜΗΚΖ ΦΤ΢Ζ ΣΧΝ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢ Χ΢ ΠΡΟ΢ ΣΟ ΔΓΑΦΟ΢
1. Θεσξία ηεο ηδηνθηεζίαο ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο: Σν έδαθνο ζεσξείηαη αληηθείκελν ηεο
ηδηνθηεζίαο ηνπ θξάηνπο· φηαλ ππάξρεη ζχγρπζε κεηαμχ ηνπ πξνζψπνπ ηνπ εγεκφλα θαη ηνπ θξάηνπο,
ην έδαθνο ήηαλ πεξηνπζία ηνπ ηειεπηαίνπ. Δθαξκφδνληαλ, ινηπφλ, νη θαλφλεο πεξί ηδηνθηεζίαο ηνπ
ξσκατθνχ θαη ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ (αγνξά, πψιεζε, ππνζήθε, θιεξνλνκηθή δηαδνρή). Με ηελ
ππνρψξεζε ησλ αληηιήςεσλ πεξί ηεο απφιπηεο κνλαξρίαο, κεηαβιήζεθε ν εγεκφλαο αιιά ε λνκηθή
βάζε εμαθνινχζεζε λα είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηνπο ζεζκνχο ηεο ηδηνθηεζίαο => ην θξάηνο έρεη σο
πξνο ην έδαθνο δηθαηψκαηα dominium (+ εκπξάγκαηα δηθαηψκαηα δεκνζίνπ δηθαίνπ), ελψ σο πξνο
ηα πξφζσπα imperium.
2. Θεσξία ηεο έθθξαζεο ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο: Σν έδαθνο απνηειεί πεδίν έθθξαζεο, ζην νπνίν
εθδειψλεηαη ε πνιηηηθή εμνπζία, θαζψο αζθείηαη ζηα πξφζσπα πνπ θαηνηθνχλ εθεί => ην έδαθνο έρεη
ππνθεηκεληθή δηάζηαζε, θαζψο είλαη ζηνηρείν ηεο ίδηαο ηεο θξαηηθήο θχζεο θαη ππφζηαζεο. Μηα
ηέηνηα ζεσξία δε κπνξεί λα ηζρχεη, κηαο θαη θάζε εδαθηθή κεηαβνιή ζα κπνξνχζε λα επεξεάζεη ηε
θχζε ηνπ θξάηνπο (δελ ίζρπζε ζηελ Παξαγνπάε πνπ έραζε ην 70% ησλ εδαθψλ ηεο). Σέινο, ε
παξαπάλσ ζεσξία είλαη επηθίλδπλε γηα ηε δηεζλή εηξήλε, θαζψο ππνζηεξίδεη φηη θάζε θξάηνο έρεη
αλάγθε απφ νξηζκέλε πνηφηεηα θαη πνζφηεηα εδάθνπο· αλ δελ ηελ έρεη, είλαη θαιφ θαη λφκηκν λα ηελ
απνθηήζεη.
3. Θεσξία ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο: Σν έδαθνο είλαη ε πεξηνρή ζηελ νπνία ην
θξάηνο αζθεί ηηο αξκνδηφηεηέο ηνπ (= ε πεξηνρή εδαθηθήο ηζρχνο κηαο θξαηηθήο έλλνκεο ηάμεο).
΢πζρεηίδεη ην έδαθνο κε ηελ πνιηηηθή εμνπζία, αιιά απνξξίπηεη ηνλ ππνθεηκεληθφ ραξαθηήξα ηνπ,
εγθαηαιείπεη ηε γεσθπζηθή ηνπ ζεψξεζε θαη βαζίδεηαη ζε λνκηθά θξηηήξηα. Δπηρεηξεί δηαρσξηζκφ
κεηαμχ εδαθηθήο θπξηαξρίαο-εδαθηθήο αξκνδηφηεηαο θη επηηξέπεη ηελ αθξηβή λνκηθή εθηίκεζε ηεο
εμνπζίαο πάλσ ζην έδαθνο. Ζ ζπγθεθξηκέλε ζεσξία εμππαθνχεη ηελ ειεχζεξε ζπλαίλεζε ηνπ
θξάηνπο πνπ έρεη ηελ εδαθηθή θπξηαξρία γηα ην ρσξηζκφ -ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο- κεηαμχ
εδαθηθήο θπξηαξρίαο θη εδαθηθήο αξκνδηφηεηαο.
4. Έδαθνο θαη ρψξνο: Ζ πξνζπάζεηα δηάθξηζεο ησλ ελλνηψλ δηθαηνινγείηαη απφ ην φηη ζην δηεζλέο
δίθαην απμάλνπλ νη πεξηνρέο ζηηο νπνίεο, είηε ην θξάηνο έρεη κφλν ιεηηνπξγηθά δηθαηψκαηα, είηε
πξνβιέπεηαη ε ππαγσγή ησλ ρψξσλ απηψλ ζε δηεζλέο θαζεζηψο. Έηζη, ν 'ρψξνο' αληηζηνηρεί ζε
πεξηνρέο φπνπ ην θξάηνο δελ έρεη θπξηαξρία, ελψ ην 'έδαθνο' είλαη θαηεμνρήλ πεξηνρή άζθεζεο ηεο
θξαηηθήο θπξηαξρίαο. ΢ηελ ππφζεζε ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ Αηγαίνπ, ην ΓΓΥ ζεψξεζε φηη ε
αλαγλψξηζε θπξηαξρηθψλ δηθαησκάησλ ππέξ ελφο θξάηνπο ζε πεξηνρέο έμσ απφ ην έδαθφο ηνπ
(πθαινθξεπίδα) επεξεάδεη ην εδαθηθφ θαζεζηψο ηνπ.
§4. ΣΡΟΠΟΗ ΚΣΖ΢ΔΧ΢ ΔΓΑΦΟΤ΢
1. Αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ απφ ηε ζεσξία θαη ηελ πξαθηηθή: Οη εδαθηθνί ηίηινη ζην
δηεζλέο δίθαην ζεκειηψλνπλ ηε λνκηθή ηθαλφηεηα ηνπ θξάηνπο λα αζθεί θπξηαξρία ζε νξηζκέλν
έδαθνο. Ζ αμηνιφγεζή ηνπο εμαξηάηαη απφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ε θηήζε απφ έλα θξάηνο εδάθνπο
είλαη ε εηξεληθή κεηαβίβαζε θπξηαξρίαο πάλσ ζε έλα έδαθνο, ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη ζπκβαηηθά.
Βέβαηα, ε ζεκειίσζε ηνπ ηίηινπ κπνξεί λα γίλεη θαη κεηά απφ επηδίθαζε απφ δηεζλέο φξγαλν (->
ζπλήζσο ηνλίδνπλ ηε λνκηθή αμία ηεο άζθεζεο αξκνδηνηήησλ απφ έλα θξάηνο ζε νξηζκέλν έδαθνο
γηα θάπνην δηάζηεκα). ΢ηνλ ηνκέα θηήζεσο εδάθνπο, είλαη ζπρλφο ν δαλεηζκφο ξπζκίζεσλ πνπ
αθνξνχλ ζηνπο ηξφπνπο θηήζεσο θπξηφηεηαο κεηαμχ ηδησηψλ (θαηάιεςε αδεζπφησλ, θηεηηθή
παξαγξαθή, παξαρψξεζε).

2. Δηδηθφηεξα σο πξνο ηνπο ηξφπνπο θηήζεσο: Ζ ζεσξία γηα ηα αδέζπνηα εδάθε δε ιάκβαλε ππφςε
ηεο ηελ νξγάλσζε θαη ηε βνχιεζε ησλ εληφπησλ πιεζπζκψλ· βέβαηα, ην ΢πλέδξην ηνπ Βεξνιίλνπ
(1885) δηαθήξπμε φηη ε θαηάιεςε εδάθνπο πξέπεη λα είλαη πξαγκαηηθή (φρη πιαζκαηηθή) θαη λα
θνηλνπνηείηαη. Πάλησο, φηαλ δηεζλή δηθαζηηθά/δηαηηεηηθά φξγαλα εμεηάδνπλ ηε ρξνληθή ζεηξά ηεο
λφκηκεο άζθεζεο εμνπζίαο ζε νξηζκέλν έδαθνο, επηρεηξνχλ αλαδξνκή ζην απψηεξν παξειζφλ. Έηζη,
ππήξραλ πεξηπηψζεηο φπνπ έγηλε ιφγνο γηα θηεηηθή παξαγξαθή, ελψ απαηηήζεθε λα απνδεηθλχεηαη
πξαγκαηηθή, εηξεληθή θαη ζπλερήο άζθεζε εμνπζίαο απφ νξηζκέλν θξάηνο ζε θάπνην έδαθνο.
Γεσθπζηθέο κεηαβνιέο κπνξνχλ λα απνηεινχλ ηξφπν θηήζεο εδάθνπο (π.ρ. πξνζαχμεζε κε
πξνζρψζεηο, ζρεκαηηζκφ λήζσλ, απνμήξαλζε έινπο), εθφζνλ πξαγκαηνπνηνχληαη βξαδέσο. ΢πλήζεο
ηξφπνο ήηαλ θαη ε πξνζάξηεζε εδάθνπο απφ ην ληθεηή κεηά απφ πνιεκηθή ζχξξαμε· ζηελ
πεξίπησζε, ηέινο, πνπ εμαθαληδφηαλ ε εμνπζία ηνπ εηηεκέλνπ -> debellatio. Οη δχν απηνί ηξφπνη
είλαη πιένλ παξάλνκνη, αθνχ πεξηιακβάλνπλ ρξήζε βίαο. Πψο, φκσο, απέθηεζαλ ην έδαθφο ηνπ ηα
θξάηε πνπ αλεμαξηεηνπνηήζεθαλ κεηά ην Β' Παγθφζκην πφιεκν; α) αλαγλψξηζε απφ ηε δηεζλή
θνηλφηεηα / β) αλεμαξηεζία -> φηαλ ζπληξέρνπλ θαηά ην δηεζλέο δίθαην ζηνηρεία γηα ηελ χπαξμε
αλεμάξηεηνπ θξάηνπο, ηφηε απηφ έρεη ηίηιν θπξηφηεηαο θαη θπξηαξρίαο (απνθιεηζηηθφ θαη πιήξε)
πάλσ ζην έδαθφο ηνπ, θαηά ηξφπν απηνδχλακν.
3. Αξκνδηφηεηα γηα ηελ θηήζε εδάθνπο: Πξαγκαηνπνηείηαη θαηά ηηο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο ησλ
ελδηαθεξφκελσλ θξαηψλ, δει. κε ηελ παξέκβαζε ησλ αξκφδησλ θξαηηθψλ νξγάλσλ. Σν άξζξν 27 ηνπ
΢πληάγκαηνο απαηηεί ηε ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο κε 151 βνπιεπηέο γηα νπνηαδήπνηε εδαθηθή
κεηαβνιή (= θηήζε ή απψιεηα). ΢ηελ ςήθηζε θπξσηηθνχ λφκνπ ηεο ΢χκβαζεο Διιάδαο-Ηηαιίαο πεξί
νξηνζέηεζεο ηεο πθαινθξεπίδαο ζην Ηφλην θαη ζηελ Αδξηαηηθή, ηέζεθε ην εξψηεκα αλ ε
ζπγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο έπξεπε λα δνζεί πάιη απφ 151 βνπιεπηέο (θαίηνη ε πθαινθξεπίδα δελ
απνηειεί έδαθνο).
4. Κηεηηθή παξαγξαθή: Τπνιακβάλεηαη φηη ην έδαθνο αλήθε πξνεγνπκέλσο ζε άιιν θξάηνο· έηζη, ε
θαηνρή εδάθνπο πξέπεη λα γίλεηαη κε δηάλνηα θπξηάξρνπ (ππφζεζε Botswana-Namibia / ζπλφξσλ
Δξπζξαίαο-Τεκέλεο / Chamizal κεηαμχ Μεμηθφ-ΖΠΑ γηα ηελ θηήζε ηεο πεξηνρήο αλάκεζα ζηνλ
παιαηφ θαη λέν ξνπ ηνπ πνηακνχ Rio Grande).
5. Δδαθηθέο δηεθδηθήζεηο ζηηο πνιηθέο δψλεο: Α. Αξθηηθή -> Καιχπηεηαη απφ πάγνπο, γη' απηφ
απνηειεί ηκήκα ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο. Δπεηδή, φκσο, ε παγσκέλε κάδα είλαη ζπκπαγήο πνιιά
θξάηε (Καλαδάο, Ρσζία, Γαλία, Ννξβεγία) έρνπλ εγείξεη εδαθηθέο απαηηήζεηο, πνπ βαζίδνληαη ζηε
ζεσξία ησλ ηνκέσλ (=θάζε θξάηνο πνπ δηαζέηεη αθηέο ζηνλ αξθηηθφ σθεαλφ έρεη δηθαίσκα
θπξηαξρίαο ζε φιεο ηηο πεξηνρέο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζ' έλα ηξίγσλν πνπ έρεη σο βάζε ηελ έθηαζε
ηεο θνξπθήο ηνπ θξάηνπο απηνχ θαη θνξπθή ην βφξεην πφιν). Ζ λνκηκφηεηα ηεο ζεσξίαο
ακθηζβεηείηαη δηφηη: 1) ε θπξηαξρία δε ζεκειηψλεηαη επζχγξακκα, αιιά έρεη θάζεηε πιεξφηεηα
(έδαθνο, ππέδαθνο, αέξαο) / 2) αλάινγα κε ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ηκήκαηα ηνπ παγσκέλνπ
σθεαλνχ ιηψλνπλ. Πάλησο, ε ΢χκβαζε ηνπ ΟΖΔ γηα ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο θαίλεηαη λα ηελ
απνδέρεηαη, θαζψο πξνβιέπεη εηδηθή αξκνδηφηεηα ηνπ γεηηνληθνχ θξάηνπο γηα ηελ πξφιεςε θαη ηνλ
έιεγρν ηεο ξχπαλζεο ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο ζε πεξηνρέο πνπ θαιχπηνληαη απφ πάγνπο. // Β.
Αληαξθηηθή -> Απνηειείηαη απφ μεξά θη νξπθηφ πινχην, γη' απηφ ππήξμαλ πνιιέο εδαθηθέο
απαηηήζεηο. Έηζη, ε δηπισκαηία θαηέιεμε ζε ζπκβηβαζκφ πνπ θαηνρπξψζεθε κε ηε ΢χκβαζε ηεο
Οπάζηγθηνλ (1959) => α) εηξεληθή ρξεζηκνπνίεζή ηεο, β) δηεζλήο ζπλεξγαζία, γ) 'πάγσκα' ησλ
εδαθηθψλ απαηηήζεσλ ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ (πψο, φκσο, απηά εκπνδίδνπλ ηελ πξνζπέιαζε
ηξίησλ ζηελ πεξηνρή θαη ηη ζα γίλεη κε ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ;).

ΑΛΛΔ΢ ΠΟΛΗΣΔΗΑΚΖ΢ ΦΤ΢Ζ΢ ΚΑΣΑ΢ΣΑ΢ΔΗ΢
1. Σν θξάηνο ηνπ Βαηηθαλνχ: Σν θαζεζηψο ηεο Αγίαο Έδξαο ακθηζβεηείηαη, επεηδή είλαη κηα
νληφηεηα πνπ απνηειείηαη απφ κηθξφ εδαθηθφ έξεηζκα θαη ιηγνζηφ πιεζπζκφ, ελψ δε δηαζέηεη
απζππφζηαηε πνιηηηθή εμνπζία κε ηελ έλλνηα ηεο επηβνιήο αζηηθήο θαη πνηληθήο δηθαηνδνζίαο ζηα
πξφζσπα πνπ ππάγνληαη ζε απηή. Έρεη, φκσο, δηεζλή αλαγλψξηζε, γη' απηφ απνηειεί θξάηνο. Χο ην
1870, ε Αγία Έδξα ζπλνκνινγνχζε δηεζλείο ζπκθσλίεο, αιιά μερψξηδε ηα πλεπκαηηθά απφ ηα
εγθφζκηα· γη' απηφ νη δηεζλείο ζπκθσλίεο πνπ αθνξνχζαλ ζέκαηα ηεο εθθιεζίαο είραλ ηε κνξθή
θνλθνξδάησλ, ελψ νη άιιεο ηε κνξθή δηεζλψλ ζπλζεθψλ. Με ηελ θαηάιεςε ηεο Ρψκεο απφ ηνπο
Ηηαινχο, ν Πάπαο πεξηνξίζηεθε 'εδαθηθά' ζην Βαηηθαλφ, σο αξρεγφο θξάηνπο κε ηα αληίζηνηρα
πξνλφκηα θαη ηε δπλαηφηεηα ζχλαςεο ζρέζεσλ κε ηα μέλα θξάηε. Οη ζπλζήθεο ηνπ Λαηεξαλνχ (κε
ηνλ Μνπζνιίλη-1929) δεκηνχξγεζαλ ην θξάηνο ηνπ Βαηηθαλνχ κε αξρεγφ ηνλ Πάπα, αλαγλψξηζαλ
θπξηαξρία ηεο Αγίαο Έδξαο ζηε δηεζλή ηάμε σο ζπλέπεηα ηεο θχζεο ηεο, ελψ εμαζθάιηζαλ
ζπλεξγαζία κε ηελ Ηηαιία γηα ηε ιεηηνπξγία δεκφζησλ ππεξεζηψλ, ηελ άζθεζε πνηληθήο
δηθαηνδνζίαο, ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζην Βαηηθαλφ γηα ηελ αθψιπηε πξαγκάησζε ησλ ζξεζθεπηηθψλ
αξκνδηνηήησλ ηεο Αγίαο Έδξαο. Οη θάηνηθνη ηνπ Βαηηθαλνχ, ηέινο, θέξνπλ ηελ ηζαγέλεηα ηφζν ηνπ
θξάηνπο πξνέιεπζήο ηνπο φζν θαη ηεο Αγίαο Έδξαο.
2. Σα εζληθναπειεπζεξσηηθά θηλήκαηα: Τπάξρνπλ νληφηεηεο, πνπ αλ θαη δε ζπγθεληξψλνπλ φια ηα

ζηνηρεία ηνπ θξάηνπο (φρη ζηαζεξφ έδαθνο), εθθξάδνπλ ηε κεηαβαηηθή θάζε ηνπ δηθαηψκαηνο
απηνδηάζεζεο ησλ ιαψλ. Έηζη, εμαζθαιίζηεθε ε ηδηφηεηα ηεο πξνζσξηλήο θπβέξλεζεο ζε
εθπξνζψπνπο απνηθηαθψλ ιαψλ θαηά ηε δηακφξθσζε ησλ φξσλ απνρψξεζεο ηεο θξαηνχζαο
δχλακεο, ελψ αλαγλσξίζηεθαλ θαη ζηνπο θνξείο εζληθναπειεπζεξσηηθνχ αγψλα, σο ιανχ πνπ ε
θαηέρνπζα δχλακε ηνπ αξλείηαη ηελ αλεμαξηεζία, ιεηηνπξγηθψλ δηθαησκάησλ απφ ηελ δηεζλή
θνηλφηεηα (π.ρ. PLO γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο Παιαηζηίλεο -> παξαηεξεηήο ηνπ ΟΖΔ,
αζπιίεο/πξνλφκηα ζηνπο εθπξνζψπνπο, δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηε ζπδήηεζε ή θαη
ζπγθεδεκνλεχζεσο ζρεδίσλ απνθάζεσλ).
3. ΢πγθπξηαξρία: Δίλαη ε ζπκθσλία δχν ή πεξηζζφηεξσλ θξαηψλ λα αζθήζνπλ θπξηαξρία απφ θνηλνχ
ζε μέλν έδαθνο (π.ρ. αγγιν-αηγππηηαθφ condominium ζην ΢νπδάλ / αγγιφ-γαιιηθφ ζηα λεζηά
Δβξίδεο, πνπ αλεμαξηεηνπνηήζεθαλ σο Βαλνπάηνπ).
4. Καζεζηψο εληνιψλ (mandates): Μεηά ηνλ Α' Παγθφζκην Πφιεκν, δεκηνπξγήζεθε ηδηφηππν
θαζεζηψο 'εληνιψλ' γηα ηελ ππνθαηάζηαζε ησλ εηηεκέλσλ δπλάκεσλ απφ ηηο ληθήηξηεο· παξνπζίαδε
δηαβάζκηζε: α) νη εληνιέο Α αθνξνχζαλ εδάθε πνπ πξνζαλαηνιίδνληαλ ζηε κειινληηθή
απηνλνκία (΢πξία, Λίβαλνο, Παιαηζηίλε). / β) νη εληνιέο Β αθνξνχζαλ εδάθε πνπ πξννξίδνληαλ
γηα κειινληηθή απηνθπβέξλεζε (Κακεξνχλ, Ρνπάληα) / γ) νη εληνιέο C πνπ αθνξνχζαλ εδάθε,
γηα ηα νπνία δελ πξνβιεπφηαλ απειεπζέξσζε (Ννηηνδπηηθή Αθξηθή, Νέα Γνπτλέα). Μεηά ην Β'
Παγθφζκην Πφιεκν, ιφγσ ηνπ apartheid πνπ δηακφξθσζε ε ξαηζηζηηθή θπβέξλεζε ηεο Πξεηφξηα
(Ννηηναθξηθαληθή Έλσζε), ην ΓΓΥ δηαθήξπμε φηη ν ζεζκφο ηεο 'εληνιήο' δε ζπλεπάγεηαη νχηε
εθρψξεζε εδάθνπο νχηε κεηαβίβαζε ηεο θπξηαξρίαο· ε εληνινδφρνο δχλακε (εδψ: Ννηηναθξηθαληθή
Έλσζε) δε δηθαηνχηαη λα ηξνπνπνηήζεη ην θαζεζηψο ηνπ εδάθνπο ππφ Δληνιή ρσξίο ηε ζπλαίλεζε
ηνπ ΟΖΔ. Αξγφηεξα, ε Γ΢ ηνπ ΟΖΔ θαηαδίθαζε ηελ παξνπζία ηεο Ννηηναθξηθαληθήο Έλσζεο ζην
έδαθνο ηεο Νακίκπηα θαη θήξπμε ην ηέινο ηεο Δληνιήο, ελψ ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο δήηεζε ηελ
απνρψξεζε ησλ Ννηηναθξηθαλψλ απφ ην έδαθφο ηεο.

5. Καζεζηψο θεδεκνλίαο: Αληηθαηέζηεζε ην ζεζκφ ηεο εληνιήο θαη θαηέιαβε φρη κφλν ηα παιηά ππφ
εληνιή εδάθε, αιιά θαη εδάθε πνπ αθαηξέζεθαλ απφ ηα θξάηε ηνπ Άμνλα κεηά ηνλ Β' Παγθφζκην
πφιεκν (ίζρπζε κφλν γηα ηε ΢νκαιία) θαη εδάθε πνπ παιηέο απνηθηαθέο δπλάκεηο ζα πεξηειάκβαλαλ
ζην λέν θαζεζηψο (-> ε απναπνηθηνπνίεζε πεξηέιαβε θαη ηα εδάθε ππφ θεδεκνλία, ηα νπνία
αλεμαξηεηνπνηήζεθαλ- Σφγθν, Κακεξνχλ, Σαγθαλίθα). Ζ κφλε πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη αθφκε ππφ
θαζεζηψο θεδεκνλίαο είλαη ηα λεζηά Μαξηάλλεο, Καξνιίλεο, Μάξζαι θαη Μπηθίλη, ηα νπνία νη ΖΠΑ
έρνπλ θεξχμεη ζε ζηξαηεγηθέο δψλεο θεδεκνλίαο= ην θξάηνο πνπ δηαρεηξίδεηαη ηε δψλε απηή κπνξεί
λα εγθαηαζηήζεη εθεί ζηξαηησηηθέο βάζεηο, λα απαγνξεχζεη ηελ είζνδν μέλσλ θαη ηελ επηζεψξεζε
ηνπ ΟΖΔ, θαζψο θαη λα αλαζέζεη ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο αξκνδηφηεηεο πνπ άιισο πεξηέξρνληαη
ζηε Γ΢ θαη ζην ΢πκβνχιην Κεδεκνλίαο. Δπίζεο, ην θξάηνο-δηαρεηξηζηήο ππνβάιιεη εθζέζεηο ζην
΢πκβνχιην Κεδεκνλίαο, ζηηο νπνίεο αλαθέξεη ηα κέηξα πνπ ιακβάλεη γηα ηελ ππνβνήζεζε αλάπηπμεο
ησλ ελδηαθεξφκελσλ ιαψλ. Σέινο, νη θάηνηθνη ησλ θεδεκνλεπφκελσλ θξαηψλ έρνπλ δηθαίσκα
απεπζείαο πξνζθπγήο ζην ΢πκβνχιην Κεδεκνλίαο θαη δηθαίσκα αθξφαζεο απφ ηε Μφληκε Δπηηξνπή
αηνκηθψλ πξνζθπγψλ.
ΠΔΡΗΟΡΗ΢ΜΟΗ ΣΖ΢ ΔΓΑΦΗΚΖ΢ ΑΚΔΡΑΗΟΣΖΣΑ΢
§1. ΠΔΡΗΟΡΗ΢ΜΟΗ ΤΠΔΡ ΣΖ΢ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ΢: Ζ εδαθηθή θπξηαξρία

ζπλεπάγεηαη ηελ πιεξφηεηα/απνθιεηζηηθφηεηα ησλ αξκνδηνηήησλ ζηελ πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη θάησ
απφ ηελ θπξηαξρία ηνπ θξάηνπο. Αλ θαη ε εδαθηθή αθεξαηφηεηα ζε ζρέζε πξνο ηξίηνπο εμαζθαιίδεηαη
απφ ην δηεζλέο δίθαην, πξέπεη αλ ηνληζηεί φηη ην θξάηνο -αζθψληαο ηηο εμνπζίεο ηνπ ζην έδαθφο ηνπ-
δελ πξέπεη λα παξαβιέπεη ηα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ θξαηψλ. Άιιε πεξίπησζε πεξηνξηζκνχ ηεο
εδαθηθήο αθεξαηφηεηαο είλαη ε δέζκεπζε πιεηφλσλ θξαηψλ γηα ηε κε ρξεζηκνπνίεζε εδαθψλ ππφ ηελ
θπξηαξρία θαη ησλ έιεγρφ ηνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ππξεληθψλ δνθηκψλ (δελ πεξηιακβάλεη ηηο
ππφγεηεο δνθηκέο).
§2. ΑΛΛΟΗ ΠΔΡΗΟΡΗ΢ΜΟΗ
1. Γηεζλείο δνπιείεο: Θεσξνχληαη νη εμαηξεηηθήο θχζεσο πεξηνξηζκνί πνπ επηβάιινληαη κε ζπλζήθε

ζηελ εδαθηθή θπξηαξρία ελφο θξάηνπο πξνο ην ζθνπφ εμππεξέηεζεο ησλ ζπκθεξφλησλ άιινπ
θξάηνπο (π.ρ. ζηξαηησηηθέο βάζεηο, ειεχζεξε ρξήζε ιηκέλσλ/αεξνδξνκίσλ/ζηδεξνδξφκσλ ηνπ Α απφ
ην Β θξάηνο, δηθαηψκαηα ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε άιινπ θξάηνπο). Τπάξρεη πνηθηιία ηέηνησλ
εμαηξεηηθήο θχζεο επρεξεηψλ, ψζηε δπζρεξαίλεηαη ε εληαία αληηκεηψπηζή ηνπο κε επίθιεζε θαλφλσλ
ηδησηηθνχ δηθαίνπ:
2. Δδάθε ππφ εθκίζζσζε (lease): π.ρ. εγθαηάζηαζε ζνβηεηηθψλ ζηξαηησηηθψλ βάζεσλ ζηε
Φηλιαλδία κε θαηαβνιή κηζζψκαηνο. Ηδηαίηεξν θαζεζηψο απνηειεί ε εθρψξεζε θπξηαξρηθψλ
δηθαησκάησλ ζε έλα θξάηνο, ελψ ην έδαθνο εμαθνινπζεί λα αλήθεη ζε άιιν (βι. δηψξπγα Παλακά, ηα
πιήξε θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα εθκεηάιιεπζεο θαη έξεπλαο ηεο νπνίαο παξαρσξήζεθαλ ζηηο ΖΠΑ).
3. Απνζηξαηησηηθνπνίεζε: Δίλαη ε ππνρξέσζε ελφο θξάηνπο λα κε δηαηεξεί έλνπιεο δπλάκεηο ζε

νξηζκέλν ηκήκα ή ζε νιφθιεξν ην έδαθφο ηνπ. Γηθαηνινγείηαη απφ ηελ αλάγθε εμαζθάιηζεο
ηζνξξνπίαο θαη εηξήλεο, δηέπεηαη απφ ηελ αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο, θαζνξίδεηαη ζπλήζσο κε ζπλζήθε
θαη ζπλεπάγεηαη πεξηνξηζκφ ηεο εζληθήο (αιιά φρη ηεο εδαθηθήο) θπξηαξρίαο. Πιένλ είλαη έλα ζπάλην
θαηλφκελν, ιφγσ ησλ ζπλερψλ ζηξαηεγηθψλ θαη πνιηηηθψλ κεηαβνιψλ. Γη' απηφ επηδηψθεηαη είηε

απνδέζκεπζε απφ ην θαζεζηψο απνζηξαηησηηθνπνίεζεο, είηε ηε δέζκεπζε θη άιισλ γεηηνληθψλ

θξαηψλ απφ αλάινγα θαζεζηψηα. Δπξεία πξαθηηθή απνζηξαηησηηθνπνηήζεσλ εθδειψζεθε θπξίσο
κεηά ηνλ Α' Παγθφζκην Πφιεκν (βι. ζνβηεηνηνπξθηθά ζχλνξα-1921). Σν ίδην ζπλέβε θαη κε ηε
Φηιλαλδία γηα ηα λεζία Aaland, θαζψο θαη αλάκεζα ζηηο Δ΢΢Γ-Ννξβεγία γηα ηε ΢πηηζβέξγε. Χο
πξνο ηελ Διιάδα, ε πνξεία γηα ηελ εδαθηθή νινθιήξσζε ζπλνδεχηεθε απφ ηελ επηβνιή εδαθηθψλ
βαξψλ πνπ είηε δελ αληαπνθξίλνληαλ ζε θακία πξαγκαηηθή αλάγθε, είδε ήηαλ ππεξβνιηθά, είηε
εμππεξεηνχζαλ ζπκθέξνληα ηξίησλ. Έηζη, α) δεηήζεθε ε απνζηξαηησηηθνπνίεζε φισλ ησλ
λεζηψλ πνπ ζα πξνζαξηνχζε ε Διιάο (κεηά ην 1864)· πεξηνξίζηεθε, φκσο, κφλν ζηελ Κέξθπξα θαη
ζηνπο Παμνχο / β) κε ηελ πξνζάξηεζε ηεο Θεζζαιίαο εμέιηπαλ νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ίζρπε ε
απνζηξαηησηηθνπνίεζε / γ) ε απνζηξαηησηηθνπνίεζε ηεο Λήκλνπ θαη ηεο ΢ακνζξάθεο
(΢πλζήθε ηεο Λσδάλεο-1923) ίζρπζε πξνζσξηλά θαη θαηαξγήζεθε κε ηε ζχκβαζε ηνπ Monreux / δ)
ε Διιάδα (΢πλζήθε Λσδάλεο 1923) πξνο ηελ εμαζθάιηζε ηεο εηξήλεο αλέιαβε σο πξνο ηα λεζηά
Μπηηιήλε, Υίν, ΢άκν θαη Ηθαξία 1) λα κε ηα ρξεζηκνπνηήζεη γηα εγθαηάζηαζε λαπηηθήο βάζεσο
ή αλέγεξζε νρπξσκαηηθψλ έξγσλ, 2) λα πεξηνξίδεη ηηο ειιεληθέο ζηξαηησηηθέο δπλάκεηο ζην
ζπλεζηζκέλν αξηζκφ ησλ ππεξεηνχλησλ γηα ζηξαηησηηθή ζεηεία θαη λα δηαηεξεί δχλακε
ρσξνθπιαθήο θαη αζηπλνκίαο αλάινγε κε εθείλε πνπ ππάξρεη ζε φιν ην ειιεληθφ έδαθνο θαη 3) λα
απαγνξεχζεη ζηελ ειιεληθή πνιεκηθή αεξνπνξηθά λα ππεξίπηαηαη ηνπ εδάθνπο ηεο Αθηήο ηεο
Αλαηνιίαο / ε) πιήξεο απνζηξαηησηηθνπνίεζε ηεο Γσδεθαλήζνπ (1947). Οπσζδήπνηε, ε
απνζηξαηησηηθνπνίεζε δελ εκπνδίδεη ηελ άζθεζε ηνπ θπζηθνχ δηθαηψκαηνο άκπλαο => εδαθηθή
αθεξαηφηεηα θαη δπλαηφηεηα πιήξνπο εμαζθάιηζήο ηεο απφ ην θξάηνο.
4. ΢ηξαηησηηθέο βάζεηο ζε μέλν έδαθνο: Α. ΢ην παξειζφλ ζπλεζηδφηαλ ε δηέιεπζε μέλσλ

ζηξαηεπκάησλ θαη ε νιηγφρξνλε παξακνλή ηνπο ζην έδαθνο άιισλ θξαηψλ. Τπήξραλ δχν
λνκνινγηαθέο ηάζεηο -> α) ακεξηθαληθή: ζεσξνχζε φηη ε μέλε ζηξαηησηηθή δχλακε εμαθνινπζεί λα
δηέπεηαη απφ ην λνκηθφ θαζεζηψο ηνπ θξάηνπο ηεο ζηξαηησηηθήο απηήο δχλακεο ζε φπνην έδαθνο θη
αλ βξηζθφηαλ / β) βξεηαληθή: δερφηαλ νξηζκέλεο αξκνδηφηεηεο ππέξ ηεο εδαθηθήο θπξηαξρίαο ηνπ
θηινμελνχληνο θξάηνπο -> ηα ζηξαηησηηθά δηθαζηήξηα ηεο μέλεο δχλακεο είραλ δηθαηνδνζία κφλν ζην
κέηξν πνπ δελ παξεκπφδηδαλ απηή ηνπ θξάηνπο θηινμελίαο / ε εηεξνδηθία ησλ κειψλ μέλσλ
ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ ίζρπε κφλν γηα πξάμεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ηελ άζθεζε ησλ
θαζεθφλησλ ηνπο. ΢ήκεξα, απνθιείεηαη θάζε κεηαθνξά εδαθηθήο θπξηαξρίαο ππέξ ηεο μέλεο
δπλάκεσο θαη αλαγλσξίδεηαη ζπληξέρνπζα αξκνδηφηεηα ζηα εγρψξηα δηθαζηήξηα θαη ζ' απηά ηεο
μέλεο δπλάκεσο ζε ζέκαηα πνηληθήο δηθαηνδνζίαο. // Β. Ξέλεο ζηξαηησηηθέο βάζεηο δεκηνπξγνχληαη
κφλν κε δηεζλή ζπλζήθε. Δπεηδή δε εμππεξεηνχλ ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο, ην λνκηθφ θαζεζηψο
κπνξεί λα είλαη δηαθνξεηηθφ. // Γ. Οη ζπλζήθεο γηα ηε δηέιεπζε ή παξακνλή μέλσλ
ζηξαηεπκάησλ πνπ δελ πεξηέρνπλ εηδηθή κλεία γηα δηάξθεηα ηζρχνο ηνπο ή γηα δηαδηθαζίεο
ηξνπνπνίεζεο ππφθεηληαη ζε αλαζεψξεζε. // Γ. Σν λνκηθφ θαζεζηψο ησλ μέλσλ βάζεσλ δελ
είλαη πάληα δηαθαλέο, επεηδή νη πεξηζζφηεξεο ξπζκίζεηο πεξηβάιινληαη απφ ην ζηξαηησηηθφ
απφξξεην θαη δελ ππάξρνπλ δεκνζηεπκέλεο πεγέο (π.ρ. ε βάζε Γθνπαληάλακν ησλ ΖΠΑ ζην έδαθνο
ηεο Κνχβαο, νη ζηξαηησηηθέο/θπξίαξρεο βάζεηο ηεο Αγγιίαο ζηελ Κχπξν).
5. ΢ηξαηησηηθέο δπλάκεηο ηνπ ΝΑΣΟ: Σα θξάηε κέιε ηνπ νξγαληζκνχ ηνπ Βνξεηναηιαληηθνχ
΢πκθψλνπ (ΝΑΣΟ) έρνπλ ζπλάςεη γεληθή ζχκβαζε πνπ αθνξά ζην θαζεζηψο ησλ ζηξαηησηηθψλ
βάζεσλ ηεο ζπκκαρίαο ζην έδαθφο ηνπο. Γελ είλαη μέλεο ζηξαηησηηθέο βάζεηο θαη γη' απηφ ε θαζεκηά
απφ απηέο ππάγεηαη ζηε δηνίθεζε αλψηαησλ αμησκαηηθψλ ηνπ θξάηνπο θηινμελίαο θαη φιεο νη
δξαζηεξηφηεηεο ηεινχλ ππφ ηελ αίξεζε ηεο ζπλαίλεζεο ηνπ θξάηνπο απηνχ. Αλαγλσξίδεη ηα ζέκαηα
αζηηθήο δηθαηνδνζίαο ππέξ ηνπ θξάηνπο θηινμελίαο ελψ ππάξρεη απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ
θξάηνπο πξνέιεπζεο γηα ηηο πξάμεηο πνπ ππάγνληαη ζηε ζηξαηησηηθή λνκνζεζία θαη ηελ αζθάιεηά
ηνπ. Παξάιιεια, ππάξρεη πξνηίκεζε ππέξ ηνπ θξάηνπο πξνειεχζεσο γηα ηηο πξάμεηο πνπ αθνξνχλ

ππεξεζηαθέο ελέξγεηεο θη άιιεο πνπ βιάπηνπλ ηελ αζθάιεηα ηνπ. Δμάιινπ, ζηελ απνθιεηζηηθή
αξκνδηφηεηα ηνπ θξάηνπο θηινμελίαο ππάγνληαη νη παξαβηάζεηο ησλ λφκσλ ηνπ θξάηνπο απηνχ θαη
ηδίσο απηέο πνπ αθνξνχλ ηελ αζθάιεηά ηνπ. Ζ ζηξαηησηηθή αζηπλνκία ηεο βάζεο ηνπ ΝΑΣΟ
εμαζθαιίδεη ηελ ηάμε ζην εζσηεξηθφ ηεο βάζεο θαη δε κπνξεί λα ελεξγήζεη έμσ απφ ηα φξηά ηεο παξά
κφλν ζε ζπλεξγαζία κε ην θξάηνο θηινμελίαο. Σέινο, ε δεκηνπξγία ησλ εληαίσλ ζπκκαρηθψλ
δπλάκεσλ πνπ απαξηίδνληαη απφ κνλάδεο δηαθφξσλ θξαηψλ κειψλ ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ
θξάηνπο θηινμελίαο, κεηαβάιιεη ηα δεδνκέλα ππαγσγήο νξηζκέλσλ ζηξαηησηηθψλ βάζεσλ ζηνλ
πιήξε έιεγρν ηνπ θξάηνπο -> ε δηνίθεζή ηνπο ππάγεηαη ζε ζηξαηησηηθφ δηνηθεηή, πνπ ζπλήζσο δελ
είλαη πνιίηεο ηνπ θξάηνπο θηινμελίαο.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗV
ΥΧΡΟΗ ΚΑΗ ΔΓΑΦΖ ΓΗΑ ΣΑ ΟΠΟΗΑ ΔΗΝΑΗ ΔΝΣΟΝΖ Ζ ΑΝΑΦΟΡΑ ΢ΣΖ
ΓΗΔΘΝΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ
1. Κνηλφ θηήκα ηεο αλζξσπφηεηαο: 1) ην ηκήκα ηνπ βπζνχ ησλ σθεαλψλ πνπ θείηαη πέξα ηεο
δηθαηνδνζίαο ησλ παξάθηησλ πεξηνρψλ θαη νλνκάδεηαη δηεζλήο Πεξηνρή. Ζ έξεπλα θαη ε
εθκεηάιιεπζή ηνπ αλαηίζεηαη ζε δηεζλή φξγαλα / 2) ε ΢ειήλε θαη νη θπζηθνί πφξνη ηεο, αθνχ
θαλέλα θξάηνο δε κπνξεί λα ηα απνθηήζεη θαη πξνβιέπεηαη εηδηθφ θαζεζηψο έξεπλαο θαη
εθκεηάιιεπζεο. Ο παξαπιήζηνο φξνο 'παγθφζκηα θιεξνλνκηά' αθνξά ηελ πξνζηαζία κεξηθψλ
πνιχηηκσλ αθηλήησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο -> δελ απνμελψλνληαη
απφ ην θξάηνο ζην έδαθνο ηνπ νπνίνπ βξίζθνληαη, αιιά θαηαβάιιεηαη δηεζλήο πξνζπάζεηα γηα ηε
δηαθχιαμή ηνπο. Ζ δηαθνξά ησλ πεξηνρψλ res communis omnium (αλνηθηή ζάιαζζα,
εμσαηκνζθαηξηθφ δηάζηεκα) θαη ησλ 'θνηλψλ θηεκάησλ ηεο αλζξσπφηεηαο' είλαη φηη νη πξψηεο είλαη
ειεχζεξεο ζηε ρξήζε φισλ ησλ θξαηψλ (αζθνχλ εθεί ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ ηνπο έρεη αλαγλσξίζεη ην
δηεζλέο δίθαην), ελψ γηα ηηο άιιεο πξνβιέπεηαη εηδηθφ θαζεζηψο ρξεζηκνπνηήζεσο θαη ζεηξά
απαγνξεχζεσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πνιχηηκνπ δηεζλψο αγαζνχ απφ ζρεηηθέο ζπκβάζεηο.
2. Οη πάλδεκνη ρψξνη: Πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη πέξα απφ ηε δηθαηνδνζία ησλ θξαηψλ (π.ρ.
αηκφζθαηξα θαη εμσ-αηκνζθαηξηθφ δηάζηεκα, αλνηθηή ζάιαζζα, Αληαξθηηθή). Γίλεηαη πξνζπάζεηα
λα ππάξμεη έλα ελνπνηεηηθφ λνκηθφ θαζεζηψο γη' απηέο -> ππάξρνπλ, βέβαηα, εηδηθέο λνκηθέο
ξπζκίζεηο θαηά πεξηνρή αιιά αθνξνχλ ζηε ρξήζε θαηά ζπγθεθξηκέλνπο ηξφπνπο, πινίν, φρεκα,
δνξπθφξνο, ηερληθά φξγαλα έξεπλαο θαη εθκεηάιιεπζεο, θαζψο θαη ζηελ παξνπζία αηφκσλ πνπ
ππάγνληαη ζηε δηθαηνδνζία ησλ θξαηψλ. Γελ ππάξρνπλ, φκσο, εμεηδηθεπκέλεο δηαηάμεηο πνπ λα
πξνζηαηεχνπλ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ απηνηειψο ππέξ ησλ παλδήκσλ απηψλ ρψξσλ· θπζηθά, ε
δηεζλήο επζχλε θηλεηνπνηείηαη αλ θάπνηα βιαπηηθή ελέξγεηα έρεη ζπλέπεηα ζε άιια θξάηε θαη ηδηψηεο,
φρη αλαγθαίσο ζπλέπεηεο ζην ίδην ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ησλ global commons, αθνχ δελ ππάξρεη
απζχπαξθηε πξνζηαζία ηνπο.
3. Δδάθε ππφ ηε δηνίθεζε ηνπ ΟΖΔ: Α. Παξαδείγκαηα δηνίθεζεο εδαθψλ απεπζείαο απφ ηνλ
ΟΖΔ: ΢ε πεξηνρέο φπνπ έρνπλ ζπκβεί έλνπιεο ζπγθξνχζεηο θαη ε εηξήλε δελ νδεγεί ζηελ
απνθαηάζηαζε ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο πνπ πξνυπήξρε, ν ΟΖΔ αλαιακβάλεη πξνζσξηλά πιήξε ή
κεξηθή δηαθπβέξλεζε ηνπ ππφ ακθηζβήηεζε εδάθνπο: α) εηξελεπηηθή δχλακε UNMISET ζην
Αλαηνιηθφ Σηκφξ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο ηάμεο θαη ηε δηεμαγσγή δεκνςεθίζκαηνο γηα ηελ έλσζε ή
αλεμαξηεζία απφ ηελ Ηλδνλεζία / β) Κφζνβν -> UNMIK θαη Δηδηθφο Αληηπξφζσπνο ηνπ Γεληθνχ
Γξακκαηέσο είραλ αξκνδηφηεηεο πνπ θαιχπηνπλ ην ζχλνιν ησλ παξαδνζηαθψλ θξαηηθψλ εμνπζηψλ·
απηέο πέξαζαλ ζηαδηαθά ζε ηνπηθά φξγαλα. Σν 2011, ην ΓΓΥ κε Γλσκνδφηεζε έθξηλε φηη ην Κφζνβν
λφκηκα θήξπμε ηελ αλεμαξηεζία ηνπ.

Β. Ννκηθή βάζε θαη θχζε ησλ αξκνδηνηήησλ δηνίθεζεο εδαθψλ απφ ηνλ ΟΖΔ: Δίλαη νη αθαλείο
αξκνδηφηεηεο ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ. Αθαλείο είλαη νη αξκνδηφηεηεο πνπ δελ πξνβιέπνληαη απφ ην
θαηαζηαηηθφ ηνπ νξγαληζκνχ, αιιά ρσξίο απηέο δελ είλαη δπλαηφ λα αζθεζνχλ απνηειεζκαηηθά νη
θχξηεο αξκνδηφηεηεο (ιεηηνπξγηθέο θαη θπξηαξρηθέο) ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ. Οη παξεκβάζεηο απηέο
είλαη λφκηκεο θαηά ην κέηξν πνπ ζηεξίδνληαη ζην Υάξηε θαη δξνκνινγνχληαη κε απνθάζεηο ησλ
αξκφδησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ· δηαθέξνπλ απφ ηηο αλζξσπηζηηθέο επεκβάζεηο ησλ απνηθηαθψλ
δπλάκεσλ.
ΣΜΖΜΑ ΗΗ
Ζ ΘΑΛΑ΢΢Α ΚΗ Ζ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΧΝ ΝΟΜΗΚΧΝ ΡΤΘΜΗ΢ΔΧΝ
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
Ζ ΘΑΛΑ΢΢Α ΑΠΟ ΣΖΝ ΑΠΟΦΖ ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ
§1. ΓΔΝΗΚΑ: Θάιαζζα είλαη ην ζχλνιν ησλ ρψξσλ πνπ απνηεινχληαη απφ αικπξφ λεξφ θαη
βξίζθνληαη θαηαξρήλ ζε θπζηθή θη ειεχζεξε επηθνηλσλία κεηαμχ ηνπο· εμαηξνχληαη νη εζσηεξηθέο
ζάιαζζεο, ηα γιπθά λεξά, νη ιίκλεο θαη ηα πνηάκηα. Σν δίθαην ηεο ζάιαζζαο είλαη θαηεμνρήλ δηεζλέο
δίθαην θαη αλαθέξεηαη ζηηο εμνπζίεο ηνπ θξάηνπο ζην ζαιάζζην ρψξν, δειαδή ζηηο πδάηηλεο δψλεο,
ζηνπο βπζνχο ησλ ζαιαζζψλ θαη κεξηθψο ζηνλ αέξα πάλσ απφ ηε ζάιαζζα.
1. Γξάζε δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Πνιινί δηεζλείο νξγαληζκνί αζρνινχληαη κε ηε ζάιαζζα θαη ηηο
λνκηθέο ξπζκίζεηο πνπ ηελ αθνξνχλ. Απφ ηνπο εηδηθεπκέλνπο νξγαληζκνχο πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο
είλαη ν Γηεζλήο Ναπηηιηαθφο Οξγαληζκφο (ΗΜΟ) πνπ έρεη σο ζηφρν λα δηεπθνιχλεη ηε ζπλεξγαζία
κεηαμχ ησλ θξαηψλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε λαπζηπινΐα (φξνη θαηαζθεπήο θαη
δηαρείξηζεο πινίσλ, αζθάιεηα ζηε ζάιαζζα, δηαθίλεζε πξνζψπσλ, πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ
πεξηβάιινληνο θ.ά.), ηελ απνθπγή αηπρεκάησλ ζηε ζάιαζζα, ηελ εθαξκνγή ησλ ζρεηηθψλ δηεζλψλ
΢πκβάζεσλ θαη ηελ επεμεξγαζία λέσλ θαλφλσλ (=εγγχηεξνο θνξέαο αξκνδηνηήησλ).
2. Θαιάζζηεο δψλεο: Ξεθηλψληαο απφ ηελ αθηή ππάξρνπλ νη εμήο ζαιάζζηεο δψλεο (πνπ δηέπνληαη
απφ δηαθνξεηηθφ θαζεζηψο) -> εζσηεξηθά χδαηα, αλνηθηή ζάιαζζα, ζπλνξεχνπζα δψλε,
απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε, πθαινθξεπίδα (πεξηνρή ηνπ βπζνχ ηεο ζάιαζζαο επί ηεο νπνίαο
ηα θξάηε έρνπλ θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα), θπξηαξρία ζηνλ αέξα πάλσ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε θαη
δηθαηψκαηα ζην δηεζλή ελαέξην ρψξν. Μεξηθά θξάηε πιεξνχλ ηηο εηδηθέο πξνυπνζέζεηο γηα λα
εληαρζνχλ ζηα αξρηπειαγηθά θξάηε, ελψ πέξα απφ ην βπζφ πνπ ππάγεηαη ζηε δηθαηνδνζία ησλ
παξάθηησλ θξαηψλ ηδξχεηαη ε Πεξηνρή ηνπ δηεζλνχο βπζνχ. Σέινο, ππάξρνπλ θαη 'αξραηνινγηθέο
δψλεο' γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ ζην βπζφ.
§2. Ο ΒΑ΢ΗΚΟ΢ ΥΡΖ΢ΣΖ΢: ΣΟ ΠΛΟΗΟ
1. Οξηζκφο: Πινίν είλαη θάζε πισηφ θαηαζθεχαζκα (ζθάθνο) πνπ δηαζέηεη ηελ απαξαίηεηε ηερληθή
θαη δηνηθεηηθή νξγάλσζε, θη είλαη ηθαλφ λα κεηαθηλείηαη απηνδχλακα πξνο νξηζκέλε θαηεχζπλεζε
ζηε ζάιαζζα. Ο Κψδηθαο Γεκνζίνπ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ (ΚΓΝΓ) ζεσξεί σο πινίν θάζε ζθάθνο πνπ
πξννξίδεηαη λα κεηαθηλείηαη πάλσ ζην λεξφ κε ζθνπφ ηε κεηαθνξά πξνζψπσλ ή πξαγκάησλ, ηε
ξπκνχιθεζε, ηελ επηζαιάζζηα αξσγή, ηελ αιηεία, ηελ αλαςπρή, ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα θ.ά.
[Βνεζεηηθφ λαππήγεκα είλαη θάζε πισηφ θαηαζθεχαζκα, πνπ αλεμάξηεηα απφ ηε ρσξεηηθφηεηά ηνπ,
πξννξίδεηαη γηα βνεζεηηθνχο ζθνπνχο ηεο λαπηηιίαο (πισηέο δεμακελέο, γεξαλνί θ.ά.)]. Ο δε ΚΗΝΓ

εληάζζεη ζηελ έλλνηα ηνπ πινίνπ κφλν ηα ζθάθε ρσξεηηθφηεηαο άλσ ησλ 10 θφξσλ. Σα πινία
αλάινγα κε ηα κέζα θίλεζεο, ηελ αθηίλα δξάζεο, ηνλ πξννξηζκφ ή ηε ρξήζε ηνπο δηαθξίλνληαη ζε ->
αθηνπιντθά, πνληνπφξα, επηβαηεγά, κεραλνθίλεηα, αλαςπρήο, εκπνξηθά ή πνιεκηθά, ηδησηηθά ή
δεκφζηα θ.ά.
2. Ηζαγέλεηα ηνπ πινίνπ: Απνηειεί κφληκν λνκηθφ θαη πνιηηηθφ δεζκφ κε νξηζκέλν θξάηνο· Σν πινίν,
έρεη ηζαγέλεηα (φρη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα) κε βάζε ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ +
απαηηήζεηο δηεζλψλ ζπκβάζεσλ γηα ηελ αζθάιεηα ηεο λαπζηπινΐαο θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ
πεξηβάιινληνο. Απνθηάηαη κε εγγξαθή ζην Νενιφγην θαη εθδειψλεηαη κε ηε ζεκαία, ηελ αλαγξαθή
ηνπ νλφκαηνο θαη ηνπ ιηκέλνο λενιφγεζεο θαη βεβαηψλεηαη κε λαπηηιηαθά έγγξαθα (=ηίηινη
απφδεημεο εζληθφηεηαο).
3. Απνλνκή ηζαγέλεηαο θαηά ην ειιεληθφ δίθαην: Με ηελ εγγξαθή ζην Νενιφγην πνπ ηεξείηαη απφ
ηηο ιηκεληθέο αξρέο. Βαζηθή πξνυπφζεζε είλαη λα αλήθεη θαηά πνζνζηφ πάλσ απφ 50% ζε Έιιελα
πνιίηε ή ειιεληθφ/αιινδαπφ λνκηθφ πξφζσπν, πνπ ηα θεθάιαηά ηνπ λα αλήθνπλ ζε πνζνζηφ πάλσ
απφ 50% ζε Έιιελεο πνιίηεο + θπζηθά/λνκηθά πξφζσπα ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ. Γηα ηελ
αλαγλψξηζε απαηηείηαη πξνζθφκηζε ηνπ ηίηινπ θηήζεσο θπξηφηεηαο ηνπ πινίνπ, ψζηε ε ιηκεληθή
αξρή λα θαηαξηίζεη ηελ πξάμε λενιφγεζεο θαη λα εθδψζεη ην 'έγγξαθν εζληθφηεηαο' (->
πεξηιακβάλεη φλνκα, ηχπν, δηεζλέο ζήκα, ρσξεηηθφηεηα, ιηκάλη θαη αξηζκφ λενιφγεζεο, ζηνηρεία ηνπ
ηδηνθηήηε θαη ηερληθά· θπιάζζεηαη πάλσ ζην πινίν). ΢ηα λαπηηιηαθά έγγξαθα πεξηιακβάλνληαη θαη
ην Πξσηφθνιιν θαηακέηξεζεο ηεο ρσξεηηθφηεηαο, ην λαπηηιηαθφ δίπισκα, ην Πηζηνπνηεηηθφ
γξακκήο θφξησζεο θ.ά. Ζ δηαρείξηζε ηνπ πινίνπ πξέπεη λα αζθείηαη ζε ειιεληθφ έδαθνο θαη ν
εθπξφζσπνο/εγγπεηήο ηνπ πινίνπ λα είλαη εγθαηεζηεκέλνο ζηελ Διιάδα. Απψιεηα ηεο ειιεληθήο
ηζαγέλεηαο επέξρεηαη φηαλ ε θπξηφηεηα ηνπ πινίνπ πεξηέξρεηαη θαηά πνζνζηφ σο 50% ζε αιινδαπνχο
κε θνηλνηηθνχο ππεθφνπο ή φηαλ απνιεζζεί/δηαιπζεί/παχζνπλ λα ππάξρνπλ εηδήζεηο γη' απηφ πάλσ
απφ 6 κήλεο.
4. Απνηειέζκαηα ηεο ηζαγέλεηαο: Σν θξάηνο ηεο ζεκαίαο αζθεί δηθαηνδνζία ζην πινίν, ζηηο λνκηθέο
ζρέζεηο πνπ ην αθνξνχλ θη ζηνπο εξγαδνκέλνπο. Σν πινίν ππφθεηηαη, άιινηε απηνκάησο θη άιινηε
δηα ηεο εζσηεξηθήο λνκνζεζίαο, ζηηο δηεζλείο δεζκεχζεηο ηνπ θξάηνπο πνπ αθνξνχλ ηελ αζθάιεηα ηεο
λαπζηπινΐαο, ηελ πξνζηαζία ηεο αλζξψπηλεο δσήο ζηε ζάιαζζα, ηνπο φξνπο εξγαζίαο ζην πινίν θ.ά.
Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο δηεζλείο θαλφλεο ηνπ δηθαίνπ ηεο ζάιαζζαο πεξί θηλήζεσο θαη
δξαζηεξηφηεηαο ησλ πινίσλ ζηηο δηάθνξεο ζαιάζζηεο δψλεο πνπ ππάγνληαη ζηε θπξηαξρία ηξίησλ
θξαηψλ, θαζψο θαη ζε πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη εθηφο δηθαηνδνζίαο (π.ρ. αλνηθηή ζάιαζζα). Σν πινίν
απνιακβάλεη δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο, πνπ πεξηιακβάλεη θάζε αξσγή-
π.ρ. θάιπςε θαη ζπλνδεία ηνπ απφ πνιεκηθά ζθάθε φηαλ παξελνριείηαη ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε ή ζηελ
αλνηθηή ζάιαζζα απφ πινία ηξίηνπ θξάηνπο. Σέινο, επσθειείηαη απφ φξνπο δηκεξψλ ζπκβάζεσλ πεξί
θηιίαο, εκπνξίνπ, λαπηηιίαο.
5. Γλήζηνο δεζκφο πινίνπ-θξάηνπο ηεο ζεκαίαο: Απαξαίηεηνο, ψζηε ε έλλνκε ηάμε λα ειέγρεη ηελ
ηήξεζε απφ ην πινίν ησλ δηεζλψλ θαλφλσλ. Όκσο, ν ζεζκφο ησλ πινίσλ αλνηθηνχ λενινγίνπ ζέηεη
ππφ δνθηκαζία απηή ηελ απαίηεζε.
6. Πινία 'αλνηθηνχ λενινγίνπ', 'ζεκαίεο επθαηξίαο': Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Β' Παγθ. Πνιέκνπ, νη
πινηνθηήηεο πνιιψλ εκπφιεκσλ ζπκκαρηθψλ θξαηψλ, ελέγξαθαλ ηα πινία ηνπο ζηα λενιφγηα
νπδέηεξσλ θξαηψλ· κεηά ην πέξαο ηνπ πνιέκνπ ε πξαθηηθή δηαηεξήζεθε επεηδή ηα θξάηε απηά
πξνζθέξνπλ θνξνινγηθά πιενλεθηήκαηα ή δελ ειέγρνπλ αλ ηα πινία πιεξνχλ ηνπο δηεζλείο φξνπο
αζθαιείαο ηεο λαπζηπινΐαο θ.ά. Πιένλ 50% ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξηθνχ ζηφινπ δξαζηεξηνπνηείηαη κε

ζεκαίεο επθαηξίαο, γη' απηφ είλαη ζεκαληηθφ λα ηεζνχλ γεληθνί θαλφλεο σο πξνο ηε ζρέζε πινίνπ-
θξάηνπο ηεο ζεκαίαο.
7. Γηάθξηζε ησλ πινίσλ ζε δεκφζηα θαη ηδησηηθά: Σα δεκφζηα πινία δηαηξνχληαη ζε πνιεκηθά θαη
ζε άιια θξαηηθά. Σα ηδησηηθά ή εκπνξηθά πινία εμππεξεηνχλ ην εζσηεξηθφ θαη δηεζλέο εκπφξην, ηε
κεηαθνξά πξνζψπσλ, ηελ αιηεία θαη ηελ έξεπλα ηνπ βπζνχ.
Α. Πνιεκηθά πινία: Δθείλα πνπ αλήθνπλ ζην πνιεκηθφ λαπηηθφ ελφο θξάηνπο, θέξνπλ ηα εκβιήκαηα
ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο θαη ν πινίαξρνο/πιήξσκα αλήθνπλ ζηε δεκφζηα ππεξεζία θαη ππφθεηληαη ζην
ζηξαηησηηθφ πεηζαξρηθφ δίθαην ηνπ θξάηνπο. Δμππεξεηνχλ ηελ εζληθή άκπλα θη έρνπλ δηθαίσκα
αζηπλφκεπζεο φισλ ησλ πινίσλ πνπ θέξνπλ ηε ζεκαία ηνπ θξάηνπο. ΢ε θαηξφ εηξήλεο πιελ ηεο
λφκηκεο άκπλαο, αζθνχλ εμνπζίεο ζε εκπνξηθά πινία ππφ μέλε ζεκαία ζηελ αηγηαιίηηδα/ζπλνξεχνπζα
δψλε, ζηελ ΑΟΕ θαη ζηελ πθαινθξεπίδα γηα ηελ πξνζηαζία ηεο αιηείαο, ηνπ πεξηβάιινληνο, ησλ
θπξηαξρηθψλ δηθαησκάησλ + δηθαηψκαηα επεκβάζεσο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα. ΢ε θαηξφ πνιέκνπ,
ειέγρνπλ ηε λαπζηπινΐα ησλ νπδέηεξσλ θαη ζπιιακβάλνπλ ερζξηθά πινία. Απνιακβάλνπλ πιήξνπο
αζπιίαο-εηεξνδηθίαο.
Β. Άιια θξαηηθά πινία: Πεξηιακβάλνπλ θαη ηελ αθηνθπιαθή, ελψ αλήθνπλ θπξίσο ζε δεκφζηεο
ηερληθέο ππεξεζίεο (-> αλαιακβάλνπλ θξαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο- π.ρ. αθηνθπιαθή, δίσμε
ιαζξεκπνξίνπ, κεηαλαζηεπηηθφο έιεγρνο θ.ά.). Απνιακβάλνπλ πιήξνπο εηεξνδηθίαο-αζπιίαο.
Δμάιινπ, πνιιά θξάηε, κεηά ην 1917, επηρείξεζαλ λα ππαγάγνπλ (ρσξίο απνηέιεζκα) ηνλ θξαηηθήο
ηδηνθηεζίαο εκπνξηθφ ηνπο ζηφιν ζην θαζεζηψο ησλ δεκφζησλ πινίσλ.
Γ. Πινία πεξίθιεηζησλ θαη γεσγξαθηθψο κεηνλεθηνχλησλ θξαηψλ (=δε δηαζέηνπλ ζαιάζζηεο

αθηέο): Ζ ΢χκβαζε ηεο Ν. Τφξθεο (1965) δηαηχπσζε ηνπο φξνπο εηζφδνπ θαη δηέιεπζεο ησλ πινίσλ
απηψλ ζε μέλνπο ιηκέλεο. Ζ ΢χκβαζε ΓΘ 1982 είηε εμνκνηψλεη ηα δηθαηψκαηα ησλ πξναλαθεξζέλησλ
θξαηψλ ζε δηάθνξεο δψλεο, είηε ιακβάλεη εηδηθή πξφλνηα γη' απηά (π.ρ. δηέμνδνο, αιηεία θ.ά).
Γ. Πινία δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Γελ ππάξρεη δπλαηφηεηα εγγξαθήο πινίνπ ζε λενιφγηα δηεζλνχο
νξγαληζκνχ, νχηε θη απνλνκήο 'εζληθφηεηαο θαη ζεκαίαο' ηνπ νξγαληζκνχ. Έηζη, φηαλ νη δηεζλείο
νξγαληζκνί εθηεινχλ απνζηνιέο, λαπιψλνπλ εηδηθά έλα πινίν νπνηαζδήπνηε εζληθφηεηαο θαη
αλαξηνχλ ην έκβιεκα ηνπ νξγαληζκνχ καδί κε ηε ζεκαία ηνπ αληίζηνηρνπ θξάηνπο, επηγξάθνληαο
ζηηο εμσηεξηθέο πιεπξέο ηνπ πινίνπ θαη ηα δηθά ηνπο ζχκβνια.
8. Καζεζηψο ησλ μέλσλ πινίσλ ζηνπο ιηκέλεο: Γηέπεηαη απφ ην εζσηεξηθφ δίθαην πνπ ελαξκνλίδεηαη
κε ην θαζεζηψο ηεο Γελεχεο ηνπ 1923 -> α) ίζε κεηαρείξηζε κεηαμχ πινίσλ πνπ θέξνπλ ηε ζεκαία
ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο θαη πινίσλ πνπ θέξνπλ ηε ζεκαία άιισλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ / β)
αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο. + φξνπο γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ, ηελ επηβνιή ηειψλ θαη θφξσλ θαη
ηε δηαθίλεζε πξνζψπσλ ή εκπνξεπκάησλ.
Σν παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα απαγνξεχεη ζε φια ηα πινία (εκπνξηθά θαη πνιεκηθά) ηελ είζνδν
ζηνπο ιηκέλεο γηα ιφγνπο δεκφζηαο ηάμεο θαη αζθάιεηαο. Δμαηξνχληαη πινία πνπ α) θαηαθεχγνπλ
ππνρξεσηηθά ιφγσ βιάβεο, θαθνθαηξίαο ή αλσηέξαο βίαο / β) κεηαθέξνπλ αξρεγνχο θξαηψλ ή
δηπισκαηηθνχο αληηπξνζψπνπο / γ) αζθνχλ αιηεία θαη' εθαξκνγή δηεζλψλ ζπκβάζεσλ. Ζ
απαγφξεπζε εηζφδνπ απνθαζίδεηαη απφ ην Τπνπξγηθφ ΢πκβνχιην θη εθηειείηαη κε δηαηαγή ηνπ
Τπνπξγνχ εκπνξηθήο λαπηηιίαο. Σα μέλα εκπνξηθά πινία ππάγνληαη ζηελ θπξηαξρηθή
εμνπζία/λνκνζεζία (πεξί αζηπλνκίαο, λαπζηπινΐαο, πγείαο) ηνπ θξάηνπο ηνπ ιηκέλνο, εθηφο αλ δελ
παξαβιάπηεηαη ε δεκφζηα ηάμε. Σν παξάθηην θξάηνο αζθεί ηελ πνηληθή/αζηηθή δηθαηνδνζία ηνπ,
εθφζνλ ππάξρεη άκεζν θαη νπζηαζηηθφ ελδηαθέξνλ. Καηά ζπλέπεηα, ν πξφμελνο ηνπ θξάηνπο ηεο

ζεκαίαο έρεη αξκνδηφηεηα ζε ηέηνηεο δηαθνξέο θαη δηθαίσκα λα δεηήζεη απφ ηηο ηνπηθέο αξρέο ηε
ζχιιεςε θαη παξαπνκπή ζηα δηθαζηήξηα κειψλ ηνπ πιεξψκαηνο. Αλ ην παξάθηην θξάηνο δε δείρλεη
ελδηαθέξνλ γηα ηνλ θνιαζκφ παξάλνκσλ πξάμεσλ, ν πινίαξρνο/πξφμελνο κπνξνχλ λα δεηήζνπλ ηε
ζπλδξνκή ησλ ιηκεληθψλ αξρψλ, πνπ έρνπλ ππνρξέσζε λα αληαπνθξηζνχλ ζε ηέηνην αίηεκα.
9. Καζεζηψο ζηνπο ιηκέλεο ησλ μέλσλ πνιεκηθψλ πινίσλ πνπ αζθνχλ δεκφζηα εμνπζία: ΢ε
πεξίπησζε επέκβαζεο ησλ ιηκεληθψλ αξρψλ θαιείηαη λα παξαζηεί ε νηθία πξνμεληθή αξρή. Οη
ιηκεληθέο αξρέο κπνξνχλ λα πξνβαίλνπλ ζε ζπιιήςεηο θαη αλαθξηηηθέο πξάμεηο θαηά δησθφκελσλ
πξνζψπσλ, σο θαη ζε ζπιιήςεηο θαηαδηθαζζέλησλ ή ππφπησλ δξαπέηεπζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ
θαη ησλ ζηξαηησηηθψλ. ΢ηνπο ιηκέλεο, ην παξάθηην θξάηνο δελ έρεη πνηληθή/αζηηθή δηθαηνδνζία, αθνχ
ηζρχεη ε εηεξνδηθία· αιιά ν πξφμελνο/πινίαξρνο κπνξνχλ λα δεηήζνπλ ηε ζπλδξνκή ησλ εγρψξησλ
αξρψλ. Σέινο, αλ ην μέλν πνιεκηθφ παξαβηάδεη ηνπο λφκνπο ηνπ θξάηνπο ηνπ ιηκέλνο, ην θξάηνο
δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη ηνλ άκεζν απφπινπ ηνπ. Δθαξκφδεηαη ε γεληθή αξρή ηεο απνρήο ησλ
ιηκεληθψλ αξρψλ απφ θάζε επέκβαζε γηα εγθιήκαηα πνπ δηαπξάηηνληαη επί μέλσλ πνιεκηθψλ
πινίσλ· αλ, φκσο, θαηαθεχγνπλ ζε απηά δησθφκελα πξφζσπα, ηφηε δεηνχλ απφ ηνλ θπβεξλήηε ηελ
παξάδνζή ηνπο· ζε πεξίπησζε άξλεζεο αλαιακβάλεη ην Τπνπξγείν εκπνξηθήο λαπηηιίαο.
10. Ζ ελίζρπζε ηνπ θξάηνπο ηνπ ιηκέλνο: Σα παξάθηηα θξάηε επηδηψθνπλ ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ
θαηλνκέλνπ ησλ πινίσλ πνπ δελ ηεξνχλ ζηνηρεηψδεηο θαλφλεο ηεο λαπζηπινΐαο -> α) ζην πεδίν
θαηαπνιέκεζεο ηεο ξχπαλζεο / β) πεξί αξκνδηφηεηαο ηνπ θξάηνπο ηνπ ιηκέλνο θαη γ) ζέζπηζε
Μλεκνλίνπ Διέγρνπ απφ ην θξάηνο ηνπ ιηκέλνο.
11. Σν Μλεκφλην ΢πλεξγαζίαο ησλ ιηκεληθψλ αξρψλ (Παξίζη 1982): Πξφθεηηαη γηα ζχκθσλν
απινπνηεκέλεο κνξθήο πνπ ζπλάθζεθε βάζεη ησλ φξσλ ηεο ΢χκβαζεο ΓΘ1982. ΢πληνλίδεη ην έξγν
ησλ επηκέξνπο ιηκεληθψλ αξρψλ ησλ ζπκκεηερφλησλ θξαηψλ θαη ζηεξίδεηαη ζηελ ηδέα φηη αθνχ νη
ζπκβαιιφκελνη κεηέρνπλ ζε κηα ζεηξά ζπκβάζεσλ πεξί λαπζηπινΐαο, νη θαλφλεο ηνπο δεζκεχνπλ ηηο
ιηκεληθέο αξρέο έλαληη φισλ ησλ πινίσλ. Έηζη, ηα κέξε ηνπ memorandum επέιεμαλ 13 ζπκβάζεηο
πνπ ηεξνχληαη απφ ηα πινία πνπ θέξνπλ ηε ζεκαία ηνπο, θαη επηθαινχληαη ηνπο θηλδχλνπο
θαηαζηξνθψλ ηνπ πεξηβάιινληνο, αηπρεκάησλ, αζέκηηνπ αληαγσληζκνχ θαη φξηζαλ φηη: φπνην πινίν
κε νπνηαδήπνηε ζεκαία πξνζεγγίδεη ιηκέλεο θξαηψλ πνπ αλήθνπλ ζε απηφ ειέγρεηαη σο πξνο ηελ
εθαξκνγή ησλ παξαπάλσ θαλφλσλ· αλ αξλεζεί, θξαηείηαη θαη απαγνξεχεηαη ν απφπινπο κέρξη λα
ζπκκνξθσζεί.
ΠΔΡΗΟΥΔ΢ ΠΛΖΡΟΤ΢ Ή ΑΤΞΖΜΔΝΖ΢ ΚΡΑΣΗΚΖ΢ ΓΗΚΑΗΟΓΟ΢ΗΑ΢
§1. Δ΢ΧΣΔΡΗΚΑ ΤΓΑΣΑ: Δίλαη ηα χδαηα εθείλα πνπ βξίζθνληαη κεηαμχ ηεο αθηήο θαη ησλ
ζεκείσλ απφ ηα νπνία αξρίδεη ε κέηξεζε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο- θπξίσο ηα ιηκάληα, νη φξκνη θαη νη
ιεγφκελνη ηζηνξηθνί θφιπνη. Σν παξάθηην θξάηνο έρεη πιήξε θπξηαξρία ζε απηή ηελ πεξηνρή (πνπ
εμνκνηνχηαη κε ηνλ ρεξζαίν ρψξν), κε κφλνπο πεξηνξηζκνχο ηνπο πξνβιεπφκελνπο απφ ην δηεζλέο
δίθαην γηα ηελ πξνζφξκηζε θαη ηνλ ειιηκεληζκφ ησλ μέλσλ πινίσλ. Πξνβιέπνληαη θαη δηθαηψκαηα
δηαθίλεζεο πινίσλ θαη πξντφλησλ απφ ηα εζσηεξηθά χδαηα πξνο ηελ αλνηθηή ζάιαζζα ππέξ ησλ
πεξίθιεηζησλ θξαηψλ· ε έμνδνο πξνο ηε ζάιαζζα γίλεηαη θαηφπηλ ζπκθσλίαο κε ην παξάθηην θξάηνο,
κε ηελ εθαξκνγή ηεο ξήηξαο ηνπ κάιινλ επλνκνχκελνπ θξάηνπο, ρσξίο ηνλ φξν ηεο ακνηβαηφηεηαο.
Αλαγλσξίδνληαη, ηέινο, ππέξ ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο εηδηθά θαηαζηαιηηθά δηθαηψκαηα επί μέλσλ
πινίσλ πνπ έρνπλ ξππάλεη ην ζαιάζζην πεξηβάιινλ ελψ βξίζθνληαλ ζε άιιεο ζαιάζζηεο δψλεο θαη
πξηλ εηζέιζνπλ ζηα εζσηεξηθά χδαηα.

2. Πεξηνρή ησλ εζσηεξηθψλ πδάησλ: Α) Αηγηαιφο είλαη ε θπζηθή ρεξζαία δψλε πνπ πεξηζηνηρίδεη ηε
ζάιαζζα θαη νξίδεηαη κεηαμχ αθηνγξακκήο θαη κέγηζηεο πιήκκεο. Δίλαη θπζηθή δεκφζηα θηήζε θαη
δεκφζην πξάγκα, αθνχ απαγνξεχεηαη ν πεξηνξηζκφο/παξεκπφδηζε ηεο αθψιπηεο πξφζβαζεο εθεί.
Βέβαηα, πνιχ ζπρλά νη ηδηνθηήηεο παξάθηησλ θηηζκάησλ πεξηραξαθψλνπλ παξάλνκα ηελ αθηή θαη ηηο
πξνζβάζεηο ηεο, ελψ ην θξάηνο 'απνραξαθηεξίδεη' ηνλ αηγηαιφ ππέξ ηδησηψλ. // Β) Παξαιία είλαη ε
θπζηθή ζπλέρεηα ηνπ αηγηαινχ πξνο ηελ πιεπξά ηεο ελδνρψξαο. Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο απαηηείηαη
πξάμε ηεο δηνίθεζεο θαη είλαη θνηλφρξεζην πξάγκα. // Γ) Ληκέλαο είλαη ν ηφπνο πνπ έρεη
δηακνξθσζεί θπζηθά ή ηερλεηά γηα λα επηηξέπεη ηε ζηάζκεπζε ησλ πινίσλ θαη λα παξέρεη αζθάιεηα
θη άιιεο δηεπθνιχλζεηο ζε ελέξγεηεο θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ζηε λαπζηπινΐα, ηηο ζαιάζζηεο
κεηαθνξέο θαη ην εκπφξην. [Καηά ην Καηαζηαηηθφ ηεο Γελεχεο (1923) είλαη ν θαλνληθψο
ζπρλαδφκελνο ρψξνο απφ ζαιάζζηα πινία πνπ ρξεζηκεχεη γηα ην εμσηεξηθφ εκπφξην]. Σέινο,
πεξηιακβάλεη κηα πεξηνρή πνπ αλήθεη ζηνλ αηγηαιφ (=ρεξζαία δψλε ιηκέλνο), αιιά επεηδή εληάζζεηαη
ζηελ ηερλεηή δεκφζηα θηήζε πξέπεη λα ραξαθηεξηζηεί σο ιηκέλαο κε δηνηθεηηθή πξάμε. Απηή
θαιχπηεη νιφθιεξν ην κήθνο ηνπ ιηκέλα θαη πεξηιακβάλεη ηα ιηκεληθά ηερληθά έξγα, εγθαηαζηάζεηο
πνπ εμππεξεηνχλ ηηο ιεηηνπξγηθέο ηνπ αλάγθεο (πξνβιήηεο, λαππεγεία), θαη άιιεο πνπ εμππεξεηνχλ
ηηο ζαιάζζηεο ζπγθνηλσλίεο θαη κεηαθνξέο απφ ηελ μεξά πξνο ηε ζάιαζζα θαη αληηζηξφθσο.
§2. Ζ ΑΗΓΗΑΛΗΣΗΓΑ ΕΧΝΖ
1. Κπξηαξρία ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε: Απφ ηελ αξραηφηεηα επηδησθφηαλ ε
λνκηθή εμαζθάιηζε ηκεκάησλ ηνπ αηγηαινχ πνπ βξίζθνληαλ ζε νρπξέο ζέζεηο (άκπλα) θαη ε
απνθιεηζηηθφηεηα ηεο αιηείαο. ΢ήκεξα, είλαη αλαγλσξηζκέλν φηη ην παξάθηην θξάηνο αζθεί πιήξε
θπξηαξρία ζηε γεηηνληθή πξνο ηελ μεξά ζαιάζζηα πεξηνρή = αηγηαιίηηδα δψλε ή ρσξηθά χδαηα, φπνπ
έρεη ην ηεθκήξην ηεο γεληθήο αξκνδηφηεηαο (+ ζηνλ ππεξθείκελν ηεο δψλεο απηήο ελαέξην ρψξν θαη
ζην [ππ]έδαθνο ηνπ βπζνχ). Οη δηθαηνινγεηηθνί ιφγνη ηνπ θαζεζηψηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο είλαη ->
α) ε αζθάιεηα θη ε άκπλα ηνπ θξάηνπο απαηηνχλ ηελ πιήξε θπξηαξρία ζηηο ζαιάζζηεο πεξηνρέο πνπ
πεξηβξέρνπλ ηηο αθηέο γηα λα ππάξρεη έιεγρνο / β) ε πξναγσγή ησλ εκπνξηθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη
πνιηηηθψλ ζπκθεξφλησλ ηνπ θξάηνπο πξνυπνζέηεη ην δηθαίσκα επίβιεςεο φισλ ησλ πινίσλ / γ) ε
απνθιεηζηηθφηεηα ζηνπο ηνκείο ηεο έξεπλαο, ηεο εθκεηάιιεπζεο θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ
ζαιάζζηνπ πινχηνπ είλαη απαξαίηεηε.
2. Υάξαμε ησλ νξίσλ ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο: Απνηειεί κνλνκεξή δηθαηνπξαμία, αιιά δε κπνξεί λα
εμαξηεζεί απφ ηε ζέιεζε κφλν ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο· έρεη δηεζλή ραξαθηήξα. Σξία πξνβιήκαηα
αλαθχπηνπλ θαηά ηε ράξαμε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο: α) ην πιάηνο ηεο, δει. ζε πφζα κίιηα απφ ηελ
αθηή επηηξέπεηαη λα εθηείλεηαη / β) ε ράξαμε ησλ εζσηεξηθψλ νξίσλ ηεο / γ) σο πξνο ηα
εμσηεξηθά φξηα θη ηδίσο θαηά ηελ νξηνζέηεζή ηεο κεηαμχ γεηηνληθψλ θξαηψλ.
Α. Πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο: Απφ ηελ Αλαγέλλεζε σο ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα εθηεηλφηαλ
ζηα 3 λ.κ., επεηδή ζπλδεφηαλ κε ηε δχλακε βνιήο ηνπ ππξνβφινπ (=ε εμνπζία ηεο μεξάο ζηε
ζάιαζζα παχεη φηαλ παχεη θη ε έλνπιε ηζρχο ηεο μεξάο). ΢ε πνιιέο πεξηπηψζεηο νξηδφηαλ σο ε
'απφζηαζε νξαηφηεηαο γπκλνχ νθζαικνχ' (αιιά θαη πάιη ε απφζηαζε δηαθέξεη αλάινγα κε ην αλ
θνηηάδεη θαλείο απφ ηελ αθηή ην πινίν ή αληηζηξφθσο). ΢ηε ΢πλδηάζθεςε ηεο Γελεχεο (1960)
ππνβιήζεθε πξφηαζε γηα ηελ θαζηέξσζε απφ φια ηα θξάηε αηγηαιίηηδαο δψλεο 6 λ.κ. θαη ζπγρξφλσο
γηα ηελ αλαγλψξηζε 6 επηπιένλ κηιίσλ αιηεπηηθήο δψλεο -> απνξξίθζεθε· δεθηή δελ έγηλε νχηε ε
πξφηαζε γηα θαζηέξσζε εληαίαο αηγηαιίηηδαο δψλεο 12 λ.κ. ΢ηε Λαηηληθή Ακεξηθή ππήξμαλ
εμαγγειίεο γηα δψλεο πιήξνπο θπξηαξρίαο 200 κηιίσλ, ελψ ην ΓΓΥ αξλήζεθε ζηελ Ηζιαλδία ην
δηθαίσκα λα θεξχμεη απνθιεηζηηθή δψλε αιηείαο ζε έθηαζε 50 κηιίσλ απφ ηηο αθηέο ηεο. Ζ ΢χκβαζε

ΓΘ (1982) νξίδεη φηη θάζε θξάηνο έρεη δηθαίσκα λα θαζνξίζεη ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο ηνπ
κέρξη ηα 12 λ.κ. πνπ κεηξηνχληαη απφ γξακκέο βάζεσο θαζνξηζκέλεο ζχκθσλα κε ηελ παξνχζα
΢χκβαζε. Σα θξάηε πνπ έρνπλ αηγηαιίηηδα δψλε κηθξφηεξε ησλ 12 κηιίσλ, δηθαηνχληαη, ζχκθσλα κε
ην δηεζλέο δίθαην λα επεθηείλνπλ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηνπο σο ηα 12 λ.κ.
Β. Δζσηεξηθά φξηα γηα ηε κέηξεζε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο: Ζ κέηξεζε αξρίδεη απφ νξηζκέλα
ζεκεία πνπ βξίζθνληαη αλάκεζα ζηε ζάιαζζα θαη ζηελ αθηή, ηα νπνία ζπλζέηνπλ κηα δηαρσξηζηηθή
γξακκή (κεηαβάιινληαη, φκσο, αλάινγα κε ηελ επνρή). Όηαλ ε δηαθνξνπνίεζε είλαη κεγάιε,
ιακβάλεηαη ππφςε ε κέγηζηε ξερία (=ην ρακειφηεξν ζεκείν ηεο ακπψηηδαο) -> θπζηθή γξακκή
βάζεσο, κε ηελ νπνία ε αηγηαιίηηδα δψλε αληηθαηνπηξίδεη ζε νξηζκέλν πιάηνο ηελ αθηή κέζα ζηε
ζάιαζζα. Ζ απφθιηζε απφ ην πην πάλσ ζχζηεκα αλαδεηήζεθε ζην ΓΓΥ κε ηελ Τπφζεζε αιηείαο
κεηαμχ Ννξβεγίαο θαη Αγγιίαο -> επεηδή νη λνξβεγηθέο αθηέο παξνπζηάδνπλ ηδηνκνξθίεο, ε ρψξα
κεηαηφπηζε ηε γξακκή βάζεσο γηα ηε κέηξεζε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο, ρξεζηκνπνηψληαο επζείεο
γξακκέο => α) ζε πεξηνρέο φπνπ ε αθηνγξακκή θφβεηαη απφηνκα ή εηζρσξεί βαζηά ζην έδαθνο ή
ππάξρεη θαηά κήθνο πιήζνο λεζηψλ / β) ε ράξαμε απηήο ηεο γξακκήο δελ πξέπεη λα αθίζηαηαη
απφ ηε γεσινγηθή δηακφξθσζε ηεο αθηήο / γ) νη επζείεο δελ πξέπεη λα ραξάδνληαη πξνο ή απφ
αβαζή, εθηφο αλ ππάξρνπλ εθεί θάξνη / δ) πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ηα νηθνλνκηθά
ζπκθέξνληα ησλ παξάθηησλ πιεζπζκψλ / ε) δελ πξέπεη λα εθαξκφδεηαη απφ ηα θξάηε ζε ηξφπν
ψζηε λα απνθφπηεη απφ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα ηελ αηγηαιίηηδα δψλε άιισλ θξαηψλ / ζη) εθεί
φπνπ ε θαζηέξσζε ησλ επζεηψλ γξακκψλ έρεη σο απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεί εζσηεξηθά χδαηα
πνπ πξηλ ήηαλ αηγηαιίηηδα δψλε ή αλνηθηή ζάιαζζα, πξέπεη λα παξαρσξείηαη δηθαίσκα
αβιαβνχο δηέιεπζεο. Όηαλ ππάξρνπλ θφιπνη, ηφηε ε επζεία γξακκή πνπ ελψλεη ην ζηφκην ηνπ
θφιπνπ απνηειεί ηε γξακκή βάζεο κέηξεζεο ησλ ρσξηθψλ πδάησλ· ην κήθνο ηεο γξακκήο απηήο
νξίδεηαη ζηα 24 λ.κ.
Γ. Δμσηεξηθά φξηα ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο: Αθνχ θαζνξηζηεί ην ζεκείν εθθίλεζεο (=γξακκή
βάζεσο θαη ην επηδησθφκελν πιάηνο), ππάξρεη ην πξφβιεκα ηεο νξηνζέηεζεο ηεο δψλεο αλεμάξηεηα
απφ ηελ χπαξμε άιισλ θξαηψλ ζηηο πεξηνρέο. Τπάξρνπλ ηξεηο κέζνδνη -> α) παξάιιειε ράξαμε
<φηαλ ε αθηή είλαη επζχγξακκε>, δει. ραξάδεηαη κηα γξακκή παξάιιειε πξνο ηηο αθηέο κε έθηαζε
3,6,12 κίιηα. / β) πνιπγσληθή κέζνδνο, δει. ραξάδνληαη επζείεο γξακκέο παξάιιειεο πξνο ηηο
γξακκέο βάζεηο πνπ ελψλνπλ αθξσηήξηα. / γ) κέζνδνο ηνπ εκηθπθιίνπ, δει. ράξαμε ηεο γξακκήο,
ηεο νπνίαο θάζε ζεκείν βξίζθεηαη ζε ηφζε απφζηαζε απφ ην πιεζηέζηεξν ζεκείν ηεο αθηήο, φζν
είλαη ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο. Σα θξάηε είλαη ειεχζεξα λα επηιέγνπλ ηε κέζνδν πνπ αξκφδεη
ζε θάζε πεξίπησζε ή λα πξνβαίλνπλ ζε ζπλδπαζκφ κεζφδσλ.
Γ. Αγθπξνβφιηα θαη ιηκεληθά έξγα: Γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο, ηα εμσηεξηθά
κφληκα ιηκεληθά έξγα, πνπ απνηεινχλ αθέξαην κέξνο ηνπ ιηκέλα, ζεσξνχληαη κέξνο ηεο αθηήο.
Δπίζεο, ηα αγθπξνβφιηα πνπ βξίζθνληαη νιηθά ή κεξηθά έμσ απφ ηελ εμσηεξηθή γξακκή ηεο
αηγηαιίηηδαο δψλεο, ζεσξνχληαη φηη βξίζθνληαη κέζα απφ απηή.
Δ. Αβαζή θαη θάξνη: Σα αβαζή (=ε θπζηθά ζρεκαηηζκέλε πεξηνρή ηεο μεξάο πνπ πεξηβξέρεηαη απφ
ηε ζάιαζζα, ε νπνία απφ ηε κέγηζηε ξερία ή θαηψηαηε πιήκκε βξίζθεηαη πάλσ απφ ηε ζαιάζζηα
επηθάλεηα θαη αληηζηξφθσο), κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο γξακκή βάζεο. Όηαλ, φκσο, ηα αβαζή
βξίζθνληαη ζε απφζηαζε πνπ ππεξβαίλεη ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο απφ ηελ αθηή ή ηα λεζηά,
ηφηε δελ έρνπλ θαζφινπ αηγηαιίηηδα δψλε· ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο θάξνπο.
3. Κφιπνη: Δίλαη θνίισκα αθηήο θαιά ζρεκαηηζκέλν, ηνπ νπνίνπ ε δηείζδπζε ζην έδαθνο ζε ζρέζε
πξνο ην πιάηνο ηνπ ζην άλνηγκα είλαη ηέηνηα, ψζηε ηα χδαηα πνπ πεξηθιείεη λα είλαη πεξηθπθισκέλα

απφ ηελ αθηή θαη λα ζπγθξνηεί θάηη πεξηζζφηεξν απφ απιή εζνρή ηεο αθηήο. Πεξηέρνληαη ζηα
εζσηεξηθά χδαηα ηνπ θξάηνπο -> άκπλα θαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνληα. Χο επηθάλεηα ηνπ θφιπνπ
ππνινγίδεηαη ε επηθάλεηα ηεο έθηαζεο πνπ βξίζθεηαη κεηαμχ ηεο γξακκήο πνπ ζρεκαηίδεη ε θαηψηαηε
ξερία θαηά κήθνο ηεο αθηήο ηνπ θφιπνπ θαη ηεο γξακκήο πνπ ζπλδέεη ηα ζεκεία ηεο θαηψηαηεο
ξερίαο ηεο θπζηθήο εηζφδνπ ζηνλ θφιπν. Αλ ππάξρνπλ λεζηά, ε επηθάλεηά ηνπο ζπλππνινγίδεηαη.
Βαζηθφ κέηξν γηα ην κήθνο ηεο επζείαο πνπ κπνξεί λα θιείλεη ηελ είζνδν ηνπ θφιπνπ είλαη ην
δηπιάζην ηνπ επηηξεπηνχ πιάηνπο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο. Αλ, ινηπφλ, ε απφζηαζε ησλ ζεκείσλ ησλ
θαηψηαησλ ξερηψλ είλαη έσο 24 λ.κ., ηφηε κπνξεί λα ραξαρζεί επζεία γξακκή βάζεσο. Σα χδαηα ζην
εζσηεξηθφ ηεο γξακκήο απηήο είλαη εζσηεξηθά χδαηα. ΢ηνπο θφιπνπο φπνπ παξάθηηα είλαη
πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο θξάηε, εθαξκφδνληαη νη δηαηάμεηο πεξί επζεηψλ γξακκψλ βάζεο· αλ ην
παξάθηην θξάηνο είλαη έλα εθαξκφδεηαη ην εζσηεξηθφ δίθαην.
Β. Ηζηνξηθνί θφιπνη: Αθνξά θφιπνπο πνπ ην άλνηγκά ηνπο ππεξβαίλεη ζε έθηαζε ην επηηξεπηφ φξην ή
πνπ δελ πιεξνχλ ηνπο φξνπο ζπγθξνηήζεσο θφιπνπ κε ηε λνκηθή έλλνηα. Γεληθά, ε δηάηαμε
αλαθέξεηαη ζε πεξηνρέο γηα ηηο νπνίεο αλαγλσξίδνληαλ ηζηνξηθνί ηίηινη (=ε δεκηνπξγία θαη ηζρχο ηνπ
απνηεινχλ εμαίξεζε απφ ηνπο ηζρχνληεο δηεζλείο θαλφλεο) ππέξ νξηζκέλσλ θξαηψλ πνπ πξνέβαηλαλ
ζε πξαγκαηηθή, καθξνρξφληα, αδηάθνπε θαη αλακθηζβήηεηε ρξήζε.
§3. ΝΖ΢ΗΑ
1. Φπζηθά λεζηά: Νεζί είλαη θπζηθά ζρεκαηηζκέλε πεξηνρή μεξάο πνπ πεξηβξέρεηαη απφ λεξφ θαη
βξίζθεηαη πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνχ θαηά ηε κέγηζηε πιήκκε· εμαηξνχληαη νη ζρεκαηηζκνί
πνπ ππεξθαιχπηνληαη απφ ην ρεηκεξηλφ θχκα θαη νη ηερλεηέο λεζίδεο. Σα λεζηά δηέπνληαη απφ ην ίδην
κε ηελ επεηξσηηθή πεξηνρή ηνπ θξάηνπο θαζεζηψο, έρνπλ αηγηαιίηηδα δψλε θαη ελδερνκέλσο ΑΟΕ (=>
πιεξφηεηα θαη απηνηέιεηα). Όηαλ βξίζθεηαη κέζα ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε, ην εζσηεξηθφ φξην ηεο
δψλεο κεηξηέηαη απφ ηελ αθηή ηνπ λεζηνχ πνπ βξίζθεηαη πξνο ηελ αλνηθηή ζάιαζζα· φηαλ ε
απφζηαζε αλάκεζα ζηελ επεηξσηηθή αθηή θαη ηελ απέλαληη ηνπ λεζηνχ είλαη δηπιάζηα ηεο
αηγηαιίηηδαο δψλεο, ηφηε ην λεζί έρεη νιφθιεξν ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο γχξσ ηνπ. Όηαλ ε
απφζηαζε αλάκεζα ζηελ επεηξσηηθή αθηή θαη ηελ απέλαληη απφ απηή ηνπ λεζηνχ είλαη κεγαιχηεξε
απφ ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο, ηφηε ε πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη αλάκεζα ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε
ηεο επεηξσηηθήο πεξηνρήο θαη ζε εθείλε ηνπ λεζηνχ είλαη αλνηθηή ζάιαζζα.
Α. Απφπεηξεο θαηά ηεο πιεξφηεηαο θαη ηεο απηνηέιεηαο ησλ λεζηψλ: Γηάθνξα θξάηε είηε
ππέβαιαλ πξνηάζεηο δηαθνξνπνίεζεο ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ησλ λεζηψλ ελφο θξάηνπο πνπ
παξάθεηληαη ζηελ επεηξσηηθή αθηή, είηε επηρείξεζαλ λα αθαηξέζνπλ ηελ πθαινθξεπίδα απφ ηα λεζηά
=> απνξξίθζεθαλ.
Β. Σερλεηά λεζηά: Δίλαη κφληκεο εγθαηαζηάζεηο απφ κέηαιιν, μχιν ή ηζηκέλην πνπ έρνπλ ηε βάζε
ηνπο ζην βπζφ θαη δεκηνπξγνχληαη απφ ην άλζξσπν, είηε γηα ιφγνπο επηζηεκνληθνχο, είηε γηα ηελ
έξεπλα θη εθκεηάιιεπζε ηεο πθαινθξεπίδαο. Γελ ππάγνληαη ζην θαζεζηψο ησλ λεζηψλ, δελ
εμνκνηψλνληαη κε πινία, αιιά ππάγνληαη ζην παξάθηην θξάηνο σο πξνο ηελ αζηηθή/πνηληθή
λνκνζεζία κε ξεηέο δηαηάμεηο. Γελ έρνπλ αηγηαιίηηδα δψλε θαη ην παξάθηην θξάηνο αζθεί ζ' απηά
απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα· νθείιεη λα ελεκεξψλεη ηα άιια θξάηε ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπή ηνπο, λα
πξνλνεί γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο θαη λα θξνληίδεη γηα ηε ζπληήξεζε
κφληκσλ κέζσλ ζήκαλζεο. Δπίζεο, κπνξεί λα δεκηνπξγεί δψλεο σο ηα 500 κέηξα γχξσ απφ απηά. Ζ
δεκηνπξγία ηερλεηψλ λεζηψλ δελ επηηξέπεηαη, φηαλ πξνθαιεί εκπφδηα ζηε ρξεζηκνπνίεζε δηαχισλ
γηα ηε δηεζλή λαπζηπινΐα.

§4. ΣΟ ΓΗΚΑΗΧΜΑ ΣΖ΢ ΑΒΛΑΒΟΤ΢ ΓΗΔΛΔΤ΢Ζ΢ ΑΠΟ ΣΖΝ ΑΗΓΗΑΛΗΣΗΓΑ

ΕΧΝΖ: ΢ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ην αμίσκα ηεο θπξηαξρίαο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο πξέπεη λα
ζπκβηβάδεηαη κε ηηο αλάγθεο ηεο δηεζλνχο λαπζηπινΐαο. Ζ δηέιεπζε πξαγκαηνπνηείηαη θαηά ηξεηο
ηξφπνπο -> έλα πινίν α) έξρεηαη απφ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα θαη πεξλά απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε
γηα λα μαλαβγεί ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα / β) έξρεηαη απφ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα θαη πεξλά απφ ηελ
αηγηαιίηηδα δψλε γηα λα εηζέιζεη ζε έλαλ απφ ηνπο ιηκέλεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο / γ) αλαρσξεί
απφ έλα ιηκέλα απηνχ ηνπ θξάηνπο γηα λα πεξάζεη απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε θαη λα ζπλερίζεη
ηνλ πινπ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα. Πξφθεηηαη γηα θαζαξφ δηθαίσκα ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ηνπ
μέλνπ πινίνπ. Σν δηεζλέο δίθαην, έηζη, θαζνξίδεη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο γηα ηελ
εμαζθάιηζε ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο ησλ μέλσλ πινίσλ, αιιά απαηηεί απφ απηά λα ηεξνχλ
νξηζκέλνπο θαλφλεο· ε κε ζπκκφξθσζε γηα νξηζκέλα θξάηε ζπλεπάγεηαη ηελ απψιεηα ηνπ
ραξαθηεξηζκνχ ηεο δηέιεπζεο σο αβιαβνχο. Γε ζπλεπάγεηαη θαη δηθαίσκα αθηνπινΐαο (δηαθίλεζε
πξνζψπσλ θαη εκπνξεπκάησλ κεηαμχ ησλ ιηκέλσλ ηνπ), ην νπνίν είλαη απνθιεηζηηθφ γηα ην παξάθηην
θξάηνο· γηα ηελ ΔΔ θάκπηεηαη ππέξ ησλ πινίσλ πνπ θέξνπλ ζεκαίεο ησλ άιισλ θξαηψλ κειψλ.
2. Πεξηερφκελν αβιαβνχο δηέιεπζεο: Γηέιεπζε ζεκαίλεη λαπζηπινΐα θαη φρη ζηάζκεπζε ή

αγθπξνβνιία, εθηφο αλ πξφθεηηαη γηα ζπλεζηζκέλν πεξηζηαηηθφ, αλσηέξα βία ή θίλδπλν πνπ απεηιεί
ην πινίν. Γηα ηελ θίλεζε ηνπ πινίνπ ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε πξέπεη λα αθνινπζείηαη ε ζπληνκφηεξε
πνξεία. Αβιαβήο είλαη ε δηέιεπζε φηαλ ην μέλν πινίν απνθεχγεη θαη δελ επηρεηξεί ελέξγεηεο πνπ
πξνμελνχλ βιάβε ζην παξάθηην θξάηνο, π.ρ. πξνζβνιέο ηεο δεκφζηαο ηάμεο, ηεο ηηκήο θαη ηεο
πεξηνπζίαο, θαζψο θαη φζεο αγλννχλ ην εζσηεξηθφ δίθαην πνπ δηέπεη ηε λαπζηπινΐα (ηήξεζε φξσλ,
ρξήζε ζεκάησλ επηθνηλσλίαο θαη αζπξκάηνπ, απνθπγή ζπγθξνχζεσλ, πξνζηαζία ζαιάζζηνπ
πεξηβάιινληνο, φρη αιηεία) θαη ηηο κεηαθνξέο. Σέινο, ηα μέλα πινία ππνρξεψλνληαη λα κελ
παξαιακβάλνπλ ή λα απνβηβάδνπλ επηβάηεο θαη πξάγκαηα, λα ηεξνχλ ηεισλεηαθνχο,
κεηαλαζηεπηηθνχο, πγεηνλνκηθνχο θαλφλεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο θαη λα κελ πξνβαίλνπλ ζε
ιαζξεκπφξην. Ζ αβιαβήο δηέιεπζε εμαξηάηαη απφ ηνλ ηξφπν πνπ πξαγκαηνπνηείηαη θη φρη ην ζθνπφ
ηεο, ελψ δελ αθνξά ηνλ ελαέξην ρψξν πάλσ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε.
3. Σν πξφβιεκα ησλ πνιεκηθψλ πινίσλ: Μεξηθά θξάηε ππνζηεξίδνπλ φηη ην δηθαίσκα αβιαβνχο
δηέιεπζεο θαιχπηεη φια ηα πινία, θαηά ηε ΢χκβαζε ηεο Γελεχεο (1958)· εμάιινπ, θαη ην ηζρχνλ
θείκελν ηνπ 1982 δελ πεξηιακβάλεη ξεηή δηάηαμε γηα ην αληίζεην. Άιια θξάηε, φκσο, ππνζηεξίδνπλ
φηη ε δηέιεπζε μέλσλ πνιεκηθψλ πινίσλ απφ κηα αηγηαιίηηδα δψλε είλαη ειεχζεξε, αιιά πξέπεη λα
γλσζηνπνηείηαη ζην παξάθηην θξάηνο· άιια απαηηνχλ θαη ηε ρνξήγεζε ζρεηηθήο άδεηαο. Φπζηθά, ηα
μέλα ππνβξχρηα γηα ηελ αβιαβή δηέιεπζε νθείινπλ λα πιένπλ ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο θαη λα
θέξνπλ ηε ζεκαία ηνπο θαηά ηξφπν εκθαλή· αλ παξαβηάδνπλ ηνπο θαλφλεο, κπνξεί λα θιεζνχλ απφ
ηηο αξρέο λα εγθαηαιείςνπλ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε + δηεζλήο επζχλε ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο.
4. Τπνρξεψζεηο θαη δηθαηψκαηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο αβιαβνχο
δηέιεπζεο: Σν παξάθηην θξάηνο ππνρξενχηαη λα ππνδεηθλχεη ηηο πεξηνρέο ζηηο νπνίεο εμαζθαιίδεηαη ε
αβιαβήο δηέιεπζε μέλσλ πινίσλ· κπνξεί, επίζεο, λα απαγνξεχεη ηε δηέιεπζε απφ θαζνξηζκέλεο
δψλεο γηα ιφγνπο αζθαιείαο. Όκσο, δε δηθαηνχηαη λα εκπνδίδεη ηε δηέιεπζε απφ δηεζλή ζηελά
(=δηφδνπο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηε ζπλήζε πνξεία ηεο δηεζλνχο λαπζηπινΐαο). Σν παξάθηην θξάηνο δελ
έρεη δηθαίσκα λα επηβάιιεη ηέιε γηα απιή δηέιεπζε ή γηα ηελ παξνρή γεληθψλ ππεξεζηψλ (π.ρ.
θσηηζκφο), αιιά κπνξεί λα παίξλεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ εζληθφηεηα/ρσξεηηθφηεηα/πξνέιεπζε ηνπ
δηεξρφκελνπ πινίνπ.

5. Γηθαηνδνζία ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο ζηα μέλα πινία πνπ δηέξρνληαη ζε αβιαβή δηέιεπζε: Σν
παξάθηην θξάηνο έρεη ξεηφ δηθαίσκα λνκνζεηήζεσο -> αζθάιεηα λαπζηπινΐαο, παξνρή βνεζεηψλ,
πξνζηαζία θαισδίσλ, πξφιεςε παξαβηάζεσλ, ηεισλεηαθέο, πγεηνλνκηθέο, κεηαλαζηεπηηθέο δηαηάμεηο
θ.ά. Σα πιένληα ζε αβιαβή δηέιεπζε μέλα πινία πξέπεη λα ηεξνχλ ηε λνκνζεζία ηνπ παξάθηηνπ
θξάηνπο θη φιεο ηηο ξπζκίζεηο γηα ηεο ζπγθξνχζεηο ζηε ζάιαζζα.
Α. ΠΟΗΝΗΚΖ ΓΗΚΑΗΟΓΟ΢ΗΑ => α) αλ νη ζπλέπεηεο ηνπ αδηθήκαηνο επεξεάδνπλ ην παξάθηην
θξάηνο / β) αλ ην αδίθεκα πξνθαιεί δηαηάξαμε ηεο εηξήλεο ή ηεο δεκφζηαο ηάμεο ηνπ
παξάθηηνπ θξάηνπο / γ) αλ δεηεζεί ε ζπλδξνκή ησλ ηνπηθψλ αξρψλ απφ ηνλ πινίαξρν ή ηνλ
πξφμελν ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο / δ) γηα ηελ θαηαζηνιή ηεο παξάλνκεο δηαθίλεζεο
λαξθσηηθψλ. Ζ άζθεζε πνηληθήο δηθαηνδνζίαο είλαη δπλαηή αλ ην μέλν πινίν έρεη παξαβεί ηνπο
λφκνπο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο φηαλ βξηζθφηαλ ζηα εζσηεξηθά χδαηα θαη ηψξα βγαίλεη ζηελ
αηγηαιίηηδα δψλε. Γηα ηα πνιεκηθά ή ηα δεκφζηα πινία δελ ππάξρεη ζέκα άζθεζεο δηθαηνδνζίαο, παξά
κφλν αλ ην δεηά ν πινίαξρνο/πξφμελνο.
Β. Α΢ΣΗΚΖ ΓΗΚΑΗΟΓΟ΢ΗΑ => Σν παξάθηην θξάηνο δε κπνξεί λα αλαθφςεη ηνλ πινπ δηεξρφκελνπ
μέλνπ εκπνξηθνχ πινίνπ γηα λα αζθήζεη αζηηθή δηθαηνδνζία, νχηε λα ην ζπιιάβεη. Μπνξεί κφλν λα
ζπιιεθζεί κε ηε κνξθή εθηειεζηηθψλ κέηξσλ γηα νθεηιέο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ζε πξνεγνχκελν
θαηάπινπ ζε ιηκέλεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο.
Γ. ΡΤΠΑΝ΢Ζ => Οη λφκνη θαη νη δηεζλείο ζπκβάζεηο θαηαιακβάλνπλ θάζε πινίν ζηα εζσηεξηθά
χδαηα ή ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε. Σν εκπνξηθφ πινίν κπνξεί λα ζπιιεθζεί γηα ξχπαλζε, λα ππνρξεσζεί
λα αιιάμεη πινπ θαη λα θξαηεζεί ζην ιηκέλα παξάθηηνπ θξάηνπο (+ θαηαβνιή πξνζηίκνπ θαη
αληηθείκελν εθηειεζηηθψλ κέηξσλ). Σν πνιεκηθφ πινίν δε ζπιιακβάλεηαη, αιιά ην θξάηνο ηεο
ζεκαίαο ππέρεη δηεζλή επζχλε γηα ηηο ηπρφλ παξαβηάζεηο ηνπ.
§5. Ζ ΢ΤΝΟΡΔΤΟΤ΢Α ΕΧΝΖ: Κξάηε, φπσο ε Αγγιία, νη ΖΠΑ, ε Λαηηληθή Ακεξηθή θη ε

Δπξψπε είραλ ζθνπφ λα επηηξέςνπλ ηε δξάζε (δηθψλ ηνπο) πνιεκηθψλ πινίσλ ζε πεξηνρέο πνιχ
θνληά ζηηο αθηέο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ιαζξεκπνξίνπ, ηνπ δνπιεκπνξίνπ, ηελ ηήξεζε ηεο
πνηναπαγφξεπζεο (εηδηθά νη ΖΠΑ ζπλήςαλ ζπλζήθεο πνπ επέηξεπαλ ηελ αλαθνπή ηνπ πινπ θαη ηνλ
έιεγρν θαη ζχιιεςε ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα γηα παξαβηάζεηο ηεο ακεξηθαληθήο λνκνζεζίαο).
΢ηαδηαθά, θαζηεξψζεθε ζαιάζζηα δψλε, πνπ νλνκάζηεθε 'ζπλνξεχνπζα' -> δε ζπλεπάγεηαη
θπξηαξρία ή θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα, παξά κφλν ιεηηνπξγηθά.
1. Οξηζκφο: Ζ ζπλνξεχνπζα δψλε απνηειεί κέξνο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο θαη απνηειεί δψλε
ζπλερφκελε πξνο ηελ αηγηαιίηηδα δψλε. ≠ εθηφο ζπλφξσλ ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο. ΢ηε ζπλνξεχνπζα
δψλε ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα αζθήζεη ζπγθεθξηκέλεο αξκνδηφηεηεο- π.ρ. έιεγρν γηα ηελ
πξφιεςε θαη ηελ θαηαζηνιή παξαβάζεσλ ηεισλεηαθήο/θνξνινγηθήο/κεηαλαζηεπηηθήο/πγεηνλνκηθήο
λνκνζεζίαο ηνπ θξάηνπο ζην έδαθνο-αηγηαιίηηδα δψλε ηνπ νπνίνπ έιαβαλ ρψξα. ≠ παξαβηάζεηο ηεο
αζθάιεηαο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. ΢ε πεξηφδνπο πνιέκνπ παξαηεξήζεθε ε επέθηαζε ησλ δσλψλ
αζθαιείαο παξαθηίσλ θξαηψλ, νπδέηεξσλ ή αθφκε θαη εκπνιέκσλ. Σέινο, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ
εζληθναπειεπζεξσηηθνχ πνιέκνπ ηεο Αιγεξίαο, νη γαιιηθέο αξρέο επέβαιαλ δψλε αζθαιείαο 50 ρικ,
επαλεηιεκκέλα άζθεζαλ λενςία θαη ζπλέιαβαλ μέλα πινία κε ηελ θαηεγνξία φηη κεηέθεξαλ
πνιεκνθφδηα -> ακθηζβεηήζηκε ε λνκηκφηεηα ησλ ελεξγεηψλ απηψλ.
2. Έθηαζε ηεο ζπλνξεχνπζαο δψλεο: Ζ ζπλνξεχνπζα δψλε θεξχζζεηαη κε λνκνζεηηθή ελέξγεηα θαη
δε κπνξεί λα ππεξβεί ηα 24 λ.κ. απφ ηηο γξακκέο βάζεο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο· έηζη, αλ έλα θξάηνο
έρεη αηγηαιίηηδα δψλε 12 κηιίσλ δηθαηνχηαη λα έρεη ζπλνξεχνπζα δψλε 12 κηιίσλ. Αλ έλα θξάηνο
πηνζεηήζεη ην ζεζκφ ηεο ΑΟΕ, ελδείθλπηαη σο ηα 24 κίιηα λα επηθαιχπηνληαη νη δχν ζεζκνί. Αιιά

ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε ζπλνξεχνπζα δψλε ζπλερίδεη λα απνηειεί ηε δηπιάζηα έθηαζε ηεο

επεθηεηλφκελεο αηγηαιίηηδαο.
ΓΗΔΘΝΖ ΢ΣΔΝΑ
1. Οξηζκφο θαη λνκηθφ θαζεζηψο: Τπφ γεσγξαθηθή έλλνηα ζηελφ είλαη κηα θπζηθή ζαιάζζηα δίνδνο,
κηθξνχ ζρεηηθά πιάηνπο, πνπ ρσξίδεη δχν μεξέο θη ελψλεη δχν ηκήκαηα ζάιαζζαο. ΢ην εηδηθφ
θαζεζηψο ησλ ζηελψλ πεξηιακβάλνληαη εθείλα πνπ ζσξεπηηθά -> α) ζπλδένπλ δχν ηκήκαηα
αλνηθηήο ζάιαζζαο ή έλα ηκήκα αλνηθηήο ζάιαζζαο κε ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ελφο ηξίηνπ
θξάηνπο ή δχν ΑΟΕ ή έλα ηκήκα αλνηθηήο ζάιαζζαο θαη κηα ΑΟΕ / β) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε
δηεζλή λαπζηπινΐα. (Ζ άπνςε φηη ζηελά είλαη κφλν φζα θαιχπηνληαη ζε φιν ην πιάηνο ηνπο απφ
αηγηαιίηηδεο δψλεο ησλ θξαηψλ πνπ έρνπλ παξάιηα ζ' απηά δελ έρεη πηνζεηεζεί). Δίλαη δπλαηφ έλα
ζηελφ λα πεξηιακβάλεη, εθηφο απφ ηεο αηγηαιίηηδεο δψλεο δχν ή πεξηζζφηεξσλ θξαηψλ, θαη ισξίδα
αλνηθηήο ζάιαζζαο. Τπάξρνπλ θαη ζηελά πνπ ξπζκίδνληαη απφ δηεζλείο ζπλζήθεο, ιφγσ ηεο
ζηξαηεγηθήο θαη νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο ηνπο -> Βνζπφξνπ, θαη Γαξδαλειιίσλ, Γηβξαιηάξ, Γαλίαο
θ.ά. Σέινο, νη ηερλεηέο δηψξπγεο ΢νπέδ, Παλακά, Κηέινπ, Κνξίλζνπ, δελ ππάγνληαη ζην λνκηθφ
θαζεζηψο δηεζλνχο λαπζηπινΐαο. Ο βαζηθφο θαλφλαο πνπ δηέπεη ην θαζεζηψο ησλ ζηελψλ δηεζλνχο
λαπζηπινΐαο είλαη -> α) ηα μέλα πινία έρνπλ ην δηθαίσκα αβιαβνχο δηέιεπζεο θαη δηθαίσκα
ειεχζεξεο δηέιεπζεο / β) ηα παξάθηηα θξάηε δε δηθαηνχληαη λα παξαθσιχνπλ απηή ηε δηέιεπζε.
Αξθεί ην ζηελφ λα εμππεξεηεί, ζε ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηνπ, ηε δηεζλή λαπζηπινΐα -> εμαξηάηαη απφ ηε
γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε, ηνλ φγθν ησλ δηαθηλνχκελσλ πινίσλ, ηε ζπρλφηεηα δηέιεπζεο, ηελ αμία ησλ
θνξηίσλ θαη ηελ πνηθηιία ησλ ζεκαηψλ πνπ θέξνπλ. ΢ηελ Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο Κέξθπξαο, ην
ΓΓΥ δηεχξπλε ηελ έλλνηα ησλ ζηελψλ δηεζλνχο λαπζηπινΐαο, πξνζζέηνληαο θαη ηα ζηελά ελφο
θξάηνπο πνπ ζπλδένπλ ηελ αλνηθηή ζάιαζζα κε ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ελφο άιινπ (ζηελά ηνπ Σηξάλ
ηεο Αηγχπηνπ πνπ ζπλδένπλ ηελ Δξπζξά ζάιαζζα κε ηνλ θφιπν ηεο Άθακπα). Σέινο, ην ζηελφ δελ
είλαη απαξαίηεην λα απνηειεί θαη ηελ απνθιεηζηηθή νδφ γηα ηε δηεζλή λαπζηπινΐα.
2. Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο Κέξθπξαο: Σν ΢ηελφ ηεο Κέξθπξαο έρεη έθηαζε 30 κηιίσλ θαη ην πιάηνο
ηνπ πνηθίιεη απφ 1,5-6 λ.κ., δειαδή έλα κέξνο ηνπ βξίζθεηαη ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηεο Διιάδαο θαη
ην άιιν ζηελ Αιβαλία. ΢ην ηέινο ηνπ Β' Παγθ. Πνιέκνπ, ηα δχν πνιεκηθά πινία πνπ έζηεηιε ε
Αγγιία γηα λα πεξάζνπλ απφ ην ΢ηελφ θαη λα επηβεβαηψζνπλ ηελ αξρή ηεο αβιαβνχο δηέιεπζεο,
βνκβαξδίζηεθαλ απφ ηελ Αιβαλία, κε ην πξφζρεκα φηη έπξεπε λα έρνπλ εηδηθή άδεηα. Αξγφηεξα, ε
Αγγιία έζηεηιε 4 πνιεκηθά, εθ ησλ νπνίσλ 2 αληηηνξπηιηθά πξνζέθξνπζαλ ζε λάξθεο, γη' απηφ θη
επέκεηλε ζηελ εθθαζάξηζε ηεο πεξηνρήο απφ ηηο λάξθεο. Ζ Αιβαλία ππνζηήξημε φηη δελ είλαη ζηελφ
δηεζλνχο λαπζηπινΐαο, αθνχ εμππεξεηεί κφλν ηε λαπζηπινΐα Κέξθπξαο-Αγ. ΢αξάληα· φκσο, ε Αγγιία
πξαγκαηνπνίεζε ηειηθά ηελ εθθαζάξηζε. Σν ΓΓΥ δηαθήξπμε ην δηθαίσκα αβιαβνχο δηέιεπζεο,
ζεψξεζε φηη ην ΢ηελφ ηεο Κέξθπξαο είλαη δηεζλνχο λαπζηπινΐαο θη έθξηλε φηη ε επηρείξεζε
εθθαζάξηζεο απνηεινχζε παξαβίαζε ηεο εδαθηθήο αθεξαηφηεηαο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο.
3. Νέν θαζεζηψο. Διεχζεξε δηέιεπζε ή 'πινπο δηειεχζεσο': Πνιιά θξάηε πξνζπάζεζαλ λα

εηζαγάγνπλ άξζξα γηα ηε δηέιεπζε ησλ πινίσλ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε θαη ηα ζηελά, ζηα νπνία ε
βαζηθή ξχζκηζε ζπλδεφηαλ κε ηελ αβιαβή δηέιεπζε -> ε πξνζπάζεηα απέηπρε, αθνχ ηα θξάηε
επηδηψθνπλ δηέιεπζε ησλ θαη ησλ ππνβξπρίσλ ηνπο θαη ππεξπηήζε ησλ αεξνπιάλσλ ηνπο. Σν λέν
θαζεζηψο ιέγεηαη 'πινπο δηειεχζεσο'. Δθαξκφδεηαη ζε ζηελά δηεζλνχο λαπζηπινΐαο, πνπ ζπλδένπλ
κέξνο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο ή κηαο ΑΟΕ θαη κέξνπο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο ή άιιεο ΑΟΕ. Ζ
ειεχζεξε δηέιεπζε, φκσο, δελ εθαξκφδεηαη α) ζε ζηελά κεηαμχ επεηξσηηθήο αθηήο θαη λεζηψλ,

εθφζνλ ππάξρεη νδφο κε ίζε θαηαιιειφηεηα / β) φηαλ ηα ζηελά ζπλδένπλ αλνηθηή ζάιαζζα ή
ΑΟΕ κε ηελ αηγηαιίηηδα δψλε / γ) φηαλ ηα ζηελά ππάγνληαη ζε θάπνην δηεζλέο ζπκβαηηθφ
θαζεζηψο. Ζ ΢χκβαζε 1982 δεκηνπξγεί ηελ ππνρξέσζε γηα ηα παξάθηηα θξάηε λα ππνδείμνπλ
δηαχινπο ειεχζεξεο δηέιεπζεο κέζα απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε, αλεμάξηεηα απφ ην πιάηνο ηεο.
Φαίλεηαη, έηζη, φηη κεηαθέξεη ηηο ξπζκίζεηο ηνπ αξρηπειαγηθνχ θξάηνπο ζε θξάηε πνπ απφ ηε
΢χκβαζε δε κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ, ελψ ζησπά σο πξνο ηε ζηνηρεηψδε πξνυπφζεζε επέθηαζεο ηεο
αηγηαιίηηδαο δψλεο ζηα 12 λ.κ. θαη ηεο πηνζέηεζεο ΑΟΕ. Ζ Διιάδα θαηά ηελ επηθχξσζε ηεο
΢χκβαζεο ΓΘ 1982 θαηέζεζε εξκελεπηηθή δήισζε, ε νπνία απνβιέπεη ζηελ εμαζθάιηζε ππέξ ηνπ
παξάθηηνπ θξάηνπο ηνπ δηθαηψκαηνο λα νξίδεη πνηεο δίνδνη αληαπνθξίλνληαη θαη ζηελ αζθάιεηά ηνπ.
4. Δηδηθά θαζεζηψηα δηεζλψλ ζηελψλ: Α. Σα ΢ηελά ηνπ Βνζπφξνπ θαη ησλ Γαξδαλειιίσλ ->
Αιιεπάιιειεο ζπκβαηηθέο ξπζκίζεηο πνπ ζπλδπάζηεθαλ κε ηελ πξνζπάζεηα λα πξνβιεζνχλ
πξνζθφκκαηα ζηελ θάζνδν ηεο Ρσζίαο ζηε Μεζφγεην θαη κε ηελ επαηζζεζία ησλ παξάθηησλ ζηε
Μαχξε Θάιαζζα θξαηψλ λα εμαζθαιίζνπλ ηελ άκπλα θαη ηελ ειεπζεξνπινΐα ηνπο ζηα ΢ηελά. Σν
ζεκεξηλφ θαζεζηψο έρεη σο εμήο -> α) Ζ Σνπξθία έρεη πιήξε θπξηαξρία ζηα ΢ηελά. / β)
Αλαγλσξίδεηαη γηα ηα εκπνξηθά πινία δηθαίσκα ειεπζεξνπινΐαο κέξα θαη λχρηα, αθφκε θαη ζε
θαηξφ πνιέκνπ, φηαλ βέβαηα ε Σνπξθία δελ είλαη εκπφιεκε. Αλ είλαη εκπφιεκε, ηζρχεη κφλν γηα ηα
ζπκκαρηθά ηεο πινία θαη ηα νπδέηεξα. / γ) Ζ ειεπζεξνπινΐα ηζρχεη ζε θαηξφ εηξήλεο θαη γηα ηα
πνιεκηθά πινία φισλ ησλ θξαηψλ ππφ ηνπο εμήο φξνπο: απαηηείηαη πξνεηδνπνίεζε, νξηζκέλν
εθηφπηζκα θαη ηερληθή θαηαζθεπή, ελψ ε δηακνλή ζηε Μαχξε Θάιαζζα ησλ πινίσλ ησλ κε
παξάθηησλ θξαηψλ δελ κπνξεί λα ππεξβεί ηηο 21 κέξεο· παξφκνηεο ξπζκίζεηο ηζρχνπλ γηα ηα
ππνβξχρηα θαη ηα αεξνζθάθε.
Β. Άιια ζηελά -> • Σνπ Γηβξαιηάξ: Δπηηξέπεη ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ Μεζνγείνπ θαη Αηιαληηθνχ,
ελψ είλαη αλνηθηφ ζηε δηεζλή λαπζηπινΐα (ελδηαθεξφκελα θξάηε είλαη ε Αγγιία, ε Ηζπαλία θαη ην
Μαξφθν) / • Σνπ Μαγειάλνπ: επηηξέπεη ηελ επηθνηλσλία Αηιαληηθνχ θαη Δηξεληθνχ, ελψ έρεη
θαηνρπξσζεί ειεπζεξία δηειεχζεψο ηνπ / • Σεο Γαλίαο: πεξηιακβάλνπλ ην Sund θαη ηηο δπν δψλεο
πνπ νδεγνχλ ζε δχν αθξσηήξηα. ΢ην παξειζφλ νη Γαλνί απαηηνχζαλ ηελ θαηαβνιή δηνδίσλ απφ ηα
πινία πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ ηα ΢ηελά· θαηά ηνλ Α' θαη Β' Παγθφζκην Πφιεκν, ε Γαλία έθιεηζε ηα
΢ηελά απηά.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ V
Ζ ΑΝΟΗΚΣΖ ΘΑΛΑ΢΢Α
§1. ΣΟ ΓΔΝΗΚΟ ΚΑΘΔ΢ΣΧ΢ ΣΖ΢ ΑΝΟΗΚΣΖ΢ ΘΑΛΑ΢΢Α΢: Αλνηθηή ζάιαζζα είλαη

φια ηα ηκήκαηα ηεο ζάιαζζαο ζηα νπνία δελ πεξηιακβάλνληαη ε αηγηαιίηηδα δψλε θαη ηα εζσηεξηθά ή
εζληθά χδαηα ησλ θξαηψλ / ε ζάιαζζα πνπ βξίζθεηαη πέξα απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε. Ζ αλνηθηή
ζάιαζζα πεξηιακβάλεη κφλν ηα χδαηα πνπ ππέξθεηληαη ηνπ βπζνχ· ε δεκηνπξγία ηεο πθαινθξεπίδαο
θαη ηεο πεξηνρήο ηνπ δηεζλνχο βπζνχ αθαηξνχλ δηθαηνδνζίεο πνπ εθηείλνληαη ζηνλ ππζκέλα ηεο. Οη
ζρεηηθέο δηαηάμεηο εθαξκφδνληαη ζε φια ηα ηκήκαηα ηεο ζάιαζζαο πνπ δελ αλήθνπλ ζηελ
απνθιεηζηηθή νηθνλνκηθή δψλε, ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ή ηα εζσηεξηθά χδαηα ελφο θξάηνπο ή ηα
αξρηπειαγηθά χδαηα ελφο αξρηπειαγηθνχ θξάηνπο. Σν αξλεηηθφ ζρήκα ηνπ νξηζκνχ δηθαηνινγείηαη
αθνχ δελ ππάξρεη δηεπθξίληζε γηα ην αθξηβέο πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο θαη ε έθηαζε ηεο
αλνηθηήο ζάιαζζαο ζα εμαξηάηαη απφ ην αλ ην παξάθηην θξάηνο έρεη ζεζπίζεη ΑΟΕ.
1. Ννκηθή θχζε: Σα ζπκβαηηθά θείκελα δε δηεπθξηλίδνπλ ξεηά ηε λνκηθή θχζε ηεο αλνηθηήο
ζάιαζζαο· δελ είλαη αδέζπνην πξάγκα, αθνχ θαλείο δε κπνξεί λα αζθήζεη θπξηαξρία ή λα εγείξεη

δηθαηψκαηα θπξηφηεηαο. Δπίζεο, δελ είλαη θνηλφ πξάγκα res communis, γηαηί δελ αλήθεη ζε φια ηα
θξάηε κε ηελ έλλνηα ηεο ζπγθπξηαξρίαο. Ζ αλνηθηή ζάιαζζα απνηειεί πξάγκα θνηλήο ρξήζεο res
communis usus.
2. Διεπζεξίεο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο: Α. ΢χκβαζε ηεο Γελεχεο ηνπ 1958 -> Καλέλα θξάηνο δε
κπνξεί λα δηεθδηθήζεη θπξηαξρία ζε νπνηνδήπνηε ηκήκα ηεο ζάιαζζαο απηήο πνπ είλαη αλνηθηή ζε
φια ηα Έζλε. Οη δηάθνξεο εθδειψζεηο ηεο ειεπζεξίαο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα είλαη: ειεπζεξία α) ηεο
λαπζηπινΐαο / β) ηεο αιηείαο / γ) ηεο ηνπνζέηεζεο ππνβξχρησλ θαισδίσλ θαη ζσιελαγσγψλ / δ)
ππεξπηήζεσο / ε) επηζηεκνληθήο έξεπλαο / ζη) ρξήζεο / δ) παξαθνινχζεζεο γπκλαζίσλ απφ
ηξίηα θξάηε. Απηέο αζθνχληαη απφ φια ηα θξάηε κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ιακβάλεηαη ππφςε ην
ζπκθέξνλ πνπ ε ειεπζεξία ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο αληηπξνζσπεχεη γηα ηα άιια θξάηε.
Β. Νέν δίθαην 1982: Δμαγγέιιεη ηελ ειεπζεξία λαπζηπινΐαο, ππεξπηήζεσο, ηνπνζέηεζεο ππνβξχρησλ
θαισδίσλ θαη ζσιελαγσγψλ, θαηαζθεπήο ηερλεηψλ λεζηψλ, αιηείαο θαη επηζηεκνληθήο έξεπλαο.
Πάλησο, νη ηέζζεξηο απφ ηηο έμη εμαγγειιφκελεο ειεπζεξίεο ηεινχλ ππφ φξνπο. Ζ ΢χκβαζε ΓΘ 1982
δελ αλαθέξεηαη ξεηά ζηα λαπηηθά γπκλάζηα, κάιινλ επεηδή ε αλνηθηή ζάιαζζα πξέπεη λα
ρξεζηκνπνηείηαη γηα εηξεληθνχο ζθνπνχο.
3. Σα πινία ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα: Καλέλα θξάηνο δε κπνξεί λα ππαγάγεη ηε ζαιάζζηα απηή
πεξηνρή ζηελ θπξηαξρία ηνπ ή λα εκπνδίδεη ηελ άζθεζε ησλ ειεπζεξηψλ απφ ηα άιια θξάηε. Καηά
ζπλέπεηα, ηα πινία ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα ππάγνληαη ζηελ απνθιεηζηηθή δηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο
ηεο ζεκαίαο ηνπο. Αλ έλα πινίν ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα παξαβηάδεη ηε λνκνζεζία ηνπ θξάηνπο ηεο
ζεκαίαο ή ην δηεζλέο δίθαην, ηφηε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν πξάμεσλ εμνπζίαο απφ πνιεκηθά
πινία κφλν ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ηνπ -> αλαθφπηεη ηνλ πινπ, ζπιιακβάλεη ην εκπνξηθφ πινίν
θαη ην νδεγεί ζε ιηκάλη ηνπ θξάηνπο ηνπ ή παξεκβαίλεη γηα λα θαηαζηείιεη παξάλνκεο πξάμεηο
ππεθφσλ ηνπ ή αιινδαπψλ πνπ βξίζθνληαη πάλσ ζην πινίν. Σα πνιεκηθά πινία, φκσο, είλαη
αλαξκφδηα λα πξαγκαηνπνηήζνπλ νπνηαδήπνηε επέκβαζε ή λα παξαθσιχνπλ ηε λαπζηπινΐα ησλ
μέλσλ εκπνξηθψλ πινίσλ => παξαβίαζε θπξηαξρηθψλ δηθαησκάησλ πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε
έλνπιε ζχξξαμε. Σέινο, ν ραηξεηηζκφο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα είλαη πξάμε αβξνθξνζχλεο, πνπ
εθθξάδεη ηελ ακνηβαία αλαγλψξηζε κεηαμχ θπξηάξρσλ θξαηψλ θαη πξαγκαηνπνηείηαη κε
θαλνληνβνιηζκνχο ή κε αιιεπάιιειεο ππνζηνιέο/επάξζεηο ηεο ζεκαίαο.
4. Σνπνζέηεζε ππνβξχρησλ θαισδίσλ θαη ζσιελαγσγψλ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα: Ζ απνθνπή ή

δεκηά πνπ πξνθαιείηαη απφ δφιν ή βαξηά ακέιεηα πξέπεη λα ηηκσξείηαη απφ ηελ εζσηεξηθή λνκνζεζία
ησλ ζπκκεηερφλησλ θξαηψλ, ηα νπνία έρνπλ ην δηθαίσκα ηεο ηνπνζέηεζεο/ζπληήξεζεο ππνβξχρησλ
θαισδίσλ. Ζ πξνζηαζία αθνξά θαη πινία πνπ ηνπνζεηνχλ ή επηδηνξζψλνπλ θαιψδηα, απφ ηα νπνία
φια ηα άιια πξέπεη λα απέρνπλ ην ιηγφηεξν έλα κίιη. Πινηνθηήηεο πνπ απνδεηθλχνπλ φηη
εγθαηέιεηςαλ πιηθφ ζηνλ ππζκέλα γηα λα απνθχγνπλ ηελ θαηαζηξνθή θαισδίσλ δηθαηνχληαη
απνδεκίσζεο. Δπίζεο, ηα πνιεκηθά πινία ησλ θξαηψλ κεξψλ κπνξνχλ λα αλαθφπηνπλ ηνλ πινπ ησλ
εκπνξηθψλ πινίσλ πνπ παξαβηάδνπλ ηηο δηαηάμεηο ηεο ΢χκβαζεο γηα λα εμαθξηβψλνπλ ηελ εζληθφηεηά
ηνπο, έζησ θη αλ θέξνπλ ηε ζεκαία άιινπ ζπκβαιιφκελνπ θξάηνπο. Ζ αξκνδηφηεηα γηα ηνλ πνηληθφ
θνιαζκφ πξάμεσλ, πνπ αθνξνχλ ζηα ππνβξχρηα θαιψδηα, αλήθεη απνθιεηζηηθά ζην θξάηνο ηεο
ζεκαίαο ηνπ πινίνπ. ΢ηελ Διιάδα εθαξκφδεηαη ην ΠΚ 292, ζηηο πεξηπηψζεηο παξαθψιπζεο ηεο
ιεηηνπξγίαο θνηλήο ρξήζεο εγθαηαζηάζεσλ πνπ εμππεξεηνχλ ηελ επηθνηλσλία.
5. Έθηαθηεο πεξηπηψζεηο: ΢ηελ Τπφζεζε Lotus, δηαηππψζεθε φηη φηαλ δελ ππάξρεη δηεζλήο θαλφλαο
πνπ λα ξπζκίδεη ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά, ην θελφ κπνξεί λα θαιπθζεί απφ ην εζσηεξηθφ δίθαην
ηνπ θξάηνπο. Άξα, ην θξάηνο κπνξεί λα πξνβιέπεη θαη λα ηηκσξεί αδηθήκαηα πνπ
πξαγκαηνπνηήζεθαλ απφ μέλα εκπνξηθά πινία ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα (-> ε Σνπξθία είρε δηθαίσκα λα

ζπιιάβεη ηνλ Γάιιν ππνπινίαξρν). Ζ ζέζε απηή αλαηξάπεθε απφ ΢χκβαζε πνπ πξνβιέπεη ηελ
απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ζε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο ζηελ αλνηθηή
ζάιαζζα θαη ζπληξέρνπζα αξκνδηφηεηα ηνπ θξάηνπο, ηνπ νπνίνπ ν ππαίηηνο είλαη ππήθννο.
§2. ΔΞΑΗΡΔ΢ΔΗ΢ ΑΠΟ ΣΖΝ ΑΠΟΚΛΔΗ΢ΣΗΚΖ ΓΗΚΑΗΟΓΟ΢ΗΑ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢

ΣΖ΢ ΢ΖΜΑΗΑ΢
1. Σν γεληθφ λνκηθφ πιαίζην πεξί επέκβαζεο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα: Δπέκβαζε πνιεκηθψλ πινίσλ
ζε μέλα εκπνξηθά ζε θαηξφ εηξήλεο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα επηηξέπεηαη α) θάησ απφ ηηο
πξνυπνζέζεηο πνπ πξνβιέπεη ε ΢χκβαζε ΓΘ 1982 (άξζξν 110) θαη ε ΢χκβαζε ηεο Γελεχεο 1958
/ β) αλ ππάξρεη άιιε ζπκβαηηθή ξχζκηζε, κφλν γηα ηα πινία ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ·
αιιηψο, επέκβαζε πνιεκηθψλ πινίσλ ζε μέλα εκπνξηθά πξαγκαηνπνηείηαη λφκηκα κέζα ζηελ
αηγηαιίηηδα δψλε -> θαηαπνιέκεζε παξάλνκεο αιηείαο <πνιεκηθά πινία ηνπ ελφο εθ ησλ
ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ ηνπ Οξγαληζκνχ Αιηείαο Β. Αηιαληηθνχ κπνξεί λα αλαθφπηεη ηνλ πινπ θαη
λα επηζεσξεί ή λα ζπιιακβάλεη αιηεπηηθά άιινπ ζπκβαιιφκελνπ>, πινία πνπ κεηαθέξνπλ
λαξθσηηθά, θαηαπνιέκεζε ηεο ηξνκνθξαηίαο, παξάλνκεο ξαδηνηειενπηηθέο εθπνκπέο, θ.ά.
2. Έιεγρνο ζεκαίαο: Έλα πνιεκηθφ πινίν κπνξεί, θάησ απφ πξνθαζνξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο, λα
πξνβεί ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα, ζε έιεγρν ηεο ζεκαίαο θαη ζε 'επίζθεςε' εκπνξηθνχ ππφ μέλε ζεκαία
=> ελέξγεηα εμαθξίβσζεο ησλ ζηνηρείσλ ηεο ηαπηφηεηαο θαη ηεο εζληθφηεηαο ηνπ χπνπηνπ πινίνπ
ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο: αλ ππάξρεη εχινγε ππφλνηα φηη ην μέλν ηδησηηθφ πινίν α) αζθεί πεηξαηεία ή
δνπιεκπφξην / β) θέξεη ζεκαία μέλε πξνο ηελ πξαγκαηηθή ή αξλείηαη λα αλπςψζεη ζεκαία, ελψ
ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έρεη ηελ ίδηα ζεκαία κε ην πνιεκηθφ / γ) αλ δελ έρεη ηζαγέλεηα / δ) αλ -ελψ
θέξεη μέλε ζεκαία ζηελ πξαγκαηηθφηεηα- έρεη ηελ ηζαγέλεηα ηνπ πνιεκηθνχ πνπ ην ειέγρεη. Σν
πνιεκηθφ πινίν κπνξεί λα ηνπ δεηήζεη κε ηνλ αζχξκαην ή κε ηνλ ηειεβφα ή κε θάζε άιιν κέζν λα
πςψζεη ηε ζεκαία ηνπ ή λα παξάζρεη πεξηζζφηεξα ζηνηρεία ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ· αλ δε ζπκκνξθσζεί,
ην πνιεκηθφ κπνξεί λα ξίμεη πξνεηδνπνηεηηθέο βνιέο, λα απνζηείιεη άγεκα πξνο ην χπνπην πινίν, λα
αζθήζεη πεξαηηέξσ έιεγρν, αλ εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ ππνςίεο. Αλ, ηειηθά, απνδεηρζεί φηη ε
ππφλνηα δε ζεκειηψλεηαη, ηφηε ην θξάηνο ηεο ζεκαίαο ηνπ πνιεκηθνχ νθείιεη επαλφξζσζε. [Σν 1975,
ε ακεξηθαληθή αθηνθπιαθή άζθεζε δηθαίσκα επίζθεςεο ζε πινίν ππφ ζεκαία ησλ λεζηψλ
Μπαράκεο. Ο πινηνθηήηεο επηθαιέζηεθε φηη ην πινίν άιιαμε ζεκαία ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα, δει.
χςσζε βξεηαληθή θαη, άξα, ήηαλ απαξαίηεηε ε έγθξηζε ηεο αγγιηθήο θπβέξλεζεο -> ε αιιαγή
ζεκαίαο εμνκνηψλεη ην πινίν κε ζθάθνο ρσξίο ζεκαία].
3. Νενςία: Ννκηκνπνηείηαη κφλν ζε πεξίπησζε αλαγγειίαο έλνπιεο ζχξξαμεο. Σν εκπφιεκν θξάηνο

δηθαηνχηαη λα ειέγρεη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα ηα πινία εθείλα, ηα νπνία δεκηνπξγνχλ ππνςίεο φηη
κεηέρνπλ ζηνλ πνιεκηθφ αλεθνδηαζκφ ηνπ αληηπάινπ ή ζε ιαζξεκπφξην· γη' απηφ ζεσξήζεθαλ
παξάλνκεο νη επεκβάζεηο γαιιηθψλ πνιεκηθψλ ζε μέλα εκπνξηθά θαηά ηνλ απειεπζεξσηηθφ πφιεκν
ηεο Αιγεξίαο.
4. Πεηξαηεία: Α. Απνηειεί αδίθεκα, πνπ εμαηξείηαη απφ ηε δηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο. Σα
πεηξαηηθά πινία δελ έρνπλ ζεκαία ή αλ έρνπλ, ελεξγνχλ αληίζεηα πξνο ηε λφκηκε ζπκπεξηθνξά.
Πεηξαηεία ζπληζηνχλ νη εμήο πξάμεηο -> α) Κάζε παξάλνκε πξάμε βίαο, θαηάιεςεο ή
θαηαζηξνθήο πνπ γίλεηαη γηα ηδηνηειείο ζθνπνχο απφ ην πιήξσκα ή ηνπο επηβάηεο ηδησηηθνχ
θαη ζηξέθνληαη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα ή ζε ηφπν πνπ δελ ππφθεηηαη ζηε δηθαηνδνζία θαλελφο
θξάηνπο // β) Κάζε πξάμε θαηαζηξνθήο ή ρξεζηκνπνίεζεο πινίνπ ή αεξνζθάθνπο, φηαλ εθείλνο
πνπ ηελ ηειεί γλσξίδεη ηα γεγνλφηα πνπ πξνζδίδνπλ πεηξαηηθφ ραξαθηήξα. Πεηξαηεία, επίζεο,

ζεσξείηαη θαη θάζε πξάμε πνπ ζηνρεχεη ζηελ παξφηξπλζε ή δηεπθφιπλζε ησλ πξάμεσλ απηψλ.
ΗΗ Β. Πξφθεηηαη γηα δηαρξνληθφ θαηλφκελν, αθνχ ήδε απφ ην 1958 ελδεκνχζε ζηελ Κίηξηλε ζάιαζζα,
ζηε ΝΑ Αζία, ζηελ Αθξηθή, ζηνλ Ηλδηθφ σθεαλφ θαη ζε πεξηνρέο ηνπ Δηξεληθνχ. Πιένλ ζπλδπάδεηαη
θαη κε ηνλ φξν 'έλνπιε ιεζηεία'. ΗΗ Γ. Σν δηεζλέο δίθαην ζεσξεί ηνπο πεηξαηέο σο ερζξνχο ηεο
αλζξσπφηεηαο. Έηζη, θάζε θξάηνο θη φρη κφλν ην θξάηνο ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ή ηεο ηζαγέλεηαο ηνπ
δξάζηε λνκηκνπνηείηαη λα ζπιιακβάλεη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα κε ηα πνιεκηθά ή δεκφζηα
πινία/αεξνζθάθε ηνπ ηνπο δξάζηεο θαη ην πινίν, θαζψο θαη λα δηθάδεη ηνπο δξάζηεο θαηά ηελ
εζσηεξηθή πνηληθή ηνπ λνκνζεζία θαη λα θαηάζρεη ην πινίν. Αλ απνδεηρζεί φηη ην πινίν δελ δηέπξαμε
ην αδίθεκα ηεο πεηξαηείαο, ην θξάηνο ηνπ ζπιιακβάλνληνο πινίνπ νθείιεη απνδεκίσζε. Σέινο, ε
επζχλε γηα ηελ πξφιεςε/θαηαζηνιή πξάμεσλ πεηξαηείαο, πνπ ηεινχληαη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα θαη
ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε, αλήθεη ζην παξάθηην θξάηνο. ΗΗ Γ. Δμνκνηψλνληαη κε πεηξαηηθά ηα πνιεκηθά ή
άιια δεκφζηα πινία ή αεξνζθάθε, ζηα νπνία ην πιήξσκα πξαγκαηνπνηεί ζηάζε θαη θαηάιεςε πξνο
ην ζθνπφ δηάπξαμεο πεηξαηείαο. ΗΗ Δ. Πνιεκηθά πινία επηθάλεηαο θαη ππνβξχρηα αγλψζηνπ
εζληθφηεηαο θαη ρσξίο ζεκαία εμνκνηψλνληαη κε πεηξαηηθά. ΗΗ ΠΟΗΔ΢ ΠΡΑΞΔΗ΢ ΓΔΝ
ΑΠΟΣΔΛΟΤΝ ΠΔΗΡΑΣΔΗΑ => α) ΢ηάζε ζε πνιεκηθφ πινίν (π.ρ. θαηάιεςε ηνπ ζσξεθηνχ
Πνηέκθηλ απφ κέιε ηνπ πιεξψκαηνο ζην ιηκάλη ηεο Οδεζζνχ· νδεγήζεθε ζηε Ρνπκαλία, ε νπνία
έδσζε πνιηηηθφ άζπιν ζηνπο ζηαζηαζηέο θαη παξέδσζε ην πινίν ζηε Ρσζία). / β) ΢ηάζε ζε
εκπνξηθφ πινίν ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα -> αξκνδηφηεηα θαηαζηνιήο έρεη κφλν ην θξάηνο ηεο
ζεκαίαο, ην νπνίν δηα ηνπ πινηάξρνπ/πξνμέλνπ κπνξεί λα δεηήζεη ηε ζπλδξνκή άιισλ θξαηψλ· απηή
παξέρεηαη πξναηξεηηθψο. ΗΗ Ε. Πεηξαηεία ζηηο αθηέο ηεο ΢νκαιίαο: Κίλδπλνο γηα ηε λαπζηπινΐα θαη
ηε δηεζλή έλλνκε ηάμε. α) Πξφιεςε θαη θαηαζηνιή ηεο πεηξαηείαο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα ->
πνιεκηθά πινία άιισλ θξαηψλ, πνπ δξνπλ απηφλνκα ή ζην πιαίζην δηεζλψλ επηρεηξήζεσλ,
ζπιιακβάλνπλ πνιεκηθά πινία ή άιια χπνπηα. / β) Έιεγρνο θαη θαηαπνιέκεζε ηεο πεηξαηείαο
εληφο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο ηεο ΢νκαιίαο -> ΢εκεηψλεηαη φηη έλνπιε ιεζηεία πνπ ιακβάλεη ρψξα
εληφο ρσξηθψλ πδάησλ δε ζπληζηά πεηξαηεία· άξα, απαηηείηαη ε ζπλαίλεζε ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο γηα
ηελ θαηαζηνιή φζν θαη γηα ηε ζχιιεςε πεηξαηψλ πνπ θαηαθεχγνπλ ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε κεηά ηε
δηάπξαμε πεηξαηείαο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα. γ) Άζθεζε δηθαηνδνζίαο -> Όια ηα θξάηε έρνπλ
δηθαίσκα λα ζπιιάβνπλ θαη λα δηθάζνπλ ηνπο πεηξαηέο. Σα θξάηε πνπ αζθνχζαλ λενςία θαη
ζπλειάκβαλαλ ηνπο πεηξαηέο δελ επηζπκνχζαλ λα ηνπο κεηαθέξνπλ ζηε ρψξα ηνπο, νπφηε ηνπο
παξέδηδαλ ζε ηξίηα θξάηε. Βέβαηα, ηα πξψηα θέξνπλ δηεζλή επζχλε ζε πεξίπησζε πνπ ηα ηειεπηαία
δελ ηεξνχλ ηα βαζηθά αλζξψπηλα δηθαηψκαηα.
5. Ζ ΢χκβαζε γηα ηελ θαηαζηνιή παξάλνκσλ πξάμεσλ θαηά ηεο αζθάιεηαο ηεο ζαιάζζηαο
λαπζηπινΐαο: α) ππνρξέσζε ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ λα πξνβιέπνπλ θαη λα ηηκσξνχλ ζηνπο
εζσηεξηθνχο πνηληθνχο θψδηθέο ηνπο ηηο παξάλνκεο πξάμεηο βίαο θαηά πινίσλ / β) δηεζλή
δηθαηνδνζία ησλ εζσηεξηθψλ δηθαζηεξίσλ γηα πξάμεηο ζηξεθφκελεο θαηά πινίσλ πνπ θέξνπλ
ηελ ηζαγέλεηα ηνπ ελ ιφγσ θξάηνπο, νπνπδήπνηε θη αλ δηαπξαρζεί ην αδίθεκα / γ) ηα εγρψξηα
δηθαζηήξηα είλαη αξκφδηα λα δηθάδνπλ ηηο παξάλνκεο πξάμεηο πνπ ζπκβαίλνπλ επί εκπνξηθψλ
πινίσλ ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε, αλεμαξηήησο ζεκαίαο ή ηζαγέλεηαο / δ) εθαξκνγή ηεο αξρήο 'είηε
δηθάδεηο είηε εθδίδεηο ζε ηξίην θξάηνο'.
6. Παξάλνκε δηαθίλεζε λαξθσηηθψλ: Έγηλε πξνζπάζεηα γηα ηε ζέζπηζε δηαηάμεσλ

πάηαμεο/πξφιεςεο ηεο δηαθίλεζεο ςπρνηξφπσλ νπζηψλ δηα ζαιάζζεο -> απέηπρε ιφγσ ηνπ θφβνπ
γηα επεκβάζεηο μέλσλ θξαηψλ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα θαη εκπφδηα ζηε λαπζηπινΐα. Βέβαηα,
αλεμαξηήησο ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο, ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε θαη ηα εζσηεξηθά χδαηα, ην παξάθηην
θξάηνο δηθαηνχηαη λα αλαθφπηεη ηνλ πινπ θαη λα ζπιιακβάλεη θάζε χπνπην εκπνξηθφ πινίν· γηα
επέκβαζε ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα απαηηείηαη αίηεζε ή ζπλαίλεζε ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο.

Β. Αλεπάξθεηα ησλ ξπζκίζεσλ: Ζ έγθξηζε γηα ηε ζχιιεςε ηνπ πινίνπ πξαγκαηνπνηείηαη ηελ ψξα
ηεο ζχιιεςεο ή αξγφηεξα. Οη αξρέο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο έρνπλ δηθαίσκα επέκβαζεο ζε
νπνηνδήπνηε πινίν, έζησ θαη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα, φηαλ απεηιείηαη ε αζθάιεηα ηνπ παξάθηηνπ
θξάηνπο -> έηζη, νη ΖΠΑ ζπλέιαβαλ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα πινίν ππφ θππξηαθή ζεκαία
πξνεξρφκελν απφ ηελ Κνινκβία θαη έκθνξην λαξθσηηθψλ· ην 1986, ε ηηαιηθή αθηνθπιαθή ζπλέιαβε
ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα ππφ ζεκαία Ολδνχξαο εκπνξηθφ πινίν κε άγλσζηε θαηεχζπλζε πνπ κεηέθεξε
λαξθσηηθά -> επεηδή ε Ολδνχξα δελ ζπλήλεζε ζηε ζχιιεςε, ε Ηηαιία θξίζεθε αλαξκφδηα.
7. Γνπιεκπφξην: Πξφθεηηαη γηα δηεζλέο αδίθεκα. Σα θξάηε είλαη ππνρξεσκέλα λα ιακβάλνπλ

απνηειεζκαηηθά κέηξα γηα ηελ πξφιεςε θαη ηελ ηηκσξία κεηαθνξάο δνχισλ κε πινία πνπ θέξνπλ ηε
ζεκαία ηνπο θαη λα απνηξέπνπλ ηελ παξάλνκε ρξήζε ηεο ζεκαίαο ηνπο γηα ην ζθνπφ απηφ. Γνχινο
πνπ θαηαθεχγεη ζε πινίν νπνηαζδήπνηε ζεκαίαο ζεσξείηαη ειεχζεξνο.
8. Σν δηθαίσκα ζπλερνχο θαηαδίσμεο: Σν παξάθηην θξάηνο έρεη δηθαίσκα ζπλερνχο θαηαδίσμεο

ελφο μέλνπ εκπνξηθνχ πινίνπ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα, εθφζνλ παξαβίαζε ηνπο λφκνπο ηνπ πξψηνπ,
ελψ βξηζθφηαλ ζηα εζσηεξηθά χδαηα ή ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηνπ (΢χκβαζε Γελεχεο 1958 θαη άξζξν
11 ΓΘ 1982). Γηαηππψζεθε ζηελ αξρή ζε δηκεξή ζχκβαζε κεηαμχ ΖΠΑ θαη Αγγιίαο γηα ηε
δηαζθάιηζε ηεο πνηναπαγφξεπζεο- π.ρ. ππήξμαλ ππνςίεο γηα θαλαδηθφ πινίν φηη παξαβίαζε ηνπο
ζρεηηθνχο λφκνπο ησλ ΖΠΑ· δελ ζπκκνξθψζεθε ζην αίηεκα λα αλαθφςεη ηνλ πινπ, θαηαδηψρζεθε,
αλαθφπεθε θαη κεηά ην βχζηζαλ -> ην ηειεπηαίν απνηειεί ππέξβαζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παξάθηηνπ
θξάηνπο ζηνλ ηνκέα ηεο ζπλερνχο θαηαδίσμεο.
Α. Πξνυπνζέζεηο: Πξέπεη ην μέλν εκπνξηθφ πινίν λα παξαβίαζε ηνπο λφκνπο ηνπ παξάθηηνπ
θξάηνπο ζηα εζσηεξηθά χδαηα, ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ή ηε ζπλνξεχνπζα δψλε (εθφζνλ ε
παξαβίαζε έγηλε κέζα ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε). Ζ θαηαδίσμε (ζπλήζσο γηα παξάλνκε αιηεία) κπνξεί
λα γίλεη κέζα απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ή ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα· αξθεί ην πινίν λα βξίζθεηαη
αθφκα ζε θάπνην απφ ηα πξναλαθεξζέληα κέξε. Ζ θαηαδίσμε πξέπεη λα γίλεη ακέζσο κεηά ηελ
παξαβίαζε θαη λα πξαγκαηνπνηεζεί κε δηάθνξα ζθάθε (πινίν ή αεξνπιάλν), αθνχ εηδνπνηεζεί
ην μέλν πινίν κε ηειεβφα ή άιιν πξφζθνξν κέζν (δηφηη αλ δνζεί κε ειεθηξνληθφ ζήκα, ην
παξαβηάδνλ πινίν ζα έρεη ηελ άλεζε λα απνκαθξπλζεί). Ζ θαηαδίσμε πξέπεη λα ζπλερήο, ζεξκή θαη
λα κε δηαθνπεί σο ηε ζχιιεςε. Παχεη φηαλ ην μέλν πινίν κπνξέζεη λα κπεη ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε
ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ηνπ ή άιινπ. Ζ ΢χκβαζε ΓΘ 1982 επεθηείλεη ην δηθαίσκα γηα ηηο
παξαβηάζεηο ζηελ πθαινθξεπίδα θαη ζηελ ΑΟΕ. Αλ νη ππνςίεο δελ επηβεβαησζνχλ, ην θξάηνο ηεο
ζεκαίαο ηνπ θαηαδηψθνληνο πινίνπ νθείιεη επαλφξζσζε.
9. Έξεπλα θαη δηάζσζε ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα θαη δηεζλήο κεηαλάζηεπζε: Τπάξρνπλ παξάλνκνη
κεηαλάζηεο θαη ζχκαηα αλζξψπηλεο εθκεηάιιεπζεο πνπ επηιέγνπλ λα κεηαλαζηεχζνπλ δηα ζαιάζζεο,
κε βάξθεο ή πινηάξηα -> επηζθαιέο. Φπζηθά, δηεζλείο ζπκβάζεηο αλαγθάδνπλ ηα θξάηε ηεο ζεκαίαο
λα εληάμνπλ ζηελ εζσηεξηθή ηνπο λνκνζεζία ηελ ππνρξέσζε ησλ θπβεξλεηψλ πινίσλ πνπ θέξνπλ ηε
ζεκαία ηνπο λα παξάζρνπλ αξσγή ζε άηνκα πνπ θηλδπλεχνπλ ζηε ζάιαζζα· ηα παξάθηηα θξάηε,
πάιη, πξέπεη λα έρνπλ ελεξγνπνηήζεη θέληξα 'έξεπλαο θαη δηάζσζεο' γηα ηελ ηαρχηεξε δπλαηή
αλεχξεζε αζθαινχο ρψξνπ δηακνλήο. Σέινο, ε ΔΔ αλαιακβάλεη ηε θχιαμε ησλ ζαιάζζησλ ζπλφξσλ
ησλ θξαηψλ κειψλ κε ηε δεκηνπξγία ηεο FRONTEX.

ΣΜΖΜΑ ΗΗΗ
ΑΛΛΟΗ (ΝΔΧΣΔΡΟΗ) ΘΔ΢ΜΟΗ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ: Βι. πθαινθξεπίδα, ΑΟΕ, αξρηπειαγηθφ

θξάηνο θαη ε Πεξηνρή ηνπ δηεζλνχο βπζνχ => βιέςεηο θξαηηθνχ επεθηαηηζκνχ. Σελ αληίξξνπε ηάζε
εθθξάδεη ε πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο πεξηνρήο ηνπ βπζνχ πνπ ζα απνηειεί θνηλφ θηήκα ηεο
αλζξσπφηεηαο. Ο ζεζκφο ηεο πθαινθξεπίδαο ηζρχεη κφλν γηα ηα θξάηε πνπ δελ έρνπλ θεξχμεη ΑΟΕ
(δηαθνξεηηθά, απνξξνθάηαη). Ζ ΑΟΕ έηπρε ιεπηνκεξεηαθψλ ξπζκίζεσλ, ελψ γηα ην δηεζλή βπζφ πνπ
δε ζα αλήθεη ζε θαλέλα θξάηνο αλαζεσξήζεθε ην φιν θαζεζηψο.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
Ζ ΤΦΑΛΟΚΡΖΠΗΓΑ
1. Γεληθά: Οη λνκηθνί άξρηζαλ λα εηζρσξνχλ ζπζηεκαηηθά ζην βπζφ ηεο ζάιαζζαο γηα ηελ
εμεξεχλεζε θαη ηελ εθκεηάιιεπζε θπζηθψλ πφξσλ (πεηξέιαην, εμφξπμε κεηαιιεπκάησλ θαη
πδξνγνλαλζξάθσλ, σθεαλνγξαθία γηα ηε ραξηνγξάθεζε ηεο κνξθνινγίαο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ
βπζνχ). => απνζηνιή γηα ηε δηεπθξίληζε ησλ δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ ησλ θξαηψλ, ψζηε λα
νξγαλσζεί ε δηεζλήο ζπλεξγαζία. ΢πλήζσο επλννχληαη ηα ηερλνινγηθψο αλεπηπγκέλα θξάηε· αο κελ
μερλάκε φηη ν ππνζαιάζζηνο ρψξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ζηξαηησηηθνχο ζθνπνχο θαη, άξα, ηα
αιιεινζπγθξνπφκελα ζπκθέξνληα πεξηιακβάλνπλ ζηξαηεγηθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο
επηδηψμεηο.
2. Γεσινγηθή δηάθξηζε ησλ πθάισλ εθηάζεσλ: Βπζφο είλαη ην έδαθνο θαη ην ππέδαθνο ηνπ ππζκέλα
ηεο ζάιαζζαο. Γηαθξίλνληαη ηέζζεξα είδε χθαισλ εθηάζεσλ (αλάινγα κε ηελ απφζηαζε επηθάλεηαο
βπζνχ-επηθάλεηαο ζάιαζζαο θαη ηελ απφζηαζε απφ ηελ αθηή) -> α) πθαινθξεπίδα, β)
πθαινπξαλέο, γ) επεηξσηηθφ αλχςσκα, δ) σθεάληα άβπζζνο. Απφ γεσινγηθή άπνςε, ε
πθαινθξεπίδα απνηειεί ηε ζπλέρεηα ηεο μεξάο θάησ απφ ηε ζάιαζζα· αξρίδεη απφ ηελ αθηή θαη
ηειεηψλεη εθεί πνπ ην επηθιηλέο ηνπ βπζνχ γίλεηαη πην έληνλν. Ζ θιίζε απηή νδεγεί ζην
πθαινπξαλέο. Σν πιάηνο ηεο πθαινθξεπίδαο δελ είλαη νκαιφ· αιινχ ε επέθηαζε ηεο μεξάο θάησ
απφ ηε ζάιαζζα είλαη ειάρηζηε (Ννξβεγία, Μεζφγεηνο) θη αιινχ ε πθαινθξεπίδα είλαη εθηεηακέλε
(αλαηνιηθέο αθηέο ηεο Αζίαο, ηεο Ακεξηθήο θαη ηεο Απζηξαιίαο). ΢πκβαίλεη ζην κέζν ησλ αβχζζσλ
λα εκθαλίδνληαη βνπλά, κέξνο ησλ νπνίσλ βξίζθεηαη θνληά ζηελ επηθάλεηα. Έηζη, απφ γεσινγηθή
άπνςε, ε πθαινθξεπίδα είλαη έλα πιάησκα ζρεηηθά ξερφ, σο 200 κέηξα, ηνπ νπνίνπ ε ζπλνιηθή
έθηαζε δελ ππεξβαίλεη ην 7% ηνπ ζπλφινπ ηνπ βπζνχ ηνπ πιαλήηε καο. Σν ηκήκα ηνπ βπζνχ πνπ
απνθιίλεη ζε βάζνο κεγαιχηεξν απφ 200 κέηξα θαη έρεη θιίζε 35-40 κνηξψλ, ιέγεηαη πθαινπξαλέο
(11% ηνπ βπζνχ). Σφζν ε πθαινθξεπίδα φζν θαη ην πθαινπξαλέο δεκηνπξγνχλ ην πθαινπιαίζην, ην
νπνίν μεθηλάεη απφ ηελ αθηή, ελψ πεξηιακβάλεη ην επεηξσηηθφ αλχςσκα. Οη σθεάληεο άβπζζνη
(82% ηνπ βπζνχ) δηαθξίλνληαη ζε πεδηάδεο ηεο αβχζζνπ (2500-5700 κέηξα θάησ) θαη ιάθθνπο ηεο
αβχζζνπ. Σέινο, ζεκεηψλνληαη ηα εμήο -> νη δψλεο ηεο πθαινθξεπίδαο απνηεινχλ ζπνπδαίν
παξάγνληα γηα ηελ νηθνλνκία ηεο ζάιαζζαο (βηνινγηθνί πφξνη, πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην, άλζξαθαο,
ζίδεξνο, δηακάληηα, ρξπζφο, ραιθφο, άξγπξνο θ.ά.). ΢ηηο δε αβχζζνπο ππάξρνπλ πνζφηεηεο ρξσκίνπ
θαη ληθειίνπ, ελψ νιφθιεξνο ν σθεάληνο βπζφο θαιχπηεηαη απφ πνιπκεηαιιηθνχο θνλδχινπο =>
δαπαλεξή εμφξπμε.
3. Ννκηθφο νξηζκφο ηεο πθαινθξεπίδαο: [Ο γεσινγηθφο νξηζκφο είλαη ζπκβαηηθφο γη' απηφ
ππνζηεξίρζεθε φηη πθαινθξεπίδα πξέπεη λα ζεσξείηαη εθείλν ην κέξνο ηνπ βπζνχ πνπ μεθηλά απφ ηελ

αθηή θαη ηειεηψλεη φπνπ ε απφθιηζε γίλεηαη πνιχ απφηνκε, αλεμαξηήησο ηνπ βάζνπο]. Γηα λα
επηηεπρζεί ίζε κεηαρείξηζε κεηαμχ ησλ παξάθηησλ πνιηηεηψλ, κεξηθέο απφ ηηο νπνίεο δελ έρνπλ
πθαινθξεπίδα απφ γεσινγηθή έλλνηα, νη λνκηθνί εηζεγήζεθαλ έλα κε ζηαζεξφ θξηηήξην
εθκεηαιιεχζεσο <επεηδή ηα ιαηηλνακεξηθαληθά θξάηε ήζειαλ λα εμαζθαιίζνπλ θαιχηεξα ηνπο
θπζηθνχο πφξνπο ησλ αθηψλ ηνπο> -> ε πθαινθξεπίδα ζα βξηζθφηαλ πέξα απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε
σο ην ζεκείν φπνπ ν βπζφο ησλ ππεξθείκελσλ πδάησλ επέηξεπε ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθψλ
πφξσλ ηνπ βπζνχ. Βέβαηα, πνιινί ππνζηήξημαλ φηη έλαο ηέηνηνο νξηζκφο ζα πεξίθιεηε αζηάζεηα θαη
αβεβαηφηεηα σο πξνο ηελ αθξηβή έθηαζε ηεο πθαινθξεπίδαο, γη' απηφ πηνζεηήζεθε ην θξηηήξην ηεο
ηζνβαζνχο θακπχιεο 200 κέηξσλ, πνπ λσξίηεξα είρε απνξξηθζεί.
4. Πιάηνο ηεο πθαινθξεπίδαο θαηά ηε ΢χκβαζε ηνπ 1958: Ζ πθαινθξεπίδα εθηεηλφηαλ σο ην

ζεκείν φπνπ ην βάζνο ησλ πδάησλ έθηαλε ηα 200 κέηξα. Αλ, φκσο, ε εθκεηάιιεπζε ηνπ βπζνχ
πξαγκαηνπνηείην ζε βάζνο κεγαιχηεξν ησλ 200 κέηξσλ, ηφηε ε πθαινθξεπίδα επεθηεηλφηαλ σο ην
ζεκείν απηφ. Πξνβιήκαηα -> α) νπνηνζδήπνηε επηηπγράλεη εθκεηάιιεπζε ζε κεγαιχηεξν βάζνο,
κεηαζέηεη απηφκαηα ηα φξηα ηεο πθαινθξεπίδαο ππέξ φισλ ησλ παξάθηησλ θξαησλ / β) αλ ε
εθκεηάιιεπζε είλαη ζπκθέξνπζα ή φρη δελ θξίλεηαη αληηθεηκεληθά· δηφηη κηα 100% ζπκθέξνπζα
εθκεηάιιεπζε κπνξεί λα κελ είλαη πξφζθνξε ζε ζπγθεθξηκέλεο ζηηγκέο ή λα απεηιεί ηελ νηθνλνκία
ηξίησλ ρσξψλ. Άξα, ην θξηηήξην ηεο εθκεηάιιεπζεο έπξεπε λα ιακβάλεηαη ππφςε ρσξίο λα
αλαδεηείηαη αλ ε εμφξπμε είλαη δπλαηή θη αλ ε ηηκή ηνπ πξντφληνο είλαη ηέηνηα ψζηε λα επηηξέπεη ηε
δηνρέηεπζή ηνπ ζηε δηεζλή αγνξά / γ) αλ ππάξρεη δπλαηφηεηα εμφξπμεο δηαθφξσλ πξντφλησλ, ε
επέθηαζε ηζρχεη γηα ην κεγαιχηεξν βάζνο ζην νπνίν βξίζθεηαη θάπνην απφ απηά.
5. Οξηζκφο γηα ην πιάηνο ηεο πθαινθξεπίδαο θαηά ηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982: Ζ πθαινθξεπίδα ελφο
παξάθηηνπ θξάηνπο α) ζηελ πεξίπησζε πνπ ην πθαινπξαλέο δε θηάλεη σο ηα 200 λ.κ. ->
πεξηιακβάλεη ηνπο ζαιάζζηνπο βπζνχο θαη ην ππέδαθνο ηνπο πέξα απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ζε φιε
ηελ έθηαζε ηεο θπζηθήο πξνέθηαζεο απηνχ ηνπ θξάηνπο, σο ηελ εμσηεξηθή απφθιηζε ηνπ
πθαινπιαηζίνπ ή ζε έθηαζε 200 λ.κ. απφ ηηο γξακκέο βάζεσο. Σφηε ν βπζφο ηαπηίδεηαη κε απηφλ ηεο
ΑΟΕ / β) φηαλ ην πθαινπξαλέο επεθηείλεηαη πέξα απφ ηα 200 λ.κ. απφ ηηο γξακκέο βάζεσο -> ην
εμσηεξηθφ φξην ηεο πθαινθξεπίδαο θαζνξίδεηαη είηε κέρξη ηα 350 λ.κ., είηε ζηα 100 λ.κ. πέξα ηεο
ηζνβαζνχο ησλ 2500 κέηξσλ, είηε ζηα 60 λ.κ. απφ ηε βάζε ηνπ επεηξσηηθνχ αλπςψκαηνο.
Δηζήρζεζαλ, δειαδή, δχν λέα θξηηήξηα· έλα ηεο απφζηαζεο θη έλα γεσινγηθφ.
6. Γηθαηνινγεηηθή βάζε ηεο λνκηθήο θχζεο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο πνπ
αθνξνχλ ηελ πθαινθξεπίδα: Τπάξρνπλ ipso facto θαη ab initio, κε βάζε ηελ αξρή ηεο θπξηαξρίαο
ηνπ θξάηνπο ζε απηφ ην ηκήκα ηνπ βπζνχ θαη κε επέθηαζε ηεο θπξηαξρίαο απηήο ππφ ηε κνξθή
άζθεζεο θπξηαξρηθψλ δηθαησκάησλ -> ζπκθπέο δηθαίσκα, δει. ε χπαξμή ηνπ κπνξεί λα πηζηνπνηεζεί
(δεισηηθφο ραξαθηήξαο) αιιά δελ πξνυπνζέηεη νπνηαδήπνηε ζπζηαηηθή πξάμε. Σν δηθαίσκα απηφ δελ
εμαξηάηαη απφ ηελ απνηειεζκαηηθή άζθεζή ηνπ· είλαη απνθιεηζηηθφ, κε ηελ έλλνηα φηη αλ έλα
παξάθηην θξάηνο επηιέγεη λα κελ εθκεηαιιεπηεί ηηο δψλεο ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπ, δελ κπνξεί λα ην
θάλεη θαλέλα άιιν, ρσξίο ξεηή ζπγθαηάζεζε.
7. Ννκηθή θχζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο: Μεηά ην 1945, νη εμειίμεηο ήηαλ θπξίσο
θξαζηηθέο, κε εμαίξεζε κεξηθά θξάηε ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο, πνπ δεηνχζαλ λα λνκηκνπνηεζνχλ
ζηελ άζθεζε θπξηαξρηθψλ δηθαησκάησλ γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηνπ βπζνχ πέξα
απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε. Ο φξνο 'θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα' έρεη επηθξαηήζεη επεηδή αληαπνθξίλεηαη,
αθελφο ζηα ζπγθεθξηκέλα δηθαηψκαηα πνπ έρεη ην παξάθηην θξάηνο έμσ απφ ην έδαθφο ηνπ θη
αθεηέξνπ ζηα φξηα πνπ ην δηεζλέο δίθαην αλαγλσξίδεη σο αληίβαξν ζηελ επεθηαηηθή ηάζε ηεο
θξαηηθήο θπξηαξρίαο. Σα δηθαηψκαηα απηά είλαη ιεηηνπξγηθά, αλαγλσξίδνληαη γηα ζπγθεθξηκέλν

ζθνπφ, δει. ηελ έξεπλα θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο πθαινθξεπίδαο, θαζψο θαη
ζπκθπή πξνο ηελ θπξηαξρία (φρη κφλν εμνπζία λνκνζεζίαο, αιιά θαη 'δηθαηνδνζία πξνιήςεσο θαη
θνιαζκνχ θάζε παξαβίαζεο'). Μάιηζηα, επεηδή ε εζληθή λνκνζεζία ηζρχεη ipso facto ζηελ
πθαινθξεπίδα, απαηηείηαη expressis verbis επέθηαζε ηεο εζσηεξηθήο λνκνζεζίαο γηα λα είλαη δπλαηφο
ν έιεγρνο. Βαζηθφο ζηφρνο ήηαλ λα δηαθπιαρζεί ην ειεχζεξν θαζεζηψο ησλ ππεξθείκελσλ πδάησλ. Ζ
δε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ φξνπ 'θπξηαξρία' δχζθνια ζα κπνξνχζε λα λνκηκνπνηήζεη άιιν θαζεζηψο γηα
ην βπζφ θαη άιιν γηα ηα ππεξθείκελα χδαηα.
8. Πεξηερφκελν ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο ζηελ πθαινθξεπίδα: Α. Όρη κφλν
'νξπθηφο πινχηνο' -> Ο ζεζκφο ηεο πθαινθξεπίδαο ζεκειηψζεθε απφ ηελ αλάγθε εθκεηάιιεπζεο
ησλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ θαη άιισλ νξπθηψλ. Αιιά ηφηε, ηέζεθε ην εξψηεκα θαηά πφζν ζα
εκπνδηδφηαλ ε αιηεία θαζηζηηθψλ εηδψλ απφ άιια θξάηε. Έηζη, νη βηνινγηθνί πφξνη ζα ππάρζεθαλ ζην
θαζεζηψο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο· αξγφηεξα, ρξεζηκνπνηήζεθε ν φξνο 'θπζηθνί πφξνη' θη εληάρζεθαλ
ηα θαζηζηηθά είδε ζην θαζεζηψο ηεο πθαινθξεπίδαο, κε ηελ ηδέα φηη νξηζκέλνη δσληαλνί νξγαληζκνί
δνπλ δηαξθψο πξνζθνιιεκέλνη ζην βπζφ. Απηφ απνηεινχζε κηα πξψηε απεηιή ζην θαζεζηψο ηεο
ειεχζεξεο αιηείαο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα (πνπ εδξαηψλεηαη πιένλ κε ηελ ΑΟΕ), αλ θαη ηνλίζηεθε φηη
πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ηα θεθηεκέλα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ ππεθφσλ ζηελ αιηεία. Ο φξνο
θπζηθνί πφξνη αληηκεησπίζηεθε δηαθνξεηηθά => φηη έπξεπε λα αλαθέξεηαη α. ζηνλ νξπθηφ πινχην
θαη ζηνπο κε δψληεο νξγαληζκνχο (π.ρ. απνιηζσκέλα ερηλφδεξκα, θαξθηλνεηδή θαη καιάθηα) / β.
θαη ζε φινπο ηνπο ηρζείο ηνπ βπζνχ. ΗΗ Β. Πνηνπο πφξνπο θαιχπηνπλ ηα θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα:
α) φια ηα νξπθηά πνπ βξίζθνληαη ζην έδαθνο θαη ην ππέδαθνο ηνπ βπζνχ, β) ηνπο κε δψληεο
νξγαληζκνχο ηνπ βπζνχ, ηνπ δψληεο νξγαληζκνχο πνπ αλήθνπλ ζηα θαζηζηηθά είδε, δει. παλίδα
θαη ρισξίδα πνπ ζηελ επνρή ηεο αιίεπζεο είλαη αλίθαλα λα θηλεζνχλ ή δε κπνξνχλ λα θηλεζνχλ παξά
κφλν φηαλ βξίζθνληαη ζε ζπλερή θπζηθή επαθή κε ην έδαθνο ή ην ππέδαθνο ηνπ βπζνχ.
ΔΡΜΖΝΔΤΣΗΚΔ΢ ΓΤ΢ΥΔΡΔΗΔ΢ => 1. φινη νη νξγαληζκνί ηεο ζάιαζζαο έρνπλ κηα θάζε
δηαβίσζεο ζην βπζφ / 2. πνιινί νξγαληζκνί άιινηε θνιπκπνχλ ή πιένπλ ζην λεξφ θη άιινηε
πεξπαηνχλ ζην έδαθνο ηνπ βπζνχ / 3. άιινη δελ είλαη πξνζθνιιεκέλνη ζηελ πθαινθξεπίδα, αιιά
θηλνχληαη αξγά ζε κηθξέο ή κεγάιεο απνζηάζεηο πάλσ ζε απηή. ΢εκεηψλεηαη φηη θαζηζηηθά είδε
είλαη νη ζπφγγνη, ηα θνξάιιηα, ηα κχδηα, ηα καξγαξηηάξηα· αιιά ε δηακάρε αθνξά ηα νζηξαθφδεξκα,
πνπ έρνπλ πνιιέο θάζεηο παξακνλήο ζην βπζφ, πεξπαηνχλ πάλσ ζε απηφλ θαη δηαλχνπλ κεγάιεο
απνζηάζεηο, ελψ -παξάιιεια- θνιπκπνχλ ζην λεξφ {δηελέμεηο: ΖΠΑ-Ηαπσλίαο γηα ηελ αιηεία ηνπ
king crab αλαηνιηθά ηνπ Βεξίγγεηνπ πνξζκνχ / Γαιιίαο-Βξαδηιίαο γηα ηελ αιίεπζε αζηαθψλ. Ζ
Βξαδηιία, κάιηζηα, δηέηαμε ηα γαιιηθά αιηεπηηθά, πνπ βξίζθνληαλ ζε απφζηαζε 100 ρικ απφ ηηο
αθηέο ηεο, λα απνπιεχζνπλ ζε 48 ψξεο· ζε απάληεζε ε Γαιιία έζηεηιε πνιεκηθά πινία γηα ηελ
πξνζηαζία ηεο αιηείαο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα). Σειηθά, ηα νζηξαθφδεξκα θαίλεηαη λα απνθιείνληαη
απφ ηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο· θπζηθά, ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα
παξαρσξήζεη ην δηθαίσκα αιηείαο ησλ θαζηζηηθψλ ζηελ πθαινθξεπίδα κε εηδηθή ζπλζήθε- π.ρ.
ζχκβαζε ΖΠΑ θαη Δ΢΢Γ πνπ αλαγλσξίδεη ακνηβαία δηθαηψκαηα αιηείαο ηνπ είδνπο king crabs.
Ζ ΑΠΟΚΛΔΗ΢ΣΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΕΧΝΖ (ΑΟΕ)
1. Λφγνη ζέζπηζεο ηεο ΑΟΕ: Ζ ηδέα ηεο επέθηαζεο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο πέξα
απφ ηα φξηα ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο ζηεξίδεηαη ζηελ πξνζηαζία ησλ ζαιάζζησλ πφξσλ, ηνπιάρηζηνλ
φζσλ βξίζθνληαλ ζην ζαιάζζην ρψξν πνπ ππέξθεηηαη ηνπ βπζνχ. Ζ έκθαζε γηα ηε δεκηνπξγία ηεο
ΑΟΕ (θαζηεξσκέλν εζηκηθά δηεζλή ζεζκφ) δφζεθε απφ ηα θξάηε πνπ δελ είραλ πθαινθξεπίδα απφ
γεσινγηθή έλλνηα, επεηδή ε απφθιηζε ηνπ βπζνχ είλαη πνιχ κεγάιε ζε κηθξή απφζηαζε απφ ηηο αθηέο

ηνπο. Μάιηζηα, κεξηθά ιαηηλνακεξηθαληθά θξάηε, γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ βηνινγηθνχ πεξηβάιινληνο
ηεο ζάιαζζαο, εμήγγεηιαλ επέθηαζε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο ηνπο ζε 200 λ.κ. θαη κίιεζαλ γηα
'παηξνγνληθή ζάιαζζα'. Όια δε ηα αλαπηπζζφκελα θξάηε έθαλαλ ιφγν γηα 'νηθνλνκηθή δψλε', ελψ νη
κεγάιεο δπλάκεηο πξφηεηλαλ ηελ αλαγλψξηζε πξνηηκήζεσο ππέξ ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο γηα ηελ
αιηεία έμσ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε. Ζ ΔΔ έρεη πηνζεηήζεη ΑΟΕ ζηε Βφξεηα ζάιαζζα θαη ηνλ
Αηιαληηθφ.
2. Πιάηνο ηεο ΑΟΕ: Δθηείλεηαη ζην ζαιάζζην ρψξν πνπ θηάλεη σο 200 λ.κ. απφ ηελ αθηή, γηα ηε
δηεπθφιπλζε αιηείαο· αλ ιεθζεί ππφςε φηη ην κέγηζην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο θαηά ηε
ζχκβαζε είλαη 12 λ.κ. ηφηε ε ΑΟΕ θαζαπηή είλαη 188 λ.κ
3. Ννκηθή θχζε ηεο ΑΟΕ: Βξίζθεηαη έμσ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε· είλαη, φκσο, αλνηθηή ζάιαζζα ή
κηα ηξίηε ζάιαζζα πνπ παξεκβάιιεηαη αλάκεζα ζηελ αηγηαιίηηδα θαη ηελ αλνηθηή ζάιαζζα; Αιιά
ηφηε πψο δηθαηνινγείηαη φηη ηξίηα θξάηε έρνπλ ηα δηθαηψκαηα λαπζηπινΐαο, ππεξπηήζεσο θ.ά. πνπ
αλαγλσξίδνληαη γηα ηελ αλνηθηή ζάιαζζα; Σειηθά, ε ΑΟΕ πεξηιακβάλεη έλα πιέγκα δηθαησκάησλ θαη
ππνρξεψζεσλ ηνπ παξάθηηνπ θαη ησλ άιισλ θξαηψλ πνπ θαζνξίδνληαη κε γλψκνλα ηελ αλαγλψξηζε
θπξηαξρηθψλ δηθαησκάησλ αιηείαο θαη πξνζηαζίαο ηνπ ελαιίνπ πινχηνπ ππέξ ηνπ παξάθηηνπ, αιιά
ζπγρξφλσο πξέπεη λα ππάξμεη εμηζνξξφπεζε κε ηα ζπκθέξνληα ησλ δηαθφξσλ κεξψλ θαη ηεο
δηεζλνχο θνηλφηεηαο ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα.
4. Γηθαηψκαηα ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο ζηελ ΑΟΕ: Σν παξάθηην θξάηνο απνθηά ΑΟΕ κφλν αλ ηελ
θεξχμεη ηππηθά θαη αλαθνηλψζεη ζηνλ Γελ. Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ ηελ ελέξγεηα απηή. ΢ηελ ΑΟΕ
αλαγλσξίδνληαη ζην παξάθηην θξάηνο -> α. θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα ίδηα κε απηά ηεο
πθαινθξεπίδαο γηα ηελ έξεπλα, ηελ εθκεηάιιεπζε θαη ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ (+
άιινπο νηθνλνκηθνχο ζθνπνχο) ηεο ζαιάζζηαο απηήο πεξηνρήο. / β. δηθαηνδνζία γηα ηελ ηνπνζέηεζε
θαη ρξεζηκνπνίεζε ηερλεηψλ λεζηψλ θαη εγθαηαζηάζεσλ, γηα ηε ζαιάζζηα επηζηεκνληθή
έξεπλα θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο. Γίλεηαη πνιχ κηθξφ πεξηζψξην γηα ηξίηα
θξάηε λα εθκεηαιιεχνληαη ηε δψλε απηή, ρσξίο ξεηή ζπλαίλεζε ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο.
5. Γηθαηψκαηα ηξίησλ θξαηψλ ζηελ ΑΟΕ: Αλ ην παξάθηην θξάηνο δελ εθκεηαιιεχεηαη πιήξσο ηνπο
θπζηθνχο πφξνπο ηεο ΑΟΕ, ηα ηξίηα θξάηε κπνξνχλ λα επσθεινχληαη => α) Σα πεξίθιεηζηα θξάηε
ή απηά πνπ έρνπλ ηδηαίηεξα γεσγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά δηθαηνχληαη λα κεηέρνπλ ζηελ αιίεπζε
δσληαλψλ νξγαληζκψλ, πνπ απνκέλνπλ κεηά ηελ αιίεπζε απφ ην παξάθηην. / β) Αλ ην
πεξίθιεηζην είλαη αλαπηπζζφκελν, ηφηε δηθαηνχηαη λα κεηέρεη ηεο αιίεπζεο ρσξίο λα πεξηκέλεη
ηνλ θαζνξηζκφ πιενλαζκάησλ. / γ) Όια ηα άιια θξάηε, έρνπλ δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζην
πιενλάδνλ αιίεπκα (=φηαλ ε πνζφηεηά ηνπ ππεξβαίλεη ηελ πξαγκαηηθή δπλαηφηεηα αιίεπζεο πνπ
έρεη ην παξάθηην θξάηνο). Σέινο, • γηα ηα αλάδξνκα, ε αξκνδηφηεηα θαζνξηζκνχ ηνπ φγθνπ ηνπ
αιηεχκαηνο παξέρεηαη απνθιεηζηηθά ζην παξάθηην θξάηνο / • γηα ηα θαηάδξνκα, αξκνδηφηεηα έρεη ην
θξάηνο φπνπ ην αιίεπκα πεξλά ην κεγαιχηεξν ρξφλν ηεο δσήο ηνπ / • σο πξνο ηα κεηαλαζηεπηηθά
είδε, ν θαζνξηζκφο ηεο πεξηνρήο φπνπ ζα γίλεηαη ε αιίεπζή ηνπο, ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη ζε
ζπλεξγαζία κε πεξηθεξεηαθνχο ή άιινπο δηεζλείο νξγαληζκνχο.
6. Γηθαίσκα επέκβαζεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο ζηελ ΑΟΕ: Καηά ηελ άζθεζε ησλ θπξηαξρηθψλ
δηθαησκάησλ, ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα παίξλεη φια ηα θαηάιιεια κέηξα πεξηιακβαλφκελεο ηεο
έξεπλαο ηεο ζεκαίαο θαη ηεο επίζθεςεο/επηζεψξεζεο/θαηάζρεζεο/εηζαγσγήο ζε δίθε ησλ παξαβαηψλ
ησλ λφκσλ πνπ ζα ιακβάλεη ζε εθαξκνγή ηεο ΢πκβάζεσο ΓΘ 1982. Καηαξρήλ ην παξάθηην θξάηνο
δε ζα επηβάιιεη θπιάθηζε ή ζσκαηηθή ηηκσξία ησλ μέλσλ παξαβαηψλ θαη ζα εηδνπνηεί νπσζδήπνηε
ην θξάηνο ηεο ζεκαίαο. Σέινο, εληζρχεηαη ε δπλαηφηεηα επέκβαζεο γηα παξάλνκε αιηεία θαη

ξχπαλζε, ρσξίο λα απαηηείηαη ζπλαίλεζε ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ηνπ μέλνπ πινίνπ.
7. Τθαινθξεπίδα θαη βπζφο ηεο ΑΟΕ: Σν παξάθηην θξάηνο απνθηά δηθαηψκαηα έξεπλαο θαη
εθκεηάιιεπζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ζην πθαινπιαίζην. ΢πκπεξαζκαηηθά, ε ΑΟδ παξαζχξεη ζην
θαζεζηψο ηεο φινπο ηνπο ζαιάζζηνπο νξγαληζκνχο πνπ βξίζθνληαη ζην ζχλνιν ηνπ ρψξνπ πνπ
θαηαιακβάλεη. Αλ, φκσο, έλα παξάθηην θξάηνο δελ έρεη ΑΟΕ, ηφηε εμαθνινπζεί λα έρεη ηα γλσζηά
θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα ζην (ππ)έδαθνο ηεο πθαινθξεπίδαο.
+ SOS. Γηαθνξέο πθαινθξεπίδαο-ΑΟΕ
ΤΦΑΛΟΚΡΖΠΗΓΑ
Γηθαίσκα ipso facto θαη ab initio.

Σν θξάηνο έρεη θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα έξεπλαο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ (π.ρ.
κεηαιιεχκαηα, κε δψληεο νξγαληζκνί θιπ).
Σα θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα θαηαιακβάλνπλ κφλν ην βπζφ θαη ην ππέδαθνο.
Σα θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα είλαη θαη απνθιεηζηηθά, δει. αλ δελ ηα αζθήζεη ην θξάηνο πνπ ηα
θαηέρεη, δελ κπνξεί λα παξέκβεη ηξίην θξάηνο θαη λα ηα αζθήζεη απηφ ζηε ζέζε ηνπ πξψηνπ.
ΑΟΕ
Ηζρχεη 'εηδηθφ λνκηθφ θαζεζηψο', δει. θάζε θξάηνο πξέπεη λα ηελ θεξχμεη, δηαθνξεηηθά δελ
ηελ έρεη.
Σα θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα είλαη επξχηεξα => έξεπλα, εθκεηάιιεπζε, δηαρείξηζε θαη
δηαηήξεζε δψλησλ θαη κε δψλησλ νξγαληζκψλ, θαζψο θαη νξηζκέλεο δηθαηνδνζίεο- π.ρ.
επηζηεκνληθή έξεπλα, πξνζηαζία ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο, εγθαηάζηαζε ηερλεηψλ λήζσλ.
Σα θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα θαηαιακβάλνπλ βπζφ, ππέδαθνο ΚΑΗ ππεξθείκελα χδαηα.
Σα θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα ζε απηή είλαη θαηαξρήλ απνθιεηζηηθά.
ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ => α) Σν πιεφλαζκα ησλ δψλησλ πφξσλ αλήθεη ζηα πεξίθιεηζηα θξάηε θαη β)
αλαγλσξίδεηαη δηθαίσκα ειεχζεξεο λαπζηπινΐαο ζηα 188 λαπηηθά κίιηα πνπ δελ αλήθνπλ
ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε. ΢ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ην θξάηνο έρεη δηθαίσκα πξνηεξαηφηεηαο θαη
φρη απνθιεηζηηθφηεηαο.
ΑΛΗΔΗΑ
1. Γεληθά: Σν θαζεζηψο ηεο αιηείαο δηεπφηαλ απφ κηα θπζηθή αξρή -> α) νη θπζηθνί πφξνη πνπ
βξίζθνληαη ζηα εζσηεξηθά χδαηα θαη ηελ αηγηαιίηηδα δψλε αλήθνπλ ζην παξάθηην θξάηνο / β) νη
θπζηθνί πφξνη πνπ βξίζθνληαη ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα κπνξνχλ λα θαηαζηνχλ αληηθείκελν
εθκεηάιιεπζεο απφ νπνηνλδήπνηε. Ζ δηθαηνινγεηηθή βάζε είλαη φηη νη ζαιάζζηνη θπζηθνί πφξνη
ήηαλ ηεξάζηηνη, νη δπλαηφηεηεο εθκεηάιιεπζεο πεξηνξηζκέλεο θαη δελ ήηαλ εχθνιε ε πξνζηαζία ησλ
βηνινγηθψλ πφξσλ. Δθείλν πνπ πξνβιέθζεθε (΢χκβαζε Γελεχεο 1958) ήηαλ πσο ηα θξάηε πνπ έρνπλ
εηδηθφ ελδηαθέξνλ ζε νξηζκέλε πεξηνρή ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο ζα πξέπεη λα παίξλνπλ κέηξα γηα ηελ
πξνζηαζία ηνπ γφλνπ θαη ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο, φπνπ γίλεηαη ε αιίεπζε. + ζπλεξγαζία
θξαηψλ. ΢ήκεξα, παξαηεξείηαη θαηαζηξνθή ησλ ζαιάζζησλ θπζηθψλ πφξσλ· γη' απηφ ε Γηεζλήο
Οξγάλσζε Σξνθίκσλ θαη Γεσξγίαο δηαηχπσζε ζεηξά θαλφλσλ πεξί ιεινγηζκέλεο άζθεζεο ηεο
αιηείαο. Σα ζεκεξηλά πξνβιήκαηα είλαη νη κεγάιεο αλάγθεο γηα ηε ιήςε ηξνθψλ απφ ηε ζάιαζζα, ε

ηεξάζηηεο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο πνπ επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία αιηεπηηθψλ ζηφισλ (ςαξεχνπλ,

επεμεξγάδνληαη αιηεχκαηα, θαηαςχρνπλ, θνλζεξβνπνηνχλ). Γηα λα αληηκεησπηζηνχλ απαηηείηαη
κειέηε ηεο θίλεζεο ησλ πδάησλ θαη ησλ δψλησλ νξγαληζκψλ ζηνλ ελάιην ρψξν (φινη πεξλνχλ κηα
θάζε ζην βπζφ, άιινη κεηαθηλνχληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο θάζεηο ηεο δσήο ηνπο ή θαζφινπ, άιινη
θηλνχληαη απφ ιίγα σο ρηιηάδεο κίιηα -π.ρ. ηφλνο, ζνινκφο. Μεξηθά κεηαλαζηεπηηθά είδε θηλνχληαη
παξάιιεια πξνο ηηο αθηέο, άιια παξάιιεια θη άιια δνπλ κέζα ζηα εζσηεξηθά χδαηα). Σα αιηεχκαηα
δηαθξίλνληαη ζε κεγάια κεηαλαζηεπηηθά είδε, ζειαζηηθά, αλάδξνκα (βι. ζνινκφο), θαηάδξνκα (βι.
ράλνο), βελζφβηα ή θαζηζηηθά θαη ερηλφδεξκα. Αιηεπηηθφ ελδηαθέξνλ έρνπλ νη αθηέο φπνπ ππάξρνπλ
αλαλεσηηθά ξεχκαηα (βι. αιηεπηηθά άιαηα ιφγσ ςπρξνχ λεξνχ). Σέινο, αλ θαη ν αιηεπηηθφο πινχηνο
είλαη θαηαλεκεκέλνο αλάκεζα ζε αλεπηπγκέλα θαη αλαπηπζζφκελα θξάηε, ε ππεξπφληηα αιηεία έρεη
ζπγθεληξσζεί ζε ειάρηζηα θξάηε.
2. Γηεζλείο ζπλζήθεο γηα ηελ αιηεία: Αθνξνχλ ζπλήζσο ηηο πεξηνρέο πνπ απνηεινχλ ηελ αηγηαιίηηδα
δψλε ή απηέο πνπ ζεσξνχληαη δψλεο αιηείαο. Δπίζεο, είλαη έλαο ηνκέαο πνπ έρεη απαζρνιήζεη ηε
δηεζλή δηαηηεζία: π.ρ. Τπφζεζε γηα ηελ αιηεία ζηνλ Β. Αηιαληηθφ κεηαμχ ΖΠΑ-Αγγιίαο, πνπ
αθνξνχζε ζην βάζνο ησλ θφιπσλ θαη ηε δπλαηφηεηα αιίεπζεο ζε απηνχο. Σέινο, ζεηξά απνθάζεσλ
αθνξνχζαλ ζηε δψλε αιηείαο 50 κηιίσλ, πνπ είρε θεξχμεη ε Ηζιαλδία. Ζ πξψηε κεγάιε ΢χκβαζε
ήηαλ ηεο Γελεχεο (1958) -> δελ απέιεμε ζε νπζηαζηηθή πξνζηαζία ηνπ βηνινγηθνχ πινχηνπ, αιιά
επηβεβαίσλε ηελ ηάζε ησλ παξάθηησλ θξαηψλ λα πηνζεηνχλ ΑΟΕ· ε ΢χκβαζε ΓΘ 1982 κε ηε
ζέζπηζε ηεο ΑΟΕ επηβεβαηψλεη ηε ξχζκηζε ηεο αιηείαο ζε έθηαζε 200 κηιίσλ απφ ηηο αθηέο γηα ηα
παξάθηηα θξάηε. Τπάξρνπλ, ηέινο, πεξηθεξεηαθέο Δπηηξνπέο Αιηείαο ελψ ε Γηεζλήο Δπηηξνπή
Αιηείαο θαη Γεσξγίαο είλαη ην κφλν δηεζλέο φξγαλν πνπ εμεηάδεη ζπλνιηθά ηα δεηήκαηα ηεο αιηείαο (+
Κψδηθαο ΢πκπεξηθνξάο). ΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑ => Σα θξάηε έρνπλ δηθαίσκα απνθιεηζηηθήο αιηείαο
ππέξ ησλ ππεθφσλ ηνπο ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε θαη ζηα εζσηεξηθά χδαηά ηνπο. ΢ηελ πεξηνρή απηή
κπνξνχλ λα ζπλαθζνχλ ζπκθσλίεο κε άιια θξάηε, ψζηε λα αιηεχνπλ θη απηά. Αλ ην παξάθηην θξάηνο
δελ έρεη πηνζεηήζεη ΑΟΕ, ε πεξηνρή πέξα απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε, δει. ε αλνηθηή ζάιαζζα, είλαη
ειεχζεξε ζηελ αιηεία γηα φια ηα θξάηε. Αλ, φκσο, ην θξάηνο έρεη θεξχμεη ΑΟΕ, ηφηε ε αξκνδηφηεηά
ηνπ επεθηείλεηαη ζηα 200 κίιηα απφ ηηο αθηέο, φπνπ ππάξρεη απνθιεηζηηθφηεηα αιηείαο 90%. Σέινο, ηα
παξάθηηα θξάηε κπνξνχλ λα θεξχμνπλ απνθιεηζηηθέο δψλεο αιηείαο, αληί γηα ΑΟΕ.
ΔΠΗ΢ΣΖΜΟΝΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΢ΣΖ ΘΑΛΑ΢΢Α
1. Σν θαζεζηψο θαηά ηηο ΢πκβάζεηο ηνπ 1958: Σν παξάθηην θξάηνο θαζνξίδεη ηνπο φξνπο εξεπλψλ
πνπ δηεμάγνληαη απφ πινία ηξίησλ θξαηψλ ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηνπ. Χο πξνο ηελ πθαινθξεπίδα ηνπ
έρεη απνθιεηζηηθά δηθαηψκαηα έξεπλαο. Σέινο, ηα θξάηε κε δψλεο αιηείαο δηεθδίθεζαλ
απνθιεηζηηθφηεηα γηα ηελ έξεπλα θαη ζε απηέο.
2. Σν θαζεζηψο θαηά ηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982: Σα αλαπηπζζφκελα θξάηε ήζειαλ απνθιεηζηηθφηεηα

έξεπλαο ζηελ ΑΟΕ, γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηε κεηαθνξά ηερλνινγίαο θαη λα απνθχγνπλ ηελ παξαβίαζε
ζαιάζζησλ πεξηνρψλ ησλ παξάθηησλ θξαηψλ απφ ηηο κεγάιεο δπλάκεηο. Σειηθά, θαηνρπξψλεηαη ε
επηζηεκνληθή έξεπλα κεηαμχ ησλ ειεπζεξηψλ ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο, αιιά ζπγρξφλσο επηηξέπεηαη ε
έξεπλα θαηά πεξηνρέο δηθαηνδνζίαο. Σν παξάθηην θξάηνο έρεη απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ζηελ
αηγηαιίηηδα δψλε, ελψ ππφ πξνυπνζέζεηο κπνξεί λα ζπλαηλέζεη ζηελ έξεπλα ηξίησλ θξαηψλ ζηελ
πθαινθξεπίδα θαη ζηελ ΑΟΕ + πξνζηαζία πεξηβάιινληνο· εηδηθέο κλείεο γίλνληαη γηα ηε

δηεπθφιπλζε ηεο εθεξκνζκέλεο έξεπλαο θαη ηε δηαζθάιηζε δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο. Λφγσ ηεο
δπζθνιίαο δηάθξηζεο κεηαμχ ηεο έξεπλαο πνπ γίλεηαη γηα ην βπζφ θη απηήο πνπ αθνξά κφλν ζηα
ζαιάζζηα χδαηα, φηαλ έλα πινίν αγθπξνβνιεί ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα πξέπεη λα απνδείμεη φηη ε
έξεπλά ηνπ δελ αθνξά ζηελ πθαινθξεπίδα (δηφηη ηφηε απαηηείηαη άδεηα). Μάιηζηα, ην πινίν πνπ
αζρνιείηαη κε ηελ έξεπλα νθείιεη, φηαλ πξνζθιεζεί απφ ηηο αξρέο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο λα
παξάζρεη ζηνηρεία γηα ηε θχζε ηεο έξεπλαο (-> θαηά νξηζκέλνπο απηφ είλαη απαξάδεθην σο
θαιπάδνπζα αξκνδηφηεηα).
ΚΔΦΑΛΑΗΟ V
ΑΡΥΗΠΔΛΑΓΗΚΑ ΚΡΑΣΖ
1. Σν δήηεκα: Απαίηεζε γηα ηε ζεζκνπνίεζε ηνπ αξρηπειαγηθνχ θαζεζηψηνο απφ θξάηε πνπ
ζπγθξνηνχληαη απφ λεζησηηθά ζπκπιέγκαηα ή θξάηε κε κηθηή εδαθηθή ππφζηαζε ή θξάηε κε
παξάιιεια ζπκθέξνληα. Σν πξψην βήκα έγηλε κε ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ επζεηψλ
γξακκψλ βάζεσο πνπ ζρεκάηηζε αξρηπειαγηθά παξάιηα· έηζη, λεζηά θαηά κήθνο ησλ αθηψλ θαη ζε
απφζηαζε έσο 24 λ.κ. ελνπνηήζεθαλ κε ζαιάζζηεο δψλεο εζσηεξηθψλ πδάησλ ή αηγηαιίηηδαο δψλεο.
2. Σν λνκηθφ θαζεζηψο: Απνβιέπεη ζηελ έληαμε φισλ ησλ πεξηνρψλ πνπ πεξηβάιινπλ νκάδεο
λεζηψλ, αλεμάξηεηα απφ ηελ απφζηαζή ηνπο, ζην εληαίν θαζεζηψο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο =>
ππαγσγή ζηελ θπξηαξρία ηνπ θξάηνπο πεξηνρψλ ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε
εληαία απφζηαζε ηνπ αξρηπειάγνπο. Καζνξίδεηαη φηη ην αξρηπειαγηθφ θξάηνο είλαη απηφ πνπ
απνηειείηαη νινθιεξσηηθά απφ έλα ή πεξηζζφηεξα ζπκπιέγκαηα λεζηψλ ζπλδεφκελα κε άιια λεζηά.
Αξρηπέιαγνο είλαη νκάδα λεζηψλ, καδί κε ηα πεξηβξέρνληα χδαηα, πνπ απνηειεί
γεσγξαθηθή/νηθνλνκηθή/πνιηηηθή ελφηεηα. Οη αξρηπειαγηθέο γξακκέο βάζεο δε κπνξνχλ λα
μεπεξλνχλ ηα 100 λ.κ. θαη ε ράξαμή ηνπο πξέπεη λα γίλεηαη έηζη ψζηε λα κελ απνθφπηεηαη ε
αηγηαιίηηδα δψλε άιινπ θξάηνπο απφ ηελ νηθνλνκηθή ηνπ δψλε ή ηελ αλνηθηή ζάιαζζα.
Γεκηνπξγείηαη, ινηπφλ, κηα δψλε κεηαμχ ησλ επζεηψλ γξακκψλ βάζεο πνπ δηθαηνχηαη λα ραξάμεη ην
αξρηπειαγηθφ θξάηνο θαη ησλ αξρηπειαγηθψλ γξακκψλ = αξρηπειαγηθά χδαηα. Σν αξρηπειαγηθφ
θξάηνο αζθεί θπξηαξρία ζηα χδαηα, ζην βπζφ θαη ζηνπο πφξνπο ηνπ θαη ζηνλ ππεξθείκελν αέξα ηεο
αξρηπειαγηθήο δψλεο· ε θπξηαξρία ηνπ, ηέινο, ππνρσξεί απέλαληη ζην δηθαίσκα αβιαβνχο δηέιεπζεο
μέλνπ πινίνπ.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ VI
Ο ΓΗΔΘΝΖ΢ ΒΤΘΟ΢
1. 'Πεξηνρή' βπζνχ πέξα απφ ηα φξηα ηεο εζληθήο δηθαηνδνζίαο: Ζ ΢χκβαζε ηεο Γελεχεο ηνπ 1958
φξηδε φηη ην εμσηεξηθφ φξην ηεο πθαινθξεπίδαο ηε δπλαηφηεηα εθκεηάιιεπζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ
ηνπ βπζνχ (-> πξνθάιεζε ζπγθξνχζεηο κεηαμχ ησλ ηερλνινγηθά αλεπηπγκέλσλ θξαηψλ θαη ηνπ
Σξίηνπ Κφζκνπ). Σειηθά, κε πξφηαζε ηεο Μάιηαο, ε Γ΢ ηνπ ΟΖΔ δηαθήξπμε φηη ππάξρεη βπζφο, πνπ
βξίζθεηαη πέξα απφ ηελ θξαηηθή δηθαηνδνζία θη απνηειεί 'Κνηλφ θηήκα ηεο αλζξσπφηεηαο'. Ζ
Πεξηνρή απηή ηνπ βπζνχ δελ ππάγεηαη ζην θαζεζηψο ηεο ειεπζεξίαο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο νχηε θαη
ζην θαζεζηψο ηεο απνθιεηζηηθήο δηθαηνδνζίαο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο πνπ ζπλδέεηαη κε ηελ
πθαινθξεπίδα. Ζ θεληξηθή ηδέα ήηαλ φηη εθεί ζα πξαγκαηνπνηείην δηαλνκή ηνπ πινχηνπ ησλ
ζαιαζζψλ ζε φια ηα θξάηε αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπο. Απηή, ινηπφλ, ε πεξηνρή ραξαθηεξίζηεθε
Κνηλφ θηήκα ηεο αλζξσπφηεηαο θη έγηλαλ πξνζπάζεηεο γηα ηνλ θαζνξηζκφ α) ηεο πεξηνρήο απηήο
πνπ δελ αλήθεη ζε θαλέλα θξάηνο αιιά πνπ θαη θαλέλα θξάηνο κφλν ηνπ δε ζα κπνξεί λα
εθκεηαιιεπηεί / β) ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ θαη / γ) ησλ φξσλ εθκεηάιιεπζεο ηεο πεξηνρήο. Όηαλ

πηνζεηήζεθε ε ΢χκβαζε ΓΘ 1982, αξθεηά βηνκεραληθά θξάηε αληέηεηλαλ φηη ε αληηκεηψπηζε ηνπ
δεηήκαηνο παξνπζίαδε ραξαθηεξηζηηθά δηαθξαηηθνχ παξεκβαηηζκνχ κνλνπσιηαθνχ ζρήκαηνο θη ήηαλ
αληίζεηε πξνο ηηο αξρέο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ -> δελ παξέρνληαλ εγγπήζεηο γηα ηηο επελδχζεηο
ησλ βηνκεραληθψλ θξαηψλ. Έηζη, ηξνπνπνηήζεθε κε ηε ΢πκθσλία ηεο Ν. Τφξθεο ηνπ 1994, πνπ
αλέηξεςε πνιιέο δηαηάμεηο ηεο. Γηαηεξείηαη, πάλησο, ε εμαγγειία φηη ν δηεζλήο βπζφο απνηειεί θνηλφ
θηήκα ηεο αλζξσπφηεηαο θη ε πξφλνηα πεξί δίθαηαο θαηαλνκήο ησλ σθειεκάησλ απφ ηελ
εθκεηάιιεπζε ζε φια ηα θξάηε.
2. Γηαηί ην ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ην βπζφ ησλ σθεαλψλ; • Έξεπλα γηα αιίεπζε πνιπκεηαιιηθψλ
θνλδχισλ, πνπ βξίζθνληαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ βπζνχ, θάησ απφ ηα 5000 κέηξα απφ ηελ επηθάλεηα
ηεο ζάιαζζαο (βι. πεξηέρνπλ ληθέιην, θνβάιηην, αζβέζηην θ.ά ζε κεγάια απνζέκαηα). -> ηα
ελδηαθεξφκελα βηνκεραληθά θξάηε θαηέβαιαλ πξνζπάζεηεο ψζηε ε ΢χκβαζε λα κελ παξεκβάιεη
εκπφδηα ζηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο· αληίζεηα, επίηεπγκα ησλ αλαπηπζζφκελσλ θξαηψλ ήηαλ ε
θαζηέξσζε ηνπ ζεζκνχ ηνπ 'δηεζλνχο βπζνχ', κε ζθνπφ λα εληζρπζνχλ απφ ηελ νηθνλνκηθή
εθκεηάιιεπζε ηεο πεξηνρήο, αιιά θαη λα απνθχγνπλ ηνλ θίλδπλν ε εθκεηάιιεπζε απηή λα νδεγήζεη
ζε αληαγσληζκφ θαη θαηάξξεπζε ησλ ηηκψλ. Αιιά θαη πάιη, ζην ζέκα δηαρείξηζεο ησλ νξγάλσλ ηνπ
δηεζλνχο βπζνχ, κεηαθνξάο ηερλνινγίαο θαη εθκεηάιιεπζεο βξήθαλ ηελ άξλεζε ησλ βηνκεραληθψλ
θξαηψλ.
3. Πξσηνπφξνη επελδπηέο: Αξθεηά βηνκεραληθά θξάηε, πνπ δελ ππέγξαςαλ ηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982,
πξνέβεζαλ ζε δχν ελέξγεηεο: α) ζέζπηζε εζληθήο λνκνζεζίαο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ
εθκεηάιιεπζε ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία ηνπ βπζνχ ησλ σθεαλψλ / β) δεκηνπξγία θνηλνπξαμηψλ
πνιπεζληθψλ εηαηξηψλ, πνπ άξρηζαλ ηελ έξεπλα ζε ηκήκαηα ηνπ βπζνχ. Ήδε πξνβιέπεηαη φηη φζα
θξάηε ή επηρεηξήζεηο έρνπλ πξνβεί ζε πξνθαηαξθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ 'Πεξηνρή' ζα δηθαηνχληαλ
αδείαο απφ ηελ Πξνπαξαζθεπαζηηθή Δπηηξνπή. Έηζη, ελεγξάθεζαλ 7 πξσηνπφξνη επελδπηέο (Γαιιία,
ΖΠΑ, Δ΢΢Γ, Ηλδία, Ηαπσλία, Κίλα, Ν. Κνξέα)· κεηά ηε ζπκθσλία ηνπ 1994, νη επηρεηξήζεηο πνπ ήδε
δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζηελ πεξηνρή εληάζζνληαλ ζην παξάιιειν ζχζηεκα, δει. ελεξγνχλ κε ηελ
έγθξηζε ηνπ ζπζηαζέληνο νξγαληζκνχ έσο φηνπ ιεηηνπξγήζεη ην λέν ζχζηεκα.
4. Οξηζκφο ηεο 'Πεξηνρήο': Πεξηιακβάλεη ην βπζφ ησλ ζαιαζζψλ πέξα απφ ηα φξηα ηεο θξαηηθήο
δηθαηνδνζίαο. Καηαξρήλ θάζε θξάηνο έρεη δηθαίσκα λα θαζνξίδεη κνλνκεξψο ηελ έθηαζε ηεο
πθαινθξεπίδαο ή ηεο ΑΟΕ· αλ απηέο ζπλαληνχλ νκνεηδείο δψλεο άιισλ θξαηψλ, ηφηε απαηηείηαη
νξηνζέηεζε κε ηε ζχλαςε ζπκθσλίαο. Ζ δηεζλήο 'Πεξηνρή', ινηπφλ βξίζθεηαη εθεί φπνπ ηειεηψλεη ε
θξαηηθή δηθαηνδνζία κε ηε κνξθή ηεο πθαινθξεπίδαο ή ηεο ΑΟΕ· κε κηα επηθχιαμε: αλ ε
πθαινθξεπίδα ππεξβαίλεη ηα 200 κίιηα, ηφηε ε ζρεηηθή Δπηηξνπή κπνξεί λα απεπζχλεη ζχζηαζε ζηα
παξάθηηα θξάηε γηα ην πψο ζα θαζνξηζηεί ην εμσηεξηθφ ηεο φξην. Αλ ηα θξάηε δερηνχλ ηηο πξνηάζεηο,
ηφηε ε νξηνζέηεζε είλαη ππνρξεσηηθή θαη νξηζηηθή.
5. Ννκηθφ θαζεζηψο ηεο 'Πεξηνρήο': Πεξηέξρεηαη ζε έλαλ νξγαληζκφ, ηε Γηεζλή Αξρή ηνπ Βπζνχ,
πνπ ιεηηνπξγεί ππφ ηελ επνπηεία ηνπ ΟΖΔ θη επηηξέπεη ηελ έξεπλα θαη ηελ εθκεηάιιεπζε γηα ην
ζθνπφ ηεο αλζξσπφηεηαο κφλν γηα ηνλ νξπθηφ πινχην. Ζ ειεπζεξία ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο ζηα
ππεξθείκελα χδαηα, φπσο θη ε ειεπζεξία ηεο λαπζηπινΐαο κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ δεηήκαηα γηα ηε
ξχπαλζε θαη ηελ απξφζθνπηε εθκεηάιιεπζε ηνπ βπζνχ. Πάλησο, απαγνξεχεηαη θάζε θξαηηθή
απαίηεζε πάλσ ζηε δηεζλή 'Πεξηνρή', δηάζεζε ησλ πεγψλ ζχκθσλα κε δηεζλείο θαλφλεο,
ρξεζηκνπνίεζή ηεο γηα εηξεληθνχο ζθνπνχο, πξνζηαζία απφ ηε ξχπαλζε θ.ά.
6. Θεζκηθή δηάξζξσζε: Γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο δηεζλνχο 'Πεξηνρήο' ηδξχζεθε θαη
ιεηηνπξγεί ε Γηεζλήο Αξρή ηνπ βπζνχ, ζηελ νπνία κεηέρνπλ φια ζπκβαιιφκελα ζηε ΢χκβαζε ΓΘ

1982 θξάηε. Σα θχξηα φξγαλά ηεο είλαη ε ΢πλέιεπζε, πνπ ζπλέξρεηαη κε ηε ζπκκεηνρή ησλ
αληηπξνζψπσλ φισλ ησλ κειψλ ηεο Αξρήο θαη ην ΢πκβνχιην (εθηειεζηηθφ φξγαλν), πνπ απνηειείηαη
απφ 36 κέιε, πνπ εθιέγνληαη απφ ηε ΢πλέιεπζε, θη ε Γξακκαηεία. Ζ ΢πλέιεπζε είλαη ην αλψηαην
φξγαλν, πνπ θαηαζηξψλεη ηε γεληθή πνιηηηθή θαη δίλεη νδεγίεο ζηα ππφινηπα φξγαλα γηα ηελ
πξαγκαηνπνίεζε ηνπ βαζηθνχ πξνγξάκκαηνο. Δπίζεο, ηδξχεηαη ε Δπηρείξεζε πνπ έρεη ρσξηζηή
λνκηθή πξνζσπηθφηεηα θαη είλαη επηθνξηηζκέλε κε ηελ έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ πινχηνπ ηνπ
δηεζλνχο βπζνχ. Ζ ΢πκθσλία 1994 εγθαζηδξχεη έλα ζχζηεκα φπνπ θάζε νκάδα θξαηψλ πνπ κεηέρεη
ηνπ ΢πκβνπιίνπ έρεη δηθαίσκα αξλεζηθπξίαο επί ησλ άιισλ ηξηψλ νκάδσλ (ηα βηνκεραληθά θξάηε
ειέγρνπλ 2 απφ ηηο 4 νκάδεο). Ζ ΢πλέιεπζε παίξλεη απνθάζεηο κε πιεηνςεθία 2/3 (+ consensus) θη αλ
ππάξρεη αληίζεηε γλψκε ηεο κεηνςεθίαο, ηφηε κπνξεί λα δεηήζεη γλσκνδφηεζε απφ ην Γηθαζηήξην
ηνπ Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο. Σν ΢πκβνχιην απνθαίλεηαη επί πξνηάζεσλ πνπ γίλνληαη απφ
δεπηεξεχνληα φξγαλα (π.ρ. Δπηηξνπή γηα ηνλ νηθνλνκηθφ πξνγξακκαηηζκφ) θαη εηζεγείηαη ζηε
΢πλέιεπζε. Σα βηνκεραληθά θξάηε δηθαηνχληαη λα εκπνδίδνπλ ηε ιήςε απνθάζεσλ ηεο ΢πλέιεπζεο
ζε ζέκαηα 'δηνηθεηηθά, πξνυπνινγηζκνχ, ρξεκαηηθά'. Σέινο, ηα θξάηε ηνπ Σξίηνπ Κφζκνπ ζηαδηαθά
απνθηνχλ κεγάιε πνιηηηθή δχλακε ζηηο Οινκέιεηεο.
7. Βαζηθνί θαλφλεο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε: Θα γίλεηαη κε δηπιή βαιβίδα αζθαιείαο, ηε ζπκκεηνρή
ηεο Δπηρείξεζεο (ππάγεηαη ζηε δηεζλή Αξρή), ησλ ελδηαθεξφκελσλ θξαηψλ θαη ησλ δηεζλψλ
εηαηξηψλ. Πξνβιέθζεθε α) λα ππάξρεη πεξηνξηζκφο, ψζηε νη πνιπεζληθέο θαη ηα θξάηε πνπ
ζπλάπηνπλ ζπκθσλίεο κε ηελ Αξρή, λα θηάλνπλ ζηαδηαθά ζηηο πινχζηεο πεξηνρέο ηνπ βπζνχ / β)
λα εμαζθαιίδεηαη κεηαθνξά ηερλνινγίαο, ψζηε λα πεξηέιζεη ε γλψζε θη ε ηερλνινγία γηα ηελ
έξεπλα θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ζηε δηεζλή Δπηρείξεζε / γ) νη φξνη γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ
εθκεηάιιεπζε ζα γίλνληαη κε βάζε ζρέδην εξγαζίαο πνπ ζα ζπκπιεξψλεηαη απφ ζχκβαζε,
ππνγεγξακκέλε αλάκεζα ζηε δηεζλή Αξρή ή Δπηρείξεζε κε ην ελδηαθεξφκελν θξάηνο / δ) νη φξνη
έξεπλαο θαη εθκεηάιιεπζεο ζα πεξηέρνληαη ζε εηδηθή άδεηα θαη ζα ππφθεηληαη ζε πεξηνδηθή
αλαζεψξεζε. Ζ ΢χκβαζε ΓΘ 19822 πξνβιέπεη ζχζηεκα επίιπζεο δηαθνξψλ θαη ξπζκίζεηο γηα ηνλ
έιεγρν λνκηκφηεηαο ησλ πξάμεσλ ησλ νξγάλσλ ηεο Γηεζλνχο Αξρήο. ΢ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην ηνπ
Γηθαίνπ ηεο Θάιαζζαο ηδξχζεθε Σκήκα γηα ηελ επίιπζε δηαθνξψλ ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ή
εξκελεία ησλ δηαηάμεσλ ηεο ΢χκβαζεο.
§2. ΡΤΠΑΝ΢Ζ ΣΖ΢ ΘΑΛΑ΢΢Α΢
1. Έλλνηα θαη πεξηερφκελν: Ρχπαλζε ηεο ζάιαζζαο απνηειεί θάζε γεγνλφο πνπ πξνθαιείηαη άκεζα ή
έκκεζα απφ ηνλ άλζξσπν θη έρεη σο απνηέιεζκα λα αξρίζεη ή λα απμήζεη ηελ ππνβάζκηζε ησλ
θπζηθψλ, ρεκηθψλ, βαθηεξηνινγηθψλ θαη βηνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πδάηηλνπ πεξηβάιινληνο.
΢ηε ζάιαζζα ε πξνέιεπζή ηεο είλαη πειαγηθή (απφ πινία, λαπάγηα, απφ ηηο εμέδξεο πνπ
ηνπνζεηνχληαη γηα ηελ εμφξπμε πδξνγνλαλζξάθσλ θη απφ ηελ έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ βπζνχ),
παξάθηηα (απφ αγσγνχο πάζεο θχζεσο θη απφ ηε ρξήζε πδάησλ απφ ηα εξγνζηάζηα) ή ελαέξηα (απφ
ηηο απνξξίςεηο ησλ αεξνπιάλσλ- βι. θεξνδίλε). Ζ ξχπαλζε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηνπο ππνλφκνπο, ηα
βηνκεραληθά απφβιεηα θαη ηνπο πδξνγνλάλζξαθεο έρεη βξαρπρξφληεο ζπλέπεηεο ζην θπζηθφ
πεξηβάιινλ· αληίζεηα, ηα ρεκηθά πξντφληα νξγαληθήο ζχλζεζεο, ηα κέηαιια θη ε ξαδηελέξγεηα έρνπλ
καθξνρξφληεο ζπλέπεηεο, αθνχ επηθάζνληαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ βπζνχ -> επεξεάδεη ηε θσηνζχλζεζε
ηνπ θπηνπιαγθηνχ πνπ γίλεηαη ηνμηθφ γηα ηελ αιηεία. Ζ ξχπαλζε απφ δξαζηεξηφηεηεο ζηε ζάιαζζα
πξνθαιείηαη είηε εθ πξνζέζεσο (πεηξειαηνθφξα πνπ θαζαξίδνπλ ηηο δεμακελέο ηνπο ζηελ αλνηθηή
ζάιαζζα, απφξξηςε εθξεθηηθψλ, βηνκεραληθή ξχπαλζε, πδξνγνλάλζξαθεο, εμφξπμε ή κεηαθνξά
πεηξειαίνπ), είηε απφ αηχρεκα (πεηξειαηνθφξν Torrey Canyon ζηηο αθηέο έμσ απφ ηελ Αγγιία θαη ηε
Γαιιία / πεηξειαηνθφξν Erika θφπεθε ζηα δχν εληφο ηνπ θφιπνπ ηεο Γαζθψλεο -> ζάλαηνο πηελψλ,

δεκία γηα ηελ αιηεία θαη ηνλ ηνπξηζκφ θ.ά.).
2. Γηεζλή ζπκβαηηθά θείκελα γηα ηελ πξφιεςε ηεο ξχπαλζεο απφ πεηξέιαην ζηε ζάιαζζα: •
΢χκβαζε ηνπ Λνλδίλνπ 1971 πνπ απνηειεί ζεηηθφ έξγν ηνπ ΗΜΟ. Απαγνξεχεη ζηα πινία πνπ ηελ
απφξξηςε πεηξειαίνπ ζε απφζηαζε ιηγφηεξε απφ 100 κίιηα απφ ηηο αθηέο θαη νινζρεξψο ζε θάπνηεο
πεξηνρέο / • νη πινίαξρνη πξέπεη λα ηεξνχλ 'βηβιίν πεηξειαίνπ πνπ ζα αλαγξάθεη -> α) γηα ηα
δεμακελφπινηα, ηελ παξαιαβή, κεηαθίλεζε, εθθφξησζε θνξηίνπ, εξκαηηζκφ θαη θαζαξηζκφ
δεμακελψλ θ.ά. Η β) γηα ηα άιια πινία, ν εξκαηηζκφο, ν θαζαξηζκφο δεμακελψλ θαπζίκσλ, ε
απφξξηςε αθάζαξηνπ έξκαηνο θ.ά. Σν βηβιίν πεηξειαίνπ πξέπεη λα ειέγρεηαη απφ ηηο αξκφδηεο
αξρέο ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ θαη ηηο αληίζηνηρεο ηνπ θξάηνπο ηνπ ιηκέλνο. Ζ θαηαζηνιή ησλ
παξαβηάζεσλ ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε αλήθεη απνθιεηζηηθά ζην παξάθηην θξάηνο· ζηελ αλνηθηή
ζάιαζζα ε βεβαίσζε ησλ παξαβηάζεσλ κπνξεί λα γίλεη απφ νπνηνδήπνηε ζπκβαιιφκελν θξάηνο, ελψ
ε θαηαζηνιή αλήθεη ζηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο -> εμαξηάηαη απφ ηε
ζνβαξφηεηά ηνπ. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αδηαθνξίαο ππνγξάθεθε ζρεηηθή ΢χκβαζε ζηηο
Βξπμέιιεο (1969), πνπ πξνβιέπεη φηη ηα παξάθηηα θξάηε έρνπλ δηθαίσκα λα ιακβάλνπλ ηα αλαγθαία
κέηξα γηα ηελ πξφιεςε θαη απνηξνπή ζνβαξνχ θαη επηθείκελνπ θηλδχλνπ γηα ηηο αθηέο ηνπο πνπ
πξνέξρεηαη απφ ηε ξχπαλζε πεηξειαίνπ. ΗΗ • ΢χκβαζε ηνπ Λνλδίλνπ 1973 -> αλαθέξεηαη ζηελ ηπραία
ή εζειεκέλε ξχπαλζε θη απφ άιια πξντφληα, φρη κφλν πδξνγνλάλζξαθεο. Πξνβιέπεηαη φηη ηα
δεμακελφπινηα πξέπεη λα εθαξκφδνπλ ην ζχζηεκα load on top = ε απφξξηςε ηνπ χδαηνο απφ ηνπο
πδξνζπιιέθηεο επηηξέπεηαη σο ην επίπεδν πνπ βξίζθνληαη ηα θαηάινηπα ηνπ πεηξειαίνπ πνπ
επηπιένπλ, ψζηε λα κελ δηαθεχγνπλ ζηε ζάιαζζα.
3. Ηδησηηθέο ζπκθσλίεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θαηαβνιήο ηεο απνδεκίσζεο: Οη εηαηξείεο πνπ
αζρνινχληαη κε ηε δηαθίλεζε πεηξειαηνεηδψλ έρνπλ ηδξχζεη εηδηθά Σακεία γηα ηελ θαηαβνιή
απνδεκίσζεο -> Σovalop: κε ηε ζπκκεηνρή ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ, πνπ απνδεκηψλνπλ κε νξηζκέλν
πιαθφλ / Cristal: κεηαμχ επηρεηξήζεσλ πεηξειαηνεηδψλ / απφ εηαηξείεο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ
εμφξπμε πδξνγνλαλζξάθσλ απφ ην βπζφ.
4. Ζ ΢χκβαζε ησλ Βξπμειιψλ 1969: Ρχπαλζε δεκηνπξγείηαη επεηδή ην πινίν κεηαθέξεη πεηξέιαην,
άξα ν θίλδπλνο ζπλαξηάηαη πξνο ην κεηαθεξφκελν πξντφλ. Ζ ΢χκβαζε πηνζεηεί ηελ αληηθεηκεληθή
επζχλε θαη ηελ επζχλε ηνπ πινηνθηήηε/εθνπιηζηή, ψζηε λα ππάξρεη έξεηζκα γηα ηελ ελδερφκελε
θαηάζρεζε ηνπ πινίνπ. [Βέβαηα, αλ ζε πεξίπησζε ξχπαλζεο απφ ην πεηξέιαην δελ ππάξρεη δεκία ηνπ
κεηαθεξφκελνπ πξντφληνο, ηφηε εχινγε είλαη ε επζχλε ηνπ κεηαθνξέα. Αλ πξφθεηηαη γηα πινίν πνπ
θηλείηαη κε ππξεληθή ελέξγεηα επζχλε έρεη ν πινηνθηήηεο]. Ο πινηνθηήηεο θαηά ην ρξφλν ηνπ
ζπκβάληνο επζχλεηαη γηα νπνηαδήπνηε δεκία απφ ξχπαλζε πεηξειαίνπ ιφγσ αηπρήκαηνο· δελ ππέρεη,
φκσο, επζχλε αλ απνδείμεη φηη ε δεκία επήιζε απφ πνιεκηθέο ελέξγεηεο, επαλάζηαζε ή αλαπφηξεπην
θπζηθφ θαηλφκελν ή παξάιεηςε ηξίηνπ κε ζθνπφ λα πξνέιζεη δεκία ή ακέιεηα θη άιιε παξάλνκε
πξάμε αξρήο ππεχζπλεο γηα ηε ζπληήξεζε βνεζεκάησλ ηεο λαπζηπινΐαο. Οπνηαδήπνηε αγσγή γηα
απνδεκίσζε πξέπεη λα ππνβιεζεί εληφο 3 εηψλ. Οη ηδηνθηήηεο πεηξειαηνθφξσλ νθείινπλ λα
αζθαιίδνληαη γηα ην κέγηζην πνζφ απνδεκίσζεο, θαη κάιηζηα ην ζπκβαιιφκελν θξάηνο νθείιεη λα
ειέγρεη ηελ αζθάιηζε (ή λα αξλεζεί ηελ είζνδν ζηνπο ιηκέλεο ηνπ εθφζνλ δελ είλαη αζθαιηζκέλν).
5. Δζσηεξηθή λνκνζεζία: Σν παξάθηην θξάηνο έρεη απνθαζηζηηθή αξκνδηφηεηα γηα ηελ

πξφιεςε/θαηαζηνιή ηεο ξχπαλζεο -> ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε θαη ηελ πθαινθξεπίδα (+ ξεηή πξάμε
ηεο δηνίθεζεο γηα επέθηαζε ησλ δηαηάμεσλ) κπνξεί λα ζέηεη θαλφλεο κε ηελ εζσηεξηθή ηνπ
λνκνζεζία.

6. Γηαηάμεηο γηα ηελ πξνζηαζία απφ ηε ξχπαλζε ζηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982: Πξνβιέπεηαη γεληθή
ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ θαη ησλ ηδησηψλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο θαη
εμαγγέιιεηαη ε ξπζκηζηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ θξάηνπο ζηα εζσηεξηθά χδαηα, ηελ αηγηαιίηηδα θαη ηελ
ΑΟΕ, φπσο θαη ζηα πινία πνπ θέξνπλ ηε ζεκαία ηνπ. Δπίζεο, ε ΢χκβαζε πεξηέρεη λένπο θαλφλεο ->
Α. ΢ηελ αηγηαιίηηδα δψλε, νη εθνχζηεο πξάμεηο ζνβαξήο ξχπαλζεο ζεσξνχληαη φηη παξαβηάδνπλ ηελ
αβιαβή δηέιεπζε -> δπλαηφηεηα απαγφξεπζεο ηεο δηέιεπζεο. Δηδηθά ηα ππξελνθίλεηα μέλα πινία ή
απηά πνπ κεηαθέξνπλ ξαδηελέξγεηα νθείινπλ λα εθαξκφδνπλ νδεγίεο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο.
Μάιηζηα, παξαβίαζε δηεζλψλ ε εζσηεξηθψλ θαλφλσλ, επηηξέπνπλ ζην παξάθηην θξάηνο, φηαλ ην
χπνπην πινίν πιέεη ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε, λα ηνπ δεηήζεη πιεξνθνξίεο· αλ δε ζπκκνξθσζεί,
δηθαηνχηαη λα πξνβεί ζε επηζεψξεζε ή λα θηλήζεη πνηληθή δίσμε. ΗΗ Β. ΢ηελ ΑΟΕ ην παξάθηην
θξάηνο κπνξεί λα ξπζκίδεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν γίλνληαη νη απνξξίςεηο θαηαινίπσλ απφ ηα
δηεξρφκελα πινία. Ζ αίηεζε πιεξνθνξηψλ, ν έιεγρνο, ε επηζεψξεζε, ε επηβνιή θπξψζεσλ ζηελ ΑΟΕ
εμαξηάηαη απφ ην θαηά πφζν ην δηεξρφκελν πινίν παξαβηάδεη δηεζλείο θαλφλεο, επεηδή νη εζσηεξηθνί
ηζρχνπλ κφλν θαηά ην κέηξν πνπ εθαξκφδνπλ ηε ΢χκβαζε. ΗΗ Γ. ΢ηελ αλνηθηή ζάιαζζα ηα θξάηε
έρνπλ ππνρξέσζε λα εμαζθαιίδνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, αιιά δηθαίσκα
επέκβαζεο κφλν ην θξάηνο ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ. Έλα θξάηνο κπνξεί λα ιάβεη κέηξα (κε βάζε ηελ
αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο) έμσ απφ ηε δηθαηνδνζία ηνπ γηα λα πξνζηαηεπηνχλ νη αθηέο ηνπ απφ
ξχπαλζε ιφγσ αηπρήκαηνο. ΗΗ Γ. Σν θξάηνο ηεο ζεκαίαο νθείιεη λα ζεζπίζεη θαλφλεο πξφιεςεο
θαη θαηαζηνιήο ηεο ξχπαλζεο αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηφπν ηεο παξαβίαζεο. ΗΗ Δ. ΢ηνπο ιηκέλεο ->
α) ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα θαηαζηέιιεη παξαβηάζεηο ησλ δηεζλψλ θαλφλσλ πεξί
ξχπαλζεο πνπ έγηλαλ απφ μέλα πινία ζηελ αηγηαιίηηδα ή ζηελ ΑΟΕ / β) θαηφπηλ αίηεζεο ηξίηνπ
θξάηνπο ή ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο ή θξάηνπο πνπ ππέζηε βιάβε απφ παξάλνκε απφξξηςε
θαηαινίπσλ, ην θξάηνο ηνπ ιηκέλνο κπνξεί λα πξνβεί ζε έξεπλα θαη αθφκε θαη ζε
θαηαζηαιηηθέο ελέξγεηεο. ΗΗ ΢Σ. ΢πληξέρνπζεο αξκνδηφηεηεο -> Σν θξάηνο ηεο ζεκαίαο έρεη
γεληθή αξκνδηφηεηα γηα ηελ θαηαζηνιή πξάμεσλ ξχπαλζεο πνπ ζπκβαίλνπλ νπνπδήπνηε· ην παξάθηην
θξάηνο, πάιη, έρεη αξκνδηφηεηα γηα ηελ επηβνιή θπξψζεσλ ζε φια ηα πινία πνπ ξππαίλνπλ ηελ
αηγηαιίηηδα θαη ηελ ΑΟΕ (κφλν εθφζνλ ην πινίν ειιηκελίδεηαη νηθεηνζειψο). ΢ε πεξίπησζε ξχπαλζεο
έμσ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε, ην θξάηνο πνπ πθίζηαηαη ηε δεκία ηεο ξχπαλζεο κπνξεί λα επηβάιεη
θπξψζεηο θαηά ηνπ μέλνπ πινίνπ, εθφζνλ επί εμάκελν ην θξάηνο ηεο ζεκαίαο δελ έρεη πξνρσξήζεη ην
ίδην ζηε δίσμε ηνπ πινίνπ γηα ξχπαλζε + πνηληθή δίσμε γηα ζνβαξή ξχπαλζε. Οη αξρέο πνπ
δηθαηνχληαη λα αζθνχλ αζηπλνκηθά θαζήθνληα θαηά μέλσλ πινίσλ είλαη νη εμήο -> Γεκφζηνη
ιεηηνπξγνί, πνιεκηθά πινία ή αεξνπιάλα ή άιια πνπ θέξνπλ δηαθξηηηθά θάπνηαο δεκφζηαο ππεξεζίαο
ή φηη είλαη εμνπζηνδνηεκέλα γη' απηφ ην ιφγν. Οη πην πάλσ δηαηάμεηο δελ εθαξκφδνληαη ζε μέλα
πνιεκηθά, βνεζεηηθά ή κε εκπνξηθά πινία.
7. Νέεο ζαιάζζηεο δψλεο ζηε Μεζφγεην: νηθνινγηθή δψλε, δψλε πξνζηαζίαο ηεο αιηείαο,
ιεηηνπξγηθέο δψλεο- π.ρ. δψλεο έξεπλαο θαη δηάζσζεο Μάιηαο, Ληβχεο, Ηηαιίαο, πνπ επηθαιχπηνληαη.
8. Καζηέξσζε Δηδηθά Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ: ΢ε πεξηνρέο εθηφο εζληθήο δηθαηνδνζίαο, κε

ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ππφ ηελ αηγίδα ηνπ
ΗΜΟ. Γειαδή, είλαη πεξηνρέο ηξσηέο πνπ κπνξνχλ λα ππνζηνχλ δεκηέο απφ ηνο δηεζλείο ζαιάζζηεο
δξαζηεξηφηεηεο. Τηνζεηήζεθαλ νδεγίεο πξνο ηα θξάηε γηα ηελ ππνβνιή αηηήζεσλ γηα ηελ θήξπμε
πεξηνρψλ σο εηδηθψο πξνζηαηεπφκελσλ.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ VII
ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΚΑΗ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ
1. Οξηζκφο: Σν δηεζλέο δίθαην ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο παξνπζηάδεη ξαγδαία αλάπηπμε θη
αληαλαθιά ζην γεγνλφο φηη ε θαηάηκεζε ηεο μεξάο, ηεο ζάιαζζαο θαη ηνπ αέξα ζε πεξηνρέο
απνθιεηζηηθήο ή ζπληξέρνπζαο δηθαηνδνζίαο ησλ θξαηψλ θαη ζε πεξηνρέο εθηφο θξαηηθήο
δηθαηνδνζίαο δελ αίξεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα φηη ε γε είλαη αδηαίξεηε. Καηά ην ειιεληθφ δίθαην,
πεξηβάιινλ είλαη ην ζχλνιν ησλ θπζηθψλ θη αλζξσπνγελψλ παξαγφλησλ θαη ζηνηρείσλ πνπ
βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε θαη επεξεάδνπλ ηελ νηθνινγηθή ηζνξξνπία, ηελ πνηφηεηα δσήο, ηελ
πγεία, ηελ ηζηνξηθή θαη πνιηηηζηηθή παξάδνζε θαη ηηο αηζζεηηθέο αμίεο. Χο πξνο ην πεξηβάιινλ,
πάλησο, σο πην δφθηκνο νξηζκφο ζεσξείηαη ν εμήο -> Σν πεξηβάιινλ πεξηιακβάλεη ηηο έκβηεο θαη κε
θπζηθέο πεγέο, φπσο ν αέξαο, ην λεξφ, ε ρισξίδα θη ε παλίδα, θαζψο θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ
απηψλ ησλ παξαγφλησλ, ηα θηίζκαηα πνπ απνηεινχλ κέξνο ηεο πνιηηηζκηθήο θιεξνλνκηάο θαη ηα
εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θπζηθνχ ηνπίνπ.
2. Βαζηθέο αξρέο θαη θαλφλεο δηεζλνχο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο: α) Σν πεξηβάιινλ

απνηειεί θνηλφ θηήκα ηεο αλζξσπφηεηαο θαη πξέπεη λα πξνζηαηεχεηαη κε ηα πξφζθνξα κέηξα,
γηα ηηο παξνχζεο θαη ηηο κειινληηθέο γελεέο. / β) Ζ αξρή ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο => αλάγθε
δηαηήξεζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζε φθεινο ησλ κειινληηθψλ γελεψλ, ε εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθψλ
πφξσλ θαηά ηξφπν ζπλεηφ, λα ιακβάλνληαη ππφςε νη αλάγθεο ησλ άιισλ θξαηψλ θαη ε
πεξηβαιινληηθή θξνληίδα λα εληάζζεηαη ζηα ζρέδηα νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. ΢πλδπάδεηαη κε ην
αλζξψπηλν δηθαίσκα ζηελ αλάπηπμε· απαηηεί ζπκβηβαζκφ κεηαμχ πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ
πεξηβάιινληνο θαη ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο (π.ρ. εμέιημε απφ ηε ρξήζε άλζξαθα ζε πεηξέιαην,
χζηεξα ζε θπζηθφ αέξην θαη, ηέινο ζε ππξεληθή ελέξγεηα). / γ) Σα θξάηε θαη' εθαξκνγή ηεο αξρήο
'λα ρξεζηκνπνηείο φ,ηη είλαη δηθφ ζνπ ρσξίο λα βιάπηεηο ηνπο άιινπο' λα θξνληίδνπλ ψζηε
δξαζηεξηφηεηεο λφκηκεο ή παξάλνκεο επί ηνπ εδάθνπο ηνπο ή ζε πεξηνρέο ππφ ηε δηθαηνδνζία ηνπο
δελ πξνθαινχλ βιάβεο ζην έδαθνο άιισλ θξαηψλ. / δ) Σα θξάηε πξέπεη λα ιακβάλνπλ κέηξα
ζρεηηθά κε ηελ αζηηθή επζχλε θαη ηελ απνδεκίσζε γηα ηέηνηεο δεκηέο. / ε) ΢πλαθήο είλαη ε αξρή
'ν ξππαίλσλ πιεξψλεη'. / ζη) Ζ αξρή ησλ θνηλψλ αιιά δηαθνξνπνηεκέλσλ ππνρξεψζεσλ ησλ
θξαηψλ αλαιφγσο ηνπ βαζκνχ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο -> ηα θξάηε ηνπ Νφηνπ έρνπλ
κεησκέλεο επζχλεο. / δ) Ζ πξνιεπηηθή πξνζέγγηζε σο γεληθή αξρή ζπκπεξηθνξάο -> ηα θξάηε
έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα ιακβάλνπλ απνηειεζκαηηθά κέηξα γηα ηελ απνθπγή πξνθιήζεσο δεκίαο ζην
πεξηβάιινλ γεληθψο. Τηνζεηείηαη απφ ηελ ΔΔ θαη ηε δηεζλή δηθαηνζχλε.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ VIII
ΠΟΛΗΣΗ΢ΣΗΚΑ ΑΓΑΘΑ ΢ΣΟ ΒΤΘΟ ΣΖ΢ ΘΑΛΑ΢΢Α΢
1. Σπραία επξήκαηα, ζπζηεκαηηθέο έξεπλεο θαη αλειθχζεηο: ΢ην βπζφ ησλ ζαιαζζψλ βξίζθνληαη
πνιηηηζηηθά αγαζά δηαθφξσλ επνρψλ πνηθίιεο αμίαο. Σα ηπραία επξήκαηα απφ ςαξάδεο ή
αξραηφθηινπο πξνεγήζεθαλ ηεο νξγαλσκέλεο θαη κε θξαηηθή θξνληίδα θαη έιεγρν έξεπλαο. Δπίζεο,
παξαηεξνχληαη θαηαδχζεηο ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε απφ νκάδεο πνπ απνβιέπνπλ ζηελ θαηαιήζηεπζε
απηψλ ησλ αγαζψλ. ΢ην βπζφ ησλ ζαιαζζψλ ππάξρνπλ πφιεηο νιφθιεξεο (Dunwich ζηελ Αγγιία,
Κεγρξεαί ζην ΢αξσληθφ θ.ά.)., αξραία ιηκάληα θαη ιηκεληθά έξγα (Σχξνπ, ΢ηδψλνο, Καξζαγέλεο θ.ά.).
Οη ππεξθαιχςεηο πφιεσλ θαη ιηκέλσλ απφ ηα χδαηα έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί είηε απφ γεσινγηθέο
κεηαβνιέο είηε απφ ζεηζκνχο είηε απφ άιια θπζηθά θαηλφκελα. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη ηα
αξραία λαπάγηα, γη' απηφ, φηαλ είλαη δπλαηφ, επηρεηξείηαη ε απηνχζηα αλέιθπζή ηνπο θάησ απφ εηδηθή

κεηαρείξηζε απφ εκπεηξνγλψκνλεο (απφ ΢νπεδνχο αλαζχξζεθε ην πνιεκηθφ πινίν Vasa, απφ ηνλ
Cousteau κέξνο ειιεληθνχ πινίνπ ηνπ 7νπ αηψλα θ.ά.). ΢εκαληηθφ είλαη θαη ην θνξηίν αξραίσλ
πινίσλ πνπ λαπάγεζαλ- π.ρ. εκπνξεχκαηα, έξγα ηέρλεο, ράιθηλα αγάικαηα (ηα νπνία έιησλαλ νη
κεηαγελέζηεξεο γελεέο γηα λα θηηάμνπλ θαλφληα θαη βιήκαηα), επηζηεκνληθά φξγαλα (κνλαδηθφ ν
αζηξνιάβνο). Σέινο, ζην βπζφ πνιιψλ ιηκλψλ ζηελ Αγγιία, Γαιιία, Απζηξία θη αιινχ,
αλειθχζζεθαλ ζεκαληηθφηαηα επξήκαηα πνπ θσηίδνπλ ην βίν ησλ αλζξψπσλ θαηά ηε λενιηζηθή
επνρή θαη ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ.
2. Πεξηνρέο πνπ δηέπνληαη απφ ην δηεζλέο δίθαην: Α. ΢ηε δηεζλή 'Πεξηνρή' -> ΢ηε Γ' ΢πλδηάζθεςε
ηνπ ΟΖΔ γηα ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο, ππνβιήζεθε πξφηαζε γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πνιηηηζηηθψλ
αγαζψλ πνπ ζα αλεπξίζθνληαη ζην βπζφ ηεο δηεζλνχο 'Πεξηνρήο'. Έηζη, ε ΢χκβαζε ΓΘ 1982 νξίδεη
φηη φια ηα αληηθείκελα αξραηνινγηθήο θαη ηζηνξηθήο θχζεσο, ηα επξηζθφκελα ζηελ 'Πεξηνρή',
πξνζηαηεχνληαη ή δηαηίζεληαη πξνο φθεινο ηνπ ζπλφινπ ηεο δηεζλνχο θνηλσλίαο· θαηαβάιιεηαη δε
ηδηαίηεξε θξνληίδα γηα ηα δηθαηψκαηα πξνηηκήζεσο ηνπ θξάηνπο (πνιηηηζηηθήο/ηνπηθήο ηζηνξηθήο θαη
αξραηνινγηθήο) πξνέιεπζεο. Κάζε πνιηηηζηηθφ αγαζφ πνπ βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ δηεζλνχο
βπζνχ αλήθεη ζηε δηεζλή θνηλφηεηα θαη πεξηέξρεηαη ζηε δηεζλή Αξρή. Αιιά ε ρψξα πνιηηηζηηθήο
πξνέιεπζεο ή ην θξάηνο απφ ην νπνίν πξνέξρεηαη ην αγαζφ έρεη ην δηθαίσκα εμαγνξάο απφ ηε δηεζλή
Αξρή. ΗΗ Β. ΢ηε ιεγφκελε 'Αξραηνινγηθή δψλε' -> Ζ ΢χκβαζε ΓΘ 1982 επεθηείλεη ηε δηθαηνδνζία
ησλ παξάθηησλ θξαηψλ ζε πεξηνρή πιάηνπο 24 κηιίσλ γηα ηα θξάηε εθείλα πνπ έρνπλ ζεζπίζεη
αηγηαιίηηδα δψλε. Οξίδνληαη ηα εμήο -> α) ηα θξάηε έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα πξνζηαηεχνπλ ηα
αληηθείκελα αξραηνινγηθνχ θαη ηζηνξηθνχ ραξαθηήξα πνπ βξίζθνληαη ζηε ζάιαζζα θαη
ζπλεξγάδνληαη γηα ην ζθνπφ απηφ / β) γηα ηνλ έιεγρν ηεο δηαθίλεζήο ηνπο ην παξάθηην θξάηνο έρεη
δπλαηφηεηα, αλ ε αλέιθπζε πξαγκαηνπνηεζεί ρσξίο ηελ έγθξηζή ηνπ, λα ζεσξήζεη φηη απνηειεί
παξαβίαζε κέζα ζην έδαθνο ή ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε ησλ ζρεηηθψλ λφκσλ ηνπ / γ) δελ ζίγνληαη
ηα δηθαηψκαηα ηα δηθαηψκαηα ησλ εμαθξηβσκέλσλ ηδηνθηεηψλ, νχηε ην δίθαην πεξί
λαπαγηαηξέζεσο θη άιινη θαλφλεο ηνπ λαπηηθνχ δηθαίνπ ή νη λφκνη πνπ αθνξνχλ ηηο πνιηηηζηηθέο
αληαιιαγέο.
Άξα, • ζηελ αηγηαιίηηδα δψλε ην παξάθηην θξάηνο έρεη πιήξε ειεπζεξία ξχζκηζεο ησλ δεηεκάησλ
πνπ αθνξνχλ ζηα πνιηηηζηηθά αγαζά ζην βπζφ / • ην παξάθηην θξάηνο κπνξεί λα θεξχμεη κηα δψλε
δηπιάζηα ηεο αηγηαιίηηδαο, ζηελ νπνία ζα ελεξγεί φπσο θαη ζηε ζπλνξεχνπζα / • έπεηηα αθνινπζεί
ν βπζφο, είηε ηεο πθαινθξεπίδαο είηε ηεο ΑΟΕ, ζηνλ νπνίν θάζε θξάηνο κπνξεί λα πξνβεί ζε
έξεπλα θαη αλέιθπζε πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ, ρσξίο έιεγρν ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο / • εθεί φπνπ ζα
αξρίδεη ε 'Πεξηνρή', ζα ππάξμεη εηδηθή δηθαηνδνζία ηεο δηεζλνχο Αξρήο.
3. Ζ ΢χκβαζε ηεο UNESCO γηα ηελ πξνζηαζία ηεο ππνζαιάζζηαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο: Ζ
UNESCO θαηέβαιε πξνζπάζεηα γηα ηελ αλαδήηεζε κεζφδσλ δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ
ελδηαθεξφκελσλ θξαηψλ ζην βπζφ ηεο πθαινθξεπίδαο ή ηεο ΑΟΕ -> πηνζέηεζε ηεο ΢χκβαζεο γηα
ηελ πξνζηαζία ηεο ππνζαιάζζηαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο> πξνβιέπεη κεζφδνπο ζπλεξγαζίαο
ρσξίο λα ππεηζέξρεηαη, πέξα απφ ηα νξηδφκελα απφ ηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982 ζην πξφβιεκα ηεο
ρσξηζηήο δηθαηνδνζίαο ηνπ παξάθηηνπ θξάηνπο. ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ => θαζεζηψο αληηθαηηθφ θαη
αληηπαξαγσγηθφ / δηαθνξά κεηαμχ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη λαπαγίσλ, ηδίσο πνιεκηθψλ θαη
εκπνξηθψλ πινίσλ πνπ βξίζθνληαη ζην βπζφ, είηε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο είηε πέξαλ απηήο. Αξθεηέο
θνξέο πξαγκαηνπνηείηαη επέθηαζε ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΥ
ΣΟ ΢Τ΢ΣΖΜΑ ΔΠΗΛΤ΢Ζ΢ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΓΗΑΦΟΡΧΝ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ
ΣΟ ΓΗΚΑΗΟ ΣΖ΢ ΘΑΛΑ΢΢Α΢
1. Σν γεληθφ θαζεζηψο επίιπζεο δηαθνξψλ θαηά ην Υάξηε ηνπ ΟΖΔ: Όια ηα θξάηε έρνπλ ηελ
ππνρξέσζε λα επηιχζνπλ εηξεληθά ηηο κεηαμχ ηνπο δηαθνξέο· γη' απηφ ππάξρνπλ ελδεηθηηθά κέζα θαη
κέζνδνη- π.ρ. δηαπξαγκάηεπζε, θαιέο ππεξεζίεο, κεζνιάβεζε θαη ζπλδηαιιαγή, ε δηαηηεζία θαη ν
δηθαζηηθφο δηαθαλνληζκφο -> ηα θξάηε επηιέγνπλ ειεπζέξσο (free choice).
2. Σν πνιχπινθν ζχζηεκα ηεο ΢χκβαζεο ΓΘ 1982: Τηνζεηήζεθε νινθιεξσκέλν ζχζηεκα θαη ε

δηθαηνδνζία ηνπ Γηθαζηεξίνπ δηακνξθψζεθε έηζη ψζηε α) λα πεξηιακβάλεη επξχ θάζκα δηεζλψλ
δηαθνξψλ / β) λα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε απηφ ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο θαη
ησλ αηφκσλ / γ) λα πεξηιακβάλεη κηθηέο δηαθνξέο κεηαμχ θξαηψλ θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ. +
δηαδηθαζίεο δηαηηεζίαο κε κάιινλ δπζδηάθξηηεο πεξηνρέο δηθαηνδνζίαο θαζψο θαη δηαδηθαζίεο
ζπλδηαιιαγήο. Παξάιιεια, ηζρχεη θαη ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, κε ηελ έλλνηα φηη ην ζχζηεκα πνπ
πεξηέρεη ζα ιεηηνπξγεί εθφζνλ ηα δηάδηθα κέξε δελ πξνζθεχγνπλ ζε άιιεο κεζφδνπο επίιπζεο ή αλ
απηέο δελ νδεγνχλ ζε επίιπζε ησλ δηαθνξψλ. Οη ππνρξεσηηθέο δηαδηθαζίεο επίιπζεο
πξαγκαηνπνηνχληαη απφ -> ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην γηα ην δίθαην ηεο Θάιαζζαο, ην ΓΓΥ, ηα
Γηαηηεηηθά Γηθαζηήξηα θαη ε εηδηθή δηαηηεζία. Ζ Διιάδα έζπεπζε λα δειψζεη φηη απνδέρεηαη θαη ηε
δηθαηνδνζία ηνπ Γηεζλνχο Γηθαζηεξίνπ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο γηα φιεο ηηο δηαθνξέο πνπ
αθνξνχλ ηελ εξκελεία θαη ηελ εθαξκνγή ηεο ΢χκβαζεο ΓΘ 1982· παξάιιεια, έρεη θαηαζέζεη
δήισζε απνδνρήο ηεο γεληθήο δηθαηνδνζίαο ηνπ ΓΓΥ.
3. Σν Γηεζλέο Γηθαζηήξην γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο: Δδξεχεη ζην Ακβνχξγν θαη απνηειείηαη απφ
21 κέιε. Ζ δηθαηνδνζία ηνπ πεξηιακβάλεη φιεο ηηο δηαθνξέο θαη ηηο πξνζθπγέο πνπ ηνπ ππνβάιινληαη
ζχκθσλα κε ηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982, θαζψο θαη δεηήκαηα γηα ηα νπνία έρεη αλαγλσξηζηεί αξκνδηφηεηα
κε άιιεο ζπκθσλίεο. Μπνξεί λα δηαηάμεη πξνζσξηλά κέηξα, ελψ ζην πιαίζηφ ηνπ ιεηηνπξγεί 11κειέο
Σκήκα γηα ην Βπζφ θαη 3κειέο ad hoc -> ζε απηά πξνζθεχγνπλ θξάηε, ε δηεζλήο Αξρή, ε Δπηρείξεζε,
ηδηψηεο θαη ε ΔΔ.
4. Σν δηαηηεηηθφ δηθαζηήξην: Θα ιεηηνπξγεί αλ δελ έρνπλ επηιεγεί άιια κέζα γηα ηελ επίιπζε ησλ
δηαθνξψλ. Θα απνηειείηαη απφ 5 κέιε, 2 επηιεγφκελα απφ ην θάζε δηάδηθν θξάηνο θη έλα απφ ηνλ
Πξφεδξν ηνπ Γηεζλνχο Γηθαζηεξίνπ γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο. Θα πξνζθεχγνπλ ζε απηφ θξάηε,
ηδηψηεο θη ε ΔΔ.
5. Δηδηθή δηαηηεζία: Με ηε ζπκκεηνρή πέληε δηαηηεηψλ, νη νπνίνη πξέπεη λα είλαη εκπεηξνγλψκνλεο

ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Σξνθψλ θαη Γεσξγίαο, ηνπ Γηεζλνχο Οξγαληζκνχ Ναπηηιίαο, ηνπ
Πξνγξάκκαηνο ηνπ ΟΖΔ γηα ην Πεξηβάιινλ. Δπηιέγνληαη ηέζζεξηο απφ ηα κέξε θαη ν πέκπηνο απφ ην
Γελ. Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ. Κξίλεη ηηο εμήο θαηεγνξίεο δηαθνξψλ -> αιηείαο, πξνζηαζίαο ηνπ
πεξηβάιινληνο, ζαιάζζηαο επηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη λαπζηπινΐαο.
6. Δμαηξέζεηο απφ ηε δηθαηνδνζία ησλ δηθαζηηθψλ θαη δηαηηεηηθψλ νξγάλσλ: Οη δηαθνξέο πνπ
αλαθέξνληαη ζε θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα ησλ θξαηψλ, εθηφο αλ παξαβηάδνληαη νη ειεπζεξίεο ζηε
ζάιαζζα. Δμάιινπ, γηα ηηο πεξηπηψζεηο νξηνζέηεζεο πξνβιέπεηαη ππνρξεσηηθή ζπλδηαιιαγή· άιινηε
ε επηινγή ηεο είλαη ππνρξεσηηθή θη άιινηε ε επηινγή ηεο είλαη ππνρξεσηηθή, φηαλ ηα κέξε δελ

απνθαζίζνπλ άιισο. Πάλησο, νη ηειηθέο πξνηάζεηο δελ είλαη ππνρξεσηηθέο γηα ηα δηάδηθα κέξε.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Υ
ΟΡΗΟΘΔΣΖ΢Ζ ΘΑΛΑ΢΢ΗΧΝ ΕΧΝΧΝ ΜΔΣΑΞΤ ΚΡΑΣΧΝ
1. Γεληθά: Ο θαζνξηζκφο ησλ ζαιάζζησλ δσλψλ πνπ ηεινχλ ππφ δηαθνξεηηθφ θαζεζηψο νδεγεί ζηε
δηακφξθσζε νξίσλ ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο -> α) κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θαηεγνξηψλ δσλψλ πνπ
αλήθνπλ ζην ίδην θξάηνο / β) κεηαμχ δσλψλ ελφο θξάηνπο θη εθείλσλ πνπ δελ ππάγνληαη ζηελ
θπξηαξρία θαλελφο / γ) κεηαμχ δσλψλ δηαθφξσλ θαηεγνξηψλ πνπ ππάγνληαη ζε δηάθνξα θξάηε.
Οη δπζρέξεηεο πξνθχπηνπλ θαζψο ην παξάθηην θξάηνο δε κπνξεί λα αληηηάζζεη ηα εμσηεξηθά φξηα ηεο
αξκνδηφηεηάο ηνπ ζηε ζάιαζζα, παξά κφλν φηαλ απηά είλαη ζχκθσλα κε ην δηεζλέο δίθαην (-> λα κελ
ππεξβεί ηα 12 λ.κ.).
α) Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ράξαμεο ησλ νξίσλ ηεο αηγηαιίηηδαο, αλ απέλαληη απφ ην θξάηνο
θαη ζε δηπιή ηνπιάρηζηνλ απφζηαζε απφ ην θαζνξηζκέλν πιάηνο ηεο ππφ νξηνζέηεζε δψλεο δε
βξίζθεηαη άιιν θξάηνο, ηφηε ηα εμσηεξηθά φξηα θαζνξίδνληαη αλάινγα κε ηε δψλε. / β) Σα
εμσηεξηθά φξηα ηεο αηγηαιίηηδαο ζπλίζηαληαη ζε κηα γξακκή, ηεο νπνίαο ην θάζε ζεκείν βξίζθεηαη
ζε ίζε πξνο ην πιάηνο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο απφζηαζε, απφ ηα εγγχηεξα ζεκεία απφ ηα νπνία
κεηξνχληαλ νη γξακκέο βάζεσο. / γ) Χο πξνο ηα εμσηεξηθά φξηα ηεο πθαινθξεπίδαο δηεζλψο θη
εθφζνλ δελ ππάξρεη ΑΟΕ, απηά εθηείλνληαη σο ηα 200 λ.κ. απφ ηηο αθηέο. / δ) Αλ, φκσο, ην
ελδηαθεξφκελν θξάηνο πηνζεηεί ηελ ΑΟΕ, ηφηε ηα εμσηεξηθά φξηα ηεο ΑΟΕ εκπιέθνληαη κε απηά
ηνπ βπζνχ. / ε) Όιεο νη δηαδηθαζίεο ράξαμεο ησλ εμσηεξηθψλ νξίσλ ησλ δηαθφξσλ δσλψλ είλαη
πνιππινθφηεξεο, φηαλ εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξα θξάηε. Όιεο νη δηεπζεηήζεηο θηλνχληαη γχξσ απφ
ηηο έλλνηεο ηεο ίζεο απφζηαζεο, ηεο κέζεο γξακκήο, ησλ εηδηθψλ πεξηζηάζεσλ θαη ησλ αξρψλ ηεο
επζπδηθίαο-επηείθεηαο. Σέινο, ε νξηνζέηεζε γίλεηαη είηε έπεηηα απφ επηηπρείο δηαπξαγκαηεχζεηο, είηε
κεηά απφ παξαπνκπή ζε θάπνην δηεζλέο δηθαζηηθφ ή δηαηηεηηθφ φξγαλν.
2. Οξηνζέηεζε ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο κεηαμχ γεηηνληθψλ θξαηψλ: Δθαξκφδεηαη ε αξρή ηεο ίζεο
απφζηαζεο· ζε θξάηε ησλ νπνίσλ νη αθηέο παξάθεηληαη -> κε ηελ πιάγηα γξακκή· ζε θξάηε ησλ
νπνίσλ νη αθηέο βξίζθνληαη απέλαληη -> κε ηε κέζε γξακκή. Ζ πιάγηα γξακκή είλαη κηα θάζεηε επί
ησλ αθηψλ πνπ ρσξίδνπλ δχν θξάηε, θάζε ζεκείν ηεο νπνίαο απέρεη εμίζνπ απφ ηα εγγχηεξα ζεκεία
απφ ηα νπνία κεηξηέηαη ην εζσηεξηθφ φξην ηεο αηγηαιίηηδαο. Ζ κέζε γξακκή είλαη κηα γξακκή
παξάιιειε πξνο ηηο αθηέο ησλ δχν απέλαληη θξαηψλ ηεο νπνίαο επίζεο ην θάζε ζεκείν απέρεη εμίζνπ
απφ ηηο γξακκέο βάζεηο ηεο αηγηαιίηηδαο. Βέβαηα, ε ράξαμε ηεο γξακκήο βάζεο έρεη ζπλέπεηεο θη σο
πξνο ηε ράξαμε ησλ εμσηεξηθψλ νξίσλ. Όηαλ ε απφζηαζε κεηαμχ ησλ αθηψλ δχν φκνξσλ ή απέλαληη
θξαηψλ είλαη ιηγφηεξε απφ ην άζξνηζκα ηεο έθηαζεο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο ηνπο, ηφηε ην ζαιάζζην
ζχλνξν ραξάδεηαη ζηε κέζε ηεο απφζηαζεο κεηαμχ ησλ αθηψλ. Ζ ηερληθή ηεο νξηνζέηεζεο γηλφηαλ κε
ηε ρξήζε γεληθά αλαγλσξηζκέλσλ λαπηηθψλ ραξηψλ, ελψ πιένλ κε ηερληθά κέζα. Καη' εμαίξεζε, ε
νξηνζεηηθή γξακκή κπνξεί λα ραξάδεηαη δηαθνξεηηθά ιφγσ ηζηνξηθψλ ηίηισλ ή άιισλ εηδηθψλ
πεξηζηάζεσλ (π.ρ. ηδηνκνξθία αθηψλ, χπαξμε δηαχισλ λαπζηπινΐαο, αξρηπειαγηθά θξάηε).
3. Οξηνζέηεζε ηεο ΑΟΕ θαη ηεο πθαινθξεπίδαο κεηαμχ θξαηψλ: Πνιιέο νξηνζεηήζεηο ζαιάζζησλ
θαη ππνζαιάζζησλ νξίσλ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ρσξίο δηελέμεηο (π.ρ. Διιάδα-Ηηαιία 1997)· βέβαηα, ε
χπαξμε λεζηψλ πξνθαιεί ζπρλά δηελέμεηο, κε απνηέιεζκα λα πηνζεηεζεί ηειηθά ε κέζε γξακκή ή ίζε
απφζηαζε. Ζ ζπκβαηηθή πνξεία έρεη ζηαζεξνπνηεζεί κε ηε ΢χκβαζε ΓΘ 1982. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο
Γ' ΢πλδηάζθεςεο γηα ην δίθαην ηεο ζάιαζζαο, νη αληηπξνζσπείεο δηράζηεθαλ σο πξνο ηνλ θαζνξηζκφ
ησλ λνκηθψλ αξρψλ πνπ πξέπεη λα δηέπνπλ ηελ νξηνζέηεζε κεηαμχ ησλ θξαηψλ -> α) αξρή ηεο κέζεο
γξακκήο / β) αξρή ηεο επζπδηθίαο-επηείθεηαο. Σέινο, ε νξηνζέηεζε ηεο ΑΟΕ θαη ηεο

πθαινθξεπίδαο κεηαμχ φκνξσλ ή απέλαληη αθηψλ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη κε ζπκθσλία πνπ ζα

ζπλάπηεηαη κε βάζε ην δηεζλέο δίθαην, πξνο ην ζθνπφ ηεο 'δίθαηεο ιχζεο'.
ΜΔΡΟ΢ ΣΡΗΣΟ
ΟΗ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΓΡΑ΢ΣΖΡΗΟΣΖΣΔ΢ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ
ΣΜΖΜΑ Η
ΣΑ ΠΟΛΗΣΔΗΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΥΔ΢ΔΧΝ
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
Ζ ΓΗΔΘΝΖ΢ ΔΚΠΡΟ΢ΧΠΖ΢Ζ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢ ΚΗ ΟΗ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΔ΢
ΑΠΟ΢ΣΟΛΔ΢
1. Γεληθά: Ζ ζπλεξγαζία θαη ε αλάπηπμε ζρέζεσλ ζε δηεζλέο επίπεδν αλαηίζεηαη ζε νξηζκέλα φξγαλα
ηεο πνιηηείαο ή ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Σα πνιηηεηαθά φξγαλα ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ είλαη ν
αξρεγφο ηνπ θξάηνπο, ν πξφεδξνο ηεο θπβέξλεζεο, ν ππνπξγφο εμσηεξηθψλ, νη
δηπισκαηηθέο/πξνμεληθέο αξρέο, νη κφληκεο αληηπξνζσπείεο θαη νη εηδηθέο απνζηνιέο ζηελ αιινδαπή.
Σα δηεζλή φξγαλα είλαη νη δηεζλείο νξγαληζκνί, δηαθπβεξλεηηθνί θαη κε, πνπ αλάινγα κε ην
πεξηερφκελν ηεο ηδξπηηθήο ηνπο ζπλζήθεο δξνπλ ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο, αιιά θη φια ηα άιια φξγαλα
πνπ -ρσξίο λα έρνπλ ηελ ηδηφηεηα ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ ζπκκεηέρνπλ έγθπξα ζηε δηεζλή
ζπλεξγαζία. Σν πνιηηεηαθφ φξγαλν κπνξεί λα είλαη θαη δηεζλέο φξγαλν ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ, φηαλ
ελεξγεί σο κέινο δηεζλνχο νξγάλνπ-π.ρ. αληηπξφζσπνη ζηε Γ΢ θαη ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο ηνπ
ΟΖΔ => αληηπξφζσπνη ηνπ θξάηνπο θαη ζπγρξφλσο δηακνξθψλνπλ κε ηελ ςήθν ηνπο κηα απφθαζε
ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ (=ιεηηνπξγηθφο δηραζκφο).
• O αξρεγφο ηνπ θξάηνπο: Καηά ην εζηκηθφ δηεζλέο δίθαην, έρεη ην ηεθκήξην ηεο γεληθήο
αξκνδηφηεηαο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ ηνπ θξάηνπο (δηεζλήο παξαζηάηεο-΢36 θαη 44)
-> ζπλνκνινγεί δηεζλείο ζπλζήθεο, θεξχζζεη πφιεκν, ζπλάπηεη εηξήλε. ΢ην φλνκά ηνπ απνζηέιινληαη
νη αξρεγνί ησλ δηπισκαηηθψλ απνζηνιψλ ηεο ρψξαο ζηελ αιινδαπή, θαη ζ' απηφλ δηαπηζηεχνληαη νη
πξέζβεηο ησλ μέλσλ απνζηνιψλ. Σα φξηα ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπ σο πξνο ηελ εθηειεζηηθή/λνκνζεηηθή
εμνπζία ραξάζζνληαη απφ ην ΢χληαγκα. ΢ηηο επίζεκεο κεηαθηλήζεηο ηνπ ζηελ αιινδαπή πεξηβάιιεηαη
απφ θαζεζηψο πιήξνπο αζπιίαο θαη πξνλνκίσλ -> απαξαβίαζην ηνπ πξνζψπνπ, ηεο δηακνλήο θαη ηεο
πξνζσπηθήο πεξηνπζίαο ηνπ. Απαιιάζζεηαη απφ θάζε θνξνινγηθή επηβάξπλζε θαη ραίξεη πιήξνπο
αζηηθήο θαη πνηληθήο εηεξνδηθίαο, εθηφο απφ ηηο εκπξάγκαηεο αγσγέο γηα αθίλεηα πνπ βξίζθνληαη
ζηελ αιινδαπή θαη ηε θνξνινγία ηνπο, θαζψο θη αλ παξαηηεζεί απφ ην δηθαίσκά ηνπ. Ζ πξνζηαζία
παξέρεηαη ζηνλ αξρεγφ θξάηνπο φηαλ βξίζθεηαη ζηελ αιινδαπή, φρη κφλν ζε επίζεκε απνζηνιή,
αιιά αλεπίζεκα ή θαη incognito. Σέινο, φηαλ ράζεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ αξρεγνχ ηνπ θξάηνπο παχεη λα
απνιακβάλεη δηεζλνχο πξνζηαζίαο.
• Ο πξφεδξνο ηεο θπβέξλεζεο (πξσζππνπξγφο): Έρεη αξκνδηφηεηα γηα ηε δηαρείξηζε ησλ δηεζλψλ
ζρέζεσλ. Ζ έθηαζε ηεο δηεζλνχο αξκνδηφηεηάο ηνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ εζσηεξηθή ζπληαγκαηηθή
ηάμε θαη δελ έρεη ππνρξέσζε λα επηδείμεη πιεξεμνχζηα έγγξαθα, γηα λα δηελεξγήζεη ηηο πξάμεηο πνπ
αθνξνχλ ζηε ζχλαςε δηεζλνχο ζπλζήθεο. ΢ηηο επίζεκεο κεηαθηλήζεηο ηνπ έρεη δηθαηψκαηα ηνπ
απαξαβίαζηνπ θαη ηεο εηεξνδηθίαο· ε πξνζηαζία θαιχπηεη θαη ηνλ ζηελφ θχθιν ησλ κειψλ ηεο
νηθνγέλεηάο ηνπ, φηαλ ηνλ ζπλνδεχνπλ ζηελ επίζεκε απνζηνιή. Μπνξεί λα δησρζεί/ηηκσξεζεί

δηεζλψο γηα κηα ζεηξά εγθιεκάησλ πνιέκνπ, εγθιεκάησλ θαηά ηεο αλζξσπφηεηαο θαη ζνβαξψλ
παξαβηάζεσλ ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, θαηά ηελ άζθεζε ή κεηά ηε ιήμε ηεο ζεηείαο ηνπ.
Πεξίπησζε πιήξνπο εηεξνδηθίαο απνηέιεζε -θαηά ην Β' Παγθφζκην Πφιεκν- ε αλαγλψξηζε αζπιηψλ
θαη πξνλνκίσλ ζηηο 'εμφξηζηεο θπβεξλήζεηο', πνπ εγθαηέιεηςαλ ην έδαθνο ηνπ θαηερφκελνπ απφ ηηο
δπλάκεηο ηνπ άμνλα θξάηνπο θαη εγθαηαζηάζεθαλ ζε ζπκκαρηθά.
• Ο ππνπξγφο εμσηεξηθψλ: Αλαγλσξίδεηαη σο ην θαηεμνρήλ θξαηηθφ φξγαλν ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ,

πνπ αζθεί ηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή θαη πξνΐζηαηαη φισλ ησλ δηπισκαηηθψλ/πξνμεληθψλ ππεξεζηψλ
ηνπ θξάηνπο. ΢πλνκνινγεί, ρσξίο εηδηθή εμνπζηνδφηεζε, δηεζλείο ζπλζήθεο, ελψ -φηαλ ζπκκεηέρεη
ζηελ έθδνζε κηαο πξάμεο δηεζλνχο νξγαληζκνχ- δεζκεχεη δηεζλψο ην θξάηνο. Μφλν αλ ε θπβέξλεζε
απνδείμεη φηη ππήξμε απάηε/απεηιή/ρξήζε βίαο ζε βάξνο ηνπ ππνπξγνχ εμσηεξηθψλ, κπνξεί λα
ακθηζβεηεζεί ε ελέξγεηά ηνπ.
• Σν Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ (ΤΠΔΞ): Δίλαη ν θπζηθφο παξάγνληαο ζρεδηαζκνχ θη άζθεζεο ηεο

εμσηεξηθήο πνιηηηθήο, ν θνξέαο ηεο θξαηηθήο νξγάλσζεο πνπ πξέπεη λα ζπγθεληξψλεη φιεο ηηο
ππεξεζίεο πνπ ζπλδένληαη κε ηηο εμσηεξηθέο ζρέζεηο ηνπ θξάηνπο. Καηαξηίδεη ηε ζχλζεζε ησλ
δηπισκαηηθψλ απνζηνιψλ ζηελ αιινδαπή, πνπ εγθξίλνληαη απφ ηνλ ππνπξγφ/ππνπξγηθφ ζπκβνχιην.
΢πκβνπιεχεη ηελ θπβέξλεζε ζηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή θαη πξνβάιιεη ηα εζληθά αηηήκαηα θη
επηδηψμεηο κέζσ ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ ηνπ. Δπίζεο, παξέρεη νδεγίεο ζηνπο ηειεπηαίνπο θη
είλαη απνδέθηεο αλαθνξψλ θη εθζέζεσλ ησλ δηπισκαηηθψλ/πξνμεληθψλ νξγάλσλ πνπ ππεξεηνχλ ζηελ
αιινδαπή. Απνηειεί ζπληνληζηηθφ φξγαλν απέλαληη ζηα άιια ππνπξγεία/ππεξεζίεο ηνπ θξάηνπο ζε
ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηηο εμσηεξηθέο ζρέζεηο ηεο πνιηηείαο. Άιισζηε, νη μέλνη δηπισκαηηθνί
αληηπξφζσπνη νθείινπλ λα δεηήζνπλ ηελ παξέκβαζε ηνπ ΤΠΔΞ γηα ηελ επηθνηλσλία ηνπο κε ηηο
θξαηηθέο ππεξεζίεο. Σν δηπισκαηηθφ πξνζσπηθφ ηνπ ΤΠΔΞ επηιέγεηαη κε δηαγσληζκφ, αλνηθηφ ζε
Έιιελεο πνιίηεο -άξξελεο θαη ζήιεηο- πνπ δελ ππέρνπλ ζηξαηησηηθέο ππνρξεψζεηο θαη έρνπλ πηπρίν
αλψηαηεο ζρνιήο. Όζνη επηηχρνπλ παξαθνινπζνχλ επί έλα έηνο ην Κέληξν Γηπισκαηηθψλ ΢πνπδψλ,
γηα λα ηνπο εμεηδηθεχζεη ζε δηάθνξα δηπισκαηηθά ζέκαηα θαη ζηε ρξήζε μέλσλ γισζζψλ. Μεηά
δηνξίδνληαη κε ηνλ βαζκφ ηνπ αθφινπζνπ θαη -αθνχ ππεξεηήζνπλ γηα 2εηία ζηελ θεληξηθή ππεξεζία
ηνπ Τπνπξγείνπ- ηνπνζεηνχληαη ζηηο πξεζβείεο ηεο Διιάδαο, ζηελ αιινδαπή, ζε ειιεληθά πξνμελεία
ή ζηηο κφληκεο αληηπξνζσπείεο ηεο Διιάδαο ζηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο. ΢ην ΤΠΔΞ ππεξεηνχλ,
επίζεο, ππάιιεινη γεληθψλ θαζεθφλησλ, ελψ ε δηπισκαηηθή ππεξεζία επηθνπξείηαη θαη απφ
εκπεηξνγλψκνλεο (=εηδηθνί ζε δηάθνξνπο θιάδνπο ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ).
2. Κσδηθνπνίεζε ηνπ δηθαίνπ πνπ δηέπεη ηηο δηπισκαηηθέο ζρέζεηο: Οη θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ηηο
ζρέζεηο απηέο ππήξμαλ εζηκηθνί. Οξφζεκν ζεσξείηαη ν Καλνληζκφο ηεο Βηέλλεο (1815), ελψ
πξνζπάζεηα θσδηθνπνίεζεο ησλ αξκνδηνηήησλ, αζπιηψλ θαη πξνλνκίσλ ησλ δηπισκαηηθψλ
αληηπξνζψπσλ έγηλε απφ ηελ ΚηΔ ρσξίο απνηέιεζκα. Μεηά ην Β' Παγθφζκην Πφιεκν, ε Δπηηξνπή
Γηεζλνχο Γηθαίνπ αλέιαβε λα επεμεξγαζηεί ζρέδηα γηα ηηο δηπισκαηηθέο θαη πξνμεληθέο ζρέζεηο πνπ
πηνζεηήζεθαλ απφ ηε ΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο (1961). Απηή θσδηθνπνηεί πξνυπάξρνλ εζηκηθφ δίθαην,
πεξηέρεη λένπο θαλφλεο πνπ απνηεινχλ 'πξννδεπηηθή αλάπηπμε' ηνπ δηπισκαηηθνχ δηθαίνπ θαη
ιεηηνπξγεί κε βάζε ηελ αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο.
3. Δλεξγεηηθή θαη παζεηηθή πξέζβεπζε: Δίλαη ε ηθαλφηεηα ηνπ θξάηνπο/δηεζλνχο νξγαληζκνχ (πνπ
είλαη ππνθείκελν δηεζλνχο δηθαίνπ θη ηνπ έρεη αλαγλσξηζηεί απφ ηα θξάηε ε ζρεηηθή ηθαλφηεηα) γηα
ηε ζχλαςε δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ, πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ απνζηνιή θαη απνδνρή
δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ. Γηα λα αζθεζεί ην δηθαίσκα απηφ λα θξάηε πξέπεη λα έρνπλ
αλαγλσξηζηεί ακνηβαία, ξεηψο ή ζησπεξψο, θαη λα ππάξρεη ακνηβαία ζπλαίλεζε (δε ζπλεπάγεηαη
απηφκαηε δεκηνπξγία δηπισκαηηθήο αληηπξνζσπείαο ζηελ αληίζηνηρε πξσηεχνπζα). Δπίζεο, ππάξρεη

ζχζηεκα θνηλήο δηπισκαηηθήο εθπξνζψπεζεο απφ κηα ελσζηαθή δηπισκαηηθή αληηπξνζσπεία ζε

ηξίηα θξάηε γηα ηα κέιε ηεο ΔΔ. Απηφ δηαθέξεη απφ ηελ πεξίπησζε φπνπ έλα θξάηνο δελ έρεη
δηπισκαηηθή απνζηνιή ζε ηξίην ή έρεη δηαθφςεη ηηο δηπισκαηηθέο ζρέζεηο ηνπ κε απηφ θη αλαζέηεη ζε
δηπισκαηηθή απνζηνιή άιινπ θξάηνπο λα ην εθπξνζσπήζεη.
4. Ζ δηπισκαηηθή απνζηνιή θαη ηα κέιε ηεο: Ζ δηπισκαηηθή απνζηνιή ζεσξείηαη ρσξηζηή

νληφηεηα κε θαζνξηζκέλα δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο, ελψ ηα κέιε ηεο, αλάινγα κε ηε ζέζε πνπ
θαηέρνπλ, έρνπλ αξκνδηφηεηεο θαη αληίζηνηρε δηεζλή πξνζηαζία. Δπηθεθαιήο ηεο δηπισκαηηθήο
απνζηνιήο είλαη ν αξρεγφο ηεο απνζηνιήο. Σα κέιε δηαθξίλνληαη ζε α) επίζεκα -> δηπισκαηηθφ
πξνζσπηθφ πνπ απνηειείηαη απφ ηνλ αξρεγφ ηεο απνζηνιήο θαη ηα άιια κέιε ηεο απνζηνιήο πνπ
έρνπλ δηπισκαηηθή ηδηφηεηα / ην δηνηθεηηθφ θαη ηερληθφ πξνζσπηθφ πνπ ππεξεηεί ζηηο δηάθνξεο
ππεξεζίεο ηεο απνζηνιήο / ην ππεξεηηθφ πξνζσπηθφ, θαη β) κε επίζεκα κέιε -> κέιε ηεο
νηθνγέλεηαο (ζχδπγνο, αλήιηθα ηέθλα, γνλείο, ελήιηθα αιιά κε απαζρνινχκελα ηέθλα θαη αλήιηθνη
θαηηφληεο απηψλ) ησλ κειψλ ηνπ δηπισκαηηθνχ, δηνηθεηηθνχ, ηερληθνχ πξνζσπηθνχ, φπσο επίζεο θαη
ην ππεξεηηθφ πξνζσπηθφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ ηδησηηθή ππεξεζία ησλ κειψλ ηεο απνζηνιήο.
5. Σα θαζήθνληα ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ: α) αληηπξνζσπεχνπλ ην θξάηνο

δηαπηζηεχζεσο ζην θξάηνο ππνδνρήο θαη πξνζηαηεχνπλ ηα ζπκθέξνληα ηνπ πξψηνπ θαη ησλ
ππεθφσλ ηνπ κέζα ζηα φξηα ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ / β) πιεξνθνξνχληαη κε φια ηα ζεκηηά κέζα γηα
ηηο πεξηζηάζεηο θαη ηηο εμειίμεηο ησλ γεγνλφησλ ζην θξάηνο ππνδνρήο / γ) αλαθέξνπλ ζρεηηθά ζην
θξάηνο δηαπηζηεχζεσο / δ) πξνσζνχλ ηηο θηιηθέο ζρέζεηο θαη αλαπηχζζνπλ ηηο αληίζηνηρεο
νηθνλνκηθέο, πνιηηηζηηθέο θαη επηζηεκνληθέο / ε) δπλαηφηεηα άζθεζεο θαη πξνμεληθψλ
θαζεθφλησλ.
• Οη ηάμεηο ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ: α) πξέζβεηο θαη λνχληζηνη πνπ είλαη

δηαπηζηεπκέλνη ζηνπο αξρεγνχο θξαηψλ, φπσο θαη νη άιινη αξρεγνί απνζηνιψλ πνπ έρνπλ
αληίζηνηρν βαζκφ / β) απεζηαικέλνη ππνπξγνί ή ηληεξλνχληζηνη πνπ είλαη δηαπηζηεπκέλνη ζηνπο
αξρεγνχο θξαηψλ θαη γ) επηηεηξακκέλνη πνπ είλαη δηαπηζηεπκέλνη ζηνπο ππνπξγνχο εμσηεξηθψλ.
Πξχηαλεο ηνπ δηπισκαηηθνχ ζψκαηνο είλαη ν αξραηφηεξνο ζηε δηαπίζηεπζε αξρεγφο
απνζηνιήο. Δπηηξέπεηαη αλαπιήξσζε ηνπ δηαπηζηεπκέλνπ αξρεγνχ ηεο απνζηνιήο, κε απιή
ξεκαηηθή δηαθνίλσζε θαη δηαξθεί φζν θαη ην θψιπκα άζθεζεο θαζεθφλησλ ηνπ πξψηνπ.
6. Ζ δηαπίζηεπζε: Σν θξάηνο δηαπίζηεπζεο επηιέγεη ειεχζεξα ηα κέιε ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο

θαη ην θξάηνο ππνδνρήο κπνξεί λα ηα δερηεί ή φρη ζην έδαθφο ηνπ (=> θπξηαξρηθά δηθαηψκαηα). Ο
δηνξηζκφο ηνπ αξρεγνχ ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο ππφθεηηαη ζε νξηζκέλε δηαδηθαζία· γηα λα
παξαζρεζεί ε ξεηή ζπγθαηάζεζε (agrément) ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο, ην θξάηνο δηαπίζηεπζεο
αλαθνηλψλεη ην νλνκαηεπψλπκν θαη ηα βηνγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνζψπνπ.
Δπαθνινπζεί ε επίδνζε αληηγξάθνπ ησλ δηαπηζηεπηεξίσλ ζηνλ ππνπξγφ εμσηεξηθψλ ηνπ θξάηνπο
ππνδνρήο απφ ηνλ ππνςήθην αξρεγφ. Ζ επίδνζε ηνπ πξσηνηχπνπ γίλεηαη απφ ηνλ αξρεγφ ηνπ θξάηνπο
ππνδνρήο ζε επίζεκε ηειεηή, νπφηε θη ν αξρεγφο ηεο απνζηνιήο αλαιακβάλεη ηα θαζήθνληά ηνπ. Ζ
ζπγθαηάζεζε κπνξεί λα αξζεί ειεχζεξα, κε ηελ θήξπμε ηνπ αξρεγνχ ηεο απνζηνιήο σο αλεπηζχκεηνπ
(είηε ιφγσ ηεο αηνκηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπ, είηε ιφγσ επηδείλσζεο ησλ πνιηηηθψλ ζρέζεσλ ησλ
θξαηψλ) θαη λα δεηεζεί ε αλάθιεζή ηνπ.
• Γηέιεπζε κέζα απφ ην έδαθνο ηξίησλ θξαηψλ: Ο δηπισκαηηθφο ππάιιεινο έρεη ην δηθαίσκα λα
δηαζρίδεη έλα ηξίην θξάηνο ή λα βξίζθεηαη ζην έδαθνο απηνχ θαηά ηε κεηάβαζε/επηζηξνθή απφ ην
θξάηνο δηαπίζηεπζεο ζην θξάηνο ππνδνρήο. Δπηηξέπεηαη, επίζεο, θαη λα ζηαζκεχεη γηα εχινγν
ρξνληθφ δηάζηεκα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη απηφ είλαη αλαγθαίν γηα ιφγνπο πνπ αλάγνληαη ζην ηαμίδη

ή γηα αλσηέξα βία. Σέινο, κπνξνχλ λα ζπιιεθζνχλ θαη λα δηθαζηνχλ γηα απηφθσξεο παξάλνκεο
πξάμεηο ηνπο πνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζηα θαζήθνληά ηνπο.
ΣΟ ΠΡΟΝΟΜΗΑΚΟ ΚΑΘΔ΢ΣΧ΢ ΣΧΝ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΧΝ ΑΠΟ΢ΣΟΛΧΝ
1. Γηθαηνινγεηηθή βάζε ηνπ πξνλνκηαθνχ θαζεζηψηνο: Α. Θεσξία ηεο εμσεδαθηθφηεηαο ->

΢ηεξίδεηαη ζε πιάζκα δηθαίνπ, δει. ζηελ αληίιεςε φηη νη ρψξνη πνπ θαηαιακβάλεη ε πξεζβεία
απνηεινχλ έδαθνο ηνπ δηαπηζηεχνληνο θξάηνο. Γελ ηζρχεη γηαηί ην θξάηνο ππνδνρήο: α) δίλεη
ζπγθαηάζεζε γηα ηελ παξακνλή ησλ κειψλ ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο / β) θεξχζζεη
αλεπηζχκεην (persona non grata) μέλν δηπισκαηηθφ αληηπξφζσπν / γ) αζθεί πνηληθή θαη αζηηθή
δηθαηνδνζία ζηηο πξάμεηο πνπ ζπκβαίλνπλ κέζα ζηελ πξεζβεία. δ) Αλ, ηέινο, απνηεινχζαλ μέλν
έδαθνο νη πξεζβείεο ζα κπνξνχζαλ λα δίλνπλ άζπιν ζε εγθιεκαηίεο πνπ εηζέξρνληαη ζην ρψξν
ηνπο. Β. Θεσξία ηεο αληηπξνζψπεπζεο: Ο δηπισκαηηθφο αληηπξφζσπνο, επεηδή εθπξνζσπεί ην
θξάηνο δηαπίζηεπζεο, δελ ππάγεηαη ζε θακηά θπξηαξρηθή πξάμε ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο. Τπάξρεη,
φκσο, αληίθαζε, αθνχ έηζη θάκπηεηαη ε θπξηαξρηθή εμνπζία ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο. Γ. Ζ ζεσξία
ησλ ιεηηνπξγηθψλ αλαγθψλ: Οη αζπιίεο θαη ηα πξνλφκηα παξέρνληαη γηα λα επηηξέπνπλ ζηε
δηπισκαηηθή απνζηνιή θαη ηα κέιε ηεο λα επηηεινχλ απνηειεζκαηηθά ηελ απνζηνιή ηνπο, κέζα ζηα
φξηα ησλ θαλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ· αλαγλσξίδεη εμαηξέζεηο απφ ηε ζπλήζε αξκνδηφηεηα ηνπ
θξάηνπο ππνδνρήο.
2. Απαξαβίαζην ησλ ρψξσλ ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο: Υψξνη απνζηνιήο λννχληαη ηα θηίξηα ή
ηα ηκήκαηα απηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο απνζηνιήο (ρσξίο λα αλήθνπλ
αλαγθαζηηθά ζηελ θπξηφηεηα ηνπ θξάηνπο δηαπηζηεχζεσο), θαζψο θαη ε ηδησηηθή θαηνηθία ηνπ
αξρεγνχ ηεο απνζηνιήο. Σν θξάηνο ππνδνρήο νθείιεη λα δηεπθνιχλεη ηελ εμεχξεζε ρψξσλ γηα ηελ
απνζηνιή θαη θαηνηθηψλ γηα ηα κέιε ηεο, αιιά θαη λα δεηήζεη πεξηνξηζκφ ηνπο αλ ππάξρεη
δπζαλαινγία. Σν απαξαβίαζην ζπλίζηαηαη ζηελ πξνζηαζία ηεο πξεζβείαο θαη ησλ πξνζψπσλ πνπ ηελ
απνηεινχλ απφ νπνηαδήπνηε πξνζβνιή, επίζεζε ή άιιε βίαηε ελέξγεηα. Σν άξζξν 22 ηεο ΢χκβαζεο
ηεο Βηέλλεο (1961- έθθξαζε εζηκηθνχ δηθαίνπ θαη εηζαγσγή άθακπηνπ δφγκαηνο) δηεπθξηλίδεη φηη ηα
φξγαλα ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο κπνξνχλ λα εηζέξρνληαη ζηνπο ρψξνπο ηεο απνζηνιήο κφλν κε ηε
ζπλαίλεζε ηνπ αξρεγνχ ηεο ή ηνπ αληηθαηαζηάηε ηνπ. Δπίζεο, ην θξάηνο ππνδνρήο νθείιεη λα παίξλεη
ηα αλαγθαία κέηξα γηα λα εκπνδίζεη ηελ θαηάιεςε ή νπνηαδήπνηε δεκίαο ζηνπο αλσηέξσ ρψξνπο ή
ηε δηαηάξαμε ηεο εηξήλεο ηεο απνζηνιήο θαη ηε κείσζε ηεο αμηνπξέπεηάο ηεο. Οη ρψξνη ηεο
απνζηνιήο, ε επίπισζε θαη ηα ινηπά είδε πνπ βξίζθνληαη εθεί δε κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ
αληηθείκελα έξεπλαο/επίηαμεο/θαηάζρεζεο/εθηειεζηηθνχ κέηξνπ. Φπζηθά, απαγνξεχεηαη
απαιινηξίσζε γηα ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο ησλ ρψξσλ πνπ αλήθνπλ ζηελ απνζηνιή, ρσξίο ηε
ζπλαίλεζε ηνπ αξρεγνχ ηεο. Σν απαξαβίαζην, ηέινο, πεξηιακβάλεη θαη ηελ απαγφξεπζε επίδνζεο
νπνηνπδήπνηε δηθνγξάθνπ πξνο ηελ απνζηνιή· δηαβηβάδνληαη ζην ΤΠΔΞ ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο.
Πάλησο, ην θξάηνο ππνδνρήο κπνξεί, εθφζνλ εμαληιήζεη φια ηα λφκηκα κέζα γηα λα πεηχρεη ηε
ζπλαίλεζε ηνπ αξρεγνχ ηεο αληηπξνζσπείαο, λα αλαιάβεη ηελ επζχλε πεξηνξηζκέλεο ρξνληθά θαη
ηνπηθά ελέξγεηαο ζε πεξίπησζε απξφβιεπηεο ζπκθνξάο (-> θξνληίδα λα ζεβαζηεί ηελ μέλε
απνζηνιή, ζηαζκίδνληαο ηνλ θίλδπλν πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί γηα ην θνηλσληθφ ζχλνιν θαη ηε
γχξσ πεξηνρή). Απφ ηελ άιιε, ε δηπισκαηηθή απνζηνιή ππνρξενχηαη λα ζέβεηαη ηνπο λφκνπο ηνπ
θξάηνπο ππνδνρήο θαη λα απνθεχγεη θάζε επέκβαζε ζηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο ηνπ. Οη ρψξνη ηεο
απνζηνιήο θαη ηα κεηαθνξηθά κέζα κπνξνχλ λα θέξνπλ ηε ζεκαία ηνπ θξάηνπο δηαπίζηεπζεο. Απηή
ε αξρή ηζρχεη γηα ηηο δηκεξείο ζρέζεηο, ελψ απνηειεί επρέξεηα γηα ηα θξάηε ππνδνρήο ηεο έδξαο

δηεζλψλ νξγαληζκψλ λα αλαγλσξίζνπλ έλα ηέηνην δηθαίσκα ζηηο απνζηνιέο πνπ είλαη δηαπηζηεπκέλεο
ζηνπο νξγαληζκνχο απηνχο.
3. Αξρεία, έγγξαθα θαη αιιεινγξαθία: Δίλαη πάληα απαξαβίαζηα. ΢εκεηψλεηαη φηη σο επίζεκε
αιιεινγξαθία λνείηαη θάζε αιιεινγξαθία ζρεηηθή κε ηελ απνζηνιή θαη ηα θαζήθνληά ηεο.
4. Δπηθνηλσλίεο: Α. Ο δηπισκαηηθφο ζάθνο θη ν δηπισκαηηθφο ηαρπδξφκνο -> Σν θξάηνο

δηαπίζηεπζεο νθείιεη λα επηηξέπεη θαη λα πξνζηαηεχεη ηελ επηθνηλσλία ηεο απνζηνιήο γηα φινπο ηνπο
επίζεκνπο ζθνπνχο, δει. κε ηηο αξρέο ηνπ θξάηνπο ηεο, αιιά θαη κε ηηο άιιεο απνζηνιέο θαη ηα
πξνμελεία ηνπ ίδηνπ θξάηνπο. Ζ απνζηνιή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί φια ηα κέζα επηθνηλσλίαο,
αθφκε θαη ηα θξππηνγξαθεκέλα ή γξακκέλα ζε θψδηθα. Μφλν αλ ην θξάηνο δηαπίζηεπζεο ζέιεη λα
εγθαηαζηήζεη αζχξκαην απαηηείηαη ζπγθαηάζεζε ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο. Ζ απνζηνιή επηθνηλσλεί κε
ηελ θεληξηθή ππεξεζία ηνπ ΤΠΔΞ ηνπ θξάηνπο ηεο θαη αληίζηξνθα κε ηνλ 'δηπισκαηηθφ ζάθν'. Απηφο
είλαη απαξαβίαζηνο· κπνξεί λα απνηειείηαη απφ έλα κφλν θάθειν αιιεινγξαθίαο ή απφ έλαλ ή
πεξηζζφηεξνπο κεγάινπο ζάθνπο πνπ πεξηέρνπλ κφλν επίζεκα έγγξαθα ή άιια αληηθείκελα γηα
επίζεκε ρξήζε ηεο απνζηνιήο. Οη απνζθεπέο πνπ απνηεινχλ ην δηπισκαηηθφ ζάθν πξέπεη λα θέξνπλ
δηαθξηηηθά ζεκεία γηα λα είλαη δπλαηή ε εηδηθή θξνληίδα ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο. Μπνξεί λα
ζπλνδεχεηαη απφ έλαλ 'δηπισκαηηθφ ηαρπδξφκν', δει. έλαλ ππάιιειν ηνπ ΤΠΔΞ ηνπ θξάηνπο
δηαπίζηεπζεο, πνπ ραίξεη ησλ απαξαίηεησλ γηα ηελ πξαγκάησζε ηεο απνζηνιήο ηνπ αζπιηψλ θαη
πξνλνκίσλ (-> δελ ππνβάιιεηαη ζε ζχιιεςε ή θξάηεζε). Β. Διεπζεξία κεηαθίλεζεο θαη
θπθινθνξίαο -> Σν θξάηνο ππνδνρήο ππνρξεψλεηαη λα εμαζθαιίζεη ζε φια ηα κέιε ηεο απνζηνιήο
ειεπζεξία κεηαθίλεζεο θαη θπθινθνξίαο ζην έδαθφο ηνπ· κε ηελ επηθχιαμε ησλ λφκσλ θαη ησλ
θαλνληζκψλ πνπ αθνξνχλ ζε δψλεο πνπ ε πξφζβαζε απαγνξεχεηαη ή ππφθεηηαη ζε πεξηνξηζκνχο γηα
ιφγνπο εζληθήο αζθάιεηαο (π.ρ. νρπξψζεηο, βάζεηο).
5. Παξαβηάζεηο ησλ ρψξσλ ηεο απνζηνιήο: Άιινηε πξφθεηηαη γηα πξνζπάζεηεο θαηάιεςεο ηνπ
πξεζβεπηηθνχ κεγάξνπ απφ αληηθξνλνχληεο ππεθφνπο ηνπ θξάηνπο δηαπηζηεχζεσο, άιινηε
πξνθαινχληαη δεκηέο απφ ηνλ φριν πνπ δηακαξηχξεηαη θαηά ηνπ θξάηνπο δηαπηζηεχζεσο. ΢πλήζσο νη
δεκηέο απνθαζίζηαληαη κε δαπάλεο ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο. Τπάξρνπλ, βέβαηα, θαη επηζέζεηο πνπ
γίλνληαη απφ ηελ ίδηα ηελ θπβέξλεζε ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο, κέζσ 'δηακαξηπξφκελσλ πνιηηψλ' ή
επζέσο (π.ρ. επίζεζε ζηξαηνχ Ληβεξίαο ζην κέγαξν ηεο πξεζβείαο ηεο Γαιιίαο ζηε Μνλξνβία //
θαηάιεςε ηεο ακεξηθαληθήο πξεζβείαο ζηελ Σερεξάλε + ζχιιεςε θαη νκεξία 54 κειψλ ηεο
δηπισκαηηθήο θαη πξνμεληθήο απνζηνιήο ησλ ΖΠΑ επί 14 κήλεο => ΓΓΥ: απαηηνχζε απφ ηελ
θπβέξλεζε ηνπ Ηξάλ λα απειεπζεξψζεη ακέζσο ηνπο νκήξνπο θαη λα παξαδψζεη ηνπο ρψξνπο ηεο
δηπισκαηηθήο απνζηνιήο θαη ησλ πξνμελείσλ ζηηο ΖΠΑ).
Α΢ΤΛΗΔ΢ ΚΑΗ ΠΡΟΝΟΜΗΑ ΣΧΝ ΜΔΛΧΝ ΣΖ΢ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ΢
ΑΠΟ΢ΣΟΛΖ΢
1. Γεληθά: Σν δηεζλέο δίθαην ζεζπίδεη θαζεζηψο εηδηθήο πξνζηαζίαο ησλ πξνζψπσλ πνπ ζηειερψλνπλ
ηε δηπισκαηηθή απνζηνιή => ιεηηνπξγηθέο θαη πξνζσπηθέο αζπιίεο θαη πξνλφκηα. Ζ εηδηθή
πξνζηαζία δηθαηνινγείηαη απφ ηελ αλάγθε λα εμαζθαιίδεηαη ρσξίο εκπφδηα ε άζθεζε ησλ
θαζεθφλησλ ησλ κειψλ ηεο απνζηνιήο θαη απνβιέπεη ζην λα απνηξέςεη θαη λα απαγνξεχζεη θάζε
ελέξγεηα θαηαλαγθαζκνχ απφ ηα φξγαλα ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο θαηά ηνπ δηπισκαηηθνχ
αληηπξνζψπνπ. Ζ πξνζηαζία έρεη δηπιφ ραξαθηήξα· θαηνρπξψλεη: α) ην απαξαβίαζην ηνπ

πξνζψπνπ, ηεο θαηνηθίαο, ηεο πεξηνπζίαο, ηεο αιιεινγξαθίαο ηνπ δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ
θαη ηελ απαιιαγή ηνπ απφ θνξνινγηθέο επηβαξχλζεηο θαη δαζκνχο, θαη β) ηελ εηεξνδηθία ησλ
κειψλ ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο. Σα κέιε νθείινπλ λα ζέβνληαη ηνπο λφκνπο ηνπ θξάηνπο
απνζηνιήο δηαθνξεηηθά θεξχζζνληαη σο persona non grata.
2. Σν απαξαβίαζην ηνπ πξνζψπνπ (άξζξν 29-΢χκβαζε ηεο Βηέλλεο 1961): α) Σν πξφζσπν ηνπ
δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ είλαη απαξαβίαζην θαη δε κπνξεί λα ππνβιεζεί ζε ζχιιεςε θαη
θξάηεζε / θαη β) ην θξάηνο ππνδνρήο πξέπεη λα ηνλ κεηαρεηξίδεηαη κε ηνλ πξέπνληα ζεβαζκφ
θαη λα παίξλεη φια ηα θαηάιιεια κέηξα γηα λα εκπνδίδεη θάζε πξνζβνιή θαηά ηνπ πξνζψπνπ,
ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο αμηνπξέπεηάο ηνπ. Πάλησο, θη ν ίδηνο ν δηπισκαηηθφο αληηπξφζσπνο πξέπεη
λα ζπκβάιιεη κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζηελ εμαζθάιηζε ηεο πξνζηαζίαο ηνπ. ΢ηελ Διιάδα,
ζπλδπάδεηαη κε ηελ εηεξνδηθία, δει. ηε κε ππαγσγή ηνπ ζηε δηθαηνδνζία ησλ ειιεληθψλ
δηθαζηεξίσλ.
• Έθηαζε ηνπ απαξαβίαζηνπ ηνπ πξνζψπνπ: Ηζρχεη γηα φιεο ηηο πξάμεηο ηνπ, είηε γίλνληαη κε ηελ
επίζεκε ηδηφηεηά ηνπ, είηε είλαη ηδησηηθήο θχζεο. Σν απαξαβίαζην ηνπ πξνζψπνπ θαιχπηεη θαη ηελ
ηδησηηθή θαηνηθία ηνπ δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ, θαζψο θαη ρψξνπο δεπηεξεχνπζαο δηακνλήο θαη
θάζε ρψξν ζηνλ νπνίν δηακέλεη (π.ρ. δσκάηην μελνδνρείνπ). Δπεθηείλεηαη θαη ζηα πξνζσπηθά
έγγξαθα θαη ηελ αιιεινγξαθία ηνπ, φπσο επίζεο θαη ζηελ πεξηνπζία (=ηα αγαζά πνπ βξίζθνληαη
ζηελ ηδησηηθή θαηνηθία ηνπ, απηνθίλεην, ηξαπεδηθφο ινγαξηαζκφο θαη άιια πνπ πξννξίδνληαη γηα
πξνζσπηθή ρξήζε ή είλαη απαξαίηεηα γηα ηε δηαβίσζή ηνπ).
3. Ζ εηεξνδηθία ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ (άξζξν 37 ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο ηνπ
1961): Δίλαη ε κε ππαγσγή ηνπο ζηε δηθαηνδνζία ησλ εγρψξησλ δηθαζηεξίσλ. Σα κέιε ηεο
δηπισκαηηθήο απνζηνιήο θαη ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο ραίξνπλ απφιπηεο πνηληθήο εηεξνδηθίαο·
δελ πξνζάγνληαη θαη δε δηθάδνληαη απφ ηα εγρψξηα δηθαζηήξηα γηα νπνηαδήπνηε πνηληθά θνιάζηκε
πξάμε ηνπο -> αλ αδηθνπξαγήζνπλ, θεξχζζνληαη persona non grata θαη κπνξεί λα ηνπο δεηεζεί λα
εγθαηαιείςνπλ ακέζσο ην έδαθφο ηνπ. Δπίζεο, είλαη δπλαηφ λα δησρζνχλ θαη λα εηζαρζνχλ ζε δίθε
ζηα δηθαζηήξηα ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο. Σα κέιε ηνπ δηνηθεηηθνχ θαη ηερληθνχ πξνζσπηθνχ
απνιακβάλνπλ ησλ πξνλνκίσλ θαη αζπιηψλ ησλ άξζξσλ 29-35, άιια φζνλ αθνξά ηελ αζηηθή θαη
δηνηθεηηθή εηεξνδηθία ηνπ άξζξνπ 31 κφλν γηα πξάμεηο εληφο ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Σα κέιε,
εμάιινπ, ηνπ ππεξεηηθνχ πξνζσπηθνχ απνιακβάλνπλ αζπιηψλ θαη πξνλνκίσλ κφλν γηα πξάμεηο εληφο
ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Σέινο, νη ηδηψηεο ππάιιεινη ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο εμαηξνχληαη κφλν
απφ ηέιε θαη θφξνπο. Γηα φινπο ηνπο πξναλαθεξζέληεο ππάξρεη πξνυπφζεζε λα κελ έρνπλ ηελ
ηζαγέλεηα ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο. Ζ επίθιεζε ηεο εηεξνδηθίαο είλαη δήηεκα πνπ ξπζκίδεηαη απφ ην
εζσηεξηθφ δίθαην ηνπ θάζε θξάηνπο θαη απνηειεί θαλφλα δεκφζηαο ηάμεο, ελψ δηεξεπλάηαη
απηεπαγγέιησο απφ ην δηθαζηή. Ζ πξάμε ηνπ εηεξνδηθνχληνο ζεσξείηαη αληηθεηκεληθά αμηφπνηλε θαη
γη' απηφ επηηξέπεηαη ε δίσμε ησλ ζπκκεηφρσλ πνπ δελ ραίξνπλ ηνπ πξνλνκίνπ ηεο εηεξνδηθίαο.
4. Δμαηξέζεηο απφ ηελ εηεξνδηθία ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ: Αθνξνχλ -> α) εκπξάγκαηεο
αγσγέο επί ηδησηηθνχ αθηλήηνπ πνπ βξίζθεηαη ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο, εθηφο αλ ν
δηπισκαηηθφο αληηπξφζσπνο θαηέρεη ην αθίλεην γηα ινγαξηαζκφ ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο / β) αγσγέο
πνπ αθνξνχλ ζε θιεξνλνκία, ζηελ νπνία ν δηπισκαηηθφο αληηπξφζσπνο εκθαλίδεηαη σο εθηειεζηήο
ηεο δηαζήθεο, θιεξνλφκνο ή θιεξνδφρνο γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ / γ) αγσγέο πνπ αθνξνχλ
νπνηαδήπνηε επαγγεικαηηθή ή εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ αζθεί ν δηπισκαηηθφο
αληηπξφζσπνο εθηφο ησλ επίζεκσλ θαζεθφλησλ ηνπ ζην θξάηνο ππνδνρήο. Ζ ηειεπηαία εμαίξεζε
αθνξά ζηα κέιε ησλ νηθνγελεηψλ ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ θαη ζην θαηψηεξν πξνζσπηθφ
θαη αλαθέξεηαη ζε δξαζηεξηφηεηα ζπλερνχο ραξαθηήξα. Ζ εηεξνδηθία πεξηιακβάλεη θαη ηελ

απαιιαγή ηνπ δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ απφ ηελ ππνρξέσζε λα θαηαζέζεη σο κάξηπξαο ζην
δηθαζηήξην ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο.
5. Δηεξνδηθία εθηειέζεσο: Αθνξά ζηελ απαγφξεπζε ιήςεο εθηειεζηηθψλ κέηξσλ θαηά ηνπ
δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ. Γελ επεθηείλεηαη ζηηο ππνζέζεηο πνπ έρνπλ δψζεηο αθνξκή γηα ηηο ηξεηο
θαηεγνξίεο αγσγψλ πνπ αλαθέξνπκε πην πάλσ (εκπξάγκαηεο, θιεξνλνκηθέο, εκπνξηθέο ή
επαγγεικαηηθέο), γηα ηηο νπνίεο δε ρσξεί εηεξνδηθία.
6. Άξζε ηεο εηεξνδηθίαο ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ: Ο δηπισκαηηθφο αληηπξφζσπνο δελ

έρεη δηθαίσκα λα παξαηηεζεί απφ ηελ εηεξνδηθία θαη ην απαξαβίαζην ηνπ πξνζψπνπ ηνπ. Παξαίηεζε
γίλεηαη πάληα απφ ην θξάηνο δηαπίζηεπζήο ηνπ κε ξεηφ ηξφπν. Σν ίδην ζπκβαίλεη γηα ηα κέιε ησλ
νηθνγελεηψλ ησλ δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ. Αλ, φκσο, ηα πξφζσπα πνπ απνιακβάλνπλ
εηεξνδηθίαο εγείξνπλ αγσγή, ηφηε δε κπνξνχλ λα επηθαιεζηνχλ ηελ εηεξνδηθία γηα θάζε αληαγσγή
πνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ θχξηα. ΢εκεηψλεηαη φηη παξαίηεζε απφ ηελ εηεξνδηθία δε ζεκαίλεη θαη
παξαίηεζε απφ ηελ εθηέιεζε ελδερφκελεο απφθαζεο πνπ ζα ιεθζεί απφ ηα δηθαζηήξηα ηνπ θξάηνπο
ππνδνρήο. Ζ παξαίηεζε απφ ηελ εηεξνδηθία εθηέιεζεο πξέπεη λα είλαη επίζεο ξεηή θαη εηδηθή. ΢ηελ
πξάμε, βέβαηα, ε παξαίηεζε γίλεηαη απφ ηνλ αξρεγφ ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο.
• Άιια πξνλφκηα: Πξνβιέπεη απαιιαγή -> 1) άξζξν 33: απφ ηε λνκνζεζία ηνπ θξάηνπο ππνδνρήο γηα
εηζθνξέο θνηλσληθήο αζθάιηζεο / 2) άξζξν 34: απφ φινπο ηνπο θφξνπο θαη ηέιε νπνηαζδήπνηε
θχζεσο, είηε είλαη πξνζσπηθά ή πξαγκαηηθά, είηε εζληθά, ηνπηθά, θνηλνηηθά / 3) άξζξν 35: απφ θάζε
πξνζσπηθή παξνρή, δεκφζηα ππεξεζία ή ζηξαηησηηθά βάξε (π.ρ. επηηάμεηο, εηζθνξέο, ζηξαηησηηθά
θαηαιχκαηα) / 4) άξζξν 36: απφ ηεισλεηαθνχο δαζκνχο, ηεισλεηαθά δηθαηψκαηα, ηέιε θη άιιεο
ζπλαθείο εηζπξάμεηο, ηφζν γηα είδε πξνζσπηθήο ρξήζεο φζν θαη γηα επίζεκε ρξήζε ηεο απνζηνιήο.
Σέινο, ΔΠΗΣΡΔΠΔΣΑΗ λα ππνβιεζνχλ ζε έιεγρν, ειεθηξνληθφ ή άιιν, νη απνζθεπέο ηνπ
δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ ζην αεξνδξφκην.
7. Λήμε ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο (άξζξα 43-44 ΢χκβαζεο Βηέλλεο 1961): α) κε ηε

γλσζηνπνίεζε ηνπ θξάηνπο δηαπίζηεπζεο φηη έιεμε ε ζεηεία ηνπ δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ·
αθνινπζεί ε ππφδεημε λένπ / β) κε ηελ θνηλνπνίεζε απφ ην θξάηνο ππνδνρήο ζην θξάηνο
δηαπίζηεπζεο φηη ν δηπισκαηηθφο αληηπξφζσπνο είλαη αλεπηζχκεηνο / γ) κε ηε δηαθνπή ησλ
δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ δχν θξαηψλ / δ) κε ηε κεηαβνιή ηνπ πξνζψπνπ ηνπ αξρεγνχ
ηνπ θξάηνπο δηαπίζηεπζεο ή ππνδνρήο· απαηηείηαη λέν θείκελν δηαπηζηεπηήξησλ εγγξάθσλ πνπ
ππνγξάθεηαη απφ ηνλ λέν αξρεγφ ηνπ θξάηνπο. Φπζηθά, δελ πξαγκαηνπνηείηαη λέα ηειεηή επίδνζεο
ησλ δηαπηζηεπηεξίσλ / ε) κε ην ζάλαην ηνπ δηπισκαηηθνχ αληηπξνζψπνπ. Σέινο, νη δηπισκαηηθέο
ζρέζεηο κπνξεί λα ιήγνπλ κε απφθαζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο ηνπ ΟΖΔ, φηαλ έλα θξάηνο έρεη
πξνβεί ζε ζνβαξέο παξαβηάζεηο ησλ δηεζλψλ ππνρξεψζεψλ ηνπ. Σν θξάηνο ππνδνρήο ππνρξεψλεηαη,
αθφκε θαη ζε έλνπιε ζχξξαμε, λα παξάζρεη φιεο ηηο δηεπθνιχλζεηο πνπ ζα επηηξέςνπλ ζηνπο
δηπισκαηηθνχο αληηπξνζψπνπο θαη ζηα κέιε ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο, λα εγθαηαιείςνπλ ην έδαθνο ηνπ
θξάηνπο. Σν θξάηνο ππνδνρήο, κάιηζηα, ππνρξενχηαη λα δηαζέζεη, ελ αλάγθε, ηα απαξαίηεηα
κεηαθνξηθά κέζα γηα ηα πξφζσπα απηά θαη γηα ηελ πεξηνπζία ηνπο. Σέινο, ην θξάηνο ππνδνρήο
νθείιεη λα ζέβεηαη θαη λα πξνζηαηεχεη ηνπο ρψξνπο ηεο απνζηνιήο, ηελ ηδηνθηεζία θαη ηα αξρεία ηεο.
Σν θξάηνο δηαπίζηεπζεο, βέβαηα, κπνξεί λα εκπηζηεπζεί ηε θχιαμε ησλ παξαπάλσ ζε ηξίην θξάηνο,
παξαδεθηφ απφ ην θξάηνο ππνδνρήο.

ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV
ΟΗ ΠΡΟΞΔΝΗΚΔ΢ ΢ΥΔ΢ΔΗ΢
1. Γεληθά: Ζ πξνμελεία αλαπηχρζεθε ηδηαίηεξα ζηελ θιαζηθή αξραηφηεηα θαη γεληθεχζεθε ζην
Μεζαίσλα κε ηελ εμέιημε ησλ εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ, απνβιέπνληαο ζηελ πξνζηαζία ησλ
αιινδαπψλ. Σν 17ν αηψλα εγθαζηδξχζεθε ν ζεζκφο ησλ 'δηνκνινγήζεσλ' θαη νη πξφμελνη απέθηεζαλ
κεγάιε ηζρχ (π.ρ. δηθαζηηθά θαζήθνληα ζηηο δηαθνξέο ηζαγελψλ-μέλσλ ππεθφσλ). Ζ αθξηβήο έθηαζε
ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ησλ πξνμέλσλ εμαξηήζεθε απφ δηκεξείο ζπκθσλίεο θαη ζπλδπάζηεθε κε ηελ
αξρή ηεο 'ξήηξαο ηνπ κάιινλ επλνκνχκελνπ θξάηνπο'. Αξγφηεξα, δηαηππψζεθε ε ΢χκβαζε ηεο
Βηέλλεο πεξί πξνμεληθψλ ζρέζεσλ ηνπ 1963 -> δελ πεξηέρεη ζε επξεία θιίκαθα θσδηθνπνίεζε ηνπ
πξνυπάξρνληνο εζηκηθνχ δηθαίνπ, αλ θαη ην ΓΓΥ απνδέρεηαη ηνλ θσδηθνπνηεηηθφ ραξαθηήξα ηεο /
θαζηεξψλεη ηελ 'πξννδεπηηθή αλάπηπμε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ' / δε ζίγεη ηηο ηζρχνπζεο δηεζλείο
ζπβάζεηο, δηκεξείο ή πνιπκεξείο, νχηε εκπνδίδεη ηα θξάηε λα ζπλάπηνπλ λέεο πξνμεληθέο ζπκβάζεηο
πνπ ζα επηβεβαηψλνπλ ή ζα επεθηείλνπλ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο (π.ρ. Δπξσπατθή ΢χκβαζε ηνπ
΢πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο-1967). Δθηφο απηνχ, θάζε θξάηνο έρεη ζηελ εζσηεξηθή λνκνζεζία ηνπ
εηδηθέο δηαηάμεηο πνπ αλαθέξνληαη ζηα θαζήθνληα ησλ πξνμέλσλ ηνπ θξάηνπο απηνχ.
2. Ζ πξνμεληθή αξρή: Απνηειείηαη απφ ην γεληθφ πξνμελείν, ην πξνμελείν, ην ππνπξνμελείν θαη ην

πξνμεληθφ πξαθηνξείν. Ζ πξνμεληθή αξρή δηαθέξεη απφ ηε δηπισκαηηθή αξρή ζε ηξία βαζηθά ζεκεία -
> σο πξνο α) ην αληηθείκελν δξάζεο ηεο: πεξηνξίδεηαη θπξίσο ζηελ πξνζηαζία ησλ νηθνλνκηθψλ θαη
εκπνξηθψλ ζπκθεξφλησλ ησλ ππεθφσλ ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο (+ κνξθσηηθέο θαη επηζηεκνληθέο
ζρέζεηο) / β) ηελ πεξηνρή δξάζεο ηεο: έρεη αξκνδηφηεηα ζε νξηζκέλε κφλν εδαθηθή πεξηθέξεηα ηνπ
θξάηνπο ππνδνρήο / γ) ηηο αζπιίεο θαη ηα πξνλφκηα: πεξηνξηζκέλα, πνπ δηαηππψλνληαη ζε
ζπγθεθξηκέλα δηεζλή θείκελα.
3. Σν πξνζσπηθφ ηεο πξνμεληθήο αξρήο: Απνηειείηαη απφ α) ηνπο πξνμεληθνχο ιεηηνπξγνχο, ζηνπο
νπνίνπο ππάγνληαη ν αξρεγφο ηεο πξνμεληθήο αξρήο, θαζψο θαη ηα άιια κέιε πνπ αζθνχλ πξνμεληθά
θαζήθνληα. Οη πξνμεληθνί ιεηηνπξγνί δηαθξίλνληαη ζε έκκηζζνπο (=ηαθηηθνί ππάιιεινη ηνπ θξάηνπο)
θαη άκηζζνπο ή επίηηκνπο (=επηιέγνληαη κεηαμχ ησλ ππεθφσλ ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο ή δηακνλήο ή
ηξίηνπ, γηα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ακείβνληαη απφ ηηο πξνμεληθέο εηζπξάμεηο. / β) ηνπο
πξνμεληθνχο ππαιιήινπο, δει. ην δηνηθεηηθφ θαη ηερληθφ πξνζσπηθφ ηεο πξνμεληθήο αξρήο / θαη γ)
ην ππεξεηηθφ πξνζσπηθφ ηεο πξνμεληθήο αξρήο.
• Γηνξηζκφο αξρεγνχ θαη κειψλ ηεο πξνμεληθήο αξρήο: Ο δηνξηζκφο ηνπ γεληθνχ πξνμέλνπ γίλεηαη
απφ ην θξάηνο απνζηνιήο κε έγγξαθν πνπ ιέγεηαη 'πξνμεληθφ δίπισκα' θαη απνζηέιιεηαη ζην θξάηνο
δηακνλήο, ην νπνίν πξέπεη λα απνδερηεί ην πξφζσπν. Σν ΤΠΔΞ ηνπ παξαδίδεη ην 'εθηειεζηήξην
έγγξαθν', κε ην νπνίν ηνπ παξέρεηαη ε έγθξηζε λα αζθήζεη ηα θαζήθνληα ηνπ αξρεγνχ ηεο
πξνμεληθήο αξρήο ζε νξηζκέλε πεξηθέξεηα. Σν θξάηνο δηακνλήο έρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα λα αξλεζεί
ηελ έθδνζε εθηειεζηήξηνπ εγγξάθνπ, ελψ κπνξεί λα ηνλ θεξχμεη ηνλ αξρεγφ ηεο πξνμεληθήο αξρήο
σο persona non grata. Σα ππφινηπα κέιε ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο πξνμεληθήο αξρήο δηνξίδνληαη ειεχζεξα
απφ ην θξάηνο απνζηνιήο θαη δελ απαηηείηαη ξεηή απνδνρή ηνπ θξάηνπο δηακνλήο. Καηά θαλφλα ηα
κέιε ηεο πξνμεληθήο αξρήο πξέπεη λα έρνπλ ηελ ηζαγέλεηα ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο. Αλ έρνπλ ηελ
ηζαγέλεηα ηνπ θξάηνπο δηακνλήο ή ηξίηνπ, ηφηε κπνξεί λα απαηηείηαη εηδηθή έγθξηζε εθ κέξνπο ηνπ
θξάηνπο δηακνλήο. Σέινο, ηα κέιε ησλ πξνμεληθψλ αξρψλ δελ πξέπεη λα αζθνχλ επαγγεικαηηθέο
δξαζηεξηφηεηεο. Δπνπηεία θαη έιεγρν πάλσ ζηηο πξνμεληθέο αξρέο αζθεί ε πξεζβεία ηνπ θξάηνπο
δηακνλήο. Ζ έκκηζζε ή άκηζζε πξνμεληθή αξρή δεηά απφ ηελ πξεζβεία ηηο αλαγθαίεο νδεγίεο θαη ηε
ζπλδξνκή γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ θξάηνπο ζηηο αξρέο ηνπ ηφπνπ δηακνλήο.

4. Αξκνδηφηεηεο ησλ πξνμεληθψλ αξρψλ: Δπαγξχπλεζε γηα ηελ ηήξεζε ηνπ ζεβαζκνχ πξνο ηελ
ειιεληθή ζεκαία / κέξηκλα γηα ηελ εθηέιεζε ησλ ζπλζεθψλ κεηαμχ ηεο Διιάδαο θαη ηεο ρψξαο
δηακνλήο / θξνληίδα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ εκπνξηθψλ, νηθνλνκηθψλ, λαπηηιηαθψλ ζπκθεξφλησλ /
αλαθνίλσζε ζηελ θεληξηθή ππεξεζία ηνπ ΤΠΔΞ θάζε πιεξνθνξίαο ρξήζηκεο γηα ηα εζληθά
ζπκθέξνληα / πξνζηαζία ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ Διιήλσλ πνπ θαηνηθνχλ ζηελ πεξηθέξεηα ησλ
πξνμεληθψλ αξρψλ, ησλ ειιεληθψλ εθθιεζηψλ, ησλ θνηλνηήησλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ
θ.ά. Γεληθά νη αξκνδηφηεηεο ησλ πξνμέλσλ εμαξηψληαη -> α) απφ ηε δηκεξή ζχκβαζε πνπ ππάξρεη
αλάκεζα ζην θξάηνο απνζηνιήο θαη ζην θξάηνο δηακνλήο / β) απφ ηηο ΢πκβάζεηο ηεο Βηέλλεο
ηνπ 1963 θαη ηνπ ΢πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο ηνπ 1967 / γ) απφ ηελ εζσηεξηθή λνκνζεζία ηνπ
θξάηνπο απνζηνιήο ηεο πξνμεληθήο αξρήο.
5. Αζπιίεο θαη πξνλφκηα ησλ πξνμεληθψλ αξρψλ θαη ησλ κειψλ ηνπο: α) Πξνβιέπεηαη πξνζηαζία
ησλ ρψξσλ ηεο πξνμεληθήο απνζηνιήο, θαζψο θαη δηθαίσκα ρξήζεο ησλ εζληθψλ ζεκαηψλ θαη
ζπξεψλ, ε δηεπθφιπλζε απφ ην θξάηνο δηακνλήο γηα ηελ απφθηεζε ησλ αλαγθαίσλ ρψξσλ ζην
έδαθφο ηνπ γηα ρξήζε ηεο πξνμεληθήο αξρήο. / β) Απαξαβίαζην ησλ πξνμεληθψλ αξρψλ ->
απαγνξεχεηαη ζηηο αξρέο ηνπ θξάηνπο δηακνλήο λα εηζέξρνληαη ζην ηκήκα ησλ πξνμεληθψλ αξρψλ πνπ
ρξεζηκνπνηνχληαη απνθιεηζηηθά γηα ηηο αλάγθεο δηεμαγσγήο ηεο ππεξεζίαο. Ζ είζνδνο ζε απηφ ην
ηκήκα επηηξέπεηαη κφλν κε ηε ζπλαίλεζε ηνπ αξρεγνχ ηεο πξνμεληθήο αξρήο ή αλ εθξαγεί ππξθαγηά ή
ππάξμεη θίλδπλνο πνπ απαηηεί άκεζα κέηξα πξνζηαζίαο. / γ) Απαιιαγή θφξσλ θαη ηειψλ γηα ηνπο
πξνμεληθνχο ρψξνπο θαη ηελ θαηνηθία ηνπ αξρεγνχ ηεο πξνμεληθήο αξρήο + απαξαβίαζην ησλ
αξρείσλ θαη εγγξάθσλ / δ) Διεπζεξία θηλήζεσο ηεο πξνμεληθήο αξρήο ζηελ πεξηθέξεηα, εθηφο αλ
ππάξρνπλ εηδηθέο δηαηάμεηο γηα απαγνξεπκέλεο (γηα ιφγνπο εζληθήο αζθάιεηαο) δψλεο.
Δμαζθαιίδεηαη, επίζεο, ειεπζεξίαο επηθνηλσλίαο ηεο πξνμεληθήο αξρήο γηα φινπο ηνπο επίζεκνπο
ζθνπνχο ηεο κε ηελ θπβέξλεζή ηεο θαη ηηο άιιεο πξνμεληθέο αξρέο ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο => κπνξεί
λα ρξεζηκνπνηεί φια ηα θαηάιιεια κέζα επηθνηλσλίαο, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πξνμεληθψλ
ηαρπδξφκσλ θαη ηνπ πξνμεληθνχ ζάθνπ ή θξππηνγξαθεκέλσλ κελπκάησλ. Ζ επίζεκε αιιεινγξαθία
θαη ν πξνμεληθφο είλαη απαξαβίαζηα, ελψ πξέπεη λα θέξνπλ θαη ελδείμεηο γηα ην πεξηερφκελφ ηνπο.
Χζηφζν, απνθιείεηαη ε εγθαηάζηαζε ξαδηνπνκπνχ ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζε ηνπ θξάηνπο δηακνλήο. / ε)
Γεληθή ππνρξέσζε πξνζηαζίαο ππέξ ησλ πξνμεληθψλ ιεηηνπξγψλ, πνπ είλαη δηαβαζκηζκέλε
αλάινγα κε ην αλ πξφθεηηαη γηα έκκηζζνπο ή άκηζζνπο θαη επίηηκνπο πξνμέλνπο. ΢ηελ πξψηε
πεξίπησζε ην θξάηνο δηακνλήο έρεη ηηο ίδηεο ππνρξεψζεηο πξνζηαζίαο ηνπ πξνζψπνπ ηνπ πξνμεληθνχ
ιεηηνπξγνχ, φπσο θαη ζηνπο δηπισκαηηθνχο αληηπξνζψπνπο. ΢ηε δεχηεξε πεξίπησζε, ην θξάηνο
δηακνλήο ππνρξενχηαη λα παξέρεη ζηνλ επίηηκν πξνμεληθφ ιεηηνπξγφ ηελ πξνζηαζία πνπ ζα ήηαλ
αλαγθαία ιφγσ ηεο ζέζεο ηνπ (=> κεησκέλε πξνζηαζία). Γηα ηηο πξάμεηο πνπ ηεινχληαη θαηά ηελ
άζθεζε ησλ πξνμεληθψλ θαζεθφλησλ, ην πξνζσπηθφ απαξαβίαζην ησλ πξνμεληθψλ ιεηηνπξγψλ είλαη
απφιπην, αλεμάξηεηα αλ νη πξάμεηο απηέο ραξαθηεξίδνληαη απφ ην πνηληθφ δίθαην σο πηαίζκαηα,
πιεκκειήκαηα ή θαθνπξγήκαηα. Σν απαξαβίαζην επεθηείλεηαη θαη ζηελ εηεξνδηθία, δει. θαιχπηεη
ηφζν ηε ζχιιεςε θαη ηνλ εμαλαγθαζκφ, φζν θαη ηελ παξαπνκπή θη εθδίθαζε ησλ πξνμέλσλ απφ ηα
εγρψξηα δηθαζηήξηα. Σν απαξαβίαζην γηα ηηο αμηφπνηλεο πξάμεηο πνπ ηεινχληαη θαηά ηελ άζθεζε ησλ
πξνμεληθψλ θαζεθφλησλ δηθαηνινγείηαη απφ ην φηη ην θξάηνο απνζηνιήο αλαιακβάλεη επζχλε γη'
απηέο. Σέινο, νη πξνμεληθνί ιεηηνπξγνί, ππήθννη ηνπ θξάηνπο δηακνλήο, έρνπλ ην πξνλφκην ηνπ
απαξαβίαζηνπ κφλν γηα ηηο επίζεκεο πξάμεηο πνπ ηεινχληαη θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο.
Δλψ νη πξνμεληθνί ιεηηνπξγνί πνπ είλαη ππήθννη ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο θαιχπηνληαη γηα
νπνηαδήπνηε πξάμε, αξθεί λα ηειείηαη θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο.
6. Γηθαίσκα επηθνηλσλίαο πξνμεληθψλ αξρψλ θαη πνιηηψλ ηνπ θξάηνπο απνζηνιήο: Οη πνιίηεο ηνπ
θξάηνπο απνζηνιήο πξέπεη λα έρνπλ ειεπζεξία επηθνηλσλίαο κε ηηο πξνμεληθέο αξρέο θαη λα
κεηαβαίλνπλ ζηνπο ρψξνπο ηεο έδξαο ηεο. Οη δε αξρέο ηνπ θξάηνπο δηακνλήο νθείινπλ λα

ελεκεξψλνπλ ηελ πξνμεληθή αξρή αλ ππήθννο ηνπ θξάηνπο ηεο ζπιιακβάλεηαη ή θπιαθίδεηαη, ππφ
ηνλ φξν λα ην δεηεί ν ελδηαθεξφκελνο. Παξάιιεια, ην θξάηνο δηακνλήο πξέπεη λα δηεπθνιχλεη ηνπο
πξνμεληθνχο ππαιιήινπο, ψζηε λα επηθνηλσλνχλ θαη λα κεξηκλνχλ γηα ηνπο θξαηνχκελνπο. Σέινο, ην
θξάηνο δηακνλήο είλαη ππνρξεσκέλν λα δίλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ζάλαην, επηηξνπεία ή
θεδεκνλία, λαπάγην ή αεξνπνξηθφ αηχρεκα, πνπ αθνξά ππεθφνπο ηεο πξνμεληθήο αξρήο.
ΣΜΖΜΑ ΗΗ
ΣΟ ΚΡΑΣΟ΢ ΢ΣΖ ΓΗΔΘΝΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
ΓΗΔΘΝΖ΢ ΑΝΑΓΝΧΡΗ΢Ζ
1. Έλλνηα θαη πεξηερφκελν: Α. Ζ δεκηνπξγία ελφο θξάηνπο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί είηε α)

θαηά ηξφπν πξσηνγελή, δει. κε ηε ζπγθέληξσζε ησλ απαξαίηεησλ ζηνηρείσλ γηα ηελ χπαξμή ηνπ ζε
δεδνκέλε ζηηγκή, είηε β) θαηά ηξφπν παξάγσγν, δει. κε ηελ απφζπαζε απφ άιιν θξάηνο, ηνλ
δηακειηζκφ ελφο θξάηνπο ζε άιια, ή ηελ έλσζε κε πξνυπάξρνλ. Ζ αλαγλψξηζε ηνπ θξάηνπο είλαη
κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία, κε ηελ νπνία, έλα ή πεξηζζφηεξα θξάηε δειψλνπλ ή δέρνληαη ζησπεξά, φηη
κηα πνιηηηθή ελφηεηα έρεη ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο θαη κπνξεί λα απνηειέζεη κέινο ηεο
δηεζλνχο θνηλφηεηαο. ΗΗ Β. Αλάινγα κε ην νπηηθφ πεδίν απφ ην νπνίν εμεηάδνπκε ηελ αλαγλψξηζε
κπνξνχκε λα ππνζηεξίμνπκε φηη: α) ν 'δεισηηθφο' ραξαθηήξαο απνηειεί δηαπίζησζε φηη ζηελ
πξνθείκελε πεξίπησζε ππάξρνπλ ηα ζηνηρεία πνπ πξνζδηνξίδνπλ έλα θξάηνο θαηά ην δηεζλέο
δίθαην· έηζη, ν πνιιαπιαζηαζκφο ησλ αλαγλσξίζεσλ δεκηνπξγεί ην ηεθκήξην πσο ην θξάηνο απηφ
κεηέρεη ζηε δηεζλή θνηλφηεηα ηζφηηκα κε ηα ππφινηπα / β) ε 'ζπζηαηηθή' αλαγλψξηζε ππνζηεξίδεη
φηη ε χπαξμε ηνπ θξάηνπο πνπ αλαγλσξίδεηαη εμαξηάηαη απφ ηε βνχιεζε ησλ θξαηψλ πνπ ην
αλαγλσξίδνπλ -> δει. δεκηνπξγεί ηε δηεζλή πξνζσπηθφηεηα ηνπ θξάηνπο πνπ αλαγλσξίδεηαη.
Υαξαθηεξηζηηθά ε Γλψκε ηεο Δπηηξνπήο Badinter γηα ηελ ΠΓΓΜ αλαθέξεη: ηα απνηειέζκαηα ηεο
αλαγλψξηζεο είλαη δεισηηθά· φκσο, ε αλαγλψξηζε (σο δηαθξηηηθή επρέξεηα θαη ειεχζεξε πξάμε) θαη
ε ζπκκεηνρή ζε δηεζλείο νξγαληζκνχ, απνηειεί καξηπξία γηα ηελ πεπνίζεζε απηψλ ησλ θξαηψλ φηη ε
αλαγλσξηδφκελε νληφηεηα απνηειεί κηα πξαγκαηηθφηεηα. ΗΗ Γ. Φπζηθά, ππνζηεξίδεηαη ε
αληηθεηκεληθή θαη ηζφηηκε πξνο ηα άιια θξάηε ζπκκεηνρή ηνπ θξάηνπο πνπ αλαγλσξίδεηαη ζηηο
δηεζλείο ζρέζεηο. ΢ην δηκεξέο πεδίν, φκσο, ε αλαγλψξηζε θαζνξίδεη ηελ πιεξφηεηα ησλ
δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπ θξάηνπο πνπ αλαγλσξίδεηαη θη εθείλνπ πνπ ην αλαγλσξίδεη.
΢εκεηψλεηαη, ηέινο, φηη ε αλαγλψξηζε κπνξεί λα πεξηέρεη φξνπο ή λα είλαη κεηαθιεηή. ΢ηελ νπζία
είλαη έλαο πνιηηηθφο ζεζκφο κε λνκηθφ έλδπκα.
2. Αξκφδην φξγαλν γηα ηελ αλαγλψξηζε: Ζ εθηειεζηηθή εμνπζία ππνρξενχηαη λα εθηηκήζεη ηηο
πξνυπνζέζεηο θαη ην ρξφλν πξαγκαηνπνίεζεο ηεο αλαγλψξηζεο. Ζ είζνδνο ελφο θξάηνπο σο κέινπο
ηνπ ΟΖΔ (ή άιινπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ), δελ απνηειεί αλαγθαζηηθά θαη αλαγλψξηζή ηνπ απφ ηα
ππφινηπα θξάηε κέιε, παξφιν πνπ ςεθίδνπλ γηα ηελ είζνδφ ηνπ (π.ρ. ηα αξαβηθά θξάηε δελ
αλαγλσξίδνπλ ην Ηζξαήι σο θξάηνο). Απαηηείηαη, επηπιένλ, θαη ρσξηζηή ελέξγεηα ηνπ θξάηνπο πξνο
ηα άιια θξάηε.
3. Σξφπνη αλαγλψξηζεο: α) κε ζπκβαηηθφ θείκελν (π.ρ. ην πξσηφθνιιν ηνπ Λνλδίλνπ ηνπ 1830 πνπ
αλαγλψξηζε ηελ αλεμαξηεζία ηεο Διιάδαο) / β) κε κνλνκεξή δήισζε (π.ρ. αλαγλψξηζε ηεο Δ΢΢Γ
απφ ηε Γαιιία) / γ) κε ζπγραξεηήξην ηειεγξάθεκα ηνπ αξρεγνχ ηνπ αλαγλσξίδνληνο θξάηνπο
πξνο ηνλ αξρεγφ ηνπ αλαγλσξηδφκελνπ (π.ρ. αλαγλψξηζε ηεο Κχπξνπ απφ ηεο ΖΠΑ) / δ) ζησπεξά,

δει. κε πξάμεηο πνπ ππνδειψλνπλ ηε ζρεηηθή βνχιεζε ηνπ αλαγλσξίδνληνο θξάηνπο - π.ρ. απνζηνιή
πιεξεμνπζίσλ θαηά ηε δηάξθεηα δηεζλνχο ζπλδηάζθεςεο ή απνζηνιή επίζεκσλ αληηπξνζψπσλ ζηηο
ηειεηέο αλεμαξηεζίαο ηνπ λένπ θξάηνπο. Γελ απνηεινχλ αλαγλψξηζε: 1) νη δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε
δηεχξπλζε ησλ δπλαηνηήησλ αλαγλψξηζεο / 2) ε δηαηήξεζε πξνμεληθψλ ζρέζεσλ ρσξίο λα έρνπλ
κεηαβιεζεί ηα εθηειεζηήξηα έγγξαθα / 3) ε έγθξηζε εηζφδνπ, δηακνλήο θαη εμφδνπ πνπ
παξέρεηαη απφ έλα θξάηνο ζε ππεθφνπο ελφο άιινπ κε αλαγλσξηζκέλνπ / 4) ε ζπκκεηνρή ζε κηα
πνιπκεξή ζπλζήθε, ζε έλαλ δηεζλή νξγαληζκφ, ζε κηα δηεζλή ζπλδηάζθεςε καδί κε κε
αλαγλσξίδνκελν θξάηνο (π.ρ. ζπλδηάζθεςε Λσδάλεο 1923 -> ζπκκεηείρε ε Δ΢΢Γ πνπ είρε
αλαγλσξηζηεί κφλν απφ ηελ Σνπξθία). ΢πκβαίλεη, ηέινο, θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ελφο δηεζλνχο
νξγαληζκνχ ε αλαηξνπή ηεο θπβέξλεζεο ελφο θξάηνπο κέινπο λα ζπλεπάγεηαη άξζε ηεο αλαγλψξηζεο
απφ θάπνηα θξάηε κέιε ζηε λέα θπβέξλεζε.
4. Αλαγλψξηζε de jure θαη de facto: Ζ de jure αλαγλψξηζε ζεκαίλεη απνδνρή ηεο λνκηκφηεηαο ή/θαη
ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο κηαο θξαηηθήο νληφηεηαο (ακεηάθιεηε). Ζ αλαγλψξηζε de facto
(κεηαθιεηή), απφ ηελ άιιε, γίλεηαη φηαλ ην θξάηνο πνπ πξνβαίλεη ζε απηή έρεη ακθηβνιίεο σο πξνο
ηε βησζηκφηεηα, ή ηε λνκηκφηεηά ηεο λέαο πνιηηεηαθήο νληφηεηαο ή σο πξνο ηε ζθνπηκφηεηα πιήξνπο
απνδνρήο φηη έρεη φια ηα δηθαηψκαηα ηνπ θξάηνπο θαηά ην δηεζλέο δίθαην -> ε αληαιιαγή
δηπισκαηηθψλ αληηπξνζψπσλ γίλεηαη ζε επίπεδν πξαθηφξσλ ή πξνμέλσλ.
5. Αλαγλψξηζε θαη Γεκνθξαηία: Καηαβιήζεθαλ πξνζπάζεηεο γηα λα κελ παξέρεηαη αλαγλψξηζε ζε

θξάηνο πνπ δελ έρεη δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε- βι. δφγκα Tobar: δελ πξέπεη λα αλαγλσξίδεηαη
θξάηνο ή θπβέξλεζε πνπ ζηεξίρζεθε ζηελ έλνπιε βία θαη δελ λνκηκνπνηείηαη ζπληαγκαηηθά κε ηε
ζέιεζε ηνπ ιανχ. Ζ δηεζλήο πξαθηηθή (θάζε θξάηνο απνθαζίδεη ειεχζεξα γηα ην αλ ην θαζεζηψο ηνπ
αλαγλσξηδφκελνπ θξάηνπο είλαη δεκνθξαηηθφ ή αλ ζα αδηαθνξήζεη), φκσο, δελ ζπλδέεη ηελ
αλαγλψξηζε κε ηε δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε γηα δχν ιφγνπο -> δελ ππάξρνπλ αληηθεηκεληθά
θξηηήξηα γηα ηε δεκνθξαηηθφηεηα ελφο θξάηνπο / ηζρπξφηεξν ζηνηρείν απφ ηνλ απζαίξεην έιεγρν ηεο
δεκνθξαηηθφηεηαο κηαο θπβέξλεζεο απνηειεί ε αξρή ηεο κε επέκβαζεο ζηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο
ηνπ. Πάλησο, ε απαίηεζε χπαξμεο δεκνθξαηηθνχ θαζεζηψηνο έρεη ηεζεί σο πξνυπφζεζε απφ ηελ
Δπξσπατθή Κνηλφηεηα γηα ηελ αλαγλψξηζε ησλ θξαηψλ ηεο ΠΓΓΜ + α) ζεβαζκφο ηνπ Υάξηε ηνπ
ΟΖΔ, ηεο Σειηθήο Πξάμεο ηνπ Διζίλθη θαη ηνπ Υάξηε ησλ Παξηζίσλ / β) εγγχεζε ησλ
δηθαησκάησλ ησλ κεηνλνηήησλ / γ) ζεβαζκφο ηνπ απαξαβίαζηνπ ησλ ζπλφξσλ / δ) απνδνρή ησλ
δεζκεχζεσλ γηα ηνλ αθνπιηζκφ, ηε κε εμάπισζε ππξεληθψλ φπισλ, ηελ αζθάιεηα / ε) δέζκεπζε
γηα επίιπζε φισλ ησλ ζεκάησλ δηαδνρήο θξαηψλ θαη ζηαζεξφηεηαο πεξηθεξεηαθψλ δηαθνξψλ /
ζη) κε αλαγλψξηζε νληνηήησλ πνπ απνηεινχλ πξντφλ επίζεζεο.
6. Αλαγλψξηζε θαη παξάλνκε ρξήζε βίαο: Τπάξρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα ησλ θξαηψλ λα
απνκνλψλνπλ απφ ηε δηεζλή θνηλφηεηα εθείλεο νη θξαηηθέο νληφηεηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ παξάλνκε
ρξήζε βίαο, αληίζεηε πξνο ην Υάξηε ηνπ ΟΖΔ (π.ρ. φηαλ ε Ηαπσλία πξνζπάζεζε λα δεκηνπξγήζεη
θαηά ηξφπν πξαμηθνπεκαηηθφ ην παξάλνκν θξάηνο 'Μαληζνχθνπν' ζηε Μαληζνπξία, ζην έδαθνο ηεο
Κίλαο / θαηάιεςε θαη πξνζάξηεζε ηεο Αηζηνπίαο ζηελ Ηηαιία). O Υάξηεο ηνπ ΟΖΔ (+ ΢χκβαζε
Βηέλλεο 1969 + Γηαθήξπμε Γ΢ ηνπ ΟΖΔ 1970) απαγνξεχεη ηελ απεηιή ή ηε ρξήζε βίαο πνπ
εθδειψλεηαη ελαληίνλ ηεο εδαθηθήο αθεξαηφηεηαο (=> εδαθηθέο κεηαβνιέο) ή ηεο πνιηηηθήο
αλεμαξηεζίαο νπνηνπδήπνηε θξάηνπο είηε κε νπνηαδήπνηε άιιε ελέξγεηα αζπκβίβαζηε πξνο ηνπο
ζθνπνχο ηνπ ΟΖΔ- π.ρ. Τπφζεζε Λντδίδνπ: ε δηαθήξπμε ηεο δεκηνπξγίαο ηεο 'Σνπξθηθήο
Γεκνθξαηίαο ηεο Βφξεηαο Κχπξνπ' θξηλφηαλ σο λνκηθψο άθπξε θαη θαινχληαλ ηα θξάηε λα κελ
αλαγλσξίζνπλ άιιν θξάηνο απφ ηελ Κππξηαθή Γεκνθξαηία. Ζ κε αλαγλψξηζε ηνπ ηνπξθνθππξηαθνχ
ςεπδνθξάηνπο είρε σο ζπλέπεηα, ε άξλεζε πξφζβαζεο ηεο Λντδίδνπ ζηελ ηδηνθηεζία ηεο ζηα
θαηερφκελα θαη ε ζπλαθφινπζε απψιεηα ηνπ ειέγρνπ ζηελ πεξηνπζία ηεο, λα θαηαινγηζηνχλ ζηελ

Σνπξθία θη φρη ζην κφξθσκα ηεο Βφξεηαο Κχπξνπ. Δμάιινπ, θαη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο θαηά ηνο
νπνίεο ξαηζηζηηθά θαζεζηψηα ζηε Ν. Αθξηθή θαη ηε Ν. Ρνδεζία πξνζπάζεζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ
θξαηηθά ζρήκαηα αληίζεηα ζηε βνχιεζε ηεο πιεηνςεθίαο ηνπ ιανχ, δελ αλαγλσξίζηεθαλ απφ ηε
δηεζλή θνηλφηεηα.
Ζ ΔΣΔΡΟΓΗΚΗΑ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ
1. Γεληθά: Δηεξνδηθία ησλ θξαηψλ ιέγεηαη ε κε ππαγσγή ησλ μέλσλ θξαηψλ ζηε δηθαηνδνζία ησλ
εγρψξησλ δηθαζηεξίσλ -> θαλφλαο εζηκηθνχ δηθαίνπ
2. Πξνέιεπζε θαη δηθαηνινγεηηθή βάζε: α) φηαλ ππήξρε πξνζσπνπνίεζε ηεο εμνπζίαο θαη
ζχγρπζε αλάκεζα ζηνλ εγεκφλα θαη ην θξάηνο, απνηεινχζε απηνλφεηε ζπλέπεηα / β)
κεηαθηλήζεθε πξνο ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο ησλ θξαηψλ, κε ηελ αλάπηπμε ηεο ηδέαο πεξί επζχλεο
ηνπ θξάηνπο / γ) ζηεξίδεηαη ζηελ αξρή ηεο θξαηηθήο θπξηαξρίαο ή αλεμαξηεζίαο ησλ θξαηψλ,
θαηά ηελ νπνία ηα θξάηε ππάγνληαη κφλν ζηε δηθαηνδνζία ηνπο / δ) νκαιφηεηα ζηηο δηεζλείο
ζρέζεηο πνπ θαηαιήγεη ζηελ αξρή ηεο κε επέκβαζεο ζην εζσηεξηθφ άιινπ θξάηνπο. Άξα, ε
εηεξνδηθία θαιχπηεη πξάμεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην φλνκα θαη γηα ινγαξηαζκφ μέλνπ θξάηνπο,
θαζψο θαη πξφζσπα πνπ απφ ηελ ηδηφηεηά ηνπο είλαη ζηελφηαηα δεκέλα κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο
ζηηο εμσηεξηθέο ηνπ ζρέζεηο, φπσο αξρεγνί θξαηψλ, δηπισκαηηθνί αληηπξφζσπνη, πξνμεληθνί
πξάθηνξεο θ.ά., γηα ηελ θαιχηεξε εθπιήξσζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Ζ εηεξνδηθία θξαηψλ
δηαθξίλεηαη απφ ηελ αληίζηνηρε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, ε νπνία έρεη ζθνπφ λα εμαζθαιίζεη ηελ
εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ ηνπ.
3. Αλαγλψξηζε θαη εηεξνδηθία: Καηά ηελ πξψηε άπνςε, ε εηεξνδηθία ηζρχεη κφλν γηα ηα θξάηε πνπ
είλαη αλαγλσξηζκέλα απφ ηελ πνιηηεία ζηελ νπνία ππάγεηαη ην δηθαζηήξην -> ε δηθαηνινγεηηθή βάζε
ηεο είλαη ε ηζφηεηα κεηαμχ δχν ππνθεηκέλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. / Καηά δεχηεξε άπνςε, ε
ζχζηαζε ηνπ θξάηνπο είλαη πξαγκαηηθφ πεξηζηαηηθφ θαη ε αλαγλψξηζή ηνπ είλαη κηα πνιηηηθή πξάμε
κε λνκηθφ έλδπκα πνπ θαζηεξψλεη πιεξφηεηα ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπ θξάηνπο πνπ αλαγλσξίδεη θη
εθείλνπ πνπ αλαγλσξίδεηαη.
4. Δμειίμεηο ηεο εηεξνδηθίαο: Ζ λνκνινγία ππήξμε ζπλεπήο ζηελ απφξξηςε θάζε αγσγήο, ζηελ νπνία
εκπιεθφηαλ μέλν θξάηνο ρσξίο ηε ζέιεζή ηνπ- π.ρ. Τπφζεζε Banco National de Cuba vs
Sabbatino, πνπ πξνέθπςε απφ ηελ εζληθνπνίεζε ζηελ Κνχβα κηαο θνπβαληθήο βηνκεραλίαο δάραξεο
κε 96% ησλ κεηφρσλ ηεο Ακεξηθαλνχο ππεθφνπο. Μηα ακεξηθαληθή εηαηξεία είρε παξαγγείιεη θνξηίν
δάραξεο θαη φηαλ ηα θνξησηηθά έγγξαθα έθηαζαλ γηα πιεξσκή ζηελ ηξάπεδα ηεο Ν. Τφξθεο, νη
πξψελ κέηνρνη δηεθδίθεζαλ ηα έγγξαθα απηά σο λφκηκνη θχξηνη ηεο εηαηξείαο. Ζ Δζληθή Σξάπεδα ηεο
Κνχβαο δηεθδίθεζε ην αληίηηκν ηεο δάραξεο θαη ην Πξσηνδηθείν απέξξηςε ηελ αίηεζή ηεο γηαηί
έθξηλε παξάλνκε ηελ εζληθνπνίεζε, αθνχ δελ έγηλε γηα ιφγνπο δεκφζηαο σθέιεηαο. Ζ απφθαζε απηή
επηθπξψζεθε απφ ην Γεχηεξν Πεξηθεξεηαθφ Δθεηείν, αιιά αλαηξάπεθε κε ην ζθεπηηθφ φηη ηα
ακεξηθαληθά δηθαζηήξηα δελ έρνπλ δηθαηνδνζία λα εμεηάδνπλ ηε λνκηκφηεηα ησλ πξάμεσλ μέλσλ
θξαηψλ. Σν ζέκα ξπζκίζηεθε λνκνζεηηθά -> ππάξρεη ξεηή εμαίξεζε απφ ηελ εηεξνδηθία γηα πξάμεηο
πνπ παξαβηάδνπλ ην δηεζλέο δίθαην, φπσο νη απαιινηξηψζεηο ρσξίο άκεζε, επαξθή θαη
απνηειεζκαηηθή απνδεκίσζε. ΢ην παξειζφλ, νη ζπρλφηεξεο δηελέμεηο γηα ηελ αλαγλψξηζε εηεξνδηθίαο
ζε μέλν θξάηνο αθνξνχζαλ ζηε ζχιιεςε θαη θαηάζρεζε θξαηηθψλ πινίσλ. ΢ήκεξα ε λνκνινγία
ζεσξεί φηη ε εμνκνίσζε νπνηνπδήπνηε θξαηηθνχ πινίνπ πξνο δεκφζην πινίν ή πινίν πνπ αζθεί
δεκφζηα εμνπζία έρεη εγθαηαιεηθζεί. Ο θαλφλαο είλαη φηη ραίξνπλ ηνπ πξνλνκίνπ ηεο εηεξνδηθίαο ηα
μέλα θξαηηθά πινία ηα νπνία δελ εθηεινχλ εκπνξηθήο θχζεο ππεξεζία. Δμάιινπ, ε λνκνινγία

εμνκνηψλεη ην θξάηνο κε ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο -> έηζη, ηα ηλδηθά δηθαζηήξηα δέρηεθαλ έλζηαζε
εηεξνδηθίαο φηαλ ε ρήξα πηιφηνπ ηεο Nepal Airlines δήηεζε απνδεκίσζε γηα ην ζάλαην ηνπ ζπδχγνπ
ηεο ζε αηχρεκα επεηδή ην θξάηνο ηνπ Νεπάι κεηείρε θαηά 51% ζην θεθάιαην ηεο εηαηξείαο.
5. Απφιπηε θαη πεξηνξηζκέλε ή ζρεηηθή εηεξνδηθία: Σν ζχγρξνλν θξάηνο παξεκβαίλεη δηαξθψο ζηηο
εκπνξηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο -> ε εηεξνδηθία αιινηψλεηαη, αθνχ δηθαηνινγεηηθή ηεο βάζε
είλαη ε αλαηξνπή παξέκβαζεο ζηελ αξκνδηφηεηα μέλνπ θξάηνπο, ζην κέηξν πνπ αζθεί πνιηηηθή
εμνπζία. Όηαλ, φκσο, ην θξάηνο ελεξγεί σο έκπνξνο, εηεξνδηθία ζα ζήκαηλε άληζε κεηαρείξηζε ηνπ
θξάηνπο έλαληη ηνπ αληηζπκβαιιφκελνχ ηνπ ηδηψηε, ν νπνίνο ράλεη έηζη ηε δπλαηφηεηα πξνζηαζίαο
ηνπ απφ ηα δηθαζηήξηα. ΢ηαδηαθά, άξρηζε λα γίλεηαη δηάθξηζε αλάκεζα ζηηο πξάμεηο πνπ εθδήισλαλ
δεκφζηα εμνπζία (acta iure imperii) θαη παξακέλνπλ εθηφο ηεο δηθαηνδνζίαο ησλ εγρψξησλ
δηθαζηεξίσλ + ζηηο ινηπέο πξάμεηο δηαρείξηζεο (acta iure gestionis), γηα ηηο νπνίεο ν δηθαζηήο
δηαπίζησλε φηη ε επίδηθε πξάμε κπνξνχζε λα ηειεζηεί θη απφ ηδηψηε θαη, άξα, κπνξνχζαλ λα
εθδηθάδνληαη γηα λα δηαθπιαρζεί ε δηθαηνζχλε ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο. => αξρή ηεο πεξηνξηζκέλεο
εηεξνδηθίαο. Γελ ρσξεί εηεξνδηθία ππέξ ηνπ αιινδαπνχ θξάηνπο ζε: α) ππνζέζεηο πνπ αθνξνχλ ζε
ππνρξεψζεηο πνπ αλέιαβε ην μέλν θξάηνο ιφγσ ζπκβαηηθήο ζρέζεο θαη πνπ ε εθηέιεζή ηνπο
πξαγκαηνπνηείηαη ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο ηνπ forum / β) ζπκκεηνρή ηνπ μέλνπ θξάηνπο ζε
εηαηξεία, πνπ ε έδξα ηεο βξίζθεηαη ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο ηνπ forum / γ) πξαγκαηνπνίεζε
εκπνξηθήο, νηθνλνκηθήο ή βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο / δ) δηεθδίθεζε ή ρξήζε ζεκάησλ ή
άιισλ ηίηισλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο / ε) αθίλεηα θαη θιεξνλνκηθέο ζρέζεηο / ζη)
απηνθηλεηηζηηθά αηπρήκαηα θαη ππνζέζεηο πνπ παξαπέκπνληαη ζε δηαηηεζία. ΢εκεηψλεηαη φηη ε
ηειηθή απφθαζε γηα ηελ χπαξμε ή κε εηεξνδηθίαο κε βάζε ην θξηηήξην ηεο δηάθξηζεο κεηαμχ πξάμεσλ
εμνπζίαο θαη πξάμεσλ δηαρείξηζεο εμαξηάηαη απφ ηνπο εζληθνχο δηθαζηέο. Δπηπιένλ, ε πξαγκαηηζηηθή
αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πξνθαιεί ηηο εμήο θξηηηθέο παξαηεξήζεηο: α) ππάξρνπλ ειάρηζηνη
θαλφλεο δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ δηέπνπλ ην ραξαθηεξηζκφ ησλ πξάμεσλ σο iure imperii θαη iure
gestionis / β) δε δηεπθξηλίδεηαη αλ ν ραξαθηεξηζκφο ζα γίλεηαη κε ην δίθαην ηνπ forum (ην
θξάηνπο ζην νπνίν ππάγεηαη ην δηθαζηήξην) ή κε ην δίθαην ηνπ θξάηνπο πνπ επηθαιείηαη ηελ
εηεξνδηθία / γ) ε δηάθξηζε κεηαμχ πξάμεσλ εμνπζίαο θαη δηαρεηξίζεσο δέρεηαη κηα ζηαηηθή
αληίιεςε ηνπ ξφινπ ηνπ μέλνπ θξάηνπο, ελψ νη ζπλαιιαθηηθέο ζρέζεηο εμειίζζνληαη δηαξθψο
θαη δ) ζπρλά είλαη δηαθνξεηηθή ε αμηνιφγεζε ηεο πξάμεο αλάινγα κε ην αλ αληηκεησπίδεηαη απφ
ην νπηηθφ πεδίν ηνπ ζθνπνχ, ηνπ αληηθεηκέλνπ ή ηεο θχζεο ηεο. (π.ρ. ε αγνξά αξβχισλ γηα ηηο
αλάγθεο ηνπ ηηαιηθνχ ζηξαηνχ ζεσξήζεθε απφ ηνπο ίδηνπο iure gestionis, αιιά απφ ηα ακεξηθαληθά
δηθαζηήξηα iure imperii).
6. Παξαίηεζε απφ ηελ εηεξνδηθία: Λφγσ ηνπ θηλδχλνπ έθδνζεο αληηθαηηθψλ απνθάζεσλ απφ
δηαθνξεηηθά εζληθά δηθαζηήξηα. Μηα ιχζε απνηεινχλ νη δηκεξείο ζπκβάζεηο, πνπ πξνβιέπνπλ ηελ
παξαίηεζε ηνπ θξάηνπο απφ ηελ εηεξνδηθία γηα ζπγθεθξηκέλεο πξάμεηο (π.ρ. ειιελνζνβηεηηθή
ζχκβαζε θηιίαο θαη εκπνξίαο 1928). Ζ παξαίηεζε απφ ηελ εηεξνδηθία, πνπ απνηειεί δηθαίσκα ηνπ
ελαγφκελνπ μέλνπ θξάηνπο πξέπεη λα είλαη ξεηή (=αλαθέξεηαη ζε γεληθή ή εηδηθή δηκεξή εκπνξηθή
ζπκθσλία, πνπ νξίδεη φηη ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε παξαηηνχληαη ακνηβαίσο απφ ην δηθαίσκα ηεο
εηεξνδηθίαο γηα ηηο πξάμεηο πνπ αθνξνχλ ηε ζχκβαζε) θαη ζαθήο. Παξαίηεζε κπνξεί λα γίλεη θαη
ζησπεξψο κε ηελ ππνβνιή αγσγήο απφ ηνλ εθπξφζσπν ηνπ μέλνπ θξάηνπο ή κε ηε ζχλαςε ξήηξαο
δηαηηεζίαο ζε ζπκβάζεηο κεηαμχ θξαηψλ θαη μέλσλ ηδησηψλ.
7. Ζ πξαθηηθή ησλ ειιεληθψλ δηθαζηεξίσλ: Ζ εηεξνδηθία ηνπ αιινδαπνχ θξάηνπο δεζκεχεη ηα

ειιεληθά δηθαζηήξηα κε ηελ ηδηαίηεξε δηαβάζκηζε ηνπ ΢28, §1. Ζ ειιεληθή δηθαηνζχλε ηάρζεθε ππέξ
ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο πεξηνξηζκέλεο εηεξνδηθίαο ηνπ θξάηνπο θαη ηφληζε φηη δελ ππάξρεη ζαθήο
δηάθξηζε κεηαμχ πξάμεσλ θπξηαξρίαο θαη πξάμεσλ ησλ ηδησηψλ. Σν πξνλφκην ηεο εηεξνδηθίαο αξγεί:

α) φηαλ πξφθεηηαη γηα δηαθνξέο πνπ αθνξνχλ ζε εκπξάγκαηα δηθαηψκαηα επί αθηλήησλ πνπ
βξίζθνληαη ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο ηνπ δηθάδνληνο δηθαζηεξίνπ / β) φηαλ πξφθεηηαη γηα αγσγέο
πνπ αλαθέξνληαη ζην μέλν θξάηνο ππφ ηελ ηδηφηεηά ηνπ σο θιεξνλφκνπ ή θιεξνδφρνπ ππεθφνπ ηνπ
θξάηνπο ηνπ δηθαζηεξίνπ ή δηθαηνχρνπ θιεξνλνκίαο πνπ αλνίρζεθε ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο
δηθαζηεξίνπ / γ) ζε ππνζέζεηο πνπ ην αιινδαπφ θξάηνο παξαηηείηαη ηεο εηεξνδηθίαο.
8. Ζ ζηάζε ησλ ειιεληθψλ δηθαζηεξίσλ ζηελ εμέιημε ηεο εηεξνδηθίαο: Οη πνιεκηθέο απνδεκηψζεηο
δίλνληαη κε δηεζλή ζπλζήθε πνπ ζπλάπηνληαη κεηαμχ ησλ πξψελ εκπφιεκσλ θξαηψλ. Ο Άξεηνο
Πάγνο ζπδεηά ηηο πηζαλφηεηεο άξζεο ηνπ πξνλνκίνπ ηεο εηεξνδηθίαο ηνπ θξάηνπο γηα εηδερζείο
παξάλνκεο πξάμεηο ζε πεξίπησζε πνιέκνπ -> π.ρ. επηδψληεο θαη θιεξνλφκνη ησλ ζπκάησλ ηεο
θαηαζηξνθήο ηνπ Γηζηφκνπ θαη ησλ ζθαγψλ ακάρσλ απφ ηα Γεξκλαληθά ζηξαηεχκαηα θαηνρήο
δεηνχλ απνδεκίσζε απφ ην γεξκαληθφ δεκφζην γηα αδηθνπξαμίεο ησλ θαηεμνρήλ θξαηηθψλ νξγάλσλ,
ησλ γεξκαληθψλ ελφπισλ δπλάκεσλ, θαηά ηελ άζθεζε θξαηηθήο εμνπζίαο iure imperii ζε θαηξφ
πνιέκνπ. Σν δηθαζηήξην ηφληζε φηη δε κπνξεί λα γίλεη δηάθξηζε αθνχ επξφθεηην γηα αλζξσπνθηνλίεο,
δει. εγθιήκαηα θαηά ηεο αλζξσπφηεηαο, πνπ ηειέζηεθαλ ζην θξάηνο ηνπ forum θαηά παξάβαζε ηεο
θπξηαξρηθήο εμνπζίαο. Έηζη, ην αιινδαπφ Γεκφζην δε κπνξνχζε λα επηθαιεζηεί ην δηθαίσκα ηεο
εηεξνδηθίαο, ην νπνίν είρε έκκεζα απνπνηεζεί, αθνχ νη πξάμεηο γηα ηηο νπνίεο ελάγεηαη είραλ ηειεζηεί
απφ ηα φξγαλά ηνπ θαηά παξάβαζε ησλ δηεζλψλ αλαγθαζηηθψλ θαλφλσλ. Ο Άξεηνο Πάγνο ζεψξεζε
φηη ε εμαίξεζε απφ ηελ εηεξνδηθία ζπληζηά εζηκηθφ δίθαην, αθνχ πξνυπνζέηεη ηελ απαίηεζε ε
παξάλνκε πξάμε λα έρεη ηειεζηεί ζην έδαθνο ηνπ δηθάδνληνο δηθαζηεξίνπ θαη ην θπζηθφ πξφζσπν
πνπ δηέπξαμε ην αδίθεκα γηα ινγαξηαζκφ ηνπ θξάηνπο λα βξίζθεηαη ζην έδαθνο απηφ θαηά ηε ζηηγκή
ηέιεζεο ηεο ζρεηηθήο πξάμεο/παξάιεηςεο.
9. Δηεξνδηθία εθηειέζεσο: Δίλαη απφιπηε θαη αθνξά ζηε δπλαηφηεηα ιήςεο εθηειεζηηθψλ κέηξσλ
επί απνθάζεσλ ησλ εγρψξησλ δηθαζηεξίσλ θαηά ηνπ αιινδαπνχ δεκνζίνπ, πνπ θξίλνπλ φηη
ζπγθεθξηκέλε πξάμε είλαη iure gestionis θαη πξνρσξνχλ ζηελ εθδίθαζή ηεο. Ζ ελδερφκελε άξζε ηεο
εμαξηάηαη απνιχησο απφ ηε ξεηή ζπλαίλεζε ηνπ θξάηνπο. Αλαγθαζηηθή εθηέιεζε επηηξέπεηαη κφλν
θαη' εμαίξεζε θαη πάλησο κε ηελ πξνεγνχκελε άδεηα ηνπ Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο (θαηά αιινδαπνχ
δεκνζίνπ) ή Δμσηεξηθψλ (πξνβαίλεη ζε δηαβήκαηα πξνο ην αιινδαπφ θξάηνο γηα ηε ζπκκφξθσζε
πξνο απφθαζε πνπ εθδφζεθε ζε βάξνο ηνπ). Ο έιεγρνο ηεο λνκηκφηεηαο ηεο εθηέιεζεο ηεο απφθαζεο
ηνπ ειιεληθνχ Αξείνπ Πάγνπ θαηά ηνπ γεξκαληθνχ Γεκνζίνπ ζηελ Ηηαιία ζπληζηά έλα απφ ηα
αηηήκαηα ηεο Γεξκαλίαο ζηελ ππφζεζε ησλ Γηθαηνδνηηθψλ αζπιηψλ ηνπ θξάηνπο.
Ζ ΓΗΔΘΝΖ΢ ΔΤΘΤΝΖ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢
1. Γεληθά: Ζ δηεζλήο επζχλε απνηειεί ζεζκφ δηεζλνχο δηθαίνπ. Ο βαζηθφο θαλφλαο είλαη φηη ην
θξάηνο επζχλεηαη γηα θάζε παξαβίαζε δηεζλνχο ππνρξέσζήο ηεο, εθφζνλ θαηαινγίδεηαη ζε απηφ. Απφ
άιιε άπνςε, ε δηεζλήο επζχλε κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί σο ζπλέπεηα παξάλνκεο ζπκπεξηθνξάο α)
ελφο θξάηνπο πξνο άιινπ / β) ελφο θξάηνπο πξνο ηνπο ππεθφνπο άιινπ / γ) ελφο θξάηνπο πξνο
νιφθιεξε ηελ αλζξσπφηεηα. Ζ δηεζλήο επζχλε δελ αλαθέξεηαη ζηελ χπαξμε αδηθήκαηνο κε ηελ
έλλνηα ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ· νχηε είλαη αζηηθή ή πνηληθή. Ζ δηεζλήο επζχλε ηνπ θξάηνπο πξέπεη
λα δηαρσξίδεηαη απφ ηε δηεζλή επζχλε αηφκσλ. Γηα ηε δηεζλή επζχλε ηνπ θξάηνπο είρε πξνηαζεί
(ρσξίο απνηέιεζκα) ε ελζσκάησζε θαη ηεο έλλνηαο ησλ 'δηεζλψλ εγθιεκάησλ', θαζψο θαη δηάθξηζε
κεηαμχ δηεζλψλ εγθιεκάησλ θαη αδηθεκάησλ. Άξα, ην δίθαην ηεο δηεζλνχο επζχλεο ηνπ θξάηνπο
κπνξεί λα νξηζηεί σο ην ζχλνιν ησλ δεπηεξνγελψλ θαλφλσλ πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο
θάησ απφ ηηο νπνίεο πθίζηαηαη παξαβίαζε δηεζλνχο ππνρξέσζεο απφ πξάμε θξάηνπο θαη ηηο έλλνκεο

ζπλέπεηεο πνπ πξνθχπηνπλ. Σέινο, επζχλε ηνπ θξάηνπο κπνξεί λα πξνθχςεη θη απφ δεκηνγφλεο
ελέξγεηεο πνπ δελ απαγνξεχνληαη θαηά ην δηεζλέο δίθαην = επζχλε ρσξίο ππαηηηφηεηα. Πιένλ ην πεδίν
ηεο δηεζλνχο επζχλεο ηνπ θξάηνπο εμειίζζεηαη κε ηε δηεχξπλζε ηνπ θχθινπ ησλ 'ζηγφκελσλ' θξαηψλ
πνπ λνκηκνπνηνχληαη λα επηθαιεζζνχλ ηε δηεζλή επζχλε θαη ηε ζπκπεξίιεςε ησλ 'ζνβαξψλ'
παξαβηάζεσλ θαλφλσλ ζεκειησδψλ γηα ηε δηεζλή θνηλφηεηα.
2. Πξνυπνζέζεηο ζηνηρεηνζέηεζεο ηεο δηεζλνχο επζχλεο ηνπ θξάηνπο: Πξάμε ή παξάιεηςε πνπ
ζπλνδεχεηαη απφ α) παξαβίαζε ππνρξέσζεο δηεζλνχο δηθαίνπ θαη β) παξαβίαζε πνπ
θαηαινγίδεηαη ζην θξάηνο, ζχκθσλα κε ην δηεζλέο δίθαην. Ζ επέιεπζε δεκίαο δε ζπληζηά ρσξηζηή
πξνυπφζεζε.
Α. Παξαβίαζε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ: Ζ δηεζλψο άδηθε πξάμε ηνπ θξάηνπο κπνξεί λα ζπλίζηαηαη
ηφζν ζε πξάμε (π.ρ. άξλεζε θξάηνπο λα εθαξκφζεη ηα πξνβιεπφκελα απφ δηεζλή ζπλζήθε ζηελ νπνία
κεηέρεη) φζν θαη ζε παξάιεηςε (π.ρ. κε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ρψξσλ μέλεο
δηπισκαηηθήο απνζηνιήο απφ επηζέζεηο ηνπ φρινπ). - ΢ηελ Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο Κέξθπξαο ην
ΓΓΥ ζεψξεζε κελ δηεζλψο ππεχζπλε ηελ Αιβαλία, επεηδή δε θξφληηζε λα εμαζθαιίζεη ηελ αβιαβή
δηέιεπζε ησλ μέλσλ πινίσλ απφ ηελ αηγηαιίηηδα δψλε ηεο (παξάιεηςε)· αιιά, ηαπηφρξνλα, εμίζνπ
ππεχζπλε θαη ηελ Αγγιία, επεηδή πξνρψξεζε ζε αιίεπζε λαξθψλ, παξαβηάδνληαο ηελ εδαθηθή
αθεξαηφηεηα ηεο Αιβαλίαο (ζεηηθή ελέξγεηα). Ζ παξαβίαζε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ κπνξεί λα αθνξά
ηφζν ζε ζπκβαηηθή ππνρξέσζε (π.ρ. Τπφζεζε Δξγνζηαζίνπ Chorzow κεηαμχ Γεξκαλίαο θαη
Πνισλίαο φπνπ ηέζεθε ζέκα εθαξκνγήο ηεο ΢πλζήθεο ησλ Βεξζαιιηψλ) φζν θαη ζε θαλφλα ηνπ
εζηκηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ (π.ρ. Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο Κέξθπξαο θαη Τπφζεζε Νηθαξάγνπα). Ο
ραξαθηεξηζκφο κηαο ελέξγεηαο ηνπ θξάηνπο σο δηεζλψο παξάλνκεο δηέπεηαη απφ ην δηεζλέο δίθαην·
έηζη, ην θξάηνο πνπ ην παξαβηάδεη δε κπνξεί λα πξνβάιεη έλζηαζε επηθαινχκελν ηελ εζσηεξηθή
λνκνζεζία ηνπ (΢χληαγκα, λφκνη ή άιιεο πξάμεηο ηνπ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ)- π.ρ. ζηελ Τπφζεζε
LaGrand: δχν αδέξθηα θαηαδηθάζηεθαλ ζηε ζαλαηηθή πνηλή, ρσξίο λα έρνπλ ελεκεξσζεί γηα ηα
δηθαηψκαηά ηνπο γηα πξνμεληθή αγσγή -> νη ΖΠΑ ππνζηήξημαλ φηη ιφγσ ηνπ νκνζπνλδηαθνχ
ζπζηήκαηνο, ε θπβέξλεζε ηεο Οπάζηγθηνλ δε κπνξνχζε λα επέκβεη ζε δηαδηθαζίεο ησλ επηκέξνπο
πνιηηεηψλ. Πάλησο, ην ΓΓΥ έθξηλε φηη ε θεληξηθή θπβέξλεζε δεζκεχεηαη δηεζλψο θαη δε κπνξεί λα
επηθαιείηαη ηηο εζσηεξηθέο ηεο ππνζέζεηο.
Β. Καηαινγηζκφο ζην θξάηνο: α. Όξγαλα ηνπ θξάηνπο => Σν θξάηνο επζχλεηαη γηα ηηο ελέξγεηεο
νπνηνπδήπνηε θξαηηθνχ νξγάλνπ, αλεμάξηεηα απφ ηελ εμνπζία πνπ αζθεί, ηε ζέζε πνπ θαηέρεη, θαη
ην αλ είλαη φξγαλν ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο ή εδαθηθήο κνλάδαο ηνπ θξάηνπο. Σν θξάηνο
δεζκεχεηαη δηεζλψο θη απφ ηηο ελέξγεηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ θαηλνκεληθά αλαξκφδηα φξγαλν ή
φξγαλν πνπ θαιφπηζηα ζεσξνχζε είρε ζρεηηθή αξκνδηφηεηα (π.ρ. ε αθηνθπιαθή ησλ ΖΠΑ αλέθνςε
ηνλ πινπ βξεηαληθνχ πινίνπ ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα, γηα λα ειέγμεη ην θνξηίν πνπ πεξηείρε φπια ->
δηεζλήο επζχλε ησλ ΖΠΑ πξνο απνδεκίσζε ηεο Αγγιίαο). Σα φξγαλα ηνπ θξάηνπο δεζκεχνπλ θη φηαλ
δξνπλ θαζ' ππέξβαζε θαζήθνληνο ή δεκηνπξγνχλ ηελ εληχπσζε φηη βξίζθνληαη ζε ππεξεζία, είηε θη
φηαλ ελεξγνχλ αληίζεηα πξνο ξεηέο νδεγίεο πνπ έρνπλ ιάβεη (π.ρ. αζηπλνκηθέο δπλάκεηο ηνπ Μεμηθνχ
παξαβίαζαλ ηελ εληνιή ηνπ δεκάξρνπ ηεο πφιεο θαη ελψζεθαλ κε ην νξγηζκέλν πιήζνο,
ζθνηψλνληαο ακεξηθαλνχο ππεθφνπο). Οη ελέξγεηεο φισλ ησλ θξαηηθψλ νξγάλσλ, αλήθνπλ ζηελ
εθηειεζηηθή/λνκνζεηηθή/δηθαζηηθή εμνπζία πεξηιακβάλνληαη ζηηο πξάμεηο ηνπ θξάηνπο, θαζψο απηφ
αληηκεησπίδεηαη σο έλα εληαίν ζχλνιν:
• Πξάμεηο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο: βι. ζηξαηησηηθέο ή πνιηηηθέο ππεξεζίεο- π.ρ θαθνκεηαρείξηζε
ή παξάλνκε θξάηεζε αιινδαπνχ.
• Πξάμεηο ηεο λνκνζεηηθήο εμνπζίαο: Σν θξάηνο πξέπεη λα ξπζκίδεη ηελ εζσηεξηθή ηνπ λνκνζεζία
θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο δηεζλείο ηνπ ππνρξεψζεηο· δηαθνξεηηθά, ην θξάηνο

θέξεη επζχλε. Ζ δηεζλήο επζχλε, πάλησο, ζηνηρεηνζεηείηαη, φρη ηε ζηηγκή ηεο λνκνζέηεζεο, αιιά φηαλ
ην θξάηνο εθαξκφζεη ην λνκνζέηεκα πνπ παξαβηάδεη ηε δηεζλή ππνρξέσζε. Ζ κειέηε ηνπ ΢107,§2
(1975/83) ζα δεκηνπξγνχζε ζπδήηεζε σο πξνο ηε δηεζλή επζχλε ζε πεξίπησζε αλαζεψξεζεο
ζπκβάζεσλ πεξί επελδχζεσλ θεθαιαίσλ ηνπ εμσηεξηθνχ, αλ απηή δελ ήηαλ απφιπηα δηθαηνινγεκέλε.
Δπηπιένλ, κπνξεί λα δεκηνπξγείηαη δηεζλήο επζχλε επεηδή νξηζκέλν θξάηνο παξαιείπεη λα
λνκνζεηήζεη ζην εζσηεξηθφ δίθαην, κελ πξαγκαηψλνληαο έηζη κηα δηεζλή ππνρξέσζή ηνπ.
• Πξάμεηο ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο: Γηεζλή επζχλε δεκηνπξγεί ε αξλεζηδηθία, ηελ νπνία απνηεινχλ
θάζε θχζεσο εκπφδηα πνπ δελ επηηξέπνπλ ζηνλ αιινδαπφ, είηε λα ππνβάιεη αγσγή ζηα δηθαζηήξηα,
είηε λα πξνζθνκίζεη ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ εθδίθαζε κηαο ππφζεζεο, είηε λα εκθαληζηεί σο
κάξηπξαο ζε δίθε, είηε ζπλεπάγνληαη δπζαλάινγε βξαδχηεηα ζε ζρέζε κε ηνλ θαλνληθφ ξπζκφ
απφδνζεο ηεο δηθαηνζχλεο, ή ππεξβνιηθή cautio judicatum solvi ή γεληθψο άληζε κεηαρείξηζε ζηελ
απφδνζε δηθαηνζχλεο αλάκεζα ζε εκεδαπνχο θαη αιινδαπνχο. Αξλεζηδηθία, δει. απνηειεί θη ε
έθδνζε απφθαζεο ζαθψο αληίζεηεο πξνο ην δηεζλέο δίθαην- π.ρ. ζηελ ππφζεζε Δληάικαηνο ζχιιεςεο
πνπ εθδφζεθε θαηά ηνπ ελ ελεξγεία ηφηε Τπνπξγνχ Δμσηεξηθψλ ηνπ Κνγθφ απφ ηηο βειγηθέο αξρέο
παξαβίαδε ηελ αξρή ηεο ιεηηνπξγηθήο αζπιίαο ηνπ. Σν θξάηνο, φκσο, ελδερνκέλσο δεζκεχεηαη θη απφ
εηδηθά δηεζλή θαζεζηψηα, φπσο ηελ Δπξσπατθή ΢χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ (≠
βαζαληζηήξηα, παξάλνκε ζηέξεζε ηεο ειεπζεξίαο, ηαπεηλσηηθή κεηαρείξηζε). Ζ δηεζλήο επζχλε,
ηέινο, πξνβάιιεηαη κφλν αλ δελ ππάξρεη δπλαηφηεηα πξνζθπγήο ηνπ αιινδαπνχ ζηα εζσηεξηθά
έλδηθα κέζα. // β. Πξφζσπα (θπζηθά ή λνκηθά) πνπ δελ έρνπλ επίζεκε ηδηφηεηα αιιά ελεξγνχλ γηα
ινγαξηαζκφ ηνπ θξάηνπο => Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ έρνπλ εμνπζηνδνηεζεί απφ ην δίθαην ηνπ θξάηνπο
λα αζθήζνπλ ζηνηρεία θπβεξλεηηθήο ιεηηνπξγίαο (π.ρ. δηνίθεζε θπιαθψλ απφ ηδησηηθέο εηαηξείεο,
αλάζεζε ζε αεξνπνξηθέο εηαηξείεο εμνπζηψλ ζρεηηθά κε ηνλ έιεγρν κεηαλάζηεπζεο), ή ζηελ
πεξίπησζε πνπ ην θξάηνο θαηεπζχλεη ή ειέγρεη ηηο ελέξγεηέο ηνπο (=de facto φξγαλα ηνπ θξάηνπο-
Τπφζεζε Νηθαξάγνπα: ην Γηθαζηήξην έθξηλε αλ νη contras δξνχζαλ ππφ ην γεληθφ έιεγρν ησλ ΖΠΑ
<ρξεκαηνδφηεζε, παξνρή εμνπιηζκνχ> ή αλ απηέο αζθνχζαλ θαη απνηειεζκαηηθφ έιεγρν ησλ
επηρεηξήζεψλ ηνπο. // γ. Σν θξάηνο επζχλεηαη γηα πξάμεηο ηδησηψλ ελεξγνχλησλ σο ηδησηψλ, εθφζνλ
ηηο αλαγλσξίδεη ή ηηο πηνζεηεί σο δηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά (π.ρ. Τπφζεζε ηνπ δηπισκαηηθνχ θαη
πξνμεληθνχ πξνζσπηθνχ ζηελ Σερεξάλε -> ην Ηξάλ ππείρε επζχλε απφ ηε ζηηγκή πνπ ε θπβέξλεζε
επηθξφηεζε θαη πηνζέηεζε ηε ζπκπεξηθνξά εθείλσλ ησλ θνηηεηψλ).
3. Πεξηζηάζεηο πνπ αίξνπλ ηνλ άδηθν ραξαθηήξα κηαο πξάμεο: ε ζπλαίλεζε ηνπ θξάηνπο ζηελ
ηέιεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηαο / ε λφκηκε άκπλα ζχκθσλα κε ην Υάξηε ηνπ ΟΖΔ / ηα
αληίκεηξα ελαληίνλ κηαο δηεζλψο άδηθεο πξάμεο / ε αλσηέξα βία (=επέιεπζε απξφβιεπηνπ
γεγνλφηνο εθηφο ησλ νξίσλ ειέγρνπ ηνπ θξάηνπο, πνπ θαζηζηά αδχλαηε ηελ εθπιήξσζε ππνρξέσζεο)
/ θαηάζηαζε θηλδχλνπ δσήο ηνπ απηνπξγνχ θαη ησλ αηφκσλ πνπ έρνπλ αλαηεζεί ζηε θξνληίδα
ηνπ.
4. ΢πλέπεηεο ηεο δηεζλνχο επζχλεο: α) Τπνρξέσζε επαλφξζσζεο: 1) κε επαλαθνξά ησλ

πξαγκάησλ ζηελ πξφηεξε θαηάζηαζε (=restitutio). Αλ ε παξάλνκε ελέξγεηα απνηειεί λνκηθή
πξάμε, ε restitutio ζπλίζηαηαη ζηελ θαηάξγεζε ή ηξνπνπνίεζε ηεο επίδηθεο εζσηεξηθήο πξάμεο.
<΢ηελ ππφζεζε ηνπ Δληάικαηνο ζχιιεςεο, ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην έθξηλε φηη ην Βέιγην φθεηιε, κε ηα
κέζα ηεο επηινγήο ηνπ, λα αθπξψζεη ην έληαικα πνπ είρε εθδνζεί απφ ηηο αξρέο ηνπ, θαη λα ηηο
ελεκεξψζεη ζρεηηθά>. / 2) Αλ ε restitutio θαζίζηαηαη αδχλαηε ή δελ επαξθεί γηα ηελ
απνθαηάζηαζε ηεο πξνθιεζείζαο βιάβεο, ην θξάηνο ππνρξενχηαη λα παξάζρεη απνδεκίσζε
(π.ρ. ην Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ, ζε πεξίπησζε παξαβίαζεο ηεο Δ΢ΓΑ,
επηδηθάδεη απνδεκίσζε ππφ ηε κνξθή ηεο δίθαηεο ηθαλνπνίεζεο, εθφζνλ ην εζσηεξηθφ δίθαην ηνπ
ζπκβαιιφκελνπ θξάηνπο επηηξέπεη κφλν ηελ αηειή εμάιεηςε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο παξαβίαζεο). // 3)
Ηθαλνπνίεζε -> εθαξκφδεηαη φηαλ ε βιάβε δε κπνξεί λα απνθαηαζηαζεί κε restitutio ή κε

απνδεκίσζε, θπξίσο δε γηα ηελ εζηθή ή λνκηθή δεκία πνπ πθίζηαηαη ην θξάηνο <π.ρ πξνζβνιή ηεο
ζεκαίαο ηνπ, παξαβίαζε ησλ ρψξσλ ηεο δηπισκαηηθήο απνζηνιήο>. Μπνξεί λα ζπλίζηαηαη ζε
αλαγλψξηζε ηεο παξαβίαζεο, έθθξαζε κεηακέιεηαο, επίζεκεο ζπγγλψκεο. Μπνξεί επίζεο λα ιάβεη
ηε κνξθή δηαπίζησζεο απφ δηεζλέο δηθαηνδνηηθφ φξγαλν ηνπ παξάλνκνπ ραξαθηήξα κηαο
ελέξγεηαο (π.ρ. ππφζεζε θαηαβχζηζεο ηνπ πινίνπ Rainbow Warrior πνπ αλήθε ζηε Greenpeace απφ
πξάθηνξεο ησλ γαιιηθψλ κπζηηθψλ ππεξεζηψλ). ΗΗ β) Άιιεο ππνρξεψζεηο: Σν θξάηνο ππνρξενχηαη
λα παχζεη ηελ παξάλνκε ελέξγεηα αλ απηή ζπλερίδεηαη, θαζψο θαη λα παξάζρεη δηαβεβαηψζεηο θη
εγγπήζεηο πεξί κε επαλάιεςεο, εθφζνλ απηφ θξίλεηαη αλαγθαίν, ή λα πξνρσξήζεη ζηε ιήςε
νξηζκέλσλ κέηξσλ ζην κέιινλ (π.ρ. ζηελ ππφζεζε LaGrand, ην ΓΓΥ έθξηλε φηη ε έθθξαζε
ζπγγλψκεο δελ ήηαλ επαξθήο· απαηηείην θαη δέζκεπζε ησλ ΖΠΑ ζρεηηθά κε ηελ πηνζέηεζε κέηξσλ
εθαξκνγήο ησλ ζπκβαηηθψλ ηνπο ππνρξεψζεσλ ζην κέιινλ + λα επηηξέπνπλ ηελ επαλεμέηαζε ηνπ
θαηεγνξεηεξίνπ θαη ηεο πνηλήο).
5. Δλεξγνπνίεζε ηεο δηεζλνχο επζχλεο: π.ρ. πξνζθπγή ζε δηαπξαγκαηεχζεηο ή ζε δηεζλέο

δηθαηνδνηηθφ φξγαλν + πεξίπησζε αληηκέηξσλ απφ ηελ πιεπξά ηνπ δεκησζέληνο θξάηνπο, αλ ην
παξαβηάδνλ θξάηνο αξλείηαη λα ιήμεη ηελ παξάλνκε ελέξγεηα ή λα απνδψζεη ηελ πξνζήθνπζα
επαλφξζσζε -> ν παξάλνκνο ραξαθηήξαο ησλ κέηξσλ απηψλ αίξεηαη, εθφζνλ ιακβάλνληαη πξνο
απάληεζε ζε κηα παξάλνκε πξάμε θαη πηνζεηνχληαη ζχκθσλα κε ηνπο δηεζλείο θαλφλεο. Τπάξρνπλ
δηαηάμεηο ζρεηηθέο κε ηε δπλαηφηεηα/πεξηνξηζκνχο ιήςεο αληηκέηξσλ, θαζψο θαη νη δηαδηθαζηηθέο
πξνυπνζέζεηο πξνζθπγήο ζε απηά. Σέινο, δελ ππάξρεη δπλαηφηεηα ιήςεο 'ζπιινγηθψλ' αληηκέηξσλ
απφ θξάηε άιια πιελ ηνπ δεκησζέληνο· ηα άιια θξάηε κπνξνχλ λα ιάβνπλ ηα λφκηκα κέηξα κε
ζθνπφ ηε δηαζθάιηζε ηεο παχζεο ηεο παξαβίαζεο θαη ηεο παξνρήο επαλφξζσζεο πξνο ην ζπκθέξνλ
ηνπ δεκησζέληνο θξάηνπο.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV
Ζ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ
1. Γεληθά: Γηπισκαηηθή πξνζηαζία είλαη ην δηθαίσκα θάζε θξάηνπο λα απαηηήζεη απφ άιιν, πνπ
θαηά παξάβαζε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ πξνθάιεζε δεκία ζε ππήθνν ηνπ πξψηνπ, λα ηελ
αληηθαηαζηήζεη => εζηκηθφο ζεζκφο + κεραληζκφο πξνζηαζίαο αηνκηθψλ δηθαησκάησλ αλεμάξηεηα
απφ ην νπζηαζηηθφ πεξηερφκελφ ηνπο. Πεξηβάιιεηαη απφ ζαθείο πξνυπνζέζεηο, πνπ έρεη επηβάιεη ε
πξαθηηθή θαη δελ δηαθηλδπλεχεηαη επέκβαζε ζηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο ησλ θξαηψλ, ελψ
δεκηνπξγνχληαη δηεζλείο δηαδηθαζίεο πξνζηαζίαο ησλ αηφκσλ, ζε πεξίπησζε πνπ παξαβηάδνληαη ηα
δηθαηψκαηά ηνπο απφ μέλν θξάηνο (θάζε αιινδαπφο πνπ βξίζθεηαη ζην έδαθνο νπνηνπδήπνηε θξάηνπο
κέινπο ηνπ ΢πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο. κπνξεί λα αζθήζεη πξνζθπγή ζηα φξγαλα ηεο ΢χκβαζεο ηεο
Ρψκεο, ρσξίο λα παξέκβεη ην θξάηνο ηεο ηζαγέλεηάο ηνπ). Μάιηζηα, ε Δπηηξνπή Γηεζλνχο Γηθαίνπ
έρεη πηνζεηήζεη 19 άξζξα γηα ηε δηπισκαηηθή πξνζηαζία.
2. Παξαβίαζε δηθαηψκαηνο: Γελ αξθεί λα θηλδπλεχεη κφλν θάπνην ζπκθέξνλ ππεθφνπ ελφο θξάηνπο·
απαηηείηαη λα ππάξρεη παξαβίαζε ζπγθεθξηκέλνπ δηεζλψο πξνζηαηεπφκελνπ δηθαηψκαηνο <π.ρ.
απαξάδεθηε άζθεζε δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο -> νη μέλνη δαλεηζηέο ηδηψηε, πνπ βιάπηεηαη απφ
παξάλνκε ελέξγεηα ηνπ θξάηνπο ηνπ, επηδεηνχλ λα πξνζηαηεχζνπλ ηα ζπκθέξνληά ηνπο θη
επηθαινχληαη ηελ παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο ηεο ηζαγέλεηάο ηνπο>. Σν παξαβηαδφκελν δηθαίσκα κπνξεί
λα πξνθχπηεη είηε απφ ην εζηκηθφ δηεζλέο δίθαην, είηε απφ ην ζπκβαηηθφ δηεζλέο δίθαην, είηε θη απφ
ζπκθσλία πνπ έρεη ζπλαθζεί κεηαμχ θξάηνπο-μέλσλ ηδησηψλ (θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν). -π.ρ. ΢ηελ
ππφζεζε LaGrand ην ΓΓΥ έθξηλε φηη ην θξάηνο ηεο ηζαγέλεηαο ηνπ θπζηθνχ πξνζψπνπ πνπ θξαηείηαη
ζην έδαθνο άιινπ θξάηνπο, δηθαηνχηαη λα αζθήζεη δηπισκαηηθή πξνζηαζία ππέξ ηνπ θξαηνπκέλνπ,

φηαλ παξαβηάδνληαη νξηζκέλα δηθαηψκαηά ηνπ.
3. Γηαθξηηηθή επρέξεηα: Όηαλ ππάξρεη παξαβίαζε δηθαηψκαηνο ππεθφσλ ελφο θξάηνπο απφ άιιν, ην
θξάηνο ηεο ηζαγέλεηαο ησλ ζηγνκέλσλ πξνζψπσλ έρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα γηα ηελ άζθεζε ηεο
δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο. Γειαδή, ην θξάηνο πξέπεη λα ζεσξείηαη σο ην κφλν ηθαλφ λα απνθαζίζεη
αλ / θαηά πνην κέηξν / πφηε ζα παχζεη λα παξάζρεη ηελ πξνζηαζία ηνπ -> εμαξηάηαη θπξίσο απφ
παξάγνληεο πνιηηηθήο θχζεο.
4. Δλέξγεηα θξάηνπο πξνο θξάηνο: Ο ζηγφκελνο ηδηψηεο, αθνχ δελ θαξπνθνξήζνπλ νξηζκέλεο
ελέξγεηεο, παχεη λα εκθαλίδεηαη ζην πξνζθήλην θαη ην θξάηνο ηεο ηζαγέλεηάο ηνπ αλαιακβάλεη ηελ
άζθεζε ηεο δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο, αλ ην θξίλεη ζθφπηκν. Απνηειεί ζηνηρεηψδε αξρή ηνπ δηεζλνχο
δηθαίνπ φηη ην θξάηνο δηθαηνχηαη λα πξνζηαηεχεη ηνπο ππεθφνπο ηνπ φηαλ απηνί βιάπηνληαη απφ
πξάμεηο αληίζεηεο πξνο ην δηεζλέο δίθαην πνπ δηαπξάηηνληαη απφ άιιν θξάηνο => δηθαίσκα ηνπ
θξάηνπο λα εμαζθαιίζεη ζην πξφζσπν ησλ ππεθφσλ ηνπ ην ζεβαζκφ ησλ δηεζλψλ θαλφλσλ. Έηζη, κε
ηελ άζθεζε δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο δεκηνπξγείηαη κηα λέα ζρέζε θξάηνπο πξνο θξάηνο, αλ θαη ηα
δηεζλή φξγαλα, φηαλ εμεηάδνπλ ηελ νπζία ηεο δηαθνξάο, ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηε δεκία πνπ ππέζηε
ν ζπγθεθξηκέλνο ππήθννο. Αθνχ αζθεζεί ε δηπισκαηηθή πξνζηαζία θαη πξαγκαηνπνηεζεί έλαο
δηαθαλνληζκφο θξάηνπο πξνο θξάηνο, είλαη αδηάθνξν γηα ην δηεζλέο δίθαην ην αλ/πψο/ πφηε ε
απνδεκίσζε πνπ θαηαβάιιεηαη απφ ην πξνζβάιινλ θξάηνο ζα απνδνζεί απφ ην θξάηνο πνπ άζθεζε
ηε δηπισκαηηθή πξνζηαζία ζηνπο ηδηψηεο πνπ ππέζηεζαλ ηε βιάβε.
5. Πξνυπνζέζεηο άζθεζεο ηεο δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο:

• Ηζαγέλεηα => Α) Φπζηθά πξφζσπα: 1) κία ηζαγέλεηα -> Ζ δηπισκαηηθή πξνζηαζία αζθείηαη απφ
ην θξάηνο ηνπ πξνζψπνπ πνπ θέξεη ηελ ζπγθεθξηκέλε ηζαγέλεηα. Όια ηα θξάηε έρνπλ θπξηαξρηθφ
δηθαίσλα λα θαζνξίδνπλ κφλα ηνπο θάησ απφ πνηεο πξνυπνζέζεηο ρνξεγνχλ ηελ ηζαγέλεηά ηνπο ζηα
άηνκα· παξάιιεια, γηα λα αζθεζεί δηπισκαηηθή πξνζηαζία κε βάζε ηελ ηζαγέλεηα, ε ρνξήγεζή ηεο
πξέπεη λα γίλεηαη ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο (π.ρ. Τπφζεζε Nottebohm -> Γεξκαλφο πνπ
κεηαλάζηεπζε ζηε Γνπαηεκάια, δηαηεξψληαο ηελ (γεξκαληθή) ηζαγέλεηά ηνπ, ψζπνπ ππέβαιε αίηεζε
ζην Ληρηελζηάηλ γηα ηελ απφθηεζε ηεο ηζαγέλεηα ηνπ κηθξνχ απηνχ θξάηνπο - ην ΓΓΥ δε δέρηεθε φηη
ην Ληρηελζηάηλ είρε δηθαίσκα λα αζθήζεη δηπισκαηηθή πξνζηαζία ππέξ ηνπ ππεθφνπ ηνπ απέλαληη
ζηε Γνπαηεκάια· ε ηειεπηαία εμαθνινπζνχζε λα ηνλ ζεσξεί Γεξκαλφ). Δμάιινπ, ε ηζαγέλεηα είλαη
έλαο λνκηθφο δεζκφο πνπ βαζίδεηαη ζηελ χπαξμε ζπκθεξφλησλ θαη αηζζεκάησλ, ακνηβαίσλ
δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ -> λνκηθή έθθξαζε ηνπ γεγνλφηνο φηη ην άηνκν ζην νπνίν ρνξεγείηαη
είλαη ζηελφηεξα δεκέλν κε ηνλ πιεζπζκφ ηνπ θξάηνπο πνπ παξέρεη ηελ ηζαγέλεηα, παξά κε εθείλνπ
νπνηνπδήπνηε άιινπ. Πάλησο, ππάξρεη δπλαηφηεηα άζθεζεο δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο θαη ππέξ κε
ππεθφνπ (αληζαγελείο, πξφζθπγεο) αξθεί λα δηακέλεη λφκηκα θαη ηαθηηθά ζην ελ ιφγσ θξάηνο. // 2)
Γχν ή πεξηζζφηεξεο ηζαγέλεηεο -> Γε κπνξεί λα αζθεζεί απφ έλα θξάηνο απέλαληη ζην άιιν, αλ ν
ηδηψηεο έρεη ηελ ηζαγέλεηα θαη ησλ δχν απηψλ θξαηψλ -> ηζφηηκνο ζεβαζκφο πξνο ηελ θπξηαξρία ηνπ
θαζελφο απφ ηα δχν. ΢ηελ πεξίπησζε, φκσο, πνπ ην αίηεκα απεπζχλεηαη ζε ηξίην θξάηνο, ηφηε
ιακβάλεηαη ππφςε ε ελεξγφο ηζαγέλεηα, δει. απηή πνπ ζπλδέεη πεξηζζφηεξν έλα πξφζσπν κε
νξηζκέλν θξάηνο παξά κε άιιν. Βέβαηα, κπνξεί λα αζθήζεη δηπισκαηηθή πξνζηαζία νπνηνδήπνηε
απφ ηα δχν θξάηε ή απφ θνηλνχ. ΢ην ζέκα ηεο εμνπδεηέξσζεο ηεο δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο ζε
πεξίπησζε δηπιήο ηζαγέλεηαο, ε λνκνινγία δελ είλαη ζηαζεξή (π.ρ. ΢ηελ ππφζεζε Canavero, ε ηηαιηθή
θπβέξλεζε δελ κπφξεζε λα ζηεξίμεη ην δηθαίσκα δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο ππέξ ηνπ Canavero,
επεηδή είρε ζπγρξφλσο θαη ηελ ηζαγέλεηα ηνπ Πεξνχ / Τπφζεζε Salem -> εκθαληδφηαλ σο ππήθννο
ηεο Αηγχπηνπ δεηψληαο απνδεκίσζε απφ ηηο ΖΠΑ, φπνπ είρε πνιηηνγξαθεζεί, ελψ είρε θαη ηελ
ηζαγέλεηα ηνπ Ηξάλ). ΗΗ Β) Ννκηθά πξφζσπα: Γηπισκαηηθή πξνζηαζία απφ έλα θξάηνο ππάξρεη ππέξ
εηαηξεηψλ πνπ ππάγνληαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ δίθαην. Γειαδή, ην θξάηνο ζην έδαθνο ηνπ νπνίνπ ην

λνκηθφ πξφζσπν έρεη ζπζηαζεί ζχκθσλα κε ην εζσηεξηθφ ηνπ δίθαην θαη ζην νπνίν έρεη ηελ θχξηα
έδξα ηνπ, κπνξεί λα πξνζηαηεχζεη ην λνκηθφ πξφζσπν δηεζλψο (π.ρ. ε θαλαδηθή εηαηξεία Barcelona
Traction αζθνχζε ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο ζηελ Ηζπαλία, ιεηηνπξγψληαο κε βειγηθά θεθάιαηα· φηαλ
ππέζηε δεκίεο απφ ηε ζηάζε ησλ ηζπαληθψλ αξρψλ, ην Βέιγην πξνέβαιε αίηεκα πξνζηαζία ηεο. ->
δελ είρε έλλνκν ζπκθέξνλ, αθνχ ε εηαηξεία δελ είρε δηαιπζεί). Άξα, γηα ηελ παξνρή δηπισκαηηθήο
πξνζηαζίαο λνκηθνχ πξνζψπνπ, αξκνδηφηεηα έρεη ην θξάηνο ζην έδαθνο ηνπ νπνίνπ ην λνκηθφ
πξφζσπν ζπλεζηήζε. Αλ, φκσο, ηνλ έιεγρφ ηνπ αζθνχλ ππήθννη άιινπ θξάηνπο ή δελ έρεη
νπζηαζηηθή δξαζηεξηφηεηα ζην θξάηνο ζχζηαζεο, αξκφδην θαζίζηαηαη ην θξάηνο ζην έδαθνο ηνπ
νπνίνπ βξίζθνληαη ε έδξα ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ θαη ν νηθνλνκηθφο έιεγρφο ηνπ. Σέινο, ην θξάηνο
ηεο ηζαγέλεηαο ησλ κεηφρσλ λνκηκνπνηείηαη λα αζθήζεη δηπισκαηηθή πξνζηαζία ππέξ απηψλ, εθφζνλ
ηα δηθαηψκαηά ηνπο έρνπλ ππνζηεί άκεζε δεκία.
• Δμάληιεζε εζσηεξηθψλ έλδηθσλ κέζσλ => Απνηξέπεη ηε δεκηνπξγία δεηεκάησλ κεηαμχ θξαηψλ
εθφζνλ νξηζκέλε απαίηεζε ηδηψηε κπνξεί λα ηθαλνπνηεζεί ρσξίο ηελ παξέκβαζε ηνπ θξάηνπο
ηζαγέλεηάο ηνπ. Ζ εμάληιεζε ησλ εζσηεξηθψλ έλδηθσλ κέζσλ δε κπνξεί λα αληηηαρζεί αλ α) δελ
ππάξρνπλ έλδηθα κέζα ζηα νπνία λα πξνζθχγεη ν βιαπηφκελνο / β) φηαλ ηα δηθαζηήξηα
ζπζηεκαηηθά απνξξίπηνπλ ηηο πξνζθπγέο αιινδαπψλ ή φηαλ ηα δηθαζηήξηα δεκηνπξγνχλ
θαηαζηάζεηο αξλεζηδηθίαο σο πξνο νξηζκέλνπο αιινδαπνχο / γ) παξαηεξείηαη θαζπζηέξεζε ζηε
δηαδηθαζία απνλνκήο ηεο δηθαηνζχλεο / δ) απνπζηάδεη ε ζχλδεζε δεκησζέληνο αιινδαπνχ-
ππεχζπλνπ θξάηνπο / ε) ην ππεχζπλν θξάηνο παξαηηήζεθε απφ ηελ απαίηεζε εμάληιεζεο ησλ
έλδηθσλ κέζσλ. Ο θαλφλαο ηεο εμάληιεζεο ησλ εζσηεξηθψλ έλδηθσλ κέζσλ δελ ηζρχεη φηαλ
ζπγθεθξηκέλε δηεζλήο ζπλζήθε ηνλ παξαθάκπηεη ξεηά ή απφ ηελ ελ γέλεη δηαηχπσζή ηεο. Πιένλ, ηα
δηεζλή φξγαλα αληηκεησπίδνπλ νινέλα πην ειαζηηθά ην ζέκα, γηαηί ζεκαζία έρεη λα πξνζηαηεχνληαη
απνηειεζκαηηθά ηα ζεκειηψδε αλζξψπηλα δηθαηψκαηα.
• Ζ ζεσξία ησλ 'θαζαξψλ ρεξηψλ' => Πξνυπφζεζε γηα ηελ άζθεζε δηπισκαηηθήο πξνζηαζίαο
απνηειεί ε άςνγε ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζψπνπ ζην νπνίν παξέρεηαη απηή, δει. ην λα κελ έρεη
παξαλνκήζεη ζην έδαθνο ηνπ μέλνπ θξάηνπο. Βέβαηα, αλ ν αιινδαπφο παξαλφκεζε απέλαληη ζην
εζσηεξηθφ δίθαην, επεηδή ήηαλ αληίζεην πξνο ην δηεζλέο, ηφηε ρσξεί δηπισκαηηθή πξνζηαζία. ->
αγγινζαμσληθή πξνέιεπζε + απήρεζε ζηα θξάηε ηνπ Σξίηνπ Κφζκνπ.
ΚΔΦΑΗΟ V
Ζ ΓΗΑΓΟΥΖ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ
1. Γεληθά: Γηαδνρή θξαηψλ είλαη ε αληηθαηάζηαζε ηεο θπξηαξρίαο ελφο θξάηνπο ζε δεδνκέλν
γεσγξαθηθφ ρψξν απφ ηελ θπξηαξρία άιινπ. Δίλαη κηα έλλνηα γεληθή, πνπ πεξηιακβάλεη ηφζν ηνλ
πξνζδηνξηζκφ ησλ πξαγκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ πνπ πξνθαινχλ κεηαβνιέο θπξηαξρίαο, φζν θαη ηηο
έλλνκεο ζπλέπεηέο ηνπο θπξίσο ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη κε ηε δηαδνρή
θπβεξλήζεσλ (κε ηξφπν επαλαζηαηηθφ ή ζπληαγκαηηθφ) δελ επέξρεηαη κεηαβνιή ή θαηάξγεζε ηεο
δηεζλνχο λνκηθήο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ θξάηνπο θαη, ζπλεπψο, δελ ππάξρεη ζέκα δηαδνρήο απφ ηελ
άπνςε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, κε βάζε ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ζπλέρεηαο ηνπ θξάηνπο. Πάλησο, ε
κεηαβνιή θαζεζηψηνο ή θπβέξλεζεο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα δηαδνρήο, φηαλ έλα λέν
επαλαζηαηηθφ θαζεζηψο βάδεη ζηφρνπο πνπ δε ζα κπνξνχζαλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ αλ ην θξάηνο δελ
απαιιαζζφηαλ απφ νξηζκέλεο δηεζλείο δεζκεχζεηο πνπ είρε αλαιάβεη ην πξνεγνχκελν θαζεζηψο (π.ρ.
ζνβηεηηθφ θαζεζηψο πνπ αληηθαηέζηεζε ηελ ηζαξηθή θπβέξλεζε). Ζ δηαδνρή θξαηψλ θαιχπηεη πνιιά
δηαθνξεηηθά θαηλφκελα κεηαβνιήο θπξηαξρίαο- π.ρ. πξνζάξηεζε εδάθνπο, έλσζε θξάηνπο, απφζρηζε
ηκήκαηνο εδάθνπο, ρσξηζκφο/θαηάηκεζε θξάηνπο ή άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο απηνδηάζεζεο ησλ

ιαψλ. Σν δηεζλέο δίθαην πξνζπαζεί λα θαζνξίζεη ζε πνηεο πεξηπηψζεηο δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο
πνπ αθνξνχλ ζην έδαθνο πνπ πεξηέξρεηαη ζε θάπνην άιιν θξάηνο κεηαβηβάδνληαη ζην δηάδνρν
θξάηνο ή παχνπλ λα ηζρχνπλ ή εμαθνινπζνχλ λα δεζκεχνπλ ην πξνθάηνρν.
2. Ννκηθή ζεκειίσζε: Αξρηθά, γηλφηαλ επίθιεζε ηεο αξρήο ηεο θαζνιηθήο δηαδνρήο, κε ηελ έλλνηα
φηη ην δηάδνρν θξάηνο, απνθηψληαο έλα λέν έδαθνο, αλαιάκβαλε φια ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο
ππνρξεψζεηο πνπ αθνξνχζαλ ζηα πξφζσπα θαη ηα πξάγκαηα πνπ βξίζθνληαλ ζην έδαθνο απηφ. ΢ηνλ
19ν αηψλα, κε ηελ απφθηεζε λένπ εδάθνπο, ην θξάηνο πξνβάιιεη ηελ αξρή ηεο θπξηαξρίαο· βέβαηα,
γηλφηαλ δηάθξηζε αλάκεζα ζηηο πξνζσπηθέο (αλαθέξνληαλ ζε ζπλαιιαγέο κεηαμχ θξαηψλ θαη δελ
δέζκεπαλ ην δηάδνρν θξάηνο) θαη ζηηο κε πξνζσπηθέο ζπλζήθεο (δέζκεπαλ ην δηάδνρν θξάηνο- π.ρ.
δηαθαλνληζκνί εδαθηθνχ ραξαθηήξα). Δπίζεο, ππνζηεξίρζεθε φηη έλα θξάηνο πνπ απειεπζεξψλεηαη
απφ ην θαζεζηψο ηνπ πξνηεθηνξάηνπ εμαθνινπζεί λα δεζκεχεηαη απφ ηηο ζπλζήθεο πνπ ζπλάθζεθαλ
απφ ηελ πξνζηάηηδα δχλακε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ. Πάλησο, θάλεθε λα εληζρχεηαη θαη ε αξρή ηεο
'tabula rasa', κε ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε θξαηψλ ηεο Αθξηθήο θαη ηεο Αζίαο. Έηζη, άιινηε ππήξμε
εληειψο αξλεηηθή ζηάζε θη άιινηε δηαθεξχρζεθε ε ζπλέρηζε ησλ ζπκβαηηθψλ δεζκεχζεσλ πνπ είρε
αλαιάβεη ε πξνθάηνρε απνηθηαθή δχλακε σο πξνο ην θξάηνο πνπ αλεμαξηεηνπνηήζεθε. ΢ην ζεκείν
απηφ ζεκεηψλεηαη φηη ε Γεληθή Γξακκαηεία ηνπ ΟΖΔ, κεηά ηελ εηζδνρή ελφο λένπ θξάηνπο κέινπο,
ηνπ θνηλνπνηνχζε πίλαθα ησλ ζπλζεθψλ ηνπ πξνθαηφρνπ θξάηνπο θαη θαινχζε ην δηάδνρν θξάηνο λα
γλσζηνπνηήζεη πνηεο δηεζλείο ζπλζήθεο εμαθνινπζνχζαλ λα ηζρχνπλ σο πξνο απηφ θαη πνηεο φρη.
Σέινο, ε ζχγρξνλε ζεσξία θηλείηαη πεξηζζφηεξν πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ ζπγθεξαζκνχ ησλ δχν
αληηηηζέκελσλ ζεσξηψλ γηα ηνλ πεξηνξηζκφ δηαηαξάμεσλ ζηε δηεζλή έλλνκε ηάμε.
3. Κσδηθνπνίεζε ηνπ δηθαίνπ πεξί δηαδνρήο θξαηψλ: Γηαθξίλνληαη ηξεηο κεγάινη ηνκείο δηαδνρήο
θξαηψλ => α) σο πξνο ηηο ζπλζήθεο / β) σο πξνο άιια ζέκαηα / γ) σο πξνο ηνπο δηεζλείο
νξγαληζκνχο. Έλα βήκα πξνο ηελ θσδηθνπνίεζε έγηλε κε ηελ πηνζέηεζε ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο
πεξί δηαδνρήο σο πξνο ηηο δηεζλείο ζπλζήθεο (1978) θαη ηεο ΢χκβαζεο ηεο Βηέλλεο πεξί δηαδνρήο
<δηακνξθψζεθε ζην πιαίζην ηεο απναπνηθηνπνίεζεο θαη δελ ζεσξείηαη θσδηθνπνηεηηθή> σο πξνο ηελ
θξαηηθή πεξηνπζία, ηα θξαηηθά αξρεία θαη ηα ρξέε (1983).
4. Πξφζθαηεο εμειίμεηο: Οη εδαθηθέο αλαθαηαηάμεηο ζηε Κεληξηθή θαη Αλαηνιηθή Δπξψπε, θαη ε
δηάιπζε πξψελ νκνζπνλδηαθψλ θξαηψλ (Δ΢΢Γ) επαλέθεξαλ ην δήηεκα ηεο δηαδνρήο. Γηαπηζηψζεθε
φηη ππάξρνπλ ιίγεο θαζηεξσκέλεο αξρέο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ γηα ηε δηαδνρή θξαηψλ, ε εθαξκνγή
ησλ νπνίσλ πξέπεη λα γίλεηαη θαηά πεξίπησζε. Σα πξφζθαηα θαηλφκελα κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζε:
έλσζε θξαηψλ (π.ρ. ελζσκάησζε ηεο Αλαηνιηθήο ζηε Γπηηθή Γεξκαλία, ε νπνία ζπλέρηζε ηε δηεζλή
λνκηθή ηεο πξνζσπηθφηεηα σο Γεξκαλία) / ρσξηζκφ ή θαηάηκεζε πξψελ νκνζπνλδηαθψλ θξαηψλ
(π.ρ. ε Ρσζία ζεσξήζεθε σο ζπλερηζηήο ηεο Δ΢΢Γ, ελψ νη ππφινηπεο πξψελ ζνβηεηηθέο δεκνθξαηίεο
ζεσξήζεθαλ δηάδνρα θξάηε ΗΗ ε Οκφζπνλδε Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία <΢εξβία-Μαπξνβνχλην>
επηδίσμε λα πάξεη ηε ζέζε ηεο ΢νζηαιηζηηθήο Οκνζπνλδίαο ηεο Γηνπγθνζιαβίαο, ελψ ηα ππφινηπα
γηνπγθνζιαβηθά θξάηε ζεσξνχζαλ φηη ε πξψελ Γηνπγθνζιαβία είρε πάςεη λα ππάξρεη =>
δηακειηζκφο θξάηνπο θαη δεκηνπξγία πέληε λέσλ δηάδνρσλ θξαηψλ).
5. Ζ δηαδνρή σο πξνο ηηο δηεζλείο ζπλζήθεο: Απφ ηε κία πιεπξά, ε αζθάιεηα δηθαίνπ επηηάζζεη ηελ
-θαηά ην δπλαηφ κεγαιχηεξε- ζηαζεξφηεηα ησλ δηεζλψλ ζπκβαηηθψλ ξπζκίζεσλ. Απφ ηελ άιιε, ε
απηνλνκία ηεο βνχιεζεο ζην ζπκβαηηθφ πεδίν νδεγεί ζηελ απεμάξηεζε ηνπ λένπ, θπξίαξρνπ θξάηνπο
απφ ηηο δεζκεχζεηο ηνπ πξνθαηφρνπ ηνπ. ΢εκεηψλεηαη φηη ε ΢χκβαζε ηνπ 1978 δελ εθαξκφδεηαη ζε
δηαδνρή θξαηψλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε έπεηηα απφ επίζεζε, παξάλνκε ρξήζε βίαο θαη παξαβίαζε
ηεο αξρήο ηεο απηνδηάζεζεο.

Α. Γηαδνρή σο πξνο εηδηθέο θαηεγνξίεο ζπλζεθψλ: α) ΢πλζήθεο ζπλνξηαθνχ ή εδαθηθνχ

ραξαθηήξα -> Ζ δηαδνρή δε ζίγεη ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ
ζπλζήθεο πνπ αθνξνχλ ζηε ράξαμε ζπλφξσλ θαη ηα ζπλνξηαθά θαζεζηψηα αλάκεζα ζηα θξάηε
(επηβεβαηψζεθε κε ηελ απφθαζε ηνπ Οξγαληζκνχ Αθξηθαληθήο Δλφηεηαο, ηηο Καηεπζπληήξηεο αξρέο
γηα ηελ αλαγλψξηζε λέσλ θξαηψλ ζηελ Αλ. Δπξψπε θαη ζηελ Δ΢΢Γ, ηελ επηηξνπή Badinter γηα ηε
Γηνπγθνζιαβία). Απηφ ζπλάγεηαη απφ ηελ αξρή ηνπ ζεβαζκνχ ηνπ εδαθηθνχ status quo θαη, πην
ζπγθεθξηκέλα, απφ ηελ αξρή uti possidetis. Γελ ππάγνληαη ζην θαζεζηψο δηαδνρήο θξαηψλ
ππνρξεψζεηο θαη δηθαηψκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε ρξήζε ή ζηνλ πεξηνξηζκφ ρξήζεο εδάθνπο, φπσο έρεη
θαζνξηζηεί απφ ζπλζήθε πξνο φθεινο ελφο ηξίηνπ θξάηνπο. Σέηνηεο ζπκβαηηθέο δεζκεχζεηο
ζπλερίδνπλ λα ηζρχνπλ, εθηφο αλ ηα ελδηαθεξφκελα θξάηε ζπκθσλήζνπλ δηαθνξεηηθά (π.ρ. Τπφζεζε
θξάγκαηνο Gabsikovo-Nagymaros -> ε ΢ινβαθία δεζκεχηεθε απφ κηα ζπλζήθε κεηαμχ Οπγγαξίαο
θαη Σζερνζινβαθίαο, γηα ηελ θαηαζθεπή θαη απφ θνηλνχ εθκεηάιιεπζε θξάγκαηνο ζην Γνχλαβε). ΗΗ
β) Πνιπκεξείο ζπκβάζεηο: ΢ηε ΢πλδηάζθεςε ηεο Βηέλλεο έγηλε ιφγνο γηα ζπλζήθεο 'παγθφζκηνπ
ραξαθηήξα'= πνιπκεξείο ζπλζήθεο πνπ θσδηθνπνηνχλ θαη εμαζθαιίδνπλ ηελ πξννδεπηηθή αλάπηπμε
ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, ή εθείλεο ησλ νπνίσλ ην αληηθείκελν θη ν ζθνπφο ελδηαθέξνπλ ηε δηεζλή
θνηλφηεηα ζην ζχλνιφ ηεο. ΢εκεηψλεηαη φηη αλ κηα δηεζλήο ζπλζήθε απνθξπζηαιιψλεη εζηκηθφ
δηεζλέο δίθαην, ηφηε ν θαλφλαο ηζρχεη έμσ απφ ην ζπκβαηηθφ πιαίζην, θαηά ην κέηξν πνπ δεζκεχεη
φια ηα θξάηε. ΢ηελ πξάμε, παξαηεξήζεθε ζαθήο ηάζε ππέξ ηεο ζπλέρηζεο ησλ πνιπκεξψλ
ζπκβάζεσλ. Ζ Γεληθή Γξακκαηεία ηνπ ΟΖΔ δελ αθνινχζεζε ηελ πξαθηηθή ηεο θνηλνπνίεζεο, αιιά
άθεζε ειεπζεξία θηλήζεσλ· απφ ηελ άιιε, ε Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο απαίηεζε απφ θάζε
δηάδνρν θξάηνο λα δερηεί ηηο πξνυπάξρνπζεο δεζκεχζεηο απφ δηεζλείο ζπκβάζεηο εξγαζίαο πνπ είραλ
αλαιεθζεί απφ ηνλ πξνθάηνρν. Δηδηθά ζηηο δηεζλείο ζπκβάζεηο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, δηαθάλεθε
ηάζε ζπλέρηζεο ησλ δηεζλψλ ππνρξεψζεσλ ηνπ πξνθάηνρνπ θξάηνπο -> 'απηφκαηε' δηαδνρή.
6. Γηαδνρή σο πξνο ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο: Ζ δηαδνρή σο πξνο ηηο ηδξπηηθέο ζπλζήθεο δηεζλψλ
νξγαληζκψλ ζπλδέεηαη κάιινλ κε ηηο δηαηάμεηο ηνπο. Σα δηάδνρα θξάηε δελ απνθηνχλ απηνκάησο ηελ
ηδηφηεηα ηνπ κέινπο ελφο δηεζλνχο νξγαληζκνχ δηαδερφκελα έηζη ην πξνθάηνρν θξάηνο, αιιά πξέπεη
λα αθνινπζήζνπλ ηε δηαδηθαζία έληαμεο ζηνλ νξγαληζκφ. Αλ, φκσο, ππάξρεη θξάηνο πνπ ζπλερίδεη ηε
λνκηθή πξνζσπηθφηεηα ηνπ πξνθαηφρνπ, ηφηε ζπλερίδεη λα έρεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ κέινπο ηνπ δηεζλνχο
νξγαληζκνχ. Ζ αξρή ηεο κε δηαδνρήο ζηηο ηδξπηηθέο ζπλζήθεο θάκπηεηαη ζε δχν πεξηπηψζεηο: α)
ζηνπο νξγαληζκνχο νηθνλνκηθνχ ραξαθηήξα (π.ρ. ΓΝΣ), φπνπ ηζρχεη ε 'δηαδνρή ππφ φξνπο' / β)
ζε νξηζκέλνπο νξγαληζκνχο ηερληθνχ ραξαθηήξα, πνπ ζπλήζσο δελ είλαη απζηεξά
ζεζκνπνηεκέλνη, φπνπ εθαξκφζηεθε ε αξρή ηεο 'απηφκαηεο' δηαδνρήο.
7. Οη επηκέξνπο ξπζκίζεηο γηα ηε δηαδνρή ζηηο δηεζλείο ζπλζήθεο: α) Χο πξνο ηε δηαδνρή κέξνπο
ηνπ εδάθνπο, ε ζπκβαηηθή ζρέζε κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν δηαδνρήο αλάινγα κε ηελ
έθηαζε ηεο εθαξκνγήο ηεο θη ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ είλαη αληίζεηε κε ην ζθνπφ/αληηθείκελν ηεο
ζχκβαζεο ή φηη δελ αιιάδεη νπζηαζηηθά ηνπο φξνπο εθαξκνγήο ηεο. / β) ζηελ πεξίπησζε δηαδνρήο
θξαηψλ πνπ πξνθχπηεη απφ ηε δεκηνπξγία λέσλ θξαηψλ απφ απνηθηνπνίεζε ηζρχεη ε αξρή tabula
rasa / γ) σο πξνο ηηο πνιπκεξείο ζπλζήθεο, πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα γηα ηα λέα θξάηε λα
ζπλερίζνπλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζε απηέο κε έγγξαθε θνηλνπνίεζε πξνο ηα άιια ζπκβαιιφκελα κέξε ή
πξνο ηνλ ζεκαηνθχιαθα, αλεμάξηεηα αλ ζπκθσλνχλ κε ηε ζπκκεηνρή απηή ηα ππφινηπα. / δ) σο
πξνο ηηο δηκεξείο ζπκβάζεηο, απηέο ηζρχνπλ κφλν αλ ξεηά ζπκθσλνχλ ηα δχν κέξε ή αλ ε
ζπκπεξηθνξά ηνπο δείρλεη φηη ζα κπνξνχζαλ λα είραλ ζπκθσλήζεη ξεηά / ε) ζε πεξίπησζε έλσζεο
θξαηψλ, νη ζπλζήθεο πνπ ίζρπαλ θαηά ηελ εκεξνκελία δηαδνρήο γηα θαζέλα απφ ηα πξνθάηνρα θξάηε
εμαθνινπζνχλ λα ηζρχνπλ θαη γηα ην δηάδνρν. Όηαλ κηα ζπλζήθε εμαθνινπζεί λα ηζρχεη, ηζρχεη κφλν
γηα ην ηκήκα ηνπ εδάθνπο ζην νπνίν εθαξκνδφηαλ θαη ζην παξειζφλ· γηα λα ηζρχζεη ζε νιφθιεξν ην
έδαθνο ηνπ δηαδφρνπ θξάηνπο ζα πξέπεη είηε λα επηηεπρζεί ε ζπλαίλεζε ησλ ζπκβαιιφκελσλ, είηε λα

γίλεη εηδηθή δήισζε απφ ην δηάδνρν θξάηνο. / ζη) ζε πεξίπησζε ρσξηζκνχ ή δηακειηζκνχ θξάηνπο,
νη ζπλζήθεο πνπ ίζρπαλ γηα ην εληαίν θξάηνο εμαθνινπζνχλ λα ηζρχνπλ θαη γηα ηα δηάδνρα.
8. Γηαδνρή σο πξνο ηελ πεξηνπζία ηνπ δεκνζίνπ: Ρπζκίδεηαη ζπκβαηηθά απφ ηα ελδηαθεξφκελα
θξάηε (π.ρ. κε αθνξκή ηε δεκηνπξγία λέσλ θξαηψλ ηεο Αθξηθήο θαη ηεο Αζίαο ->
αλεμαξηεηνπνίεζε)· ελίνηε δεκηνπξγνχληαη δεηήκαηα εξκελείαο (π.ρ. ΢πλζήθε ηεο Λσδάλεο
αλάκεζα ζε Διιάδα-Σνπξθία). Πξνηείλεηαη ε δηαδνρή λα θαηαιακβάλεη ηα αθίλεηα θαη ηα θηλεηά
(δεκφζην ρξήκα, απνζέκαηα ρξπζνχ, ηίηινπο εθδνηηθνχ ηδξχκαηνο, δεκφζηα αξρεία, βηβιηνζήθεο) ηνπ
πξνθαηφρνπ θξάηνπο πνπ βξίζθνληαη ηελ εκεξνκελία ηεο δηαδνρήο ζην έδαθνο ηνπ δηαδφρνπ
θξάηνπο. Ζ βαζηθή αξρή είλαη φηη ε δεκφζηα πεξηνπζία ηνπ πξνθαηφρνπ πεξλά ζην δηάδνρν θξάηνο
=> πιήξεο δηαδνρή ζηα αθίλεηα, εθηφο απφ αληίζεηεο ζπκβαηηθέο ξπζκίζεηο κεηαμχ ησλ
ελδηαθεξνκέλσλ.
9. Γηαδνρή σο πξνο ηηο δεζκεχζεηο απέλαληη ζε ηδηψηεο: Ηζρχεη ε αξρή ηνπ ζεβαζκνχ ησλ
'θεθηεκέλσλ δηθαησκάησλ', πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζνχλ αλέπαθα ηα δηθαηψκαηα ησλ ηδησηψλ απφ ην
δηάδνρν θξάηνο- π.ρ. Τπφζεζε Chorzow -> ε Πνισλία αξλήζεθε ηε κεηαβίβαζε εξγνζηαζίνπ πνπ
βξηζθφηαλ ζηελ Άλσ ΢ηιεζία, θαζψο ζεψξεζε πσο ε ζπκθσλία κεηαμχ ηνπ Β' Ράηρ θαη ηεο
γεξκαληθήο εηαηξείαο πνπ δηαρεηξηδφηαλ ην εξγνζηάζην, ήηαλ πξντφλ απάηεο. Εήηεκα ηίζεηαη θαη γηα
ηελ ηχρε ησλ ζπκβάζεσλ παξαρψξεζεο ζε μέλνπο νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ εμππεξέηεζεο ηνπ γεληθνχ
ζπκθέξνληνο- π.ρ. Τπφζεζε Μαπξνκκάηε: ε νζσκαληθή θπβέξλεζε είρε παξαρσξήζεη ζηνλ Έιιελα
ηελ θαηαζθεπή δεκφζησλ έξγσλ ζηελ Παιαηζηίλε· κεηά ηνλ πφιεκν, έραζε ηελ θπξηαξρία ζηελ
πεξηνρή, ηελ νπνία αλέιαβε ε Αγγιία· ελψ ν Μαπξνκκάηεο δεηνχζε εθηέιεζε ησλ ζπκθσλεζέλησλ,
ε βξεηαληθή θπβέξλεζε πξνρψξεζε ζε άιινλ ηδηψηε. Ζ Διιάδα άζθεζε ην δηθαίσκα δηπισκαηηθήο
πξνζηαζίαο θαη ην Γηθαζηήξην έθξηλε φηη νη παξαρσξήζεηο ηεο Σνπξθίαο πξνο ηνλ Μαπξνκκάηε
ίζρπαλ θαη πξνο ηε δηάδνρε Αγγιία. Αληίζηνηρε είλαη θη ε Τπφζεζε ησλ θάξσλ -> ε εζληθνπνίεζε
ηεο δηαρείξηζεο ησλ παξαρσξεκέλσλ ζηε Γαιιία θάξσλ ηεο Οζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο απφ ηελ
ειιεληθή θπβέξλεζε νδήγεζε ζε απνδεκίσζε απφ ηελ ηειεπηαία. ΢πλάγεηαη φηη ε αξρή ζπλέρηζεο
ησλ θεθηεκέλσλ δηθαησκάησλ πθίζηαηαη σο γεληθή αξρή, δελ εξκελεχεηαη -φκσο- σο απφιπηε, αιιά
αθήλεη πεξηζψξηα επρέξεηαο ζην δηάδνρν θξάηνο.
10. Γηαδνρή σο πξνο ηε δηεζλή επζχλε: Ζ λνκνινγία είλαη ζαθψο αξλεηηθή, αθνχ δε κπνξεί λα
πθίζηαηαη δηαδνρή γηα ηηο παξάλνκεο πξάμεηο. -π.ρ. ε Τπφζεζε ησλ απαηηήζεσλ γηα ηε Υαβάε:
Δπεηδή Βξεηαλνί είραλ θπιαθηζηεί παξάλνκα ζηε Υαβάε, ε νπνία αξγφηεξα πξνζαξηήζεθε ζηηο
ΖΠΑ, ε Αγγιία ήγεηξε απαίηεζε απνδεκίσζεο απφ ηηο ηειεπηαίεο. Σν δηθαζηήξην απνθάλζεθε φηη κε
ηε δηαδνρή ησλ ΖΠΑ ζηε Υαβάε θαηαξγήζεθαλ φιεο νη ππνρξεψζεηο πνπ είραλ δεκηνπξγεζεί σο
ζπλέπεηα ηεο δηεζλνχο επζχλεο ηεο πξνθάηνρεο δχλακεο.

ΜΔΡΟ΢ ΣΔΣΑΡΣΟ
Ζ ΟΡΓΑΝΧ΢Ζ ΣΖ΢ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ΢
ΣΜΖΜΑ Η
΢ΤΓΥΡΟΝΔ΢ ΔΞΔΛΗΞΔΗ΢
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
ΑΠΟ ΣΗ΢ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΤΝΓΗΑ΢ΚΔΦΔΗ΢ ΢ΣΑ ΖΝΧΜΔΝΑ ΔΘΝΖ
1. Γεληθά: Α. Ζ νξγαληθή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θξαηψλ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο ζχγρξνλεο
δηεζλείο ζρέζεηο ζηαδηαθά -> ε πνξεία πξνο ηε δηεζλή νξγάλσζε δεκηνχξγεζε αλάγθεο επηθνηλσλίαο
θαη ζπλεξγαζίαο. Έηζη, δηακνξθψζεθε ε δηεζλήο ζπλδηάζθεςε θαη, αξγφηεξα, ν δηεζλήο νξγαληζκφο.
ΗΗ Β. Οη δηπισκαηηθνί αληηπξφζσπνη, νη δηεζλείο ζπλδηαζθέςεηο θη νη δηεζλείο νξγαληζκνί
αιιεινζπκπιεξψλνληαη αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο θαη δε κπνξεί λα δηαπηζησζεί πνηνο ζεζκφο
είλαη απνηειεζκαηηθφηεξνο ζηηο δηαθξαηηθέο ζρέζεηο. ΗΗ Γ. ΢ηε δηακφξθσζε δηεζλψλ ζρέζεσλ
παξεκβάιινληαη θαη κε θξαηηθνί θνξείο (ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο θαη πνιπεζληθέο εηαηξείεο).
Δπίζεο, δηεζλείο νξγαληζκνί κεηέρνπλ ζε άιινπο δηεζλείο νξγαληζκνχο, φπσο θαη κε θξαηηθνί
νξγαληζκνί δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο. Σέινο, ππάξρνπλ θαη θξάηε πνπ επηιέγνπλ ηνλ απνκνλσηηζκφ (π.ρ.
Κίλα σο ην 1971). ΗΗ Γ. Απφ πνζνηηθή άπνςε, ε παξνπζία δηεζλψλ νξγαληζκψλ (πεξίπνπ 600)
είλαη εληππσζηαθή -> παξεκβάιινληαη ζε επίπεδν δηαθξαηηθφ θαη ζε εθείλν ηεο θαζεκεξηλήο καο
δσήο. Οη επηδξάζεηο απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπο δηνρεηεχνληαη ζηελ εμσηεξηθή/εζσηεξηθή πνιηηηθή, ηελ
νηθνλνκία θαη ην δίθαην ησλ θξαηψλ.
2. Οη δηεζλείο ζπλδηαζθέςεηο: α) Ήδε απφ ηελ εηξήλε ηεο Βεζηθαιίαο (1648) ζπγθαινχληαλ
δηεζλείο ζπλδηαζθέςεηο γηα ηε δηακφξθσζε ησλ λέσλ γεσγξαθηθψλ δηαζηάζεσλ ησλ θξαηψλ ή γηα ηε
δηαηήξεζε λέαο ηζνξξνπίαο δπλάκεσλ κεηά απφ πφιεκν. Τπήξμαλ, βέβαηα, θαη δηεζλείο
ζπλδηαζθέςεηο κε αληηδξαζηηθφ πεξηερφκελν πνπ ζεζκνζέηεζαλ ηελ Ηεξά ΢πκκαρία γηα ηελ απνηξνπή
ηεο απηνδηάζεζεο ησλ ιαψλ. ΢ην παξειζφλ ηηο ζπγθαινχζαλ έλαο ή πεξηζζφηεξνη εγεκφλεο· ζηε
ζχγρξνλε επνρή, είηε νξηζκέλα θξάηε είηε θάπνηνο δηεζλήο νξγαληζκφο. // β) ΢ηηο δηεζλείο
ζπλδηαζθέςεηο ζπκκεηέρνπλ αληηπξφζσπνη ησλ θξαηψλ, νη νπνίνη εθθξάδνπλ ηελ πνιηηηθή ηεο
θπβέξλεζήο ηνπο. Πιένλ, φκσο, παξαηεξείηαη ε ηάζε λα ζπκκεηέρνπλ -ρσξίο δηθαίσκα ςήθνπ-
κεξηθά αλαγλσξηζκέλα επξχηεξα εζληθναπειεπζεξσηηθά θηλήκαηα (πνπ εθθξάδνπλ ηνπο ιανχο πνπ
αγσλίδνληαη γηα ηελ απνκάθξπλζε ηεο μέλεο θαηνρήο/απνηθηνθξαηίαο) θαη κε δηαθπβεξλεηηθνί
νξγαληζκνί κε κεγάιν θχξνο (π.ρ. Γηεζλήο Ακλεζηία) // γ) Οη ζπλδηαζθέςεηο πηνζεηνχλ εζσηεξηθφ
θαλνληζκφ ιεηηνπξγίαο. ΢ην παξειζφλ, ε ιήςε απνθάζεσλ γηλφηαλ κε νκνθσλία, αιιά πιένλ κε
πιεηνςεθία. Ζ αξρή ηεο πιεηνςεθίαο δηαηππψλεηαη ζην εζσηεξηθφ θαλνληζκφ ηεο θάζε
ζπλδηάζθεςεο· απηφο πξνβιέπεη ηνλ ηξφπν εθινγήο/αξκνδηφηεηεο ηνπ πξνεδξείνπ, ηε δεκηνπξγία θαη
ηε ζχλζεζε ησλ επηκέξνπο επηηξνπήο θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο νινκέιεηαο. ΢ήκεξα, αθνινπζείηαη ε
πξαθηηθή ηνπ consensus, δει. πηνζέηεζε απνθάζεσλ ρσξίο ςεθνθνξία (->ζπκβηβαζκνί ζηελ ηειηθή
δηαηχπσζε). Οη δηεζλείο ζπλδηαζθέςεηο, κάιηζηα, αλάινγα κε ην αληηθείκελν ηνπο, ηνλ αξηζκφ ησλ
ζπκκεηερφλησλ θαη ην αλ ζα δηαηππψζνπλ δηεζλή ζπλζήθε δηαξθνχλ καθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα· άιιεο
δηαξθνχλ πνιχ κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα, φηαλ δηαπηζηψλεηαη αδπλακία πξνψζεζεο ησλ ζεκάησλ γηα
ηα νπνία ζπγθιήζεθαλ. // δ) Οη εξγαζίεο θάζε ζπλδηάζθεςεο αξρίδνπλ κε δειψζεηο γεληθήο
πνιηηηθήο σο πξνο ην ζπδεηνχκελν ζέκα απφ κέξνπο ησλ αληηπξνζψπσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ
θξαηψλ. Αλ ε ζπλδηάζθεςε ζπγθαιείηαη κε πξσηνβνπιία δηεζλνχο νξγαληζκνχ, ε Γξακκαηεία ηνπ
αλαιακβάλεη λα εθνδηάζεη πξνεγνπκέλσο ηηο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ κε ην απαξαίηεην

ηερληθφ πιηθφ. Δπίζεο, κε πξσηνβνπιία ηεο ππνβάιινληαη ζρέδηα γηα ην θείκελν πνπ ζα ζπληάμεη ε
ζπλδηάζθεςε. Μεηά ηηο νκηιίεο ζηελ Οινκέιεηα ζρεκαηίδνληαη εηδηθέο επηηξνπέο, ππνεπηηξνπέο θη
νκάδεο εξγαζίαο πνπ αζρνινχληαη κε ηα ζέκαηα ηνπ θεηκέλνπ. Σαπηφρξνλα, νη αληηπξνζσπείεο
νκαδνπνηνχληαη θη αλάινγα κε ηα εμεηαδφκελα ζέκαηα δηαθξίλνληαη ζηηο εμήο: δπηηθή,
αλαηνιηθνεπξσπατθή, αθξηθαληθή, αζηαηηθή, ιαηηλνακεξηθαληθή + δηαθιαδψζεηο: αδέζκεπηνη,
ΝΑΣΟ, ΔΔ. Απηέο ζπλαληηνχληαη πξηλ ηελ επίζεκε ζχλνδν ησλ Δπηηξνπψλ γηα λα αληαιιάμνπλ
απφςεηο σο πξνο ηε ζηάζε πνπ ζα ηεξήζνπλ. Οη επηκέξνπο επηηξνπέο ζπδεηνχλ θάζε ηξνπνινγία· αλ
είλαη πνιιέο ή αληηηηζέκελεο δεκηνπξγνχληαη νκάδεο εξγαζίαο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ πξνζέγγηζε ησλ
θεηκέλσλ. ΢ε αξλεηηθή πεξίπησζε, δηαηππψλνπλ έλα ή πεξηζζφηεξα ζρέδηα πνπ εκθαλίδεηαη κε δχν ή
ηξεηο ελαιιαθηηθέο δηαηππψζεηο πνπ γξάθνληαη ζε παξελζέζεηο ή αγθχιεο. Όηαλ ην θείκελν έξζεη
ζηελ επηηξνπή, ηφηε γίλεηαη πξνζπάζεηα λα πηνζεηεζεί κε consensus, δηαθνξεηηθά γίλεηαη ςεθνθνξία
αξρίδνληαο απφ ηελ πξφηαζε πνπ είλαη πην απνκαθξπζκέλε απφ ην βαζηθφ θείκελν. ΢πλήζσο
απαηηείηαη απιή πιεηνςεθία, αιιά αλ ην ζέκα είλαη ζνβαξφ -> πιεηνςεθία 2/3 ησλ παξφλησλ. Σα
θείκελα πνπ πηνζεηνχληαη ζηηο επηηξνπέο εηζάγνληαη ζηελ Οινκέιεηα, φπνπ γίλεηαη ε ηειηθή
ςεθνθνξία. // ε) ΢ηηο δηεζλείο ζπλδηαζθέςεηο ν ξφινο ηνπ Πξνέδξνπ θαη ηνπ Γεληθνχ Δηζεγεηή
απαηηνχλ δηπισκαηηθή πείξα, γλψζεηο δηαδηθαζίαο, πξσηνβνπιία θαη ππνκνλή· αιιά θη νη
αληηπξφζσπνη πξέπεη λα είλαη εκπεηξνγλψκνλεο θαη δηπισκάηεο κε θχξνο γηα λα πξνσζήζνπλ ην
ζπκθέξνλ ηεο παηξίδαο ηνπο. Σν ηειηθφ απνηέιεζκα ηεο ζπλδηάζθεςεο κπνξεί λα είλαη έλα
αλαθνηλσζέλ, κηα δηαθήξπμε, ή ε πηνζέηεζε δηεζλνχο ζπλζήθεο. // ζη) Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά,
ινηπφλ, ησλ δηεζλψλ ζπλδηαζθέςεσλ είλαη φηη: ζπγθαινχληαη ad hoc γηα ηελ εμέηαζε νξηζκέλνπ
δεηήκαηνο / ε δηάξθεηά ηνπο είλαη πεξηνξηζκέλε / δελ δηαζέηνπλ κνληκφηεηα.
• Οη ζχλνδνη ησλ πεξηνξηζκέλεο ζχλζεζεο δηεζλψλ Groups: Δίλαη εηδηθέο, ελψ ζπλέξρνληαη θαη
ιεηηνπξγνχλ θαηά ηαθηά δηαζηήκαηα (πεξηνδηθψο) εθηφο δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Αθνξνχλ
πεξηνξηζκέλν αξηζκφ αξρεγψλ θξαηψλ, θπβεξλήζεσλ θαη αξκνδίσλ ππνπξγψλ· απνθαζίδνπλ άηππα,
αιιά επεκβαίλνπλ θαηαιπηηθά ζηνλ νηθνλνκηθφ, λνκηζκαηηθφ, θνηλσληθφ ηνκέα θαη ζε ζέκαηα
δηεζλνχο αζθάιεηαο.
3. Δμειίμεηο θαη ραξαθηεξηζηηθά δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Ήδε απφ ην 19ν αηψλα, επηδεηήζεθε γηα
ηερληθνχο ιφγνπο ε νξγαληθή θαη πνιπκεξήο ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θξαηψλ (π.ρ. Δπηηξνπή
λαπζηπινΐαο ηνπ Ρήλνπ- 1815, Γηεζλήο Σειεγξαθηθή Έλσζε, Γηεζλήο Έλσζε Εάραξεο).
Α. Έλλνηα δηεζλνχο νξγαληζκνχ: Δίλαη έλαο θνξέαο ν νπνίνο δεκηνπξγείηαη γηα νξηζκέλνπο ζθνπνχο
θαη δηαζέηεη αλάινγν θχθιν αξκνδηνηήησλ. Υαξαθηεξηζηηθά ->
1) Ηδξπηηθή ζπλζήθε: Καζνξίδεη ηνπο αθξηβείο ζθνπνχο ηνπ, ηελ νξγαληθή δηάξζξσζή ηνπ, ηελ
έθηαζε ησλ πξσηνβνπιηψλ/αξκνδηνηήησλ ηνπ, ηηο ζρέζεηο πξνο ηξίηνπο θαη ηνλ ηξφπν ζπκκεηνρήο ζε
απηφλ. Ζ δεκηνπξγία δηεζλνχο νξγαληζκνχ απνηειεί εμαίξεζε- π.ρ. Οξγαληζκφο γηα ηε ΢πλεξγαζία
ζηελ Δπξψπε (ΟΑ΢Δ). // 2) ΢πλζήθε κεηαμχ θξαηψλ: Οη δηεζλείο νξγαληζκνί δεκηνπξγνχληαη απφ
ηα θξάηε· θαη' εμαίξεζε δεκηνπξγνχληαη απφ άιινπο δηεζλείο νξγαληζκνχο, αιιά θαη πάιη ππάξρεη ε
βνχιεζε ησλ θξαηψλ κειψλ. // 3) Μνληκφηεηα: Ξερσξίδεη ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπ απφ ηελ θαιή
ζέιεζε ησλ θξαηψλ κειψλ· δηαθνξεηηθά, γηα θάζε πξάμε ηνπ ζα έπξεπε λα δεηά ηε ζπλαίλεζε ησλ
θξαηψλ κειψλ ηνπ. // 4) Κνηλνί ζθνπνί δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο: Ζ δηαθξαηηθή ζπλεξγαζία κπνξεί λα
είλαη πνιχ ραιαξή, πνιχ πην έληνλε ή λα θηάλεη ζε ζεκεία νινθιήξσζεο (integration). // 5) Γξάζε
ζην πιαίζην ηεο δηεζλνχο λνκηκφηεηαο: Οη δηεζλείο νξγαληζκνί, σο πξνο ηνπο ζθνπνχο πνπ ζέηνπλ
θαη ηε δξάζε πνπ αλαπηχζζνπλ, δηέπνληαη απφ ην δηεζλέο δίθαην. // 6) Ηδηαίηεξα φξγαλα: Δίλαη
μερσξηζηά θαη δελ εληάζζνληαη ζηε ζπληαγκαηηθή δνκή θαζελφο απφ ηα θξάηε κέιε ηνπ. Απφ άπνςε
ζχλζεζεο ηα φξγαλα ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ δηαθξίλνληαη ζε απηά πνπ απνηεινχληαη απφ: α)
αληηπξνζψπνπο ησλ θξαηψλ κειψλ, β) ιεηηνπξγνχο ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ, γ) ιεηηνπξγνχο

δχν ή θαη πεξηζζφηεξσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, δ) εθπξνζψπνπο ησλ θξαηψλ κειψλ θαζψο θη
απφ ιεηηνπξγνχο ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ. Σα δηεζλή φξγαλα δηαθξίλνληαη ζε θχξηα (ζπζηήλνληαη
απφ ηελ ηδξπηηθή ζπλζήθε- π.ρ. Γεληθή ΢πλέιεπζε/΢πκβνχιην Αζθαιείαο ΟΖΔ) θαη δεπηεξεχνληα
(δεκηνπξγνχληαη κε απνθάζεηο ησλ θχξησλ νξγάλσλ θαη έρνπλ απνζηνιή λα ηα επηθνπξνχλ ζηελ
εθηέιεζε ηεο απνζηνιήο ηνπο), ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ αλάινγα κε ηνπο φξνπο εληνιήο ηνπο. Σα δηεζλή
φξγαλα είλαη πνιπκειή (απνηεινχληαη απφ εθπξνζψπνπο φισλ ησλ θξαηψλ κειψλ, είηε απφ νξηζκέλν
αξηζκφ εθιεγκέλσλ κειψλ ή εζεινληηθψο κεηερφλησλ θξαηψλ- π.ρ. Γεληθή ΢πλέιεπζε ΟΖΔ,
΢πκβνχιην Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ΟΖΔ, Δηξελεπηηθέο Γπλάκεηο ΟΖΔ) ή κνλνκειή (Γεληθφο
Γξακκαηέαο ΟΖΔ) θαη δεζκεχνπλ ηνλ νξγαληζκφ κε ηηο πξάμεηο ηνπο. // 7) Ηδηαίηεξε βνχιεζε: Ζ
χπαξμε ηδηαίηεξσλ νξγάλσλ παξέρεη ζην δηεζλή νξγαληζκφ ηε δπλαηφηεηα λα εθθξάδεη 'ηδηαίηεξε
βνχιεζε' ρσξηζηή απφ εθείλε ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ ηνλ απνηεινχλ. Ζ έθηαζή ηεο εμαξηάηαη απφ
ηελ ηδξπηηθή ζπλζήθε, αιιά πάληα ν δηεζλήο νξγαληζκφο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δξα ζην πιαίζην ηεο
αξκνδηφηεηάο ηνπ αλεμάξηεηα απφ ηα θξάηε κέιε πνπ ηνλ απνηεινχλ. Με ηελ ηδηαίηεξε βνχιεζε
ζπλαξηάηαη ε ζεσξία ηνπ ιεηηνπξγηθνχ δηραζκνχ -> επεηδή ε δηεζλήο θνηλφηεηα δε δηαζέηεη δηεζλή
φξγαλα κε ακηγψο λνκνζεηηθφ θαη εθηειεζηηθφ ραξαθηήξα, ην ξφιν ηνπ λνκνζέηε θαη ηε θξνληίδα γηα
ηελ εθαξκνγή ησλ δηεζλψλ θαλφλσλ αλαιακβάλνπλ εθπξφζσπνη ησλ θξαηψλ, πνπ ιεηηνπξγνχλ σο
δηεζλή φξγαλα. / 8) Ννκηθή πξνζσπηθφηεηα: Ζ πξνζσπηθφηεηα είλαη λνκηθή ηδηφηεηα πνπ πξνζδίδεη
ζε θάπνηνλ ηελ ηθαλφηεηα λα έρεη δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο. ΢ην δηεζλή ρψξν, εμαξηάηαη απφ ηελ
ηδξπηηθή ζπλζήθε, πνπ πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ζρεηηθή ξεηή δηάηαμε. Ση ζπκβαίλεη, φκσο, φηαλ δελ
πξνζδηνξίδεηαη ε έθηαζε ηεο δηεζλνχο πξνζσπηθφηεηαο; - π.ρ. φηαλ δνινθνλήζεθε ζην Ηζξαήι ν
΢νπεδφο κεζνιαβεηήο ηνπ ΟΖΔ γηα ηελ Παιαηζηίλε θη ν εθεί Γάιινο παξαηεξεηήο, ξσηήζεθε θαηά
πφζν ν δηεζλήο νξγαληζκφο κπνξνχζε λα εγείξεη αίηεζε απνδεκίσζεο γηα ηελ απψιεηα ηνπ
ιεηηνπξγνχ ηνπ. Καηά ην ΓΓΥ, ν Υάξηεο ηνπ ΟΖΔ ηνλ εμφπιηζε κε ηδηαίηεξα φξγαλα, ηνπ αλέζεζε
εηδηθφ έξγν θαη πξνζδηφξηζε ηε ζέζε ησλ κειψλ ηνπ· ηα ηειεπηαία ηνπ απέλεηκαλ θαη ηηο απαξαίηεηεο
αξκνδηφηεηεο πνπ ζα ηνπ επέηξεπαλ λα εθπιεξψζεη ηα θαζήθνληά ηνπ => λνκηθή πξνζσπηθφηεηα.
Δπίζεο, ηφληζε φηη 50 θξάηε πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ κειψλ ηεο δηεζλνχο
θνηλφηεηαο κπνξνχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα νληφηεηα κε αληηθεηκεληθή δηεζλή πξνζσπηθφηεηα σο
πξνο ηελ ηθαλφηεηα λα εγείξεη δηεζλή απαίηεζε. Σν δήηεκα ηεο αληηθεηκεληθήο απνζηάζεσο ελφο
δηεζλνχο νξγαληζκνχ εμαξηάηαη απφ ηε θχζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αζθεί ζην δηεζλέο πεδίν. Αλ ε
δξαζηεξηφηεηά ηνπ αληαλαθιά πάλσ ζε ηξίηνπο, αλεμάξηεηα αλ ηνλ έρνπλ αλαγλσξίζεη ή φρη, ηφηε
απνηειεί απέλαληί ηνπο θνξέα δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ -> ε χπαξμή ηνπ κπνξεί λα αληηηαρζεί
πξνο ηξίηα θξάηε. Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ν δηεζλήο νξγαληζκφο είλαη αξκφδηνο γηα ζέκαηα δηαηήξεζεο
δηεζλνχο εηξήλεο θαη αζθάιεηαο· δηαθνξεηηθά, απαηηείηαη αλαγλψξηζε ηνπ νξγαληζκνχ κε ηελ
απνζηνιή αληηπξνζψπσλ θξαηψλ κε κειψλ ζηελ έδξα ηνπ νξγαληζκνχ ή κε ηε ζχλαςε ζπκθσλίαο
ζπλεξγαζίαο κεηαμχ νξγαληζκνχ-ηξίησλ θξαηψλ. Σέινο, ε δηεζλήο πξνζσπηθφηεηα ησλ δηεζλψλ
νξγαληζκψλ ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ξπζκίδεηαη κε πξάμε εζσηεξηθνχ δηθαίνπ.
Β. ΢πλέπεηεο ηεο δηεζλνχο πξνζσπηθφηεηαο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ: α) ΢χλαςε δηεζλψλ

ζπλζεθψλ -> Έρνπλ ην ζρεηηθφ δηθαίσκα πνπ απνξξέεη φρη κφλν απφ ηελ χπαξμε λνκηθήο
πξνζσπηθφηεηαο, αιιά θαη απφ ην πιέγκα ησλ αξκνδηνηήησλ πνπ ηνπο παξέρεη ε ηδξπηηθή ηνπο
ζπλζήθε (π.ρ. ελάζθεζε θαζεθφλησλ, ζχλαςε επηκέξνπο ζπλζεθψλ κε ηα θξάηε κέιε ή κε ηξίηα
θξάηε ή θαη κε άιινπο δηεζλείο νξγαληζκνχο). // β) Αζπιίεο θαη πξνλφκηα -> δελ αλαθέξνληαη ζην
εζηκηθφ δηεζλέο δίθαην, αιιά έρνπλ ιεηηνπξγηθφ ραξαθηήξα (=εμππεξεηνχλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ
νξγαληζκνχ), γη' απηφ θαη ζε θάζε ηδηαίηεξε πεξίπησζε απαηηείηαη ζχλαςε εηδηθήο ζπκθσλίαο. // γ)
Ηθαλφηεηα έγεξζεο απαηηήζεσλ δηεζλψο ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. // δ) Γηεζλήο επζχλε -> ΢ε
πεξίπησζε πνπ ηα φξγαλα ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ παξαβηάδνπλ ην δηεζλέο δίθαην- π.ρ. ζε ζρέζε κε
ηηο Δηξελεπηηθέο Γπλάκεηο. Δπεθηείλεηαη, φκσο, θαη ζε νπνηαδήπνηε δξαζηεξηφηεηα θάζε δηεζλνχο
νξγαληζκνχ πνπ είλαη δεκηνγφλνο γηα ηξίηα θξάηε ή ηδηψηεο, θαζψο επίζεο θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν

δηεζλήο νξγαληζκφο παξαβηάδεη ηε δηεζλή ζπλζήθε ηνπ.
4. Σχπνη δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Α. Παγθφζκηνη θαη πεξηθεξεηαθνί νξγαληζκνί: Οη παγθφζκηνη

νξγαληζκνί είλαη δεθηηθνί ζπκκεηνρήο φισλ ησλ θξαηψλ (π.ρ. ΟΖΔ θαη φιεο νη Δηδηθεπκέλεο
Οξγαλψζεηο ηνπ- βι. UNESCO). Πεξηθεξεηαθνί είλαη νη νξγαληζκνί πνπ δξνπλ ζε πεξηθεξεηαθή
θιίκαθα· άιινη είλαη αλνηρηνί ζε φια ηα θξάηε πνπ αλήθνπλ ζηελ πεξηθέξεηα, άιινη -φκσο- εμαξηνχλ
ηε ζπκκεηνρή ζε απηνχο απφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο επηπιένλ εθείλσλ πνπ ηζρχνπλ γεληθψο γηα
ηελ εηζδνρή ζε δηεζλείο νξγαληζκνχο (ΝΑΣΟ). // Β. Οξγαληζκνί γεληθήο θαη εηδηθήο
αξκνδηφηεηαο: Γεληθνί είλαη νη νξγαληζκνί πνπ θαιχπηνπλ φιν ην πιέγκα ησλ εηξεληθψλ ζρέζεσλ
ησλ θξαηψλ θαη απνβιέπνπλ ζηε ζπλεξγαζία, ζηε δηαηήξεζε ηεο εηξήλεο θαη ζηελ επίιπζε ησλ
δηαθνξψλ (π.ρ. κφλν ΟΖΔ). Οη εηδηθνί δηεζλείο νξγαληζκνί έρνπλ δηαθεθξηκέλν αληηθείκελν θαη
κπνξνχλ λα ππνδηαηξεζνχλ ζε νηθνλνκηθνχο (ΓΝΣ) θαη ηερληθνχο δηεζλείο νξγαληζκνχο (Γηεζλήο
Έλσζε Σειεπηθνηλσληψλ), θαζψο θαη ζε νξγαλψζεηο θνηλσληθέο θαη αλζξσπηζηηθέο (Παγθφζκηα
Οξγάλσζε Τγείαο), πνιηηηζηηθέο (UNESCO) θαη ζηξαηησηηθέο (ΝΑΣΟ). Παιαηφηεξα, γηλφηαλ
δηάθξηζε ζε πνιηηηθνχο θαη κε πνιηηηθνχο δηεζλείο νξγαληζκνχο, αιιά πιένλ είλαη κε ξεαιηζηηθφ θαη
άζθνπν.
5. Πξάμεηο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ: Μπνξεί λα γίλεη δηάθξηζε αλάκεζα, αθελφο ζηνπο
νξγαληζκνχο απιήο ζπλεξγαζίαο θαη ζπληνληζκνχ ηεο δξάζεο ησλ θξαηψλ κειψλ· θαη αθεηέξνπ
ζηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο πνπ έρνπλ δεζκεπηηθή αξκνδηφηεηα κε δηαθνξεηηθή έθηαζε ζε θάζε
πεξίπησζε. ΢ηελ πξψηε θαηεγνξία εληάζζεηαη ε κειέηε κεξηθψλ πξνβιεκάησλ απφ θνηλνχ, ε
ππνβνιή πξνηάζεσλ θαη δηάθνξεο ζπδεηήζεηο θαη αληαιιαγή απφςεσλ θαη ζηνηρείσλ (π.ρ.
Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο ΢πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο- ΟΟ΢Α). Απφ ηελ άιιε ππάξρνπλ νη
νξγαληζκνί πνπ επηβάιινπλ θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο ζηα θξάηε είηε κε: α) απιή ζχζηαζε ->
ιακβάλεηαη κε απιή πιεηνςεθία ησλ κειψλ ησλ δηεζλψλ νξγάλσλ· δε ζπλεπάγεηαη λνκηθή δέζκεπζε
εθηέιεζεο απφ ηα θξάηε κέιε (π.ρ. ςεθίζκαηα θαη δηαθεξχμεηο ηεο Γ΢ ηνπ ΟΖΔ) / είηε β) κε
δεζκεπηηθή απφθαζε -> ιακβάλεηαη απφ νξηζκέλα φξγαλα ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο εηδηθά
πξνβιεπφκελεο απφ ηηο ηδξπηηθέο ζπλζήθεο. Άιινηε αθήλνπλ ζηα θξάηε κέιε πεξηζψξηα γηα ηελ
επηινγή ησλ θαιχηεξσλ ηξφπσλ εθαξκνγήο ηνπο (π.ρ. νδεγίεο ηνπ ΢πκβνπιίνπ ηεο ΔΔ), άιινηε νη
απνθάζεηο πξέπεη λα εθαξκφδνληαη απηνχζηεο απφ ηα θξάηε κέιε (π.ρ. θαλνληζκνί ηεο ΔΔ θαη
απνθάζεηο ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο ΟΖΔ γηα ηελ εηξήλε). Βέβαηα, ε αλαγθαηφηεηα λνκνζέηεζεο γηα
ηελ έληαμε κηαο ππνρξεσηηθήο δηεζλνχο απφθαζεο δηεζλνχο νξγαληζκνχ ζην εζσηεξηθφ δίθαην
εμαξηάηαη απφ ηε δφκεζε ησλ ζρέζεσλ δηεζλνχο θαη εζσηεξηθνχ δηθαίνπ.
Ζ ΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΧΝ ΔΘΝΧΝ
Μεηά ηνλ πξψην παγθφζκην πφιεκν ηδξχζεθε ε ΚηΔ κε ζηφρνπο ηνλ αθνπιηζκφ, ηε ζπιινγηθή
αζθάιεηα θαη εηξεληθή επίιπζε ησλ δηεζλψλ δηαθνξψλ. Σνπ δφζεθε ε δπλαηφηεηα λα απνθαζίδεη κε
νκνθσλία γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχζαλ ζηε δηαηήξεζε ηεο δηεζλνχο εηξήλεο. Ζ ΚηΔ ήηαλ κηα
παγθφζκηα νξγάλσζε κε κνληκφηεηα θαη κε γεληθφ αληηθείκελν ηελ αλάπηπμε ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ
θαη ηελ εγγχεζε ησλ ζπκθσλεκέλσλ· ε ζπκκεηνρή, φκσο, ήηαλ πεξηνξηζκέλε: νη ΖΠΑ δελ κεηέζραλ,
ε Γεξκαλία θαη ε Ηηαιία απνρψξεζαλ, ελψ ε Ηαπσλία θαη ε Δ΢΢Γ εθδηψρζεθαλ. Δίρε δχν θχξηα
φξγαλα: α) ηε ΢πλέιεπζε, ζηελ νπνία κεηείραλ φια ηα θξάηε κέιε κε κηα ςήθν ην θαζέλα θαη β)
ην ΢πκβνχιην, πνπ πεξηιάκβαλε αληηπξνζψπνπο ησλ κεγάισλ δπλάκεσλ θη άιια κέιε κε
κφληκα. Ζ ΚηΔ θαηέξξεπζε ην 1939, αιιά άθεζε ζεηηθά ζηνηρεία -> 1. ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο
πάλσ ζε κφληκε βάζε αλάκεζα ζηνπο αληηπξνζψπνπο ησλ θξαηψλ ζην πιαίζην ελφο δηεζλνχο

ζεζκνχ / 2. ηε ζχζηαζε κφληκεο γξακκαηεηαθήο ππνδνκήο πνπ λα κπνξεί λα αθαηξείηαη απφ ηε

ζηελή εμάξηεζε απφ ηα θξάηε κέιε.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗI
Ζ ΓΗΔΘΝΖ΢ ΟΡΓΑΝΧ΢Ζ ΔΡΓΑ΢ΗΑ΢
1. Γεληθά: Οη ζθνπνί ηεο ΓΟΔ: Ζ ζπλζήθε ησλ Βεξζαιιηψλ ζηφρεπε ζηελ ίδξπζε δηεζλνχο
νξγαληζκνχ πνπ λα είλαη εηδηθεπκέλνο ζηα δεηήκαηα απαζρφιεζεο. Ζ δηεζλήο πξνζηαζία ηεο
εξγαζίαο απέθηεζε κφληκε θαη ζπζηεκαηηθή βάζε κε ηε ΓΟΔ, ε νπνία ην 1946 απέθηεζε λέν
Καηαζηαηηθφ -> επαλαιάκβαλε ηε βαζηθή δνκή ηεο θη έδηλε λένπο πξνζαλαηνιηζκνχο, φπσο ε
θνηλσληθή δηθαηνζχλε. Ζ ΓΟΔ απνηειεί κία απφ ηηο Δηδηθεπκέλεο Οξγαλψζεηο ηνπ ΟΖΔ θη
αζρνιείηαη κε επξχηαην θχθιν εξγαζηαθψλ δεηεκάησλ πξνο ην ζθνπφ πξναγσγήο ησλ εξγαζηαθψλ
ζρέζεσλ ζε φια ηα θξάηε. Δπεμεξγάδεηαη δηεζλείο θαλφλεο εξγαζίαο, απνβιέπεη ζηελ 'εππξεπή
εξγαζία' θη εληζρχεη ην δηάινγν κεηαμχ φισλ ησλ παξαγφλησλ ηεο εξγαζίαο. Πεξηιακβάλεη 183 θξάηε
κέιε θαη αληηκεηψπηζε δπζρέξεηεο απφ ηελ μαθληθή πνιηηηθνπνίεζή ηεο.
2. Όξγαλα ηεο ΓΟΔ: Α. Γεληθή Γηάζθεςε (φξγαλν νινκέιεηαο) -> Απνηειείηαη απφ αληηπξνζψπνπο
φισλ ησλ θξαηψλ κειψλ, πνπ δελ εθπξνζσπνχλ κφλν ηα θξάηε κέιε. Σν ζρήκα αληαπνθξίλεηαη ζηελ
ηξηκεξή ζχλζεζε, δει. θάζε θξάηνο κέινο ζηέιλεη ζηα φξγαλα ηεο ΓΟΔ 4 αληηπξνζψπνπο, απφ ηνπο
νπνίνπο νη δχν είλαη εθθξαζηέο ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο, έλαο εθπξνζσπεί ηελ εξγνδνζία θη έλαο
ηνπο εξγαδνκέλνπο. Οη θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ ππνδεηθλχνπλ ηνπο εθπξνζψπνπο ησλ
εξγνδνηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ θαηφπηλ έγθξηζεο ησλ πην αληηπξνζσπεπηηθψλ επαγγεικαηηθψλ
νξγαλψζεσλ ζε θάζε θξάηνο. Ο αξηζκφο ησλ κειψλ κηαο νξγάλσζεο δελ είλαη κνλαδηθφ ζηνηρείν γηα
λα ηεο πξνζδψζεη ηνλ αληηπξνζσπεπηηθφ ραξαθηήξα πνπ απαηηεί ην θαηαζηαηηθφ ηεο ΓΟΔ. Άιιν
πξφβιεκα είλαη φηη κεηείραλ θαη θνκκνπληζηηθά θξάηε, ζηα νπνία ν ζπλδηθαιηζκφο ήηαλ θξαηηθφο θη
έηζη ν δηαρσξηζκφο θξάηνπο-εξγνδνζίαο-εξγαδνκέλσλ ήηαλ δχζθνινο· ην πξφβιεκα έρεη μεπεξαζηεί,
αθνχ ζεσξήζεθε φηη θη απηά έρνπλ ηδηάδνληα πξνβιήκαηα πνπ απαηηνχλ επίιπζε ζην πιαίζην ηεο
ΓΟΔ. // B. Γηνηθεηηθφ ΢πκβνχιην (φξγαλν ζπληνληζκνχ) -> Απνηειείηαη απφ 56 κέιε: 28
εθπξνζψπνπο θπβεξλήζεσλ, 14 εξγνδφηεο θαη 14 εξγαδνκέλνπο. Απφ ηνπο θπβεξλεηηθνχο
εθπξνζψπνπο 10 ππνδεηθλχνληαη κεηαμχ ησλ πην αλεπηπγκέλσλ βηνκεραληθψλ θξαηψλ, γεγνλφο πνπ
ζπλαξηάηαη κε ηε ζπκβνιή ηνπ θάζε θξάηνπο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ θαη κε ην εζληθφ εηζφδεκα, ην
χςνο ηνπ εμσηεξηθνχ εκπνξίνπ θαη ηνλ ελεξγφ πιεζπζκφ ηνπ. Γχν απφ ηνπο εθπξνζψπνπο πξέπεη λα
πξνέξρνληαη απφ ηα θξάηε κέιε κε ηελ πην ζεκαληηθή γεσξγηθή παξαγσγή θαη 18 απφ ηνπο
αληηπξνζψπνπο ησλ θπβεξλήζεσλ πνπ κεηέρνπλ ζηε Γεληθή Γηάζθεςε. Σέινο, νη 14 αληηπξφζσπνη
ησλ εξγνδνηψλ θαη νη 14 ησλ εξγαδνκέλσλ εθιέγνληαη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο αληηπξνζψπνπο ζηε
Γεληθή Γηάζθεςε. // Γ. Σν Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο (φξγαλν εθηειεζηηθνχ) -> Δίλαη ε κφληκε
Γξακκαηεία ηεο ΓΟΔ. Δμαζθαιίδεη ζε θαζεκεξηλή βάζε ηε δηεζλή πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ησλ
εξγαδνκέλσλ ζχκθσλα κε ηηο Γηεζλείο ΢πκβάζεηο Δξγαζίαο θαη ηνπο θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο πνπ ηηο
πιαηζηψλνπλ. Δπηθεθαιήο βξίζθεηαη ν Γεληθφο Γηεπζπληήο θη ν Αλαπιεξσηήο Γεληθφο Γηεπζπληήο.
Σν πξνζσπηθφ ηνπ Γηεζλνχο Γξαθείνπ Δξγαζίαο αζρνιείηαη κε ηελ πξνεηνηκαζία ησλ Γεληθψλ
Γηαζθέςεσλ θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ Γηνηθεηηθνχ ΢πκβνπιίνπ, κε ηελ επεμεξγαζία βαζηθψλ κειεηψλ θη
εξεπλψλ, κε ηε ζπιινγή θαη δεκνζίεπζε ζηνηρείσλ γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο εξγαζίαο ζε φιν ηνλ
θφζκν.
3. Πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζθνπψλ ηεο ΓΟΔ: ΢ηελ επεμεξγαζία θαη ζηελ πηνζέηεζε δηεζλψλ θεηκέλσλ
πνπ αλαθέξνληαη ζηνπο φξνπο εξγαζίαο, ε ΓΟΔ έρεη ην δηθαίσκα λα παξαθνινπζεί ηελ ηχρε ηεο
εθαξκνγήο ησλ απνθάζεψλ ηεο απφ ηα θξάηε κέιε. Ζ κειέηε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο ΓΟΔ γίλεηαη

απφ ηελ πιεπξά: α) ηεο επεμεξγαζίαο δηεζλψλ θεηκέλσλ πνπ αθνξνχλ ζηε λνκνζεζία θαη ζηελ
εξγαζία / β) ηεο γεληθήο παξαθνινχζεζεο ηνπ θαζεζηψηνο ηεο εξγαζίαο κέζα ζηα θξάηε κέιε /
γ) ηνπ ειέγρνπ ηεο θαιήο εθαξκνγήο ησλ δηεζλψλ ζπκβαηηθψλ ππνρξεψζεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ
ζηνλ ηνκέα ηεο εξγαζίαο.
Ζ επεμεξγαζία θεηκέλσλ γίλεηαη απφ ην Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο, δηνρεηεχεηαη ζην Γηνηθεηηθφ
΢πκβνχιην θαη απφ εθεί ζηε Γεληθή Γηάζθεςε πνπ ςεθίδεη κε πιεηνςεθία ησλ 2/3 ηνπ ζπλφινπ ησλ
παξφλησλ κειψλ ηεο. Σα πηνζεηνχκελα θείκελα είλαη Γηεζλείο ΢πκβάζεηο Δξγαζίαο ή ΢πζηάζεηο πξνο
ηα θξάηε κέιε. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο ηα θξάηε νθείινπλ κέζα ζε 12-18 κήλεο κα εηζάγνπλ ηα
θείκελα απηά ζηα λνκνζεηηθά ζψκαηα γηα λα επηηεπρζεί ε ζπγθαηάζεζή ηνπο γηα ηελ επηθχξσζε,
εθηφο αλ πξφθεηηαη γηα ζχζηαζε νπφηε ππάξρεη κεγαιχηεξε επρέξεηα. Έηζη, θηλεηνπνηείηαη ην
θνηλνβνχιην θαη νη εζσηεξηθνί θνξείο, δειαδή ε θνηλή γλψκε θαη ηα επαγγεικαηηθά ζσκαηεία.
Βέβαηα, ην θξάηνο δελ έρεη ππνρξέσζε λα επηθπξψζεη φιεο ηηο ζπκβάζεηο, αιιά -αλ ηνπ δεηεζεί-
νθείιεη λα εμεγήζεη κε εηδηθή έθζεζε ηελ θαηάζηαζε ηεο λνκνζεζίαο ηνπ θαη ηηο δπζθνιίεο πνπ
ζπλαληά γηα ηελ επηθχξσζε ηνπ θεηκέλνπ. Σέινο, ε ΓΟΔ νδεγεί κε ηε δξάζε ηεο ζε ηξνπνπνίεζε ηνπ
εζσηεξηθνχ δηθαίνπ πνπ αθνξά ζηνπο εξγαδνκέλνπο. Σν άιιν ζεκαληηθφ επίηεπγκα ηεο ΓΟΔ είλαη ε
παξαθνινχζεζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο ζην έδαθνο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη θπξίσο ην ζέκα ηεο
ζπλδηθαιηζηηθήο ειεπζεξίαο. Έηζη, έρεη ζπζηήζεη φξγαλα έξεπλαο θαη ζπλαιιαγήο, ελψ ε ζρεηηθή
Δπηηξνπή αζρνιείηαη κε ηε ιήςε θαη νπζηαζηηθή εθηέιεζε ησλ θαηαγγειηψλ. Δπίζεο, ε ΓΟΔ
πξνρψξεζε ζηε ζχληαμε εθζέζεσλ θαη ζηε δηαηχπσζε ζπζηάζεσλ πνπ βνήζεζαλ ζηελ θαιπηέξεπζε
ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο ή πνπ επηβεβαίσζαλ ηηο ζρεηηθέο θαηαγγειίεο θαη αζθήζεθε θάζε δπλαηή
πνιηηηθή πίεζε ζηηο ελδηαθεξφκελεο θπβεξλήζεηο γηα αιιαγή ζηάζεο. Μεξηθέο θπβεξλήζεηο
ζπκθψλεζαλ ζηελ επηηφπηα έξεπλα απφ δηεζλή φξγαλα πνπ πξνέξρνληαλ απφ ηελ πην πάλσ Δπηηξνπή
ηεο ΓΟΔ. Σα θξάηε κέιε έρνπλ ππνρξέσζε λα γλσζηνπνηνχλ θάζε ρξφλν ζην Γηεζλέο Γξαθείν
Δξγαζίαο ηελ θαηάζηαζε εθαξκνγήο ησλ δηεζλψλ ζπκβάζεσλ εξγαζίαο ζην έδαθφο ηνπο. Τπάξρεη,
κάιηζηα, ζηα πιαίζηα ηεο Γεληθήο Γηάζθεςεο ε Δπηηξνπή εθαξκνγήο ησλ δηεζλψλ ζπκβάζεσλ πνπ
θξνληίδεη γηα ηελ θαιχηεξε δπλαηή εθαξκνγή ηνπο. Σέινο, είλαη δπλαηή ε θαηεπζείαλ θαηαγγειία ησλ
θπβεξλήζεσλ απφ ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο εξγνδνηψλ ή εξγαδνκέλσλ, φηαλ παξαβηάδεηαη κηα
δηεζλήο ζχκβαζε ηελ νπνία έρεη επηθπξψζεη ην ελδηαθεξφκελν θξάηνο.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV
Ο ΟΡΓΑΝΗ΢ΜΟ΢ ΖΝΧΜΔΝΧΝ ΔΘΝΧΝ
1. Γεληθά: Μεηά ην ηέινο ηνπ Β' Παγθνζκίνπ πνιέκνπ, δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε γηα ηε ζεκειίσζε
κηαο εηξεληθήο θαη δεκνθξαηηθήο δηεζλνχο θνηλφηεηαο -> πξνηάζεηο γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ ΟΖΔ +
δηακφξθσζε ηνπ Υάξηε, πνπ απνηειείηαη απφ 111 άξζξα θαη απνζθνπεί ζηελ απνηειεζκαηηθή
ελάζθεζε ησλ θαζεθφλησλ εθ κέξνπο ηνπ ΟΖΔ· βέβαηα, πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο πνπ είλαη αλελεξγέο
θαη άιιεο πνπ δελ ιεηηνχξγεζαλ ή δελ θηλεηνπνίεζαλ ηηο πγηείο δπλάκεηο ηνπ θφζκνπ.
2. ΢θνπνί ηνπ ΟΖΔ: α) δηαηήξεζε ηεο δηεζλνχο εηξήλεο θαη αζθάιεηαο, είηε κε ηε ιήςε
απνηειεζκαηηθψλ ζπιινγηθψλ κέηξσλ, είηε κε ηελ θαηαζηνιή θάζε επηζεηηθήο ελέξγεηαο, είηε κε ηελ
επίηεπμε ηεο δηεπζέηεζεο ησλ δηεζλψλ δηαθνξψλ, κε εηξεληθά κέζα θαη ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο
δηθαηνζχλεο θαη ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. // β) αλάπηπμε κεηαμχ ησλ εζλψλ θηιηθψλ ζρέζεσλ πνπ
βαζίδνληαη ζην ζεβαζκφ ηεο αξρήο ησλ ίζσλ δηθαησκάησλ θαη ηεο απηνδηάζεζεο ησλ ιαψλ. // γ)
δηεζλήο ζπλεξγαζία γηα ηελ επίιπζε ησλ δηεζλψλ πξνβιεκάησλ νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο,
πνιηηηζηηθήο θαη αλζξσπηζηηθήο θχζεο θαη γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ζεβαζκνχ ησλ αλζξσπίλσλ
δηθαησκάησλ θαη ησλ ζεκειησδψλ ειεπζεξηψλ γηα φινπο ηνπο ιανχο. Ο ΟΖΔ απνηειεί έλα forum
φπνπ πξαγκαηνπνηείηαη ηππηθά θη άηππα ε πνιπκεξήο δηπισκαηία, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ηζνξξνπία.

Βέβαηα, ν Υάξηεο παξνπζηάδεη αληηθάζεηο: π.ρ. ελψ δηαθεξχζζεη ηελ θπξίαξρε ηζφηεηα κεηαμχ ησλ
θξαηψλ κειψλ, σζηφζν εγθαζηζηά έλα φξγαλν δηαρείξηζεο παγθφζκησλ δεηεκάησλ (΢πκβνχιην
Αζθαιείαο). Δπίζεο, αλαθέξεηαη θαηά ηξφπν ζρεκαηηθφ ζηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη
απνζπαζκαηηθά ζην πξφβιεκα ηνπ αθνπιηζκνχ. ΢εκεηψλεηαη φηη απφ ηελ πξαθηηθή θάλεθε πσο ην
εκπφδην π.ρ. ηεο αξκνδηφηεηαο ησλ θξαηψλ κειψλ μεπεξάζηεθε δηαδηθαζηηθά. Απφ ηελ άιιε,
ζεκαληηθνί ηνκείο, φπσο ε επίιπζε δηεζλψλ δηαθνξψλ θη ε απαγφξεπζε ρξήζεο βίαο, έηπραλ άληζεο
εθαξκνγήο. Σέινο, δηαηάμεηο γεληθήο θχζεσο γηα ηα νηθνλνκηθά ζέκαηα νδήγεζαλ ζε ζπγθξνχζεηο
θησρψλ θαη πινχζησλ θξαηψλ. Ζ αληνρή ηνπ ΟΖΔ δνθηκάζηεθε, αιιά θάλεθε ε πξνζαξκνζηηθφηεηά
ηνπ, ράξε ζηελ επξεία ζπκκεηνρή θξαηψλ (εδψ ζπλδέεηαη θη ε 'θνηλνβνπιεπηηθή δεκνθξαηία'=
αζθείηαη αλνηρηά απφ πνιπκεξή δηεζλή φξγαλα).
3. Όξγαλα ηνπ ΟΖΔ: α) Δπηδηψρζεθε λα δεκηνπξγεζεί έλα αληηπξνζσπεπηηθφ φξγαλν κε

ζπκκεηνρή φισλ ησλ θξαηψλ κειψλ (Γεληθή ΢πλέιεπζε) πνπ λα απνθαίλεηαη θαηά πιεηνςεθία /
β) θαη λα εμαζθαιηζηεί ε εηξήλε κε έλα φξγαλν πεξηνξηζκέλεο ζχλζεζεο, πνπ ζα ιακβάλεη
ππνρξεσηηθά γηα φια ηα θξάηε κέιε κέηξα (΢πκβνχιην Αζθαιείαο). Τπάξρνπλ έμη θχξηα φξγαλα
(=ηδξχνληαη απεπζείαο απφ ην Υάξηε): Ζ Γεληθή ΢πλέιεπζε, ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο, ην
Οηθνλνκηθφ θαη Κνηλσληθφ ΢πκβνχιην, ην Γηεζλέο Γηθαζηήξην, ην ΢πκβνχιην Κεδεκνλίαο θαη ε
Γξακκαηεία. Σα ππφινηπα ηδξχνληαη κε απνθάζεηο απηψλ ησλ νξγάλσλ θαη ιέγνληαη δεπηεξεχνληα ή
επηθνπξηθά. Πξφθεηηαη, φκσο, γηα ηππνινγηθή εθηίκεζε, αθνχ έλα θχξην φξγαλν κπνξεί λα κε
δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Δπίζεο, αλάκεζα ζηα θχξηα φξγαλα ππάξρεη θη άιιε δηαθνξνπνίεζε -
> Σα ζεκαληηθφηεξα είλαη ε Γεληθή ΢πλέιεπζε (ιφγσ ηεο επξείαο ζχλζεζεο θαη ησλ πνιιψλ
αξκνδηνηήησλ), ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο (επεηδή αζθεί πίεζε κε ην ζηνηρείν ηνπ θαηαλαγθαζκνχ ζε
πεξίπησζε δηεζλνχο θξίζεο) θαη ην Γηθαζηήξην (θαζψο απνθαίλεηαη δεζκεπηηθά). Δπηπιένλ, ππάξρεη
θη έλαο θχθινο απφ ηηο ιεγφκελεο Δηδηθεπκέλεο Οξγαλψζεηο => βνεζνχλ ζηελ πξαγκάησζε ησλ
ζθνπψλ ηνπ νξγαληζκνχ θαη παξφιν πνπ έρνπλ λνκηθή απηνηέιεηα βξίζθνληαη ζε ζρέζε 'άκεζνπ
ζπληνληζκνχ θη εμάξηεζεο' πξνο ηνλ ΟΖΔ (π.ρ. Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν, Παγθφζκηα Τγείαο,
Γηεζλήο Έλσζε Σειεπηθνηλσληψλ).
4. Αθαλείο αξκνδηφηεηεο ηνπ ΟΖΔ: Δίλαη επηηαθηηθέο θαη ζεκειηψζεθαλ απφ ηηο αλάγθεο πνπ
δεκηνπξγνχληαη ζπλερψο ζηα Ζλσκέλα Έζλε, ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηνπο ζθνπνχο γηα ηνπο
νπνίνπο ηδξχζεθαλ. Ζ δηθαηνινγεηηθή ηνπο βάζε είλαη φηη, αθνχ αλαγλσξίδεηαη απφ ην Καηαζηαηηθφ
ζε ζπγθεθξηκέλν φξγαλν 'θαλεξή αξκνδηφηεηα', είλαη θπζηθφ λα αλαγλσξίδνληαη θαη παξεπφκελεο
αξκνδηφηεηεο, γηα ηελ πξαγκάησζε ησλ ζηφρσλ ηνπ ΟΖΔ.
5. Μέιε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ: Αξρηθά κέιε ήηαλ 52, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θη ε Διιάδα. Άιια θξάηε
πνπ επηζπκνχλ λα θαηαζηνχλ κέιε ηνπ ΟΖΔ πξέπεη, ζχκθσλα κε ην άξζξν 4, λα ζπγθεληξψλνπλ
ηξεηο φξνπο: α) λα είλαη εηξελφθηια, β) λα εθπιεξψλνπλ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο απφ ην Υάξηε θαη
γ) λα είλαη ηθαλά θαη πξφζπκα λα εθπιεξψζνπλ απηέο ηηο ππνρξεψζεηο. Ζ ζρεηηθή γηα ηελ εηζδνρή
λένπ κέινπο απφθαζε ιακβάλεηαη απφ ηε Γ΢ κε πιεηνςεθία 2/3 ησλ παξφλησλ θαη ςεθηδφλησλ
κειψλ, χζηεξα απφ ζχζηαζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο. Σν κεγάιν πξφβιεκα πνπ απαζρφιεζε ηνλ
ΟΖΔ ήηαλ εθείλν ηεο εθπξνζψπεζεο ηεο Κίλαο, ε νπνία κεηείρε εθπξνζσπνχκελε φρη απφ ηελ
θπβέξλεζε ηνπ Πεθίλνπ, αιιά απφ ην θαζεζηψο ηνπ Σζαγθ-Αη-΢εθ (ην νπνίν ζπξξηθλψζεθε ζηελ
Σατβάλ, αιιά εμαθνινπζνχζε λα ςεθίδεη κε απιή ςεθνθνξία). Με απιή απφθαζε ηεο Γ΢, φκσο,
αλαγλσξίζηεθε σο απζεληηθφο εθπξφζσπνο ηνπ ιανχ ηεο Κίλαο ην θαζεζηψο ηεο Λατθήο
Γεκνθξαηίαο ηεο Κίλαο. Σν πην κηθξφ θξάηνο κέινο ηνπ ΟΖΔ είλαη ην Μνλαθφ, ην κεγαιχηεξν ζε
έθηαζε ε Ρσζία, ην κεγαιχηεξν ζε πιεζπζκφ ε Κίλα· απφ άπνςε πινχηνπ θπξηφηεξεο είλαη ε Ρσζία
θαη νη ρψξεο ηνπ πεξζηθνχ θφιπνπ, απφ ηερλνινγία νη ΖΠΑ θιπ.

6. Αζπιίεο θαη πξνλφκηα ηνπ ΟΖΔ: Απαξαίηεηα γηα ηελ πξαγκάησζε ησλ ζθνπψλ ηνπ. Δπίζεο, νη
αληηπξφζσπνη ησλ θξαηψλ κειψλ θαη νη ιεηηνπξγνί ηνπ νξγαληζκνχ απνιακβάλνπλ αζπιίεο θαη
πξνλφκηα γηα ηελ αλεμάξηεηε άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Γηα ηνλ ΟΖΔ θαη ηηο Δηδηθεπκέλεο
Οξγαλψζεηο ηνπ έρνπλ ζπλαθζεί εηδηθέο δηεζλείο ζπλζήθεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηεο έδξαο ηνπο
(ΖΠΑ, Απζηξία, Κέλπα) θαη ε γεληθή ζχκβαζε γηα ηα πξνλφκηα θαη ηηο αζπιίεο ηνπ. Δπίζεο, ππήξμαλ
πξνβιήκαηα πξνλνκίσλ θαη αζπιίαο ζε ζρέζε κε εηδηθνχο εηζεγεηέο ηεο Δπηηξνπήο Αλζξσπίλσλ
Γηθαησκάησλ πνπ εδηψρζεζαλ· αιιά θαη νη ΖΠΑ δε ρνξήγεζαλ ζεψξεζε δηαβαηεξίνπ ζηνλ Πξφεδξν
ηνπ Δζληθναπειεπζεξσηηθνχ κεηψπνπ ηεο Παιαηζηίλεο, Γηάζεξ Αξαθάη, παξφηη ην ΓΓΥ έθξηλε φηη
είρε δηθαίσκα πξφζβαζεο ζην ακεξηθαληθφ έδαθνο γηα λα αζθήζεη ηα δηθαηψκαηα παξαηεξεηή ζηελ
έδξα ηνπ ΟΖΔ ζηε Ν. Τφξθε.
7. Γηαθξίζεηο ησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ:

Α. Ζ Γεληθή ΢πλέιεπζε -> α. ΢χλζεζε θαη ιεηηνπξγία: Γε δηαδξακαηίδεη ξφιν κφλν
ζπκβνπιεπηηθφ, αιιά έρεη επηπιένλ νπζηαζηηθέο αξκνδηφηεηεο θαη ζπκβάιιεη ζηελ θαιή ιεηηνπξγία
ηνπ ΟΖΔ. ΢ηε Γ΢ θάζε θξάηνο κπνξεί λα έρεη σο πέληε αληηπξνζψπνπο θη άιινπο ηφζνπο
αλαπιεξσκαηηθνχο· κπνξεί, φκσο, λα νξίζεη θη αξηζκφ εκπεηξνγλσκφλσλ. Δπίζεο, ε Οινκέιεηα, νη
έμη Δπηηξνπέο ηεο Γ΢, θαζψο θη νη νκάδεο εξγαζίαο θαη νη εηδηθέο νκάδεο πνπ ζπγθξνηνχληαη γηα
εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα δπζρεξαίλνπλ ηε ζέζε ησλ κηθξφηεξσλ θξαηψλ. Ζ Γ΢ ζπλέξρεηαη ζε ηαθηηθή
ζχλνδν θάζε ρξφλν, άιια κπνξεί λα ζπγθιεζεί θαη ζε έθηαθηε ζχλνδν, αλ απηφ δεηεζεί απφ ην
΢πκβνχιην Αζθαιείαο ή απφ ηελ πιεηνςεθία ησλ θξαηψλ κειψλ ηνπ ΟΖΔ (π.ρ. γηα ηα γεγνλφηα ηεο
Παιαηζηίλεο-1947). Τπάξρεη θη ε δπλαηφηεηα ζχγθιεζεο Έθηαθηεο Δπείγνπζαο ΢πλφδνπ ηεο Γ.΢.
πνπ κπνξεί λα ιάβεη ρψξα ζε 24 ψξεο (π.ρ. θξίζε ζηε ισξίδα ηεο Γάδαο-2009). Ζ Γ΢ απνηειείηαη απφ
7 επηηξνπέο: ηελ Πνιηηηθή, κηα αξκφδηα γηα ηα νηθνλνκηθά θαη λνκηζκαηηθά δεηήκαηα, άιιε γηα ηα
θνηλσληθά, αλζξσπηζηηθά θαη πνιηηηζηηθά ζέκαηα, ηέηαξηε γηα ηελ θεδεκνλία, πέκπηε γηα ηα
δηνηθεηηθά θαη ηα ζέκαηα πξνυπνινγηζκνχ, έθηε γηα ηα λνκηθά ζέκαηα. Ζ έβδνκε ιέγεηαη Δπηηξνπή
ad hoc θη είλαη ε Δηδηθή πνιηηηθή επηηξνπή. Ο Πξφεδξνο ηεο Γ΢ εθιέγεηαη απφ ηελ Οινκέιεηα, αιιά
πνηέ δελ είλαη πνιίηεο κηαο απφ ηηο πέληε κεγάιεο δπλάκεηο (Γαιιία, Αγγιία, ΖΠΑ, Ρσζία, Κίλα)· ην
ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ηνπο Πξνέδξνπο ησλ επηά επηηξνπψλ. Ο Πξφεδξνο ηεο Γ΢ επηθνπξείηαη απφ 17
αληηπξνέδξνπο. Οη Δπηηξνπέο, ηέινο, εμεηάδνπλ ηα ζέκαηα ηεο εκεξήζηαο δηάηαμεο πνπ ππάγνληαη
ζηελ αξκνδηφηεηά ηνπο, πξνβαίλνπλ ζηε δηαηχπσζε απνθάζεσλ θη φιεο νη απνθάζεηο επηζηξέθνπλ
ζηελ Οινκέιεηα, ε νπνία ηηο εγθξίλεη ή ηηο απνξξίπηεη. Καηά θαλφλα νη απνθάζεηο πνπ απνηέιεζαλ
αληηθείκελν επξείαο απνδνρήο ζηηο επηκέξνπο επηηξνπέο δελ επαλεμεηάδνληαη απφ ηελ Οινκέιεηα. //
β. Φεθνθνξία -> Κάζε θξάηνο κέινο έρεη κηα ςήθν (λαη, φρη, λα απφζρεη, λα κε κεηάζρεη ή λα
απνπζηάζεη). ΢ηηο Δπηηξνπέο, νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη θαηά πιεηνςεθία ησλ παξφλησλ θαη
ςεθηζάλησλ κειψλ· νη απνρέο δε ιακβάλνληαη ππφςε θη, άξα, ε πιεηνςεθία αλαθέξεηαη ζηηο ζεηηθέο
ςήθνπο. Γηα ζέκαηα πνπ ζεσξνχληαη ζεκαληηθά (δηαηήξεζε δηεζλνχο εηξήλεο θαη αζθάιεηαο / εθινγή
κειψλ Οηθνλνκηθνχ θαη Κνηλσληθνχ ΢πκβνπιίνπ θαη ΢πκβνπιίνπ Κεδεκνλίαο / εηζδνρή- απνβνιή
κειψλ ζηνλ ΟΖΔ) απαηηείηαη εηδηθή πιεηνςεθία ησλ 2/3 ησλ παξφλησλ θαη ςεθηζάλησλ κειψλ.
Απνθάζεηο γηα φια ηα άιια ζέκαηα απαηηνχλ πιεηνςεθία 2/3, ιακβάλνληαη κε απιή πιεηνςεθία ησλ
παξφλησλ θαη ςεθηζάλησλ. Οη ςεθνθνξίεο γίλνληαη ζπλήζσο κε αλάηαζε ρεηξφο, άιια θαη κε
νλνκαζηηθή θιήζε. Σα ςεθίζκαηα ηεο Γ΢ δελ έρνπλ δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα γηα ηα θξάηε κέιε, ηα
νπνία πξέπεη λα ζπκκνξθψλνληαη πξνο απηά, έζησ θη αλ δε ζπκκεηείραλ ζεηηθά ζηελ ςήθηζή ηνπο. Ζ
Γ΢ κπνξεί λα έρεη αξκνδηφηεηα λνκηθψο δεζκεπηηθή ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο: εθιέγεη άιια φξγαλα ή
κέιε άιισλ νξγάλσλ, δίλεη εληνιέο ζε δεπηεξεχνληα ή επηθνπξηθά φξγαλα θαη εγθξίλεη ηνλ
πξνυπνινγηζκφ ιεηηνπξγίαο ηνπ ΟΖΔ. // γ. Αξκνδηφηεηεο -> ην δηθαίσκα λα ζπδεηά πάλσ ζε
νπνηνδήπνηε δήηεκα πνπ βξίζθεηαη ζην πιαίζην ηνπ Υάξηε θαη λα δηαηππψλεη ζρεηηθέο
ζπζηάζεηο / λα ζπδεηά φια ηα ζέκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηε δηαηήξεζε ηεο δηεζλνχο εηξήλεο θαη
αζθάιεηαο θαη λα πξνβαίλεη ζε ζρεηηθέο ζπζηάζεηο / λα εθηζηά ηελ πξνζνρή ηνπ ΢πκβνπιίνπ

Αζθαιείαο ζε θαηαζηάζεηο πνπ κπνξνχλ λα δηαηαξάμνπλ ηελ εηξήλε. Απφ κία δηαθνξεηηθή
νπηηθή, ε Γ΢ έρεη αξκνδηφηεηεο εζσηεξηθήο θη εμσηεξηθήο θχζεο. • Οη πξψηεο πεξηιακβάλνπλ
αξκνδηφηεηεο 'ζπληαγκαηηθνχ ραξαθηήξα', δει. εθινγήο, νηθνλνκηθέο δηνηθεηηθέο, ειέγρνπ
άιισλ νξγάλσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα -> Ζ Γ΢ αζθεί 'ζπληαγκαηηθέο' αξκνδηφηεηεο φηαλ απφ θνηλνχ κε
ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο απνθαζίδεη ηελ εθινγή λέσλ κειψλ ή ηελ απνβνιή κέινπο απφ ηνλ ΟΖΔ
θαη ηελ πξνζσξηλή ζηέξεζε δηθαησκάησλ θαη πξνλνκίσλ. Δπίζεο, έρεη αξκνδηφηεηεο εθινγήο φηαλ
πξνβαίλεη ζε επηινγή ησλ 10 κε κφληκσλ κειψλ ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο θάζε 2 ρξφληα, ζηελ
εθινγή ησλ 53 κειψλ ηνπ Οηθνλνκηθνχ θαη Κνηλσληθνχ ΢πκβνπιίνπ θάζε 3 ρξφληα, ηνπ Γελ.
Γξακκαηέα ηνπ Οξγαληζκνχ κεηά απφ κεηά απφ πξφηαζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο θαη ηα 15 κέιε
ηνπ Γηεζλνχο Γηθαζηεξίνπ. Χο πξνο ηηο νηθνλνκηθέο θαη δηνηθεηηθέο αξκνδηφηεηέο ηεο θαηαλέκεη
κεηαμχ ησλ κειψλ ηηο δαπάλεο ηνπ Οξγαληζκνχ θη αζθεί γεληθή επνπηεία πάλσ ζηηο νηθνλνκηθέο θαη
δηνηθεηηθέο ππνζέζεηο ηνπ Οξγαληζκνχ· πνιιέο θνξέο εγθξίλεη δαπάλεο γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε
νξηζκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ΟΖΔ. Σέινο, αζρνιείηαη κε ηνλ πξνυπνινγηζκφ: θάζε θξάηνο κέινο
ζπκκεηέρεη ζηηο δαπάλεο αλάινγα κε ην χςνο ηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο· επεηδή νη ΖΠΑ αλαιάκβαλαλ
ην 40%, απνθαζίζηεθε φηη ε ζπκκεηνρή θάζε θξάηνπο κέινπο δελ πξέπεη λα μεπεξλά ην 30% ηνπ
ηαθηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Σα ππφινηπα 4 κφληκα κέιε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο κεηέρνπλ ζηηο
δαπάλεο κε 25%. Βέβαηα, λέεο δξαζηεξηφηεηεο θαη λέα φξγαλα δεκηνπξγνχλ λέεο δαπάλεο πνπ
εληάζζνληαη ζε ρσξηζηνχο πξνυπνινγηζκνχο κε πξναηξεηηθή ζπκκεηνρή ησλ θξαηψλ κειψλ. Σα
βηνκεραληθά αλαπηπγκέλα θξάηε πίεζαλ ηνλ Γελ. Γξακκαηέα λα πηνζεηήζεη ηελ αξρή ηεο κεδεληθήο
αχμεζεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ. Πάλησο, νη αλάγθεο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε νινέλα πεξηζζφηεξσλ
πξσηνβνπιηψλ ηνπ Οξγαληζκνχ νδήγεζαλ ζηε δεκηνπξγία δεθάδσλ Δηδηθψλ Σακείσλ, πνπ
επηβαξχλνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ Οξγαληζκνχ- π.ρ. δηαζπνξά δπλάκεσλ ηνπ Οηθνλνκηθνχ θαη
Κνηλσληθνχ ΢πκβνπιίνπ.
• Οη δεχηεξεο αθνξνχλ ζηελ παγθφζκηα ζπλεξγαζία, εηξήλε θαη αζθάιεηα.
Β. Σν ΢πκβνχιην Αζθαιείαο -> α. Ρφινο: Σν φξγαλν πνπ παξεκβάιιεηαη ζε θάζε δηεζλή θξίζε θαη
ηελ επηιχεη. Γίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηηο 5 κεγάιεο δπλάκεηο, αθνχ έρνπλ δηθαίσκα αξλεζηθπξίαο (veto),
ην νπνίν κπνξνχλ λα πξνηάμνπλ φπνηε ζεσξνχλ φηη κηα απφθαζε παξαβηάδεη ηα ζπκθέξνληά ηνπο.
Πεξηιακβάλεη θαη άιια 9 κέιε γηα πεξηζζφηεξε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα. Σα κε κφληκα κέιε
εθιέγνληαη κφλν γηα 2 ρξφληα γηα λα κε κπνξνχλ λα απνθηνχλ κεγάιε επηξξνή· εμάιινπ, έλα θξάηνο
πνπ εθιέγεηαη γηα κηα δηεηία δε κπνξεί λα επαλεθιεγεί πξηλ παξέιζεη κηα δηεηία κεηά ην ηέινο ηεο
ζεηείαο ηνπ. Απαηηείηαη ε ζπκκεηνρή κε βάζε ηελ αξρή ηεο γεσγξαθηθήο εθπξνζψπεζεο, έλα θξάηνο
ηεο Γ. Δπξψπεο θη έλα ηεο Αλαηνιηθήο, έλα ηεο βξεηαληθήο θνηλνπνιηηείαο, έλα ηεο Μέζεο Αλαηνιήο
θαη δχν ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο + θξάηε ηνπ ηξίηνπ θξάηνπο. Δθηφο απφ ηα 15 κέιε ηνπ ΢πκβνπιίνπ
Αζθαιείαο, νπνηνδήπνηε θξάηνο πνπ θξίλεη φηη ηα ζπκθέξνληά ηνπ ζίγνληαη ηδηαίηεξα απφ νξηζκέλν
δήηεκα πνπ εμεηάδεηαη ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο, κπνξεί λα ζπκκεηάζρεη ζηε ζρεηηθή ζπδήηεζε
ρσξίο δηθαίσκα ςήθνπ. Δπίζεο, φπνην θξάηνο πνπ δελ είλαη κέινο ηνπ ΟΖΔ, εθφζνλ είλαη κέξνο ζε
κηα δηαθνξά πνπ εμεηάδεηαη απφ ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο, θαιείηαη λα κεηάζρεη ρσξίο δηθαίσκα
ςήθνπ. Σν ΢πκβνχιην Αζθαιείαο είλαη κφληκν, αθνχ ιεηηνπξγεί φιν ην ρξφλν θαη κπνξεί λα
ζπγθιεζεί κέζα ζε κία ψξα, απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα θαηαηεζεί ζρεηηθή αίηεζε ζηνλ πξφεδξν ηνπ
΢πκβνπιίνπ, είηε απφ θξάηνο κέινο, είηε απφ θξάηνο κε κέινο, είηε απφ ηε Γ΢, είηε απφ ην Γελ.
Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ. Σέινο, ηελ πξνεδξία ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο αλαιακβάλνπλ κε
αιθαβεηηθή ζεηξά θαη γηα έλα κήλα νη επηθεθαιείο ησλ αληηπξνζσπεηψλ ησλ θξαηψλ κειψλ. // β.
Φεθνθνξίεο: Οη απνθάζεηο ζε ζέκαηα δηαδηθαζίαο (π.ρ. έγθξηζε πξνυπνινγηζκνχ, δεκηνπξγία
επηθνπξηθψλ νξγάλσλ, πξφζθιεζε θξάηνπο κε κέινπο ηνπ ΢πκβνπιίνπ λα κεηάζρεη ζηε ζπδήηεζε,
εγγξαθή ζέκαηνο ζηελ εκεξήζηα δηάηαμε, ππφκλεζε πξνο ηα θξάηε ησλ γεληθψλ ηνπο ππνρξεψζεσλ
γηα εηξεληθή επίιπζε ησλ δηαθνξψλ) ιακβάλνληαη κε ηε ζχκθσλε γλψκε ελλέα κειψλ, δει. θαηά
πιεηνςεθία. Αληίζεηα, νη απνθάζεηο γηα φια ηα άιια ζέκαηα ιακβάλνληαη κε ηε ζεηηθή ςήθν ελλέα

κειψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ κφληκσλ κειψλ ηνπ ΢πκβνπιίνπ. ΗΗ Γηεπθξηλίζεηο: 1) ζηελ
πεξίπησζε πνπ πξέπεη λα θαζνξηζηεί αλ έλα ζέκα ηεο εκεξήζηαο δηάηαμεο είλαη δηαδηθαζίαο ή
νπζίαο απαηηείηαη ζεηηθή ςήθνο ησλ πέληε κφληκσλ κειψλ. Γηα λα θξηζεί δει. αλ έλα ζέκα
ππάγεηαη ή φρη ζην δηθαίσκα veto, πξνεγείηαη δηαδηθαζία πνπ ειέγρεηαη κε veto -> δηπιφ veto / 2) ε
απνρή δελ εκπνδίδεη ηε ιήςε κηαο απφθαζεο επί ηεο νπζίαο, φπνπ απαηηνχληαη νη πέληε ζεηηθέο
ςήθνη ησλ κφληκσλ κειψλ / 3) θξπθή αξλεζηθπξία -> νη κεγάιεο δπλάκεηο έρνπλ κεηαμχ ησλ κε
κφληκσλ κειψλ νξηζκέλε πνιηηηθή επηξξνή. Αλ έλα κφληκν κέινο εκπιέθεηαη ζε κηα δηαθνξά πνπ
απνηειεί ξήμε ή δηαηαξαρή ηεο εηξήλεο, ηφηε κπνξεί λα αθηλεηνπνηήζεη ηε δξαζηεξηφηεηα ηνπ
΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο. Τπάξρεη, φκσο, θη ε εξκελεία φηη ην δηθαίσκα veto ιεηηνπξγεί θαη ππέξ ηεο
ηζφηεηαο ησλ κεγάισλ δπλάκεσλ, κε ηελ έλλνηα φηη κηα κεγάιε δχλακε ζα κπνξνχζε -
ζπκπαξαζχξνληαο κε κφληκα κέιε- λα επηβάιεη ηελ πνιηηηθή ηεο. Σν ΢πκβνχιην Αζθαιείαο έρεη ηελ
εμνπζία ζε πεξίπησζε ξήμεο ή απεηιήο ηεο εηξήλεο λα ιακβάλεη απνθάζεηο ππνρξεσηηθνχ
ραξαθηήξα, πνπ δεζκεχνπλ θξάηε κέιε θαη κε.
Γ. Ζ Γξακκαηεία -> α. Απνζηνιή: Κχξην φξγαλν ηνπ ΟΖΔ κε επηθεθαιήο ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα,
ην νπνίν απνηειείηαη απφ επηκέξνπο δηεζλείο ιεηηνπξγίεο πνπ ζπλήζσο δηεθπεξαηψλνπλ ηηο ηξέρνπζεο
ππνζέζεηο δηνίθεζεο ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ. Πάλησο, ην ιεηηνχξγεκα ηνπ Γελ. Γξακκαηέα γλψξηζε
κεγάιε εμέιημε, θαζψο εθηζηά ηελ πξνζνρή ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο ζε θάζε δήηεκα πνπ κπνξεί
λα απεηιήζεη ή λα δηαηαξάμεη ηε δηεζλή εηξήλε θη αζθάιεηα. // β. Γηνξηζκφο, εγγπήζεηο: Ο Γελ.
Γξακκαηέαο δηνξίδεηαη απφ ηε Γ΢ κεηά απφ ζχζηαζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο θαη εθφζνλ νη
κεγάιεο δπλάκεηο δελ έρνπλ αληίξξεζε (αλ θαη πιένλ απαηηείηαη ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ
αλαπηπζζφκελσλ θξαηψλ). Ο Γελ. Γξακκαηέαο ελεξγεί ππφ ηελ ηδηφηεηά ηνπ απηή ζε φιεο ηηο
ζπλεδξίεο ηεο Γ΢, ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο, ηνπ Οηθνλνκηθνχ θαη Κνηλσληθνχ ΢πκβνπιίνπ θαη ηνπ
΢πκβνπιίνπ Κεδεκνλίαο. Τπνβάιιεη Δηήζηα Έθζεζε πξνο ηε Γ΢, ε νπνία εθθξάδεη ηε ζηάζκε ηεο
δηεζλνχο ζπλεξγαζίαο θαη ηηο πξννπηηθέο γηα ην κέιινλ ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο. Ο Γελ. Γξακκαηέαο
θαη ην πξνζσπηθφ ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, δελ πξέπεη λα
επηδεηνχλ ή λα δέρνληαη νδεγίεο απφ νπνηαδήπνηε θπβέξλεζε ή απφ άιιε αξρή πνπ βξίζθεηαη εθηφο
ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ. Απφ ηελ άιιε, ηα θξάηε κέιε πξέπεη λα ζέβνληαη ην δηεζλή ραξαθηήξα ηνπ
Γελ. Γξακκαηέα θαη ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ θαη λα κελ επηρεηξνχλ λα ηνπο
επεξεάζνπλ θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Ζ επηινγή ησλ κειψλ ηεο Γξακκαηείαο γίλεηαη
κε θξηηήξηα απνηειεζκαηηθφηεηαο, αξκνδηφηεηαο θαη πξνζσπηθήο αθεξαηφηεηαο. Ζ Γξακκαηεία
πιαηζηψλεηαη θη απφ δηπισκαηηθνχο ππαιιήινπο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ ζεηεία ζηελ έδξα ή ζηηο
πεξηθεξεηαθέο ππεξεζίεο ηνπ ΟΖΔ.
Γ. Σν Οηθνλνκηθφ θαη Κνηλσληθφ ΢πκβνχιην -> ΢ηνρεχεη α) ζηελ άλνδν ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ,
ηελ πιήξε απαζρφιεζε θαη άξηζηνπο φξνπο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πξνφδνπ / β) ζηελ
επίιπζε ησλ δηεζλψλ πξνβιεκάησλ ζηνλ νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ, κνξθσηηθφ ηνκέα θαη ζ' απηφλ
ηεο πγείαο / γ) ζηνλ παγθφζκην ζεβαζκφ γηα ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη ηηο ζεκειηψδεηο
ειεπζεξίεο. Μειεηά, δειαδή, ηα πξνβιήκαηα απηά, ππνδεηθλχεη ιχζεηο θαη ζπληνλίδεη ηηο
δξαζηεξηφηεηεο ησλ δηαθφξσλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ. Απνηειείηαη απφ 54 θξάηε κέιε (14 απφ ηελ
Αθξηθή, 11 απφ ηελ Αζία, 10 απφ ηε Λαηηληθή Ακεξηθή, 13 απφ ηε δπηηθή νκάδα θαη 6 απφ ηελ
αλαηνιηθνεπξσπατθή) θαη πιήζνο επηθνπξηθψλ νξγαληζκψλ. Οη ηειεπηαίνη είλαη ηφζνη πνιινί, ψζηε
ην Οηθνλνκηθφ θαη Κνηλσληθφ ΢πκβνχιην δπζθνιεχεηαη λα πάξεη πξσηνβνπιίεο, γηαηί θαηαπλίγεηαη
απφ ηηο πξνηάζεηο ηνπο. Σα πξνβιήκαηά ηνπ, εμάιινπ, είλαη: ε πεξηνξηζκέλε ηνπ ζχλζεζε, ζπλεπψο
θάζε δξαζηεξηφηεηά ηνπ πξέπεη λα γίλεηαη δεθηή απφ Οινκέιεηεο ζηε Γ΢ / θαη ην γεγνλφο φηη δε
κπφξεζε λα μεθαζαξίζεη ηνπο ηνκείο, πνπ ζα νδεγνχζαλ ζηελ πιήξε πξαγκαηνπνίεζε
πξνγξακκάησλ· γη' απηφ δεκηνπξγνχληαη άιια δηεζλή φξγαλα κε πεξηερφκελν πνπ αλάγεηαη ζηελ
αξκνδηφηεηα ηνπ ECOSOC- π.ρ. ΢πλδηάζθεςε ηνπ ΟΖΔ γηα ην Δκπφξην θαη ηελ Αλάπηπμε.

ΣΜΖΜΑ ΗΗ
ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΚΡΗ΢ΔΧΝ ΚΑΗ ΔΗΡΖΝΗΚΖ ΔΠΗΛΤ΢Ζ
ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΓΗΑΦΟΡΧΝ ΢ΣΟ ΠΛΑΗ΢ΗΟ ΣΟΤ ΥΑΡΣΖ ΣΟΤ ΟΖΔ
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η
Ζ ΑΠΑΓΟΡΔΤ΢Ζ ΥΡΖ΢Ζ΢ ΒΗΑ΢ ΢ΣΗ΢ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΥΔ΢ΔΗ΢
1. Γεληθά: Ζ απαγφξεπζε ρξήζεο βίαο ηνπνζεηείηαη ζην ΢χκθσλν Briand-Kellogg, ζε κηα
πξνζπάζεηα θαηεπλαζκνχ πνπ ραξαθηήξηζε ηε δηεζλή πνιηηηθή. -> επίιπζε δηαθνξψλ κε εηξεληθά
κέζα θαη θαηαδίθε ηνπ πνιέκνπ / ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε πξέπεη λα παξαηηνχληαη απφ ηνλ πφιεκν
σο φξγαλν ηεο εζληθήο ηνπο πνιηηηθήο.
2. Ζ απαγφξεπζε ρξήζεο βίαο ζην Υάξηε ηνπ ΟΖΔ: Όια ηα κέιε ζα απέρνπλ απφ ηελ απεηιή ή
ρξήζε βίαο θαηά ηεο εδαθηθήο αθεξαηφηεηαο ή ηεο πνιηηηθήο αλεμαξηεζίαο νπνηνπδήπνηε θξάηνπο ή
θαηά νπνηνδήπνηε άιιν ηξφπν αζπκβίβαζην πξνο ηνπο ζθνπνχο ηνπ ΟΖΔ. -> ζπκβαηηθφο, αιιά θη
εζηκηθφο θαλφλαο. Τπήξμαλ εξκελεπηηθέο δηακάρεο σο πξνο ην παξαπάλσ πεξηερφκελν: αλ
απαγνξεχεηαη κφλν ε έλνπιε βία ή νπνηαδήπνηε κνξθή ηεο -> δελ απνθιείεη ηηο πεξηπηψζεηο έκκεζεο
επίζεζεο + ηα εζληθναπειεπζεξσηηθά κέησπα λνκηκνπνηνχληαη λα αληηθξνχνπλ κε βία ηηο απνηθηαθέο
δπλάκεηο θαη ηηο δπλάκεηο θαηνρήο / Δπίζεο, ππάξρεη δηρνγλσκία γηα ην αλ θαιχπηνληαη θαη νη
ζπξξάμεηο κε δηεζλνχο ραξαθηήξα.
3. Ο νξηζκφο ηεο επίζεζεο: Σν θείκελν ηνπ Φεθίζκαηνο 3314 πεξηιακβάλεη ελδεηθηηθφ πίλαθα ησλ
πξάμεσλ πνπ ζπληζηνχλ επίζεζε θαη κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη απφ ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο. Ο
νξηζκφο αθνξά κφλν ζηελ έλνπιε επίζεζε· επηπιένλ, νξίδεη φηη ε πξψηε ρξήζε έλνπιεο βίαο
απνηειεί απφδεημε επίζεζεο. Αθνινπζεί αλαθνξά ζε πνηθίιεο θαηαζηάζεηο πνπ απνηεινχλ επίζεζε,
φπσο ε εηζβνιή θαη θαηνρή εδάθνπο μέλνπ θξάηνπο, ν βνκβαξδηζκφο θη ε ρξήζε πάζεο θχζεο φπισλ
θαηά μέλνπ θξάηνπο, ν λαπηηθφο απνθιεηζκφο, ε δηάζεζε ηνπ εδάθνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε
επίζεζεο θαηά ηξίηνπ, θ.ά.
4. Δμαηξέζεηο απφ ηελ απαγφξεπζε ρξήζεο βίαο: Ζ λφκηκε άκπλα, αηνκηθή θαη ζπιινγηθή / ε ρξήζε
βίαο κε εμνπζηνδφηεζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο / αλζξσπηζηηθή επέκβαζε.
5. Σν δηθαίσκα ηεο αηνκηθήο θαη ζπιινγηθήο άκπλαο: Σίπνηα δελ παξεκπνδίδεη ην θπζηθφ δηθαίσκα
αηνκηθήο θαη ζπιινγηθήο άκπλαο ζηελ πεξίπησζε πνπ έλα θξάηνο κέινο ηνπ ΟΖΔ πθίζηαηαη έλνπιε
επίζεζε, ψζπνπ ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο λα ιάβεη ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα ηε δηαηήξεζε ηεο
δηεζλνχο εηξήλεο θαη αζθάιεηαο. Σν άξζξν απηφ επηθαινχληαη ηφζν ηα θξάηε πνπ πξάγκαηη δέρνληαη
έλνπιε επίζεζε θαη δηθαηνχληαη λα απαληήζνπλ ελφπισο, φζν θαη ηα θξάηε πνπ παξαβηάδνπλ ην
Υάξηε θαη πξαγκαηνπνηνχλ έλνπιεο επηζέζεηο θαηά ηξίησλ θξαηψλ. Σν ΓΓΥ ππνζηήξημε φηη ην
εζηκηθφ θαη ην ζπκβαηηθφ δηεζλέο δίθαην πεξί άκπλαο ηζρχνπλ εθ παξαιιήινπ- φπσο π.ρ. ζε ζρέζε κε
ηελ έλνπιε επίζεζε ή ζην ζέκα ηεο έληαζήο ηεο ή αλ ε νξγάλσζε νκάδσλ έλνπισλ αηάθησλ
εληάζζεηαη ζηελ έλλνηα ηεο επίζεζεο. Πάλησο, αξγφηεξα δηεπθξίληζε φηη άκπλα λνείηαη κφλν φηαλ
ππάξρεη πξάγκαηη έλνπιε επίζεζε θη φρη φηαλ έλα θξάηνο ηελ επηθαιείηαη γηα ηελ πξνζηαζία απφ
δηαθηλδχλεπζε ζπκθεξφλησλ αζθαιείαο. Ζ ζπιινγηθή άκπλα, απφ ηελ άιιε, εθθξάδεηαη ζην πιαίζην
ηνπ ΝΑΣΟ θη έρεη δχν πξνυπνζέζεηο: 1) ειεχζεξε ζπλαίλεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ θξαηψλ / 2)
πξφλνηα φηη ε επίζεζε θαηά ελφο απφ ηα κεηέρνληα θξάηε ζα απνηειεί επίζεζε θαηά φισλ ησλ
άιισλ κεηερφλησλ. Αξγφηεξα, ην Ηλζηηηνχην Γηεζλνχο Γηθαίνπ πηνζέηεζε Φήθηζκα, ην νπνίν κεηαμχ

άιισλ αλαθέξεη φηη ε αλάγθε θη ε αλαινγηθφηεηα απνηεινχλ θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ
άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο άκπλαο. Σν δηθαίσκα απηφ δξνκνινγείηαη γηα ην ζηνρεπκέλν θξάηνο ζε
πεξηπηψζεηο πξαγκαηηθήο ή πξνθαλψο επηθείκελεο έλνπιεο επίζεζεο θαη κφλν αλ δελ ππάξρεη
ελαιιαθηηθή δπλαηφηεηα. ΢ηε ζπλέρεηα, ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο απνθαζίδεη ή εμνπζηνδνηεί ηε
ρξήζε βίαο. Ζ έλνπιε επίζεζε πξέπεη λα παξνπζηάδεη νξηζκέλν βαζκφ ζνβαξφηεηαο, δηαθνξεηηθά
ππάξρνπλ ηα αληίκεηξα, ελψ δε λνείηαη 'πξνιεπηηθή άκπλα'. Σέινο, γηα ηηο πξάμεηο ηξνκνθξαηίαο
νξίδνληαη ηα εμήο -> α) αλ ε επίζεζε πξνέξρεηαη απφ ην έδαθνο ηξίηνπ θξάηνπο κε ππφδεημε ή κε
ηελ ελίζρπζε απηνχ, ηφηε ην ζηνρεπκέλν αζθεί ηελ άκπλα θαηά ηνπ ελ ιφγσ ηξίηνπ θξάηνπο / β)
αλ ε έλνπιε επίζεζε πξαγκαηνπνηείηαη απφ πεξηνρή πνπ δελ αλήθεη ζε θαλέλα θξάηνο, ηφηε ην
ακπλφκελν αζθεί ην δηθαίσκά ηνπ ζηελ ελ ιφγσ πεξηνρή / γ) ηέινο, πξνβιέπεηαη ζπλεξγαζία ησλ
άιισλ θξαηψλ κε ην ζηνρεπκέλν.
ΓΗΑΓΗΚΑ΢ΗΔ΢ ΠΑΡΔΜΒΑ΢Ζ΢ ΚΑΗ ΓΡΑ΢Ζ΢ ΣΟΤ ΟΖΔ ΓΗΑ ΣΖ
ΓΗΑΣΖΡΖ΢Ζ ΚΑΗ ΣΖΝ ΑΠΟΚΑΣΑ΢ΣΑ΢Ζ ΣΖ΢ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΔΗΡΖΝΖ΢
ΚΑΗ Α΢ΦΑΛΔΗΑ΢
1. Ζ ζπιινγηθή αζθάιεηα: Μέζα απφ ην Υάξηε ηνπ ΟΖΔ επηδηψρζεθε ε πξναγσγή ηεο ηδέαο ηεο
ζπιινγηθήο αζθάιεηαο. Χο αζθάιεηα λνείηαη β ζπγθξφηεζε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο πνπ ζα είλαη
ηθαλή λα απνηξέςεη απεηιή ή αλαηξνπή ηεο εηξήλεο. Έηζη, δφζεθαλ ηα πξσηεία ζην ΢πκβνχιην
Αζθαιείαο θαη πξνβιέθζεθε ε ζπγθξφηεζε δηεζλνχο έλνπιεο δχλακεο ηνπ δηεζλνχο νξγαληζκνχ θαη
κεραληζκνί επηβνιήο θπξψζεσλ θαηά ησλ θξαηψλ πνπ απεηινχλ ή ρξεζηκνπνηνχλ έλνπιε βία.
Δπίζεο, πξνβιέθζεθαλ ζπκπιεξσκαηηθνί ξφινη δηεζλνχο εμαζθάιηζεο ηεο αζθάιεηαο γηα ηα
πεξηθεξεηαθά ΢χκθσλα. Ζ αηνκηθή ρξήζε βίαο πεξηνξίζηεθε πάλησο κφλν ζηελ πεξίπησζε ηεο
λφκηκεο άκπλαο, ελψ αηφλεζε θη ε ζπιινγηθή αζθάιεηα.
2. Γξάζεηο ησλ αξκφδησλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ:

Α. Αξκνδηφηεηεο ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο -> α. Δηξεληθφο δηαθαλνληζκφο: Σν ΢πκβνχιην
Αζθαιείαο θαιεί ηα δηηζηάκελα θξάηε λα ιχζνπλ ηε δηαθνξά ηνπο κε κέζα, φπσο δηαπξαγκάηεπζε,
έξεπλα, κεζνιάβεζε, ζπλδηαιιαγή, δηαηηεζία, δηθαζηηθφο δηαθαλνληζκφο, πξνζθπγή ζε πεξηθεξεηαθά
φξγαλα θ.ά. Δπίζεο, εξεπλά αλ ε ζπλέρηζε ζπγθεθξηκέλεο δηαθνξάο ή θαηάζηαζεο θηλδπλεχεη λα
απεηιήζεη ηε δηεζλή εηξήλε θαη αζθάιεηα. Απφ ηελ πιεπξά ηνπ, νπνηνδήπνηε θξάηνο κέινο ή κε ηνπ
ΟΖΔ δχλαηαη λα αλαθέξεη επηιεθηηθψο νπνηαδήπνηε θαηάζηαζε ή δηαθνξά ηεο νπνίαο ε ζπλέρηζε
θηλδπλεχεη λα απεηιήζεη ηε δηεζλή εηξήλε θαη
αζθάιεηα. ΢ε νπνηαδήπνηε θάζε ηεο σο άλσ δηαθνξάο ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο δχλαηαη λα ζπζηήζεη
ζηα δηηζηάκελα θξάηε κεζφδνπο γηα ηελ επίιπζή ηεο. Αλ ηα δηηζηάκελα θξάηε δελ επηηπγράλνπλ
δηεπζέηεζε ηεο δηαθνξάο ηφηε απεπζχλνληαη εθ λένπ ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο, ην νπνίν ζπζηήλεη
κεζφδνπο επίιπζήο ηεο. Αλ, φκσο, ε δηαθνξά ζπλερίδεηαη θαη θηλδπλεχεη λα απεηιήζεη ηελ εηξήλε,
ηφηε ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο δχλαηαη λα ππνδείμεη ηνπο φξνπο επίιπζήο ηεο. // β. Γξάζε ζε ζρέζε
πξνο ηηο απεηιέο θαηά ηεο εηξήλεο, αλαηξνπή ηεο εηξήλεο θαη επηζεηηθέο πξάμεηο: Γηα ηελ
εμαζθάιηζε ηεο εηξήλεο πξνβιέπεηαη ε ιήςε κέηξσλ. Ζ πξψηε ελέξγεηα ηνπ ΢πκβνπιίνπ είλαη λα
θαιέζεη ηα ελδηαθεξφκελα θξάηε ή ην θξάηνο πνπ κε ηηο ελέξγεηέο ηνπ απεηιεί ηελ εηξήλε λα
ζπκκνξθσζεί ζε νξηζκέλα κέηξα πνπ ηνπ ππνδεηθλχεη. Μπνξεί λα ππνδείμεη ηα κέηξα απηά είηε ππφ
ηε κνξθή 'ζπζηάζεσο' ή κε λνκηθψο ππνρξεσηηθή 'απφθαζε'. Σα κέηξα απηά έρνπλ δχν κνξθέο ->
είηε α) δε ζπλεπάγνληαη ρξήζε βίαο, νπφηε ζπλίζηαληαη ζε πιήξε ή κεξηθή δηαθνπή ησλ
νηθνλνκηθψλ θαη δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ, θαζψο θαη ηε δηαθνπή ησλ επηθνηλσληψλ δηα μεξάο,

ζαιάζζεο θαη αέξνο. / είηε β) ζπλεπάγνληαη ηε ρξήζε βίαο, νπφηε ζπλίζηαληαη ζε 'δξάζε' πνπ
πεξηιακβάλεη έλνπιε παξέκβαζε απφ μεξάο, αέξνο θαη ζαιάζζεο απφ έλνπιεο δπλάκεηο πνπ
πξνζθέξνπλ εζεινληηθά δηάθνξα θξάηε κέιε ή δηεζλείο νξγαληζκνί. Σα κέηξα, επίζεο, κπνξεί λα
είλαη θαηαζηαιηηθά ή θπξσηηθά. Γηα λα πινπνηήζεη ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο ηα εμαγγειιφκελα
κέηξα, πξνβιέπεηαη ε ίδξπζε ζψκαηνο έλνπισλ δπλάκεσλ ηνπ ΟΖΔ.
Β. Αξκνδηφηεηεο ηεο Γεληθήο ΢πλέιεπζεο -> Μπνξεί λα εμεηάδεη νπνηνδήπνηε ζέκα αθνξά ζηηο
δηεζλείο ζρέζεηο θαη λα πηνζεηεί Φεθίζκαηα ππφ ηε κνξθή ΢πζηάζεσλ πξνο ηα θξάηε κέιε θαη ην
΢πκβνχιην Αζθαιείαο ή Γηαθεξχμεσλ. Παξαθνινπζεί ηελ εμέιημε ησλ δηεζλψλ θξίζεσλ, αιιά θαη
ίδξπζε επηθνπξηθά φξγαλα γηα ηνλ ίδην ζθνπφ, ελψ αζρνιείηαη θαη κε ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ
πεξηβάιινληνο, ηελ αλάπηπμε, ηηο δηαδηθαζίεο αθνπιηζκνχ θαη ηα νηθνλνκηθά ή λνκηζκαηηθά
πξνβιήκαηα ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο. Σέινο, ε δεκφζηα ζπδήηεζε θαη ην γεγνλφο φηη θάζε θξάηνο
έρεη ζηε Γ΢ κηα ςήθν, ραξαθηεξίδεηαη Κνηλνβνπιεπηηθή Γεκνθξαηία.
• Ζ ππφζεζε ηεο Κνξέαο: Ζ Γ΢ επελέβε ζην φλνκα ηνπ ΟΖΔ θαη, εθαξκφδνληαο ηε ζεσξία ησλ
αθαλψλ αξκνδηνηήησλ, δεκηνχξγεζε ζηξαηησηηθφ επηθνπξηθφ φξγαλν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο
επίζεζεο ηεο Βφξεηαο θαηά ηεο Νφηηαο Κνξέαο. Δμήγγεηιε, δει. πσο φηαλ ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο
αδπλαηεί λα ιάβεη απφθαζε ζε πεξίπησζε απεηιήο ή αλαηξνπήο ηεο εηξήλεο, ηφηε κπνξεί λα ην
ππνθαηαζηήζεη, ζπζηήλνληαο ζηα θξάηε κέιε λα πξνβνχλ ζε ζπιινγηθή ρξήζε βίαο.
Γ. Γξάζε ηνπ Γελ. Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ -> ΢πλδέεηαη πξνο ηξεηο παξάγνληεο: α) Ννκηθφο => έρεη
ην δηθαίσκα ζπλερνχο πξνζηαζίαο θαη παξέκβαζεο, είηε πξνζσπηθψο είηε δηα ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπ,
ζε φιεο ηηο δηαδηθαζίεο ησλ θχξησλ νξγάλσλ. Δπίζεο, ζπληάζζεη Δηήζηεο Δθζέζεηο πεξί ηνπ έξγνπ
ηνπ Οξγαληζκνχ, φπνπ εθθξάδεη ηηο αμηνινγηθέο θξίζεηο ηνπ. Σέινο, εθηζηά ηελ πξνζνρή ηνπ
΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο ζε θάζε ππφζεζε πνπ θαηά ηε γλψκε ηνπ κπνξεί λα απεηιήζεη ή λα
δηαηαξάμεη ηε δηεζλή εηξήλε θαη αζθάιεηα. / β) Πνιηηηθφο => Δίλαη θαηεμνρήλ δηεζλήο ιεηηνπξγφο, ν
νπνίνο δελ ππάγεηαη ζε θακία θπβέξλεζε, δελ παίξλεη νδεγίεο απφ θαλέλα θξάηνο θαη απνηειεί
εγγχεζε πξνβνιήο ησλ ζπκθεξφλησλ ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο γεληθψο. Μπνξεί, δειαδή, λα
παξεκβαίλεη θαη άηππα κε δηαδηθαζίεο δηαθαλνληζκνχ πνπ πεξηέρνπλ ην ζηνηρείν ηεο ερεκχζεηαο θαη
λα θέξεη ηα δηηζηάκελα κέξε ζε ζπλελλφεζε = ήξεκε δηπισκαηία. / γ) Αλζξψπηλνο => Ζ
πξνζσπηθφηεηά ηνπ απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ επηηπρία ηεο απνζηνιήο ηνπ· βέβαηα,
πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε θαη ην δηεζλέο πεξηβάιινλ ζην νπνίν θαιείηαη λα αζθήζεη ηελ εληνιή
ηνπ.
Γ. Δηξελεπηηθέο δπλάκεηο -> α) Πξαθηηθέο αλάγθεο πνπ επέβαιαλ ππέξβαζε ησλ πξνβιεπφκελσλ
απφ ην Υάξηε: Ο Υάξηεο πξνβιέπεη ηε δπλαηφηεηα ζχζηαζεο ζψκαηνο ελφπισλ δπλάκεσλ ηνπ
ΟΖΔ, πνπ ζα ελεξγνχζε ππφ ηελ εγεζία ελφο Γεληθνχ Δπηηειείνπ. Δπίζεο, έλνπιεο ζπξξάμεηο κε
δηεζλνχο ραξαθηήξα απαηηνχλ ηελ παξεκβνιή εηξελεπηηθψλ ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ ηνπ ΟΖΔ
κεηαμχ ησλ αληηκαρφκελσλ (= Δηξελεπηηθέο Απνζηνιέο ηνπ ΟΖΔ). Μάιηζηα, έρνπλ ηδξπζεί
επηθνπξηθά φξγαλα πνιηηηθψλ παξαηεξεηψλ, θαζψο θαη κεζνιάβεζεο θαη ζπλαιιαγήο. ΢πζηήλνληαη,
επηπιένλ, θαη έθηαθηεο έλνπιεο δπλάκεηο- π.ρ. 1964 ζηελ Κχπξν- θαη επηρεηξήζεηο δηαηήξεζεο θαη
εδξαίσζεο ηεο εηξήλεο. / β) Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ Δηξελεπηηθψλ Γπλάκεσλ ηνπ ΟΖΔ: 1.
δεκηνπξγνχληαη θαηφπηλ ζπζηάζεσο ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο ή ηεο Γ΢ ή ηνπ Γελ.
Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ ίδξπζή ηνπο είλαη ε ζπλαίλεζε ησλ
δηακαρφκελσλ θξαηψλ ή ηνπ θξάηνπο ζην έδαθνο ηνπ νπνίνπ αλαπηχζζνληαη. / 2. Ζ πξνζθνξά
ελφπισλ δπλάκεσλ γίλεηαη απφ ηα θξάηε κέιε θαηά ηξφπν πξναηξεηηθφ, φπσο θαη ε
ρξεκαηνδφηεζε θάζε επηρείξεζεο. Οη δπλάκεηο απηέο δελ πεξηιακβάλνπλ έλνπιεο δπλάκεηο ησλ
πέληε κφληκσλ κειψλ ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο θαη ηα θξάηε πνπ ζέηνπλ ζηξαηεχκαηα ζηε δηάζεζε
ηνπ ΟΖΔ κπνξνχλ λα ηα απνζχξνπλ. / 3. Οη πνιπεζληθέο απηέο έλνπιεο δπλάκεηο ππάγνληαη ζε

εληαία δηνίθεζε θαη αλάγνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ επηθνπξηθψλ νξγάλσλ ηνπ ΟΖΔ· θαηά ηελ
άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο δε ζεσξνχληαη κέιε ησλ ελφπισλ δπλάκεσλ ηνπ θξάηνπο πξνέιεπζήο
ηνπο. / 4. Οη έλνπιεο Δηξελεπηηθέο Γπλάκεηο ηνπ ΟΖΔ είλαη δπλάκεηο παξαηεξεηψλ πνπ
παξεκβάιινληαη κεηαμχ ησλ δηακαρφκελσλ θξαηψλ θαη επηηπγράλνπλ θαηάπαπζε ηνπ ππξφο,
πεξαηηέξσ εθερεηξία θαη ζχλαςε ζπλζεθψλ εηξήλεο· θέξνπλ ειαθξχ νπιηζκφ, ηνλ νπνίν
ρξεζηκνπνηνχλ κφλν ζε άκπλα. ΢πλήζσο νη Δηξελεπηηθέο Γπλάκεηο ηνπ ΟΖΔ επηθνπξνχληαη απφ έλα
πνιηηηθφ βξαρίνλα, ν νπνίνο αγσλίδεηαη γηα ηελ επίηεπμε νξηζηηθήο εηξήλεο κεηαμχ ησλ
δηακαρφκελσλ. Πεξηιακβάλεη πνιηηηθφ πξνζσπηθφ απφ ηελ έδξα ηνπ ΟΖΔ θη απφ άιινπο δηεζλείο
νξγαληζκνχο, πνιινχο εζεινληέο, δηπισκάηεο, κέιε κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ,
ηαηξνθαξκαθεπηηθφ πξνζσπηθφ, κεηαθξαζηέο. Όια απηά ηα πξφζσπα ππάγνληαη ζε έλαλ Δηδηθφ
Δθπξφζσπν ηνπ Γελ. Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ. Σέινο, εηξελεπηηθέο δπλάκεηο έρνπλ αλαπηπρζεί θη απφ
πεξηθεξεηαθνχο νξγαληζκνχο (ΝΑΣΟ, ΔΔ) κε εμνπζηνδφηεζε ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο.
Ο ΔΗΡΖΝΗΚΟ΢ ΑΝΣΑΓΧΝΗ΢ΜΟ΢ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΓΗΑΦΟΡΧΝ Χ΢
ΤΠΟΥΡΔΧ΢Ζ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ
1. Τπνρξέσζε γηα εηξεληθή επίιπζε ησλ δηεζλψλ δηαθνξψλ: Γηα ηελ νξγάλσζε ηεο δηεζλνχο
θνηλφηεηαο, κέζσ ηεο επηβνιήο ηνπ δηθαίνπ θαη ηνλ εηξεληθφ δηαθαλνληζκφ ησλ δηεζλψλ δηαθνξψλ.
Απνηειεί ινγηθφ επαθφινπζν ηεο απαγφξεπζεο ρξήζεο βίαο ζηηο δηεζλείο ζρέζεηο θαη ηαπηφρξνλα κηα
γεληθή, ζεηηθή θαη απηνηειή ππνρξέσζε, ε νπνία έρεη δχν δηαθνξεηηθνχο απνδέθηεο: δεζκεχεη αθελφο
ηα θξάηε θαη αθεηέξνπ ηνλ Οξγαληζκφ σο ππνθείκελν ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ. α) Δίλαη γεληθή γηαηί
φια ηα θξάηε (φρη κφλν ηα κέιε) νθείινπλ λα δηαθαλνλίδνπλ ηηο δηεζλείο ηνπο δηαθνξέο κε εηξεληθά
κέζα θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα κελ ηίζεηαη ζε θίλδπλν ε δηεζλήο εηξήλε, ε αζθάιεηα θαη ε
δηθαηνζχλε. -> εζηκηθφο ραξαθηήξαο. Σα ελδηαθεξφκελα κέξε ζε θάζε δηαθνξά, ε παξάηαζε ηεο
νπνίαο κπνξεί λα ζέζεη ζε θίλδπλν ηε δηαηήξεζε ηεο δηεζλνχο εηξήλεο θαη αζθάιεηαο, ζα πξνζπαζνχλ
λα ιχζνπλ ηε δηαθνξά ηνπο κε δηάθνξεο κεζφδνπο, φπσο αλαιχνληαη παξαθάησ. Οη ζρεηηθέο
δηαηάμεηο αλαθέξνληαη ζε φιεο ηηο δηαθνξέο, αλεμαξηήησο ηεο θχζεο ή ηεο ζνβαξφηεηάο ηνπο. / β)
Δίλαη απηνηειήο θαη ζεηηθή, γηαηί φια ηα θξάηε πξέπεη, φρη κφλν λα κε ρξεζηκνπνηνχλ βία, αιιά θαη
λα πξνβαίλνπλ ζηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο γηα ηελ επίιπζε ησλ κεηαμχ ηνπο δηαθνξψλ, 'απνθιεηζηηθά'
κε εηξεληθέο κεζφδνπο. Ζ ππνρξέσζε δε ζπλεπάγεηαη ηαπηφρξνλα θαη ηελ ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ λα
επηιχζνπλ νπσζδήπνηε κηα δηαθνξά κεηαμχ ηνπο· νθείινπλ, φκσο, κε θαιή πίζηε λα πξνζθεχγνπλ
ζηηο δηάθνξεο κεζφδνπο εηξεληθνχ δηαθαλνληζκνχ θαη λα επηδεηθλχνπλ αιεζηλή βνχιεζε γηα ηελ
επίιπζή ηεο. γ) Δπηπιένλ, ε ππνρξέσζε είλαη ζπλερήο, δηφηη ζε πεξίπησζε απνηπρίαο επίιπζεο κηαο
δηαθνξάο κε κηα κέζνδν, πξέπεη λα γίλεηαη πξνζθπγή ζε άιιεο.
2. Διεπζεξία επηινγήο κεζφδσλ: δει. δηαπξαγκάηεπζε, έξεπλα, κεζνιάβεζε, ζπλδηαιιαγή,

δηαηηεζία, δηθαζηηθφο δηαθαλνληζκφο, πξνζθπγή ζε πεξηθεξεηαθνχο νξγαληζκνχο ή ζπκθσλίεο ή άιια
εηξεληθά κέζα => επίιπζε δηαθνξψλ κε ειεπζεξία επηινγήο (κία ή πεξηζζφηεξεο ή ζπλδπαζκφο·
πεξηνξίδεηαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ηα θξάηε έρνπλ δεζκεπζεί εθ ησλ πξνηέξσλ λα ππνβάιινπλ
κειινληηθέο δηαθνξέο ζε κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία επίιπζεο) θαη κε βάζε ηελ αξρή ηεο
θπξίαξρεο ηζφηεηαο ησλ θξαηψλ. Οη κέζνδνη απηνί ζα κπνξνχζαλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε α)
δηπισκαηηθέο (δηαπξαγκάηεπζε, θαιέο ππεξεζίεο, έξεπλα, κεζνιάβεζε, ζπλδηαιιαγή), ην
απνηέιεζκα ησλ νπνίσλ δελ είλαη δεζκεπηηθφ γηα ηα κέξε / θαη β) λνκηθέο (δηαηηεζία,
δηθαζηηθφο δηαθαλνληζκφο) πνπ απνιήγνπλ ζε κηα απφθαζε δηθαηνδνηηθνχ νξγάλνπ κε βάζε ην
δίθαην, ε νπνία είλαη δεζκεπηηθή γηα ηα κέξε.

3. Οη δηπισκαηηθέο κέζνδνη: Α. Γηαπξαγκάηεπζε -> βαζηθή δηαδηθαζία ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ θαη
ηδηαίηεξα ησλ δηκεξψλ => απεπζείαο επηθνηλσλία, αιιά βξαδχηεηα δηαδηθαζίαο + κέζν πίεζεο ζην
αδχλαην κέξνο. Πξνηνχ κηα δηαθνξά απνηειέζεη αληηθείκελν δηθαζηηθήο πξνζθπγήο, ζα πξέπεη ην
πεξηερφκελφ ηεο λα έρεη πξνζδηνξηζηεί κε ζαθήλεηα, κέζσ δηπισκαηηθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ. Δπίζεο,
ηα κέξε νθείινπλ λα ζπκπεξηθέξνληαη θαηά ηξφπν ψζηε νη δηαπξαγκαηεχζεηο λα έρνπλ πεξηερφκελν,
πξάγκα πνπ δε ζπκβαίλεη φηαλ ην θαζέλα επηκέλεη ακεηαθίλεηα ζηηο ζέζεηο ηνπ. // Β. Φηιηθέο
ππεξεζίεο θαη κεζνιάβεζε -> Φηιηθέο ππεξεζίεο είλαη ε παξέκβαζε ηξίηνπ θξάηνπο ή δηεζλνχο
νξγαληζκνχ πνπ απνβιέπεη ζην λα επηηεπρζεί πξνζέγγηζε κεηαμχ ησλ δηηζηάκελσλ θξαηψλ γηα ηελ
έλαξμε απεπζείαο δηαπξαγκαηεχζεσλ. Δθείλνο πνπ παξέρεη θηιηθέο ππεξεζίεο δελ αζρνιείηαη κε ηελ
νπζία ηεο δηαθνξάο νχηε κεηέρεη ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο· αζθεί δξαζηεξηφηεηα πνιηηηθήο θχζεο
επηρεηξψληαο λα πείζεη ηα κέξε λα έξζνπλ ζε απεπζείαο δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηελ επίιπζε κηαο
κεηαμχ ηνπο δηαθνξάο. Ζ κεζνιάβεζε είλαη λνκηθφο ζεζκφο θαηά ηνλ νπνίν ηξίην θξάηνο, δηεζλήο
νξγαληζκφο ή κηα αλεμάξηεηε πξνζσπηθφηεηα, κε ηελ ειεχζεξε ζπλαίλεζε ησλ κεξψλ ζε κηα
δηαθνξά, εμεηάδεη φια ηα νπζηαζηηθά ζηνηρεία ηεο δηέλεμεο, κεηέρεη ελεξγψο ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο
θαη πξνηείλεη ιχζε ηεο δηαθνξάο, πνπ δε δεζκεχεη ηα κέιε (εθηφο αλ ηελ απνδερηνχλ). // Γ. Έξεπλα
θαη ζπλδηαιιαγή -> Πξνβιέπεηαη ε ζχζηαζε ελφο νξγάλνπ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο δηαθνξάο. Οη
δηεζλείο επηηξνπέο Έξεπλαο έρνπλ σο απνζηνιή ηε δηαιεχθαλζε ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ πνπ
νδεγνχλ ζε ζπγθεθξηκέλε δηέλεμε θαη ηε ζχληαμε ζρεηηθήο Έθζεζεο. Οη επηηξνπέο απηέο δελ
εμνπζηνδνηνχληαη λα πξνηείλνπλ ιχζεηο θαη ηα πνξίζκαηά ηνπο δελ έρνπλ δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα γηα
ηα κέξε (δηαδξακαηίδνπλ ξφιν ζπκπιεξσηηθφ). Οη δηεζλείο επηηξνπέο ΢πλδηαιιαγήο απνηεινχληαη
απφ 3-5 κέιε θαη ζπλδπάδνπλ αξκνδηφηεηεο κεζνιαβεηή θαη επηηξνπήο έξεπλαο. Ζ δηαδηθαζία ηεο
ζπλδηαιιαγήο πεξηιακβάλεη ηε δηεξεχλεζε φισλ ησλ ζηνηρείσλ κηαο δηαθνξάο απφ έλα αλεμάξηεην
φξγαλν, ην νπνίν ππνβάιεη Έθζεζε ζηα κέξε θαη πεξηιακβάλεη ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο γηα ηελ
επίιπζε ηεο δηαθνξάο, πνπ δελ είλαη δεζκεπηηθέο.
4. Οη λνκηθέο κέζνδνη επίιπζεο ησλ δηεζλψλ δηαθνξψλ: Α. Γηαηηεζία θαη δηθαζηηθφο

δηαθαλνληζκφο -> Ζ δηαηηεζία έρεη σο αληηθείκελν ηελ εηξεληθή δηεπζέηεζε ησλ δηεζλψλ δηαθνξψλ
κεηαμχ θξαηψλ κε δηθαζηέο ηεο επηινγήο ηνπο θη επί ηε βάζεη ηνπ ζεβαζκνχ ηνπ δηθαίνπ. Δκπεξηέρεη
θαη ηελ ππνρξέσζε ζεβαζκνχ κε θαιή πίζηε ηεο απφθαζεο. Ζ ζχλζεζε, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία
ηνπ δηαηηεηηθνχ νξγάλνπ θαζνξίδεηαη απφ ηα δηάδηθα κέξε, ζπλήζσο γηα κηα ζπγθεθξηκέλε δηαθνξά,
κε ηελ ππνγξαθή ζπλππνζρεηηθνχ δηαηηεζίαο. Πξνβιέθζεθε θη ε δεκηνπξγία Γηαξθνχο Γηαηηεηηθνχ
Γηθαζηεξίνπ = ζεζκηθή ππνδνκή πνπ πεξηιακβάλεη θαηάινγν δηαηηεηψλ, φπνπ θάζε θξάηνο κέξνο
ζηηο ΢πκβάζεηο ηεο Υάγεο κπνξεί λα ππνδείμεη κέρξη ηέζζεξα πξφζσπα πνπ εγγξάθνληαη ζηελ
θαηάζηαζε δηαζέζηκσλ δηαηηεηψλ. ΢ηελ πεξίπησζε ηνπ δηθαζηηθνχ δηαθαλνληζκνχ, ην δηθαζηηθφ
φξγαλν ραξαθηεξίδεηαη απφ κνληκφηεηα θαη πξνυθηζηάκελε νξγαλσηηθή θαη δηθνλνκηθή δνκή πνπ
έρεη πξνβιεθζεί ζηελ θαηαζηαηηθή ηνπ πξάμε. ΢ήκεξα, εθηφο απφ ην ΓΓΥ, ππάξρνπλ θη άιια δηεζλή
δηθαζηήξηα νηθνπκεληθνχ (π.ρ. Γηθαζηήξην ηεο Θάιαζζαο) ή πεξηθεξεηαθνχ ραξαθηήξα (π.ρ.
Γηθαζηήξην ΔΔ).
Β. Σν πξφβιεκα ησλ λνκηθψλ θαη πνιηηηθψλ δηαθνξψλ: Πνιηηηθέο είλαη νη δηαθνξέο πνπ απφ ηε
θχζε ηνπο θη απφ ην φηη αθνξνχζαλ ζε 'δεηήκαηα ηηκήο, αλεμαξηεζίαο θαη δσηηθψλ ζπκθεξφλησλ'
ησλ θξαηψλ, δελ πξνζθέξνληαλ γηα δηθαηνδνηηθή επίιπζε, αιιά γηα πνιηηηθή. Ννκηθέο, πάιη,
ζεσξήζεθαλ νη δηαθνξέο πνπ: α) κπνξνχλ λα θξηζνχλ θαη' εθαξκνγή ζαθψλ θαη αλαγλσξηζκέλσλ
θαλφλσλ ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ / β) δε ζίγνπλ ηελ αλεμαξηεζία ή ηα ζπκθέξνληα ησλ θξαηψλ / γ)
γηα ηε ιχζε ηνπο ε εθαξκνγή ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ δελ αληίθεηηαη ζηελ ηδέα ηεο δηθαηνζχλεο /
δ) πνπ αθνξνχλ ζε πθηζηάκελα λνκηθά δηθαηψκαηα θη φρη ζε απαηηήζεηο πνπ απνβιέπνπλ ζηελ
ηξνπνπνίεζε ηνπ ηζρχνληνο δηθαίνπ. -> παξαπέκπνληαη ζην ΓΓΥ. Ζ δηάθξηζε, πάλησο, ζεσξείηαη

αλεπηζηεκνληθή, αθνχ φιεο νη δηαθνξέο, αλεμαξηήησο πξνέιεπζεο ή ραξαθηήξα, είλαη επηδεθηηθέο

δηθαζηηθνχ ή δηνηθεηηθνχ δηαθαλνληζκνχ· εμάιινπ, ζεκαζία έρεη ε αμίσζε ησλ κεξψλ.
ΣΟ ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑ΢ΣΖΡΗΟ ΣΧΝ ΖΝΧΜΔΝΧΝ ΔΘΝΧΝ (ΥΑΓΖ΢)
1. Γεληθά: Μεηά ην ηέινο ηνπ Β' Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, δεκηνπξγήζεθε ην ΓΓΥ, πνπ είλαη ην θχξην
δηθαζηηθφ φξγαλν ηνπ ΟΖΔ, θαη ην Καηαζηαηηθφ ηνπ είλαη πξνζαξηεκέλν ζην Υάξηε, σο
αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ => φια ηα κέιε ηνπ ΟΖΔ είλαη θαη κέξε ζην Καηαζηαηηθφ ηνπ Γηθαζηεξίνπ.
Πάλησο, νχηε ην Καηαζηαηηθφ νχηε ν Υάξηεο πξνζδίδνπλ ζην Γηθαζηήξην ππνρξεσηηθή δηθαηνδνζία
γηα ηελ επίιπζε ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ θξαηψλ· απαηηείηαη πάληα ε ζπλαίλεζε φισλ ησλ δηαδίθσλ
κεξψλ γηα λα απνθηήζεη δηθαηνδνζία. Βέβαηα, ν Υάξηεο επηηξέπεη ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο λα
ζπζηήζεη ζηα κέξε ζε κηα δηαθνξά κεζφδνπο θαη δηαδηθαζίεο επίιπζεο θαη λα ηα παξαπέκπεη ζην
ΓΓΥ.
2. Οξγάλσζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ

Α. ΢χλζεζε-εθινγή κειψλ: Απνηειείηαη απφ 15 αλεμάξηεηνπο δηθαζηέο πνπ εθιέγνληαη,
αλεμαξηήησο ηζαγέλεηαο, αλάκεζα ζε πξφζσπα κε κεγάιν εζηθφ θχξνο, πνπ ζπγθεληξψλνπλ ηηο
πξνυπνζέζεηο γηα λα αζθνχλ ζηηο ρψξεο ηνπο αλψηαηα δηθαζηηθά ιεηηνπξγήκαηα ή πνπ είλαη
δηεζλνιφγνη. Ηζρχεη ε γεσγξαθηθή εθπξνζψπεζε (αλ θαη πάληα ζπκκεηέρνπλ ππήθννη ησλ πέληε
κφληκσλ κειψλ ηνπ ΢πκβνπιίνπ Αζθαιείαο) -> 5 γηα ηε Γ. Δπξψπε θαη άιιεο ρψξεο, 3 απφ ηελ
Αθξηθή, 3 απφ ηελ Αζία, 2 απφ ηε Λαηηληθή Ακεξηθή θαη 2 απφ ηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε. Σα κέιε ηνπ
Γηθαζηεξίνπ εθιέγνληαη κε ηελ ππφδεημε απφ θάζε θξάηνο κέινο ηνπ ΟΖΔ έσο 4 ππνςεθίσλ. Απφ
απηνχο νη δχν ην πνιχ κπνξεί λα πξνέξρνληαη απφ ην θξάηνο ηνπ νπνίνπ ηελ ηζαγέλεηα έρνπλ νη
ππνδείμαληεο θη νη ππφινηπνη απφ νπνηνδήπνηε άιιν θξάηνο. Σα νλφκαηα ησλ ππνδεηθλπφκελσλ απφ
ηηο επηκέξνπο εζληθέο νκάδεο θνηλνπνηνχληαη ζην Γελ. Γξακκαηέα ηνπ ΟΖΔ πνπ ζπληάζζεη
θαηάζηαζε ησλ ππνςεθίσλ. Απηή ππνβάιιεηαη ζε ςεθνθνξία ζηε Γ΢ θαη ζην ΢πκβνχιην
Αζθαιείαο· γηα λα εθιεγεί ν ππνςήθηνο πξέπεη λα ιάβεη ηελ πιεηνςεθία θαη ζηα δχν
πξναλαθεξζέληα => νη δηθαζηέο εθιέγνληαη γηα ελλέα ρξφληα θη ε ζεηεία ηνπο αλαλεψλεηαη αλά
ηξηεηία θαηά ην 1/3.
Β. Γηθαζηέο ad hoc: Όηαλ έλα δηάδηθν θξάηνο δελ έρεη δηθαζηή ηεο ηζαγέλεηάο ηνπ ζηε ζχλζεζε ηνπ
Γηθαζηεξίνπ, δηθαηνχηαη λα νξίζεη έλαλ ηεο επηινγήο ηνπ. Ο ζεζκφο θαηεγνξήζεθε γηαηί δελ έρεη
πάληα σο απνηέιεζκα λα θξίλεηαη κηα ππφζεζε απφ ηειείσο αλεμάξηεην φξγαλν· πξφθεηηαη, φκσο, γηα
ππνθξηζία α) επεηδή φιεο νη κεγάιεο δπλάκεηο έρνπλ δηθαζηή ηεο ηζαγέλεηάο ηνπο ζην Γηθαζηήξην θαη
β) γηαηί νξηζκέλεο απνξίεο θαη πξνβιήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ κπνξνχλ λα επηιπζνχλ κφλν απφ έλα
δηαθεθξηκέλν λνκηθφ πνπ έρεη ηελ ηζαγέλεηα ηνπ δηάδηθνπ θξάηνπο θαη γλσξίδεη ηα πξάγκαηα ζε
βάζνο. Μπνξεί έλα κφλν θξάηνο λα νξίδεη ad hoc δηθαζηή (Τπφζεζε Τθαινθξεπίδαο ηνπ Αηγαίνπ) ή
ηα δηάδηθα θξάηε λα επηιέγνπλ δηθαζηή πνπ δελ είλαη ηεο ηζαγέλεηάο ηνπο (Τπφζεζε Barcelona
Traction)· ππάξρνπλ θαη πεξηπηψζεηο πνπ θαλέλα δηάδηθν θξάηνο δε ζέιεη λα νξίζεη ad hoc δηθαζηή.
Άξα, ζηηο θαη' αληηδηθία ππνζέζεηο, ε ππφδεημε ελφο δηθαζηή ad hoc απνηειεί δηθαίσκα ησλ δηαδίθσλ
θξαηψλ. ΢ηελ πεξίπησζε, φκσο, πνπ ην Γηθαζηήξην αζθεί ηε γλσκνδνηηθή ηνπ ιεηηνπξγία, ηφηε έρεη
δερζεί ηελ ππφδεημε δηθαζηψλ ad hoc κε θάπνηα δηζηαθηηθφηεηα.
3. Ζ αξκνδηφηεηα ηνπ ΓΓΥ επί δηεζλψλ δηαθνξψλ: Αθελφο απνθαίλεηαη επί δηεζλψλ δηαθνξψλ πνπ
ηνπ ππνβάιινπλ ηα θξάηε θαη αθεηέξνπ έρεη γλσκνδνηηθή αξκνδηφηεηα επί δεηεκάησλ πνπ
ππνβάιινληαη ζε απηφ απφ φξγαλα θαη νξγαλψζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ΟΖΔ.

Α. Αξκνδηφηεηα ratione personae: Μφλν ηα θξάηε κπνξνχλ λα είλαη δηάδηθνη ζε ππνζέζεηο ελψπηνλ
ηνπ Γηθαζηεξίνπ. Απαηηείηαη ξεηή εθ κέξνπο ηνπο γεληθή ή θαηά πεξίπησζε απνδνρή δηθαηνδνζίαο.
Δπίζεο, θξάηε κε κέιε ηνπ ΟΖΔ κπνξνχλ λα θαηαζηνχλ κέξε ζην Καηαζηαηηθφ ηνπ Γηθαζηεξίνπ,
εθφζνλ αλαιακβάλνπλ ηηο ππνρξεψζεηο πνπ εκπεξηέρεη απηφ θη ν Υάξηεο ηνπ ΟΖΔ. Σν ΓΓΥ δελ
κπνξεί λα επηιεθζεί κηαο δηαθνξάο κεηαμχ θξαηψλ παξά κφλν κε ηε ζπλαίλεζή ηνπο, θαζψο ε
ζπκκεηνρή ζην Καηαζηαηηθφ ηνπ δε ζπλεπάγεηαη αλαγλψξηζε ππνρξεσηηθήο δηθαηνδνζίαο.
Β. Πψο εθδειψλεηαη ε ζπλαίλεζε ησλ θξαηψλ λα ππάγνπλ νξηζκέλεο δηαθνξέο ή φιεο ηηο
δηαθνξέο ηνπο ζην ΓΓΥ: α. ΢πκβαηηθή απνδνρή ηεο αξκνδηφηεηαο ηνπ -> Ζ αξκνδηφηεηα ηνπ
ΓΓΥ επεθηείλεηαη ζε φιεο ηηο ππνζέζεηο πνπ ηα κέξε ηνπ ππνβάιινπλ, θαζψο θαη ζε φιεο ηηο
πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη ζην Υάξηε ή ζε ηζρχνπζεο ζπλζήθεο ή ζπκβάζεηο. ΗΗ • ΢πλππνζρεηηθφ
=> Σξφπνο ζεκειίσζεο ηεο δηθαηνδνζίαο ηνπ Γηθαζηεξίνπ, κε ηνλ νπνίν ηα θξάηε δηαηππψλνπλ
εξψηεκα επί ηνπ νπνίνπ απηφ θαιείηαη λα απνθαλζεί = εηδηθή ζπκβαηηθή απνδνρή ηεο αξκνδηφηεηαο
ηνπ Γηθαζηεξίνπ. / • ΢πλζήθε => ΢πκβάζεηο πνιπκεξείο ή δηκεξείο, θαζψο θαη θσδηθνπνηεηηθνχ
ραξαθηήξα πξνζδίδνπλ αξκνδηφηεηα ζην Γηθαζηήξην. Πάλησο, πνιιέο θνξέο, ηα ζπκβαιιφκελα κέξε
ζηηο θσδηθνπνηεηηθέο ζπκβάζεηο δελ απνδέρνληαη απηφκαηα ηε δηθαηνδνζία ηνπ δηθαζηεξίνπ. Έηζη, νη
ξήηξαο πεξί επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ εληάζζνληαη ζε ρσξηζηφ Πξσηφθνιιν, ψζηε λα ππάξρεη ε
δηαθνξνπνίεζε αλάκεζα ζηελ ππνρξέσζε θαιφπηζηεο εθηέιεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ζχκβαζεο θαη
ζηε δπλαηφηεηα επηινγήο δηαθφξσλ κέζσλ επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ πνπ ελδέρεηαη λα αλαθχςνπλ απφ
ηελ εξκελεία/εθαξκνγή απηψλ ησλ θεηκέλσλ (π.ρ. Τπφζεζε ηνπ Ακεξηθαληθνχ δηπισκαηηθνχ θαη
πξνμεληθνχ πξνζσπηθνχ ζηελ Σερεξάλε). ΢ε άιιεο, πάιη, πεξηπηψζεηο θσδηθνπνηεηηθψλ ζπκβάζεσλ,
ε ξήηξα δηθαηνδνηηθήο επίιπζεο εκπεξηέρεηαη ζην ζψκα ηεο ζχκβαζεο-π.ρ. ΢χκβαζε ηνπ ΟΖΔ γηα
ηελ πξφιεςε θαη θαηαζηνιή ηεο γελνθηνλίαο ηνπ 1948+ ζηελ Τπφζεζε εθαξκνγήο ηεο ΢χκβαζεο
πεξί ηεο εμάιεηςεο φισλ ησλ κνξθψλ θπιεηηθψλ δηαθξίζεσλ κεηαμχ Ρσζίαο θαη Γεσξγίαο. Ρήηξεο
δηθαηνδνζίαο ππάξρνπλ, ηέινο, θαη ζε πνιιά δηκεξή ζπκβαηηθά θείκελα- π.ρ. Δλδηάκεζε ΢πκθσλία
Διιάδαο θαη Πξψελ Γηνπγθνζιαβίαο, πνπ εμαηξεί ηηο δηαθνξέο επί ηεο νλνκαζίαο. // β. Απνδνρή ηεο
πξναηξεηηθήο ξήηξαο ππνρξεσηηθήο δηθαηνδνζίαο ηνπ Γηθαζηεξίνπ (άξζξν 36, παξ. 2) -> Σα
θξάηε πνπ είλαη κέξε ζην Καηαζηαηηθφ, κπνξνχλ νπνηεδήπνηε λα δειψζνπλ φηη αλαγλσξίδνπλ σο
ππνρξεσηηθή, ρσξίο εηδηθή ζπκθσλία θαη ζε ζρέζε κε νπνηνδήπνηε άιιν θξάηνο πνπ αλαιακβάλεη
ηελ ίδηα ππνρξέσζε κε απηά, ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Γηθαζηεξίνπ, σο πξνο φιεο ηηο δηαθνξέο πνπ
αλαθέξνληαη: • ζηελ εξκελεία κηαο ζπλζήθεο / • ζε νπνηνδήπνηε δήηεκα δηεζλνχο δηθαίνπ/ • ζηελ
χπαξμε θάζε γεγνλφηνο, ην νπνίν αλ απνδεηρζεί ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη παξαβίαζε δηεζλνχο
ππνρξέσζεο / • ζηε θχζε ή ηελ έθηαζε ηεο επαλφξζσζεο πνπ πξέπεη λα γίλεη γηα ηελ παξαβίαζε
κηαο δηεζλνχο ππνρξέσζεο. Ζ Διιάο αλαγλσξίδεη, ππφ ηνλ φξν ηεο ακνηβαηφηεηαο, ηελ ππνρξεσηηθή
δηθαηνδνζία ηνπ Γηθαζηεξίνπ γηα φιεο ηηο λνκηθέο δηαθνξέο πνπ πξνβιέπνληαη
ζην άξζξν 36, κε εμαίξεζε απηέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ιήςε κέηξσλ ακπληηθνχ ραξαθηήξα γηα
ιφγνπο εζληθήο άκπλαο. Ζ δήισζε ηνπ άξζξνπ 36 παξ. 2, αλ θη απνηειεί κνλνκεξή δηθαηνπξαμία,
σζηφζν, ζπληζηά καδί κε ηελ αλάινγε δήισζε πνπ γίλεηαη απφ ην άιιν θξάηνο κε ην νπνίν πθίζηαηαη
δηαθνξά, έλα δεζκφ ζπλαηλεηηθφ, πνπ δεκηνπξγεί ζπκβαηηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ κεξψλ. Οη δχν
κνλνκεξείο δειψζεηο ησλ δηαδίθσλ, θαηά ηελ έθηαζε πνπ ζπκπίπηνπλ, πξνζδίδνπλ αξκνδηφηεηα (=
ππνρξεσηηθή δηθαηνδνζία) ζην Γηθαζηήξην. Οη δειψζεηο ζπλνδεχνληαη ζπρλά κε επηθπιάμεηο, πνπ
ππφθεηληαη ζηνλ φξν ηεο ακνηβαηφηεηαο, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ην Γηθαζηήξην έρεη αξκνδηφηεηα
κφλν θαηά ην κέηξν πνπ ζπκπίπηνπλ νη δειψζεηο ησλ δχν θξαηψλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη έλα θξάηνο
κπνξεί λα επηθαιεζζεί ηελ επηθχιαμε ηνπ άιινπ θξάηνπο γηα λα απνθχγεη ηελ εθδίθαζε ηεο
δηαθνξάο- π.ρ. Τπφζεζε Ννξβεγηθψλ Γαλείσλ -> ε Ννξβεγία επηθαιέζηεθε επηθχιαμε ηεο Γαιιίαο
θαη θαηέζηεζε αλαξκφδην ην Γηθαζηήξην. Οη δειψζεηο κπνξεί λα πεξηνξίδνληαη ρξνληθά θαη κεηά λα
αλαλεψλνληαη ζησπεξά. Δμάιινπ, ηα θξάηε επηθπιάζζνληαη ηνπ δηθαηψκαηνο λα θνηλνπνηήζνπλ αλά
πάζα ζηηγκή ηελ αλάθιεζή ηνπο, κε πξνεηδνπνίεζε ή φρη. // γ. Forum prorogatum -> H

αξκνδηφηεηα ηνπ Γηθαζηεξίνπ κπνξεί λα ζεκειησζεί ζηνλ ηξφπν ζπκπεξηθνξάο ελφο θξάηνπο. Έηζη,
έλα θξάηνο κπνξεί λα εηζαγάγεη κηα δηαθνξά κε κνλνκεξή αίηεζε ζην Γηθαζηήξην ρσξίο λα
πξνυπάξρεη βάζε δηθαηνδνζίαο θαη, εθφζνλ ν αληίδηθνο αληηδξάζεη θαηά ηξφπν πνπ ππνδειψλεη ηε
ζπλαίλεζή ηνπ, ην Γηθαζηήξην απνθηά αξκνδηφηεηα. Ζ αλαγλψξηζε ηεο αξκνδηφηεηαο κπνξεί λα
ζπλαρζεί είηε απφ ξεηή δήισζε ex post facto ηεο δηθαηνδνζίαο γηα ηελ εθδίθαζε κηαο δηαθνξάο, είηε
έκκεζα, π.ρ. απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπ αληίδηθνπ ζηε δηαδηθαζία. -π.ρ. ζηελ Τπφζεζε Μαπξνκκάηε,
θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γξαπηήο δηαδηθαζίαο ε Αγγιία αξλήζεθε λα δψζεη απάληεζε ζε εξψηεκα ηεο
Διιάδαο, επηθαινχκελε ην γεγνλφο φηη ε δηέλεμε δελ εληαζζφηαλ ζηελ Δληνιή γηα ηελ Παιαηζηίλε
πνπ απνηεινχζε ηε βάζε ηεο δηθαηνδνζίαο ηνπ Γηθαζηεξίνπ. Αιιά ην Γηαξθέο Γηθαζηήξην έθξηλε φηη
ηνπ είρε παξαζρεζεί αξκνδηφηεηα απφ ην γεγνλφο φηη ε Αγγιία είρε απαληήζεη κε γξαπηέο πξνηάζεηο
ζηα εξσηήκαηα.
4. Ηζρχο θαη εθηέιεζε ησλ απνθάζεσλ ηνπ ΓΓΥ: Οη απνθάζεηο είλαη δεζκεπηηθέο κφλν γηα ηα
δηάδηθα κέξε θαη ακεηάθιεηεο, αλ θαη κπνξεί λα δεηεζεί εξκελεία ηνπο ή αλαζεψξεζε ηεο δίθεο. Αλ
ε δηαθνξά αλαθέξεηαη ζηελ εξκελεία κηαο πνιπκεξνχο ζχκβαζεο, ηφηε νπνηνδήπνηε ζπκβαιιφκελν
θξάηνο κπνξεί λα παξέκβεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο, θη εθφζνλ ε παξέκβαζή ηνπ γίλεη
δεθηή απφ ην Γηθαζηήξην, κφλν ηφηε δεζκεχεηαη απφ ηελ απφθαζε. Σα θξάηε κέιε ηνπ ΟΖΔ πξέπεη
λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο απνθάζεηο ηνπ ΓΓΥ, δηαθνξεηηθά ην άιιν δηάδηθν κέξνο κπνξεί λα
πξνζθχγεη ζην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο, ην νπνίν κπνξεί είηε λα πξνβεί ζε ζπζηάζεηο, είηε λα
απνθαζίζεη ηε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ εθηέιεζε ηεο απφθαζεο (π.ρ. Τπφζεζε Νηθαξάγνπα). Λίγεο
θνξέο ηα θξάηε δε ζπκκνξθψζεθαλ- π.ρ. Αιβαλία ζηελ Τπφζεζε ηνπ ΢ηελνχ ηεο Κέξθπξαο. Σέινο,
νη δηαηαγέο πεξί δεζκεπηηθψλ κέηξσλ πνπ εθδίδεη ην Γηθαζηήξην είλαη δεζκεπηηθέο- π.ρ. Τπφζεζε
LaGrand.
5. Γλσκνδνηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ ΓΓΥ: Ζ Γ΢ ή ην ΢πκβνχιην Αζθαιείαο ή νπνηνδήπνηε άιιν

φξγαλν ή εμεηδηθεπκέλε νξγάλσζε κε ηελ έγθξηζε ηεο Γ΢, κπνξνχλ λα δεηήζνπλ γλσκνδφηεζε ηνπ
ΓΓΥ πάλσ ζε νπνηνδήπνηε λνκηθφ δήηεκα. Δπίζεο, ζε κεξηθέο ζπκβάζεηο, πξνβιέπεηαη θαη εθ ησλ
πξνηέξσλ δέζκεπζε ησλ θξαηψλ κειψλ λα ζεβαζηνχλ ην πεξηερφκελν ηεο Γλσκνδφηεζεο ηνπ
Γηθαζηεξίνπ. Ζ αξκνδηφηεηά ηνπ απηή ζπλίζηαηαη ζηελ παξνρή ζπκβνπιεπηηθήο γλψκεο επί λνκηθνχ
δεηήκαηνο πξνο ηα φξγαλα ηνπ Οξγαληζκνχ· ηα θξάηε δε κπνξνχλ λα δεηήζνπλ γλσκνδφηεζε.
Γεληθά, ην Γηθαζηήξην έρεη γλσκνδνηήζεη γηα ζέκαηα πνπ είηε αλαθέξνληαη ζηελ ίδηα ηε ιεηηνπξγία
ηνπ Οξγαληζκνχ θαη ζηε ζέζε ηνπ ζηε δηεζλή θνηλφηεηα, είηε αθνξνχλ ζε κεγάια πξνβιήκαηα γηα ηα
νπνία ν ΟΖΔ είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ λα γλσξίδεη ηηο λνκηθέο απφςεηο πάλσ ζε απηά. Σν
Γηθαζηήξην έρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα λα παξάζρεη ή φρη γλσκνδφηεζε πάλσ ζε εξσηήκαηα πνπ ηνπ
ππνβάιινληαη· πάλησο, κφλν επηηαθηηθνί ιφγνη κπνξνχλ λα ην νδεγήζνπλ λα αξλεζεί Γλσκνδφηεζε
(π.ρ. φηαλ πξφθεηηαη γηα θαζαξά πνιηηηθφ δήηεκα). Μφλν κία θνξά έρεη αξλεζεί -> ζηελ Τπφζεζε ηεο
λνκηκφηεηαο ηεο απεηιήο ή ηεο ρξήζεο ππξεληθψλ φπισλ θαηά ην κέηξν φηη ηέζεθε κε πξσηνβνπιία
ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Τγείαο, πνπ δελ λνκηκνπνηείην γηα θάηη ηέηνην. Ζ αξκνδηφηεηα ηνπ
Γηθαζηεξίνπ γηα γλσκνδφηεζε είλαη αλεμάξηεηε απφ ηε βνχιεζε/ζπλαίλεζε ησλ εκπιεθφκελσλ
θξαηψλ- π.ρ. ζηε Γλσκνδφηεζε γηα ηε Γπηηθή ΢αράξα, ε ηζπαληθή θπβέξλεζε ππνζηήξημε πσο δελ
κπνξεί έλα δήηεκα, γηα ην νπνίν ε ίδηα αξλήζεθε λα ππνβάιεη ηε δηαθνξά ηεο κε ην Μαξφθν ζην
ΓΓΥ, λα ππνβάιιεηαη κέζσ ηεο Γ΢. Σν ΓΓΥ απάληεζε φηη σο κέινο ηνπ ΟΖΔ θαη κέξνο ηνπ
Καηαζηαηηθνχ, ε Ηζπαλία είρε απνδερηεί ηε γλσκνδνηηθή ηνπ αξκνδηφηεηα + ην ζέκα αθνξνχζε
γεληθφηεξα ηελ απναπνηθηνπνίεζε. Οη απνθάζεηο ηνπ ΓΓΥ δελ έρνπλ δεζκεπηηθή ηζρχ· θαη' εμαίξεζε,
κφλν δπλάκεη ζπκβαηηθψλ ξπζκίζεσλ πνπ ην πξνβιέπνπλ. Μπνξεί, εμάιινπ, κηα γλσκνδφηεζε λα
πηνζεηεζεί θαη ηππηθά απφ ην φξγαλν πνπ ηε δήηεζε ή ηε Γ΢, νπφηε λα ζεσξεζεί σο απφθαζε ηνπ
νξγάλνπ απηνχ.

6. Γεληθή εθηίκεζε ηνπ έξγνπ ηνπ ΓΓΥ: Ζ δξαζηεξηφηεηά ηνπ έρεη παξνπζηάζεη δηαθπκάλζεηο·
ζπλνιηθά ρεη εθδψζεη πεξίπνπ 100 απνθάζεηο θαη 24 γλσκνδνηήζεηο. ΢ηα πξψηα ρξφληα ε
δξαζηεξηφηεηά ηνπ ήηαλ έληνλε, αιιά αξγφηεξα παξαηεξήζεθε θάκςε -> νη ρψξεο ηνπ αλαηνιηθνχ
ζπλαζπηζκνχ δελ απνδέρνληαλ ηε δηθαηνδνζία ηνπ / νη ρψξεο ηνπ Σξίηνπ Κφζκνπ ήηαλ θη απηέο
αξλεηηθά δηαθείκελεο (π.ρ. ζηελ Τπφζεζε Νακίκπηα, κε ηε δηπιή ςήθν ηνπ Πξνέδξνπ, έγηλε ζηξνθή
ζηελ απφθαζε ηνπ ΓΓΥ φηη είρε αξκνδηφηεηα λα θξίλεη ηελ ππφζεζε). Μεηά ην 1990, ε
δξαζηεξηφηεηα ηνπ ΓΓΥ απμήζεθε πνζνηηθά θαη πνηνηηθά, δει. σο πξνο ηε θχζε ησλ δηαθνξψλ πνπ
ηνπ ππνβάιινληαη. Πξάγκαηη, ηα αξλεηηθά δηαθείκελα θξάηε πιένλ ην απνδέρνληαη κέζσ ζπκβαηηθψλ
ππνρξεψζεσλ, ελψ ηα ππφινηπα ππνβάιινπλ ζε απηφ πνιιέο δηαθνξέο γηα πνηθίια ζέκαηα
(νξηνζέηεζε ζπλφξσλ, εξκελεία ζπλζεθψλ, επζχλε θξαηψλ, ρξήζε βίαο, δηαδνρή θξαηψλ,
γελνθηνλία). Έηζη, ζπκβάιιεη ζηελ εξκελεία, εθαξκνγή θαη εμέιημε ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 1

8. Πνιηηηθέο ξήμεηο πνπ επεξέαζαλ ην δηεζλέο δίθαην: α) ε νθησβξηαλή επαλάζηαζε ησλ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 2

§1. ΣΟ ΚΡΑΣΟ΢ Χ΢ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΟ ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ

3. Κξάηνο θαη παγθνζκηνπνίεζε: Παγθνζκηνπνίεζε είλαη ε απμαλφκελε νηθνλνκηθή αιιειεμάξηεζε

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 3

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 4

2. Γπαδηζκφο θαη κνληζκφο

3. Οη δηαθνξεηηθέο φςεηο ηνπ ίδηνπ πξνβιήκαηνο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 5

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 6

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 7

4. Γηακφξθσζε ηνπ δηεζλνχο εζίκνπ

β. Αξλεηηθή πξαθηηθή: Με ηελ απνζεηηθή ζπκπεξηθνξά κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί έζηκν ->

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 8

γ. Μαθξνρξφληα ή βξαρπρξφληα πξαθηηθή: Ζ δηάξθεηα δείρλεη ζπλέπεηα εθαξκνγήο θαη επαιήζεπζε

Β. Ννκηθή πεπνίζεζε (=ζπλαίζζεζε λνκηθήο ππνρξέσζεο): Γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο

5. Γηαπίζησζε, απφδεημε ηνπ δηεζλνχο εζίκνπ: Υξεζηκνπνηνχληαη απνθάζεηο δηεζλψλ θαη

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 9

§2. ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΔΘΗΜΟΤ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 10

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 11

§2. ΢ΤΝΑΦΖ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ

Γ. Πνιπκεξήο δηαπξαγκάηεπζε: α. ΢εκαζία: Ζ πηνζέηεζε θαλφλσλ εληάζζεηαη ζηελ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 12

5. ΢πζηήκαηα επηθχξσζεο: α) Απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο -> ν

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 13

8. Πξσηνθφιιεζε θαη δεκνζίεπζε: Παιαηφηεξα, νη ζπλζήθεο έπξεπε λα πξσηνθνιινχληαη, αιιηψο

§3. ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢ΔΗ΢ ΓΗΑ ΣΖ ΢ΤΝΑΦΖ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ ΚΑΣΑ ΣΟ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 14

4. Σν άξζξν 44§1 ηνπ ΢πληάγκαηνο: ΢ε έθηαθηεο πεξηπηψζεηο εμαηξεηηθά επείγνπζαο θαη

6. ΢πγθαηάζεζε ηεο Βνπιήο γηα ηε δηέιεπζε ή παξακνλή μέλεο ζηξαηησηηθήο δχλακεο:

§4. ΢ΤΜΦΧΝΗΔ΢ ΑΠΛΟΠΟΗΖΜΔΝΖ΢ ΜΟΡΦΖ΢

1. Γηθαηνινγεηηθνί ιφγνη: Τπάξρνπλ δηεζλείο ζπλζήθεο πνπ ζπλάπηνληαη κε ζπλνπηηθέο δηαδηθαζίεο,

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 15

2. Αληηθείκελν: α) ηερληθά θαη δηνηθεηηθά ζέκαηα δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο (π.ρ. πξσηφθνιια

3. Αξκνδηφηεηα ζχλαςεο θαηά ην εζσηεξηθφ δίθαην: Οη ζπκθσλίεο απινπνηεκέλεο κνξθήο γηα λα

§5. ΔΝΣΑΞΖ ΣΧΝ ΚΑΝΟΝΧΝ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ ΢ΣΟ ΢Τ΢ΣΖΜΑ ΣΟΤ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 16

2. Ζ έληαμε ηνπ δηεζλνχο ζπκβαηηθνχ δηθαίνπ

Α. Οη έλλνηεο θχξσζε θαη δεκνζίεπζε: 1) Γηαδηθαζίεο πνπ απνζθνπνχλ ζην λα εληαρζεί ν

Γ. ΦΤ΢Ζ ΣΟΤ ΢ΤΜΒΑΣΗΚΟΤ ΚΑΝΟΝΑ ΠΟΤ ΔΝΣΑ΢΢ΔΣΑΗ ΢ΣΟ Δ΢ΧΣΔΡΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ:

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 17

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 18

5. Πξαγκάησζε κε ηε δεκνζίεπζε ζην εζσηεξηθφ ηνπ θξάηνπο: Ζ δηθαηνινγεηηθή βάζε ηεο

§6. ΔΠΗΦΤΛΑΞΔΗ΢ ΢ΣΗ΢ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΤΝΘΖΚΔ΢

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 19

5. Έιεγρνο λνκηκφηεηαο ησλ επηθπιάμεσλ: Σν ΓΓΥ θαιείηαη λα εξκελεχζεη ην πεξηερφκελν κηαο

6. Σξφπνη δηαηχπσζεο επηθπιάμεσλ: Ζ επηθχιαμε πξέπεη λα δηαηππψλεηαη γξαπηψο θη αλ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 20

7. Δξκελεπηηθέο δειψζεηο: Δθθξάδνπλ ην πψο ην ζπγθεθξηκέλν θξάηνο ζπκβαιιφκελν κέξνο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 21

2. Ζ αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 22

Γ. Γηαπίζησζε ηεο χπαξμεο ακνηβαηφηεηαο: Μέζνδνη -> 1) Σν εζληθφ δηθαζηήξην ζα κπνξεί λα

Γ. Ακνηβαηφηεηα σο πξνο ηνπο αιινδαπνχο: Ακνηβαηφηεηα δε κπνξεί λα απαηηεζεί πξνθεηκέλνπ λα

3. Γηαηάμεηο απηνδχλακεο εθαξκνγήο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 23

Γ. Αλαδήηεζε θξηηεξίσλ: Μεγάιε είλαη ε θξνληίδα λα θαζνξηζηνχλ θξηηήξηα ηθαλά λα απνδείμνπλ

§2 ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΢ΤΝΘΖΚΧΝ Χ΢ ΠΡΟ΢ ΣΟΤ΢ ΣΡΗΣΟΤ΢

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 24

1. Πνηνο εξκελεχεη: α) Σα θξάηε πνπ ζπλνκνιφγεζαλ ηε ζπλζήθε κπνξνχλ κε κεηαγελέζηεξε

2. Μέζνδνη εξκελείαο: Γλσξίδνληαο πψο ζα εξκελεπζεί κηα ζχκβαζε, ηα κέξε δηαηππψλνπλ